Robne Hartije Od VRIJEDNOSTI v Predavanje

Robne hartije od vrijednosti


• Privredna funkcija hartija od vrijednosti-koriste se kao sredstvo robnog prometa, ubrzavaju promet, olakšavaju i čine ekonomičnijom cirkulaciju prava između učesnika na tržištu čiji predmet je roba ili novac ,

• njihovim prenosom vrši se promet robe koja je u tim hartijama označena,

• Radi se o kauzalnim hartijama od vrijednosti- iz same hartije vidi se pravni posao u vezi sa hartijama

• Skladišnica i konosman- kao robne hartije od vrijednosti


Skladišnica• Hartija od vrijednosti po naredbi , koju izdaje određeno skladište u vezi

sa robom koju je primilo na čuvanje od ostavioca ( javno ili carinsko skladište)

• Izdavanjem skladišnice, skladište potvrđuje da je primilo na čuvanje robu koja je označena u skladišnici i istovremeno se obavezuje da robu označenu u skladišnici izdaje licu koje se predstavi podnošenjem isprave

• Korisnik isprave može ostvariti svoja prava , po pravilu samo ako prezentuje skladišnicu i to kao zakoniti imalac skladišnice


OSOBINE SKLADIŠNICE1.stvarno-pravna hartija od vrijenosti - u sebi sadrži stvarna

prava:pravo svojine i pravo zaloge. 2. kauzalna hartija od vrednosti jer je u direktnoj vezi sa ugovorom o

uskladištenju robe.3. tradicionalna hartija od vrednosti, jer se pomoću nje i njenog prenosa

prostom predajom (tradicijom) simbolički prenosi svojina-prenosom priznanice ili obavlja prenos zaloge (prenosom varanta) sa jednog lica na drugo lice.

4.prezentaciona hartija od vrednosti jer se njeno pravo iz hartije od vrednosti može realizovati njenom prezentacijom dužniku iz skladišnice.


• Sadržaj skladišnice U našem pravu, prema odredbama Zakona o obligacionim

odnosima,skaldišnica se sastoji iz dva dijela: a)priznanice i b) varanta(založnice) Što se tiče same sadržine skladišnice, danas u svjetu ne postoje

jedinstvena pravila, nego se to reguliše pravilima javnih skladišta koja se razlikuju od skladišta do skladišta.


• U našem pravu, pravilo je da priznanica i varant sadrže: a) naziv ostavioca robe, b) njegovo sjedište, c)naziv i sjedište

skladišta, d)datum izdavanja i broj skladišnice, e)mjesto sjedišta skladišta, f)podatke o robi, g) iznos do kojeg je roba osigurana, i ostale podatke koji su potrebni za raspoznavanje robe i određivanje njene vrijednosti.

• I jedan i drugi elemenat skladišnice, tj. priznanica i varant moraju imati napred navedene bitne elemente da bi bile punovažne i da bi mogle da funkcionišu u pravnom prometu kao hartije od vrednosti. Nedostatak nekog od navedenih bitnih (zakonskih) elemenata skladišnice, činilo bi ovakvu ispravu nepunovažnom kao hartiju od vrednosti, ali bi takva isprava mogla da funkcioniše u pravnom prometu, kao neki oblik potvrde o prijemu robe na čuvanje.

• Kod izdavanja skladišnice, nužno je da su međusobno povezani priznanica i varant, (založnica) odnosno da se pozivaju jedna na drugu

Robne hartije od vrijednosti Neobavezni elementi skladišnice:npr. napomene o stanju primljene robe

na skladištenje, vidljivim manama na robi i dr. Prava imaoca skladišnice. - Imalac skladišnice ima dva osnovna

prava: 1) da mu se preda roba označena u skladišnici i 2) pravo da može raspolagati sa robom označenom u skladišnici ( putem

prenošenja skladišnice). .

Robne hartije od vrijednosti Prenos skladišnice Skladišnica se može prenositi indosamentom i cesijom što zavisi kako je određen imalac

prava Kada skladišnica predstavlja jedinstvenu ispravu, prenos se obavlja stavljanjem

izjave o prenosu na poleđini hartije (indosamentom), ukoliko ona nije izdata na donosioca.

Ukoliko se skladišnica sastoji iz dva dela, a oba se dijela prenose na isto lice, tada se ne vrši odvajanje varanta od priznanice, a izjava se o prenosu stavlja na poleđini priznanice. U tom slučaju, automatski dolazi i do prenosa varanta na isto lice na koje je izvršen prenos i priznanice. Ovakav se prenos, vrši indosamentom (kao kod mjenice i čeka), sem ako se ne radi o skladišnici koja glasi na ime, a u kojoj postoji rekta klauzula - "ne po naredbi“-tada bi se prenos skladišnice obavio putem građansko-pravne cesije.

Prilikom prenosa skladišnice, potrebno je da bude upisan i datum prenosa .

Robne hartije od vrijednosti Prenos pojedinih delova skladišnice. - Kada se skladišnica sastoji iz dva

djela (priznanice I varanta), može doći do prenosa oba djela skladišnice , do prenosa samo priznanice, do prenosa odvojeno samo varanta i do prenosa priznanice na jedno, a varanta - na drugo lice.

Robne hartije od vrijednosti• Upotreba skladišnice -Zakoniti imalac skladišnice ima pravo da zahtijeva predaju robe od skladišta I

to robe koja je u skladišnici navedena, Imalac skladišnice ima pravo da raspolaže deponovanom robom , da je

otuđuje i zalaže Imalac priznanice bez varanta ima pravo da od skladišta zahtijeva predaju

robe sano ako imaocu varanta isplati ili deponuje kod skladišta iznos potraživanja imaoca varanta

Imalac varanta ima založno pravo i pravo zadržavanja na deponovanoj robi . Kad u varantu nije naveden iznos potraživanja imaoca varanta, smatra se da je založena cjelokupna roba

Isplata varanta konstatuje se na samom varantu i potvrđuje potpisom imaoca, a zatim imalac varanta predaje varant isplatiocu.

Ako dospjelo potraživanje ne bude isplaćeno varant je dužan da podigne protest da ne bi izgubio prava iz varanta prema prenosiocima isprave

Poslije podizanja protesta imalac varanta može od skladišta zahtijevati prodaju založene robe(pravo retencije)


• Ukoliko prodajom robe nije u potpunosti namireno potraživanje imaoca varanta on isto može ostvariti prema indosantima varanta

• Prava iz varanta prestaju isplatom dugovane svote, namirenjem potraživanja imaoca varanta putem prodaje robe, oproštajem duga, zastarjelošću potraživanja, prenosom duga, kompenzacijom i poništenjem same isprave.


Konosman (teretnica )

Posebna isprava u pomorskom prevozu kojom se brodar obavezuje da će robu predati ovlašćenom licu imaocu konosmana u luci opredeljenja.

• Na osnovu konosmana, može se utvrditi vrsta i količina robe koja je predata na prevoz.

Robne hartije od vrijednosti• Osnovne karakteristike konosmana • 1. predstavlja hartiju od vrednosti, bez obzira što služi kao dokaz o

zaključenom ugovoru o prevozu robe pomorskim putem; • 2. Predstavlja kauzalnu hartiju od vrednosti jer se iz nje jasno vidi veza sa

osnovnim poslom, tj. ugovorom o pomorskom prevozu robe, na osnovu kojeg je ugovora i proizašlo izdavanje ovakve hartije od vrednosti;

• 3. PRezentaciona hartija od vrednosti, jer na osnovu nje primalac robe može robu podići tek sa prezentiranjem-predavanjem konosmana brodaru (i to one robe koja je izričito u konosmanu navedena);

• 4. Spada i u vrstu tradicionih papira, jer se njenom predajom istovremeno prenose ili mogu konstituisati određena stvarna prava, odnosno pravo svojine ili založno pravo na robi koja je označena u konosmanu.

• Putem KONOSMANA se postižu posebne pogodnosti, tako što se smatra da je roba koja je ukrcana na brod prisutna i dalje na tržištu, sa njom se može slobodno raspolagati u smislu njene dalje manipulacije-prodaje i zalaganja robe po teretnici.

Robne hartije od vrijednosti• Sadržina konosmana

1) naziv firme, odnosno naziv i sedište, odnosno ime i prebivalište brodara izdavaoca teretnice;

• 2) podatke o identitetu broda (ime broda i drugi podaci o brodu);• 3) firmu, odnosno naziv i sedište, odnosno ime i prebivalište krcatelja; • 4) firmu, odnosno ime i sedište, odnosno ime i prebivalište primaoca ili

oznaku"po naredbi"ili "na donosioca";• 5) luku, odnosno odredište pristaništa ili vrijeme kada će se odnosno

mesto-luka, odnosno pristanište odrediti; • 6) količinu tereta, prema broju komada, težini, zapremini ili drugoj

jediničnoj mjeri, a prema vrsti tereta;• 7) vrstu tereta i oznake koje se na njemu nalaze; • 8) stanje tereta ili omota prema spoljnjem izgledu;• 9) odredbe o vozarini i • 10) mesto i dan ukrcaja tereta i izdavanja konosmana


• Nužno je, da konosman potpišu strane ugovornice:

brodar i krcatelj, uz označavanje datuma i mesta izdavanja konosmana.

• Konosman može da sadrži i čitav niz fakultativnih, nebitnih i slobodno ugovorenih odredbi, koje strane ugovornice, brodar i krcatelj mogu posebno dogovoriti i unijeti u ispravu.

Robne hartije od vrijednosti• Vrste konosmana • a) konosman na ime. - Kad konosman glasi na ime, brodar je

obavezan da robu preda u određenoj luci onom licu čije je ime označeno kao primalac robe na konosmanu i to uz vraćanje originalnog primerka konosmana. U ovom slučaju, prava iz konosmana se mogu prenositi građansko-pravnom cesijom gdje se naznačuje ime lica na koje se prava iz konosmana prenose. Ovakvim prenosom i ugovorom o ustupanju potraživanja (cesija), mogu se pored prava potraživanja za robu, prenijeti i sporedna prava kao što su: pravo zaloge, pravo na kamatu i dr.

• b) Konosman na donosioca. - Kad konosman glasi na donosioca, stvara obavezu brodaru da u određenoj luci destinacije isporuči robu po određenom konosmanu , licu koje se pojavi i legitimiše sa ispravom konosmana. Brodar tom prilikom, ne mora utvrdivati identitet lica, sem ako nema posebnih sumnji da je isto lice do konosmana došlo na nedozvoljen način.


• Konosman po naredbi. - Ovaj oblik konosmana se u pomorskom pravu i praksi koristi najčešće. Brodar je tada obavezan da isporuči teret u luci destinacije onom licu koje se legitimiše urednom originalnim konosmanom - i to licu koje je po naredbi određeno. Kada brodar tako ne postupi, onda će brodar isporučiti teret krcatelju ili ovlašćenom licu od strane imaoca teretnice.

Documents

Robne Hartije Od VRIJEDNOSTI v Predavanje