ÊÀÌÅÍÅÍÎÒÎ ÖÀÐÑÒÂÎ

ìàëî íÿêîãà ñè â åäíî äàëå÷íî öàðñòâî

åäèí âîéíèê. Ñëóæáàòà ìó ïî÷òè ñâúðøâàëà âå÷å –

äâàéñåò è ïåòàòà ãîäèíà êàðàë âúâ âîéñêàòà, – àëà

âñè÷êè íà÷àëíèöè âñå ãî íàëàãàëè ñ òîÿãè ïî ãúðáà è

òîé òúðïÿë, òúðïÿë, ïúê ðåøèë äà èçáÿãà.

Ìåòíàë òîðáè÷êàòà íà ãðúá, íàðàìèë ïóøêàòà,

ñáîãóâàë ñå ñ äðóãàðèòå ñè è ïîòåãëèë íàêúäåòî ìó

âèäÿò î÷èòå.

Âúðâÿë òîé, âúðâÿë, ñòèãíàë äî äðóãî öàðñòâî. Âè-

äÿë åäèí âîéíèê íà ïîñò è ãî ïèòà:

– Êúäå ìîãà äà ñïðà, çà äà ñè ïî÷èíà?

×àñîâèÿò äîêëàäâàë íà åôðåéòîðà, åôðåéòîðúò –

íà îôèöåðà, îôèöåðúò – íà ãåíåðàëà, à ãåíåðàëúò äîê-

ëàäâàë íà ñàìèÿ öàð.

È öàðÿò íàðåäèë äà ìó äîâåäàò âîéíèêà.

Èçïúíàë ñå âîéíèêúò ïðåä öàðÿ, âçåë ïóøêàòà çà

ïî÷åñò, à öàðÿò ãî ïèòà:

– Êàæè ñè ïðàâè÷êàòà, îòêúäå èäåø è íàêúäå îòèâàø?

Âîéíèêúò ñè ïðèçíàë, ÷å å èçáÿãàë îò âîéñêàòà, è

ïîìîëèë öàðÿ äà ãî âçåìå íà ñëóæáà.

– Äîáðå – ðåêúë òîé. – Ùå òå âçåìà äà ïàçèø ãðà-

äèíèòå ìè. Òðÿáâà äà çíàåø, ÷å íÿêîé òðîøè ëþáè-

ìèòå ìè äúðâåòà. Àç òîëêîâà ãè îáè÷àì, òàêà õóáà-

5

ÐÓÑÊÈ

ÏÐÈÊÀÇÊÈ

âî ãè ãëåäàì, à íÿêàêâî ÷óäîâèùå èäâà è ãè ÷óïè

öåëè-öåëåíè÷êè.

Ìèíàëè ñå ãîäèíà-äâå, ïî÷íàëà òðåòàòà ãîäèíà, è

òÿ ñå ïðåïîëîâèëà, à íèùî íå ñå ñëó÷âàëî â öàðñêèòå

ãðàäèíè. Âñè÷êî ñè áèëî ñïîêîéíî è äúðâåòàòà ðàñòå-

ëè è äàâàëè ÷óäíî õóáàâè ïëîäîâå çà ðàäîñò íà öàðÿ.

Àëà åäíà ñóòðèí, ùîì âîéíèêúò òðúãíàë êàêòî

âñåêè äåí äà îáõîæäà ãðàäèíèòå – ùî äà âèäè: íàé-

õóáàâèòå äúðâåòà ëåæàò ïðå÷óïåíè íà çåìÿòà.

– Ãëåäàé òè êàêâà áåëÿ! – èçîõêàë âîéíèêúò. – Ñå-

ãà öàðÿò ùå íàðåäè äà ìå îáåñÿò!

È òîé ñåäíàë íà åäèí äúíåð è ñå çàâàéêàë. Àëà èç-

âåäíúæ ñå ðàçíåñúë ñòðàøåí ãðîõîò è åäíà îãðîìíà

ïòèöà ïðåëåòÿëà íèñêî íàä äúðâåòàòà è èçïî÷óïèëà

êàêâîòî áèëî îñòàíàëî. Âîéíèêúò ãðúìíàë ñ ïóøêàòà

ñè, íî íå ìîãúë äà óáèå ïòèöàòà, ñàìî ÿ ðàíèë â äÿñ-

íîòî êðèëî. Òÿ êàöíàëà íà çåìÿòà è ïîíåæå âå÷å íå

ìîæåëà äà ëåòè, õóêíàëà íà äâàòà ñè êðàêà äà áÿãà. À

âîéíèêúò ñå çàâòåêúë ñëåä íåÿ.

Òúð÷àëà ïòèöàòà, òúð÷àëà, ñòèãíàëà äî åäíà âèñî-

êà ñêàëà è õëúòíàëà çàä íåÿ. Âîéíèêúò áåçñòðàøíî ÿ

ïîñëåäâàë. Ïàäàë òîé, ïàäàë â åäíà äúëáîêà äóïêà,

íàé-íàêðàÿ òóïíàë íà äúíîòî è ëåæàë â íåñâÿñò ÷àê

äî äðóãèÿ äåí.

Êàòî ñå îïîìíèë, ñòàíàë è ñå îãëåäàë. È – õà, äà íå

ïîâÿðâàø! – ïîäçåìíèÿò ñâÿò áèë ñúùî êàòî çåìíèÿ.

„Òóé ùå ðå÷å, ÷å òðÿáâà äà èìà è õîðà!“ – ðåøèë âîé-

íèêúò è òðúãíàë äà ãè òúðñè.

6

ÐÓÑÊÈ

ÏÐÈÊÀÇÊÈ

Âúðâÿë, âúðâÿë, ñòèãíàë äî åäèí ãîëÿì ãðàä. Ïðåä

ïîðòèòå ìó ñòîÿë ÷àñîâè, àëà òîé íèòî ïîìðúäâàë,

íèòî ïðîäóìâàë. Âîéíèêúò íàé-íàêðàÿ ãî ïîáóòíàë –

òîé áèë êàòî îò êàìúê!

Òðúãíàë âîéíèêúò äà ñå ðàçõîæäà èç óëèöèòå –

íèêúäå íå âèäÿë æèâà äóøà. Ïîñïðÿë ñå ïðåä äâîðå-

öà, ïîñëå âëÿçúë è âúòðå. Èìàëî ãîëåìè ñòàè òàì, íà-

ðåäåíè, óêðàñåíè, ìàñèòå îòðóïàíè ñ ÿäåíå è ïèåíå,

àìà ÷îâåê íå ñå âèæäà!

Âîéíèêúò ñåäíàë, íàõðàíèë ñå õóáàâè÷êî è ïîëåã-

íàë ìàëêî äà ñè ïî÷èíå. È èçâåäíúæ ÷óë øóì. Ñêîê-

íàë òîé, ãðàáíàë ïóøêàòà è çàñòàíàë íàùðåê.

È åòî ÷å â ñòàÿòà âëÿçëà ïðåêðàñíà äåâîéêà, à ñëåä

íåÿ ìíîãî ñëóãèíè è áàâà÷êè. Âîéíèêúò ñå èçîïíàë, à

òÿ ëþáåçíî ìó ðåêëà:

– Äîáúð äåí, âîéíè÷å! Êàê ïîïàäíà òóêà?

– Íàåõ ñå äà ïàçÿ öàðñêèòå ãðàäèíè îò åäíà îãðîì-

íà ïòèöà, äåòî ÷óïåøå äúðâåòàòà. Ðàíèõ ÿ â äÿñíîòî

êðèëî è òðúãíàõ ñëåä íåÿ. Åòî òúé ñå îçîâàõ òóê – íàê-

ðàòêî ðàçêàçàë âîéíèêúò öÿëàòà ñè èñòîðèÿ è ïàê ñå

èçïúíàë.

– Òàçè ïòèöà å ìîÿ ðîäíà ñåñòðà – êàçàëà äåâîéêà-

òà. – Òÿ å ìíîãî çëà. È â íàøåòî öàðñòâî ãîëåìè ïîðà-

çèè íàïðàâè è íàêðàÿ öÿëîòî ãî âêàìåíè. Íî òè ìî-

æåø äà íè ïîìîãíåø. Âçåìè òàçè êíèãà è âå÷åðòà

ïî÷íè äà ÿ ÷åòåø. Íå ñïèðàé, äîêàòî ïðîïåÿò ïåòëè-

òå. Êàêâèòî è ñòðàõîòèè äà âèæäàø, íå ñå ñòðÿñêàé,

àìè ñè ÷åòè êíèãàòà è çäðàâî ÿ äðúæ, íå ÿ èçïóñêàé.

Àêî äîïóñíåø äà òè ÿ âçåìàò, èçãóáåí ñè! Íî àêî èçäúð-

7

ÐÓÑÊÈ

ÏÐÈÊÀÇÊÈ

8

ÐÓÑÊÈ

ÏÐÈÊÀÇÊÈ

æèø òðè íîùè è ÿ îïàçèø, ùå ñå îìúæà çà òåáå!

– Äîáðå – ðåêúë âîéíèêúò.

È ùîì ñå ñòúìíèëî, òîé âçåë êíèãàòà è ñå çà÷åë.

Èçâåäíúæ ñå ðàçíåñúë àäñêè òúòåí. Äâîðåöúò ñå

ðàçòðåñúë èç îñíîâè, äâîðúò ñå íàïúëíèë ñ âîéíèöè.

Äîøëè íÿêîãàøíèòå íà÷àëíèöè íà âîéíèêà ñ òîÿãè-

òå, âçåëè äà ãî çàïëàøâàò, çàðåäèëè ïóøêèòå ñè äà ãî

óáèâàò, çàäåòî å èçáÿãàë... Íî íà âîéíèêà è îêîòî ìó

íå ìèãâàëî. Òîé ñòèñêàë çäðàâî êíèãàòà è ÷åòÿë ëè,

÷åòÿë!

Ïðîïåëè ïúðâè ïåòëè è â ìèã íàñòàíàëà òèøèíà.

Íà äðóãàòà íîù ñòàíàëî îùå ïî-ñòðàøíî, à íà òðåòà-

òà – íå å çà ðàçêàçâàíå! Íàäîøëè ïàëà÷è ñ òðèîíè è

÷óêîâå, íàëåòåëè äà òðîøàò êîñòèòå íà âîéíèêà, äà

ìó ñ÷óïÿò ãëàâàòà è êàêâî ëè íå îùå, à íàé-âå÷å äà ìó

âçåìàò êíèãàòà. Ãîðêèÿò âîéíèê åäâà ïîíàñÿë âñè÷-

êèòå ñòðàõîòèè.

Ïðîïåëè ïúðâè ïåòëè è ïàëà÷èòå èç÷åçíàëè êàòî

äèì. È åòî ÷å ñúñ çîðàòà öÿëîòî öàðñòâî çàïî÷íàëî äà

ñå ñúæèâÿâà. Ïî óëèöèòå òðúãíàëè õîðà, çà÷óëè ñå

øóìîâå è ñëåä ìàëêî â ñòàÿòà âëÿçëà öàðêèíÿòà ñúñ

ñâîèòå ãåíåðàëè, ñúñ ñâèòàòà è ñ äðóæêèòå ñè è âñè÷-

êè âêóïîì çàïî÷íàëè äà õâàëÿò âîéíèêà çà íåãîâàòà

ñìåëîñò è êàçàëè, ÷å òîé òðÿáâà äà áúäå òåõåí öàð.

È îùå ñúùèÿ äåí âîéíèêúò ñå îæåíèë çà êðàñèâàòà

öàðêèíÿ è äâàìàòà æèâåëè äî äúëáîêè ñòàðèíè.

10

ÐÓÑÊÈ

ÏÐÈÊÀÇÊÈ

ÀÐÊÈÍßÒÀ ÇÌÈß

äèí êàçàê ñè ÿçäåë ïî ïúòÿ è íàâëÿçúë

â ãúñòà ãîðà. Â òàçè ãîðà íà åäíà ïîëÿíêà èìàëî êóïà

ñåíî. Êàçàêúò ñå ïîñïðÿë äà ñè ïî÷èíå, ëåãíàë ïîä êó-

ïàòà è çàïàëèë ëóëè÷êàòà ñè. Ïóøèë, ïóøèë è íå âè-

äÿë êàê åäíà èñêðà ïàäíàëà â ñåíîòî. Êàçàêúò ñå ìåò-

íàë íà êîíÿ è ïîòåãëèë îòíîâî. Åäâà òðúãíàë òîé, è

åòî ÷å çàä ãúðáà ìó ëóìíàë îãúí – îñâåòèë öÿëàòà ãî-

ðà. Êàçàêúò ñå îáúðíàë è ùî äà âèäè – êóïàòà ñåíî ãî-

ðè, à íàñðåä îãúíÿ ñòîè êðàñèâà äåâîéêà è âèêà:

– Êàçà÷å, äîáðè ÷îâå÷å, èçáàâè ìå îò ñìúðòòà!

– Êàê äà òå èçáàâÿ? Ïëàìúöèòå ñà òå îáãðàäèëè

îòâñÿêúäå! – âèêíàë êàçàêúò.

– Ìóøíè â îãúíÿ êîïèåòî ñè, ïî íåãî ùå èçëÿçà.

Êàçàêúò ìóøíàë äúëãîòî ñè êîïèå â îãúíÿ è

èçâúðíàë ëèöå, äà íå ãî îïàðÿò ïëàìúöèòå.

À êðàñàâèöàòà òîç÷àñ ñå ïðåâúðíàëà â çìèÿ,

ïðîïúëçÿëà ïî êîïèåòî, ïîñëå ïî ðúêàòà íà êàçàêà,

êà÷èëà ñå íà øèÿòà ìó, óâèëà ñå òðè ïúòè è çàõàïàëà

îïàøêàòà ñè.

Êàçàêúò ìíîãî ñå óïëàøèë è ñå çà÷óäèë êàêâî äà ïðàâè.

À çìèÿòà ïðîãîâîðèëà ñ ÷îâåøêè ãëàñ:

– Íå ñå áîé, õðàáðåöî! Ùå ìå íîñèø íà øèÿòà ñè

ñåäåì ãîäèíè è ùå òúðñèø îëîâíîòî öàðñòâî. Íàìå-

11

ÐÓÑÊÈ

ÏÐÈÊÀÇÊÈ

ðèø ëè ãî – ùå æèâååø òàì îùå ñåäåì ãîäèíè. Êàòî

íàïðàâèø âñè÷êî òîâà, ùå áúäåø ùàñòëèâ!

È êàçàêúò ïîòåãëèë äà òúðñè îëîâíîòî öàðñòâî.

Ìíîãî âðåìå èçìèíàëî, ìíîãî âîäà èçòåêëà è â êðàÿ

íà ñåäìàòà ãîäèíà êàçàêúò ñòèãíàë äî åäíà ñòðúìíà

ïëàíèíà. Íà âúðõà íà ïëàíèíàòà ñå èçâèñÿâàë îëîâåí

çàìúê, îïàñàí ñ âèñîêà áåëîêàìåííà ñòåíà.

Êàçàêúò ïðåïóñíàë êúì çàìúêà, ñòåíàòà ïðåä íåãî

ñå ðàçòâîðèëà è òîé âëÿçúë â îáøèðåí äâîð. Â òîçè

ìèã çìèÿòà ñå ñïóñíàëà îò øèÿòà ìó, óäàðèëà ñå â ñè-

âàòà çåìÿ è èç÷åçíàëà – ñÿêàø íèêîãà íå ÿ å èìàëî.

Êàçàêúò âúðçàë êîíÿ ñè â êîíþøíÿòà è âëÿçúë â

çàìúêà äà ðàçãëåæäà ñòàèòå. Íàâñÿêúäå îãëåäàëà,

ñðåáðî è çëàòî, à íèêúäå íÿìà æèâà äóøà.

„Åõ, êúäå ïîïàäíàõ àç! – ïîìèñëèë ñè òîé. – Êîé

òóê ùå ìå õðàíè, êîé òóê ùå ìå ïîè? ßñíî å, ÷å ùå ñè

óìðà îò ãëàä!“

Ñàìî êàòî ñè ãî ïîìèñëèë – è âèæ òè! – ïðåä íåãî èç-

íèêíàëà ìàñà, à âúðõó íåÿ êàêâè ëè íå ÿñòèÿ è íàïèòêè...

Òîé ñå íàõðàíèë è îòèøúë äà íàãëåäà êîíÿ ñè. Âëèçà â

êîíþøíÿòà è ùî äà âèäè – êîíÿò ìó ÿäå îâåñ.

– Å, òàêà íå å çëå! Ùå ïðåæèâååì íÿêàê!

È ñòîÿë êàçàêúò â çàìúêà äúëãè-äúëãè äíè, è äúë-

áîêà ñêóêà ãî íàëåãíàëà. Òî íå å øåãà ðàáîòà äà ñè

ñúâñåì-ñúâñåì ñàì! Íÿìà ñ êîãî è äóìà äà ñè ïðîäó-

ìàø. È òîé ðåøèë äà ñè òðúãíå, àìà íàêúäåòî è äà ñå

çàïúòåë, ïðåä íåãî ñå èçïðå÷âàëà ñòåíàòà – ãëàäêà, è

â íåÿ íèòî âðàòà, íèòî ïðîöåï. Çà÷óäèë ñå êàçàêúò

12

ÐÓÑÊÈ

ÏÐÈÊÀÇÊÈ

êàêâî äà ïðàâè, ïúê âçåë åäíà òîÿãà è êàòî ïî÷íàë äà

÷óïè è äà òðîøè âñè÷êî â çàìúêà – è îãëåäàëà, è ïðî-

çîðöè, è âàçè, è ñòîëîâå, è êàêâîòî ìó ïàäíå.

„Äàíî ñòîïàíèíúò íàé-ñåòíå äà èçëåçå è äà ìå èçãî-

íè!“ – ìèñëåë ñè êàçàêúò. Äà, àìà íèêîé íå ñå ïîÿâèë.

Êàçàêúò ëåãíàë äà ñïè è íà äðóãàòà ñóòðèí, êàòî

ñòàíàë äà çàêóñè, ùî äà âèäè – íÿìà íè ìàñà, íè ÿäå-

íåòà. „Êàêâàòî ïîïàðà ñè íàäðîáèø, òàêàâà ùå ñúð-

áàø!“ – ÿäíî ñè êàçàë êàçàêúò è êàòî ñå ðàçêàÿë òúé,

âåäíàãà èçíèêíàëà ïàê ìàñàòà ñ ÿñòèÿ è ïèòèåòà.

Ìèíàëè îùå òðè äíè è íà ñóòðèíòà êàçàêúò ñå ñú-

áóäèë, ïîãëåäíàë ïðåç ïðîçîðåöà è âèäÿë, ÷å êîíÿò

ìó ñòîè îñåäëàí è ðèå ñ êðàê. Êàêâî ëè çíà÷åëî òîâà?

Êàçàêúò ñå èçìèë, îáëÿêúë ñå, âçåë ñè äúëãîòî êîïèå

è èçëÿçúë íà äâîðà. È èçâåäíúæ ïðåä íåãî èçíèêíàëà

êðàñèâàòà äåâîéêà.

– Çäðàâåé, õðàáðåöî! – ðåêëà òÿ. – Ñåäåìòå ãîäèíè

èçìèíàõà è òè ìå èçáàâè îò ñìúðòòà. Çíàé, ÷å àç ñúì

öàðñêà äúùåðÿ. Êàø÷åé Áåçñìúðòíè ìå îòâëå÷å, èñ-

êàøå äà ìó ñòàíà æåíà, íî àç ìó ñå íàäñìÿõ. Çàòîâà

òîé ìå íàìðàçè è îò çëîáà ìå ïðåâúðíà â îòðîâíà

çìèÿ. Áëàãîäàðÿ òè, ÷å ÷åòèðèíàéñåò ãîäèíè æèâÿ çà

ìåíå! Ñåãà ùå èäåì ïðè ìîÿ áàùà. Òîé ùå èñêà äà òè

äàäå çà íàãðàäà çëàòî è ñêúïîöåííè êàìúíè, íî òè

íèùî íå âçåìàé, à ïîèñêàé áú÷âè÷êàòà, êîÿòî å â ìà-

çåòî.

– À êàêâî èìà â òàçè áú÷âè÷êà?

– Àêî ÿ òúðêóëíåø íàäÿñíî, âåäíàãà èçíèêâà äâî-

ðåö, òúðêóëíåø ëè ÿ íàëÿâî – äâîðåöúò èç÷åçâà.

13

ÐÓÑÊÈ

ÏÐÈÊÀÇÊÈ

– Äîáðå – ðåêúë êàçàêúò.

Òîé âúçñåäíàë êîíÿ, êà÷èë ïðåä ñåáå ñè è ïðåêðàñ-

íàòà öàðêèíÿ è – ãëåäàé òè! – ñòåíèòå ñå ðàçòâîðèëè

è êîíÿò ïðåïóñíàë ñ âñå ñèëà.

Ìíîãî ëè ÿçäèëè, ìàëêî ëè – åòî ÷å êàçàêúò è öàð-

êèíÿòà ïðèñòèãàò ïðè öàðÿ. Ùîì öàðÿò âèäÿë äúùå-

ðÿ ñè, ìíîãî ñå çàðàäâàë, áëàãîäàðèë íà êàçàêà è ìó

äàâà òîðáè, ïúëíè ñúñ çëàòî è áèñåðè.

À õðàáðèÿò êàçàê êàçâà:

– Íå ìè òðÿáâà íà ìåí íèòî çëàòî, íèòî áèñåðè. Äàé

ìè çà ñïîìåí îíàç áú÷âè÷êà, êîÿòî ñòîè â ìàçåòî.

– Î, òè ìíîãî èñêàø, áðàòå ìîé! Íî íÿìà êàêâî äà

ñå ïðàâè – äúùåðÿòà ìè å ïî-ñêúïà îò âñè÷êî! Çà íåÿ

è áú÷âè÷êàòà ùå ïðåæàëÿ! Âçåìè ÿ.

Êàçàêúò âçåë öàðñêèÿ ïîäàðúê è ïîòåãëèë îòíîâî

ïî áåëèÿ ñâÿò. ßçäèë, ÿçäèë è åòî ÷å ñðåùíàë ñòàð äÿ-

äî. Äÿäîòî ãî ìîëè:

– Íàõðàíè ìå, õðàáðåöî!

Êàçàêúò ñêîêíàë îò êîíÿ, îòâúðçàë áú÷âè÷êàòà,

òúðêóëíàë ÿ íàäÿñíî – è â ìèã ïðåä òÿõ èçðàñíàë ÷ó-

äåí äâîðåö.

Äâàìàòà âëåçëè â ðàçêîøíèòå ïàëàòè è ñåäíàëè íà

òðàïåçàòà. È ïðåäè îùå äà ïðîäóìàò – åòî ÷å ñëóãèòå

íîñÿò öÿë áèê è òðè êîòåëà áèðà. Ñòàðåöúò ñå çàåë

çäðàâàòà çà ðàáîòà: ÿäå è ïúøêà îò óäîâîëñòâèå. Èçÿë

òîé öåëèÿ áèê, èçïèë òðèòå êîòåëà áèðà è âèêíàë:

– Ìàëêî å, àìà íÿìà êàêâî äà ñå ïðàâè. Áëàãîäàðÿ

çà ñêðîìíàòà ãîùàâêà.

14

ÐÓÑÊÈ

ÏÐÈÊÀÇÊÈ

Äâàìàòà èçëåçëè îò äâîðåöà. Êàçàêúò òúðêóëíàë

áú÷âè÷êàòà íàëÿâî è äâîðåöúò èç÷åçíàë êàòî äèì.

– Äà íàïðàâèì çàìÿíà – êàçàë ñòàðåöúò íà êàçà-

êà. – Àç ùå òè äàì ìå÷à ñè, à òè ìè äàâàø áú÷âè÷êàòà.

– À êàêâî ïðàâè òîçè ìå÷?

– Òà òîâà å ìå÷ ñàìîñå÷. Òðÿáâà ñàìî äà çàìàõíåø

è òîé çàïî÷âà ñ òàêàâà ñèëà äà ñå âúðòè, ÷å âñè÷êî èç-

áèâà. Âèæäàø ëè òàçè ãîðà? Èñêàø ëè äà òè ïîêàæà

êàêâî ùå íàïðàâè ìå÷úò?

È ñòàðåöúò èçâàäèë ìå÷à, çàìàõíàë ñ íåãî è êàçàë:

– Õàéäå, ìå÷ ñàìîñå÷, îòñå÷è òàÿ ãúñòà ãîðà!

Ìå÷úò ïîëåòÿë, îòñÿêúë âñè÷êè äúðâåòà, íàöåïèë

ãè è ãè íàðåäèë. Ïîñëå ñå âúðíàë è ñå ïúõíàë â íîæ-

íèöàòà íà ñòàðåöà.

Êàçàêúò íå ðàçìèñëÿë äúëãî – äàë íà ñòàðåöà áú÷-

âè÷êàòà, âçåë ìå÷à ñàìîñå÷, ÿõíàë êîíÿ è ñå çàïúòèë

ïàê êúì öàðñêèÿ äâîðåö. À êúì ïðåñòîëíèÿ ãðàä

íàñòúïâàë ïðåç òîâà âðåìå ñèëåí âðàã. Êàçàêúò âèäÿë

áåçáðîéíàòà âîéñêà, çàìàõíàë êúì íåÿ ñ ìå÷à è êàçàë:

– Ìå÷ ñàìîñå÷, íàñå÷è âîéñêàòà íà âðàãà!

È êàòî çàïàäàëè åäíè ãëàâè... Ñëåä ìàëêî íèêàêúâ

âðàã íå îñòàíàë.

Öàðÿò èçëÿçúë äà ïîñðåùíå êàçàêà, ïðåãúðíàë ãî,

öåëóíàë ãî è ðåøèë äà ìó äàäå äúùåðÿ ñè çà æåíà.

Ñâàòáàòà áèëà áîãàòà. È àç íà òàçè ñâàòáà áÿõ,

ñëàäêî âèíî ïèõ, ïî ìóñòàöèòå ìè òå÷å, â óñòàòà ìè

íå ïîòå÷å.

15

ÐÓÑÊÈ

ÏÐÈÊÀÇÊÈ

ËÜÎÍÓØÊÀ

èâåëè íÿêîãà åäèí äÿäî è åäíà áà-

áà. Òå ñè èìàëè äúùåðÿ Àëüîíóøêà è ñèí÷å Èâàíóøêà.

Äÿäîòî è áàáàòà óìðåëè è Àëüîíóøêà è Èâàíóø-

êà îñòàíàëè ñàì-ñàìè÷êè íà ñâåòà.

Òðúãíàëà Àëüîíóøêà ïî ðàáîòà, âçåëà è Èâàíóø-

êà ñúñ ñåáå ñè. Âúðâåëè òå ïî äàëå÷åí ïúò, ïðåç øèðî-

êî ïîëå. Èâàíóøêà îæàäíÿë:

– Ñåñòðèöå Àëüîíóøêå, âîäèöà ìè ñå ïèå.

– Ïî÷àêàé, áðàòêî, ùå ñòèãíåì äî êëàäåíåö.

Âúðâåëè òå, âúðâåëè – ñëúíöåòî âèñîêî, êëàäå-

íåöúò äàëåêî, æåãà ãè ãîðè, â ïîò ñå îáëèâàò. À ïðåä

òÿõ ñëåäà îò êðàâåøêî êîïèòî, ïúëíà ñ âîäà.

– Ñåñòðèöå Àëüîíóøêå, ùå ñè ïèéíà îò êîïèòîòî!

– Íå ïèé, áðàòêî, ùå ñå ïðåâúðíåø â òåëåíöå!

Ïîñëóøàë ÿ Èâàíóøêà. Ïðîäúëæèëè íàòàòúê.

Ñëúíöåòî âèñîêî, êëàäåíåöúò äàëåêî, æåãà ãè ãîðè, â

ïîò ñå îáëèâàò. À ïðåä òÿõ ñëåäà îò êîíñêî êîïèòî,

ïúëíà ñ âîäà.

– Ñåñòðèöå Àëüîíóøêå, ùå ñå íàïèÿ îò êîïèòîòî.

– Íå ïèé, áðàòëåíöå, ùå ñå ïðåâúðíåø â êîí÷å!

Âúçäúõíàë Èâàíóøêà. Îòíîâî òðúãíàëè. Âúðâåëè,

âúðâåëè – ñëúíöåòî âèñîêî, êëàäåíåöúò äàëåêî, æåãà

ãè ãîðè, â ïîò ñå îáëèâàò. À ïðåä òÿõ – êîçå êîïèòöå,

16

ÐÓÑÊÈ

ÏÐÈÊÀÇÊÈ

ïúëíî ñ âîäèöà. Èâàíóøêà êàçàë:

– Ñåñòðèöå Àëüîíóøêå, íå ìîãà ïîâå÷å, ùå ñå íà-

ïèÿ îò êîïèòöåòî.

– Íå ïèé, áðàò÷å, ùå ñå ïðåâúðíåø â êîçëåíöå!

Íå ÿ ïîñëóøàë Èâàíóøêà è ïèéíàë âîäà îò êîçåòî

êîïèòöå.

Ïèë òîé è ñòàíàë êîçëåíöå...

Ïîâèêàëà Àëüîíóøêà áðàò÷åòî ñè, à âìåñòî Èâà-

íóøêà ñëåä íåÿ çàòè÷àëî áÿëî êîçëå.

Ðàçïëàêàëà ñå Àëüîíóøêà, ñåäíàëà êðàé åäíà êóïà

ñåíî, îáëèâà ñå â ñúëçè, à êîçëåòî ñêà÷à êðàé íåÿ.

 òîâà âðåìå ìèíàë åäèí òúðãîâåö:

– Çàùî ïëà÷åø, õóáàâà äåâîéêî?

Àëüîíóøêà ìó ðàçêàçàëà çà áåäàòà ñè. Òúðãîâåöúò

º ðåêúë:

– Îìúæè ñå çà ìåí. Â çëàòî è ñðåáðî ùå òå îáëåêà,

à êîçëåòî ñ íàñ ùå æèâåå.

Ïîìèñëèëà Àëüîíóøêà, ïîìèñëèëà è ñå îìúæèëà

çà òúðãîâåöà... Çàæèâåëè ñè òå, è êîçëåòî ñ òÿõ. Îò åä-

íà ÷èíèÿ ñ Àëüîíóøêà ÿäå, îò åäíà ÷àøà ïèå.

Âåäíúæ òúðãîâåöúò íå áèë âêúùè. Íå ùåø ëè,

äîøëà åäíà âåùèöà, çàñòàíàëà ïîä ïðîçîðåöà íà

Àëüîíóøêà è ëþáåçíî çàïî÷íàëà äà ÿ ìîëè äà ñå

èçêúïÿò â ðåêàòà.

Çàâåëà âåùèöàòà Àëüîíóøêà íà ðåêàòà. Ñïóñíàëà

ñå âúðõó º, çàâúðçàëà íà øèÿòà º êàìúê è ÿ õâúðëèëà

â ðåêàòà. À ñàìàòà òÿ ñå ïðåâúðíàëà â Àëüîíóøêà, îá-

17

ÐÓÑÊÈ

ÏÐÈÊÀÇÊÈ

ëÿêëà ñå â íåéíèòå äðåõè è ñå âúðíàëà â êúùàòà º.

Íèêîé íå ïîçíàë âåùèöàòà. Âúðíàë ñå òúðãîâåöúò, è

òîé íå ÿ ïîçíàë.

Åäíè÷êî êîçëåíöåòî âñè÷êî çíàåëî. Íàòúæèëî ñå

òî, êëþìíàëî ãëàâà, íèòî âîäà ïèå, íèòî õëÿá ÿäå.

Ñóòðèí è âå÷åð õîäè ïî áðåãà íà ðåêàòà è âèêà:

– Àëüîíóøêå, Àëüîíóøêå! Èçëåç, èçëåç íà áðåãà...

Íàó÷èëà ñå âåùèöàòà è çàïî÷íàëà äà ìîëè ìúæà

ñè äà çàêîëè êîçëåòî...

Ìú÷íî ìó áèëî íà òúðãîâåöà çà êîçëåòî, ñâèêíàë

áèë ñ íåãî, íî âåùèöàòà òàêà íàñòîÿâàëà, òàêà ìó ñå

ìîëåëà, ÷å òîé íàêðàÿ ñå ñúãëàñèë:

– Å, äîáðå, çàêîëåòå ãî...

Çàïîâÿäàëà âåùèöàòà äà íàêëàäàò áóéíè îãíüîâå,

äà êèïíàò âîäà â æåëåçíè êîòëè, äà íàòî÷àò íîæîâåòå...

Êîçëåòî ðàçáðàëî, ÷å îùå ìàëêî èìà äà æèâåå, è

êàçàëî íà òúðãîâåöà:

– Ïóñíè ìå ïðåäè òîâà äà îòèäà íà ðåêàòà, âîäèöà

äà ñè ïèéíà.

– Äîáðå, îòèâàé.

Õóêíàëî êîçëåòî êúì ðåêàòà, ñïðÿëî íà áðåãà è

æàëíî çàíàðåæäàëî:

– Àëüîíóøêå, Àëüîíóøêå! Èçëåç, èçëåç íà áðåãà.

Áóéíè îãíüîâå ãîðÿò. Æåëåçíè êîòëè êèïÿò. Îñòðè

íîæîâå çâúíòÿò. Ìåíå èñêàò äà êîëÿò!

Àëüîíóøêà ìó îòãîâîðèëà îò ðåêàòà:

– Èâàíóøêà, áðàò÷å ñêúïî! Êàìúê ìå íàäîëó äúðïà.

18

ÐÓÑÊÈ

ÏÐÈÊÀÇÊÈ

Êðàêàòà ìè òðåâà ñïëèòà. Íà ãúðäèòå ìè ïÿñúê òåæè.

À âåùèöàòà òúðñèëà, òúðñèëà êîçëåòî, íå ãî íàìå-

ðèëà è êàçàëà íà åäèí ñëóãà:

– Áÿãàé, íàìåðè êîçëåòî è ìè ãî äîâåäè.

Îòèøúë ñëóãàòà íà ðåêàòà è ùî äà âèäè – êðàé

áðåãà òè÷à êîçëåòî è æàëíî íàðåæäà:

– Àëüîíóøêå, Àëüîíóøêå! Èçëåç, èçëåç íà áðåãà.

Áóéíè îãíüîâå ãîðÿò. Æåëåçíè êîòëè êèïÿò. Îñòðè

íîæîâå çâúíòÿò. Ìåíå èñêàò äà êîëÿò!

À îò ðåêàòà ñå ÷óâà ãëàñ:

– Èâàíóøêà, áðàò÷å ñêúïî! Êàìúê ìå íàäîëó äúð-

ïà. Êðàêàòà ìè òðåâà ñïëèòà. Íà ãúðäèòå ìè ïÿñúê

òåæè.

Ñëóãàòà èçòè÷àë âêúùè è ðàçêàçàë íà òúðãîâåöà

êàêâî å ÷óë êðàé ðåêàòà. Ñúáðàëè ñå òîãàâà õîðà,

îòèøëè íà ðåêàòà, õâúðëèëè êîïðèíåíè ìðåæè è èç-

òåãëèëè íà áðåãà Àëüîíóøêà. Ñâàëèëè êàìúêà îò

âðàòà º, âúâ âîäàòà ãî õâúðëèëè, à íåÿ îáëåêëè â

ïðàçíè÷íè äðåõè. Îæèâÿëà Àëüîíóøêà è ñòàíàëà

îùå ïî-õóáàâà.

Êîçëåòî îò ðàäîñò ñå ïðåìåòíàëî òðè ïúòè ïðåçã-

ëàâà è îòíîâî ñòàíàëî ìîì÷åíöåòî Èâàíóøêà.

À çëàòà âåùèöà çàâúðçàëè çà îïàøêàòà íà åäèí êîí

è ãî ïóñíàëè äà ïðåïóñêà èç øèðîêîòî ïîëå.

19

ÐÓÑÊÈ

ÏÐÈÊÀÇÊÈ