Review Article ความผิดปกติเสี่ยงมะเร็ง ...web1.dent.cmu.ac.th/cmdj/fulltext/fulltext_2562_40_3_524.pdfเา¯²³¯ 24 CM Dent J Vol

ความผดปกตเสยงมะเรงชองปาก:ลกษณะทางคลนกและการเปลยนเปนมะเรง

Oral Potentially Malignant Disorders: Clinical Manifestations and Malignant Transformation

พรรษกร แสงแกว1, จตจโรจน อทธชยเจรญ2, อะนฆ เอยมอรณ2, สงสม ประภายสาธก2, สรวฒน พงษศรเวทย21นกศกษาระดบบณฑตศกษา แขนงวทยาการวนจฉยโรคชองปาก คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

2ภาควชาชววทยาชองปากและวทยาการวนจฉยโรคชองปาก คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหมPansakorn Sangkaew1, Jitjiroj Ittichaicharoen2, Anak Iamaroon2, Sangsom Prapayasatok2, Surawut Pongsiriwet2

1Graduate student, Program in Oral Diagnostic Sciences, Faculty of Dentistry, Chiang Mai University2Department of Oral Biology and Diagnostic Sciences, Faculty of Dentistry, Chiang Mai University

ชม. ทนตสาร 2562; 40(3) : 23-42CM Dent J 2019; 40(3) : 23-42

Received: 28 May, 2019Revised: 8 July, 2019

Accepted: 5 August, 2019

บทคดยอ ความผดปกตเสยงมะเรงชองปาก คอรอยโรคบรเวณ

เนอเยอออนในชองปากหรอสภาวะใดๆ ของผปวยทสง

ผลเพมโอกาสเสยงตอการเกดมะเรงชองปาก ซงรอยโรค

ในกลมนไดแก ลวโคเพลเคย อรโทรเพลเคย รอยโรคท

เพดานในผสบบหรกลบดาน ซบมวคสไฟโบรซสชองปาก

ไลเคนแพลนส ดสคอยดลพสอรทมาโตซส รมฝปากอกเสบ

เหตแสงแดด และกลมอาการทางพนธกรรมทเกยวของกบ

การเกดมะเรง ซงรอยโรคกลมนมความชกและโอกาสการ

เปลยนเปนมะเรงทแตกตางกน และอาจมลกษณะทางคลนก

ทคลายคลงกบรอยโรคบรเวณเนอเยอออนในชองปากอนๆ

ทไมไดอยในกลมทมความเสยงตอการเกดมะเรง ท�าใหการ

วนจฉยรอยโรคไดอยางถกตองนนเปนงานททาทายของ

ทนตแพทย

Abstract “Oral potentially malignant disorders (OPMDs)” are diseases or conditions that carry risks of oral cancer consisting of leukoplakia, erythroplakia, palatal lesions in reverse smoker, oral submucous fibrosis, lichen planus, discoid lupus erythematosus, actinic cheilitis and inherited cancer syndromes. Each of these OPMDs has different prevalence, clinical manifestations and malignant potential. However, the clinical presentations of some OPMDs may resemble those soft tissue lesions which do not carry risk of oral cancer. Therefore, they become challenges for dentists to make appropriate diagnosis.

Corresponding Author:

สรวฒน พงษศรเวทยรองศาสตราจารย ภาควชาชววทยาชองปากและวทยาการวนจฉยโรคชองปาก คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม 50200

Surawut PongsiriwetAssociate Professor, Department of Oral Biology and Diagnostic Sciences, Faculty of Dentistry, Chiang Mai University, Chiang Mai 50200, ThailandE-mail: [email protected]

บทความปรทศนReview Article

ชม. ทนตสาร ปท 40 ฉบบท 3 ก.ย.-ธ.ค. 2562 CM Dent J Vol. 40 No. 3 September-December 201924

บทความปรทศน รอยโรคบรเวณเนอเยอออนในชองปากนน เปนรอยโรค

ททนตแพทยมโอกาสจะตรวจพบไดจากการรกษาผปวยประจ�า

วน โดยทวไปแลวรอยโรคบรเวณเนอเยอออนในชองปาก

สามารถพบไดมากขนในผปวยทมอายมากขน ปจจยทพบบอย

ทท�าใหเกดรอยโรคบรเวณเนอเยอออนในชองปากไดแก การ

สบบหร การบาดเจบจากฟนเทยม รวมไปถงการเคยวหมาก

หรอยาเสน และการใชบหรไรควน (smokeless tobacco)(4) รอยโรคบรเวณเนอเยอออนในชองปากบางโรคจดอยในกลม

ความผดปกตเสยงมะเรง ซงมลกษณะทางคลนกคลายกบรอย

โรคบรเวณเนอเยอออนในชองปากในกลมอนๆ ทไมใชความ

ผดปกตเสยงมะเรง(5-8) ซงอาจเปนรอยโรคสขาว รอยโรค

สแดง รอยโรคสขาวปนแดง และแผล ท�าใหการวนจฉยโรค

หรอแมแตการวนจฉยแยกโรครอยโรคบรเวณเนอเยอออน

ในชองปากนน นบเปนงานทมความทาทายตอทนตแพทย

เปนอยางยง

ในป ค.ศ. 2007 องคการอนามยโลกมการรวมกลม

รอยโรคบรเวณเนอเยอออนในชองปากทมผลท�าใหเยอบชอง

ปากอยในสถานะทเสยงตอการเกดมะเรงมากขน (precan-cerous lesion) และสภาวะโดยทวไปทมผลเพมโอกาสการ

เปนมะเรง (precancerous condition) ไวเปนกลมเดยวกน

เพอใหเกดความเขาใจทงายและตรงกนอยางเปนสากล โดย

เรยกกลมรอยโรคเหลานวาความผดปกตเสยงมะเรงชองปาก

(oral potentially malignant disorders; OPMDs) โดย

รอยโรคทจดอยในกลมความผดปกตเสยงมะเรงชองปากม

อย 8 ชนด(8) ไดแก

1) ลวโคเพลเคย (leukoplakia) 2) อรโทรเพลเคย (erythroplakia) 3) รอยโรคทเพดานในผสบบหรกลบดาน (palatal lesions in reverse smoker) 4) ซบมวคสไฟโบรซสชองปาก (oral submucous fibrosis) 5) ไลเคนแพลนส (lichen planus) 6) ดสคอยดลพสอรทมาโตซส (discoid lupus erythematosus) 7) รอยโรครมฝปากอกเสบเหตแสงแดด (actinic cheilitis) 8) กลมอาการทางพนธกรรมทเกยวของกบการเกด

มะเรง (inherited cancer syndromes) นอกจากนยงมการศกษาของ George และคณะในป

ค.ศ. 2011 ทเสนอการจ�าแนกความผดปกตเสยงมะเรงชอง

ปากใหละเอยดมากขนตามสาเหตของรอยโรคและครอบคลม

รอยโรคทมรายงานการเปลยนเปนมะเรงชองปากมากขน ดง

แสดงไวในตารางท 1(9) แตอยางไรกตาม การจ�าแนกความผด

ปกตเสยงมะเรงชองปากในการศกษาดงกลาวยงไมเปนทนยม

ใชอยางเปนสากล โดยการจ�าแนกความผดปกตเสยงมะเรง

ชองปากตามองคการอนามยโลกในป ค.ศ. 2007 ยงคงเปน

ทนยมใชมากทสดในปจจบน ความผดปกตเสยงมะเรงควร

พจารณาวนจฉยแยกโรคกบรอยโรคในกลมอนทมลกษณะ

คลายกน ดงแสดงในตารางท 2(4) อยางไรกตามพบวารอย

โรคบางชนดทควรจะน�ามาพจารณาท�าการวนจฉยแยกโรคกบ

ความผดปกตเสยงมะเรงนน มรายงานการเปลยนเปนมะเรง

ชองปากเชนกนแมจะไมไดถกจดอยในกลมความผดปกตเสยง

ในการทบทวนวรรณกรรมน จะมงเนนถงลกษณะทาง

คลนก และการเปลยนเปนมะเรงของความผดปกตเสยง

มะเรงชองปาก ไดแก ลวโคเพลเคย อรโทรเพลเคย รอย

โรคทเพดานในผสบบหรกลบดาน ซบมวคสไฟโบรซสชอง

ปาก ไลเคนแพลนส ดสคอยดลพสอรทมาโตซส และรม

ฝปากอกเสบเหตแสงแดด

ค�ำส�ำคญ: ความผดปกตเสยงมะเรงชองปาก ลกษณะทาง

คลนก การเปลยนเปนมะเรง

This literature review will mainly focus on the clinical manifestations and malignant transfor-mation of OPMDs including leukoplakia, eryth-roplakia, palatal lesions in reverse smoker, oral submucous fibrosis, lichen planus, discoid lupus erythematosus and actinic cheilitis.

Keywords: oral potentially malignant disorders, clinical manifestations, malignant transformation


มะเรงกตาม ไดแก การตดเชอราแคนดดาชนดฝาขาวเรอรง

(chronic hyperplastic candidiasis) รอยโรคไลเคนอยด

(lichenoid lesions) และภาวะสเตมเซลลใหมตานรางกาย

ผปวย (graft-versus-host disease; GvHD) มการรายงานความชกของการพบรอยโรคบรเวณเนอเยอ

ออนในชองปากทอยในกลมความผดปกตเสยงมะเรงโดยรวม

ในประชากรทวปเอเชยอยทประมาณรอยละ 10-12(1) นอกจาก

นยงมการศกษาในประเทศอนเดยและประเทศพมาทรายงาน

ความชกของการพบความผดปกตเสยงมะเรงอยทรอยละ

4.26 และรอยละ 4.61 ตามล�าดบ(2,3) ในขณะทยงไมมการ

ศกษาทรายงานความชกของการพบความผดปกตเสยงมะเรง

ในประชากรชาวไทย Goodson และคณะในป ค.ศ. 2015

ศกษาการเปลยนเปนมะเรงของรอยโรคทสามารถเปลยน

เปนมะเรงชองปากของประชากรชาวองกฤษในเมองนวคาส

เซล พบวาจากผปวยมะเรงชองปากจ�านวน 1,248 คน นน ม

ผปวย 58 คนทมะเรงชองปากเปลยนแปลงมาจากความผด

ปกตเสยงมะเรง ซงคดเปนรอยละ 4.6 และคดเปนระยะเวลา

ตารางท 1 การเสนอการจ�าแนกความผดปกตเสยงมะเรงชองปากแบบใหม (ดดแปลงจาก George และคณะในป ค.ศ. 2011)(9)

Table 1 Proposednewclassificationoforalpotentiallymalignantdisorders(modifiedfromGeorgeetal,2011)(9)

กลมท 1 รอยโรคทมความเสยงสง (high risk) 1.1 อรโทรเพลเคย (erythroplakia)

1.2 ลวโคเพลเคย (leukoplakia)

1.3 ซบมวคสไฟโบรซสชองปาก (oral submucous fibrosis)

1.4 ไลเคนแพลนสชนดแผล (erosive lichen planus)

กลมท 2 รอยโรคทสมพนธกบวถชวต

(life-style related)

2.1 เยอบผวดานสาเหตบหรไรควน (smokeless tobacco keratosis)

2.2 รอยโรคทเพดานในผสบบหรกลบดาน (reverse smoker’s palate)

2.3 รมฝปากอกเสบเหตแสงแดด (actinic cheilitis)

กลมท 3 การตดเชอ (infections) 3.1 การตดเชอราแคนดดาชนดฝาขาวเรอรง (chronic hyperplastic candidiasis;

candidal leukoplakia)

3.2 การตดเชอไวรส (viral infection; HPV HIV EBV HBV HSV)

3.3 การตดเชอซฟลสตตยภม (tertiary syphilis)

กลมท 4 ภาวะภมคมกนบกพรอง (immunodeficiency) 4.1 การปลกถายอวยวะ (solid organ transplantation)

4.2 ภาวะสเตมเซลลใหมตานรางกายผปวย (graft-versus-host disease)

4.3 ลพสอรทมาโตซสผวหนงชนดเรอรง (chronic cutaneous lupus erythematosus)

กลมท 5 โรคทางพนธกรรม (inherited disorders) 5.1 ซโรเดอรมาพกเมนโตซม (xeroderma pigmentosum)

5.2 ดสเคอราโทซสคอนเจนตา (dyskeratosis congenita)

5.3 อพเดอรโมไลซสบลโลซา (epidermolysis bullosa)

5.4 กลมอาการบลม (bloom’s syndrome)

5.5 โลหตจางชนดฟานโคน (fanconi’s anemia)

เฉลยในการเปลยนเปนมะเรงท 29.2 เดอน และยงพบวา

ผปวย 51 คน จาก 58 คนมประวตสบบหรและบรโภคเครอง

ดมแอลกอฮอล โดยผปวยเพศชาย และผปวยทมอายมากกวา

70 ป จะมโอกาสพบการเปลยนเปนมะเรงไดเรวขน(10) จาก

การศกษาของ Petti ในป ค.ศ. 2003 รายงานความชกโดย

รวมของการเกดความผดปกตเสยงมะเรงชองปาก ไวทรอย

ละ 1.49-2.60(11) และจากการศกษาเรวๆ นโดย Mello และ

คณะในป ค.ศ. 2018 ทรวบรวมการศกษาความชกของความ

ผดปกตเสยงมะเรงชองปาก โดยการศกษาสวนใหญรวบรวม

ขอมลจากบนทกผปวยในสถานพยาบาล รายงานความชก

โดยรวมอยทรอยละ 4.47 และพบวาทวปเอเชยใตมความชก

สงทสดทรอยละ 10.51 ในขณะททวปอนๆ ไดแก อเมรกาใต

ตะวนออกกลาง ยโรป และอเมรกาเหนอมความชกอยท

รอยละ 3.93 3.72 3.07 และ 0.11 ตามล�าดบ(1)

ในสวนของปจจยเสยงทเกยวของกบการเปลยนเปน

มะเรงชองปากนน มการรายงานปจจยตางๆ ทสงผลตอการ

เปลยนเปนมะเรงชองปากของความผดปกตเสยงมะเรงชอง


ตารางท 2 การวนจฉยแยกโรคของความผดปกตเสยงมะเรงชองปาก (ดดแปลงจาก Regezi และคณะในป ค.ศ. 2016)(4)

Table 2 Differentialdiagnosisoforalpotentiallymalignantdisorders(modifiedfromRegezietal,2016)(4)

ความผดปกตเสยงมะเรงชองปาก การวนจฉยแยกโรค

ลวโคเพลเคย (leukoplakia) การตดเชอราแคนดดาชนดเยอเทยม (pseudomembranous candidiasis)

การกดกระพงแกมเรอรง (chronic cheek chewing)

ไลเคนแพลนส (lichen planus)

เยอบผวดานเหตการเสยดส (frictional keratosis)

การตดเชอราแคนดดาชนดฝาขาวเรอรง (chronic hyperplastic candidiasis)

อรโทรเพลเคย (erythroplakia) เลอดออกใตผว (ecchymosis)

ปฏกรยาการแพเหตสมผส (contact allergy)

ภาวะวรปของหลอดเลอด (vascular malformation)

รอยโรคทเพดานในผสบบหรกลบดาน (palatal lesions

in reverse smoker)

ปากอกเสบเหตนโคตน (nicotinic stomatitis)

สความสเซลลคารซโนมา (squamous cell carcinoma)

ซบมวคสไฟโบรซสชองปาก (oral submucous fibrosis) ภาวะหนงแขง (scleroderma)

แผลไหม (mucosal burn)

เยอบผวดานเหตยาสบ (tobacco-associated keratosis)

ไลเคนแพลนส (lichen planus) รอยโรคไลเคนอยด (lichenoid lesions)

ดสคอยดลพสอรทมาโตซส (discoid lupus erythematosus)

ภาวะสเตมเซลลใหมตานรางกายผปวย (graft-versus-host disease)

เพมฟกส (pemphigus)

เพมฟกอยด (pemphigoid)

ดสคอยดลพสอรทมาโตซส (discoid lupus

erythematosus)


เพมฟกอยด (pemphigoid)

ปฏกรยาการแพเหตสมผส (contact allergy)

การตดเชอราแคนดดาชนดรอยแดง (erythematous candidiasis)

รมฝปากอกเสบเหตแสงแดด (actinic cheilitis) ลพสอรทมาโตซส (lupus erythematosus)


สความสเซลลคารซโนมา (squamous cell carcinoma)

ปาก พบวาลกษณะทางคลนกทสงผลมากตอการเพมโอกาส

การเปลยนเปนมะเรงของรอยโรคไดแก ขนาดของรอยโรค

ทใหญกวา 200 ตารางมลลเมตร(12,13) รอยโรคสแดงทผว

ไมเรยบ(9,13-14) การระคายเคองเรอรง รวมถงรอยโรคทพบ

บรเวณลนและพนชองปาก(14) ส�าหรบลกษณะทางจลพยาธ

วทยา (histopathology) ทสงผลมากตอการเพมโอกาส

การเปลยนเปนมะเรงของรอยโรคไดแก การพบดสเพลเชย

ของเซลลเยอบชองปากระดบรนแรง (severe epithelial dysplasia) นอกจากนนยงมรายงานวาการพบเชอฮวแมน

แพปพลโลมาไวรส (human papilloma virus; HPV) ชนด

16 รวมดวยในรอยโรคเพมโอกาสการเปลยนเปนมะเรงชอง

ปากได(8,15) โดย Szarka และคณะในป ค.ศ. 2009 ไดรายงาน

ถงโอกาสการพบเชอฮวแมนแพปพลโลมาไวรสรวมดวยใน

ความผดปกตเสยงมะเรงชองปากและในมะเรงชองปาก ไดแก

ลวโคเพลเคย มโอกาสพบรอยละ 40.9 ไลเคนแพลนสชนด

แผล มโอกาสพบรอยละ 32.8 และสความสเซลลคารซโนมา

(squamous cell carcinoma) มโอกาสพบรอยละ 47.7(16)

ในการทบทวนวรรณกรรมน จะรวบรวมและเรยบเรยง

เนอหาเกยวกบความผดปกตเสยงมะเรงชองปากในประเดน

ของลกษณะทางคลนก และการเปลยนเปนมะเรง โดยจะกลาว


ถงเฉพาะลวโคเพลเคย อรโทรเพลเคย รอยโรคทเพดานในผ

สบบหรกลบดาน ซบมวคสไฟโบรซสชองปาก ไลเคนแพลนส

ดสคอยดลพสอรทมาโตซสและรมฝปากอกเสบเหตแสงแดด

ลวโคเพลเคย

ในป ค.ศ. 2007 องคการอนามยโลกไดใหค�าจ�ากดความ

ของลวโคเพลเคยวา เปนรอยโรคทมลกษณะเปนแผนสขาวท

นาสงสยวามโอกาสเสยงตอการเกดมะเรง ซงไดตดโรคหรอ

ความผดปกตอนทไมมความเสยงตอการเกดเปนมะเรงออก

ไปแลว(8)

ลวโคเพลเคยนนมความชกของการเกดทวโลกอย ท

ประมาณรอยละ 0.5-3(8,17) Mello และคณะในป ค.ศ.

2018(1) ไดรายงานความชกของการเกดลวโคเพลเคยทวโลก

อยทรอยละ 4.11 ลวโคเพลเคยพบบอยทสดบรเวณเยอเมอก

กระพงแกม (buccal mucosa) และบรเวณสวนทบของเยอ

เมอกกระพงแกม (buccal vestibule) ลวโคเพลเคยทพบ

วามการเปลยนเปนมะเรงมากทสดคอรอยโรคลวโคเพลเคยท

พบบรเวณดานขางลน และบรเวณพนชองปาก (floor of the mouth)(14)

ลวโคเพลเคยแบงตามลกษณะทางคลนกออกเปน 2

ประเภท(8,9,18,19) ไดแก

1) โฮโมจเนยสลวโคเพลเคย (homogenous leuko-plakia) พบเปนรอยโรคสขาวลวน ทมผวเรยบ อาจยกนน

ไดเลกนอย โดยมพนผวและสทสม�าเสมอ (รปท 1)

2) นอนโฮโมจเนยสลวโคเพลเคย (non-homoge-nous leukoplakia) ลวโคเพลเคยชนดนมลกษณะทางคลนก

เปนรอยโรคสขาวปนแดง ลกษณะไมสม�าเสมอ และอาจพบ

ลกษณะทางคลนกไดหลากหลายรปแบบ (รปท 2) ไดแก

2.1) สเปกเคลลวโคเพลเคย (speckled leukoplakia) คอลวโคเพลเคยทมสขาวปนแดงทไมสม�าเสมอโดยทวไป

2.2) โนดลารลวโคเพลเคย (nodular leukoplakia) คอ

ลวโคเพลเคยทมลกษณะเปนตมนนกลมขนาดเลก ซงอาจม

สขาวหรอสแดงกได

2.3) แกรนลารลวโคเพลเคย (granular leukoplakia) คอลวโคเพลเคยทมลกษณะพนผวขรขระ ไมเรยบ

2.4) เวอรรคสลวโคเพลเคย (verrucous leukopla-kia) คอลวโคเพลเคยทพนผวของรอยโรค มการหนาตวขน

ขนาดคอนขางใหญและพนผวมความขรขระคลายลกฟก

รปท 1 โฮโมจเนยสลวโคเพลเคยบรเวณขางและใตลน (A และ B) เยอเมอกกระพงแกม (C) และสนเหงอกวาง (D)

Figure 1 Homogenousleukoplakiaaffectingthelateralandventraltongue(AandB),buccalmucosa(C)andalveolarridge(D)

(A) (C)

(B) (D)


จากการศกษาของ Mello และคณะในป ค.ศ. 2018(1)

พบความชกของลวโคเพลเคยชนดโฮโมจเนยส มากกวาลวโค-

เพลเคยชนดนอนโฮโมจเนยส

มการเสนอการวนจฉยรอยโรคโดยอางองตามระดบ

ความเชอมน (Level of Certainty; C-factor) เปนส�าคญ

เพอจะไดพจารณาถงความนาจะเปนของลวโคเพลเคยไดอยาง

ชดเจน โดย van der Waal ในป ค.ศ. 2009 ไดแบงระดบ

ความเชอมนออกเปน 4 ระดบ ดงแสดงในตารางท 3(19)

นอกจากน ยงมลวโคเพลเคยอกชนดหนงทมลกษณะ

ทางคลนกและมคณสมบตทจ�าเพาะกวาลวโคเพลเคยชนดอน

ไดแก โพรลเฟอเรทฟเวอรรคสลวโคเพลเคย (proliferative verrucous leukoplakia; PVL) ซงจดอยในลวโคเพลเคย

ชนดนอนโฮโมจเนยส โดยลกษณะทางคลนกทส�าคญคอ การ

พบลวโคเพลเคยขนาดใหญ ลกษณะผวนนขรขระคลายลกฟก

(verrucous) กระจายอยหลายต�าแหนงในชองปาก เพม

จ�านวนอยางรวดเรว และรอยโรคมกจะไมตอบสนองดตอการ

รกษา (รปท 3) Cerero-Lapiedra และคณะในป ค.ศ. 2010

ไดกลาวถงเกณฑการวนจฉยโพรลเฟอเรทฟเวอรรคสลวโค

เพลเคยไวดงแสดงในตารางท 4(20)

โดยการจะวนจฉยโรคโพรลเฟอเรทฟเวอรรคสลวโค-

เพลเคยนน จะตองตรวจพบลกษณะทตรงตามเกณฑการ

รปท 2 นอนโฮโมจเนยสลวโคเพลเคยบรเวณสนเหงอกวาง (A) เยอเมอกกระพงแกม (B) และเหงอก (C และ D)

Figure 2 Non-homogenousleukoplakiaaffectingthealveolarridge(A),buccalmucosa(B)andgingiva(CandD)

(A)

(C)

(B)

(D)

วนจฉยหลกอยางนอย 3 ขอ หรอตรงตามเกณฑวนจฉยหลก

อยางนอย 2 ขอรวมกบเกณฑการวนจฉยรองอยางนอย 2 ขอ

จงจะถอวารอยโรคนนสามารถใหการวนจฉยเปนโพรลเฟอเร-

ทฟเวอรรคสลวโคเพลเคยได

ลวโคเพลเคยทกประเภท มโอกาสเปลยนเปนมะเรง

โดยเฉลยรอยละ 1-1.36(8,18) ยกเวนโพรลเฟอเรทฟเวอร

รคสลวโคเพลเคย ซงมโอกาสเปลยนเปนมะเรงสง ถงรอยละ

70-100(6) van der Waal ในป ค.ศ. 2009(19) ไดทบทวน

วรรณกรรมและสรปปจจยเสยงในการเปลยนเปนมะเรงของ

ลวโคเพลเคย ไดแก

1) ผปวยเพศหญง

2) รอยโรคทเกดมานาน

3) ลวโคเพลเคยชนดนอนโฮโมจเนยส

4) รอยโรคเกดขนโดยไมทราบสาเหต (idiopathic) 5) รอยโรคบรเวณลนหรอพนชองปาก

6) รอยโรคขนาดใหญกวา 200 ตารางมลลเมตร

7) พบการตดเชอราแคนดดาอลบแคนส (C.albicans) 8) พบดสเพลเชยของเยอบผว (epithelial dysplasia) จากลกษณะทางจลพยาธวทยา


ตารางท 3 ระดบความเชอมนในการวนจฉยโรคลวโคเพลเคย (ดดแปลงจาก van der Waal ป ค.ศ. 2009)(19)

Table 3 Levelofcertaintyfordiagnosisofleukoplakia(modifiedfromvanderWaal,2009)(19)

ระดบความเชอมน (C-factor) เกณฑการวนจฉย

ระดบ C1การวนจฉยเบองตนทางคลนก (Provisional clinical diagnosis)

ลวโคเพลเคยทใหการวนจฉยรอยโรคจากเพยงการดและการคล�าเทานน

ระดบ C2

การวนจฉยขนสดทายทางคลนก (Definitive clinical diagnosis)

ลวโคเพลเคยทใหการวนจฉยรอยโรคหลงจากการก�าจดปจจยเฉพาะทอนๆ ออกไปเปนเวลา 2-4 สปดาห

แลวพบวารอยโรคไมมการตอบสนองตอการรกษา

ระดบ C3

การวนจฉยเบองตนจากลกษณะทางจลพยาธวทยา (Provisional histopathological diagnosis)

ลวโคเพลเคยทใหการวนจฉยรอยโรคจากการตดชนเนอไปตรวจลกษณะทางพยาธวทยาดวยเทคนคการ

ตดชนเนอออกบางสวน

ระดบ C4

การวนจฉยขนสดทายจากลกษณะทางจลพยาธวทยา (Definitive histopathological diagnosis)

ลวโคเพลเคยทใหการวนจฉยรอยโรคจากการตดชนเนอไปตรวจลกษณะทางพยาธวทยาซ�าอกครงหลงจาก

ตดชนเนอดวยเทคนคการตดชนเนอออกทงหมด

รปท 3 โพรลเฟอเรทฟเวอรรคสลวโคเพลเคยหลายต�าแหนงในชองปากบรเวณเยอเมอกกระพงแกม (A,B) และเยอเมอกรมฝปากบน (C)

(อนเคราะหภาพโดย ทพญ.ภทรมน ธนทรพยสน)

Figure 3 Proliferativeverrucousleukoplakiaaffectingmultiplesitesincludingthebuccalmucosa(AandB)andupperlabial

mucosa(C)(CourtesyofDr.PattaramonTanasabsin)

(C)(A) (B)

ตารางท 4 เกณฑการวนจฉยโพรลเฟอเรทฟเวอรรคสลวโคเพลเคย (ดดแปลงจาก Cerero-Lapiedra และคณะในป ค.ศ. 2010)(20)

Table 4 Diagnosiscriteriaofproliferativeverrucousleukoplakia(modifiedfromCerero-Lapiedraetal,2010)(20)

เกณฑการวนจฉยหลก เกณฑการวนจฉยรอง

A : รอยโรคมากกวา 2 ต�าแหนงในชองปาก A : รอยโรคมขนาดโดยรวมมากกวา 3 ตารางเซนตเมตร

B : ลกษณะรอยโรคผวขรขระคลายลกฟก B : รอยโรคในผปวยเพศหญง

C : รอยโรคมการขยายขนาดเมอไดเฝาตดตาม C : รอยโรคในผปวยทไมมประวตสบบหร

D : การกลบมาเปนซ�าของรอยโรคในต�าแหนงเดมภายหลงใหการรกษา D : มประวตเปนรอยโรคมานานกวา 5 ป

E : ลกษณะทางจลพยาธวทยาพบการหนาตวของชนเยอบผว (hyperkeratosis)

หรอดสเพลเชยของเซลลเยอบผว (epithelial dysplasia) หรอมะเรงทมลกษณะ

คลายหด (verrucous carcinoma) หรอคารซโนมาอนซต (carcinoma in situ)

หรอสความสเซลลคารซโนมา


นอกจากนน การศกษาของ Narayan และคณะ ในป

ค.ศ. 2016(21) ยงพบวา ลวโคเพลเคยทมโอกาสเปลยนเปน

มะเรงไดสงไดแก

1) รอยโรคสขาวปนแดง

2) รอยโรคบรเวณลน เหงอก และพนชองปาก ทเกด

ในผปวยสบบหร โดยอาจมลกษณะทางจลพยาธวทยาเปน

ดสเพลเชยของเซลลเยอบชองปากรวมดวยหรอไมกได

3) ผ ปวยเพศหญงทไมมประวตปจจยเสยงอนๆ ท

ชดเจน ทมลกษณะทางจลพยาธวทยาเปนดสเพลเชยของ

เซลลเยอบชองปากรวมดวย

4) รอยโรคเปนตมนนหรอลกษณะคลายลกฟกทเกด

ในผปวยสบบหร โดยเมอตรวจเพมเตม อาจพบทางลกษณะ

ทางจลพยาธวทยาเปนดสเพลเชยของเซลลเยอบชองปากรวม

ดวยหรอไมกได

Warnakulasuriya และ Ariyawardana ในป ค.ศ. 2016

ไดท�าสรปการศกษาการเปลยนเปนมะเรงของลวโคเพลเคยใน

แตละการศกษาไว โดยรวบรวมขอมลในประเดนชนดของ

ลวโคเพลเคย ต�าแหนงทเกด และอตราการเปลยนเปนมะเรง

ดงแสดงในตารางท 5(13)

อรโทรเพลเคย

องคการอนามยโลก ป ค.ศ. 1997 ไดใหค�าจ�ากดความของ

อรโทรเพลเคยวา เปนรอยโรคทมลกษณะเปนปนสแดงเพลง

ทไมสามารถใหการวนจฉยโรคทางคลนกและทางพยาธวทยา

วาเปนโรคอนได(8) และยงไมมแนวคดเปลยนแปลงค�านยาม

ดงกลาวในปจจบน อรโทรเพลเคยเปนรอยโรคทพบไดนอย

โดยมความชกทวโลกนอยกวารอยละ 1(9) ในแถบทวปเอเชยใต

และเอเชยตะวนออกเฉยงใตพบอยทรอยละ 0.02 ถง 0.83(18)

อรโทรเพลเคยมกพบเปนรอยโรคเดยวๆ บรเวณใดกได ใน

ชองปาก โดยพบเปนรอยโรคสแดง ผวเรยบ ขอบเขตชดเจน

โดยสามารถพบขอบของรอยโรคอยต�ากวาเนอเยอบรเวณ

ขางเคยงไดเลกนอย (รปท 4) ซงอาจเปนผลมาจากการทรอย

โรคมการลอกถลอกออกไปของชนเยอบผว (erosion)(22) ต�าแหนงทเกดอรโทรเพลเคยมากทสดคอ เยอเมอกกระพง

แกม และพบวา 2 ใน 3 ของผปวยทตรวจพบอรโทรเพลเคย

ในชองปากนนจะตรวจพบรอยโรคทมโอกาสเปลยนเปนมะเรง

อนๆ รวมดวยในชองปาก(23)

อรโทรเพลเคยเปนรอยโรคทมโอกาสเปลยนเปนมะเรง

มากทสดในบรรดาความผดปกตเสยงมะเรงทงหมด(8,10,18)

โดยมโอกาสการเปลยนเปนมะเรงอยทประมาณรอยละ

14-50(24,25) แตในบางการศกษามรายงานวามโอกาสสง

ถงรอยละ 90(9) นอกจากนนยงมการศกษาทรายงานวา

ประมาณรอยละ 40 ของผปวยทไดรบการวนจฉยโรคทาง

คลนกวาเปนอรโทรเพลเคย จะพบลกษณะทางจลพยาธ

วทยาเปนดสเพลเชยชนดรนแรงมาก (severe dysplasia) หรอ คารซโนมาอนซต (carcinoma in-situ)(9) Reichart และ Philipsen ในป ค.ศ. 2005 ไดสรป

อตราการเปลยนเปนมะเรงของอรโทรเพลเคยจากการศกษา

ตางๆ ไว ดงตารางท 6(25)

รอยโรคทเพดานในผสบบหรกลบดาน

รอยโรคทเพดานในผสบบหรกลบดานมกพบในประชากร

แถบทวปเอเชยใต โดยเฉพาะประเทศอนเดย มลกษณะทาง

คลนกเปนรอยโรคสขาวปนแดงบรเวณเพดาน อนมสาเหต

มาจากการระคายเคองของตอมน�าลายขนาดเลก (minor salivary gland) การใหการวนจฉยรอยโรคนท�าไดไมยาก

รปท 4 อรโทรเพลเคยบรเวณสนเหงอกวางดานบน (A) และอรโทรลวโคเพลเคยบรเวณดานขางลน (B และ C)

Figure 4 Erythroplakiaattheupperalveolarridge(A)anderythroleukoplakiaatthelateralsurfaceofthetongue(BandC)

(A) (C)(B)


ตารางท 5 การศกษาการเปลยนเปนมะเรงของลวโคเพลเคย (ดดแปลงจาก Warnakulasuriya และ Ariyawardana ในป ค.ศ. 2016)(13)

Table 5 Studiesofmalignanttransformationofleukoplakia(modifiedfromWarnakulasuriyaandAriyawardana,2016)(13)

การศกษา

จ�านวน

ตวอยาง

(คน)

ระยะเวลา

ตดตาม

ผลเฉลย

(ป)

อตราการ

เปลยนเปน

มะเรงโดยรวม

(รอยละ)

อตราการเปลยนเปนมะเรงตามต�าแหนง

อตราการเปลยนเปนมะเรง

ตามชนดของรอยโรค (รอยละ)จ�านวนตวอยาง

ตามต�าแหนง

(รอยละ)

จ�านวนทเปลยน

เปนมะเรง

(รอยละ)

Pindborg, et al. (1968)

214 3.7 3.73

ลน (ไมมขอมล) 2 (ไมมขอมล)

ไมมขอมลเยอเมอกกระพงแกม

(ไมมขอมล)5 (ไมมขอมล)

Gangadharan and Paymaster (1971)

1411 ไมมขอมล 4.5

ลน (ไมมขอมล) 13 (ไมมขอมล)



Silverman, et al. (1976)

4762 2 0.13

มมปาก




Banoczy (1977) 670 9.8 5.97

มมปาก (251) 3 (1.2)

- ชนดโฮโมจเนยส 0/371 (0)

- ชนดนอนโฮโมจเนยส 40/299 (13.4)ลน (55) 15 (27.3)

เยอเมอกกระพงแกม

(170)5 (2.9)

Lind (1987) 157 9.3 8.91

ลน (ไมมขอมล) 4 (ไมมขอมล)- ชนดโฮโมจเนยส 1/35 (2.8)

- ชนดนอนโฮโมจเนยส 13/97 (13.4)เยอเมอกกระพงแกม


Hogewind, et al. (1989)

46 2.5 6.52

มมปาก (6) 0 (0)

- ชนดโฮโมจเนยส 1/11 (9.1)

- ชนดนอนโฮโมจเนยส 2/22 (9.1)ลน (10) 3 (30)

เยอเมอก

กระพงแกม (12)0 (0)

Arduino, et al. (2009)

207 4.5 7.24

ลน (69) 9 (13)- ชนดโฮโมจเนยส 3/73 (4.1)

- ชนดนอนโฮโมจเนยส 12/144 (8.3)เยอเมอก

กระพงแกม (68)3 (4.4)

Warnakulasuriya, et al. (2011)

335 9.04 6.9 ไมมขอมล ไมมขอมล ไมมขอมล

Liu, et al. (2012) 320 5.1 17.8 ลน (121) 38 (31.4)- ชนดโฮโมจเนยส 19/301 (6.3)

- ชนดนอนโฮโมจเนยส 11/52 (21.1)

เนองจากผปวยมประวตและลกษณะทางคลนกทชดเจน(8)

ลกษณะทางคลนกทพบนนมหลากหลาย(26) ไดแก การพบ

สของเนอเยอทเขมขนหรอออนลงบรเวณเพดาน การพบการ

บวมขนบรเวณเพดาน การพบรอยแผลบรเวณเพดาน และ

การพบลวโคเพลเคยบรเวณเพดาน โดยลกษณะทางคลนกท

พบบอยทสดคอ การพบสของเนอเยอทเขมขนบรเวณเพดาน

ในสวนของการเปลยนเปนมะเรงชองปากนน มการศกษา

จ�านวนนอย แตอยางไรกตาม Ramesh และคณะ ในป ค.ศ.

2014 รายงานการเปลยนเปนมะเรงของผปวยในประเทศ

อนเดยจ�านวน 3 รายจาก 77 ราย ซงคดเปนรอยละ 3.9(27)

ขณะทการศกษาของ Reddy ในป ค.ศ. 1974 รายงานวาการ

พบลกษณะทางคลนกเปนรอยแผลบรเวณเพดานอนเนองมา


ตารางท 6 การศกษาการเปลยนเปนมะเรงของอรโทรเพลเคย (ดดแปลงจาก Reichart และ Philipsen ในป ค.ศ. 2005)(25)

Table 6 Studiesofmalignanttransformationoferythroplakia(modifiedfromReichartandPhilipsen,2005)(25)

การศกษา ประเทศ จ�านวนทพบการเปลยนเปนมะเรง (คน) อตราการเปลยนเปนมะเรง (รอยละ)

Mincer, et al. (1972) สหรฐอเมรกา 16 18.8

Banoczy and Csiba (1976) ฮงการ 23 21.8

Silverman, et al. (1984) สหรฐอเมรกา 22 36

Amagasa, et al. (1985) ญปน 12 50

Vedtofte, et al. (1987) เดนมารก 14 35.7

Bouqout, et al. (1988) สหรฐอเมรกา 32 15.6

Lumerman, et al. (1995) สหรฐอเมรกา 7 14.3

จากการสบบหรกลบดานนน ท�าใหความเสยงของการเกด

มะเรงชองปากบรเวณเพดานนนเพมขนถง 47 เทา(28)

ซบมวคสไฟโบรซสชองปาก

ซบมวคสไฟโบรซสชองปาก เปนรอยโรคทพบไดเฉพาะ

ในแถบทวปเอเชย โดยเฉพาะในประเทศอนเดย ไตหวน และ

พมา เนองจากปจจยหลกของการเกดรอยโรคนคอพฤตกรรม

การเคยวหมาก (betel quid chewing) มการศกษารายงาน

ถงความชกของซบมวคสไฟโบรซสชองปากในประเทศอนเดย

อยทประมาณรอยละ 10.9(29) และรอยละ 17.6(30) ในประเทศ

ไตหวน

ลกษณะทางคลนกของซบมวคสไฟโบรซสชองปาก ใน

ระยะแรกผปวยมกมอาการแสบรอน เวลารบประทานอาหาร

รสจด(31) รวมกบพบตมน�าหรอจดเลอดออก และมกพบเยอ

เมอกขาวซด (blanching) เมอเวลาผานไปเนอเยอบรเวณ

นนจะเกดพงผด (fibrosis) ขางใต มลกษณะคล�าแขง ซง

จะสงผลใหผปวยมอาการอาปากไดนอยลง (รปท 5) หาก

ปลอยไวโดยไมไดรกษาจะท�าใหรอยโรคมการขยายขอบเขต

ไปบรเวณเพดานออน (soft palate) คอหอย (pharynx) หรอหลอดอาหารสวนบน (upper esophagus) ได และจะ

ท�าใหผปวยมการกลนล�าบาก (dysphagia) และพดล�าบาก(32)

ซบมวคสไฟโบรซสชองปากมโอกาสเปลยนเปนมะเรง

เนองจากการศกษาลกษณะทางจลพยาธวทยาของรอยโรค

พบวา พงผดทเกดขนบรเวณชนลามนาโพรเพรย (lamina propria) สงผลใหเกดการตงของเนอเยอชองปาก รวมถงกอ

ใหเกดการฝอลบของชนเยอผผวชองปาก ท�าใหเนอเยอบรเวณ

นนมความไวตอสารกอมะเรง (carcinogen) มากขน(19)

โดยการศกษาในประเทศอนเดยของ Hazarey และคณะ ใน

ป ค.ศ. 2007(33) รายงานโอกาสการเปลยนเปนมะเรงสงทสด

อยทรอยละ 7.6 ส�าหรบในประเทศไตหวน Wang และคณะใน

ป ค.ศ. 2014(34) รายงานวาโอกาสการเปลยนเปนมะเรงของ

ซบมวคสไฟโบรซสชองปากอยทรอยละ 1.9 และมเวลาเฉลย

ในการเปลยนเปนมะเรงอยท 52.3 เดอน

ไลเคนแพลนสชองปาก

ไลเคนแพลนสชองปาก เปนรอยโรคทเกดจากความ

ผดปกตของระบบภมค มกนชนดควบคมโดยท เซลล

(t cell-mediated immunity) สงผลใหเกดการสะสม

ของเมดเลอดขาวชนดลมโฟไซต (lymphocyte) ท

บรเวณใตตอชนเยอฐาน (basement membrane) ของ

บรเวณเยอทเปนรอยโรค(31) ไลเคนแพลนสชองปากม

ความชกประมาณรอยละ 0.5-2(35-37) โดยมโอกาสพบ

ไลเคนแพลนสผวหนงรวมดวยในผปวยทพบไลเคนแพลนส

ชองปากประมาณรอยละ 15(36) มกพบรอยโรคในผปวยเพศ

หญงทมอายอยในชวง 30-70 ป ลกษณะทางคลนกทส�าคญ

ไดแก การพบลกษณะรางแหหยาบสขาวเรยกวา รางแหวก

แฮม (Wickham’s striae)(9,17,31) ดงแสดงในรปท 6

ไลเคนแพลนสสามารถพบไดทงในชองปาก และผวหนง

โดยรอยโรคบรเวณผวหนงมกพบบรเวณหนงศรษะ ผม เลบ

ขอพบ และขอมอ ไลเคนแพลนสชองปากนนมลกษณะทาง

คลนกทตรวจพบได 5 ชนดไดแก ชนดรางแห (reticular) ตม

ตน (papular) ปนขาว (plaque-like) ฝอลบ (atrophic)


รปท 5 ลกษณะขาวซดบรเวณเยอเมอกกระพงแกมทงสองขาง (Aและ B) และเพดาน (C) ในผปวยซบมวคสไฟโบรซส ผปวยรายนมอาการ

อาปากไดนอยลงรวมดวย (D)

Figure 5 Blanchingofthebilateralbuccalmucosa(AandB)andpalate(C)inapatientwithoralsubmucousfibrosis.Thepatient

alsohaslimitedmouthopening(D)

รปท 6 รางแหวกแฮมในผปวยไลเคนแพลนส

Figure 6 Wickham’s striae in a patient with lichen planus

(A)

(C)

(B)

(D)

และแผล (ulcerative)(37) ดงแสดงในรปท 7 โดยมกพบรอย

โรคทงสองขางอยางสมมาตรกน (bilateral distribution) และพบมากทสดบรเวณเยอเมอกกระพงแกม แตอาจจะพบ

รอยโรคบรเวณอนได เชน บรเวณเหงอก และลน เปนตน

โดยรอยโรคบรเวณเหงอกสามารถแสดงลกษณะทางคลนก

เปนเหงอกอกเสบหลดลอก (desquamative gingivitis) เปนตน ทงนผปวยทพบเปนไลเคนแพลนสอาจจะมอาการ

แสดงอนรวมดวย เชน อาการแสบหรอความรสกไมสบาย

บรเวณเนอเยอในชองปากทเปนรอยโรค โดยทอาการแสดง

จะรนแรงมากขนเมอผปวยทานอาหารรสจดหรออาหารทม

อณหภมสง(32)

ไลเคนแพลนสชองปากสามารถใหคะแนนลกษณะทาง

คลนกไดตามระบบของ Thongprasom และคณะในป ค.ศ.

1992 ดงแสดงในตารางท 7(38)

ในสวนของการวนจฉยไลเคนแพลนส van der Meij และ van der Waal ในป ค.ศ. 2003 ไดเสนอเกณฑการ

วนจฉยโรคไลเคนแพลนสชองปาก โดยดดแปลงและเพม

เตมจากเกณฑการวนจฉยรอยโรคไลเคนแพลนสและรอย

โรคไลเคนอยดชองปากขององคการอนามยโลก (modified WHO diagnostic criteria for oral lichen planus and oral lichenoid lesions) ดงแสดงในตารางท 8(39)


รปท 7 ไลเคนแพลนสทงหาชนดประกอบดวย ไลเคนแพลนสชนดรางแห (A) ตมตน (B) ปนขาว (C) ฝอลบ (D) และแผล (E และ F)

Figure 7 Fivetypesoflichenplanusincludingreticular(A),papular(B),plaque-type(C),atrophic(D)andulcerativelichen

planus(EandF)

(A) (C)

(E)

(B)

(D) (F)

ตารางท 7 ระบบการใหคะแนนลกษณะทางคลนกของไลเคนแพลนสชองปาก (ดดแปลงจาก Thongprasom และคณะในป ค.ศ. 1992)(38)

Table 7 Clinicalscoringsystemfororallichenplanus(modifiedfromThongprasom,etal.1992)(38)

ระดบความรนแรง ลกษณะทางคลนก

คะแนน 0 เยอเมอกชองปากปกต ไมพบรอยโรค

คะแนน 1 พบรางแหสขาวเลกนอย โดยไมพบพนผวสแดงปน

คะแนน 2 พบรางแหสขาวชดเจน รวมกบการฝอลบของเนอเยอขนาดไมเกน 1 ตารางเซนตเมตร

คะแนน 3 พบรางแหสขาวชดเจน รวมกบการฝอลบของเนอเยอขนาดเกน 1 ตารางเซนตเมตร

คะแนน 4 พบรางแหสขาวชดเจน รวมกบแผลบนเนอเยอขนาดไมเกน 1 ตารางเซนตเมตร

คะแนน 5 พบรางแหสขาวชดเจน รวมกบแผลบนเนอเยอขนาดเกน 1 ตารางเซนตเมตร

ตารางท 8 เกณฑการวนจฉยโรคไลเคนแพลนสชองปาก (ดดแปลงจาก van der Meij และ van der Waal ในป ค.ศ. 2003)(39)

Table 8 Diagnosiscriteriafororallichenplanus(modifiedfromvanderMeijandvanderWaal,2003)(39)

เกณฑการวนจฉย

ลกษณะทางคลนก รอยโรคปรากฏสองขางในชองปาก โดยอาจสมมาตรกนหรอไมกได

รอยโรคลกษณะเปนรางแหสขาวหรอเทา อาจยกนนเลกนอย

รอยโรคลกษณะทเปนแผล ฝอลบ ตมน�า และปนขาว จะวนจฉยโรคเปนไลเคนแพลนสไดตองปรากฏลกษณะ

ลายเสนรางแหสขาวทบรเวณเดยวกนหรอบรเวณอนในชองปากรวมดวย

ลกษณะทางจลพยาธวทยา พบการสะสมของเซลลในลกษณะเปนแถบขอบเขตชดเจนบรเวณรอยตอของเนอเยอเกยวพนกบชนเยอบผว

โดยเซลลสวนมากเปนลมโฟไซต

พบลกษณะการสลายตวของเบซลเซลลแบบกลายเปนของเหลว (liquefaction degeneration)

ไมพบการดสเพลเชยของเซลลเยอบผว

หากลกษณะทางจลพยาธวทยาปรากฏลกษณะดงกลาวแตไมชดเจน ใหใชค�านยามลกษณะทพบวา “มความ

สอดคลองกบไลเคนแพลนส”


ส�าหรบโอกาสการเปลยนเปนมะเรงชองปากของไลเคน

แพลนสนน พบวามรายงานคอนขางต�า เฉลยอยทต�ากวา

รอยละ 1(8,17,19) โดยชนดทมรายงานโอกาสเปลยนเปนมะเรง

มากทสดไดแก ไลเคนแพลนสชนดแผล โดยมโอกาสการ

เปลยนเปนมะเรงอยทรอยละ 0.4-3.7 ในขณะทไลเคนแพลนส

ชนดอนมการรายงานการเปลยนเปนมะเรงนอยมาก ซงใน

การเสนอการจ�าแนกความผดปกตเสยงมะเรงชองปากแบบ

ใหม โดย George และคณะในป ค.ศ. 2011(9) ไดระบเฉพาะ

ไลเคนแพลนสชนดแผลเปนหนงในความผดปกตเสยงมะเรง

ชองปาก ต�าแหนงทมกพบการเปลยนเปนมะเรงชองปากของ

ไลเคนแพลนสมากทสดคอบรเวณลน(9,35) การศกษาของ

Bombeccari และคณะในป ค.ศ. 2011(35) รายงานอตรา

การเปลยนเปนมะเรงตอปของไลเคนแพลนสอยทรอยละ 0.36

โดยมระยะเวลาเฉลยในการเปลยนไปเปนมะเรงท 81.7 เดอน

ซงมผลการศกษาทคอนขางสอดคลองกบการศกษาของ Hol-mstrup และคณะในป ค.ศ. 1988(40) รวมถงการศกษา

ของ Silverman และคณะในป ค.ศ. 1991(41) ทรายงาน

โอกาสการเปลยนเปนมะเรงตอปอยทรอยละ 0.31 และรอยละ

0.22 ตามล�าดบ ทงนโอกาสการเปลยนเปนมะเรงของไลเคน

แพลนสนนขนอยกบปจจยดานพฤตกรรมของผปวย ไดแก

การสบบหร การดมเครองดมแอลกอฮอล และการตดเชอไวรส

ตบอกเสบชนดซ (hepatitis C virus)(42) โดยการพบปจจย

เหลานรวมดวยในผปวยจะสงเสรมโอกาสการเปลยนเปน

มะเรงของไลเคนแพลนสใหมากขน โดยเฉพาะไลเคนแพลนส

ชนดแผล นอกจากนยงมการศกษาทรายงานถงการตดเชอ

ฮวแมนแพปพลโลมาไวรส วาอาจเปนหนงในปจจยเสยงตอ

การเปลยนเปนมะเรงของไลเคนแพลนสได โดยเฉพาะเชอ

ฮวแมนแพปพลโลมาไวรส ชนด 16 และ 18(43-45) นอกจากน

ยงพบวา การตดเชอเอชไอว (HIV infection) การตดเชอรา

แคนดดารวมดวยในรอยโรค และไลเคนแพลนสทเกดต�าแหนง

ลน ยงเปนปจจยเสยงตอการเปลยนเปนมะเรงของไลเคน

แพลนสเชนกน(15,46)

มการศกษาทสรปการเปลยนเปนมะเรงของไลเคนแพ

ลนสโดย Giuliani และคณะในป ค.ศ. 2019 โดยรวบรวม

ขอมลในประเดนชนดของไลเคนแพลนส ต�าแหนงทเกด และ

อตราการเปลยนเปนมะเรง ดงแสดงในตารางท 9(47)

ส�าหรบภาวะสเตมเซลลใหมตานรางกายผปวย และรอย

โรคไลเคนอยด ทพบอาการแสดงในชองปากลกษณะคลาย

กบไลเคนแพลนส(14,48) ถงแมวาจะไมไดจดอยในความผด

ปกตเสยงมะเรงกตาม แตมรายงานการเปลยนเปนมะเรงชอง

ปากเชนกน(14,49,50) โดยปจจยทสงเสรมการเปลยนเปนมะเรง

ของรอยโรคดงกลาวคอ การทรอยโรคเปนมานาน การพบ

ภาวะการอกเสบและรอยแผลเปนบรเวณรอยโรครวมดวย และ

การใชยาทางระบบบางชนดรวมดวย ไดแก สเตยรอยดทาง

ระบบ (systemic steroid) อะซาไทโอพรน (azathioprine) และไซโคลสปอรน (cyclosporin)(49,50)

ดสคอยดลพสอรทมาโตซส

ลพสอรทมาโตซสเปนภาวะทเกดจากการตอบสนองทไว

เกนปกตของระบบภมคมกนโดยหาสาเหตไมได ผปวยภาวะ

นมกพบความผดปกตของการสรางคอลลาเจน (collagen) หลอดเลอด และเนอเยอเกยวพน (connective tissue)(32) ลพสอรทมาโตซสแบงออกเปนสองชนด ไดแก ลพสอรทมา

โตซสทางระบบ (systemic lupus erythematosus; SLE) ซงมกพบความผดปกตของอวยวะอนๆ ทางระบบรวมดวย

เชน ความผดปกตของไต เสนประสาท เมดเลอด ขออกเสบ

เปนตน และดสคอยดลพสอรทมาโตซส ซงมกพบความผด

ปกตบรเวณผวหนงและเยอเมอกของผปวยรวมดวย(51) ความ

ชกของการเกดดสคอยดลพสอรทมาโตซสนน อยทประมาณ

ประชากร 5 คนตอ 10,000 คน และมกพบรอยโรคในผปวย

เพศหญงมากกวาเพศชาย(52) โดยมกพบรอยโรคในผปวยวย

กลางคน และมกพบทบรเวณผวหนงมากกวาภายในชองปาก

โดยมรายงานวามผปวยดสคอยดลพสรทมาโตซสเพยงรอยละ

20 เทานนทพบรอยโรคในชองปากรวมดวย(17,51)

ลกษณะทางคลนกของดสคอยดลพสอรทมาโตซสม

ความคลายคลงกบไลเคนแพลนส และอรโทรเพลเคย ท�าให

การวนจฉยแยกโรคระหวางรอยโรคทกลาวมาจากการตรวจ

ทางคลนกท�าไดคอนขางยาก(8) โดยลกษณะทางคลนกท

พบในดสคอยดลพสอรทมาโตซสคอ พบเปนรอยโรควงส

แดง ขอบเขตชดเจน มขนาดไดตงแตไมกมลลเมตรถงหลาย

เซนตเมตร หากพบรอยโรคบรเวณผวหนงของผปวยผวคล�า

อาจพบสของรอยโรคมความตางกบสผวของผปวย โดย

บรเวณกลางรอยโรคมกพบผวหนงมสจางลงในขณะทบรเวณ

ขอบรอยโรคจะพบสทเขมขน และหากพบลกษณะจดหลอด

เลอดด�าฝอยโปงพองขนาดเลก (telangiectasia) รวมดวย

โดยเฉพาะบรเวณผวหนงรอบๆ เลบ (periungual) อาจบงช


ตารางท 9 การศกษาการเปลยนเปนมะเรงของไลเคนแพลนสชองปาก (ดดแปลงจาก Guiliani และคณะ ในป ค.ศ. 2019)(47)

Table 9 Studiesofmalignanttransformationoforallichenplanus(modifiedfromGuilianietal,2019)(47)

การศกษา

จ�านวน

ตวอยาง

(คน)

ระยะเวลา

เปลยนเปนมะเรง

เฉลย (เดอน)

ชนดทพบการ

เปลยนเปนมะเรง

(จ�านวน)

ต�าแหนงทพบการเปลยน

เปนมะเรง (จ�านวน)

อตราการเปลยน

เปนมะเรงตอป

(รอยละ)

อตราการเปลยน

เปนมะเรงโดยรวม

(รอยละ)

Thorn, et al. (1988)

611 121ปนขาว (1)

ฝอลบ (8)

เยอเมอกกระพงแกม (1)

ลน (5)

เหงอก (3)

0.2 1.47

Silverman, et al. (1991)

214 9

รางแห (1)

ฝอลบ (1)

แผล (3)


ลน (2)

เหงอก (2)

0.31 2.34

Voûte, et al. (1992)

113 84รางแห (1)

แผล (2)


ลน (1)0.04 2.65

Barnard, et al. (1993)

241 69

ปนขาว (2)

ฝอลบ (1)

แผล (6)


ลน (6)

เหงอก (1)

ไมมขอมล 3.73

Eisen (2002)

723 41 แผล (6)


ลน (2)

เหงอก (2)

พนชองปาก (1)

0.18 0.83

Rode and Kogoj-Rode (2002)

55 0 ไมพบ ไมพบ 0 0

Laeijendecker, et al. (2005)

200 52รางแห (2)

แผล (1)


ลน (2)0.15 1.5

Xue, et al. (2005)

647 108ฝอลบ (1)

แผล (3)


ลน (1)ไมมขอมล 0.59

van der Meij, et al. (2007)

67 ไมมขอมลรางแห (2)

แผล (2)

ลน (3)

เหงอก (1)0.45 3.30

Kesić, et al. (2009) 163 ไมมขอมล แผล (2) เยอเมอกกระพงแกม (2) ไมมขอมล 1.23

Carbone, et al. (2009)

808 52

รางแห (2)

ปนขาว (2)

ฝอลบ (2)

แผล (9)


ลน (6)

เหงอก (1)

0.21 1.86

Torrente-Castells, et al. (2010)

65 24 แผล (1) ลน (4) 1.01 1.54

Bermejo-Fenoll, et al. (2010)

550 24รางแห (2)

ฝอลบ (3)


ลน (3)0.45 0.91

Bombeccari, et al. (2011)

327 39

ปนขาว (3)

ฝอลบ (4)

แผล (1)


ลน (5)0.36 2.45

Shen, et al. (2012) 518 70รางแห (1)

แผล (4)


ลน (1)

รมฝปาก (1)

0.29 0.97

Bardellini, et al. (2013)

204 ไมมขอมลแผล (2) เยอเมอกกระพงแกม (1)

เหงอก (1)ไมมขอมล 0.98

Gümrü (2013) 370 24 แผล (1) เยอเมอกกระพงแกม (1) ไมมขอมล 0.27

Radochová, et al. (2014)

171 0 ไมพบ ไมพบ 0 0

Gonzalez-Moles, et al. (2017)

21 13 ฝอลบ (3) ลน (1)

เหงอก (2)0.59 9.52


วาผปวยอาจจะเปนลพสอรทมาโตซสทางระบบ สวนดสคอยด

ลพสอรทมาโตซสในชองปากมกพบเปนรอยแดงหรอแผลทม

ลกษณะการฝอลบของเนอเยอ ลอมรอบดวยลกษณะรางแห

ละเอยดสขาว (radiated delicate white striae) ดงแสดงใน

รปท 8 โดยพบไดมากทสดบรเวณรมฝปาก (lip vermillion) ในลกษณะของแผลทตกสะเกด (crusted) ลอมรอบดวยรอย

โรคสขาว นอกจากนนยงสามารถมกพบรอยโรคบรเวณเยอ

เมอกกระพงแกม และเหงอกได(17,32)

โอกาสการเปลยนเปนมะเรงของดสคอยดลพสอรทมา-

โตซสนนยงไมมขอสรปทแนชด แตอยางไรกตาม มการศกษา

ทรายงานต�าแหนงทพบการเปลยนไปเปนมะเรงมากทสดไดแก

บรเวณรมฝปาก ซงอาจมสาเหตมาจากบรเวณดงกลาวเปน

บรเวณนอกรมผาทมการสมผสรงสอลตราไวโอเลตโดยตรง

มากกวา จงท�าใหมโอกาสเปลยนเปนมะเรงมากกวาบรเวณใน

รมผาหรอบรเวณทไมไดโดนแสงแดด(51) ซงสอดคลองกบผล

การศกษาการเปลยนไปเปนมะเรงของดสคอยดลพสอรทมา-

โตซสบรเวณผวหนงของ Dieng และคณะในป ค.ศ. 2001(53)

รปท 8 แผลตกสะเกดบรเวณรมฝปากในผปวยดสคอยดลพสอรทมาโตซส (A) ดสคอยดลพสอรทมาโตซสบรเวณรมฝปาก (B) และเยอ

เมอกกระพงแกม (C และ D) แสดงลกษณะเปนแผลหรอรอยแดงลอมรอบดวยรางแหละเอยดสขาว

Figure 8 Crustedlipsinacaseofdiscoidlupuserythematosus(A).Discoidlupuserythematosusaffectingthelip(B)andbuccal

mucosa(CandD)presentingasulcersorerythemawithradiateddelicatewhitestriae.

(A)

(C)

(B)

(D)

และการศกษาของ Ee และคณะในป ค.ศ. 2006(54) ทรายงาน

วาการสมผสแสงแดดเปนตวกระตนใหรอยโรคมโอกาสเปลยน

เปนมะเรงไดมากขน โดยเฉพาะรอยโรคบรเวณหนงศรษะ

ทองแขน และแกม นอกจากนนแลว Liu และคณะยงพบวา

ยงลกษณะทางจลพยาธวทยาของรอยโรคปรากฏลกษณะดส-

เพลเชยของเซลลเยอบชองปากระดบรนแรงขนมากเทาใด

จะยงท�าใหรอยโรคนนมโอกาสเปลยนเปนมะเรงไดมากขน

เทานน(51)

รมฝปากอกเสบเหตแสงแดด

รมฝปากอกเสบเหตแสงแดดนนเปนรอยโรคทเกดจาก

การเปลยนแปลงของเซลลชนเยอบผวบรเวณรมฝปาก อนม

สาเหตมาจากการสมผสกบรงสอลตราไวโอเลตจากแสงแดด

เปนระยะเวลานาน โดยมกพบในผปวยสงอายเพศชายทม

ประวตอยกลางแจงหรอท�างานกลางแจงเปนประจ�า(8,17,19)

รมฝปากอกเสบเหตแสงแดดพบมากทรมฝปากลาง โดยม

ลกษณะทางคลนกทส�าคญคอ ผปวยจะมอาการตงบรเวณรม


ฝปากทเปนรอยโรค และพบรอยโรคสขาวบรเวณรมฝปาก รวม

กบอาการรมฝปากแหง และมพนผวทหยาบกระดางมากขน

ลกษณะทางคลนกทส�าคญอกประการหนงคอ บรเวณรอยตอ

ระหวางรมฝปากกบผวหนง (vermillion border) จะมความ

จางลง ท�าใหไมสามารถระบขอบเขตไดชดเจน(17,19,32)

การเปลยนเปนมะเรงของรมฝปากอกเสบเหตแสงแดด

นน ยงไมแนชด(19) เนองจากยงไมมการศกษาทมการตดตาม

ผลระยะยาวมากเพยงพอ แตอยางไรกตามบางการศกษา

รายงานวา รมฝปากอกเสบเหตแสงแดดอาจใชเวลานานกวา

20 ป ในการเปลยนเปนมะเรง(17) โดยหากพบลกษณะรอย

โรคทเปนกอนโต หรอเปนแผลเรอรงบรเวณรมฝปาก อาจ

เปนขอมลทบงบอกวารอยโรคนนไดมการพฒนาไปเปนมะเรง

แลว(17,55) แตอยางไรกตาม Dancyger และคณะในป ค.ศ.

2018(56) ไดท�าการทบทวนวรรณกรรมแบบเปนระบบเกยวกบ

การเปลยนเปนมะเรงของรมฝปากอกเสบเหตแสงแดด พบวา

มการศกษาเพยงการศกษาเดยวทมการรายงานถงอตราการ

เปลยนเปนมะเรงของรมฝปากอกเสบเหตแสงแดด ไดแกการ

ศกษาของ Markopoulos และคณะในป ค.ศ. 2004 โดย

เปนการศกษาทเฝาตดตามผปวยในระยะยาวจ�านวน 65 คน

ในประเทศกรซ เปนระยะเวลา 10 ป พบวามผปวยจ�านวน

11 คน จาก 65 คนนนไดรบการวนจฉยขนสดทายเปนสควา-

มสเซลลคารซโนมา แตอยางไรกตาม พบวาผปวยเพยง 2 ราย

ทรายงานวามะเรงทเกดขนนนเปลยนแปลงมาจากรมฝปาก

อกเสบเหตแสงแดด ซงคดเปนรอยละ 3.1(57)

สรป รอยโรคบรเวณเนอเยอออนในชองปากทจดอยในกลม

ความผดปกตเสยงมะเรงชองปาก ลวนแลวแตมปจจย

เสยงทมความสมพนธกบการเปลยนเปนมะเรงรวมกน เชน

พฤตกรรมการสบบหรหรอยาเสน พฤตกรรมการดมเครอง

ดมแอลกอฮอล การตดเชอฮวแมนแพปพลโลมาไวรส เปนตน

นอกจากน ลกษณะทางคลนกทปรากฏบางประการของรอย

โรคอาจเปนตวบงบอกถงความเสยงตอการเปลยนเปนมะเรง

ชองปาก เชน รอยโรคทมขนาดใหญ รอยโรคทมสไมสม�าเสมอ

รอยโรคทผวไมเรยบ ต�าแหนงของรอยโรค รวมถงรอยโรคท

ไมตอบสนองตอการรกษา เปนตน อกทงรอยโรคเหลาน ลวน

แตมรายงานการเปลยนเปนมะเรงชองปากทงสน เมอท�าการ

ตดตามอาการไปในชวงระยะเวลาหนง ทงนทนตแพทยควรจะ

ตองทราบถงลกษณะทางคลนกของความผดปกตเสยงมะเรง

ชองปาก เพอใหสามารถตรวจพบรอยโรคในระยะเรมแรก

ตงแตยงไมมการเปลยนเปนมะเรง ซงจะสงผลใหทนตแพทย

ผตรวจพบสามารถวางแผนการรกษา ตดตามผล หรอท�าการ

สงตอผปวยไดอยางเหมาะสม

ส�าหรบประเดนการจ�าแนกความผดปกตเสยงมะเรงชอง

ปาก ผเขยนมความเหนวา ยงมรอยโรคบรเวณเนอเยอออนใน

ชองปากอนๆ ทสามารถพบลกษณะทางคลนกทคลายกบกลม

ความผดปกตเสยงมะเรงชองปาก และมรายงานการเปลยน

เปนมะเรงชองปาก เชน ภาวะสเตมเซลลใหมตานรางกาย

ผปวย รอยโรคไลเคนอยด และการตดเชอราแคนดดาชนดฝา

รปท 9 รอยตอของรมฝปากกบผวหนงทไมชดเจนในผปวยรมฝปากอกเสบเหตแสงแดด (A) (อนเคราะหโดย ทพญ.ภทรมน ธนทรพยสน)

และรมฝปากอกเสบเหตแสงแดดบรเวณรมฝปากลางแสดงลกษณะเปนรอยขาวปนแดงรวมกบแผล (B)

Figure 9 Blurringofthevermillionmargininapatientwithactiniccheilitis(A)(courtesyofDr.PattaramonTanasabsin)and

actiniccheilitisofthelowerlippresentingaserythemaandwhitepatchwithulceration(B)

(A) (B)


ขาวเรอรง เปนตน ซงหากในอนาคตมการศกษาเพมเตมอยาง

เพยงพอ รอยโรคดงกลาวเหลานอาจไดรบการพจารณาเพม

เขามาอยในกลมความผดปกตเสยงมะเรงกเปนได

กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณ ทนตแพทยหญงภทรมน ธนทรพยสน

ทนตแพทยปฏบตการโรงพยาบาลสระแกว ส�าหรบการ

เออเฟ อขอมลรปภาพประกอบบทความ และขอขอบคณ

เจาหนาทคลนกเวชศาสตรชองปาก คณะทนตแพทยศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม และเจาหนาทฝายโสตทศนศกษา

คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ส�าหรบ

การอ�านวยความสะดวกตลอดการจดท�าบทความปรทศน

วรรณกรรมฉบบน

เอกสารอางอง1. Mello FW, Miguel AFP, Dutra KL, et al. Pre-

valence of oral potentially malignant disorders: A systematic review and meta-analysis. J Oral Pathol Med 2018; 47(7): 633-640.

2. Manthapuri S, Sanjeevareddygari S. Prevalence of potentially malignant disorders: An institution-al study. Int J App Dent Sci 2018; 4(4): 101-103

3. Zaw K-K, Ohnmar M, Hlaing M-M, et al. Betel quid and oral potentially malignant disorders in a periurban township in Myanmar. PLoS One 2016; 11(9): e0162081.

4. Regezi JA, Scuibba JJ, Jordan RCK. Oral Pathology : Clinical Pathologic Correlations. 7th ed. St. Louis: Elsevier; 2016

5. Felix DH, Luker J, Scully C. Oral medicine: 1. ulcers: aphthous and other common ulcers. Dent Update 2012; 39(7): 513-519.

6. Scully C, Felix DH. Oral Medicine–update for the dental practitioner: oral white patches. Br Dent J 2005; 199(9): 565-572.

7. Scully C, Felix DH. Oral Medicine–update for the dental practitioner: red and pigmented lesions. Br Dent J 2005; 199(10): 639-645.

8. Warnakulasuriya S, Johnson NW, van der Waal I. Nomenclature and classification of potentially malignant disorders of the oral mucosa. J Oral Pathol Med 2007; 36(10): 575-580.

9. George A SB, Sunil S, Varghese SS, Thomas J, Gopakumar D, Mani V. Potentially malignant disorders of oral cavity. J Oral Maxillofac Pathol 2011; 2(1): 95-100.

10. Goodson ML, Sloan P, Robinson CM, Cocks K, Thomson PJ. Oral precursor lesions and malignant transformation–who, where, what, and when? Br J Oral Maxillofac Surg 2015; 53(9): 831-835.

11. Petti S. Pooled estimate of world leukoplakia prevalence: a systematic review. Oral Oncol 2003; 39: 770-780.

12. Holmstrup P, Vedtofte P, Reibel J, Stoltze K. Long-term treatment outcome of oral premalig-nant lesions. Oral Oncol 2006; 42(5): 461-474.

13. Warnakulasuriya S, Ariyawardana A. Malignant transformation of oral leukoplakia: a systematic review of observational studies. J Oral Pathol Med 2016; 45(3): 155-166.

14. Warnakulasuriya S. Clinical features and pre-sentation of oral potentially malignant disorders. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2018; 125(6): 582-590.

15. Agha-Hosseini F SN, SadrZadeh-Afshar MS. Evaluation of potential risk factors that contribute to malignant transformation of oral lichen planus: a literature review. J Contemp Dent Prac 2016; 17: 692-701.

16. Szarka K TI, Fehe´r E, Ga´ll T, et al. Progressive increase of human papillomavirus carriage rates in potentially malignant and malignant oral dis-orders with increasing malignant potential. Oral MicrobiolImmunol 2009; 24: 314-318.


17. Mccormick NJ, Peter JT, Carrozzo M. The clin-ical presentation of oral potentially malignant disorders. Prim Dent J 2016; 5: 52-57.

18. Kramer IRH, Lucas RB, Pindborg JJ, Sobin LH, . Definition of leukoplakia and related lesions: An aid to studies on oral precancer. Oral Surg 1978; 46(6): 518-539.

19. van der Waal I. Potentially malignant disorders of the oral and oropharyngeal mucosa; terminology, classification and present concepts of manage-ment. Oral Oncol 2009; 45(4-5): 317-323.

20. Cerero-Lapiedra R, Balade-Martinez D, More-no-Lopez LA, Esparza-Gomez G, Bagan JV. Proliferative verrucous leukoplakia: A proposal for diagnostic criteria. Med Oral Patol Oral Cir Bucal 2010; 15(6): e839-e845.

21. Narayan TV, Shilpashree S. Meta-analysis on clinicopathologic risk factors of leukoplakias undergoing malignant transformation. J Oral Maxillofac Pathol 2016; 20(3): 354-361.

22. Holmstrup P. Oral erythroplakia-What is it? Oral Dis 2018; 24(1-2): 138-143.

23. Yang SW, Lee YS, Chang LC, Hsieh TY, Chen TA. Outcome of excision of oral erythroplakia. Br J Oral Maxillofac Surg 2015; 53(2): 142-147.

24. Bouquot JE, Ephros H. Erythroplakia: the dan-gerous red mucosa. Pract Periodontics Aesthet Dent 1995; 7(6): 59-68.

25. Reichart PA, Philipsen HP. Oral erythroplakia--a review. Oral Oncol 2005; 41(6): 551-561.

26. Bharath TS, Kumar NG, Nagaraja A, Saras-wathi TR, Babu GS, Raju PR. Palatal changes of reverse smokers in a rural coastal Andhra popula-tion with review of literature. J Oral Maxillofac Pathol 2015; 19(2): 182-187.

27. Ramesh T, Reddy RS, Kiran CH, Lavanya R, Kumar BN. Palatal changes in reverse and conventional smokers – A clinical comparative study in South India. Indian J Dent 2014; 5: 34-38.

28. Reddy CR. Carcinoma of hard palate in India in relation to reverse smoking of chuttas. J Natl Cancer Inst 1974; 53(3): 615-619.

29. Wollina U, Verma SB, Ali FM, Patil K. Oral sub-mucous fibrosis: an update. Clin Cosmet Investig Dermatol 2015; 8: 193-204.

30. Yang PY, Chen YT, Wang YH, Su NY, Yu HC, Chang YC. Malignant transformation of oral submucous fibrosis in Taiwan: a nationwide population-based retrospective cohort study. J Oral Pathol Med 2017; 46(10): 1040-1045.

31. Awadallah M, Idle M, Patel K, Kademani D. Management update of potentially premalignant oral epithelial lesions. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2018; 125(6): 628-636.

32. Neville BW, Damm DD, Allen CM, Chi AC. Oral and Maxillofacial Pathology. 4th ed. St. Louis: Elsevier; 2016

33. Hazarey VK ED, Mundhe KA, Ughade SN. Oral submucous fibrosis: study of 1000 cases from central India. J Oral Pathol Med 2007; 36: 12-17.

34. Wang YY, Tail YH, Wang WC, et al. Malignant transformation in 5071 southern Taiwanese patients with potentially malignant oral mucosal disorders. BMC Oral Health 2014; 14(99).

35. Bombeccari GP, Guzzi G, Tettamanti M, et al. Oral lichen planus and malignant transformation: a longitudinal cohort study. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2011; 112(3): 328-334.


36. Cheng YS, Gould A, Kurago Z, Fantasia J, Muller S. Diagnosis of oral lichen planus: a position paper of the American Academy of Oral and Maxillofacial Pathology. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2016; 122(3): 332-354.

37. Lodi G, Scully C, Carrozzo M, Griffiths M, Sugerman PB, Thongprasom K. Current contro-versies in oral lichen planus: report of an interna-tional consensus meeting. Part 1. Viral infections and etiopathogenesis. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2005; 100(1): 40-51.

38. Thongprasom K, Luangjarmekorn L, Sererat T, Taweesap W. Relative efficacy of fluocinolone acetonide compared with triamcinolone ace-tonide in treatment of oral lichen planus. J Oral Pathol Med 1992; 21: 456-458.

39. van der Meij, van der Waal. Lack of clinicopathologic correlation in the diagnosis of oral lichen planus based on the presently available diagnostic criteria and suggestions for modifi-cations. J Oral Pathol Med 2003; 32: 507-512.

40. Holmstrup JT, Rindum J, Pindborg JJ. Malig-nant development of lichen planus-affected oral mucosa. J Oral Pathol Med 1988; 17: 219-225.

41. Silverman S GM, Lozada-Nur F, Giannotti K. A prospective study of findings and management in 214 patients with oral lichen planus. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1991; 72: 665-670.

42. Manomaivat T, Pongsiriwet S, Kuansuwan C, Thosaporn W, Tachasuttirut K, Iamaroon A. Association between hepatitis C infection in Thai patients with oral lichen planus: A case-control study. J Investig Clin Dent 2018; 9(2): e12316.

43. Gorsky M, Epstein JB. Oral lichen planus: malig-nant transformation and human papilloma virus: a review of potential clinical implications. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2011; 111(4): 461-464.

44. Ostwald C, Rutsatz K, Schweder J, Schmidt W, Gundlach K, Barten M. Human papillomavirus 6/11, 16 and 18 in oral carcinomas and benign oral lesions. MedMicrobiol Immunol 2003; 192(3): 145-148.

45. Furrer VE, Benitez MB, Furnes M, Lanfranchi HE, Modesti NM. Biopsy vs. superficial scraping: detection of human papillomavirus 6, 11, 16, and 18 in potentially malignant and malignant oral lesions. J Oral Pathol Med 2006; 35: 338-344.

46. Aghbari SMH, Abushouk AI, Attia A, et al. Ma-lignant transformation of oral lichen planus and oral lichenoid lesions: A meta-analysis of 20095 patient data. Oral Oncol 2017; 68: 92-102.

47. Giuliani M, Troiano G, Cordaro M, et al. Rate of malignant transformation of oral lichen planus: A systematic review. Oral Dis 2019; 25(3): 693-709.

48. Imanguli MM, Alevizos I, Brown R, Pavletic SZ, Atkinson JC. Oral graft-versus-host disease. Oral Dis 2008; 14(5): 396-412.

49. Curtis RE, Metayer C, Rizzo JD, et al. Impact of chronic GVHD therapy on the development of squamous-cell cancers after hematopoietic stem-cell transplantation: an international case-control study. Blood 2005; 105(10): 3802-3811.


50. Shimada K, Yokozawa T, Atsuta Y, et al. Solid tumors after hematopoietic stem cell transplan-tation in Japan: incidence, risk factors and prog-nosis. Bone Marrow Transplant 2005; 36(2): 115-121.

51. Liu W, Shen ZY, Wang LJ, et al. Malignant potential of oral and labial chronic discoid lupus erythematosus: a clinicopathological study of 87 cases. Histopathology 2011; 59(2): 292-298.

52. Jemec GB, Ullman S, Goodfield M, et al. A randomized controlled trial of R-salbutamol for topical treatment of discoid lupus erythematosus. Br J Dermatol 2009; 161(6): 1365-1370.

53. Dieng MT, Ndiaye B. Squamous cell carcinoma arising on cutaneous discoid lupus erythema-tosus. Report of 3 cases. Dakar Medical 2001; 46(1): 73-75

54. Ee HL, Ng PPL, Tan SH, Goh CL. Squamous cell carcinoma developing in two Chinese patients with chronic discoid lupus erythematosus: the need for continued surveillance. Clin Exp Der-matol 2006; 31(4): 542-544.

55. Wood NH, Khammissa R, Meyerov R, Lemmer J, Feller L. Actinic cheilitis: a case report and a review of the literature. Eur J Dent 2011; 5: 101-106.

56. Dancyger A, Heard V, Huang B, Suley C, Tang D, Ariyawardana A. Malignant transformation of actinic cheilitis: A systematic review of observa-tional studies. J Investig Clin Dent 2018; 9(4): e12343.

57. Markopoulos A, Albanidou-Farmaki E, Kayavis I. Actinic cheilitis: clinical and pathologic charac-teristics in 65 cases. Oral Dis 2004; 10: 212-216.

Documents

Review Article ความผิดปกติเสี่ยงมะเร็ง ...web1.dent.cmu.ac.th/cmdj/fulltext/fulltext_2562_40_3_524.pdfเา¯²³¯ 24 CM Dent J Vol