Embed Size (px)
DESCRIPTION
sanfun vol.2
Citation preview
สรางสขภาพดดวยวถชวตไทย รทนโรคไมตดตอ
กาวสฝนปท 1 ฉบบท 2 กรกฎาคม 2555
นำ�พรกเหดหอม สตรลดเคม ช�วพจตร เฮได ลดเคม ไรโรคภย สงคมไทย ไรเบ�หว�น และคว�มดนโลหตสง ดวยพระบ�รมปกเกล�ฯ
ลดเคม ครงหนงคนไทย หางไกลโรค
ลดเคม ครงหนงคนไทย หางไกลโรค
กรกฎาคม 25552
จากใจบก.
วารสารกาวสฝน ปท 1 ฉบบท 2 เดอนกรกฎาคม 2555 เจาของ : แผนงานเครอขายควบคมโรคไมตดตอ A multi - sectoral network for non - communication d i s e a s e s c o n t r o l ( N C D n e t w o r k ) ทตงสำานกงาน : สำานกพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ อ า ค า ร ค ล ง พ ส ด ช น 3 ถ นนส า ธ า รณส ข 6 กระทรวงสาธารณสข ถ.ตวานนท อ.เมอง จ.นนทบร 11000 โทร . 0 -2590 -2370 โทรสาร 0 -2590 -2370 www.thaincdnet.comวตถประสงคของ NCD network
1. สงเสรมใหเกดการประสานความรวมมอระหวางภาคสวนตางๆ ททำางานเรองควบคมปองกนโรค ไมตดตอ ทงทเปนหนวยงานทเกยวของกบสาธารณสขโดยตรงและไมไดเกยวของโดยตรง
2. สงเสรมใหเกดความเขมแขงในดานนโยบาย แผนงาน และมาตรการทจะปองกนควบคมโรคไมตดตอสำาคญ 5 โรค คอโรคหวใจและหลอดเลอด โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน โรคมะเรงและโรคปอดเรอรง
3. สงเสรมใหความเขมแขงในเรองระบบ การตดตามและประเมนผลของนโยบายและมาตรการทใชเพอควบคมปองกนโรคไมตดตอ
4. สงเสรมใหประชาชนมวถชวตเพอสขภาพและหามาตรการทมประสทธภาพ เพอควบคมปจจยเสยงทสำาคญของโรคไมตดตอคอ การสบบร การดมสราททำาใหเกดอนตรายตอสขภาพ การบรโภคอาหารทไมเหมาะสมและ การขาดการออกกำาลงกาย
5. สนบสนนการศกษาวจยท เกยวกบการควบคมปจจยเสยงและควบคมโรคไมตดตอ บรรณาธการบรหาร ดร.นพ.วชช เกษมทรพยกองบรรณาธการ นพ.ขวญประชา เชยงไชยสกลไทย นธรตน ธรรมโรจน
ทววรรณ สมพนธสทธ ดนยา วสวต ภทราภรณ สอนคำาม เมธาพร เสนคำา ณฐวด ศรสง ออกแบบ / รปเลม บรษท เฮลท แชนแนล จำากด เพลท / พมพ บรษท 168 พรนทตง จำากด
จำานวนพมพ 10,000 เลม
ตองการเผยแพรกจกรรมเครอขาย สงภาพและขอความมาท E-mail : [email protected] และ [email protected]
ตองการเผยแพรกจกรรมเครอขาย สงภาพและขอความมาท E-mail : [email protected] และ [email protected]นพ.วชช เกษมทรพยผจดการแผนงานเครอขายควบคมโรคไมตดตอ
สวสดทานผอานทกทาน ฉบบนผมอยากจะใหขอมล ทสำาคญ ทเกยวของกบเรองการควบคมปองกนโรคไมตดตอ วาในปนทางองคการอนามยโลก กำาลงจดทำาตวชวดและเปาหมาย ทแนะนำาใหประเทศตางๆ ตองตดตาม ดำาเนนการปรบปรงมตวทสำาคญทเขาตองกำาหนดเปนตวชวดพรอมเปาหมาย 5 ตว คอ
1. อตราตายของโรคไมตดตอทสำาคญ (ม 4 โรค คอ โรคหวใจและหลอดเลอด, เบาหวาน, มะเรง และโรคปอดเรอรง) มเปาหมายใหลดลง รอยละ 25
2. ระดบความดนโลหต มเปาหมายใหลดลง รอยละ 25 3. การสบบหร มเปาหมายใหลดลง รอยละ 30 4. การบรโภคเกลอ (โซเดยม) มเปาหมายใหลดลง รอยละ 30 5. สดสวนของผทมกจกรรมทางกายไมเพยงพอให ลดลงมากกวา
รอยละ 10 ทงนนเปาหมายดงกลาวควรจะตองบรรลภายในป ค.ศ.2025
หรอในอก 13 ปขางหนา อยางไรกตามพบวาประเทศไทยและอกหลายๆ ประเทศไดเสนอใหเพมตวชวดพรอมเปาหมายในเรอง อวน การบรโภคแอลกอฮอล การบรโภคไขมน และการไดรบยารกษาโรคไมตดตอทจำาเปน อยางทวถงเขาไปดวย เพราะเชอวาการมตวชวดแตไมมเปาหมายนนจะทำาใหการดำาเนนการปองกนหรอแกไขตามตวชวดทกำาหนดมานนไดผลนอย ซงเทาทด พบวารฐบาลไทยไดดำาเนนการในการควบคมปองกนอยางจรงจงเกอบทกตว ชวดแลวมากบางนอยบางตามแตกำาลงความสามารถทมอย
อยางไรกดพบวามตวชวดเรองทเกยวกบอาหารเพยงตวเดยวท ถกนำามากำาหนดเปาหมายดวยคอเรองการลดการบรโภคเกลอ ซงจากท คนเอกสารวชาการกพบวาเรองการลดการบรโภคเกลอ หรอ การลดเคมนนเปนเรองทไดรบการเนนยำาวาเปนมาตรการทคมคาในการดำาเนนการเพราะจะสามารถลดอตราปวย อตราตายของประชาชนลงไดอยางมาก โดยใน ประเทศองกฤษมการศกษาพบวา การลดการบรโภคเกลอเฉลยของประชากรลง 1 กรมตอคนตอวน จะสามารถลดการปวยจากการเปนอมพฤกษ อมพาต และโรคหวใจลงไดกวา 6,000 รายตอป ปจจบนขอมลจากกรมอนามยพบวาประชาชนไทยมการบรโภคเกลอประมาณ 10.8 กรมตอคนตอวนซงมากกวาคาทองคการอนามยโลกกำาหนดไวท 5 - 6 กรมตอคนตอวนมาก
วารสารกาวสฝนฉบบนจงนำาเรองราวเกยวกบการลดการบรโภคเกลอ หรอ การลดเคมมาฝากทานผอานกนครบ
กรกฎาคม 2555 3
กจกรรม สธ.
ตองการเผยแพรกจกรรมเครอขาย สงภาพและขอความมาท E-mail : [email protected] และ [email protected]
ซอมแผนเผชญอทกภย นางสาวยงลกษณ ชนวตร นายกรฐมนตร ตรวจเยยมและชมการสาธตแผนเผชญเหตอทกภยของอำาเภอเสนา ณ บรเวณโรงเรยนวดโพธ (ลง) ต.บานแพน อ.เสนา จ.พระนครศรอยธยา โดย นายวทยา บรณศร รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข นายแพทยสรวทย คนสมบรณ รฐมนตรชวยวาการกระทรวงสาธารณสข นายแพทยไพจตร วราชต ปลดกระทรวงสาธารณสข เขารวมตอนรบ ซงในครงนกระทรวงสาธารณสข ไดเขารวมซอมแผนโดยจำาลองเหตการณสถานการณระดบนำา ขนสง และจำาเปนตองเคลอนยายผปวยหนกโรคหวใจ โดยเคลอนยายทางเรอ ไปจดนดหมายเพอสงตอเฮลคอปเตอรไปยงศนยโรคหวใจ รวมทงการตงหนวยแพทย เคลอนท ทบรเวณศนยพกพงชวคราว และอาสาสมครสาธารณสขหมบาน หรอ อสม. เปนผดแลผปวยดวย
กฬ�ส�ธ�รณสขส�มคค ครงท 33 นายวทยา บรณศร รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข สงมอบ
คบเพลงแก นายแพทยณรงค สหเมธาพฒน อธบดกรมสขภาพจต นกกฬาอาวโส วงนำาคบเพลงไปจดทกระถางคบเพลง ระหวางเปนประธานเปดการ
แขงขน กฬาสาธารณสขสามคค ครงท 33 ประจำาป 2555 โดยมนายแพทยสรวทย คนสมบรณ รฐมนตรชวยวาการกระทรวงสาธารณสข นายแพทย ไพจตร วราชต ปลดกระทรวงสาธารณสข ผบรหารระดบสง ขาราชการและ
เจาหนาทกระทรวงสาธารณสขจากทวประเทศ รวมพธกวา 1,500 คน เพอ สงเสรมใหบคลากรสาธารณสขออกกำาลงกาย สรางสขภาพและเปนแบบอยาง การออกกำาลงกายดวย
เดน - วง ขจดภยบหร นายแพทยไพจตร วราชต ปลดกระทรวงสาธารณสข รวมเดน ออกกำาลงกายเพอสขภาพ ภายหลงเปนประธานเปดการแขงขน และปลอยตวนกกฬาเดน - วง โครงการ “ทมสขภาพรวมใจ เดน - วง ขจดภยบหร” เนองใน วนงดสบบหรโลก เพอรณรงคใหประชาชนตระหนกถงความสำาคญของการ ออกกำาลงกาย และลด ละ เลก การสบบหร ทกระทรวงสาธารณสข จ.นนทบร
วนรวมใจสล�ยพง ป 2555 นายแพทยสรวทย คนสมบรณ รฐมนตรชวยวาการกระทรวงสาธารณสข พรอมดวย นายแพทยสมยศ ดรศม อธบดกรมอนามย รวมกนแถลงขาวการจดกจกรรม “วนรวมใจสลายพง ป 2555” ชวนคนไทย ชาย หญง ทนำาหนกเกนมาตรฐานมาลดนำาหนกสรางสขภาพดปองกนโรคไมตดตอเรอรง เชน เบาหวาน ความดนโลหตสง มะเรง และหวใจเปนตน ทกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข
เชดชเกยรต อสม. นายวทยา บรณศร รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข พรอมดวย นายแพทย สรวทย คนสมบรณ รฐมนตรชวยวาการกระทรวงสาธารณสข นายแพทยไพจตร วราชต ปลดกระทรวงสาธารณสข และนายแพทยสมชย ภญโญพรพาณชย อธบดกรมสนบสนน บรการสขภาพ รวมงาน เชดชเกยรต อสม. เนองในวนอาสาสมครสาธารณสขแหงชาต ซงตรงกบ วนท 20 มนาคม ทกป โดยมผบรหารกระทรวงสาธารณสขทงสวนกลางและภมภาคและตวแทน อสม. จากทวประเทศ รวมงาน ทศนยนทรรศการและการประชมไบเทค บางนา กรงเทพฯ
กรกฎาคม 25554
สงคมเครอขาย
“พลงทองถนสรางใหคนลำาสนธไมทอดทงกน”จงหวดลพบร นบเปนอกหนงเมองทองเทยวสำาคญของไทย ซงสถานทๆ ไดรบความนยมกเชน ทงทานตะวน
และเขอนปาสกชลสทธ คนสวนใหญจงมกจะรจกและคนหชออำาเภอใน จ.ลพบร เพยงไมกแหงเทานน หนงในอำาเภอซงชอไมคนหและไมเปนรจกมากนกคอ “อำาเภอลำาสนธ” เพราะทนไมไดมทงทานตะวนบานสะพรง
เฉกเชนอำาเภออนๆ ของจงหวด... แตสงท อ.ลำาสนธ มและเชอวามเหนอกวาอกหลายอำาเภอและหลายจงหวด คอ ความรวมแรงรวมใจและความเขมแขงของคนในชมชน จนเปนทมาของคำากลาวทวา “คนลำาสนธไมทอดทงกน”
และบคคลทอยเบองหลงซงเปนแรงผลกดนสำาคญใหชมชนคนลำาสนธเขมแขงเชนวนนได โดยใชหลกคดทวา “การสรางคน (ทม) สรางงาน” กคอ “นพ.สนต ลาภเบญจกล ผอำานวยการโรงพยาบาลลำาสนธ จ.ลพบร” ซงทานไดรบ รางวลแพทยชนบทดเดน ประจำาป 2554
ลำาสนธ อยหางจากตวจงหวดลพบรประมาณ 120 กม. ประกอบดวย 6 ตำาบล โดยมโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล (รพ.สต.) จำานวน 7 แหง และโรงพยาบาลชมชน ขนาด 30 เตยง 1 แหง คอโรงพยาบาลลำาสนธ ปจจบนดแลประชากรประมาณ 30,000 คน ซงเปนกลมผสงอายประมาณ 2,000 คน, ผสงอายทอยในภาวะทตองพงพง ประมาณ 1,000 คน และจากการสำารวจพบวามผพการในพนท 724 คน
จากการทำางานและคลกคลอยในชมชนมากวา 10 ป ทำาให นพ.สนต ลาภเบญจกล ไดมโอกาสเหนภาพชวตของผสงอาย ผพการ และผดอยโอกาสในชมชน จงเกดแนวคดนอกกรอบ อนเปนทมาของทมงานเชงรกทดแลถงบาน สำาหรบ ผสงอายทพงพง และผพการ โดยการทำางานตงตนจากทมสาธารณสขกอน ซงกลไกการทำางานหลก ใชนกกายภาพบำาบด ทมอย กระจายกนลงพนท ดแลประชาชนทตองการฟนฟดานการเคลอนไหว แบงเขตตำาบลรบผดชอบครอบคลมทวทงอำาเภอ ทำางานเปนระบบรวมกบนกกจกรรมบำาบด, นกจตวทยา, นกอปกรณบำาบด, พยาบาล, ทมสหวชาชพ, ทมแพทย, เภสชกร, เจาหนาทสาธารณสขและพยาบาลจาก รพ.สต.ทง 7 แหง โดยยดหลกชมชนเปนฐาน บรการเชงรกทบาน และการดแลทตอเนอง
การทำางานดแลผพการและผสงอายนกาวขามเสนแบงคำาวางานสาธารณสข หรอ งานของหมอไปสงานของชมชน และทองถน เพอพฒนาคณภาพชวตของประชาชน ใหความชวยเหลอตามสภาพปญหาทซบซอนของแตละคน ตรงนไดรบ ความรวมมออยางดยงจากองคการบรหารสวนตำาบล (อบต.) ในเขตอำาเภอลำาสนธทกแหง ซงเหนถงความทกขยากของชาวบาน เมอรวมกนไปเยยมบานผปวยทพการจากการเปนอมพฤกษ อมพาต อบตเหต หรอ ผสงอายทดแลตนเองลำาบาก ทาง อบต.กบทางภาคสาธารณสขจงมารวมมอกนแกปญหาโดยทาง อบต.เปนผสนบสนนงบประมาณจาง นกบรบาล 1 คนตอ 1 หมบานใหมาชวยดแลผปวยเตมเวลาวนละ 8 ชวโมง รบผดชอบในเขตหมบานตนเอง โดยทางโรงพยาบาล และ รพ.สต.ไดชวยทำาการฝกพนฐานการดแลผปวยให และทมงานสาธารณสขยงคงคอยเปนพเลยงสนบสนนอยางใกลชด นอกจากนทาง อบต.ยงม การสนบสนนปรบเปลยนสภาพภายในบานผปวยใหสอดคลองกบความจำาเปนของแตละคน เชน การสรางสวมอยบนบาน ใหการตอเตมราวสำาหรบชวยเดนใหผปวย เปนตน ซงชวงแรกๆ ทางทองถนเองอาจจะไมมนใจ เกรงวาการใชงบฯ จะผดระเบยบการใชจายงบประมาณ จงไดมการปรกษาไปยงทางจงหวดและอำาเภอ โดยมการรวมประชมมขอสรปวาดำาเนนการได ทงน เพอความผาสกของประชาชน การใชจายงบฯ จงทำาตามระเบยบ ผานการอนมตจากสภาตามระบบปกตของ อบต.
จะเหนไดวาความรวมมอจากภาคสวนนอกสาธารณสขโดยเฉพาะทองถน ถอเปนจดสำาคญททำาใหงานพฒนาคณภาพชวตของประชาชนผดอยโอกาสตามชมชนหรอหมบานตางๆ เปนไปไดด คอ ประชาชนไมถกทอดทง ไดมคณภาพชวตทดตามสมควร ชมชนกจะเปนชมชนทนาอย เพราะทกคนชวยเหลอเกอกลกน
กรกฎาคม 2555 5
วชาการนาร
โรคไตเรอรงเปนปญหาทางสาธารณสขทสำาคญของคนไทย จากการศกษา พบวามประชากรไทยเปนโรคไตเรอรงประมาณ 7 ลานคน สวนมากเปนระยะเรมตน และไมมอาการ ซงถาไมไดรบการรกษาทถกตอง จะเกดการเสอมของการทำางานของไต นำาไปสภาวะไตวาย หลกสำาคญในการดแลรกษาผปวยโรคไตเรอรงคอ การชะลอการเสอม ของไตทำาไดโดยควบคมความดนโลหต รกษาเบาหวานและลดภาวะโปรตนรวในปสสาวะ ปองกนภาวะแทรกซอนทางหวใจและหลอดเลอด
อปสรรคทสำาคญททำาใหการควบคมความดนโลหตไมไดตามเปาหมาย คอ การบรโภคเกลอหรอนำาปลาปรมาณมากเกนไป โดยเฉพาะคนไทยมพฤตกรรมการบรโภคเกลอ สงถง 2 เทาของปรมาณทรางกายตองการ และผลเสยทตดตามมากบอาหารเคม กคอ “โซเดยม” สง ซงการรบประทานอาหารทมโซเดยมสงมผลเสยทงทำาใหความดนโลหตสง
เพมการรวของโปรตนในปสสาวะ และยงมผลเสยตอไตโดยตรง จากการศกษาพบวา คนทรบประทานอาหารทมโซเดยมสงเปนประจำา มโอกาสเปนโรคหวใจและเสยชวตสงกวาคนทรบประทานอาหารทมโซเดยมในปรมาณทเหมาะสม ดงนนเราจงควรมาทำาความรจกกบโซเดยม เพอใหทราบถงบทบาททมตอรางกาย และวธการลดปรมาณโซเดยมในอาหารไดอยางถกตอง
โซเดยมคออะไร โซเดยมเปนหนงในเกลอแรทสำาคญในรางกาย ทำาหนาทควบคม
การกระจายตวของนำาในสวนตางๆ ของรางกาย ควบคมสมดลของกรดดาง ควบคมการเตนของหวใจและชพจร มผลตอความดนโลหต การทำางานของ
เสนประสาทและกลามเนอ รางกายของเราไดรบโซเดยมจากอาหารซงมกอยใน รปของเกลอ โซเดยมคลอไรด ทำาใหมรสชาตเคม มกใชเพอปรงรสหรอถนอมอาหาร
ผลกระทบของการบรโภคอาหารรสเคมตอสขภาพพญ.กชรตน วภาสธวชผศ.นพ.สรศกด กนตชเวสศร
เชน นำาปลา กะป นอกจากนโซเดยมยงแฝงในอาหารรปอนแตไมมรสชาตเคม เชน ผงชรส ผงฟ
ผลของการรบประทานโซเดยมสงตอรางกาย1. เกดการคงของนำาในอวยวะตางๆ แมวาโซเดยมมความจำาเปนตอรางกาย แตหากมโซเดยมมากเกนไปทำาให
เกดการคงของนำาในรางกาย ในผทสขภาพแขงแรง ไตยงสามารถกำาจดเกลอสวนเกนไดทน แตในผปวยโรคไตเรอรงซงมกจะไมสามารถกำาจดนำาและเกลอสวนเกนในรางกายได จะเกดภาวะคงของเกลอและนำาในอวยวะตางๆ เชน แขนขา หวใจ และปอด ผลคอทำาใหแขนขาบวม เหนอยงาย แนนหนาอก นอนราบไมได ในผปวยโรคหวใจนำาทคงในรางกายจะทำาใหเกดภาวะหวใจวายมากขน
2. ทำาใหความดนโลหตสง โรคหวใจและหลอดเลอด การรบประทานโซเดยมมากเกนทำาใหความดนโลหตเพมขน โดยเฉพาะในกลมผสงอาย ผปวยโรคไตเรอรง คนอวน และผปวยโรคเบาหวาน ภาวะความดนโลหตสงทำาใหเกดผลเสย ตอหลอดเลอดในอวยวะตางๆ เชน หวใจ และสมอง เกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน โรคอมพฤกษ อมพาตตามมา พบวา ในผทเปนโรคความดนโลหตสงอยแลวหากรบประทานโซเดยมในปรมาณทเหมาะสมควบคกบยาลดความดนโลหต สามารถลดความดนโลหตไดดกวาผทรบประทานยาลดความดนโลหตแตไดรบโซเดยมเกนกำาหนด
3. เกดผลเสยตอไต จากการทมการคงของนำาและความดนโลหตสง ทำาใหไตทำางานหนกขนเพอเพมการกรอง โซเดยมและนำาสวนเกนของรางกาย ผลทตามมาคอเกดความดนในหนวยไตสงขน และการรวของโปรตนในปสสาวะมากขน นอกจากนยงกระตนใหรางกายสรางสารททำาใหไตเสอมเรวขน
กรกฎาคม 25556
เมอเดอนมนาคมทผานมา สมาคมโรคไตแหงประเทศไทย รวมกบ มลนธโรคไตแหงประเทศไทย, มลนธสถาบนโรคไตภมราชนครนทรกระทรวงสาธารณสข, สำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต, องคการเภสชกรรม, ศนยรบบรจาคอวยวะ สภากาชาดไทย ชมรมพยาบาลโรคไตแหงประเทศไทย และสมาคมปลกถายอวยวะแหงประเทศไทย จดงานวนไตโลก ประจำาป 2555 ณ ลานรามาฮอลล ชน 1 ศนยการคา เอมบเค เซนเตอร
ในปน มการจดงานภายใตแนวคด “บรจาคไต ชวยได 2 ชวต” มการรณรงคบรจาคไตและอวยวะ สาธต การทำาอาหารเมนอรอยดตอสขภาพไต ฟงปาฐกถาธรรม เรอง “บรจาคไต ไดกศลแรง” รวมทงตรวจสขภาพ และตรวจคดกรองสขภาพไต(ฟร) พรอมชมการแสดงดนตร และขบรองเพลงจากศลปนรวมงานมากมาย ซงกจกรรมทงหมดนจดขนเพอสรางความตนตวในการปองกนโรคไตแกประชาชน และสรางทศนคตทดในการชวยเหลอผปวยโรคไต ดวยการบรจาคไตในผปวยอบตเหตสมองตาย
งานวนไตโลก 2555
กรกฎาคม 25556
รายงานพเศษ
โซเดยมอย ในอาหารประเภทใดบางอาหารทมปรมาณโซเดยมสงสวนใหญมกมรสชาตเคม นอกจากนยงมอาหารทมโซเดยมสงแตไมเคม ซงเรยกวา
มโซเดยมแฝง ทำาใหเรารบโซเดยมโดยไมรตว ดงนนจงควรทำาความรจกอาหารประเภทนไวดวย สามารถแบงอาหารทมโซเดยมเปนสวนประกอบไดดงน
1. อาหารแปรรปหรอการถนอมอาหาร ไดแก อาหารกระปองทกชนด อาหารหมกดอง อาหารเคม อาหาร ตากแหง เนอเคม ปลาเคม ปลารา ผกดอง ผลไมดอง เปนตน
2. เครองปรงรสชนดตางๆ ไดแก เกลอ (ทงเกลอเมดและเกลอปน) นำาปลา มปรมาณโซเดยมสง คนทตอง จำากดโซเดยมไมควรทาน ซอสปรงรสตางๆ เชน ซอวขาว เตาเจยว นำาบด กะป ปลารา ปลาเจา เตาหย ซอสหอยนางรม ซอสมะเขอเทศ ซอสพรก นำาจมตางๆ ซอสเหลานแมจะมปรมาณโซเดยมไมมากเทานำาปลา แตคนทตองจำากดโซเดยมกตองระวงไมกนมากเกนไปดวย
3. ผงชรส แมเปนสารปรงรสทไมมรสเคม แตกมโซเดยมเปนสวนประกอบอยดวยประมาณรอยละ 154. อาหารกระปองตางๆ เชน ผลไมกระปอง ปลากระปอง และอาหารสำาเรจรปตางๆ ขนมกรบกรอบ เปนตน
ซงอาหารเหลานมการเตมเกลอหรอสารกนบด ซงมโซเดยมในปรมาณทสงมาก 5. อาหารกงสำาเรจรป เชน บะหม โจก ขาวตม ซปตางๆ ทงชนดกอนและชนดซอง 6. ขนมตางๆ ทมการเตมผงฟ (Baking Powder หรอ baking Soda) เชน ขนมเคก คกก แพนเคก ขนมปง
ซงผงฟทใชในการทำาขนมเหลานมโซเดยมเปนสวนประกอบ (โซเดยมไบคารบอเนต) รวมถงแปงสำาเรจรป ทใชทำาขนมเอง กมโซเดยมอยดวย เพราะไดผสมผงฟไวแลว
7. นำาและเครองดม นำาฝนเปนนำาทปราศจากโซเดยม แตนำาบาดาลและนำาประปามโซเดยมปนอยบาง ในจำานวนไมมากนก สวนเครองดมเกลอแรมกมการเตมสารประกอบของโซเดยมลงไปดวย เพราะมจดประสงค ใหเปนเครองดมสำาหรบนกกฬาหรอผทสญเสยเหงอมาก สวนนำาผลไมบรรจกลอง ขวด หรอกระปอง กมกมการเตมสารกนบด (โซเดยมเบนโซเอต) ลงไปดวย ทำาใหนำาผลไมเหลานมโซเดยมสง วธหลกเลยงคอ ดมนำาผลไมสดจะดกวา
กรกฎาคม 2555 7
เรองจากปก
จากโครงการสนองนำาพระราชหฤทยในหลวง ททรงหวงใยสขภาพประชาชน ซงทางกระทรวงสาธารณสขไดดำาเนนโครงการขนมาเพอถวายเปนพระราชกศลแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในโอกาสททรงเจรญพระชนมาย 84 พรรษา 5 ธนวาคม 2554 โดยมวตถประสงคเพอลดปญหาและปจจยเสยงเรองโรคเบาหวานและความดนโลหตสง ในประชากรอาย 35 ปขนไป ผลจากการ
ดำาเนนงานทผานมาไดรบความสนใจและ มชมชนเขารวมโครงการเปนจำานวนมาก ซงรวมไปถงพระภกษ สามเณร และผนำาศาสนาทกศาสนา โดยใชมาตรการเชงรก ในการบรณาการสงเสรมสขภาพ การปองกนควบคมโรคและดแลรกษาเปนรายบคคล รายกลม โดยมหนวยงานทกระดบในสวนภมภาค เปนหนวยงานทปฏบตตามกจกรรมตางๆ ทกำาหนดไวในโครงการ ซงกจกรรมสำาคญนนคอการพฒนาหมบาน หรอชมชนตนแบบใหจดการตนเอง เพอลดปญหาโรคเบาหวานหรอความดนโลหตสง ใหกลายเปนหมบานตนแบบโครงการสนองนำาพระราชหฤทยในหลวง และเพอเปนขวญกำาลงใจแกหนวยปฏบตงานในภมภาค ทางคณะกรรมการดำาเนนโครงการฯ จงไดมการ
คดเลอกผลการพฒนางานในระดบหมบาน ชมชน สถานบรการสงกดกระทรวงสาธารณสข เพอเปนรางวลใหแกหนวยงาน ทมการปฏบตงานดเดน และดเยยม พรอมกบมอบรางวลใหแก หนวยงานทชนะเลศ ในระดบภาคตางๆ กระทรวงสาธารณสข จงไดจดโครงการประชมวชาการความร ป 2554 โครงการ สนองนำาพระราชหฤทยในหลวง ทรงหวงใยสขภาพประชาชน เพอถวายเปนพระราชกศล เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจ พระเจาอยหว เนองในโอกาสพระราชพธมงคลเฉลมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธนวาคม 2554 ดวยหวขอ “สงคมไทย ไรโรคเบาหวานและความดนโลหตสง ดวยพระบารมปกเกลาฯ” ณ อาคารอมแพค คอนเวนชน เซนเตอร เมองทองธาน จ.นนทบร
โดยไดรบเกยรตจาก นายวทยา บรณศร รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข เปนประธานเปดงานและมอบ โลรางวลแกหนวยงานชนะเลศ ผลงานดำาเนนการดเดน ดเยยม ระดบภาค พรอมทงเยยมชมนทรรศการจาก หนวยงานดานสาธารณสขทวประเทศทมาออกบธเผยแพรความรดานการปองกนโรคเบาหวานและโรคความดนโลหตสง โดยม นายแพทยโสภณ เมฆธน รองปลดกระทรวงสาธารณสข เปนผกลาวรายงาน
สงคมไทย ไรเบาหวาน ความดนโลหตสง ดวยพระบารมปกเกลาฯ
รายงานพเศษ
กรกฎาคม 25558
นอกจากน ยงมการปาฐกถาพเศษ โดย ศ.นพ.จรส สวรรณเวลา, การนำาเสนอนวตกรรมการพฒนา สงเสรมสขภาพและปองกนโรคเบาหวานและความดนโลหตสง โดย นพ.อมร นนทสต ประธานมลนธแสงสทธการ (เพอคณภาพชวต) และในแตละชมชนกมการเลนเกม ทายปญหา แจกรางวล การสาธตการทำาอาหารเมนเดด สาธตการออกกำาลงกาย กจกรรมสงเสรม สขภาพ อกทงยงมการเลาประสบการณ การขบเคลอนชมชน ของตวแทน แตละภมภาค สำาหรบหนวยงานทไดรบรางวลชนะเลศดเดนระดบภาค แบงออกเปน 4 ภมภาคดวยกน อาท ตวแทนจากภาคเหนอ ไดแก ชมชนบานใหม หม 6 ต.วดขวาง
อ.โพทะเล จ.พจตร ซงไดแรงบนดาลใจจากการจดบรการอยางมสวนรวมในชมชน ทำาใหชมชนเหนคณคาในตนเอง และเกดการพฒนาไดอยางตอเนอง ยงยน
ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก บานโนนสมบรณ อ.หนองกรงศร จ.กาฬสนธ ภายในชมชนไดทำาใหเกดนวตกรรม งานบคคลตนแบบ งานบญปลอดเหลา แมบานตานภยบหร แทนมหศจรรย ยางยดออกกำาลงกาย มระบบเฝาระวงโรค โดยคณะกรรมการระดบหมบาน ตำาบล รวมดำาเนนงาน นอกจากนยงมการยกระดบศนยสาธารณสขมลฐานชมชน (ศสมช.) ใหเปนสขศาลากาฬสนธ ทใหบรการทงเชงรกและเชงรบ ม อสม. เปนผดำาเนนการ ภาคกลาง ไดแก บานสขสำาราญ ต.หนองแวง อ.โคกสง จ.สระแกว ไดสงเสรมใหมนวตกรรมคหปรบเปลยน พฤตกรรมขน เพอชวยใหประชาชนทราบสภาวะสขภาพ ของตนเองและตระหนกในการปรบเปลยนพฤตกรรม 3อ. 2ส. มการจดอบรม ฝกทกษะเรองระดบนำาตาลในเลอด และตดตามกลมเสยง นอกจากนยงมการใชนวตกรรมควอจฉรยะรปแบบใหมกบผปวย โดยจะมทง ภาพผปวย เสยงเรยกชอ นามสกล จอดานขางมท ใหสขศกษาทงภาพและเสยง รวมทงอกษรวงใหความร ตลอดเวลา
ภาคใต ไดแก บานดอนโรง ม.8 ต.เขาพระบาท อ.เชยรใหญ จ.นครศรธรรมราช ใชแนวคดในการดำาเนนโครงการคอ MOPHH model จาก 5 แนวคด ดงนคอ M = Community Mobilization and Empowerment (การนำาสงทมอยในชมชนมาเคลอนไหวใหเกดพลงบวก) O = Learnning Organization (ชมชนแลกเปลยนเรยนรและมแหลงเรยนรในชมชน) P = Partnership (การทำางานแบบหนสวนภาคเครอขายของชมชน) H = Holistic ( บรณาการงานสขภาพไปกบวถสขภาวะ ) และ H = Health (เปาหมายสงสดทชมชนยดถอ ทำาใหแตละครอบครวมการปรบเปลยนในเรองของการบรโภค ออกกำาลงกายเพมขนและลดการใชเครองปรงรส ทำาให อตราผปวยโรคเบาหวานและความดนโลหตสงลดลง)
โครงการฯ ครงน จะประสบความสำาเรจไมได หากไมไดรบความรวมมอจากทกภาคสวน โดยเฉพาะบคคลในครอบครวทคอยตกเตอนและดแลซงกนและกน รองลงมาคอ ชมชน ซงถอไดวาเปนแหลงกำาลงทจะ ผลกดนและเขาถงประชาชนไดงายกวาหนวยงานอน และหากทกคนดแลสขภาพอยางถกตองและเครงครด โรคเบาหวานและความดนโลหตสงกจะไมมายางกลายสขภาพของคนไทยแนนอน
ประเดนวนไมสบบหรโลก 31 พฤษภาคมปนทองคการอนามยโลกกำาหนดคอ “Tobacco industry interference” หรอ “การแทรกแซง
โดยบรษทบหร” องคการอนามยโลกระบวา บรษทบหรไดแทรกแซงและขดขวางการควบคม
ยาสบทวโลก ผานทงระดบนโยบายและระดบสงคม - ชมชน การแทรกแซงทแนบเนยนและบรษทบหรในประเทศไทยทำากนอยมากในขณะน คอ การทำาตวเปนองคกรธรกจ ท “รบผดชอบตอสงคม” ผานกจกรรมตางๆ ททำากบองคกรชมชน โรงเรยน สมาคมกฬารวมถงการนำาภาพบรษท ไปผกโยงกบสถาบนเบองสง และรวมถง การบรจาคเครองมอแพทย รถพยาบาล สรางตก ใหแกโรงพยาบาล กจกรรมท “รบผดชอบ/ชวยเหลอสงคม” ทบรษทบหรทำาน อนสญญาควบคมยาสบองคการอนามยโลก มมตใหประเทศตางๆ มนโยบายหรอออกกฎหมาย หามขาราชการรฐมสวนรวมกจกรรมกบบรษทบหร หรอ หามบรษทบหรทำากจกรรมเพอสงคม ไปเลย เนองจากการทำากจกรรมเพอสงคมเปนการสรางภาพลกษณใหแกบรษทบหรและสนคาทผลต เซอรรชารด ปโต ผไดรบพระราชทานรางวลสมเดจเจาฟามหดล ประจำาป พ.ศ.2543 สาขาสาธารณสข จากการเปนผคดคนวธการสถตแบบ meta - analysis เปดเผยบทวเคราะหทนาสนใจ เมอบรษทบหร บเอท บรจาค เงน 3.8 ลานปอนดใหแกมหาวทยาลยนอตตงแฮม เพอตง International Center for Corporate Social Responsibility เมอ พ.ศ.2543 วา “เงน 3.8 ลานปอนดน บเอท ตองไดคนมาจากธรกจของตน ซงบหรทกมวนทขายไดกำาไรประมาณ 1 เพนน ดงนน บเอท ตองขายบหรใหไดเพมขน 100 ลานมวน จงจะไดเงนกอนนคน จากสถตทพบวาบหรหนงลานมวน ทำาใหคนตาย 1 คน ดงนน การบรจาคของ บเอท ครงนจะมคนตายจากการสบบหรเพมขนอก 100 คน” เฉพาะโรงงานยาสบไทยขอมลทปรากฏในเวบไซต พบวา ระหวางป พ.ศ.2551 - 2553 โรงงานยาสบ ใชงบประมาณในการทำา “กจกรรมเพอสงคม” รวมถงการบรจาคใหแกองคกรหนวยงานตางๆ เฉลยปละ 181.4 ลานบาท หากวเคราะหตามทเซอรรชารด ปโต ทำา จะพบวา เงน 181.4 ลานบาทน โรงงานยาสบตองไดคนมาจากธรกจของตน ซงบหรทกมวนทขายจะไดกำาไรประมาณ 20 สตางค ดงนนโรงงานยาสบตองขายบหรใหไดเพมขน 907 ลานมวน จากสถตทพบวาบหรหนงลานมวน ทำาใหคนตาย 1 คน ดงนน การทำากจกรรมเพอสงคมของโรงงานยาสบในแตละป จะมคนตายจากการสบบหรเพมขน 907 คน กฎบตรของกาชาดสากล ขอ 3.3.1 กำาหนดวาเพอใหสอดคลองกบวตถประสงคและหลกการ (ของกาชาดสากล) จะ ไมรวมกจกรรมกบองคกรธรกจ ทกจการหลก คอ การผลต หรอ จำาหนายสนคาทยอมรบกนวา เปนอนตรายตอสขภาพ กลาวงายๆ คอ กาชาดมวตถประสงคเพอ บรรเทาทกขและชวยชวต แตบรษทบหรผลตสนคาท เสพตด และ ฆาชวตคน จงไดแตหวงวา แพทย / หนวยงานดานสขภาพทคดจะรบบรจาคจากบรษทบหรในครงตอๆ ไป ควรท จะคดวา สมควรหรอไม เพราะนอกจากจะตกเปนเครองมอของบรษทบหรแลว ยงขดกบเจตนารมณของวชาชพทตองบรรเทา ความทกขทรมานและชวยชวตผคนดวย
บทความวชาการ
ศ.นพ.ประกต วาทสาธกกจเลขาธการมลนธรณรงคเพอการไมสบบหร
อยาตกเปนเครองมอ บรษทบหร
“งดเหลาเขาพรรษามหากศล”ชยชนะทยงใหญคอชนะใจตนเอง เขาพรรษานชนะเหลา เบยรใหได
กรกฎาคม 255510
ระยะเวลา 2 - 3 ปทผานมาน จะเหนวากระทรวงสาธารณสขไดรเรมโครงการเกยวกบการ สรางเสรมสขภาพอนามยของประชาชนขนมามากมาย ทงนกเพอกระตนเตอนใหประชาชนเหนความสำาคญของการดแลสขภาพกอนทโรครายทงหลายจะมาเยอน
และหนงในโครงการทไดรบการตอบรบอยางด จากทงภาครฐบาลและประชาชน คอ “โครงการ สนองนำาพระราชหฤทยในหลวง ทรงหวงใยสขภาพ ประชาชนฯ” ซงหวเรอใหญในการขบเคลอนโครงการน กคอ “นพ.โสภณ เมฆธน รองปลดกระทรวงสาธารณสข”
นพ.โสภณ เลาถงจดเรมตนวา โครงการสนองนำาพระราชหฤทยในหลวงฯ เปนโครงการทกระทรวง สาธารณสขจดขนเพอถวายเปน
พระราชกศลเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในโอกาสพระราชพธ มหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธนวาคม 2554 โดยมเปาหมายของการ ดำาเนนงานคอ “สงคมไทย ไรโรคเบาหวาน และ
ความดนโลหตสง” “หลงจากทเรา
รวา โรคทเปนปญหามากๆ ของประชาชนกคอเบาหวานและความดนโลหตสง ซ งทางแกกคอ การปรบเปลยน
พฤตกรรม เราจงคด โครงการเชญชวน ประชาชนมาชวยกน ปรบพฤตกรรม
เพอทำาความดถวายในหลวง พรอมๆ กบการทำาเพอสขภาพของตนเองดวย จงเรมดำาเนนการคดกรองผปวย มาตงแตปลายๆ ป 2552 และจากการคดกรองเบองตน เราสามารถแบงทงสองโรคนออกไดเปน 4 กลม คอ 1.คนปกต 2.คนทเสยงสง 3.คนทปวย 4.คนทปวยและมภาวะแทรกซอน อยางโรคเบาหวานจะมภาวะแทรกซอน 3 ระบบ เรยกภาษาชาวบานคอ ตา - ไต - ตน คอ ตา : ถาเบาหวานขนตากตาบอดได, ไต : ถาเปน เบาหวานนานๆ จะเปนไตวายเรอรงและมโอกาสรกษาไมหาย, เทา : เมอเปนเบาหวานกเสยงทจะถกตดเทาได”
เมอไดกลมเปาหมายชดเจนแลว สงทตองคดตอไปกคอ จะทำาอยางไรใหคนปกตและคนทเสยงสงนน ไมปวย? นพ.โสภณ ใหคำาตอบวา กคอการปรบลดพฤตกรรม ทไมดลงโดยยดหลก 3 อ. 2 ส. คอ ออกกำาลงกาย อาหาร อารมณ ไมดมสราและไมสบบหร ซงการปรบลดพฤตกรรมทไมดเหลานจะมเจาหนาทเขาไปใหคำาแนะนำา และใหคนในชมชนชวยกนเฝาระวง ซงจากการดำาเนนงาน มาตงแตป 2552 จนถงขณะน มหลายชมชนหลายหมบานททำาสำาเรจแลว แตกยงมอกหลายหมบานทยงคงมปญหาโรคเบาหวาน และความดนโลหตสงอย ดงขอมลเมอ ป 2554 ทพบวายงมผปวยเบาหวานรายใหม 3 แสนคน และความดนโลหตสง 8 แสนคน
“นเปนเรองทตองรณรงคและดำาเนนการกน ในระยะยาว เราตองชวยกนพฒนาสถานอนามยหรอ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจำาตำาบล (รพ.สต.) ใหมพยาบาลเวชปฏบตชวยไปดแล มหมอลงไปตรวจ เปนครงคราว หรอมระบบ Telemedicine เขาไปชวย ซงจะชวยบรรเทาปญหาคนไขเบาหวานและความดนโลหตสงทมากเกนของโรงพยาบาลใหญๆ ลงไปไดดวย...สงเหลานฟงดอาจเปนเรองยาก แตเชอวาทำาได เพราะมหลายชมชนหลายหมบานททำาสำาเรจแลว”
แมโครงการนจะตองรณรงคและดำาเนนการกนในระยะยาว แต นพ.โสภณ ยนยนวา ทานจะยงเปนหวเรยวหวแรงในการเดนหนาเอาชนะโรคเรอรงเหลาน อยางตอเนองตอไป
กบ “โครงการสนองนำาพระราชหฤทยฯเพอสงคมไทยไรโรค...”
“นพ.โสภณ เมฆธน”
หองรบแขก
รวมทำาความดวนเขาพรรษา ลดอวน สรางบญเปดโครงการ 1 สงหาคม 2555 น
ณ วดพระรามเกากาญจนาภเษก กรงเทพฯ
กรกฎาคม 2555 11
รายงานพเศษ
เมอเดอนเมษายนทผานมา ณ โรงแรมอมพเรยลควนสปารค สขมวท 22 กรงเทพฯ นพ.สรวทย คนสมบรณ รฐมนตรชวยวาการกระทรวงสาธารณสข (รมช.สธ.) เปนประธานในพธเปดโครงการ “รวมพลงขบเคลอนอาหารปลอดภย เพอคนไทยสขภาพด มโภชนาการ สมวย สงเสรมครวไทยเปนครวโลก” พรอมกลาว
กระทรวงสาธารณสข เดนหนาโครงการอาหารปลอดภย
มอบนโยบายใหแกผบรหารระดบสงและขาราชการนำาไปปฏบต โดยม นายแพทยสมชย นจพานช รองปลดกระทรวงสาธารณสข รวมพธและกลาวรายงานวตถประสงคของการจดงานครงนวา มงหวงใหทกฝาย ชวยกนรณรงคคนไทยบรโภคอาหารปลอดภย เพอลดอตราการเจบปวย ซงปจจบนคนไทยมปญหาดานสขภาพและเจบปวยดวยโรคตางๆ ทเกดจากการบรโภคอาหารไมปลอดภยและโภชนาการทไมถกสขลกษณะ เพมมากขนอยางตอเนอง โดยเฉพาะผปวยเรอรง 4 โรค คอ ความดนโลหตสง, เบาหวาน, หวใจขาดเลอด และโรคหลอดเลอดสมอง
นอกจากน นพ.สรวทย คนสมบรณ รมช.สธ. ยงไดมอบโลประกาศเกยรตคณแดผทำาคณประโยชนตอกระทรวงสาธารณสข ดานอาหารปลอดภยใหแก ศ.ดร.นพ.คาซโนร โออช จากมหาวทยาลยโอซากา ประเทศญปน ในฐานะเปนผวจยอบตการณโรคไขหดบหรอโรคตดเชอ Streptococcus suis ในประเทศไทย โดยรวมมอกบ
ศนยปฏบตการความปลอดภยดานอาหารในการนำารองการรณรงคทจงหวดพะเยา เพอให คนไทยเลกบรโภคเนอหมสกๆ ดบๆ อยาง ลาบ หล ทเปนสาเหตของโรคไขหดบ รวมถงมอบรางวลโรงพยาบาลตนแบบอาหารปลอดภย จำานวน 4 แหง และรางวล โรงพยาบาลมาตรฐานอาหารฮาลาล จำานวน 2 แหง รางวลทมงานอาหารปลอดภยเขมแขง ระดบจงหวด จำานวน 21 แหง และองคกรปกครองสวนทองถน จำานวน 15 แหง
รวมทำาความดวนเขาพรรษา ลดอวน สรางบญเปดโครงการ 1 สงหาคม 2555 น
ณ วดพระรามเกากาญจนาภเษก กรงเทพฯ
กรกฎาคม 255512
ถอดประสบการณ
กอนหนานชาวบานหม 6 ต.วดขวาง อ.โพทะเล จ.พจตร กมวถชวตไมตางจากชมชนอนเทาใดนก เพราะหลายคนกยงคงเจบปวยจากโรคเรอรงตางๆ ทง ความดน โลหต โรคอวน โรคเบาหวาน และโรคไมตดตออนๆ อกมาก ปญหาเหลานไดสงสมมานานหลายป และไมมททาวา ผปวยจะลดนอยลงเลย
จนกระทงคณะกรรมการหมบาน และเจาหนาท รพ.สต. ตองมาระดมความคดเหนวาจะทำาอยางไร จงจะชวยใหคนในชมชนหายจากอาการเจบปวย และมสขภาพ ทแขงแรง และในชวงเวลานนเอง ทางกระทรวงสาธารณสขไดมการจด ใหม “โครงการสนองนำาพระราชหฤทยในหลวง ทรงหวงใยสขภาพประชาชน เพอถวายเปนพระราชกศลแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในโอกาสททรงเจรญพระชนมพรรษา 84 พรรษา 5 ธนวาคม 2554”
ลดเคม ไรโรคภยชาวบานเฮได ทวดขวาง อ.โพทะเล จ.พจตร
โดยใหทกชมชน ทกหนวยงานดานสาธารณสขเขารวมโครงการ ซง หม 6 ต.วดขวาง อ.โพทะเล จ.พจตร กไดเขารวมโครงการในครงนดวย จงเปนทมาของ โครงการชมชน บานใหม คนไทยไรพง ทชาวบานในชมชนระดมสมองชวยกนคดขน
จากโครงการฯ นเอง จงเปนแรงกระตนใหทกคนในชมชน เรมหนมาใสใจดแลสขภาพของ
ตนเองกนมากขน และมการวางแผนยทธศาสตรในการ จดการชมชน โดยกำาหนด เปนขอปฏบตททกคนในชมชน ตองทำารวมกน 7 ขอ จนกระทงไดรบรางวลหนวยงาน ชนะเลศดเดนระดบภาคเหนอ จากโครงการคด เล อกผลการ พฒนาการดำาเนนการดเดนดเยยม โครงการสนองนำาพระราชหฤทย ในหลวง ทรงหวงใยสขภาพประชาชน
ระดบชมชน จากกระทรวงสาธารณสขซงขอปฏบตททกคนในชมชนรวมกนทำาทก 7 ขอ
คอ คนทรอบเอวปกตอยแลว จะตองดแลสขภาพของ ตนเอง ใหอยในเกณฑปกตตอไป โดยทผชายไมควรเกน 90 ซม. ผหญงไมเกน 80 ซม. สวนคนทรอบเอวเกนเกณฑ ตองพยายามทำาใหรอบเอวลดลงจนอยในเกณฑปกต
ไมเพยงเทาน ชมชนยงจดใหมการออกกำาลงกาย เชน ผสงวยใหออกกำาลงกายดวยการรำาไมพลอง สวน วยรน - วยทำางาน โยกยายทกสดสวนดวยการเตนแอโรบครวมกน โดยมบคคลตนแบบ อยาง คณวณชชา ภจำานง เปนแกนนำาในการออกกำาลงกาย สวนเดกๆ กใหเลน ฮลาฮบ เปนการออกกำาลงเบาๆ ผอนคลายสมองทด อกอยางหนง
กรกฎาคม 2555 13
กจกรรมทวาน จะจดขนทกวนจนทร พธ ศกร สวนกจกรรมปนจกรยานจะจดทกวนองคารและพฤหสฯ และสำาหรบวนเสาร - อาทตย จะเปนวนททกคนตองขยบกาย พรอมเพรยงกน ในชวงเวลา 18.00 น. โดยทางหอกระจายขาว จะเปดเพลงไกยางถกเผา และทกคนจะมารวมตวท ลานกจกรรม ศนยการเรยนรชมชนตนแบบของหมบาน ซงถาใครทไมสะดวกมากจะขยบกายอยทบานกได
และในชวงเขาพรรษาของทกป ชมชนนยงมการจดกจกรรม ลด ละ เลก การดมเหลา ตามโครงการ เลกเหลาเขาพรรษา
อกดวย รวมทงรณรงคใหทกวนอาทตย เปนวนง ด ก น อ า ห า ร หวาน มน เคม ของทอดนำามน โดยท แมบ านท กคร ว เ ร อนจะตองทำาเมน
พเศษเนนผกและผลไมใหมากขน ซงผก ผลไม ทนำามาประกอบอาหารนจะตอง ปลกทานเองทบาน ดงนนจงไมแปลกทเราจะเหนทกบาน ใน ม.6 ต.วดขวาง มพชผกสวนครวรมรวอยเตมไปหมดเปนปกต
นอกจากนทางชมชนยงกำาหนดใหทกวนอาทตยสนเดอน มกจกรรมสรางสขปรบเปลยน โดยททกคน ในชมชนจะมารวมตวกนทำากจกรรมททางชมชนจดขน โดยเนน ตามหลก 3 อ. คอ ออกกำาลงกาย อาหาร อารมณ ซงจะมการแลกเปลยนความรเรองการดแลสขภาพ สอนวธการ ทำาอาหารลดรสเคม โดยเฉพาะในเรองการลดกนเคม เปนประเดนทเนนเปนพเศษ เชน มการจดทำาบนทกการ ลดการใชนำาปลา ลดการใชเกลอ ลดการใชซอส - ซอว ในครวเรอนอยางตอเนองเลยทเดยว เปนตน
คณบญธรรม จอยสดใจ หรอทชาวบานแถบน ร จ ก ก นด ใ นช อ ขอ ง “หมอกบ” พยาบาลวชาชพ ประจำาท รพ.สต.วดขวาง เปนอกบคคลทชวยผลกดนใหโครงการนสำาเรจ โดย สงเสรมให ทม อสม.รพ.สต. วดขวาง ไดเขารบการอบรม ตามโรงพยาบาลตางๆ และ นำาความรทได มาแบงปน ใหแกคนในชมชนได ไป ปฏบตตอ ซงกวาจะไดรบการยอมรบ หมอกบ และทม อสม. กตองใชเวลาในการพสจนตนเองอยพอสมควร ทงเขาไป ใหความรถงทบาน จดเวทแลกเปลยนความร สรางลานกจกรรม
กรกฎาคม 255514
จบกระแสโรค
และเพอทำาใหชาวบานเหนประโยชนของการดแลสขภาพจรงๆ หมอกบ และทมงานจงไดใชวธนำาเสนอตวอยางใหเหน นนคอ การสรางบคคลตนแบบในเรองการดแลสขภาพ โดย นำาผทมปญหาสขภาพโรคเรอรงตางๆมาเขาคอรสรกษาสขภาพ ควบคมทง อาหาร อารมณและการออกกำาลงกาย อยางเครงครด เมอมการปฏบตอยาง ตอเนอง สขภาพของผท เขารบการอบรมกดขนเรอยๆ โรคภยไขเจบท เคยเปนอยกทเลาลง ไมตองไปหาหมอบอยๆ เหมอนแตกอน เมอชาวบานเหนอยางนนแลว กเรมใหความสนใจและชกชวนใหสมาชกในบานหนมาปฏบตตาม จนกลายเปนวถชวตประจำาวน ไปเลยกวาได
ปญหาทพบในตอนนคอ ยงไมมคนสานตอโครงการจากหมอกบ ซงตวหมอกบเองกเปนกงวลวา หากตองโยกยายไปประจำาการทอน แลวใครจะสานตองาน ซงตอนนไดคอยๆ กระจายงานใหแกทม อสม. บางแลว เพอทวาทกคนจะไดดำาเนนโครงการตอไปได และทกคน
ในหมบานจะสามารถยนหยดได ดวยตวของเขาเอง
ดาน คณดเรก สงขจนทร คณะทำ างานพฒนาคณภาพช ว ตสาธารณสขและคมครองผบรโภค ก ไดกลาวเสรมวา ปจจย ททำาให ชาวบาน ม.6 ต.วดขวาง อ.โพทะเล ไดรบรางวลฯ นนมหลายสงดวยกน แตสงสำาคญคอทกคนในชมชนมความเขมแขง สามคค ทงแกนนำา อสม. ตางทำางานกนเปนทม และไดรบการสนบสนนดวยด จากองคกร ภาค เครอขาย ทงในระดบชมชน ตำาบล
อำาเภอ และจงหวด นอกจากนการประชาสมพนธโครงการกเปนทตดห ตดใจ จนหลายคนกอยากนำาไปปฏบตตาม
ไมเชอกตองเชอคะวาตอนน ชาวชมชนหม 6 ต.วดขวาง อ.โพทะเล จ.พจตร เขาสามารถลดเคมไดทง หมบานจรงๆ ซงเหนไดจากแววตาทสดใส และรางกาย ทแขงแรง ชมชนอนลองทำาตามกไดนะคะ เพอทคนไทย จะไดมสขภาพแขงแรง แจมใส ไรโรคภยมาเยอนคะ
ปญหา “โรคไตเรอรง” รวมทง “โรคไตวายระยะสดทาย” เปนปญหาทางสาธารณสข ทสำาคญของประเทศ เนองจากมอตราการเสยชวตทสงมาก โดยเฉพาะในปจจบนมผปวยไตวายเรอรง ระยะสดทายมากกวา 30,000 ราย ซงรฐบาลตองสญเสยทรพยากรจำานวนมากในการดแลรกษา ผปวยกลมน โดยปจจยทสำาคญของการทพบผปวยไตวายเรอรงระยะสดทายมากขนคอ ผปวยไมรตววา ปวยเปนโรคไตระยะเรมแรกทพอรกษาได และผปวยทมโรคเดมอยแลวดแลตนเองไมถกตอง
ไมเพยงแตประเทศไทยเทานน แตใน 46 ประเทศทวโลกทพฒนาแลวทงในยโรป และสหรฐอเมรกา ตางใหความสำาคญตอปญหาของโรคไตทคกคามคณภาพชวตของประชากร สำาหรบประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต อาจกลาวไดวา ไทยเปนประเทศแรกทม
บทบาทสำาคญในการปลกกระแสใหผทเกยวของในทกระดบ ไดเลงเหนความสำาคญของโรคไตการจดการกบปญหาไตสำาหรบผปวยทมไตวายแลว คงตองไดรบการรกษาอยางถกตองเหมาะสม โดยเฉพาะ
การปลกถายไตซงเปนการรกษาทดทสด ทำาใหผปวยแขงแรงขน และสามารถกลบไปใชชวตทดขนได แตเนองจากการ ปลกถายไตจำาเปนตองใชไตจากญาตทมชวตหรอไตจากผบรจาคอวยวะทเสยชวต ซงในแตละปมผบรจาคอวยวะไมถง 200 ราย ทำาใหมผปวยจำานวนมากยงรอรบการบรจาคไต และมไมนอยทเสยชวตไประหวางการรอรบอวยวะบรจาค
สถตยอดผปวยไตวายเรอรงในระบบหลกประกนสขภาพ มกวา 19,000 ราย ครอบคลมทงการลางไตชองทอง, การปลกถายไต และการฟอกเลอด ซงการฟอกเลอดผปวยตองรวมจายครงละ 500 บาท รฐบาลจงตงเปารณรงคใหใชวธการลางไตชองทอง เพราะผปวยสามารถทำาไดเอง ไมตองมาเสยเวลาทโรงพยาบาล เหมาะสมกบสภาพสงคมไทยทขาดแคลนแพทยและเนนการปองกนไมใหคนปวยเปนโรคไต โดยควบคมปองกนโรคเบาหวานและความดนโลหตสง โรคไตวายเรอรง เปนโรครายทบนทอนคณภาพชวต เปนปญหาสาธารณสขทบคลากรทางแพทยและผเกยวของ รวมถงประชาชนทกคน ตองใหความสำาคญและรวมกนแกไขอยางเรงดวน “กอนทประเทศไทยจะกาวเขาสสงคมผปวยโรคไตจรงๆ”
“ไทย” กำาลงกาวเขาส “สงคมผปวยโรคไต” ?
ขอขอบคณขอมลจาก : สมาคมโรคไตแหงประเทศไทย
กรกฎาคม 2555 15
สมนไพรสโรค
สมนไพรรกษา โรคไต สมนไพรบำารงไตสามารถแยกออกไดเปน 2 ประเภท คอ ประเภททใชบำารงไตโดยตรง เชน กระชายเหลองหรอกระชายแกง ซงขาวโพด ไหมขาวโพด ลกหมอน ถวเหลองและหญาใตใบ เปนตน กบอกประเภททมฤทธขบปสสาวะ ซงจะชวยขบนำาออกจากรางกาย ลดอาการบวมนำาไดด เหมาะสำาหรบคนทไตมปญหาขบนำา ทหางายและไมมผลขางเคยง สามารถเอามาตมนำา ดมหรอกนเปนอาหารได เชน ลกเดอย ใบเตย ตะไคร กระชาย บวบเหลยม เปนตน
เกสรหรอไหมขาวและซงขาวโพด ตากแหง ตมดมแทนนำาสรรพคณ แกไตอกเสบ ขบปสสาวะ แกบวมนำาใบขอย ใชตมนำาแบบใบชาดมแทนนำาสรรพคณ แกไตพการ ขบปสสาวะดอกบานไมรโรยสขาว ใชตมนำาแบบใบชาดมแทนนำาสรรพคณ แกกระษย แกโรคทางเดนปสสาวะ ขบปสสาวะเปลอก เหงา และตะเกยงสบปะรด ตมกบนำาจนเดอด เคยวนาน 15 นาทสรรพคณ แกกระษย บำารงไต ขบปสสาวะ แกนวหญาใตใบทงตน ตมกบนำาจนเดอด เคยวนาน 15 นาทสรรพคณ กระตนสมรรถภาพไตตนหญาหนวดแมว หนตากแหง ชงกนแบบนำาชาแทนนำาสรรพคณ แกกระษย ทำาใหไตมกำาลง ขบปสสาวะ ยงมสมนไพรอกหลายชนดทมสรรพคณบำารงและรกษาไต แตคณคาของสมนไพรทมมากมายหาไดงายๆ ในทองถนเหลาน จะสญเปลา หากเรา ไมเลอกใชใหเปนประโยชนตอตวเราเอง
“นำาพรกเหดหอม” สตรลดเคม“นำาพรกเหดหอม” สตรลดเคมครวสขภาพ
ดร.ยงศกด จงเลศเจษฎาวงศ
จากการสำารวจพบวา ปจจบนคนไทยมการบรโภคเกลอหรอโซเดยมมากกวาปรมาณทแนะนำาถง 2 เทาเลยทเดยว และกอใหเกดโรคตางๆ มากมาย ทงโรคหวใจ โรคความดนโลหตสง และทำาใหไตตองทำางานหนก เกดไตเสอมตามมาไดอกดวย แตสงเหลานสามารถปองกนไดโดยการปรบเปลยนพฤตกรรม หนมา “กนจด ยดชวต” เมนอาหารของครวสขภาพฉบบน จงนำาสตร “นำาพรกเหดหอม (สตรลดเคม)” ททงอรอยและดตอสขภาพ มาใหไดลองทำากน
สวนผสม 1. หอมแดงคว 30 กรม 2. กระเทยมคว 30 กรม 3. มะเขอเทศยาง 30 กรม 4. พรกชฟาแดง, เหลอง, เขยว ควอยางละ 2 เมด 5. นำาตาลปบ 1 ชอนชา 6. นำามะนาว 2 ชอนโตะ 7. เตาหย 2 ชอนชา 8. เหดหอมแหงแชนำาหนเตา 100 กรม
วธการทำา นำากระเทยม, หอมแดง และพรกชฟา (ทง 3 ส) ไปควในกระทะใหพอสก เสรจแลวนำาขนมาลอกเปลอกออกตำาใหละเอยด สวนพรกใหเกบเมดพรกไวเพอความเผดและหอมของนำาพรก จากนนนำาสวนผสมทตำาจนละเอยดแลวใสลงในชาม เตมนำาเตาหยทละลายกบนำารอน (เพอลดความเคม) ลงในสวนผสมทเตรยมไว เตมนำาตาลปบลงไปเลกนอย คลกเคลา สวนผสมใหเขากน ตามดวยมะเขอเทศยางททบพอแหลก ซงจะชวยใหนำาพรกมรสเปรยว และมวตามนเยอะโดยเฉพาะวตามนซ และมสารบางตวททดแทนผงชรสไดดวย...ตบทายดวยเหดหอมทตมสกหนเปนสเหลยมลกเตา ใสลงไปคลกเคลาใหเขากน ปรงรสดวยนำามะนาว คลกเคลาใหเขากนกบสวนผสมอนๆ อกครง กเปนอนเสรจเรยบรอย นำาพรกเหดหอมถวยนมปรมาณโซเดยมเพยงแค 200 มลลกรม เทยบเทากบนำาปลาครงชอนชา และยงมปรมาณของเสนใยอาหาร รวมถงโพแทสเซยมทไดจากเหดหอมในปรมาณสงอกดวย สวนความเคมทไดจากเตาหยนนกอยในปรมาณทกำาหนด เรยกไดวาดตอไตและดตอสขภาพดวย ยงไดรบประทานคกบทงผกสดและผกสกดวยแลว อรอยจนลมเคมเลยละ
กรกฎาคม 255516
การเปดเผยผลการสำารวจการบรโภคยาสบในผใหญ (GATS) 2554 เมอวนท 28 พฤษภาคม 2555 เปน “Wake - up call” ไมเพยง สำาหรบผทเกยวของกบการทำางานควบคมยาสบเทานน ยงเปนการ สงสญญาณถงเครอขาย NCD Network ดวย ในปจจยเสยงหลก 4 เรองทเปนสาเหตของ NCDs มเรองยาสบ เรองการขาดการออกกำาลงกาย เรองการกนอาหารไมถกสขลกษณะและเรองการดมสรานน การควบคมยาสบไดรบการจดใหเปนงานหรอ
หน Blue - chip กลาวคอเปนการลงทนทคมคากวาการลงทนแกปจจยเสยงอก 3 กรณ เนองจากทวโลกมบทเรยนเรองการควบคมยาสบมายาวนานและมอนสญญาควบคมยาสบองคการอนามยโลกเปนแมบทในการดำาเนนการ การสำารวจ GATS ลาสดพบวา อตราการสบบหรของชายไทยทมแนวโนมลดลงมา 15 ป และทรงตว มา 5 ป กลบมอตราเพมขนจาก 45.6% ในป พ.ศ. 2552 เปน 46.6% ในป 2554 จำานวนผสบบหรเพมจาก 12.5 ลาน เปน 13.0 ลาน ในเวลาสองป เมอการสำารวจในภาพรวมผชายไทยสบบหรเพมขน นาจะอนมานไดวา ผปวย NCDs ทสบบหรมจำานวน 2.5 ลานคนในป 2552 ไมนาจะลดลง (อตราการสบบหรของผปวยเบาหวานชาย = 38% ผปวยความดนสง ชาย = 31% จากการสำารวจสขภาพประชาชนไทย ครงท 4 พ.ศ. 2552) การสำารวจ GATS ยงพบวาในผสบบหรทมารบบรการสาธารณสข ม 55.8% เทานนทไดรบคำาแนะนำา ใหเลกสบบหร จงเปนสงเตอนใจ เตอนสต NCD Network ททำางานควบคมยาสบทง Primary prevention และ Secondary prevention วาตองใหความสำาคญกบการควบคมยาสบ มากกวาทเปนอย
สญญาณเตอนถง NCD Network
ศ.นพ.ประกต วาทสาธกกจประธาน NCDs Net
ผนกอากรแสตมป
แผนงานเครอขายควบคมโรคไมตดตอ A multi - sectoral network for non - communicable diseases control (NCD network)สำานกพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ อาคารคลงพสด ชน 3 ถนนสาธารณสข 6 กระทรวงสาธารณสข ถ.ตวานนท อ.เมอง จ.นนทบร 11000
ผสง
กรณาสง
