Kumitat EΩekuttiv 2007 ......................................................................................................................... 3

Flimkien nissa˙˙u aktar – Messa©© tal-President tas-Soçjetà ............................................................... 5

Nifi r˙u fl imkien – L-awgurju tas-Sindku ta’ l-Imqabba ....................................................................... 7

L-Aptit tal-Qdusija – Rifl essjoni mill-Kappillan tal-Parroçça ............................................................... 9

Frott Sena ta’ Óidma Flimkien – Messa©© mis-Segretarju tas-Soçjetà ............................................... 11

Soçjetà mog˙nija bl-unuri u tifkiriet sbie˙ - Appell tal-Kaxxier ......................................................... 13

Banda GlorjuΩa – Messa©© tas-Surmast Direttur tal-Banda Re Ìor© V ............................................. 15

Inkomplu nsebb˙u l-Festa b’Armar ©did – Sezzjoni Armar ................................................................ 17

L-Assunzjoni u s-Simboli marbuta mag˙ha –

Rifl essjonijiet mid-Direttur Spiritwali .............................................................................................. 20

Profi l Mro. David Agius – 10 snin Surmast Direttur tal-Banda Re Ìor© V ........................................ 25

Relazzjonijiet Internazzjonali… Inkomplu fejn ˙allejna ..................................................................... 27

Insebb˙u u nkabbru l-KaΩin tag˙na - Rendikont mid-Direttur tal-KaΩin ............................................ 33

Il-Libruni – Kotba tal-kant antikissimi ................................................................................................ 35

Óidma kontinwa - Messa©© mill-Ferg˙a Nisa tas-Soçjetà .................................................................. 37

Andrew Bugeja ................................................................................................................................... 38

Attivitajiet varji matul is-Sena – Messa©© mid-Delegat Attivitajiet fi l-KaΩin .................................... 39

Il-Ìublew tad-Djamanti tal-Qanpiena l-Kbira ..................................................................................... 40

60 Sena Banda Re Ìor© V ................................................................................................................... 44

Óidmet il-Banda Re Ìor© V – Rapport mill-Kummissjoni Banda ...................................................... 47

Programm Strumentali u Vokali – 10 ta’ Awissu 2007 ....................................................................... 49

Programm Festi Esterni f’©ie˙ Santa Marija ....................................................................................... 50

Funzjonijiet tal-Knisja ......................................................................................................................... 53

L-Arti Marjana matul is-snin ............................................................................................................... 56

Marija fi l-Fidi – Ìimg˙a Marjana 2007 ................................................................................................ 57

Marija Mudell – Ìimg˙a Marjana 2007 .............................................................................................. 59

Marija u Dun Ìor© Preca – Ìimg˙a Marjana 2007 .............................................................................. 63

Marija fi l-Knisja – Ìimg˙a Marjana 2007 ........................................................................................... 67

Il-Virtujiet ta’ Marija – Ìimg˙a Marjana 2007 ................................................................................... 71

Sena ta’ Óidma u Suççess – Messa©© mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija ...................................... 75

Mons. Pawlu Cremona O.P. – L-Arçisqof il-©did ta’ Malta ................................................................. 83

Mons. ÌuΩeppi Mercieca – Arçisqof Emeritus .................................................................................... 85

Sena ta’ Grazzja – 100 Sena MUSEUM, San Ìor© Preca u

75 sena MUSEUM fl -Imqabba ......................................................................................................... 87

San Ìor© Preca u s-Soçjetà tal-MUSEUM – L-ewwel Qaddis Malti ................................................... 91

Viva Santa Marija ta’ l-Imqabba – PoeΩija ......................................................................................... 101

Trofew Chev. George Martin A. Mus. L.C.M.,O.S.T.J. – L-attivist tas-Sena 2006 ........................... 103

Sena s˙i˙a mimlija wirjiet tal-log˙ob tan-nar ..................................................................................... 105

Programm tal-log˙ob tan-nar .............................................................................................................. 113

Sena impenjattiva g˙all-G˙aqda tan-Nar Santa Marija – Messa©© G˙aqda tan-Nar ......................... 115

Mater Divinae Gratiae – PoeΩija ......................................................................................................... 119

Bijografi ja ta’ ÌuΩeppi Galea (1918-1980)- Fundatur ‘Orkestra Santa Marija’ ................................. 121

Plançier g˙all-Banda Re Ìor© V – Rendikont .................................................................................... 125

Il-Fratellanza tas-Sagrament ............................................................................................................... 127

L-Ostensorju ta’ Santa Marija f’g˙eluq il-95 sena ............................................................................. 131

L-Istatwa ta’ Marija Assunta fuq il-KaΩin f’g˙eluq il-55 sena ........................................................... 133

15 ta’ Awissu 1945 – ÌuΩè Ghigo (1927-2003) ................................................................................. 135

Quddiesa mill-Arçisqof g˙all-Organizzaturi tal-Festi fi l-Parroçça .................................................... 137

San BaΩilju l-Kbir (329-379) ............................................................................................................. 143

Il-Knejjes ta’ San BaΩilju u San Mikiel ............................................................................................. 145

Minn fejn se jg˙addi l-Març .............................................................................................................. 154

Mqabba Football Club – 50 Sena mit-twaqqif tal-KaΩin u l-Promozzjoni fl -Og˙la DiviΩjoni ......... 157

G˙axar Snin mill-Mi©ja fostna tal-Banda Ìemellata ........................................................................ 161

Il-MuΩika Marjana u l-Knejjes Parrokkjali ddedikati lil Marija Assunta f’Malta u G˙awdex .......... 162

Il-Le©©enda ta’ San Pietru u San ÌuΩepp. ......................................................................................... 166

Rendikont Çelebrazzjonijiet fi l-Knisja - Festa Santa Marija 2006 ....................................168

Design, Prepress & Printing

Ûurrieq Road, Qrendi

Tel: 21680789, 21649012

Bord Editorjali

Antoine Sciberras

Carmel Briffa

Alfred Galea

Christopher Spiteri

Artikolisti

Carmel Zahra

Nicholas Briffa

Kappillan Dun Nazzaren Caruana

Carmel Ellul

Carmel Briffa

Mro. David Agius

Mario Camilleri

Fr. Joseph Zahra O.P.

Alfred Galea

Anthony Ellul

Giovanni Farrugia

Fran©iska Ghigo

Andrew Bugeja

Vince Attard

Antoine Sciberras

Carmen Lia

Christopher Spiteri

Joe Chetcuti

Provigarju Dun Anton Gouder

Mons. Lawrence Gatt

Soç. Geraldu Attard

Carlo Sciberras

Antoine Sciberras

Superjur Joe Vidal

Charlie Busuttil

John Zammit

Joseph Camilleri

Stefano Farrugia

Victor Galea

Benjamin Camilleri

Joseph Farrugia

Seminarista Jonathan Farrugia

Edward Galea

Mro. Raymond Attard

Proof Reading

Elvin Sciberras

Ritratti tal-Qoxra

QuddiemL-istatwa artistika u devota ta’ Santa

Marija, fl imkien ma’ San Ìor©

Preca, l-ewwel Qaddis Malti. Fl-

isfond l-arma tas-Soçjetà u partitura

tal-muΩika li jirrappreΩentaw is-60

sena tal-Banda Re Ìor© V.

WaraIl-Banda Re Ìor© V ta’ l-Imqabba

ddoqq ©ewwa s-Sala Paola VI

waqt l-udjenza privata mal-Papa

Benedittu XVI ©ewwa l-Vatikan.

Palazz Santa Marija,Pjazza tal-Knisja,Mqabba, MaltaTel: 21683020

http://www.santamarija.come-mail: info@santamarija.com

3

Presidenti Onorarji

Onor. Dr. Louis Galea B.A., LL.D., M.P., Sur Joseph Farrugia

President Viçi-President

Carmel Zahra Antoine Sciberras

Segretarju Assistent Segretarju

Carmel Ellul Mario Camilleri

Kaxxier Assistent Kaxxier

Carmel Briffa Carlo Sciberras

Delegat Banda / PRO Direttur tal-KaΩin

Christopher Spiteri Anthony Ellul

Delegat tan-Nar Delegat Attivitajiet

Michael Ghigo Vincent Attard

Delegati g˙all-Armar Delegat tal-Plançier

Mario Camilleri, Alex Falzon, Michael Ghigo Benny Camilleri

Direttur Spiritwali Uffi çjal Relazzjonijiet Internazzjonali

Fr. Joseph Zahra O.P. Alfred Galea

RappreΩentant fl -G˙aqda KaΩini tal-Baned Maltin ReviΩuri

Carmel Briffa Daniel Camilleri, Paul Spiteri

Konsulent Legali

Dr. Marse Ann Farrugia Dip. CAN.L., LL.D.

Surmast Direttur tal-Banda

Mro. David Agius A.Mus. L.C.M., A.Mus. V.C.M.(Hons.), A.L.C.M.

Kummissjoni Banda

Christopher Spiteri, Nicholas Baldacchino, Alfred Galea, Adrian Zahra

Kumitat EΩekuttiv 2007

5

Flimkien Nissa˙˙u Aktar

In˙ossni onorat b˙ala President

tas-Soçjetà Santa Marija u Banda Re

Ìor© V li se nwassal il-messa©© tieg˙i

g˙al din il-Festa ta’ din is-sena hekk

kbira u mag˙rufa, il-Festa ta’ Santa

Marija. Nibda biex infakkar lis-Sur

Mattew Zammit, ex-Segretarju tas-

Soçjetà li ˙alliena proprju matul il-

festa tas-sena l-o˙ra. In˙ossni kburi

wkoll li din is-sena qeg˙din infakkru

s-sittin anniversarju minn meta l-

Orkestra Santa Marija fi ̇ dan l-ewwel

Soçjetà MuΩikali ©ewwa

ra˙alna, ©iet trasformata

f’Banda kif nafuha llum.

Dan l-anniversarju mill-

ewwel ifakkarni f’ÌuΩeppi

Galea li kien il-pijunier

tal-Orkestra u wara tal-

Banda. Ta’ dan nirringrazzja

lil ÌuΩeppi li g˙alkemm

m’g˙adux mag˙na in˙oss

il-preΩenza tieg˙u fi l-Banda

Re Ìor© V. Propju sabiex

infakkru dan l-anniversarju,

il-Banda Re Ìor© V g˙at-

tieni darba fl -istorja tag˙ha

kienet ambaxxatriçi ta’ l-arti

muΩikali Maltija ©o l-Italja. Hawn

nixtieq nirringrazzja lis-Sur Alfred

Galea tal-˙idma kbira tieg˙u sabiex

dan l-avveniment seta’ jkun suççess.

Nie˙u l-opportunità sabiex infakkar

u nirringrazzja lis-surmastrijiet u

lill-bandisti kollha li tul dawn is-snin

offrew is-servizzi tag˙hom sabiex

kabbru isem is-Soçjetà u l-Banda Re

Ìor© V. Hawnhekk nixtieq b’mod

partikulari nirringrazzja u nifra˙ lis-

Surmast attwali tal-Banda Mro. David

Agius li propju din is-sena qeg˙din

ukoll infakkru l-g˙axar anniversarju

mill-˙atra tieg˙u b˙ala Direttur tal-

Banda tag˙na.

Din is-sena wkoll g˙andna

avveniment importanti ie˙or, dak

li permezz tal-G˙aqda tan-Nar

Santa Marija sejrin nie˙du sehem

f’kompetizzjoni Mondjali ©ewwa

l-Italja. Illum fi l-bidu tax-xahar ta’

Lulju, li qieghed nikteb dawn il-ftit

versi, propju xahar biss qabel ma jsir

dan l-avveniment, nixtieq nifra˙ lill-

G˙aqda tan-Nar Santa Marija g˙as-

suççess mixtieq biex b’hekk inkomplu

nkabbru l-isem tas-Soçjetà tag˙na kif

ukoll ta’ ra˙alna u ta’ pajjiΩna. Minn

hawn nixtieq nirringrazzja lil kull

min ta s-sehem tieg˙u. Fl-istess ˙in

nixtieq nifra˙ ukoll lil dawk kollha li

taw il-kontribut tag˙hom fi l-Festival

tan-Nar ta’ l-Art fejn l-G˙aqda

tag˙na spiççat fost l-ewwel erba’

postijiet. Dan wera biç-çar li anke

f’dan is-settur l-G˙aqda tag˙na hija

fost l-a˙jar f’pajjiΩna.

Din is-sena ma nistg˙ux ng˙idu li

kienet sena kollha ward u Ωg˙ar, però

bid-determinazzjoni tieg˙i u ta’ s˙abi

fi l-kumitat kollu, dejjem irba˙na kull

ostaklu, dejjem fl -interess u l-©id tas-

Soçjetà. Dan wassal sabiex ikollna

Festa sabi˙a u grandjuΩa kif nafu

nag˙mlu a˙na ming˙ajr ebda sforzi

artifi çjali biex inkabbru l-Festa tag˙na.

Nie˙u l-opportunità sabiex inwassal

il-messa©© tieg˙i liΩ-Ωg˙aΩag˙

sabiex iΩommu saqajhom ma’ l-art u

ma ji©rux wara illuΩjonijiet li fi l-futur

jistg˙u jtellfu l-unuri li qed tgawdi

s-Soçjetà tag˙na. Dejjem g˙andna

nkunu maturi u attenti li ma naqg˙ux

fi x-xibka li ntellfu l-©ie˙ tal-Festa

g˙aΩiΩa tag˙na. Dan l-a˙˙ar kelli

diversi laqg˙at li wassluni qrib aktar

taΩ-Ωg˙aΩag˙ u bil-kollaborazzjoni

tag˙hom u l-Kumitat Çentrali n˙oss

li ser ikollna Festa o˙ra mill-isba˙ ad

unur Ommna Marija. Nixtieq ni©bed

l-attenzjoni sabiex matul il-©ranet

tal-Festa n©ibu ru˙na ta’ nies maturi

u b’mod eΩemplari ˙alli nag˙tu ©ie˙

kif jixraq lil Marija Assunta.

Nag˙laq bis-soltu

ringrazzjamenti tieg˙i; lil

s˙abi tal-Kumitat g˙all-

appo©© li dejjem sibt fi hom,

lis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ u

lill-Ferg˙a tan-Nisa g˙all-

g˙ajnuna li dejjem taw, kif

ukoll lis-Sezzjoni Armar li

anke din is-sena komplew

fejn ˙allew is-sena l-o˙ra.

Nirringrazzja lill-G˙aqda tan-

Nar li b’tant sagrifi ççju dejjem

taw spettakli mill-isba˙,

ori©inali u impressjonanti.

Nawguralhom kull suççess

speçjalment fi l-kompetizzjoni li ser

issir f’Ruma, l-Italja. Nirringrazzja

lis-Surmast u lill-bandisti li kienu

ambaxxaturi ta’ Malta ©ewwa l-Italja

kif ukoll nawgura kull suççess u unur

lill-Banda Re Ìor© V. Fl-a˙˙ar iΩda

Ωgur li mhux l-inqas nirringrazzja lil

marti Mary u lil uliedi g˙all-paçenzja

li jie˙du bija sabiex inkun nista’

nag˙ti l-kontribut tieg˙i mill-a˙jar

li nista’. L-a˙˙ar appell tieg˙i huwa

biex kemm jista’ jkun nattendu g˙all-

funzjonijiet sbie˙ li jkollna fi l-knisja

kif ukoll nattendu fi l-marçi u b˙alma

ktibt aktar qabel in©ibu ru˙na sewwa

ta’ nsara ˙alli nag˙tu eΩempju lil

dawk kollha li jog˙©obhom iΩuruna.

Grazzi minn qalbi u l-Festa t-tajba

lil kul˙add. Viva Santa Marija,

Patruna ta’ l-Imqabbin.

Messa©© mill-President tas-Soçjetàis‐Sur Carmel Zahra

L‐E.T. Arçisqof Mons. Pawlu Cremona O.P. jiffirma l‐ktieb tal‐viΩitaturi fil‐preΩenza tas‐Sur Carmel Zahra, President tas‐Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V.

7

Waslet il-festa u g˙al darb’o˙ra

qed niççelebraw il-Festa Titulari

ta’ Santa Marija li lkoll in˙obbu

u nqimu b˙ala Omm ta’ dan ir-

ra˙al. B˙ala poplu nisrani g˙andna

n˙arsu lejn il- Madonna b˙ala dik

il-kreatura li dejjem da˙let g˙alina

quddiem il-Mulej u xerrdet l-

im˙abba fost il-popli kollha ta’ kull

Ωmien.

Il-messa©© tieg˙i b˙ala Sindku

ta’ dan ir-ra˙al nindirizzah lejkom

l-Imqabbin kollha fl imkien, u

fl imkien nag˙mlu soçjetà wa˙da li

tkun aktar tolleranti u mag˙quda

biex f’din l-okkaΩjoni ta’ festa fi r-

ra˙al tag˙na, in˙ossu f’qalbna l-fer˙

li wie˙ed jistenna f’okkaΩjonijiet

b˙al dawn. Ninsab çert li kemm

il-membri ta’ din is-Soçjetà kif

ukoll il- Kumitat g˙amlu ˙ilithom u

˙admu bis-s˙i˙ biex g˙al darb’o˙ra

jkollna Festa, li tag˙mel unur lilna

l-Imqabbin. In˙e©©e© lill-Imqabbin

kollha biex jag˙mlu minn kollox

˙alli fl imkien ingawdu l-Festa bit-

tradizzjonijiet kollha li ©©ib mag˙ha

u nag˙tu eΩempju tajjeb lil min ji©i

jΩurna f’dawn iΩ-Ωminijiet ta’ festa.

Nag˙tu timbru f’din l-okkaΩjoni,

biex min ji©i fostna, imur lura

sodisfatt u jibqa’ jsemmi lil ra˙alna

g˙all-˙iliet u t- tradizzjonijiet kollha

li baqa’ jΩomm tul is-snin.

G˙andna napprezzaw dejjem il-

˙iliet ta’ xulxin u nifi r˙u fl imkien

b’dak kollu li ©ie ppreparat g˙alina Is‐Sur Nicholas Briffa, Sindku tar‐ra˙al jippreΩenta rigal lill‐President tas‐Soçjetà, is‐Sur Carmel Zahra nhar l‐10 ta’ Awissu 2006.

Nifir˙u Flimkien

Messa©© mis-Sindkuis‐Sur Nicholas Briffa

biex ingawduh fl imkien. Inkunu

responsabbli u ma n˙allux l-

entuΩjaΩmu ji©ri bina u fl -im©iba

tag˙na nuru maturità b˙ala poplu

wie˙ed.

Nappella lir-residenti biex

jikkoperaw kemm mal-Kunsill kif

ukoll mal-Kumitat tal-Festa, biex

kull inkonvenjent li jista’ jinqala’

nissuperawh fl imkien g˙all-©id

ta’ kul˙add. Il- Kunsill ˙a ˙sieb

minn kmieni u g˙amel laqg˙at

mal-Kumitati tal-festi biex ji©i

kkordinat l-andament tal-Festa,

kemm f’dak li hu g˙eluq ta’ toroq,

immani©jar ta’ traffi ku u l-indafa

pubblika. Nappella lil kul˙add biex

jag˙ti sehemu f’dan ir-rigward ˙alli

kollox jimxi kif ©ie ppjanat.

Ma nistax nikkonkludi dan il-

messa©© u ma nfa˙˙arx il-˙idma

tal-Kumitat u l-membri kollha tas-

Soçjetà Santa Marija u Banda Re

Ìor© V g˙all-impenn tag˙hom

matul is-sena kollha. Is-sabi˙ ta’

dan kollu hu li g˙al dan ix-xog˙ol

tant vast ˙add ma jippretendi xejn

u kollox isir b’mod volontarju.

InΩommu ˙ajja l-kultura tal-

muΩika li g˙andha tibqa’ l-pern

ta’ l-attivitajiet li jsiru fi l-kaΩini

tal-baned tag˙na, naturalment ma’

attivitajiet o˙ra kulturali u soçjali li

ji©u organizzati matul is-sena mis-

Soçjetà Santa Marija u Banda Re

Ìor© V li wkoll jixirqilhom kull

tif˙ir. Din is-sena, b˙as-snin ta’

qabel, il-Banda Re Ìor© V kienet

impenjata u esegwiet wie˙ed mill-

isba˙ kunçerti fi s-Sala Robert

Samut fi l-Furjana. Verament kien

programm muΩikali li la˙aq livell

g˙oli ˙afna.

Fl-a˙˙arnett f’ismi u f’isem il-

familja tieg˙i, fl imkien ma’ s˙abi

l-Kunsilliera, nawgura l-Festa t-

tajba lill-President, Kumitat, Soçi u

lill-Imqabbin kollha u biex f’dawn

il-©ranet ta’ festa nkattru aktar l-

g˙aqda ta’ bejnietna, g˙all-©id

tag˙na lkoll u ta’ ra˙alna li tant

in˙obbu u ng˙oΩΩu.

9

It-3 ta’ Ìunju 2007 se tibqa’

©urnata memorabbli g˙aliex

dakinhar ©ie kanonizzat l-ewwel

Malti, is-Saçerdot Dun Ìor© Preca,

fundatur tal-MUSEUM. Fra˙na

g˙aliex barra li hu wie˙ed minna,

˙afna minna niftakruh ˙aj. Donnu

Dun Ìor© Preca fet˙ilna lilna

lkoll l-aptit g˙all-qdusija.

Jiena na˙seb li l-aktar

˙a©a li tolqtok f’dan il-fatt

huwa li fl -a˙˙ar mill-a˙˙ar

m’hemmx g˙alfejn tag˙mel

affarijiet straordinarji sabiex

titqaddes. Kien tifel b˙alna

u meta kiber mar l-iskola

kif g˙amilna a˙na. Alla

mbag˙ad sejja˙lu sabiex isir

saçerdot. Xejn straordinarju.

B˙al kul˙add fi l-vokazzjoni

tieg˙u sab ˙afna diffi kultajiet

speçjalment sabiex iwaqqaf

is-Soçjetà tal-MUSEUM. Din

ma ˙adhiex b˙ala diffi kultà

iΩda aktar b˙ala sfi da li hu

laqag˙ha bil-fer˙. It-triq

tag˙na hi l-istess b˙al tieg˙u.

Jista’ jkun li s-sej˙a tag˙na

ma kinitx g˙as-saçerdozju.

Forsi g˙aΩ-Ωwie© jew inkella

g˙aΩilna triq o˙ra. Meta

d -diffi kultajiet ne˙duhom

b˙ala sfi da, il-˙ajja narawha mod

ie˙or. IΩda Dun Ìor© kellu sigriet

ie˙or. U dan kien l-g˙aqda s˙i˙a li

kellu ma’ Alla. Dan narawh çar fi l-

kitbiet tieg˙u speçjalment fi l-mod li

kien jitlob. Kien devot kbir ta’ l-

Ewkaristija. Id-diffi kultajiet tag˙na

nistg˙u nibdluhom fi sfi da sabi˙a

jekk a˙na nΩommu din l-g˙aqda

s˙i˙a ma’ Alla.

Dan li qed ng˙id nistg˙u narawh

fi l-qaddisin l-o˙ra. U l-aktar fi l-

Madonna li dalwaqt fi l-parroçça

tag˙na se nag˙mlu l-Festa tag˙ha

ta˙t it-titlu ta’ l-Assunta. B˙al Dun

Ìor© il-Madonna ˙adet il-premju

tag˙Ha wara ˙ajja mimlija virtujiet

u m˙abba kbira lejn Alla. B˙al

Dun Ìor©, Hi kellHa f’qalbHa li

tag˙mel ir-rieda t’Alla u qatt ma

fi ttxet l-interessi tag˙Ha.

Meta no˙or©u l-istatwa tag˙Ha

dakinhar tal-Festa tag˙Ha, propju

fi l-15 ta’ Awissu, dak li jolqotna

huwa l-wiçç sabi˙ ta’ Marija

i˙ares lejn is-sema. Huwa wiçç

seren li jixhed dak li hemm fi l-qalb

ta’ din il-mara ©eneruΩa. Donnu

qed tg˙idilna, ‘Ag˙mlu kura©©,

anke intom tistg˙u tkunu b˙ali fi l-

Ìenna’.

Bil-mod il-mod de˙lin f’dawn

il-©ranet ta’ Festa. Ìranet ta’

ta˙bit u ta’ stennija. Il-litur©ija

wkoll tixtieqna li lkoll kemm a˙na

nippreparaw g˙al din l-okkaΩjoni

li g˙alina hija t-Titular tal-parroçça

tag˙na. IΩda kif qalilna tant tajjeb

l-Arçisqof Cremona fi d-diskors

tieg˙u li g˙amel lid-diri©enti tal-festi

f’Marzu li g˙adda ma rridux li dawn

il-©ranet irendu ru˙hom b˙ala ©ranet

ta’ ˙idma u tiΩjin u xejn sugu.

Kif tg˙addi l-festa ma

jkunx jonqos biss li nΩarmaw

il-knisja u t-toroq tag˙na.

IΩda rridu nag˙mlu l-kontijiet

mhux biss dawk fi nanzjarji.

Irrid nistaqsi lili nnifsi: kemm

swewli dawn il-©ranet sabiex

ersaqt aktar lejn il-Madonna?

Kemm kbirt fl -im˙abba tieg˙i

lejn Alla?

Kull festa titlob ˙afna

ta˙bit u ˙sieb. Jien minn

hawnhekk nirringrazzja lil

dawk li f’dawn il-©ranet

imiddu idejhom sabiex

nag˙mlu Festa sabi˙a kif

inhu xieraq. U dan ng˙idu

kemm g˙al dawk li ja˙dmu

fi t-tiΩjin u ç-çelebrazzjonijiet

tal -knisja kif ukoll dawk li

ja˙dmu fuq barra.

Grazzi wkoll lis-Soçjetà

Santa Marija li ta’ kull sena

ta˙dem id f’id mag˙na sabiex

inkunu nistg˙u norganizzaw din il-

Festa. Il-©ranet tal-Kwindiçina kif

ukoll tat-Tridu u çelebrazzjonijiet

o˙ra, huma okkaΩjoni tajba sabiex

nisimg˙u l-Kelma t’Alla li kif

jg˙idilna San Pawl hija l-Kelma li

tqanqal (g˙all-qdusija). In˙e©©e©

lil kul˙add sabiex nattendu g˙al

dawn il-funzjonijiet. Il-©ranet ta’

festi huma wkoll okkaΩjoni tajba

sabiex nag˙mlu qrara u nfi ttxu

aktar l-Ewkaristija. Minn qalbi

nawgura l-Festa t-Tajba lill-

Imqabbin kollha.

Il‐Kappillan Dun Nazzaren Caruana waqt iç‐çerimonja tal‐PreΩentazzjoni tat‐tfal u trabi.

L‐Aptit tal‐Qdusija

Rifl essjoni mill-Kappillan tal-ParroççaDun Nazzaren Caruana

11

G˙addiet sena o˙ra. Re©a’

wasal iΩ-Ωmien li naqsam mag˙kom

˙idmet is-Soçjetà matul is-sena li

g˙addiet. Biex ti©i ççelebrata l-

Festa li s-Soçejta’ tag˙na tiççelebra,

jinvolvi xog˙ol impenjattiv tul is-

sena kollha li jer©a’ jibda hekk kif

tispiçça l-Festa tas-sena ta’ qabel.

Waqt li konna qed niççelebraw il-

Festa tas-sena l-o˙ra ˙alliena l-ex

Segretarju Mattew Zammit li kien

Segretarju tas-Soçjetà fi Ωminijiet

diffi çli. Minn hawn fl imkien ma’

s˙abi nsellmu l-memorja ta’ Mattew

Zammit tax-xog˙ol siewi li g˙amel

b’riΩq il-kaΩin.

Wara li n©abar l-armar kollu tas-

sena li g˙addiet, il-Kumitat beda

ja˙seb u jippjana kif ser jorganizza

Festa o˙ra kif jixraq lill-Patruna

ta’ l-Imqabba, Santa Marija. Biss

ma’ dawn il-preparamenti nqalg˙u

stediniet biex l-G˙aqda tan-Nar

tag˙na tie˙u sehem fi l-konferenza

organizzata minn Thomas Cook.

Konna mistiedna wkoll fl -ewwel

Festival tan-Nar ta’ l-Art, l-g˙eluq

tal-Festival Internazzjonali tan-

Nar ta’ l-Ajru, u l-akbar stedina

u sfi da hija li nie˙du sehem fi l-

Festival Mondjali tan-Nar ta’ l-Ajru

organizzat ©ewwa Ruma fi l-bidu ta’

Awissu, Caput Lucis.

Stedina o˙ra saret lill-Banda

tag˙na biex fl imkien ma’ baned

o˙rajn tie˙u sehem f’©img˙a

attivitajiet ©ewwa Cave, Ruma.

Dawn l-attivitajiet barra l-

kalendarju tas-Soçjetà tag˙na,

komplew ikabbru l-isfi da biex

minnhom inkomplu nkabbru l-isem

tas-Soçjetà tag˙na u no˙or©u bl-

unuri kollha.

Meta qed nikteb dawn il-

kelmtejn baqa’ biss ftit jiem qabel

ma l-Banda tag˙na tmur l-Italja

u l-G˙aqda tan-Nar tie˙u sehem

fi l-kompetizzjoni mondjali tan-

nar. Nixtieq mill-qalb kull suççess

g˙al dawn iΩ-Ωew© avvenimenti

barra pajjiΩna. Matul is-sena li

g˙addiet il-Banda tag˙na g˙amlet

programm suççess fl -10 ta’ Awissu

fejn il-mistieden prinçipali kien iç-

Champion Mondjali tat-tisfi r David

Morris. Wara tellg˙et programm

ie˙or fi s-sala Robert Samut f’Marzu

li g˙adda u wara fi Ωmien il-Ìimg˙a

l-Kbira, il-Banda tag˙na laqg˙et

lill-E.T. Arçisqof ©did ta’ Malta

Mons. Pawlu Cremona O.P. Il-

qofol ta’ dan kollu jintla˙aq matul

il-Festa li ser niççelebraw.

Il-Kumitat kompla bil-˙idma

tieg˙u ta’ matul is-sena fl imkien

mas-sotto kumitati fi ̇ dan is-Soçjetà

fejn tkompla x-xog˙ol fuq il-pro©ett

tal-plançier, kompla x-xog˙ol fuq

armar ©did kif ukoll sar investiment

fuq makkinarju biex jit˙affef ix-

xog˙ol ta’ l-armar fi Ωmien il-Festa.

Hawn nappella biex kull min jista’,

joffri l-g˙ajnuna tieg˙u fi t-twaqqif

ta’ l-armar u fi Ω-Ωarmar ta’ l-armar

fi l-©ranet tal-Festa. L-G˙aqda tan-

Nisa kompliet biex setg˙u jinxtraw

sett qniepen ©odda g˙all-Banda.

Is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ din is-sena,

apparti l-attivitajiet li jorganizzaw

matul is-sena, da˙lu g˙al Ωew©

pro©etti kbar fejn l-ewwel pro©ett

kien il-Presepju Óaj f’Diçembru

li g˙adda u wirja ta’ statwi tal-

Ìimg˙a l-Kbira fi l-kaΩin.

Nag˙laq dawn il-kelmtejn billi

nirringrazzja l-ewwel nett lil s˙abi

tal-Kumitat u l-familji tag˙hom,

lill-G˙aqda tan-Nar, lill-G˙aqda ta’

l-Armar, lis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙, lis-

Surmast u l-bandisti, lill-benefatturi

tas-Soçjetà, soçi u partitarji, lill-

Kunsill Lokali, lill-kappillan u l-

kleru u lil kull min jg˙in fl -armar

tal-knisja. Hawn nag˙mel appell

biex kull min jista’ jattendi g˙all-

funzjonijiet ta’ ©ol-knisja li jsiru

fi l-©ranet tal-Festa. Appell ie˙or

imur lejn is-soçi u l-partitarji sabiex

fi l-©ranet tal-Festa nie˙du pjaçir

fi l-marçi ming˙ajr ma noffendu lil

˙add biex ingawdu frott is-sena ta’

˙idma fl imkien.

Grazzi lil kul˙add.

Viva l-Patruna ta’ l-Imqabba

Viva Santa Marija

Is‐Sur Carmel Ellul, Segretarju tas‐Soçjetà waqt bdil ta’ rigali fit‐tieni Ωjara ©ewwa l‐Italja tal‐Banda Re Ìor© V.

Frott Sena ta’ ÓidmaFlimkien

Jikteb is-Segretarjuis‐Sur Carmel Ellul

13

Soçjetà Mog˙nija bl‐Unuri u Tifkiriet Sbie˙

Appell mill-Kaxxieris‐Sur Carmel Briffa

Nibda billi nsellem lill-qarrejja

kollha ta’ dan il-ktieb li ta’ kull

sena tag˙mlu l- appuntament

tag˙kom mag˙na sabiex taraw

x’hemm im˙ejji g˙all-Festa tag˙na

ta’ Santa Marija li ti©i ççelebrata

b’dedikazzjoni kbira ©ewwa r-ra˙al

tag˙na ta’ l-Imqabba fi x-xahar ta’

Awissu.

Fil-fatt b˙alissa ninsabu

nippreparaw sabiex f’g˙eluq is-

sittin sena mill-Banda Re Ìor©

V immorru ©ewwa Cave l-Italja

fejn il-Banda ser tkun impenjata

f’Festival Internazzjonali ta’ Baned

fosthom mill-Italja, Ingilterra, u

Franza. Minn hawn nixtieq nawgura

kull suççess lill-Banda tag˙na.

Barra minn hekk l-G˙aqda

tan-Nar Santa Marija fi l-bidu

ta’ Awissu ser tie˙u sehem

f’Kompetizzjoni Internazzjonali

tan-Nar ©ewwa Valmontone fi l-

provinçja ta’ Ruma ©ewwa l- Italja.

Dan wara Ωew© impenji o˙ra li l-

G˙aqda tan-Nar di©à kellha wara

r-reb˙ ta’ l- Ewwel Kampjonat

Internazzjonali tal-Log˙ob tan-Nar

ta’ Malta. Dawn l-impenji kienu l-

˙arqa fi l-Port il-Kbir f’Diçembru li

g˙adda fl -okkaΩjoni ta’ Konferenza

organizzata minn Thomas Cook u l-

˙arqa l-o˙ra fl -a˙˙ar ta’ April fejn

kienet mistiedna sabiex tag˙laq il-

Festival Internazzjonali tan-Nar.

Minn hawn nixtieq nawguralhom

kull suççess.

G˙all-Festa ta’ din is-sena

jiena fl imkien mal-Kumitat ˙adna

˙sieb sabiex jer©a’ jkollna Banda

Internazzjonali minn ©ewwa

Cornwall l-Ingilterra, St Slythians

Brass Band li fl imkien mal-Baned

Maltin mistiedna, kif ukoll il-

Banda tag˙na ser jallegrawna matul

il-©ranet tal-Festa. Minn hawn

nixtieq nirringrazzja lis-Surmast

u l-bandisti tal- post g˙all-impenn

tag˙hom permezz ta’ diversi

kunçerti matul is-sena kollha.

Nixtieq nifra˙ lis-Sezzjoni

Ûg˙aΩag˙ g˙all-˙idma tag˙hom

matul is-sena, fosthom il-presepju

˙aj fi l-festi tal-Milied, il-Wirja tal-

Ìimg˙a l-Kbira, “La Semana Santa”

kif ukoll il-Ìimg˙a Marjana. Dan

barra l-involviment tag˙hom matul

il-©ranet tal-Festa fejn jid˙ol briju

u armar.

Ma nistax ma nsemmix l-

G˙aqda ta’ l-Armar fejn g˙all-Festa

ta’ din is-sena ser tlesti s-sett armi

tat-Trofi ni tal-Pjazza kif ukoll tax-

xog˙ol li sar fuq sett pedestalli g˙al

Triq Karmenu Ciantar. Is-Sezzjoni

Nisa komplew bil-˙idma tag˙hom

ta’ matul is- sena fejn jorganizzaw

Coffee Mornings, jag˙tu sehemhom

fi l-˙jata, lotteriji u ©bir ie˙or matul

is-sena.

Kif qeg˙din taraw na˙seb

li lkoll taqblu mieg˙i li din is-

sena se jer©a’ jkollna Festa o˙ra

speçjali. G˙alhekk nitlobkom

tg˙inuna b’kull mezz possibbli,

sew fi nanzjarju kif ukoll manwali

g˙aliex l-impenji li g˙andna huma

kbar. L-okkaΩjoni tal-Festa Titulari

toffrilna l-opportunità sabiex

ingawdu fl imkien l-atmosfera

ferrie˙a u brijuΩa li ©©ib mag˙ha

l-Festa. Huwa dmir tag˙na lkoll li

nibΩg˙u g˙al dak li ksibna matul

is-snin u nkomplu nistinkaw sabiex

inkomplu ng˙ollu l-livell tal-Festa

u tas-Soçjetà tag˙na, Soçjetà

mog˙nija bl-unuri u tifkiriet sbie˙.

VIVA SANTA MARIJA

Is‐Sur Carmel Briffa, Kaxxier flimkien mas‐Sur Christopher Spiteri waqt bdil ta’ rigali mal‐Banda Taljana ‘Granadieri di Sardegna’ waqt il‐‘Festa del Socio’ ©ewwa Ruma l‐Italja.

specialising in:FRESH FISH AND MEAT

(A la Carte and Maltese Rabbit also available)AND MANY SPECIAL DISHES

For reservations phone 21680684Opening Hours (from 1st June onwards)

from 9.00am till 11.00pm

TAX-XIÓARESTAURANT

TAX-XIÓARESTAURANT

Blue Grotto, Wied iΩ-Ûurrieq

15

Banda GlorjuΩa

Messa©© mis-Surmast Direttur tal-BandaMro. David Agius

G˙addew g˙axar snin minn meta ©ejt appuntat Surmast Direttur ta’ din il-Banda glorjuΩa. Din infatti hija il-˙dax-il festa tieg˙i peress li kont appuntat fi l-bidu tas-sena 1997. F’dawn l-g˙axar snin kelli ˙afna esperjenzi sbie˙ fejn tista’ tg˙id doqt kull esperjenza li banda tista’ tag˙tik. Nibda biex insemmi li eΩatt kif ©ejt appuntat, mill-ewwel kelli l-kunçert ©ewwa l-Università li kien il-bidu ta’ triq ta’ suççessi kontinwi li ksibt ma’ din il-Banda. Mument ie˙or li nibqa’ niftakar huwa l-Akkademja li konna tellajna ©ewwa l- knisja fl -okkaΩjoni tal-˙amsin sena tad-Domma ta’ l-Assunta. Ma nistax ninsa l-ovazzjoni kbira li kienet ing˙atat meta konna wasalna fl -a˙˙ar battuti ta’ l-Innu tal-mibki ex-Surmast tal-Banda Mro George Martin.

Sentejn ilu, kelli esperjenza kbira o˙ra, fejn il-Banda Re Ìor© V kienet l-ewwel banda Mqabbija li daqqet ©ewwa t-Teatru Manoel. Hawnhekk mhux bi fta˙ir, g˙ax jing˙ad x’jing˙ad, f’dawn l-a˙˙ar snin g˙adu ˙add ma tella’ kunçert ta’ kalibru b˙al dan . Dan ng˙idu b’ fatti konkreti u fuq baΩi ta’ kummenti li g˙adni nirçievi s’issa wara sentejn ta’ dan il-kunçert kolossali minn diversi esponenti u nies ta’ çertu esperjenza f’dan il- qasam!! Dawn il-kummenti nista’ nelenkahom f’punti kif ©ej: L-ewwel u qabel kollox il-programm kien fi h diversi siltiet li jirrikjedu impenn s˙i˙ minn kull sezzjoni tal- banda u kienet muΩika ta’ kalibru g˙oli f’termini ta’ diffi kultà! It-tieni, il-mod kif ©iet esegwita l-muΩika f’termini ta’ interpretazzjoni.

Dan kien possibbli biss g˙all-ammont kbir ta’ provi li l-muΩiçisti kollha attendew g˙alihom u g˙ar-responsabbiltà li kul˙add refa’ fl imkien mieg˙i biex ˙dimna fl imkien g˙al suççess mist˙oqq. It-tielet punt kien li l-muΩiçisti tal-lokal kienu kollha preΩenti u kollha taw sehemhom bis-s˙i˙, mhux kif jag˙mlu çertu baned

li g˙all-kunçerti b˙al dawn jinqdew bi professjonisti li kultant ma tkunx tista’ til˙aq il-livell me˙tie©. G˙ax dawn sfortunatament min˙abba l-˙afna impenji tag˙hom ma jattendux g˙all-ammont konsiderevoli ta’ provi. G˙alhekk it–teamwork li huwa importanti, ma jkunx hemm. Ir-raba’ punt kien is-sekwenza kif kien imfassal il-programm, fejn intla˙aq climax qawwi meta beda jg˙addi l-˙in.

Wara dan l-avveniment kien imiss avveniment ie˙or importanti. Dak ta’ din is-sena stess fejn il-Banda ˙adet sehem u rrappreΩentat lil Malta g˙at-tieni darba ©ewwa l-Italja. Hawnhekk il-Banda ˙adet sehem f’Festival tal-baned fost erba’ baned o˙ra mill-Italja, Franza, u l-Ingilterra. F’dan l-avveniment wie˙ed ikun jista’ jevalwa l-livell tal-banda meta tipparagunah mal-baned l-o˙rajn.

F’dawn it-tip ta’ festivals, wie˙ed jevalwa t-tip ta’ repertorju u s-sistemi uΩati biex jintla˙aq il-livell fi l-˙oss. Kien ukoll ta’ sodisfazzjon g˙alija li l-Banda daqqet ©ewwa Sala Nervi fl -udjenza mal-Papa Benedittu XVI, fejn fost diversi siltiet il–Banda g˙alqet l-udjenza b’mod ©enerali bid-

daqq tal-Marcia Pontifi ca li l-Papa laqa’ bi ˙©aru b’attenzjoni kbira.

Barra dawn id-diversi pa©ni tad-deheb fl -istorja ta’ din il-Banda ma nistax ma nsemmix il-kunçert annwali ta’ Ωmien il-Festa kif ukoll dak introdott minni stess g˙all-˙abta ta’ Marzu fejn f’kull kunçert urejna versatilità u kellna sorpriΩi biex iΩommu l-udejnza interessata u tinqatel il-monotonija.

Fil-kunçerti ta’ l- 10 ta’ Awissu wkoll tindaqq muΩika diffi çli biex inΩommu l-livell tal-Banda u l-kunçert ikun ta’ çertu valur!! Ma nistax ukoll ma nsemmix li kelli sehem fi t-tieni parti tal-Ìemella©© li s-Soçjetà reb˙et l-unur ta’ L’Etoile D’Or mill-Kummissjoni Ewropea. Dan ix-xog˙ol kollu f’dawn l-a˙˙ar g˙axar snin ©ie mirqum tajjeb u m˙awwar bis-sa˙˙a tar-rieda tajba minn kull esponent.

Nibda mill-muΩiçisti fi ˙dan is-Soçjetà tag˙na, minn kull membru tal-Kumitat, kif ukoll bis-sapport tal-partitarji li rajt jiΩdiedu fl -appo©© tag˙hom minn sena g˙all-o˙ra. Dan jixhed il-mod kif qed isir il-briju fi l-marçi li dejjem qed nara jiΩdied minn sena g˙all-o˙ra. G˙alkemm sar ˙afna xog˙ol ma rridux nieqfu hawn. IΩda g˙andna nkomplu ninvestigaw toroq ©odda biex intejbu l-livell u nibqg˙u nΩommu l-Banda tag˙na fost l-aqwa poΩizzjoni tal-baned f’Malta!!

Nag˙laq biex nirringrazzja lill-Kumitat g˙all-fi duçja li dejjem wera fi ja, lill-bandisti kollha g˙all-appo©© u l-kura©© li jag˙mluli, u lill-partitajri kollha.

Nixtieq nirringrazzja fuq kollox lis-Sur Chris Spiteri, id-Delegat tal- Banda li kellu involviment kbir mieg˙i biex is-suççessi msemmija hawn fuq setg˙u jsiru possibbli, kif ukoll lis-Sur Alfred Galea li bir-relazzjonijiet internazzjonali jg˙in ˙afna biex il-Banda tibqa’ moderna u tiffjorixxi. Grazzi mill-qalb u l-Festa t-tajba lil kull˙add.

Mro. David Agius li 10 snin ilu n˙atar Surmast tal‐Banda Re Ìor© V.

Property for Sale direct from owner. Maisonettes & Appartments in a quiet area; 3 bedrooms, Property for Sale direct from owner. Maisonettes & Appartments in a quiet area; 3 bedrooms, main bedroom with ensuite & optional garages in Gudja. Starting from Lm52,000.main bedroom with ensuite & optional garages in Gudja. Starting from Lm52,000.

17

Ninsabu ftit ©ranet biss qabel

niççelebraw il-Festa tant g˙aΩiΩa

g˙alina l-Imqabbin, il-Festa ta’

Santa Marija Patruna tar-ra˙al

tag˙na. B˙al kull sena f’dan l-

intervent annwali tieg˙i nag˙ti

rendikont ta’ ˙idmet is-Sezzjoni

Armar matul din is-sena. Fil-fatt

appena g˙addiet il-Festa fassalna

programm s˙i˙. Sa minn xahar

wara l-Festa li g˙addiet bdejna

na˙dmu fuq li ˙allejna. Kif jaf

kul˙add is-sena li g˙addiet bdejna

wkoll na˙dmu fuq diversi xog˙ol

g˙al Triq Karmenu Ciantar.

L-ewwel prijorità li kellna

g˙al din is-sena kienet li nlestu x-

xog˙ol fuq tmien armi ta’ trofej

g˙all-pjazza. Hekk kif g˙addiet il-

Festa s-Sur Michael Ghigo kompla

ja˙dem fuq l-iskultura ta’ dawn l-

armi biex b’hekk stajna nag˙qdu d-

diversi biççiet ta’ skultura fl imkien.

Dan ix-xog˙ol kien jirrikjedi

˙afna attenzjoni u ninsab ukoll

konvint li ˙a jintg˙o©bu minnkom

il-partitarji. Din is-sena ˙dimna

wkoll xi skultura fuq l-injam fuq l-

iskudett ta’ din l-arma. Barra minn

hekk ˙dimna tmien ornamenti g˙al

ta˙t dawn l-armi.

B˙al kull sena Michael ta

kontribut kbir lil din l-G˙aqda

g˙all-volum ta’ xog˙ol li jag˙mel

u anke g˙ax-xog˙ol professjonali li

kapaçi jo˙loq. Ix-xog˙ol ta’ xkatlar,

induratura u r˙amar ta’ dawn l-armi

u ornamenti ˙adt ˙siebu jien fejn

g˙al din il-Festa l˙aqt lestejt it-

tmienja li huma.

Il-passi li jmiss issa huma li

jinbidlu fi s-snin li ©ejjin il-bnadar u

anke na˙dmu fuq it-tmien bandalori

©odda kif jixraq ma’ dawn it-trofej.

Is-sur Jerry Ghigo ˙a ˙sieb ja˙dem

tmien strutturi tal-˙adid g˙all-

bnadar tat-trofej fi lwaqt li ˙adem

ukoll fuq tmien arbli ©odda g˙al

©ol-pjazza. Hawnhekk ta’ min

isemmi li Jerry minn dejjem kien

ta’ g˙ajnuna g˙al din l-G˙aqda kif

ukoll g˙as-Soçjetà tag˙na g˙ax-

xog˙ol volontarju li jag˙mel.

Hekk kif g˙addiet il-Festa u

tlestew id-disinni bdejna wkoll

na˙dmu fuq sett ©did ta’ pedestalli

g˙al Triq Karmenu Ciantar. Id-

disinn huwa tas-Sur Andrew

Bugeja. Dan id-disinn ikompli

jikkumplimenta ma’ sett tat-tmien

trofej li n˙admu s-sena li g˙addiet.

Din is-sena se jkollna opportunità li

naraw ix-xog˙ol li twettaq fuq erba’

pedestalli ©odda. Dan ix-xog˙ol

tal-injam in˙adem min Sur Charles

Falzon meg˙jun minni u tista’ tg˙id

mill-familja tieg˙u kollha. Nixtieq

nirringrazzja lil sie˙bi Chalie

b’mod speçjali din is-sena g˙ax

naf il-volonta’ kbira li kellu biex

inlestu dawn il-pedestalli. B˙al kull

sena s-Sur Carmel Ellul, Segretarju

ta’ din is-Soçjetà kien ta’ g˙ajnuna

kbira g˙as-self ta’ ˙afna g˙odda li

˙affewlna x-xog˙ol u anke g˙all-

pariri li tana waqt il-kostruzzjoni ta’

dawn il-pedestalli. Is-sena li ©ejja

hija l-intenzjoni tag˙na li nlestu

dan is-sett mix-xog˙ol ta’ l-injam.

Nixtieq nirringrazzja lis-Sinjuri

Emanuel Pace, Antoine Abdilla u

Joe Abdilla li g˙enuna waqt dan

il-proçess.

Kif jaf kul˙add is-sena li

g˙addiet tajna bidu g˙al sett ©did

ta’ statwi g˙al Triq Karmenu

Ciantar. Kellna kliem ta’ tif˙ir

minn kul˙add g˙all-ewwel statwa

li ΩanΩanna f’din it-triq u dawn il-

kummenti poΩittivi taw ra©un lil

din l-G˙aqda wara li g˙aΩlet lill-

istatwarju Aaron Camilleri Cauchi

biex ikun hu li ja˙dem fuq dan

is-sett ta’ persuna©©i. Din is-sena

˙a jkollna l-opportunità li naraw

statwa ©dida dik ta San ÌuΩepp li

b˙as-sena li g˙addiet ©iet im˙allsa

mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙.

Din is-sena nbeda x-xog˙ol

fuq l-iskultura g˙at-tmien trofej

ta’ Triq Karmenu Ciantar. Dan ix-

xog˙ol in˙adem mis-sur Andrew

Bugeja. G˙al din is-sena ma kienx

Inkomplu Nsebb˙ul‐Festa b’Armar Ìdid

Messa©© mid-Delegat tas-Sezzjoni Armaris‐Sur Mario Camilleri

Is‐Sur Michael Ghigo ma’ wa˙da mill‐armi qabel ma ©ew indurati u r˙amati. Xog˙ol li ser narawh fil‐festa ta’ din is‐sena.

Is‐Sur Charles Falzon ma’ wie˙ed mill‐pedestalli ©odda g˙al Triq Karmenu Ciantar.

Aldo Ritchie

‘Madonna ta’ Pinu’,Triq il‐Óarri©ietMqabba ZRQ 08Tel: 21641032Mob: 9946 5963e‐mail: alnaca@onvol.net Flowers for weddings, engagements, etc

Invitations & Souvenirs

Fantasy Flowers

19

possibli li jitlesta x-xog˙ol kollu

fuq din l-istess skultura. G˙alhekk

is-sena li ©ejja ser jitkompla dan ix-

xog˙ol u nispera li jibda x-xog˙ol

ta’ induratura u r˙amar fuq dan is-

sett ta’ trofej.

Wara l-Festa li g˙addiet

iddeçidejna li kien hemm bΩonn li

jinbeda xog˙ol ta’ restawr fuq erba’

stawi tal-appostli. Dan ix-xog˙ol

qed isir mis-sur Andrew Bugeja.

Ix-xog˙ol kien jinvolvi Ωebg˙a

L‐istatwa ta’ San Ìwann il‐Battista. Statwa li ΩΩanΩnet matul il‐festa tas‐sena l‐o˙ra m˙allsa mis‐Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ tas‐Soçjetà.

Joseph Mizzi Aluminium works & soffi t ceilings

6, Sejba Road, Mqabba

Tel: 2164 2955 Fax: 2164 9170 Mob: 9944 5686

E-mail: mizalum@maltanet.net

For aluminium products with competitive prices and professionally done with years of experience in aluminium works

JMAJMA Aluminium worksAluminium works

We fabricate aluminium apertures, like doors & windows with new

profi les and a large range of colours.

We cater for customer made structures, as greenhouses, verandas,

skylights, facades and more.

Call for free quotation for:Louvers fixed & adjustable

Double glazed apertures (with Argon Gas)Showers & partitions

Insect screens & roller netsHinged, sliding & revolving aperturesMaltese balconies, stairs & handrails

Security main doorsArched apertures & folding doors

We do also soffitt ceilings in mineral fibre & gypsum in various models

“Danix-xog˙ol jirrikjedi

˙afna attenzjoni”

©dida u anke kien hemm bΩonn li

x-xog˙ol ji©i msa˙˙a˙ b’xi fi bre

u anke jinbidel xi injam fejn kien

hemm bΩonn.

L-istawi li ©ew irrestawrati

huma dawk ta’ San Pietru, San

Mattew, San Ìakobb iΩ-Ωg˙ir u San

Xmun. Is-sena li ©ejja ser inkomplu

r-restawr fuq xi statwi o˙ra li huma

l-aktar fi l-bΩonn.

Matul din is-sena n˙admet

kwantità kbira ta’ liedna g˙al diversi

toroq madwar l-Imqabba. Dan ix-

xog˙ol sar mis-Sinjuri Roderick

Pace, Emanuel Pace, Raymond

Vella u Antoine Abdilla.

Qabel nag˙laq dan l-artiklu ma

nistax ma nirringrazzjax lil dawk

kollha li tawna l-g˙ajnuna tag˙hom,

lill-benefatturi, lil Doris Camilleri

li kull sena tg˙ini fi l-©bir ta’ fondi,

lis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ u lil s˙abi

tal-Kumitat EΩekuttiv tal-fi duçja li

dejjem urewni.

Nixtieq nag˙laq dan il-messa©©

billi nappella lil kul˙add b’mod

partikulari liΩ-Ωg˙aΩag˙ biex fi l-

jiem tal-Festa ji©u jag˙tu s-sehem

tag˙hom fl -armar u fi Ω-Ωarmar.

Nawgura l-festa t-tajba lil

kul˙add.

20

L‐Assunzjoni u s‐Simboli Marbuta Mag˙ha

Rifl essjonijiet mid-Direttur SpiritwaliFr. Joseph Zahra O.P.

Qeg˙din niççelebraw festa o˙ra f’©ie˙ l-Assunta u din id-darba g˙aΩilt li nitkellem mag˙kom minn simboli li huma marbuta mal-Assunta. Is-simboli b˙alma kul˙add jaf qeg˙din hemm biex lilna jg˙inuna nifhmu ̇ wejje© og˙la minnhom. Hekk nie˙du eΩempju imma©ini ta’ Ωew© çrieket mag˙quda fl imkien, nifhmu li dak is-simbolu qed jirreferi g˙as-sagrament taΩ-Ωwie© li b˙ala Ωwie© ma jin˙all qatt – g˙alhekk g˙andna iç-çrieket mag˙qudin fl imkien. Mela f’dan il-kaΩ is-simbolu qed jirreferi, kif fi l-fatt g˙andu jkun g˙al xi ˙a©a bil-wisq og˙la minnu.

B˙ala simboli li huma marbuta mal-Assunta, nistg˙u nintraççaw mill-inqas ˙amsa: Il-qabar vojt, il-

ward, il-©ilji, iç-çintura u l-an©li li fl -arti l-aktar antika, jidhru madwar il-Madonna li qed itellg˙uha fi s-sema, b˙alma g˙andna l-kwadru sabi˙ tal-Assunta, mag˙rufa l-aktar b˙ala “Ta’ Pinu”, f’G˙awdex.

Normalment qabar vojt jindika qabar li jkun intuΩa. Qabar li ma jkunx ©did, ma jkunx vojt. Qabar minnu nnifsu huwa simbolu tal-mewt. Qabar qieg˙ed hemm biex fi h jilqa’ l-katavru ta’ bniedem li jkun temm ˙ajtu fuq din l-art. Ma’ qabar dejjem hemm assoçjati çertu affarijiet b˙alma huma d-dekompoΩizzjoni tal-©isem mejjet, tmermir, swidija, g˙eluq. Il-qabar vojt mela huwa sinjal ta’ mewt. Fis-simbolu tal-qabar miftu˙ di©à g˙andna kollox il-kuntrarju.

Qabar miftu˙ huwa sinjal tar-reΩurezzjoni, tal-qawmien. Sinjal li l-©isem mejjet mhux hemm. U hekk hu fi l-fatt fuq il-qabar miftu˙ nilm˙u ix-xbieha tant g˙aΩiΩa u g˙al qalbna

– ix-xbieha tal-Madonna li qed ti©i me˙uda fi s-sema mill-an©li.

L-an©li jwasslulna tama ©dida. Hekk se˙˙ per eΩempju fi t-t˙abbira ta’ l-an©lu lil Marija, li nitkellem fuqha aktar ’il quddiem. Din hija tama ©dida g˙alina lkoll. Tama

li tahielna Ìesù bil-qawmien tieg˙u mill-imwiet. Tama li qed tag˙tina ukoll Marija li ssie˙bet fi l-qawmien ta’ binha Ìesù u ©iet

imtellg˙a s-sema bir-ru˙ u l-©isem. U din hi t-tama tag˙na. Araw x’jg˙allimna l-Ispirtu s-Santu permezz ta’ San Pawl: “Jekk g˙andna tama fi Kristu g˙al din il-˙ajja biss, a˙na l-aktar nies imsejkna fost kemm huma l-bnedmin”. (1Kor, 19) Mela a˙na lkoll ninsabu msejj˙a biex in˙arsu lejn is-sema pajjiΩna. Hekk insibu fl -ittra lill-Filippin kapitlu 3 vers 20 u 21: “..a˙na pajΩani tas-sema; minn hemm bil-˙erqa nistennewh ji©i, is-Salvatur tag˙na Sidna Ìesù Kristu. Hu g˙ad ibiddlilna l-©isem imsejken tag˙na fi s-sura tal-©isem tieg˙u, bil-qawwa tas-setg˙a

li g˙andu li j©ib kollox ta˙tu.” Óajjitna tajjeb li nie˙du ˙siebha fuq din l-art, imma ˙ajjitna mhix biss fuq din l-art. Il-˙ajja tag˙na trid tkompli g˙all-eternità, hemm fejn marru qabilna Ìesù u Marija Ommna. U din il-fi di mhix gidba. Kienet tkun gidba kieku Kristu mhux veru kien imqajjem mill-

imwiet: Imma Kristu verament kien imqajjem mill-imwiet – l-ewwel fost dawk li raqdu” (Kol 1, 18). U kieku Kristu ma kienx imqajjem mill-imwiet, fi er˙a hi l-fi di u l-predikazzjoni tag˙na. (cfr.1 Kor,17) Mela l-qabar miftu˙ irid ifakkarna f’dan il-messa©© evan©eliku, messa©© mimli tama fi l-˙ajja eterna. Messa©© li kien ©ie m˙abbar lil Marija Santissima permezz tal-Arkan©lu Gabriel (cfr. Lq 1, 26-38), messa©© li t˙abbar lir-rg˙ajja permezz tal-An©li, u hekk b˙alma dakinhar huma kantaw: “Glorja ’l Alla fi l-g˙oli tas-smewwiet u sliem fl -art lill-bnedmin ta’ rieda tajba (cfr. Lq 2, 8-15), hekk ukoll f’din is-solennità tal-Assunta, issa naraw lill-An©li li qed itellg˙uha s-sema

21

Santa Monika batiet ˙afna tara lil binha fi t-triq tat-telfi en. Skond l-istorja kienet Marija stess li dehret lil Santa Monika liebsa biç-çintura mqaddsa, biex f’mumenti daqshekk diffi çli tal-˙ajja tag˙ha, twasslilha l-Konsolazzjoni. Dakinhar il-

Madonna stess b’xhieda tal-fara© li bih farr©et lil dik l-omm, qalg˙et iç-çintura minn ma’ ˙Ωiemha u ˙allitielha b˙ala sapport. EΩattament kif kienet g˙amlet ma’ l-Appostlu Tumas, dakinhar tat-tlug˙ tag˙ha fi s-sema. Kienet imbg˙ad Santa Monika stess li tatha lil binha, li mal-konverΩjoni tieg˙u, dan g˙addiha lill-membri

tal-kommunità monastika li hu kien waqqaf. Minn dawn is-simboli li tkellimt dwarhom, nislet il-messa©© tieg˙i g˙al din is-solennità tal-Assunta. Messa©© li nixtiequ jkun ta’ t˙e©©i©a g˙al ˙afna. Ejjew ilkoll nit˙e©©u fi d-devozzjoni vera lejn il-Madonna. Marija tixtieqna nkunu nsara veri. Nsara veri li meta nag˙mlu l-festi tag˙na, dawn ikunu manifestazzjoni ta’ fi di vera li tkun immarkata bit-tama vera g˙as-saltna tas-smewwiet fejn mar qabilna Ìesù u fejn mieg˙u ©iet imsie˙ba Marija Assunta.

Nawgura g˙alhekk il-Festa t-tajba lil kul˙add fi lwaqt li nag˙mel l-appell tieg˙i tas-soltu biex ma n˙allux il-Festa tg˙addi ming˙ajr ma nersqu lejn is-sagramenti tal-qrar u tat-tqarbin.

bir-ru˙ u l-©isem u qed t˙alli lil dak il-qabar vojt. Din hija reb˙a o˙ra fuq il-mewt u d-dnub. Il-mewt ma kinitx l-a˙˙ar kelma f’Marija g˙ax Marija hija l-aktar safja, l-aktar pura u g˙alhekk li dan il-messa©© tal-qawmien huwa mmarkat ukoll bil-©ilji tas-safa. Dan il-messa©© evan©eliku, huwa messa©© safi . Ma g˙andux tidwir – ma g˙andux gideb – huwa biss il-proklamazzjoni tal-verità u g˙alhekk li d-domma tal-Assunta hija pprokklamata b˙ala verità tal-fi di li rridu nemmnuha.

Dawn il-©ilji xi drabi jidhru wkoll u bl-istess sinifi kat, fi l-qabar ta’ Ìesù li qed jirxoxta. Hawn nistg˙u b’aktar façilità nassoççjaw il-qabar ta’ Ìesù ma’ dak ta’ Marija u minnhom nisiltu l-verità tal-fi di fi s-safa kollu tag˙ha li ˙ajjitna ma tintemmx imma tinbidel. Din hija sej˙a g˙alina lkoll biex insaffu t-twemmin tag˙na: “Kull min g˙andu din it-tama fi h, jissaffa b˙alma safi huwa Kristu.” (1Gw 3,3)

Ma’ dan, inΩidu simbolu ie˙or – il-ward. Simbolu b’tifsira kbira, tifsira li titlaq mill-qawl: “mix-xewk jo˙ro© il-ward”. Dan ifi sser li mill-mewt Alla kapaçi jag˙mel ˙wejje© kbar. Mix-xewk tat-tbatija, tad-dnub, tal-mewt, Alla kapaçi jo˙ro© il-ward, il-fwie˙a, il-˙ajja eterna li g˙andha diversi aspetti, b˙alma l-warda g˙andha diversi petali li fl imkien qed jiffurmaw is-sbu˙ija kollha tal-warda fi ha nnifi sha. G˙alhekk f’diversi kwadri li jirrafi guraw l-Assunta, a˙na nilm˙u l-ward. Marija kellha tbati f’˙ajjitha (ftakru fi s-seba’ duluri ta’ Marija). Marija kellha wkoll tg˙addi mill-mewt f’din il-˙ajja, imma l-mewt ma kellhiex l-a˙˙ar kelma. Il-mewt ta’ Marija ©iet mirbu˙a mill-grazzja ta’ Kristu Rxoxt u allura ©iet img˙ollija fuq il-kori kollha tal-an©li. Hekk kien me˙tie© li wara li ttemm ˙ajjitha fuq din l-art, Marija kellha tittie˙ed fi s-saltna tas-smewwiet bir-ru˙ u l-©isem. (cfr. Kostituzzjoni Dommatika

“Munifi centissimus Deus” tal-Papa Piu XII li fi ha jiddefi nixxi l-Assunzzjoni ta’ Marija b˙ala Dogma). Hawn hi l-fwie˙a qaddisa li to˙ro© mill-qabar ta’ Marija li allura narawh mimli jew imdawwar bil-ward.

Simbolu ie˙or marbut max-xbieha tal-Assunta huwa ç-çintura. Skond it-tradizzjoni mqaddsa u l-istorja tal-Knisja, l-Imqaddsa Ver©ni Marija tlett ijiem wara li temmet ˙ajjitha fuq din l-art, ©iet imtellg˙a s-sema bir-ru˙ u l-©isem. Waqt li kienet qed ti©i mtellg˙a s-sema hija tat iç-çintura mqaddsa tag˙ha lill-Appostlu Tumas. Tumas fl imkien mal-kumplament tal-Appostli, fet˙u l-qabar imma ma sabux il-©isem tal-Ver©ni Mbierka. B’hekk iç-çintura mqaddsa saret ix-xhieda l-aktar awtentika tat-tlug˙ fi s-sema tal-Madonna bir-ru˙ u l-©isem. Is-simbolu taç-çintura mqaddsa mela huwa simbolu li jqanqal fl -Appostli u b’mod partikulari f’Tumas (li ma tantx kien jemmen malajr), konsolazzjoni. Konsolazzjoni li g˙alkemm Marija ma g˙adhiex bil-©isem tag˙ha f’nofshom, ˙allitilhom tifkira dejjiema tal-preΩenza tag˙ha. U hija propju l-fi di li trid tikkunslana f’din id-dinja sakemm naslu g˙as-saltna tal-©enna fejn hemmhekk nithennew g˙al dejjem fl imkien ma’ Kristu Sidna u ma’ Marija Ommna u ma’ s˙abna l-qaddisin. Qaddisa li talbet ˙afna meta kienet g˙addejja minn mumenti ta’ dulur u xewk fi l-˙ajja tag˙ha, u li g˙andha tkun mudell g˙alina devoti tal-Assunta, hija Santa Monika, omm il-kbir Santu Wistin.

“Meterora”, Plot 28Triq il‐Konvoj ta’ Santa Marija

Mqabba ÛRQ 09, Malta

Tel: 2168 5014Fax: 2164 9161Mob: 9942 6850

E‐mail: mancini@onvol.net

Emanuel Cini

For all Industrial, Electrical, Mechanical &

Electronic Services

Prop. Joseph Farrugia

Fejn issibu:Drain Pipes u Fittings (Plastic u Asbestos)

Fittings tad-dawl u ta’ l-ilma, Cement, Kolla tal-Madum u

Grouting, Hand tools, Power tools u aççessorji o˙ra Cristalite

Kitchen Sinks u Geysers, Ilbies Protettiv u Safety Shoes,

Tankijiet ta’ l-ilma tal-Fibre, Materjal ta’ Kisi u fuq il-Fil.

Issibu wkoll ’il fuq minn 5000 Kulur ta’ Ûebg˙a ta’ kull tip kemm

g˙al barra u anke g˙al ©ewwa. In˙alltuha dak il-˙in.

Qtug˙ ta’ kull kwalità ta’ çwievet kif ukoll security keys.

• 10% Discount on Paints, Power Tools, Electric & Water Fittings

• Nispeçjalizzaw f ’self adhesive signs b˙al No Parking,

No Smoking, etc…

• Importaturi ta’ g˙odda tad-ditta professjonali CENTURION bi

prezzijiet kompetittivi

FREE DELIVERYOpening Hours: Monday to Friday: 7.00 a.m. - 7.00 p.m.

Saturday: 7.00 a.m. - 3.00 p.m.

Pizzeria & Cafeteria & Ice CreamOpen 9:30am till 11:00pm for breakfast, lunch & dinner.

Open air service, fully stocked bar, moderate prices, games room too.Big Screen for Live Football & Formula 1.

Pretty Bay, BirΩebbu©a BBG 02, Malta • Mob: 9942 1014

ILLUSIONS BAR & BISTRO

Fa

rell B

ath

roo

ms

Blu

e G

rott

o A

ven

ue,

Zu

rrie

qT

: 216

4 23

96 F

: 216

8 97

45

E: f

arel

l@o

nvo

l.net

25

David Agius in˙atar Surmast

mal-Banda Re Ìor© V nhar it-23 ta’

Marzu 1997. Beda l-karriera muΩikali

tieg˙u mal-Banda San Mikiel ta’

ÓaΩ-Ûabbar meta kellu biss 7 snin.

Óare© idoqq g˙all-ewwel darba bil-

klarinett fl -1982. Sentejn biss wara

huwa ©ie appuntat klarinett solista

ma’ l-istess banda. Matul il-karriera

muΩikali tieg˙u, David daqq ma’

g˙add ta’ baned Maltin u G˙awdxin,

fosthom il-Banda Nazzjonali.

Kompla javvanza fl -istudji tieg˙u,

kemm fi l-prattika kif ukoll fi t-teorija

g˙and diversi g˙alliema fosthom

Mro. Ronnie Debattista u Freddie

Mizzi. Dawn l-istudji wassluh biex

jikseb bl-unuri kollha d-Diplomi A.

(Mus.) V.C.M. A. (Mus.) L.C.M. u

l-A.L.C.M.

David Agius illum il-©urnata huwa

mag˙ruf sewwa fi l-qasam bandistiku

Malti, l-aktar g˙all-g˙add ta’ marçi li

kkompona fosthom il-famuΩi Santos,

Al Pacino u Censinos. Fir-repertorju

ta’ dan is-Surmast huwa estenda

biex ikkompona kompoΩizzjonijiet

diversi fosthom fl -1999 Festive

Fantasy, fl -2000 Id-Domma ta’ l-

Assunta, fl -2001 Kantata g˙al Sidtna

Marija Omm tal-Grazzja u Musical

Impressions, poema sinfonika fl -

2005. Flimkien mal-Banda Re Ìor©

V, David Agius imexxi wkoll il-

Banda San Mikiel ta’ ÓaΩ-Ûabbar,

li tag˙ha la˙aq Surmast Direttur fi s-

sena 2000, wara li g˙amel numru ta’

snin iservi b˙ala Assistent Surmast.

Ilu wkoll g˙al diversi snin jokkupa

l-kariga ta’ Assistent Surmast mal-

Banda Sant’Elena ta’ Birkirkara.

Mro. David Agius iddistingwa

ru˙u wkoll internazzjonalment

meta mexxa l-Banda San Mikiel,

kien Assistent Surmast mal-Banda

Sant’Elena, kif ukoll daqq ma’

diversi baned Maltin u G˙awdxin

©ewwa g˙add ta’ pajjiΩi madwar id-

dinja. Propju din is-sena Mro. David

Agius mexxa lill-Banda Re Ìor© V

waqt Festival Internazzjonali g˙all-

Baned ©ewwa l-Provinçja ta’ Ruma

fl -Italja.

Fil-˙ajja professjonali tieg˙u

David Agius jokkupa l-kariga ta’

Senior Broker ma’ Kumpanija ta’

l-Assikurazzjoni. David Agius

huwa miΩΩewwe© lil Antonella, li

hi wkoll muΩiçista. Huma jg˙ixu

©ewwa r-Rabat, Malta u g˙andhom

tlett itfal, Mayron Jose’, Kyran

u Quivan. Il-Kumitat, membri u

bandisti tas-Soçjetà Santa Marija u

Banda Re Ìor© V jifi r˙u lis-Surmast

David Agius f’g˙eluq l-10 snin

b˙ala Surmast Direttur tal-Banda Re

Ìor© V u jawgurawlu aktar snin fi t-

tmexxija tal-Banda, kif ukoll aktar

suççessi fi l-karriera muΩikali tieg˙u.

Profil

Mro. David Agius10 Snin Surmast Diretturtal‐Banda Re Ìor© V

Mro. David Agiud jidderie©i l‐Banda Re Ìor© V waqt li ssellem il‐˙ru© ta’ l‐istatwa minn fuq iz‐zuntier.

Mro. David Agius waqt il‐kunçert indimentikabbli nhar il‐15 ta’ Novembru 2005 ©ewwa t‐Teatru Manoel.

Mini Skip Servicealso available

Leli Camilleri

Leli,

Triq il-Madonna tal-Ìilju, Mqabba

Tel: 9947 4468

Old Valletta Road, Mqabba

Mob: 7973 0206

27

Fil-Ktieb tal-Festa tas-sena l-o˙ra

kont ˙allejtkom b’rapport dettaljat

rigward iΩ-Ωjara f’Malta tal-Banda

IngliΩa Bedford Town Concert Brass Band li saret matul il-©ranet tal-festa

2005. Kont tajt ukoll informazzjoni

dettaljata fuq il-mistednin

Internazzjonali li kellna g˙all-festa

tas-sena l-o˙ra ©ewwa l-Imqabba. Il-

festa tas-sena 2006 nistg˙u ng˙idu li

g˙addiet b˙al berqa. Kellna festa o˙ra

sabi˙a li fi ha ççelebrajna fl imkien

suççess ie˙or Internazzjonali. Wara

l-unur Etoile d’Or miksub fl -1998, is-

sena l-o˙ra Ωidna mieg˙u unur ie˙or

presti©©juΩ internazzjonali – Kul˙add

jista’ jinduna li qed nirreferi g˙ar-reb˙a

assoluta fi l-Festival Internazzjonali

tan-Nar li sar f’Malta f’Mejju 2006.

Mimli b’kura©© wara dan kollu jien

qatt ma’ waqaft na˙dem fi l-kwiet

f’din l-isfera hekk importanti fi d-dinja

tal-lum. Permezz ta’ din il-kitba ser

inΩommkom infurmati rigward ix-

xog˙ol li g˙amilt matul din l-a˙˙ar sena

fejn jid˙lu relazzjonijiet Internazzjonali

g˙as-Soçjetà u Banda tag˙na.

Festa 2006Kif tafu g˙all-festa 2006

komplejna nΩidu r-rekord ta’ mistiedna

Internazzjonali li Ωaru Malta g˙all-festa

ta’ Santa Marija fl -Imqabba. Minbarra

s-solitu Banda Barranija s-sena l-o˙ra

rnexxieli nag˙mel kuntatti sabiex g˙all-

Programm Annwali tal-Festa jkollna

xi ˙a©a ©dida u ori©inali. Dan wassal

sabiex fl imkien mal-Banda Re Ìor© V

fl -10 t’Awissu 2006 ikollna lil David

Morris, World Whistling Champion mill-Ingilterra.

David Morris wasal Malta matul

il-lejl tas-7 t’Awissu 2006. L-g˙ada,

it-8 t’Awissu, David Morris ©ie l-

KaΩin tas-Soçjetà fejn saru provi

©enerali fl imkien mal-Banda g˙all-

programm, wara li konna ilna xhur

s˙a˙ nikkunçertaw il-muΩika li

David kien bag˙tilna mill-Ingilterra.

Dakinhar saru wkoll intervisti lil David

Morris minn stazzjonijiet tar-Radju u

TeleviΩjoni Maltin. Ma naqasx ukoll

illi David Morris jag˙mel l-ewwel

˙bieb Imqabbin ©ewwa l-KaΩin tas-

Soçjetà, u bejn xi fl ixkun birra u ie˙or

ma naqasx illi jdewwaq ftit mit-talent

fenomenali tieg˙u lil dawk preΩenti

fi l-KaΩin. Il-jum tad-9 t’Awissu kienet

imbag˙ad il-©urnata tal-wasla f’Malta

tal-Banda minn Cornwall l-Ingilterra

St. Keverne Town Silver Band. Dawn

waslu ©ewwa l-ajruport internazzjonali

ta’ Malta dakinhar bil-lejl fuq titjira

minn Exeter.

Il-jum ta’ l-10 t’Awissu kienet

il-©urnata ta’ David Morris kif ukoll

il-jum meta tajna mer˙ba fl -Imqabba

lill-Banda mistiedna Internazzjonali

minn St. Keverne. Qabel il-Banda Re

Ìor© V bdiet bil-Programm Annwali

tag˙ha, sar març mill-Banda ta’

St. Keverne. Il-març mexa tul Triq

Karmenu Ciantar u hekk kif wasal fi l-

parti tal-Pjazza quddiem l-istatwa tal-

Papa, il-Banda g˙amlet parata qasira

stil ta’ Military Tattoo. Waqt il-març u

d-display spikkaw il-preçiΩjoni f’dak li

hu marching drill u fejn tid˙ol Military Tattoo Style Display. Kien imiss

imbag˙ad wara l-Programm tal-Banda

Re Ìor© V. F’dan il-˙in tas-serata

spikkat il-professjonalità ta’ David

Morris f’kull silta li fi ha akkumpanja

l-Banda. Kull min kien preΩenti g˙as-

serata jaf x’ra u x’sema’. Kienet xi ̇ a©a

©dida u ori©inali li sa˙˙ret lil kul˙add.

Waqt il-Programm spikkaw ukoll il-

membri tal-Banda u l-akkumpanjaturi

minn St. Keverne li da˙lu malajr fl -

atmosfera tal-festa speçjalment waqt

id-daqq tal-Pomp and Circumstance

March ta’ Edward Elgar, muΩika ferm

popolari mal-Brass Bands IngliΩi.

Matul il-jiem tal-11 u 12 t’Awissu

2006, waqt li fl -Imqabba kompliet

g˙addejja l-festa ta’ Santa Marija,

David Morris u St. Keverne Town Silver Band kellhom iç-çans juru t-talenti

tag˙hom lill-kumplament tal-poplu

Malti permezz ta’ kunçerti ©ewwa

Relazzjonijiet Internazzjonali …... Inkomplu fejn ˙allejna

Jikteb is‐Sur Alfred Galea

David Morris flimkien mal‐Banda Re Ìor© V (Mqabba 10/08/06)

Kunçert minn St. Keverne Brass Band (Mqabba 13/08/06)

28

Wied il-G˙ajn u l-Mellie˙a. Dawn il-

mistiedna mbag˙ad re©g˙u rritornaw

lura l-Imqabba nhar it-13 t’Awissu,

l-a˙˙ar jum tat-tridu. Dakinhar qabel

il-bidu tal-març mill-Banda Re Ìor©

V sar kunçert ta’ muΩika le©©era fi l-

pjazza quddiem il-kaΩin fejn David

Morris kellu çans ukoll jurina l-abbiltà

tieg˙u b˙ala surmast tal-Banda. Wara

l-kunçert il-mistednin Internazzjonali

kellhom laqg˙a mas-Sindku u Kunsill

Lokali ta’ l-Imqabba fi l-bini ta’ l-

isptar il-qadim ©ewwa l-Imqabba. Il-

kumplament tal-lejla kien naturalment

riservat g˙all-qofol tal-març ta’ l-a˙˙ar

tridu ©ewwa l-pjazza ta’ l-Imqabba.

Fil-jum ta’ l-14 t’Awissu, lejliet

il-festa, marti Antoinette u jien

akkumpanjajna lil David Morris l-

ajruport, u wara komplejna mal-Banda

ta’ St. Keverne li dakinhar kellha impenn

ie˙or g˙all-festa ta’ Santa Marija.

EΩattament qabel l-ispettaklu tan-nar

sinonimu ma’ lejliet il-festa, il-Banda

tat kunçert ie˙or quddiem il-kaΩin.

F’dan il-kunçert, ippreΩentat b’abbiltà

mill-bandist tal-post Daniel Camilleri,

spikkat il-bravura tal-bandisti ta’ din

il-banda u t-teamwork li ja˙dmu bih

ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast tag˙hom

Alan Retallack. Wara li saru xi bdil ta’

rigali il-kunçert ©ie fi tmiemu bid-daqq

ta’ l-innijiet nazzjonali. EΩatt wara l-

kunçert il-mistiedna minn St. Keverne

Març minn St. Keverne Brass Band (Mqabba 10/08/07)

Wie˙ed mill‐a˙˙ar ritratti tal‐grupp minn St. Keverne f’Malta

©ew offruti ikel fuq

il-bejt tal-KaΩin minn

fejn kellhom ukoll iç-

çans isegwu l-ispettaklu

grandjuz tan-nar,

spettaklu li segwew

b’attenzjoni mill-bidu

sa l-a˙˙ar.

Nhar il-festa n-

nies ta’ St. Keverne

©ew l-Imqabba fi l-˙in

eΩatt sabiex jaraw il-

bidu tal-purçissjoni. Hekk kif da˙let

il-purçissjoni, il-Banda telg˙et fuq il-

plançier u tat bidu g˙al kunçert ie˙or

din id-darba mimli b’muΩika ferri˙ija.

Spikka waqt dan il-kunçert is-sense of humor li g˙andhom dawn in-nies li

mhux biss kapaçi jdoqqu iΩda kapaçi

jo˙olqu atmosfera allegruΩa, ˙a©a li

niΩlet g˙asel ma’ kull min, Imqabbin u

mhux, li g˙o©obhom jibqg˙u l-Imqabba

anke jekk il-purçissjoni kienet ilha li

da˙let. Wara li spiçça kollox il-Banda

u n-nies ta’ St. Keverne telg˙u g˙all-

a˙˙ar darba fi s-swali tal-KaΩin fejn sar

riçeviment ta’ l-a˙˙ar. Ma naqsux l-

a˙˙ar ritratti quddiem il-pitturi ©ewwa

s-sala prinçipali, u l-bdil ta’ l-a˙˙ar

rigali bejnietna, mumenti li jien u l-

familja tieg˙i diffi çli ninsew – matul

dan il-˙in ©ejna ppreΩentati rigali tipiçi

minn Cornwall mill-manager u surmast

tal-Banda Alan Retallack, akkumpanjat

minn çapçip u g˙ajjat mill-grupp kollu

ta’ “Alfred, Alfred, …..”

Il-Banda ˙alliet Malta l-g˙ada

tal-festa wara nofsinhar biex b’hekk

g˙alaqna kapitlu ie˙or fl -istorja. Kienet

esperjenza o˙ra sabi˙a u ta’ sodisfazzjon

kbir kemm g˙alija, g˙all-familja tieg˙i,

kif ukoll g˙al dawk kollha li kienu

mag˙na. Ringrazzjament speçjali jmur

l-ewwel u qabel kollox lil dawk kollha

li kienu mieg˙i u tawni l-g˙ajnuna

me˙tie©a fosthom marti Antoinette

u binti Martina, Antoine Sciberras,

Daniel Camilleri, Chris Spiteri u

Carmel Ellul min-na˙a tas-Soçjeta,

Nicholas Briffa Sindku u l-Kunsilliera

ta’ l-Imqabba, Kunsilli Lokali ta’

Marsakala u Mellie˙a. Grazzi wkoll lil

dawk li g˙enuna min-na˙a tal-media,

ewlenin fosthom Remenda Grech,

Mario Fenech u Toni Abela. Fl-a˙˙ar

iΩda mhux l-anqas grazzi lill-Imqabbin

u Maltin u G˙awdxin li apprezzaw dan

it-talent Internazzjonali meta Ωaruna

g˙all-festa. B’dispjaçir insemmi

fl -a˙˙ar xi individwi li ppruvaw

iwaqqg˙u g˙aç-çajt lil dawn il-barranin

– ng˙idilhom illi a©ir b˙al tag˙hom ma

jservi g˙alxejn ˙lief i˙amme© l-unur

tag˙na l-Maltin. Nispera li esperjenzi

b˙al dawn iservu wkoll sabiex nedukaw

lil dawn it-tip ta’ nies.

Wara l-Festa 2006Hekk kif g˙addiet il-festa 2006,

komplejt bil-˙idma tieg˙i f’din l-isfera.

F’mo˙˙i kelli s-sena 2007, sena li fi ha

l-Banda Re Ìor© V tag˙laq 60 sena.

Ósibt li kien xieraq illi g˙al din is-sena

nag˙mel xi ˙a©a iΩjed g˙all-Banda

tag˙na f’dan il-birthday speçjali. Ftit

qabel il-festa 2006 kont irçevejt stedina

mill-Italja g˙al Festival Internazzjonali

tal-Baned li kellu jsir ©ewwa l-belt ta’

Cave viçin Ruma. EΩatt wara l-festa

pproponejt l-idea li nie˙du sehem f’dan

il-festival lill-kumitat, li min-na˙a

tieg˙u qabel mieg˙i. Flimkien ma’

dan kollu jien komplejt ukoll na˙dem

sabiex fi l-festa ta’ din is-sena in©ib xi

Banda o˙ra barranija. Dan kollu wassal

sabiex bejn it-3 u d-9 ta’ Lulju 2007 il-

Banda Re Ìor© V telg˙et iddoqq g˙at-

tieni darba ©ewwa l-Italja. G˙all-festa

ta’ din is-sena wkoll fostna ser ikollna

xi mistiedna Internazzjonali – Il-

Banda St Stythians Brass Band minn

Cornwall, l-Ingilterra, kif ukoll Andy

Isca, Professur tal-muΩika u surmast

minn ©ewwa l-Istati Uniti – dawn

kollha ©ejjin Malta g˙all-festa ta’ din

is-sena.

IΩ-Ωjara tal-Banda Re Ìor© V

fl -Italja – Lulju 2007L-ewwel kuntatt li kelli kien ftit

xhur qabel il-festa 2006 meta permezz

ta’ email minn Cave rçevejt stedina

sabiex nie˙du sehem matul Festival

Internazzjonali g˙all-Baned imsejja˙

b˙ala Festa del Socio – Cave, 2007.

Minn hemm ’il quddiem nista’

ng˙id li bis-support kontinwu ta’

29

marti Antoinette, g˙amilt sena u nofs

˙idma bejn kuntatti u arran©amenti

sabiex wasalna ˙alli ftit ©img˙at ilu l-

Banda tag˙na setg˙et tag˙mel it-tieni

avventura tag˙ha barra minn Malta.

F’Marzu li g˙adda jien u l-familja

tieg˙i tlajna l-Italja fejn iltqajna

mal-Banda Associazione Bandistica Citta’ di Cave, organizzaturi ta’ dan

il-Festival. Hemmhekk iffi nalizzajt

kollox u wkoll wassalt stedina uffi çjali

ming˙and is-Soçjetà tag˙na sabiex il-

Banda ta’ Cave ΩΩur Malta g˙all-festa

ta’ l-2008, stedina li ntlaqg˙et bil-fer˙a

min-na˙a tat-Taljani. Ta’ min jg˙id

ukoll illi fuq talba tat-Taljani jien kont

involut ukoll f’˙idma sabiex il-Banda

minn Cornwall St. Keverne Town Silver Band ˙adet sehem ukoll f’dan

il-festival. B’hekk dan il-Festival serva

wkoll sabiex ner©g˙u niltaqg˙u mal-

Banda IngliΩa li kienet mistiedna mis-

Soçjetà g˙all-festa tas-sena l-o˙ra.

L-avventura tag˙na ©ewwa l-Italja

bdiet nhar it-Tlieta 3 ta’ Lulju 2007

fi lg˙odu meta grupp ta’ 72 ru˙ bejn

Bandisti u Partitarji ˙allejna Malta

lejn Ruma. Mal-wasla tag˙na sibna l-

Pulmans jistennewna li ˙aduna g˙al

excursion ©ewwa l-Belt ta’ Tivoli fejn

kellna l-opportunità nΩuru Villa Este,

post bi ©miel liema b˙alu fosthom

©nien enormi mimli nixxieg˙at u

funtani. Wara Tivoli kompleja t-triq

lejn Cave fejn sibna jistennewna l-

Kumitat tal-Banda ta’ Cave mmexxija

minn Blandino Sfera, President,

delegazzjoni mill-Kunsill ta’ Cave,

fl imkien mal-Banda IngliΩa minn St.

Keverne. Wara din il-mer˙ba kul˙add

er˙ielha lejn il-lukanda. Wara li jien

fl imkien mal-President tal-Banda ta’

Cave solvejna xi problemi lo©istiçi

li nqalg˙u ma’ xi bandisti barranin

li kienu mag˙na, inΩilna g˙all-ikel u

kellna l-kumplament tas-serata libera.

L-Erbg˙a 4 ta’ Lulju 2007 kienet

©urnata ferm importanti matul din il-

©img˙a. Kmieni fi lg˙odu l-grupp Malti

fl imkien mal-grupp IngliΩ tlaqna lejn

Ruma fejn ˙adna sehem attiv waqt l-

Udjenza tal-Papa fi l-Vatikan. Hekk

kif d˙alna sibna post riservat g˙alina

fl imkien ma’ Ωew© baned o˙rajn,

wa˙da mill-Polonja u l-o˙ra mill-

Italja. Kienet esperjenza ferm sabi˙a

li tqabbdek il-bard meta tisma’ u tara

l-Banda tag˙na ddoqq ©ewwa Sala Paolo VI fi l-vatikan. Billi l-Papa ttardja

ftit biex wasal kellna çans indoqqu ftit

mhux ˙aΩin. Il-muΩika hija verament

lingwa universali – tirrealizza dan meta

tara erba’ baned minn pajjiΩi differenti

jdoqqu b’mod alternat spontanjament.

Esperjenza li ma tinsa qatt meta tara

nies ©ejjin mid-Dinja kollha jçapçpu

u japplawdu lill-Banda tag˙na. Wara

li spiççat l-udjenza mxejna fl imkien

tul Via della Conciliazione lejn Castel Sant’ Angelo f’Ruma, wie˙ed mill-

monumenti l-aktar importanti ©ewwa

Ruma. Hemmhekk il-Banda Re Ìor©

V fl imkien mal-Banda ta’ St. Keverne

daqqew marçi wara xulxin propju fi t-

triq li tag˙ti g˙ad-da˙la prinçipali

ta’ dan il-monument/muΩew. Wara li

kellna l-ikel u ftit ˙in mistrie˙ barra

g˙ad-dell ta’ dan il-Kastell, qbadna

l-Pulman li ˙adna lejn Piazza dei Quiriti fejn il- Banda Re Ìor© V u

St. Keverne Town Silver Band taw

kunçert quddiem il-funtana li hemm

tiddomina din il-Pjazza importanti ©o

Ruma. Wara l-Kunçerti lkoll er©ajna

lura lejn il-lukanda g˙all-ikel ta’

fi lg˙axija. B’hekk temmejna din il-

©urnata hekk importanti li g˙andha

tag˙milna lkoll kburin. Veru kienet

©urnata twila g˙all-Banda tag˙na u

g˙all-Banda ta’ St. Keverne, però

meta n˙arsu lura g˙andna nindunaw

illi din kienet ©urnata Kbira g˙as-

Soçjetà tag˙na. Flimkien ktibna pa©na

storika o˙ra g˙as-Soçjetà u l-Imqabba.

Il-Banda Re Ìor© V daqqet ©ewwa

l-Vatikan, fost folla enormi ta’ nies

mid-dinja kollha, u l-aktar importanti,

f’waqtiet minnhom ftit metri biss ’il

bog˙od mill-Papa Benedittu XVI.

Dan ma kienx biΩΩejjed – daqqejna

f’postijiet prominenti ©ewwa Ruma.

M’hix ˙olma ta’ kull Banda Maltija li

ddoqq quddiem monument hekk kbir u

Importanti fi ç-çentru ta’ Ruma, b˙alma

hu Castel’ Sant’ Angelo? G˙andek

Kunçert minn St. Keverne Brass Band (Mqabba 14/08/06)

Il‐poster bil‐Programm uffiçjali tal‐Festival

Associazione Bandistica Città di Cave waqt jum il‐Festival (08/07/07)

Les Cateau Chambresis minn Franza waqt il‐Festival (08/07/07)

30

t˙ossok kburi meta ssir taf illi Pjazza

hekk importanti fi ç-çentru ta’ Ruma

b˙alma hi Piazza dei Quiriti ting˙alaq

g˙at-traffi ku sabiex il-Banda tag˙na

tkun tista’ ddoqq?

Il-Óamis 5 ta’ Lulju kienet ©urnata

ta’ divertiment g˙alina billi morna g˙al

excursion li ˙aditna Castel Gandolfo,

il-post fejn il-Papa g˙andu r-residenza

tas-sajf. InΩilna wkoll Lago Albano,

g˙adira fi l-viçin li jg˙idu hija bokka ta’

vulkan antik li llum inbidlet f’g˙adira

hekk sabi˙a. Filg˙axija kellna mbag˙ad

iç-çans li nassistu g˙all-kunçert tal-

Banda Associazione Bandistica Citta’ di Cave, parti mill-Primo Raduno Internazionale di Bande Musicali – Festa del Socio 2007.

Il-Ìimg˙a 6 ta’ Lulju 2007

fi lg˙odu kellna excursion lejn Cassino.

Hemmhekk Ωorna l-Monasteru ta’

Montecassino, monasteru bi storja

twila li fl -a˙˙ar gwerra dinjija kien

©ie distrutt kompletament minn

bumbardamenti, li iΩda mbag˙ad re©a

©ie mibni eΩatt kif kien qabel ma’ ©ie

m©arraf. Interessanti g˙al ˙afna Maltin

kienet iΩ-Ωjara fi l-muΩew ta’ dan il-

monasteru li j©ieg˙lek tg˙ix l-istorja

ta’ dan il-bini storiku li nsibu fl -Italja.

F’dan il-jum irritornajna kmieni fi l-

lukanda min˙abba li l-Banda Re Ìor©

V kellha tkun impenjata permezz ta’

programm muΩikali ©ewwa l-anfi teatru

ta’ Cave fejn kienet qed issir il-Festa del Socio 2007. Matul is-serata l-

ewwel assistejna g˙al Kunçert tal-

Banda FrançiΩa Harmonie Municipale Le Cateau Cambresis li ©ejja mit-

Tramuntana ta’ Franza, ftit ’il bog˙od

mill-fruntiera mal-Bel©ju. EΩatt wara

˙adna postna fuq il-palk a˙na fejn

daqqejna programm muΩikali li ntlaqa’

tajjeb ferm mill-udjenza numeruΩa

preΩenti.

Matul il-jum tas-Sibt 7 ta’ Lulju

er©ajna morna Ruma, din id-darba

sabiex nag˙mlu dawra ta’ interess

madwar din il-Belt Storika. L-ewwel

kellna Ωjara madwar il-BaΩilika ta’

San Pietru, Ωjara gwidata minn Mons.

Renzo Cilia, qassis Malti li jg˙ix ©ewwa

Ruma, u ja˙dem ©ewwa l-Vatikan.

Matul il-jum ukoll kellna l-opportunità

naraw aktar postijiet f’Ruma fosthom

Fontana di Trevi, Piazza del Colosseo, Piazza Navona, u Piazza Venezia fost

o˙rajn. Filg˙axija rritornajna Cave

fejn assistejna g˙al aktar kunçerti mill-

Baned mistiedna. L-ewwel kellna lill-

Banda Militari Taljana Dei Granatieri di Sardegna. Fl-a˙˙ar ta’ dan il-kunçert

ippreΩentajna wkoll rigal f’isem is-

Soçjetà lil din il-Banda. Ikkonfermajt

ukoll l-idjoma ‘Id-dinja Ωg˙ira’, meta

eΩatt wara l-kunçert iltqajt ma’ bandist

Antonio Conte li qalli hu ˙abib kbir ta’

Ilio Volante, kompoΩitur u muΩiçista

Taljan li jien nikkorrispondi mieg˙u

ta’ sikwit bl-emails. Wara

l-Banda Dei Granatieri di Sardegna kien imiss lill-

Banda ˙abiba tag˙na St. Keverne Town Silver Band

li tat kunçert denju ta’ Banda

Professjonali li hi. Tant hu

hekk illi fl -a˙˙ar tal-Kunçert

Maurizio Mazzenga, uffi çjal

tal-Banda ta’ Cave niΩel ji©ri

fi l-platea bi fl ixkun inbid sabiex jag˙mel

brindisi mas-surmast tal-Banda Stuart

Chappell. Fl-a˙˙ar ta’ dan il-kunçert il-

Banda mhux talli intalbet tag˙mel Bis,

iΩda sa˙ansitra kellha tag˙mel Tris!!

Óadt gost ˙afna nara lil s˙abi t-Taljani

jkantaw fer˙anin u kburin l-innu Taljan

fl -a˙˙ar tal-Kunçert. Óassejtni fer˙an u

kburi g˙ax permezz ta’ xog˙li rnexxieli

g˙al darb’ o˙ra nag˙mel xi ˙a©a ta’

sodisfazzjon g˙al kul˙add!!

L-a˙˙ar ©urnata tag˙na ©ewwa

Cave bdiet permezz ta’ quddiesa fi l-

knisja ta’ Santo Stefano, li tinsab bieb

ma’ bieb mal-muniçipju ta’ Cave, fejn

il-Banda ta’ Cave g˙andha l-kwartieri

tag˙ha. Óassejtni verament kburi b’dak

li wettaqt meta l-Litur©ija tal-Kelma

inqrat bil-lingwi kollha tal-pajjiΩi

rappreΩentati fi l-Festival tal-Baned. L-

ewwel tela’ jaqra bandist mill-Banda ta’

Cave li qara’ l-ewwel Ωew© lezzjonijiet

bit-Taljan. Imbag˙ad il-Kappillan tal-

Knisja qara’ l-Evan©elju bit-Taljan

li mbag˙ad inqara’ bil-FrançiΩ minn

Bandist tal-banda FrançiΩa, bl-IngliΩ

minn Alan Retallack, manager tal-

banda mill-Ingilterra, u fl -a˙˙ar bil-

Malti, li nqara minni f’isem il-Banda

tag˙na. Kienet esperjenza o˙ra li ser

tibqa fi l-memorja tieg˙i. Matul din

l-esperjenza kelli sehem kbir sabiex

reli©jonijiet differenti jing˙aqdu u

jie˙du sehem attiv f’çelebrazzjonijiet

Kattoliçi. Ta’ sodisfazzjon kbir huwa

l-fatt illi nies li ma j˙addnux ir-reli©jon

tag˙na tarahom kburin meta jie˙du

Il‐Baned Re Ìor© V quddiem il‐Vatikan (04/07/07)

Il‐Banda Re Ìor© V ©ewwa Sala Paolo VI fil‐vatikan (04/07/07)

Il‐Banda Re Ìor© V ©ewwa Cave (08/07/07)

31

sehem f’dan it-tip ta’ attivitajiet tar-

reli©jon tag˙na. Wara l-quddies saret

sfi lata mill-Baned parteçipanti madwar

Cave. L-ewwel imxew l-IngliΩi,

imbag˙ad a˙na l-Maltin, warajna l-

FrançiΩi, u fl -a˙˙ar kif inhu xieraq, il-

Banda ta’ Cave f’isem l-Italja. Hekk kif

spiççat l-isfi lata ©ejna offruti Aperitivo Musicale li kien jikkonsisti f’xorb

u ˙elu tradizzjonali ta’ Cave. Wara

nofsinhar l-erba’ baned er©ajna ltqajna

fl imkien g˙all-Gran Finale, imsejja˙

mit-Taljani, Raduno Bandistico e Concertone Finale. Re©g˙et saret sfi lata

mill-erba’ baned wara xulxin miç-

çentru ta’ Cave sa l-Anfi teatru fejn sar

il-Festival. Hemmhekk indaqqu numru

ta’ marçi minn kull Banda individwali.

Wara sar bdil ta’ rigali bejn l-erba’

baned u s-Sindku ta’ Cave. EΩatt wara

kull Banda daqqet l-innu nazzjonali

tal-pajjiΩ rispettiv. Imbag˙ad il-Baned

kollha ing˙aqdu f’Banda wa˙da sabiex

idoqqu l-març Armi e Brio mag˙Ωul

mill-Banda ta’ Cave. Kollox ©ie fi

tmiemu permezz ta’ l-Innu Ewropew

Ode to Joy ta’ Beethoven.

L-avventura ©iet fi tmiemha it-

Tnejn 9 ta’ Lulju. Fi sbie˙ il-jum

©barna kollox lura fi l-bagalji u wara

li sellimna lill-President tal-Banda ta’

Cave Blandino Sfera u lis-Surmast tal-

banda ta’ Cave Giuseppe Ambrosini

irkibna l-Pulmans li ˙aduna lura lejn

l-ajruport ta’ Fiumicino minn fejn

qbadna t-titjira lura lejn Malta, fejn

wasalna wara nofsinhar.

Meta n˙ares lura lejn din l-

esperjenza kemmxejn friska f’mo˙˙i

n˙oss sodisfazzjon kbir. Nammetti li

ma kienx façli g˙alija norganizza ˙a©a

b˙al din. Jien bniedem li nkun nixtieq

kollox jimxi perfett kif inkun ippjanajtu

jien. Però jkolli nammetti li fi d-dinja

xejn ma’ jista’ jkun perfett. Il-Malti

jg˙id: ‘Mitt bniedem, mitt fehma’. A˙na

©ewwa l-Italja konna 72 ru˙. Il-Malti

jg˙id ukoll illi: ‘Anke l-imsaren fi Ω-

Ωaqq igorru’. Tista’ timma©ina allura 72

ru˙ ilkoll fl imkien!! Jien nirringrazzja

minn qalbi lill-ma©©oranza tan-nies

li kellna mag˙na g˙all-koperazzjoni

li wrew mieg˙i waqt din il-biçça

xog˙ol li Ωgur ser tkun okkaΩjoni o˙ra

li titniΩΩel b’ittri tad-deheb fl -istorja

tas-Soçjetà tag˙na. Fl-a˙˙ar iΩda

mhux l-inqas, grazzi kbira lil marti

Antoinette. Flimkien fi l-kwiet ta’ darna

qattajna ˙afna ˙in fuq il-kompjuter

u fuq it-telefon nikkomunikaw ma’

˙biebna Taljani u IngliΩi sabiex stajna

norganizzaw avveniment hekk kbir

mill-a˙jar li stajna. Grazzi kbira lit-tifl a

tieg˙i Martina talli ˙adet paçenzja bija.

Nammetti illi kelli nnaqqas xi ftit mill-

˙in mag˙ha biex stajt na˙dem fuq din

is-safra!!

Il-mistiedna barranin

g˙all-festa 2007

St Stythians Brass Band

– Cornwall, IngilterraIl-Banda twaqqfet fl -1928 minn

parruççani ta’ St Stythians. St. Stythians

fi l-verità mhux villa©© wa˙dieni, imma

Ωona li ti©bor fi ha hamlets u r˙ula

tradizzjonali Cornish. Ir-ra˙al l-aktar

importanti fi Ω-Ωona huwa Stithians,

fejn il-Banda hija bbaΩata. Flimkien

ma’ madwar 40 kunçert fi s-sena din

il-Banda tie˙u sehem f’madwar 4

kompetizzjonijiet kull sena. B˙alissa

l-banda tikkompeti fi l-UK Brass Bands’ 2nd Section. Testimonjanza

mill-membri tal-Banda tg˙id:

“G˙alina l-muΩika hija

passatemp. Nippruvaw inΩommu

dan il-passatemp interessanti billi

ng˙aqqduh ma’ attivitajiet soçjali

b˙al Ωjajjar fi l-pubs, jew billi nΩuru

u ndoqqu f’pajjiΩi b˙al Malta u l-

Ìermanja. Nippruvaw ma’ nie˙dux

lilna nfusna bis-serjetà u dejjem infi ttxu

muΩiçisti ©odda sabiex jing˙aqdu

mag˙na”

Matul ix-xhur tas-Sajf il-Banda

tag˙ti kunçerti marbuta b’tema ©ewwa

Falmouth, Cornwall.

Dawn il-kunçerti li

jsiru kull nhar ta’

Óadd bejn Ìunju u

Settembru, jinvolvu

l-uΩu ta’ kostumi, u

jistiednu l-udjenzi

jie˙du sehem b’mod

attiv, f’tentattiv

sabiex iΩommu l-

atmosfera ˙ajja.

It-temi tal-kunçerti

jinkludu: G˙anjiet tradizzjonali; Glenn

Miller; Oktoberfest; u Traditional Brass.

Il-banda tkun akkumpanjata wkoll mill-

ifjen gruppi muΩikali ta’ Cornwall, b˙al

Korijiet u Baned ˙bieb. Mistiedna o˙ra

jinkludu PreΩentaturi popolari tar-radju

u televiΩjoni. Matul dawn l-a˙˙ar snin

kemm ilhom isiru dawn il-kunçerti l-

Banda qed ikollha udjenzi li qatt qabel

ma tiftakar li kien ikollha.

G˙alkemm il-kunçerti huma

It‐tieni ittra ta’ stedina minn Cave

Il‐Banda Re Ìor© V iddoqq ©ewwa Piazza dei Quiriti f’Ruma (04/07/07)

Concertone Finale – Cave 08/07/07

Il‐Banda St Stythians Brass Band

St Stythians Band wara reb˙a f’kompetizzjoni

32

l-˙obΩa ta’ kuljum tal-Banda, St Stythians Brass Band tie˙u sehem ukoll

f’kompetizzjonijiet. L-g˙an wara dan

hu sabiex il-membri jattendu aktar provi

u jie˙du sfi di biex idoqqu çertu Test Pieces. Dan kollu jg˙in sabiex il-livell

tal-Banda jkompli jog˙la. Naturalment

dan ukoll jg˙in sabiex il-membri tal-

Banda jing˙aqdu aktar fl imkien. Grazzi

g˙as-suççessi li l-banda kisbet matul

is-snin, illum St Stythians Brass Band hi meqjusa b˙ala wa˙da mill-a˙jar

baned f’Cornwall. Madankollu l-Banda

tippreferi ma tkunx involuta ΩΩejjed

f’kompetizzjonijiet anke min˙abba

illi t-tip ta’ muΩika li hemm bΩonn

tindaqq waqt kompetizzjonijiet simili

tkun ©eneralment inqas melodjuΩa.

Meta l-banda tikkompeti, il-membri

jikkonçentraw aktar fuq id-daqq

tag˙hom milli fuq id-daqq tal-baned

l-o˙rajn. Minn hawn ˙are© il-motto tal-

banda:

‘G˙al min

indoqqu a˙na?!

G˙alina!’Derek Johnston,

li twieled ©ewwa

l-belt ta’ Carlisle

f ’ C u m b e r l a n d ,

huwa s-surmast ta’

din il-banda. Beda

jistudja l-muΩika

ta’ ̇ ames snin man-

nannu tieg˙u John li kien surmast mal-

banda militari ta’ Carlisle. Aktar tard fi

tfulitu mar mal-familja tieg˙u joqg˙od

©ewwa Yorkshire u hemmhekk beda

jdoqq mal-Brass Bands, l-ewwel fuq

Cornet u aktar tard fuq Trombone,

strument li wasslu sabiex jid˙ol ma’ l-

aqwa baned ©ewwa Yorkshire. Wara li

missieru la˙aq surmast ta’ Camborne Town Band il-familja ttrasferiet

ru˙ha lejn Cornwall. Bis-sa˙˙a ta’

missieru Derek kompla javvanza fi l-

muΩika sakemm fl -1992 ©ie mistieden

jidderie©i lis-St. Keverne Town Band,

St Stythians jimmarçjaw waqt Bugle Contest

biex beda l-karriera tieg˙u

b˙ala Surmast. G˙al

˙afna okkaΩjonijiet Derek

daqq ma’ l-ifjen Baned

IngliΩi fi r-Royal Albert Hall ©ewwa Londra.

Kien jag˙mel parti mill-

Camborne Town Band meta dawn reb˙u l-World Music Festival ©ewwa

Kerkrade fl -Olanda. Fil-

˙ajja professjonali tieg˙u

Derek Johnston jidderie©i

l-Baned Hayle u St. Stythians minn

Cornwall, kif ukoll ja˙dem b˙ala

Recording Producer mal-kumpanija

PM Sound. Ji©i msejja˙ ˙afna drabi

biex jag˙mel parti mill-©urija waqt

kompetizzjonijiet tal-baned. Huwa

wkoll g˙alliem tal-muΩika mfi ttex

˙afna.

Dr. Andy Isca

– Louisiana, U.S.A.It-tieni mistieden

i n t e r n a z z j o n a l i

tas-Soçjetà matul

il-festa ta’ din is-

sena huwa Andy

Isca minn ©ewwa

l-Istati Uniti. Ilni

g˙al dawn l-a˙˙ar

sentejn jew tliet snin

f’kuntatt ma’ dan is-

surmast Amerikan, snin li fi hom Andy

bag˙atli ammont ta’ muΩika, kemm

kompoΩizzjoni tieg˙u u kemm muΩika

o˙ra g˙all-Banda. Din is-sena Andy ser

jog˙©bu jΩur Malta sabiex jesperjenza

l-festa tag˙na. Ser ikun ukoll il-

mistieden ta’ l-unur waqt il-programm

ta’ l-10 t’Awissu fejn ser ikun ukoll

mistieden jidderie©i l-Banda tag˙na.

Andy Isca twieled fi New York,

iΩda ilu g˙al diversi snin jg˙ix ©ewwa

Louisiana. G˙andu Ωew© Degrees fi l-

muΩika mill-Università ta’ Louisiana,

kif ukoll Dottorat mill-Konservatorju

Amerikan tal-MuΩika. Andy g˙amel

karriera b˙ala g˙alliem tal-muΩika,

karriera li fi ha kiseb diversi unuri

fosthom Laurea ming˙and John Philip Sousa Foundation, unur li jing˙ata lil

g˙axar g˙alliema kull sena. G˙amel

Ωmien ukoll President tal-Association of American Concert Bands. Illum il-

©urnata Andy Isca jmexxi programm

fuq KEDM Public Radio. Il-programm

jismu Bandscape u jitratta muΩika mill-

aqwa baned tad-dinja. Dr. Isca huwa s-

Surmast Fundatur ta’ Riverside Concert Band u regolarment ji©i mistieden

jidderie©i diversi baned madwar l-

Istati Uniti. G˙al tliet snin s˙a˙ Dr.

Isca mexxa l-American Winds Concert Band. Matul dawn is-snin huwa mexxa

l-banda fi ˙dax-il pajjiΩ differenti fl -

Ewropa.

Messa©©i mill-Ingilterra

- Ming˙and il-mistiedna

tal-Festa 2006

Messa©© minn David Morris“Nixtieq nirringrazzja lil Alfred

Galea u lill-organizzaturi tal-Festa Santa

Marija Mqabba 2006, talli g˙o©obhom

jistednuni nidher fl imkien mal-Banda

Re Ìor© V. Kienet esperjenza tant

sabi˙a! Grazzi anke lis-Surmast David

Agius g˙ax-xog˙ol siewi li wettaq

sabiex jipprepara l-Banda fi s-siltiet

tieg˙i. Verament nispera li g˙all-futur

ter©g˙u tistednuni mill-©did.”

David Morris

World’s Top Whistler

Messa©© minn St. Keverne Town Silver Band

“Il-membri u partitarji ta’ St. Keverne Brass Band minn Cornwall

jixtiequ jawguraw lill-Banda Re Ìor©

V kull suççess fi l-festa ta’ l-2007.

Il-festa ta’ l-2006 kienet verament

esperjenza memorabbli g˙alina lkoll.

Il-mer˙ba u l-ospitalità li urejtu mag˙na

kienet xi ˙a©a fantastika. Il-mawra

tag˙na f’Malta, b’mod partikulari l-

Festa ser jibqg˙u fi l-memorja tag˙na.

M’g˙andniex dubju illi Baned o˙rajn

ser ikollhom çans jifi r˙u fl imkien

mag˙kom. Nibg˙atu l-awguri tag˙na

u mill-©did nirringrazzjawkom g˙all-

esperjenza memorabbli”

St. Keverne Band

Programm

Strumentaliminn

St StythiansBrass Band

- Cornwall, Ingilterranhar it-Tlieta 14 ta’ Awissu fi t-8.15pm

33

G˙al darba o˙ra mess lili sabiex

permezz ta’ din il-pa©na nag˙ti

rendikont ta’ dak kollu li sar matul is-

sena li g˙addiet b’mod speçjali fejn

tid˙ol is-sede tag˙na. Però qabel xejn

nixtieq l-ewwelnett nirringrazzja

lil s˙abi tal-kumitat li g˙al darba

o˙ra sibt appo©© kbir fejn jid˙ol il-

qasam tieg˙i. Insellem ukoll b˙as-

soltu lir-residenti kollha tal-lokal

tag˙na b’mod partikolari lil dawk li

g˙o©obhom jag˙Ωlu lir-ra˙al tag˙na

b˙ala r-residenza tag˙hom. B˙as-

soltu nistedinkom taslu sal-kaΩin

b’mod speçjali issa li waslet il-Festa.

Din is-sena komplejna bil-

manutenzjoni ©ewwa l-kaΩin tag˙na

fejn saru xi xog˙lijiet ta’ tik˙il u

Ωebg˙a. Wara li s-sena li g˙addiet ©ie

rrestawrat is-saqaf tas-sala artistika

li g˙andna ©ewwa l-kaΩin, saru tliet

pitturi ©odda fuq l-istess saqaf tas-

sala li nkixfu propju fi l-Festa tas-sena

l-o˙ra, xog˙ol tal-wisq bravu il-Kav.

Camilleri Cauchi. Dawn il-pitturi

jikkumplimentaw ma’ dawk di©à

eΩistenti sabiex komplew sebb˙u

din is-sala unika u artistika fi r-ra˙al

tag˙na.

Wara li s-sena li g˙addiet il-

Kumitat ˙ass li kellu jixtri fork-lifter

sabiex jintuΩa b’mod partikulari waqt

l-armar tal-Festa, din is-sena ̇ assejna

li ninvestu f’generator kif ukoll

inxtara tower-ladder sabiex ikompli

jg˙inna fl -armar tal-Festa kif ukoll

jitnaqqas il-periklu.

Illum qeg˙din fi stadju fejn

qed nistennew il-permessi kollha

me˙tie©a mill-MEPA sabiex jekk il-

Bambin irid hekk kif tg˙addi l-Festa

nibdew ix-xog˙ol fuq il-parti l-©dida

tal-KaΩin kif ukoll xi alterazzjonijiet

o˙ra fuq dik eΩistenti. Pro©ett

ambizzjuΩ li Ωgur li bil-g˙ajnuna ta’

kul˙add jirnexxielna nag˙mlu. Dan

kollu jwassalna sabiex f’g˙eluq il-

mitt sena tas-Soçjetà jkollna kaΩin

akbar u isba˙. G˙alhekk minn issa

nappella g˙all-g˙ajnuna tag˙kom li

tant hija me˙tie©a. Nappella wkoll

sabiex nibΩg˙u g˙all-propjetà tas-

sede tag˙na. Niftakru li l-affarijiet

li g˙andna ma ©ewx b’xejn imma

b’sagrifi ççji tag˙na u ta’ missirijietna.

Nixtiequ li matul is-sena jkollna aktar

appo©© f’dik li hija manutenzjoni.

Nawgura lil kul˙add il-Festa t-

tajba ad unur Santa Marija, Patruna

Universali.

Is‐sala artistika ©ewwa l‐kaΩin tkompli tissebba˙ bil‐pittura ma’ parti tas‐saqaf.

Insebb˙u u Nkabbrul‐KaΩin Tag˙na

Kitba mid-Direttur tal-KaΩinis‐Sur Anthony Ellul

Palazz Santa Marija, imΩejjen g˙all‐festa titulari ta’ Santa Marija.

Frida’s Ltd.Transport & Lifting Service

St. Philip House, Triq il-Qattara – Mqabba

Tel: 2123 0448 (Offi ce)

Mobile: 9944 4095, 9949 0332, 9949 7332

Supplier of Agriculturaland Gardening Products

+ Others

• Plant Protection Products •• Fertilizers •

• Irrigation Fittings • Pots •• Peat and Potting Compost •

• Drip Irrigation Systems •• Pet Foods and Other •

Nick’s Agriculture

Mons. Mikiel Azzopardi Street, Si©©iewi

Tel: 2146 5869

35

Fl-Imqabba minn dejjem kien

hawn ©ibda enormi lejn il-litur©ija

tal-kant, tant li minn dak li qalli

Dun Ew©en Mallia1, g˙all-˙abta

tal-1710 di©à kellna Ωew© kotba

tal-Laudi2 biex l-abbatini setg˙u

jkantaw mal-qassisin. Dak iΩ-Ωmien

kien hemm bejn tmienja sa g˙axar

qassisin. Dawn il-kotba, imsej˙a

libruni, konna nqeg˙duhom ©o speçi

ta’ armarju f’nofs il-kor. Fuq dan l-

armarju kien hemm speçi ta’ le©iju

g˙oli biex meta npo©©u l-ktieb

ikun jista’ jidher sew mill-abbatini

mdawrin mieg˙u u mill-qassisin li

kienu jkunu fi s-sa©©i mdawrin ©ol-

kor. Niftakar li fl -erbg˙a ta’ wara

nofs inhar ta’ kull nhar ta’ Sibt

konna niltaqg˙u u nkantaw!

Wa˙da mill-kurΩitajiet li kelli hi

kif dawn il-kotba nkitbu bl-idejn u

kienu miktubin daqshekk bl-eΩatt.

Dun Ew©en qalli li skond ma kien

jaf hu, ©o ÓaΩ-Ûebbu© kien hemm

qassis li kien jiktibhom fuq il-

parçmina u kellu ˙ila kbira.

Issa meta jien g˙amilt Ωmien

ÓaΩ Ûebbu© u kont inkun ma’ Dun

Salv Mallia u Dun Salv Caruana

(storiku), Dun Salv Mallia qalli

li dak kien Dun Teodoru li kien

jg˙ix fi l-1836 u li kellu id speçjali

g˙all-kitba fuq il-parçmina. Dun

Salv Caruana ikkonferma dan kollu

u Ωied li anke bla versi kien jikteb

b’dik il-preçizjoni. Dun Teodoru

Piscopo miet ta’ 77 sena fi s-sena

1853.

Dawn il-volumi kellhom qoxra

kannella li kienet qisha tal-©ild u

kienu tqal mhux ˙aΩin. Wie˙ed

minn dawn il-kotba kien jidher

li ilu jintuΩa. Fl-istess volumi ta’

ÌuΩeppi Zahra3, sibt li fi Sqallija

kien hemm gwardjan kappuççin

li kien jikteb dawn il-kotba wkoll

g˙all-˙abta tas-sena 1726 ©ewwa

l-kunvent imsemmi g˙all-kant

gregorjan. Sa din ir-riçerka kont

g˙adni ma sibtx min kiteb il-libruni

tag˙na.

Dawn il-kotba prezzjuΩi

ntradmu fi d-9 ta’ April 1942 meta

waqg˙et il-knisja. F’dak iΩ-Ωmien

konna niltaqg˙u fi l-kappella ta’ San

BaΩilju sabiex nag˙mlu l-Assenjatur

tal-MUSEUM hemmhekk. Konna

tkellimna ma’ Baskal Xuereb biex

nippruvaw inne˙˙u xi ©ebel biex

forsi nsalvaw xi wie˙ed minn dawn

il-kotba antiki. Niftakar konna

jiena, Danjel Zammit u Karmnu

Spiteri. Biss meta bdejna biex

naraw imqar fejnhom, Baskal

beda jg˙idilna biex inΩulu minn

hemm g˙aliex beda nieΩel xi ©ebel

u trab li kien g˙adu qed jaqa’

anke mill-koppla. Meta sar l-

arran©ament biex nibdew no˙or©u

l-©ebel niftakar li meta wasalna

biex insibuhom kienu mg˙aff©in u

spiççaw. Niftakar li kellna mag˙na

lil Dun Ìerald Mangion, bniedem

li tant kien i˙obb lill-Imqabba u li

˙adem ˙afna g˙all-g˙aqda fost l-

Imqabbin, g˙alkemm forsi mhux

dejjem irnexxielu.

Riferenzi1 Dun Ew©en qal lili personalment fi s-sena

19372 Dun Salv Caruana - Personali 19653 ÌuΩeppi Zahra - Storiku, Qormi Vol 5, P

174

Il‐Libruni‐ Kotba tal‐Kant Antikissimi

Wie˙ed mil‐libruni li kienu jintuΩaw qabel ma nqerdu fil‐gwerra.

kitba tas‐Sur Giovanni Farrugia ‐ Storiku

www.santamarija.com

RAYMOND ABDILLAExporter & ImporterSeed and Ware Potatoes

“Le Nid”, Triq il‐Kuççard, Safi ÛRQ 11.Tel: 21683870 (Office) • 21436594 (Grading Station)

Mob: 9949 7980, 9944 9553E‐mail: abdillaray@waldonet.net.mt

12+12+17+2+727%21%

Fertilizer ÌermaniΩ ta’ l‐aqwa kwalità...

Qed naççettaw ordnijiet g˙al dawn il‐prodotti:

Arinda – Patata Bikrija li tinΩera’ f’OttubruPicasso – T’g˙ajna ˙amraAgria – Ta’ qatg˙a safraStirling – Ta’ qatg˙a bajdaBanner – Ta’ qatg˙a bajdaDiamant – Ta’ qatg˙a safraAladin – Ta’ qoxra ˙amraMarfona – Ta’ qatg˙a bajdaVirgo – Ta’ qatg˙a bajdaGuormandie – (g˙all‐esportazzjoni)Santè – TinΩera’ bikri (g˙all‐esportazzjoni)Alpha – Ta’ qatg˙a safra (g˙all‐esportazzjoni)Madalene – (g˙all‐esportazzjoni)

37

Awissu re©a’ mag˙na! Xahar li

fi h i©ib ˙afna fer˙, g˙aliex bla ma

trid t˙oss çertu fer˙ intern g˙ax taf li

f’nofsu eΩatt ti©i ççelebrata l-akbar

festa lil Ommna Marija Mtellg˙a

s-Sema. Santa Marija, li g˙alina

l-Imqabbin hija festa ta’ fer˙ bla

tmiem li nkunu qed nistennew fuq

ix-xwiek u li minn sena g˙al o˙ra

litteralment inkunu qeg˙din ng˙ixu

g˙aliha.

Din is-sena b˙al kull sena o˙ra,

a˙na n-nisa kellna sena ta’ xog˙ol

u sagrifi ççju fejn komplejna ni©bru

fondi biex dejjem ng˙inu lis-

Soçjetà tag˙na sabiex jittaffew xi

ftit mill-ispejjeΩ kbar li jin˙tie©u

g˙al festa kbira b˙alma hija l-

Festa ad unur Santa Marija Patruna

ta’ l-Imqabbin kollha. Is-sena l-

o˙ra ˙sibna sabiex ni©bru fondi

biΩΩejjed sabiex il-Banda Re Ìor©

V ikollha sett qniepen ©odda.

Nixtieq nirringrazzja lis-soçi u

partitarji kif ukoll ˙bieb o˙ra ta’

l-attendenza fl -attivitajiet kollha

li norganizzaw kull xahar b˙alma

huma ‘coffee mornings’, lotteriji u

anke xi ̇ ar©iet. Ma nistg˙ux ng˙idu

li kollox kien ward u Ωahar iΩda d-

determinazzjoni u d-dedikazzjoni

tag˙na lejn is-Soçjetà huma ˙afna

akbar biex neg˙lbu kull problema.

Ringrazzjament speçjali jmur

lejn s˙abi membri tas-sotto kumitat

u diversi nisa o˙ra li matul is-sena

kollha jag˙mlu sagrifi ççji kbar

sabiex ji©bru l-fondi me˙tie©a

u jbieg˙u biljetti tal-lotteriji u

attivitajiet o˙ra li ji©u organizzati

kemm mill-ferg˙a tan-nisa kif

ukoll mis-sezzjonijiet l-o˙ra fi

˙dan is-Soçjetà. Hawn nag˙mel

appell sinçier biex nie˙du sehem

f’kull attività li ti©i organizzata,

kemm fi ç-çelebrazzjonijiet ©ewwa

l-knisja kif ukoll attivitajiet esterni,

fi lwaqt li n©ibu ru˙na ta’ nies serji

u maturi.

Nirringrazzja wkoll lil dawk

in-nisa li b’sagrifi ççju kbir jie˙du

˙sieb it-tindif tal-kaΩin. Nixtieq

in˙e©©i©kom sabiex f’dawn il-

©ranet ta’ fer˙ u ta’ g˙oΩΩa g˙alina

lkoll nersqu aktar lejn is-sagramenti

b’mod partikulari s-sagramenti tal-

qrar u t-tqarbin. Dan sabiex il-festa

tag˙mel aktar sens f’˙ajjitna u hekk

inkunu qed inqimu lil Ommna

Marija tas-Sema fl imkien ma’

Binha Ìesù.

G˙aliex x’jiswa li niççelebraw

festa ad unur il-Madonna u mbag˙ad

inkunu ’l bog˙od mis-sagramenti!

VIVA SANTA MARIJA

PATRUNA TA’ L-IMQABBIN

KOLLHA.

Progamm MuΩikali fl‐okkaΩjoni ta’ l‐ewwel Ωjara fostna ta’ l‐E.T. Arçisqof Mons. Pawlu Cremona O.P. fuq stedina mis‐Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija.

Óidma Kontinwa

Messa©© mill-Ferg˙a NisaFran©iska Ghigo

Akkademja tal-muΩika ©ewwa l-KaΩinIbg˙at lil uliedek jitg˙allmu

l-muΩika b’xejn ©ewwa l-KaΩin kull nhar ta’ Sibt wara nofsinhar.

38

Jiena Andrew Bugeja. Twelidt

il-Birgu, propju fi l-©urnata tal-15

ta’ Awissu 1968. Bilfors li din il-

©urnata nibqa’ niftakarha. G˙addew

15-il sena li jien bdejt na˙dem g˙al

din il-Festa ta’ Santa Marija u bla

dubju nista’ nistqarr li qed na˙dem

veru g˙al qalbi ˙afna g˙aliex insib

veru koperazzjoni kbira minn sie˙bi

Mario Camilleri li dan tista’ tg˙id

li nsibu ta’ g˙ajnuna kbira f’dan il-

qasam tax-xog˙ol.

Tista’ tg˙id li mag˙kom ˙dimt

diversi xog˙lijiet; pittura g˙all-

pavaljuni g˙al Triq Santa Katarina,

il-bandalori g˙all-pjazza, l-imrew˙a

li ©iet imΩanΩna waqt il-març ta’ l-

a˙˙ar Tridu, u anke f’dawn l-a˙˙ar

snin bdejt na˙dem fuq restawr

ta’ statwi li hemm ©ol-pjazza. Din is-sena ˙dimt fuq erba’

appostli wara li s-sena li g˙addiet ˙adt ˙sieb nirrestawra l-

istatwi tal-pedestall il-kbir li huwa opra tassew mill-isba˙.

Però jiena na˙seb li t-trofej u l-pedestalli ta’ l-istatwi l-©odda

li jiena ˙adt ˙sieb niddisinja se jkunu pro©ett ambizzjuΩ ˙afna

g˙aliex se jkunu sett artistiku li jpaxxi lil dawk id-dilettanti tal-

festi. Din is-sena ˙dimt fuq iΩ-Ωew© faççati tat-trofej li ˙afna

mill-partitarji setg˙u jaraw esebiti ©ewwa l-kaΩin g˙al diversi

©img˙at. Is-sena li ©ejja g˙andna nkomplu x-xog˙ol ta’

skultura biex b’hekk jibda x-xog˙ol ta’ l-ir˙amar u induratura

tag˙hom. Jien lilkom partitarji u lil sie˙bi Mario, ng˙idilkom

li l-Imqabba mhux ser tibqa’ biss l-aqwa g˙an-nar, iΩda tkunu

mag˙rufi n ukoll g˙all-armar artistiku li qeg˙din u ˙a nkunu

na˙dmu f’dawn is-snin. Illum il-©urnata tista’ tg˙id li l-Festa

ta’ Santa Marija hija mΩewqa b’kollox.

Ma nixtieqx noqg˙od nifta˙ar, però l-isem tieg˙i illum

il-©urnata tisma’ bih f’bosta festi. Din is-sena kienet wa˙da

impenjattiva ˙afna bil-pro©ett ta’ wie˙ed mill-isba˙ plançieri

li nsibu f’Malta, dak tal-Birgu. Din is-sena rrestawrajt tista’

tg˙id l-iskultura tal-knisja kollha tal-Birgu kif ukoll il-gallarija

tal-orgni li hija ta’ valur kbir u wa˙da mill-isba˙ li nsibu fi l-

knejjes Maltin. Barra minn hekk ˙dimt diversi xog˙ol g˙all-

Ìimg˙a l-Kbira f’din l-a˙˙ar sena.

Fl-a˙˙arnett nixtieq nirringrazzja lis-Soçjetà u lill-Kumitati

EΩekuttivi ta’ dawn l-a˙˙ar ̇ mistax-il sena, tal-fi duçja li dejjem

kellhom fi ja. Nawgura l-Festa t-tajba lil s˙abi tal-Kumitat u

lill-partitarji ta’ Santa Marija.

Xog˙olu Dedikazzjoni

jikteb is‐Sur Andrew Bugeja

Is‐Sur Andrew Bugeja waqt il‐˙idma tieg˙u.

39

Sabiex kaΩin jinΩamm ˙aj u

attiv je˙tie© li ji©u organizzati

diversi attivitajiet varji u ta’ interess

©enerali li jolqtu l-gosti ta’ kul˙add.

Dan nistg˙u nikkonfermawh b’mod

partikolari din is-sena fejn is-Soçjetà

tag˙na kienet impenjata f’kull

qasam b’attivitajiet differenti li

jvarjaw minn dawk soçjali, kulturali,

reli©juΩi u sportivi. Insemmu

pereΩempju l-PreΩentazzjoni tat-tfal

lill-Madonna, attività innovattiva li

rat il-bidu tag˙ha fi l-Festa tal-2005.

Dan sabiex inkabbru d-devozzjoni

lejn Ommna Marija kif ukoll lejn it-

talba tar-RuΩarju.

Fir-rigward tal-Banda din is-

sena kellna impenn qawwi. Sabiex

infakkru l-g˙axar sena mill-

˙atra ta’ Mro. David Agius b˙ala

Surmast Direttur tal-Banda, ©ie

mtella’ kunçert sinfoniku ©ewwa

s-Sala Robert Samut fi l-Furjana.

Din is-sena wkoll qeg˙din infakkru

s-sittin sena tal-Banda Re Ìor© V.

Iç-çelebrazzjonijiet bdew permezz

ta’ mawra o˙ra barra minn xtutna,

sewwasew ©ewwa Ruma, l-Italja.

Il-qofol ikunu propju fi l-©img˙a

tal-Festa anke permezz ta’ banda

o˙ra mistiedna mill-Ingilterra kif

ukoll Surmast Direttur Amerikan.

Is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ kienet

strumentali fl -organizzazzjoni ta’

diversi attivitajiet li jvarjaw minn

ikliet, discos, Ωjajjar lill-anzjani,

wirjiet kif ukoll ˙ar©iet. L-aktar

Ωew© avvenimenti importanti u li

kienu suççess totali kienu l-Presepju

Óaj organizzat g˙all-ewwel darba

fi l-Milied li g˙adda kif ukoll il-

wirja b’vari artistiçi ta’ ‘La Semana

Santa’ li nfet˙et uffi çjalment mill-

W.R. Arçisqof ta’ Malta Mons.

Pawlu Cremona. Dan barra l-

Ìimg˙a Marjana li issa saret parti

integrali fi l-kalendarju tas-Soçjetà

tag˙na.

Fir-rigward tan-nar kellna sena

impejattiva g˙all-a˙˙ar. Nibdew

billi nsemmu Ω-Ωew© spettakli

©ewwa l-Port il-Kbir matul il-

Konferenza ta’ Thomas Cook.

Komplejna billi ˙adna sehem

fl -ewwel Festival tan-Nar ta’ l-

Art fejn spiççajna fl -ewwel erba’

postijiet kif ukoll sar spettaklu ie˙or

ta’ nar sinkronizzat mal-muΩika

b˙ala g˙eluq tal-Festival tan-Nar

ta’ l-Ajru. L-akbar avveniment

minbarra dak fi l-©img˙a tal-

Festa ser ikun il-Kampjonat

Mondjali tan-Nar ta’ l-Ajru ©ewwa

Valmontone, Ruma. Din ser tkun

l-ewwel esperjenza barra minn

xtutna. Minn hawn nawgura kull

suççess lil din l-G˙aqda

li b’˙ilietha g˙olliet isem

is-Soçjetà tag˙na kif ukoll

isem ra˙alna.

Dan u ˙afna aktar

jixhed li l-kaΩin tag˙na

huwa ˙aj is-sena kollha.

M’hemmx bΩonn ta’ ˙afna

daqq ta’ trombi Ωejda imma

bil-g˙aqal u l-˙sieb kapaçi

norganizzaw attivitajiet

varji u ori©inali li r-riΩultat

ikun suççess kbir.

Attivitajiet Varjimatul is‐Sena Kollha

jikteb is‐Sur Vincent Attard ‐ Delegat Attivitajiet

Attendenza numeruΩa fil‐laqg˙a ta’ tag˙lim organizzati fil‐Ìimg˙a Marjana 2007.

Party tat‐tfal tal‐Milied 2006 ©ewwa l‐kaΩin.

Attività innovattiva. Presepju ˙aj organizzat mis‐Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ fi Ωmien il‐Milied 2006.

Il‐preΩentazzjoni tat‐tfal. Funzjoni li saret g˙all‐ewwel darba fl‐Imqabba fil‐festa ta’ l‐2005.

40

L-elementi li jag˙mlu l-festa tar-

ra˙al huma ˙afna: mill-vara titulari

sat-tiΩjin il-prim fi l-knisja, min-nar ta’

l-ajru u ta’ l-art sal-banda, mill-armar

ta’ barra sal-koppla mixg˙ula. Element

ie˙or tal-festa tar-ra˙al hu d-daqq tal-

qniepen. U din is-sena, il-qanpiena

l-kbira, li t˙abbar b’daqq speçjali l-

festa titulari ta’ Santa Marija, qieg˙da

tfakkar anniversarju speçjali, dak tal-

©ublew tad-djamanti. Kien 75 sena ilu

meta l-qanpiena l-kbira tbierket mill-

Isqof ta’ dak iΩ-Ωmien u ttellg˙et fi l-

kampnar tal-knisja parrokkjali.

Il-benefatturi Zammit u

InguanezIl-benefatturi li ˙allsu g˙all-

qanpiena l-kbira kienu Mikiel

Zammit, mag˙ruf b˙ala l-Mejlaq, u

martu Giovanna mwielda Inguanez.

Mikiel Zammit, fl imkien ma’ martu u

niesha, kien di©à wera ru˙u benefattur

sinjifi kanti tal-festa ta’ Santa Marija u

tal-parroçça ta’ l-Imqabba fi s-snin ta’

qabel. Il-familji Zammit u Inguanez

ma’ familji o˙rajn kienu minn ta’

quddiem biex kmieni fi s-snin 20 tas-

seklu l-ie˙or kienet saret il-vara l-

kbira ta’ l-Inkoronazzjoni. Fl-1928,

Mikiel Zammit u o˙t martu, Grazzja

Inguanez, kienu ˙allsu biex saret il-

bradella ta’ l-istatwa titulari meta x-

xbig˙a ta’ l-injam ta’ Santa Marija

kien sarilha l-pedestall tal-fi dda. Jidher

li kien Mons. Giovanni Battista Ghigo

mill-Imqabba, li dak iΩ-Ωmien kien

Arçipriet iΩ-Ûurrieq u li kien espert

fi t-tonalitaçç tal-qniepen, li mbag˙ad

kien ˙ajjar g˙all-pro©ett tal-qanpiena

lill-familja Zammit meta kien kellem

lil iben Mikiel Zammit, Wenzu.

Il-funderija Barigozzi

ta’ MilanIl-qanpiena l-kbira kienet ordnata

g˙and il-funderija mag˙rufa Taljana

Fratelli Barigozzi ta’ Milan li g˙amlet

˙afna qniepen fl -Italja u f’pajjiΩi o˙ra

kif ukoll diversi qniepen f’Malta

fosthom il-qanpiena l-kbira ta’

Birkirkara (li ttellg˙et tliet ©img˙at

wara dik ta’ l-Imqabba). Fil-festa tal-

Qalb ta’ Ìesù ta’ l-1931, il-fonditur

Prospero Barigozzi nnifsu tela’ fi l-

kampnar tal-knisja ta’ l-Imqabba biex

jara u jisma’ l-qniepen l-o˙rajn ˙alli

jkun jaf sew x’ton kien me˙tie© g˙all-

qanpiena l-kbira. Sar ftehim bejn

Mikiel u Giovanna Zammit min-na˙a

l-wa˙da u d-ditta Barigozzi min-na˙a

l-o˙ra li ntrabtet li tfondi qanpiena

b’nota muΩikali ‘si’ grave’ u

li kellha tiΩen madwar 2000

kilogramm. Il-ftehim kien jg˙id

li l-qanpiena kellha tin˙adem

skond kif titlob l-arti u s-seng˙a

u l-bronΩ kellu jkun ta’ l-aqwa

kwalità. Dwar il-permess me˙tie©

biex issir qanpiena ©dida, tressaq

rikors fi l-Kurja mill-Kappillan

Pacifi co Mifsud fl -10 ta’ Ìunju

1931.

Minn Milan g˙al

Genova, Malta

u l-ImqabbaWara li l-qanpiena tlestliet

fi l-funderija Barigozzi f’Milan,

din ittie˙det il-port ta’ Genova

minn fejn telqet lejn Malta fi s-16 ta’

Diçembru 1931 fuq il-vapur ‘Garibaldi’

u waslet fi t-22 ta’ Diçembru 1931.

Imbag˙ad in©arret fuq karru mi©bud

mill-Imqabbin. Meta waslu fi t-telg˙a

ta’ Óal Luqa, il-karru n©ibed minn

trakk tal-linja. Il-qanpiena jing˙ad li

kienet mg˙ottija b’bandiera Maltija

u l-ilsien tag˙ha kien maqlug˙ u

mqieg˙ed fi t-trakk biex ma ssirlux

˙sara. It-trakk wasal l-Imqabba ˙dejn

l-iskola fejn marru ˙afna nies u t-tfal

˙ar©u mill-iskola biex jarawha. Wara,

in©arret minn Triq il-Karmnu g˙al fuq

iz-zuntier in-na˙a tal-kappellun ta’ l-

Agunija. Il-gazzetta ‘Malta’ tat-30 ta’

Diçembru 1931 irrappurtat li ˙afna

nies marru jammirawha sakemm

damet fuq iz-zuntier. L-armar u kull

ma kien jin˙tie© g˙at-tlug˙ tag˙ha

n©ieb u ntrama mis-suldati tar-Royal

Malta Artillery bis-sehem ta’ ˙afna

r©iel Imqabbin. Peress li l-qanpiena

hi usa’ mill-arkata tal-kampnar,

inqalg˙u l-balavostri u xi çnagen mill-

koxxa tal-kampnar biex il-qanpiena

setg˙et tg˙addi.

Il-maltemp

idewwem it-tlug˙Iç-çerimonja u l-˙idma tat-tlug˙

kienet bdiet fi d-9 ta’ fi lg˙odu tal-Óadd

Il‐Ìublew tad‐Djamanti tal‐Qanpiena l‐Kbira

jikteb is‐Sur John Zammit

Mikiel Zammit, il‐Mejlaq, mal‐qanpiena l‐kbira li hu u martu, Giovanna mwielda Inguanez, kienu ˙allsu g˙aliha

Mument mit‐tlug˙ tal‐qanpiena l‐kbira bil‐kampnar imΩejjen hu u jilqag˙ha

41

3 ta’ Jannar 1932 meta l-qanpiena l-

kbira kienet tbierket mill-Isqof ta’

dak iΩ-Ωmien, Mons. Mauro Caruana,

imdawwar mill-kleru tal-parroçça u

Ω-Ωew© parrinijiet tal-qanpiena, il-

benefatturi nfushom. Il-qanpiena u

l-kampnar iΩΩejnu b’girlandi tal-fjuri,

rand u palm. In©abru ˙afna r©iel u

nisa biex jaraw il-qanpiena titbierek

u tittella’. Óafna r©iel kienu lesti

biex jg˙inu billi ji©bdu l-˙bula. L-

atmosfera ta’ festa sseddqet bid-daqq

tal-banda ta’ l-Istitut ta’ San ÌuΩepp

tal-Óamrun. IΩda Jannar jista’ jkun

inkrepattiv g˙at-temp u hekk kien.

Jing˙ad li l-˙bula kienu simnu bix-xita

li g˙amlet fi l-©ranet ta’ qabel. Hawn

min jg˙id ukoll li nqalg˙u intoppi

o˙rajn min˙abba li l-kampnar ma

kienx jesa’ l-ir©iel kollha li kien hemm

bΩonn biex jg˙inu ˙alli l-qanpiena

titqieg˙ed f’postha. Il-gazzetta ‘Malta’

fi r-rapport tag˙ha tg˙id li, min˙abba

l-maltemp, kien deçiΩ li l-qanpiena

tittella’ l-g˙ada t-Tnejn 4 ta’ Jannar

1932 meta fi l-fatt il-biçça xog˙ol

irnexxiet biex il-qanpiena l-kbira

tqieg˙det f’postha f’nofs il-kampnar

u bdiet iddoqq b’mod li “dawk kollha

li kienu preΩenti baqg˙u entuΩjaΩmati

meta semg˙u l-ewwel tokki”. It-

ton tag˙ha kien deskritt mill-istess

gazzetta b˙ala “perfett” u ng˙ata tif˙ir

lid-ditta Barigozzi li fondietha.

Id-daqs u s-siwi tal-

qanpiena ‘Maria’Il-qanpiena l-kbira ing˙atat l-

isem ‘Maria’ kif ukoll l-ismijiet

tal-parrinijiet, il-benefatturi tag˙ha,

‘Mikiel’ u ‘Giovanna’. L-uΩin

tal-qanpiena wa˙edha hu 2,109

kilogrammi, l-ilsien jiΩen 105

kilogrammi u l-istringa tal-©ilda bil-

˙olqa tiΩen Ωew© kilogrammi; b’kollox

2,216-il kilogramm, jew madwar 28

qantar. Hija g˙olja 150 çentimetru u

wiesg˙a wkoll 150 çentimetru (˙ames

piedi). Il-qanpiena l-kbira swiet

366 lira minbarra d-dazju ta’ 36 lira;

b’kollox 402 liri. Aktar minn nofs il-

˙las tal-qanpiena, 205 liri, kien di©à sar

fi l-11 ta’ Awissu 1931. Il-bqija t˙allsu

f’Ωew© pagamenti fi t-13 ta’ Jannar u

fi s-6 ta’ Frar 1932. Il-qanpiena daqqet

g˙all-ewwel darba uffi çjalment fi l-

festa ta’ l-Epifanija, l-Erbg˙a 6 ta’

Jannar 1932. It-traduzzjoni tal-kitba

bil-Latin li hemm fuq il-qanpiena hi:

“Jien ir-rigal ta’ Mikiel u Giovanna

Ir‐rapport fil‐gazzetta ‘Malta’ tal‐5 ta’ Jannar 1932 jitkellem dwar iç‐çerimonja tat‐tberik, il‐˙idma tat‐tlug˙, il‐posponiment g˙all‐g˙ada min˙abba l‐maltemp, l‐intonatura tal‐qanpiena l‐©dida, il‐funderija Barigozzi ta’ Milan u l‐˙ajr lid‐donaturi tal‐qanpiena

miΩΩew©in Zammit, ulied

dan ir-ra˙al, biex ikabbru

l-qima lejn Alla u lejn

il-Ver©ni Omma Alla

mtellg˙a fi l-glorja tas-sema. Mog˙tija

lill-Kappillan P Mifsud fi s-sena tal-

Mulej 1931.” Ma’ din il-kitba hemm

il-fi guri tal-Kurçifi ss, San Mikiel u

Santa Marija.

Daqq b’mod speçjali

fi l-festa tal-parroççaKif jixraq lill-festa tal-parroçça

Mqabbija, il-qanpiena l-kbira ddoqq

b’mod speçjali f’Santa Marija. Is-sej˙a

g˙all-quddies fi l-jum tal-festa titulari

jindaqq bil-qanpiena l-kbira. Il-moti

ewlenin tal-jiem tal-festa li jibdew

minn nofsinhar nieqes kwart ta’ lejlet

il-festa jibdew b’qanpiena differenti

kull wa˙da u l-itwal u l-a˙˙ar mota,

ta’ nofs sieg˙a, tibda bil-kbira. Hi l-

qanpiena l-kbira wkoll li tibda l-moti

li j˙abbru l-˙ru© ta’ l-istatwa titulari

ta’ Santa Marija fi d-darbtejn li to˙ro©

mill-knisja tag˙ha fi l-festa, dakinhar

tal-˙ru© min-niçça u dakinhar tal-

festa propja, kif ukoll il-purçissjoni

tat-tranΩlazzjoni lejlet il-festa.

Interessanti jing˙ad li, aktar tard

fl -istess sena meta kienet ittellg˙et il-

qanpiena l-kbira, kienet saret ukoll l-

iΩg˙ar qanpiena li g˙andna fi l-kampnar

ta’ l-Imqabba, ukoll fonduta mid-ditta

Barigozzi ta’ Milan u li hi mag˙rufa

b˙ala ‘iΩ-Ûubu’ g˙ax dan kien laqam

id-donatur tag˙ha, Mikiel Xuereb li

kien ̇ allas g˙aliha fl imkien ma’ martu,

Antonia nee Caruana. Din il-qanpiena

qieg˙da fl -arkata tal-kampnar li t˙ares

lejn il-koppla u jing˙ad li ttellg˙et

mill-garigor tal-kampnar u li daqqet

g˙all-ewwel darba fi l-festa ta’ Lapsi

ta’ l-1932. Ta’ min jg˙id ukoll li l-

funderija Fratelli Barigozzi ta’ Milan

baqg˙et ta˙dem sa l-1975 u, f’dawn l-

a˙˙ar 30 sena, is-sede tag˙ha f’Milan

qed isservi ta’ muΩew dwar l-arti

tal-qniepen ta˙t l-isem ta’ Fonderia

Napoleonica Eugenia.

Óajr lil Carmen Lia g˙al tag˙rif ippubblikat

fi l-Programm tal-festa ta’ Santa Marija –

Mqabba fl -1995 u g˙al riçerka addizzjonali

AvviΩi fil‐gazzetti ‘Le˙en is‐Sewwa’ u ‘Il‐Poplu’ fil‐©ranet ta’ qabel dwar it‐tlug˙ tal‐qanpiena

l‐kbira fl‐Imqabba

Tul is-snin,Le˙nek wens.

Tag˙na niket, fer˙,Kollox qsamt mag˙na.

44

60 Sena mit‐Trasformazzjoni ta’ l‐Orkestra Santa Marija

Fl-1939 is-Soçjetà bdiet t˙addan

l-arti muΩikali meta ÌuΩeppi Galea,

muΩiçista tajjeb u membru tal-

kaΩin, beda jg˙allem il-muΩika

biex hekk kif g˙addiet il-gwerra,

eΩattament fl -1945, waqqaf l-

Orkestra Santa Marija. L-ewwel

programm muΩikali ta’ l-orkestra

sar nhar it-12 t’Awissu 1945 ta˙t

id- direzzjoni ta’ Mro. Espedito

Deguara. Nhar l-20 t’Ottubru 1946,

waqt seduta ©enerali, il-membri

qablu li l -orkestra g˙andha tinbidel

f’banda.

Id-deçizjoni storika li l-Orkestra

tkun trasformata f’Banda ta˙t is-

Surmast Giuseppe Maria Barbara

ttie˙det fi Ωmien il-President Ìanni

Ghigo, fi s-Seduta Ìenerali numru

V111 tal-20 ta’ Ottubru tal-1946,

li b˙ala A©enda kellha tiddiskuti

“Jekk tibqax l-Orkestra u jekk issirx

Banda u ̇ wejje© o˙ra”. Il-President

tas-Soçjetà kien feta˙ is-Seduta u

wara li spjega kemm l-Orkestra

kienet ta’ sodisfazzjon g˙as-Soçjetà,

semma d-diffi kultajiet kollha

biex tkun armata banda. G˙ad-

diskussjoni kien hemm il-mozzjoni

ta’ Filippu Psaila ssekondata minn

Giovanni Camilleri dwar jekk

l-Orkestra ssirx Banda u wara

diskussjoni twila ©iet g˙all-Voti:-

“Favur 44. Kontra 4 u Astjena 1”.

Innocenzo Farrugia kien ippropona

li tinΩamm ukoll l-Orkestra u

kien issekondat minn Michele

Camilleri. Din il-mozzjoni, iΩda,

kienet b’ma©©oranza rri©ettata.

G˙alhekk, il-Banda l-©dida u ç-

Çirkolu ˙adu l-isem ta’ King

George V bla xejn korrispondenzi,

permessi u approvazzjoni uffi çjali.

F’perjodu qasir ta’ tliet xhur,

il-membri ta’ l-Orkestra Santa

Marija biddlu l-istrumenti tag˙hom

minn dawk orkestrali g˙al dawk

bandistiçi bl-ewwel programm

muΩikali twettaq nhar Óadd il-

Palm ta’ sena wara, ji©ifi eri fi d-29

ta’ Marzu 1947, b’g˙add ©mielu

ta’ bandisti tal-post li fi tliet xhur

bidlu l-istrumenti minn dawk tal-

orkestra g˙al dawk ta’ banda kif

nafuha llum. Din hija prova o˙ra ta’

kemm kien sod it-tag˙lim muΩikali

li ˙adu dawn l-ewlenin muΩiçisti

Imqabbin.

Wara Mro. Barbara, fl -1951 il-

Banda g˙addiet ta˙t it-tmexxija

ta’ Mro. Leonard Spiteri, iben il-

Banda. Fl-istess Ωmien, is-Sur John

Camilleri wie˙ed mill-ewlenin

bandisti tag˙na wkoll kien ©ab id-

diploma muΩikali. Dan ikompli juri

b’liema ˙e©©a u determinazzjoni

l-banda kienet miexja ’l quddiem.

Mro. Leonard Spiteri dam jidderie©i

l-Banda sas-sena 1956, f’liema

sena emigra l-Ingilterra. G˙alhekk

il-banda g˙addiet ta˙t it-tmexxija

ta’ Mro. George Martin, li kellu

˙ajja twila mal-Banda u Ωgur jibqa’

mfakkar g˙all-Innu kapolavur ‘Lil

Marija Mtellg˙a s-Sema’, fuq versi

tal-mibki Direttur Spiritwali tas-

Socjetà il-W.R. Patri J.M. Ghigo.

Wara l -mewt ˙esrem ta’ Mro.

Martin, fi Frar tal-1991 il-Banda

g˙addiet ta˙t it-tmexxija ta’ iben

ie˙or is-Soçjetà, ji©ifi eri Mro.

Anthony Camilleri. Dan ma kienx

ikun possibbli li kieku mhux g˙at-

t˙abrik tal-mibki ex President

Onorarju tas-Soçjetà u wie˙ed

mill-ewlenin bandisti tal-Banda

tag˙na, is-Sur Leonard Farrugia, li

partikolarment ˙adem bis-s˙i˙ biex

jg˙allem il-muΩika fi l-kaΩin tag˙na.

Is-Surmast Direttur preΩenti tal-

Banda huwa Mro. David Agius li

ilu jokkupa l- kariga minn Marzu ta’

l-1997.

Tul dawn is-snin kollha l-Banda

Re Ìor© V dejjem kienet impenjata

f’bosta bliet u r˙ula madwar Malta

u G˙awdex. Fis-sena 1996 inkitbet

pa©na storika o˙ra fi ˙dan is-

Soçjetà Santa Marija u Banda Re

Ìor© V. Is-Soçjetà tag˙na ˙asbet

sabiex torganizza Ìemella©© mal-

Banda Taljana Corpo Bandistico ta’ Santa Vittoria in Matenano ©ewwa

Ascoli Piceno. Dan kien ifi sser li l-

Banda Re Ìor© V kienet ser to˙ro©

g˙all-ewwel darba barra minn

xtutna. Kien propju fuq inizjattiva

personali tal-˙abrieki s-sur Alfred

Galea, bandist attiv u Uffi çjal g˙ar-

Relazzjonijiet Internazzjonali li dan

l-avveniment seta’ jkun suççess

kitba ta’ Carmen Lia B.Ed (Hons), B.A.

L‐‘Orkestra Santa Marija’ mwaqqfa fl‐1945.

45

totali. Fis-sena 1997 kien imiss

it-tieni parti tal-Ìemella©© fejn il-

Banda ©emmella kienet il-mistiedna

speçjali matul il-Festa ad unur

Santa Marija. Dan il-Ìemella©©

kompla bis-suççess tieg˙u meta fl -

1998 l-Unjoni Ewropea ippremjat

lis-Soçjetà tag˙na bl-Unur uniku

Etoile d’Or du Jumelage, ©ewwa

Ferrara l-Italja.

Fis-snin segwenti kienu bosta l-

baned, korijiet u mistednin distinti

kemm Maltin kif ukoll barranin

li kienu mistiedna ©ewwa l-kaΩin

tas-Soçjetà fejn fost l-o˙rajn kellna

baned mill-Ìermanja, Greçja, IΩrael

kif ukoll mill-Ingilterra.

Fis-sena 2000 il-Banda Re Ìor©

V esegwiet programm muΩikali

©ewwa l-knisja parrokkjali ta’ l-

Imqabba. Is-sena l-o˙ra kellna

fosta mistieden speçjali s-sur David

Morris World Whistling Champion

li akkumpanja l-Banda Re Ìor© V

matul il-programm sinfoniku ta’ l-

10 ta’ Awissu.

Is-sena 2005 immarkat

bosta avvenimenti importanti.

F’Novembru l-Banda Re Ìor© V

kienet l-ewwel Banda Mqabbija

li esegwiet programm strumentali

©ewwa t-Teatru Manoel, ta˙t il-

patroçinju tal-E.T. President ta’

Malta Dr. Edward Fenech Adami.

Pa©na o˙ra tnaqqxet fl -istorja

tas-Soçjetà meta l-Banda Re Ìor©

V kienet impenjata g˙at-tieni darba

barra minn xtutna propju ©ewwa l-

provinçja ta’ Ruma l-Italja.

Dan nistg˙u ng˙idu li kien it-

tieni ©emella©© li l-Banda tag˙na

g˙amlet ma’ baned barranin. Il-

Banda Taljana mill-belt ta’ Cave

f’Ruma di©à hi mistiedna ta’ l-unur

g˙all-Festa ta’ Santa Marija fl -

Imqabba tas-sena li ©ejja 2008.

Dan kollu juri l-livell miksub

tul dawn l-a˙˙ar sittin sena tal-

Banda Re Ìor© V fi ˙dan is-Soçjetà

Santa Marija u Banda Re Ìor© V

ta’ l-Imqabba. Ûgur li dan kollu

jipprometti tajjeb sabiex din il-

Banda tkompli tikber u tifjorixxi.

B’hekk biss nistg˙u niggarantixxu

futur mill-aqwa.

Il‐Banda Re Ìor© V waqt kunçert ©ewwa l‐knisja parrokkjali ta’ l‐Imqabba fis‐sena 2000 b˙ala parti miç‐çelebrazzjonijiet tal‐50 sena mill‐Proklamazzjoni tad‐Domma ta’ l‐Assunzjoni.

Charlie t‐Tirxa

Demolishing of BuildingsTransport of Materials

Compressors & BobcatsExcavators for Hire

Mob: 7927 7420Tel: 2168 3033

47

G˙addiet sena o˙ra, sena ta’

˙idma g˙as-Soçjetà, sena ta’ ˙idma

wkoll g˙all-Banda Re Ìor© V.

B˙as-soltu permezz ta’ dan l-artiklu

ser nag˙tu rendikont tal-impenn li

l-Banda tas-Soçjetà Santa Marija

kellha matul din l-a˙˙ar

sena.

Is-sena 2006 offriet

lill-Banda sfi di ©odda. Il-

Banda Re Ìor© V kellha

diversi servizzi f’bosta

r˙ula, naturalment

bil-qofol jintla˙aq fi l-

jiem tal-Festa Titulari

ad unur Santa Marija.

Nafu kemm il-Banda

tag˙na tkun impenjata

matul din il-©img˙a u

s-sena l-o˙ra ma kinitx

xi eççezzjoni. Fil-fatt

minbarra s-servizzi tal-

marçi li jibdew minn Órug il-Vara

u jintemmu bil-març tradizzjonali

ta’ nofs inhar, fl -10 t’Awissu kellna

l-programm MuΩikali annwali.

Programm li kien imΩewwaq

b’attrazzjoni muΩikali permezz tas-

sur David Morris ‘World Whistling

Champion’. Kienet serata ori©inali

g˙all-a˙˙ar u ntlaqg˙et ferm tajjeb

minn dawk preΩenti g˙al dan il-

programm. Il-˙biberija li nibtet

bejn is-sur Morris u l-Banda tag˙na

tant kibret li ftit ©img˙at ilu waqt li

konna g˙addejjin b’kunçert ©ewwa

s-sala tal-Banda jitfaçça David

fl imkien mas-sinjura tieg˙u. Kienet

sorpriΩa ferm sabi˙a u bla dubju l-

ftit mumenti li kellu ©ewwa l-kaΩin

er©ajna ©eddidna l-esperjenza

sabi˙a li kellna fl imkien. Minbarra

dan l-artist ta’ fama internazzjonali,

is-sena l-o˙ra kellna wkoll

mistiedna l-Banda St. Kevern

Brass Band minn ©ewwa Cornwall

l-Ingilterra. Banda Ωag˙Ωug˙a li

offriet divertiment lill-partitarji u

l-pubbliku in©enerali matul l-a˙˙ar

tlett ijiem tal-Festa. Wara l-Festa

ftit jiem ta’ mistrie˙ u mill-©did

tfassal programm g˙al sena o˙ra.

Fil-bidu t’Ottubru 2006 is-

Sur Alfred Galea, l-Uffi çjal

Relazzjonijiet Internazzjonali,

avviçina lill-kumitat u lill-

kummissjoni banda fejn Ωvelalna

li kien hemm interess qawwi minn

xi baned barranin li jsir skambju

mal-Banda tag˙na. Il-kumitat ˙ass

li g˙andu janalizza kull stedina u

fi nalment ˙ass li stedina partikulari

minn ©ewwa Cave, provinçja

ta’ Ruma kienet l-aktar attraenti

li wie˙ed ma setax jirrifjuta. Il-

kummissjoni banda fl imkien mal-

kumitat qablu u aççettajna

dan l-invit. Din il-mawra

©ewwa l-Italja li ta˙bat

ukoll f’g˙eluq is-sittin

anniversarju tal-Banda

ser tlaqqag˙na ma’ erba’

baned o˙ra Ewropej. Fil-fatt

minbarra l-Banda tag˙na

ser ikun hemm ukoll banda

Taljana, IngliΩa u wa˙da

FrançiΩa. Çertament li dan

il-festival internazzjonali

ser ikun ta’ esperjenza

unika g˙all-Banda tag˙na.

Aktar tag˙rif rigward dan il-

festival issibuh f’dan l-istess

ktieb.

Fix-xhur tax-xitwa komplejna

bil-preparamenti g˙all-Home Concert kif ukoll g˙all-impenn

internazzjonali. Fl-24 ta’ Marzu sar

il-Home Concert fejn din is-sena

fl -okkaΩjoni tal-10 anniversarju

mill-˙atra ta’ Mro. David Agius,

Óidmetil‐Banda Re Ìor© V

Is‐Sur Rokku Camilleri jippreΩenta t‐trofew lis‐Sur Manswet Zammit b˙ala l‐Bandist tas‐Sena 2006.

Messa©© mill-Kummissjoni Banda

Mro. David Agius jidderie©i l‐Banda Re Ìor© V waqt kunçert li ©ie mtella’ ©ewwa s‐Sala Robert Samut fl‐Furjana biex ifakkar l‐10 anniversarju mill‐˙atra tieg˙u b˙ala Direttur tal‐Banda.

48

b˙ala Surmast Direttur tal-Banda tag˙na, dan il-

kunçert sinfoniku sar ©ewwa s-Sala Robert Samut.

Kienet okkaΩjoni sabi˙a o˙ra fejn spikkat l-g˙aΩla tal-

muΩika, ˙afna minnha kkomponuta mill-istess Surmast

Agius. Ftit jiem wara kellna impenn ie˙or fuq stedina

din id-darba tas-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙, bil-mi©ja ta’ l-

Isqof Pawlu Cremona ©ewwa l-Imqabba. Serata o˙ra li

ntlaqg˙et ferm tajjeb b’g˙aΩla ta’ muΩika adattata g˙all-

okkaΩjoni. Matul dawn l-a˙˙ar ©img˙at komplejna bil-

preparamenti kemm g˙all-impenji li kellna fl -Italja kif

ukoll programm strumentali li g˙andna preparat g˙all-

Festa.

Qabel ma ntemmu dan l-artiklu nag˙mlu appell

b’mod speçjali lill-©enituri sabiex tibag˙tu lil uliedkom

jitg˙allmu l-muΩika b’xejn ©ewwa l-kaΩin tag˙na.

In˙e©©u wkoll lill-bandisti tal-post sabiex matul is-sena

nag˙mlu daqsxejn sforz u nkunu aktar regolari g˙all-

kunçerti. A˙na nifhmu li ˙afna mill-bandisti jkunu

impenjati, min b’xog˙ol u min bi studju, u napprezaw

mhux ftit is-sagrifi ççji li kull wie˙ed jag˙mel. Però

huwa permezz t’hekk li l-livell tal-Banda jiΩdied.

Nag˙lqu dan il-messa©© billi b˙as-soltu nistiednu lil

kul˙add sabiex matul il-jiem tal-Festa nakkumpanjaw

il-baned kollha mistiedna. B’mod speçjali nistednukom

sabiex tattendu g˙all-programmi strumentali kemm tal-

Banda tag˙na kif ukoll tal-Banda IngliΩa li din is-sena

ser tkun il-mistiedna speçjali tag˙na.

Viva l-Banda Re Ìor© V ta’ l-Imqabba

Is‐Sur David Morris, ‘Whistling World Champion’ li kien wie˙ed mill‐mistednin barranin g˙all‐festa tas‐sena l‐o˙ra. Is‐Sur Morris akkumpanja lill‐Banda Re Ìor© V waqt il‐Programm Strumentali nhar l‐10 ta’ Awissu.

Il‐Banda Re Ìor© V tidher iddoqq siltiet muΩikali ©ewwa s‐Sala Paolo VI waqt l‐udjenza privata mal‐Papa Benedittu XVI ©ewwa l‐Vatikan.

Professional Car Repair CentreLow Bake Oven Spray Painting

Jig Alignment Panel Beating

Tel: 2168 0089 Mobile: 9944 9461

Palma Garage

Il‐partitura ta’ l‐‘Innu Santa Marija Mtellg˙a s‐Sema’ ta’ Mro. David Agius

49

Hymn Innu lil Marija Assunta L. Farrugia

Hymn Innu lil ÌuΩeppi Galea – Fundatur tal-Banda V. Galea

Sopran: Priscilla Anne Madiona, Tenur: Stefano Calleja

Overture French Comedy K. Bela

Suite Carmina Burana K. Orff

Preghiera Ave Maria J. Fenech

Singer: Tenor Andrew Sapiano

March Maltese Cross A. Isca

Directed by Andy Isca

Overture Maltesina C. Pace

Big Band Piece At the Gramlin Ball Charles Lee Hill

Directed by Andy Isca

Incidental Music Meditation Mro. D. Agius

Soloist on Tublar Bells: Mr. Chris Baldacchino

Song Tomorrow C. Strouse

Singer: Myron Josè Agius Arr. Mro. D. Agius

Selection Mister Volare D. Mudungo

Hymn Lil Ra˙al Twelidi A. Camilleri

Hymn Innu tal-Banda A. Camilleri

Mro. D. Agius A.Mus L.C.M A. Mus. V.CM ( Hons) ALCM

Surmast Direttur

Programm Vokali u Strumentalimill‐Banda Re Ìor© V

nhar l‐10 ta’ Awissu 2007

It-Tnejn, 30 ta’ Lulju: BIDU TAL-KWINDIÇINA – JUM IT-TFAL

6.00pm Quddiesa Kantata li fi ha jsiru l-preΩentazzjoni u t-tberik tat-trabi u tat-tfal lill-Madonna. Iqaddes

u jmexxi l-funzjoni l-Wisq Rev. Dun Nazzaren Caruana, Kappillan. Il-Funzjoni tag˙laq billi

l-©enituri jpo©©u l-fjuri u x-xema’ li jkun ©abu mag˙hom quddiem l-Istatwa tal-Madonna.

Ting˙ata Santa – tifkira lill-©enituri tat-tfal li jkunu ˙adu sehem fi l-funzjoni.

8.00pm Mixg˙ela tal-Knisja u tal-KaΩin tas-Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V.

8.00pm Lejla Maltija fi l-pjazza ta’ quddiem il-KaΩin. Jie˙u sehem l-aqwa talent Malti.

MATUL IL-ÌRANET TAL-KWINDIÇINA

8.00pm Mixg˙ela tal-faççata tal-Knisja u l-KaΩin tas-Soçjetà.

Il-Óamis, 9 ta’ Awissu: JUM IL-ÓRUÌ TA’ L-ISTATWA

7.30pm To˙ro© l-Istatwa artistika u devota ta’ Santa Marija fuq iz-zuntier, fejn ti©i milqug˙a mill-Banda

Re Ìor© V bid-daqq ta’ innijiet marjani. Tie˙u sehem ukoll is-Sopran Imqabbi, is-Sinjorina

Francesca Farrugia. Wara, il-Banda mmexxija minn Mro. David Agius tkompli tferra˙ it-toroq

tar-ra˙al b’marçi brijuΩi.

Il-Ìimg˙a, 10 ta’ Awissu: JUM IL-BANDA

8.15pm Il-Banda Re Ìor© V tag˙mel març qasir minn fejn il-Bini Muniçipali tal-Kunsill Lokali g˙all-

pjazza tal-Knisja, San BaΩilju u l-Pjazza ta’ quddiem il-KaΩin.

8.45pm Wara li nassistu g˙all-wasla tal-mistednin distinti, il-Banda Re Ìor© V ta˙t id-direzzjoni ta’

Mro. David Agius tag˙ti bidu g˙all-Programm Vokali u Strumentali Annwali. Wara jsir

riçeviment li g˙alih mistiedna s-soçji, benefatturi u partitarji nisa u r©iel kollha.

Is-Sibt, 11 ta’ Awissu: L-EWWEL JUM TAT-TRIDU

8.30pm Il-Banda San ÌuΩepp ta’ Óal Kirkop, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Brian Cassar, tibda març

brijuΩ minn quddiem il-KaΩin g˙al madwar diversi toroq fi r-ra˙al li jer©a’ jispiçça quddiem

il-KaΩin.

Il-Óadd, 12 ta’ Awissu: IT-TIENI JUM TAT-TRIDU

8.30pm Il-Banda Sant’Elena ta’ Birkirkara, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Joseph Vella tibda març brijuΩ

minn quddiem il-KaΩin g˙al madwar it-toroq ewlenin tar-ra˙al li jer©a’ jispiçça quddiem il-

KaΩin.

It-Tnejn, 13 ta’ Awissu: IT-TIELET JUM TAT-TRIDU

8.30pm Il-Banda tas-Soçjetà Santa Marija, il-Banda Re Ìor© V, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. David Agius

tibda l-març tradizzjonali ta’ l-a˙˙ar tridu organizzat u mmexxi miΩ-Ωg˙aΩag˙. B˙as-soltu,

jakkumpanja l-març il-briju tas-soçji u partitarji fl imkien ma’ sorpriΩi ©odda.

8.45pm Il-Banda IngliΩa mistiedna g˙all-Festa ta’ din is-sena, St. Stythians Brass Band minn Cornwall,

ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Derek Johnston tesegwixxi programm qasir ©ewwa l-pjazza.

It-Tlieta, 14 ta’ Awissu: LEJLET IL-FESTA

8.00pm Il-Banda San Mikiel ta’ ÓaΩ-Ûabbar, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. David Agius tibda març mat-

toroq ta’ l-Imqabba.

8.15pm Il-Banda IngliΩa, St. Stythians Brass Band minn Cornwall, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Derek

Johnston tesegwixxi Programm Strumentali ©ewwa l-pjazza.

10.15pm Programm Strumentali mill-Banda San Mikiel ta’ ÓaΩ-Ûabbar, dejjem ta˙t id-direzzjoni tas-

Surmast Direttur Mro. David Agius.

L-Erbg˙a, 15 ta’ Awissu: L-GÓID TA’ L-ASSUNTA

12.00pm Il-Banda Re Ìor© V g˙al darb’ohra mmexxija minn Mro. David Agius, tibda l-març popolari

ta’ fi lg˙odu minn quddiem il-KaΩin g˙al madwar it-toroq prinçipali tar-ra˙al.

6.00pm Il-Banda Queen Victoria taΩ-Ûurrieq, ta˙t it-tmexxija ta’ Mro. Alfred Farrugia tibda març minn

Triq Valletta sal-pjazza.

6.00pm Il-Banda De Rohan ta’ ÓaΩ-Ûebbu©, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Ronnie Debattista tibda març

minn Triq Santa Katarina sal-pjazza, tid˙ol fi z-zuntier tal-Knisja u tilqa’ l-˙ru© ta’ l-Istatwa

artistika u devota ta’ Santa Marija b’innijiet marjani. Wara, il-banda tkompli takkumpanja l-

Istatwa tul il-purçissjoni.

6.45pm Hekk kif iΩ-Ωew© baned mistiedna jaslu fi l-pjazza, ikomplu jdoqqu wara xulxin sa quddiem il-

KaΩin tas-Soçjetà Santa Marija.

7.15pm Il-Banda Queen Victoria taΩ-Ûurrieq ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Alfred Farrugia ssellem l-

Istatwa Titulari minn fuq il-plançier bid-daqq ta’ l-Ave Maria u innijiet ohra. Tie˙u sehem

ukoll is-Sopran Francesca Farrugia.

8.45pm Malli l-Istatwa tasal quddiem il-KaΩin, il-Banda Queen Victoria mmexxija minn Mro. Alfred

Farrugia tesegwixxi l-Innu l-Kbir lil Marija Mtellg˙a s-Sema, kompoΩizzjoni ta’ Chev. Mro.

George Martin, fuq kliem tal-W.R. Patri J.M. Ghigo. Jie˙u sehem il-Baritonu Piju Dalli , it-

Tenur Andrew Sapiano kif ukoll il-Kor Parrokkjali San ÌuΩepp tal-Kalkara ta˙t id-direzzjoni

tas-Sur Samuel Bezzina. Wara l-istess Banda tkompli bil-Programm Strumentali.

10.30pm Wara ringrazzjament ©ewwa l-Knisja mill-membri u ammiraturi tan-nar, il-Banda IngliΩa, St.

Stythians Brass Band minn Cornwall, mmexxija minn Mro. Derek Johnston tkompli tallegrana

b’siltiet ta’ muΩika le©©era quddiem il-KaΩin.

L-Erbg˙a, 22 ta’ Awissu: L-OTTAVA TAL-FESTA

7.30pm Mixg˙ela tal-faççata tal-Knisja kif ukoll tal-KaΩin tas-Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor©

V. Nag˙lqu l-Festa ta’ din is-sena b’serata ta’ kant u divertiment quddiem il-KaΩin.

Mallia Petrol StationPjazza San Nikola, Si©©iewi Tel: 2146 7764

G˙al kull bΩonn fil-karrozza tieg˙ek, asal wasla s’g˙and Mallia Petrol Stationfil-Pjazza tas-Si©©iewi fejn issib kull ˙a©a li tin˙tie© g˙all-karozza tieg˙ek,u issa jixtiequ j˙abbru li g˙andhom batteriji ta’ barra g˙all-karozzi kollha

li jibdew bi prezzijiet ta’ Lm18.50.

Kif ukoll:Silencers g˙all-karrozzi kollhaCrash Helmets kbar u Ωg˙ar

Kull kwalità ta’ ΩjutTyres ©odda ta’ kwalunkwe daqs

G˙ododTiswija ta’ Tyres fil-pront b’apparat modern

Aççessorji u ‘spare parts’ ta’ kull kwalitàG˙andek issib ukoll muturi u karrozzi g˙all-bejg˙

Self ServiceMit-Tnejn sal-Óadd il-lejl kollu

I N D U R AT U R I

Theuma House, 302 St. Paul Street, Valletta VLT 07, Malta.

Tel: 21234075, 21236605 Fax: 21244201

G˙all-materjal ta’l-induratura irrikorru

g˙and:

53

It-Tnejn, 30 ta’ Lulju: Bidu tal-Kwindiçina

– Jum it-Tfal 6.00pm Issir il-preΩentazzjoni u tberik tat-trabi u tfal lill-

Madonna. Imexxi l-W. Rev. Kappillan Dun

Nazzaren Caruana,

6.30pm Quddiesa Solenni g˙at-tfal tal-parroçça. Talba

tal-Kwindiçina, Innu u Barka Sagramentali.

It-Tlieta, 31 ta’ Lulju: Jum iΩ-Ûg˙aΩag˙ 6.30 pm Quddiesa bis-sehem taΩ-Ωg˙aΩag˙ minn Rev. Fr.

Trevor Fairclough. Talba tal-Kwindiçina, Innu

u Barka Sagramentali.

Il-Óamis, 2 ta’ Awissu: GriΩma tal-Morda 6.30pm Quddiesa li fi ha ji©i amministrat is-Sagrament

tal-Morda. Huma m˙e©©a sabiex jattendu

l-anzjani u l-morda tar-ra˙al. Imexxi Rev.

Carmel Zammit O.P. Talba tal-Kwindiçina

Innu u Barka.

Il-Ìimg˙a, 3 ta’ Awissu: Jum it-Tifkira tas-soçi u benefatturi 6.30pm Quddiesa kantata mmexxija minn Rev. Patri

Joseph Zahra O.P., b’suffra©ju g˙all-erwie˙ tas-

soçji u benefatturi mejtin. Talba tal-Kwindiçina,

Innu u Barka Sagramentali.

L-Erbg˙a, 8 ta’ Awissu: Jum l-G˙aqda tan-Nar 6.30pm Quddiesa g˙all-membri ta’ l-G˙aqda tan-

nar mill-W. Rev. Kappillan Dun Nazzaren

Caruana. Talba tal-Kwindiçina, Innu u Barka

Sagramentali.

Il-Óamis, 9 ta’ Awissu: Óru© ta’ l-Istatwa 6.30pm Quddiesa kantata, talba tal-Kwindiçina u Barka.

7.30pm Isir il-˙ru© solenni ta’ l-Istatwa ta’ Santa Marija

u wara jitkanta l-Innu Ave Maris Stella u l-

Antifona.

Il-Ìimg˙a, 10 ta’ Awissu: Jum il-Familji 6.00pm Quddiesa bis-sehem tal-familji tal-parroçça.

Talba tal-Kwindiçina u Barka Sagramentali.

Is-Sibt, 11 ta’ Awissu: L-ewwel Jum tat-Tridu 6.30pm Quddiesa solenni mill-W. Rev. Kanonku

Carmel Attard. Wara, talba tal-Kwindiçina,

Innu, Salve Re©ina, Litanija, Antifona u Barka

Sagramentali.

Il-Óadd, 12 ta’ Awissu: It-Tieni Jum tat-Tridu (Quddies b˙al nhar ta’ Óadd)

8.30am Quddiesa kantata.

6.00pm Quddiesa solenni mill-W. Rev. Kanonku

Carmel Attard. Wara, kollox b˙all-jum ta’

qabel.

It-Tnejn, 13 ta’ Awissu: It-Tielet Jum tat-Tridu

8.00am Quddiesa kantata.

6.30pm Quddiesa solenni mill-W. Rev. Kanonku

Carmel Attard. Wara, kollox b˙all-jum ta’

qabel.

It-Tlieta, 14 ta’ Awissu: Lejlet il-Festa 8.00am Quddiesa solenni mill-W. Rev. Kappillan Dun

Nazzaren Caruana. Wara jitkanta t-Te Deum u

l-Antifona “Beata Mater”.

6.30pm TranΩulazzjoni solenni tar-relikwa, immexxija

mill-W. Rev. Mons. Joseph Bugeja. Wara,

quddiesa kantata, Salve, Litanija u Çelebrazzjoni

Ewkaristika.

L-Erbg˙a, 15 ta’ Awissu: Jum il-Festa 7.00am Quddiesa

8.00am Quddiesa

9.15am Quddiesa konçelebrata solenni bil-pani©ierku

mill-W. Rev. Mons. Joe Carabott.

10.00am Quddiesa fi l-kappella ta’ San BaΩilju.

11.00am Quddiesa.

5.00pm Quddiesa.

6.00pm G˙asar solenni mill-W. Mons. Alex Cordina.

Salve u Litanija.

7.15pm Purçissjoni bl-Istatwa Artistika, Devota u

Titulari tal-parroçça mmexxija mill-istess W.

Rev. Çelebrant.

10.15pm Antifona u Çelebrazzjoni Ewkaristika.

L-Erbg˙a, 22 ta’ Awissu: L-Ottava tal-Festa 6.30pm Quddiesa, RipoΩizzjoni tar-Relikwa, Te Deum u

Barka.

Nota: Il-muΩika tat-Tridu, lejlet u nhar il-Festa tkun ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast W. Rev. Patri Salv Galea O.P.Sagrament tal‐Qrar: It‐Tlieta, 14 ta’ Awissu, Lejlet il‐festa, ikun hawn diversi konfessuri g˙all‐Qrar

bejn it‐8.30 am u l‐10.30 am, u l‐4.30 pm u s‐6.30pm.

For all types of work on marble and granite, like staircases, kitchen tops, monuments,

memoirs, window sills, facades, vanity units.Visit our Showroom atLabour Avenue, Naxxar

10% Discount till 31st December10% Discount till 31st December

56

Ir-rappreΩentazzjoni artistika tal-

Ver©ni Mbierka Marija, kemm fi l-

pittura, fl -iskultura u arti o˙ra hi bil-

wisq abbundanti. L-Arti Marjana

bdiet kmieni fl -Era Kristjana. Barra li

nsibu xi skrizzjonijiet u ta˙ΩiΩ linejari li

jirreferu g˙all-Omm Ìesù, insibu wkoll,

fi l-katakombi tpin©ija impressjonanti

tal-Omm u l-Iben li qed ji©u invistati

mit-tliet Slaten Ma©i. Wa˙da mill-

pitturi fuq ˙ajt tal-katakombi hija dik

fejn turi l-Madonna bil-Bambin li

f’idu x-xellugija qed iΩomm romblu,

fi lwaqt li b’subg˙ajH il-werrej ta’ idu l-

leminija qed juri stilla mpin©ija fuq ras

Marija Ommu. Din il-pittura li tinsab

fi l-katakombi ta’ Santa Prixilla tpin©iet

fi t-tieni seklu ta’ l-Era Kristjana. Fl-

istess pittura, mal–fi guri tal-Madonna u

l-Bambin hemm ukoll pittura ta’ ra©el.

Dwar din il-fi gura ta’ ra©el, kien hemm

(u g˙ad hemm) kontroversja kbira

fuq min hu dan ir-ra©el? IΩaija? San

Ìwann il-Battista? Xi Appostlu? ... u l-

kontroversja tkompli.

Kien fi l-belt ta’ Efesu li bdiet l-Arti

Marjana. Kienu tpin©ijiet rudimentali,

imma aktar ’il quddiem, fi Ωmien il-

Papa Sistu, il-pittura li turi l-Madonna

g˙amlet avvanz kbir min˙abba l-

impenn ta’ l-istess Papa. Il-Papa Sistu

kien ordna li jsiru xbiehat tal-Madonna

bil-muΩajk, mal-˙itan tal-BaΩilika ta’

Santa Marija Maggiore. Mis-seba’ sat-

tnax-il seklu, il-Madonna kienet ti©i

mpin©ija bit-tema ta’ Re©ina: Sultana

tad-Dinja, Sultana ta’ l-An©li, Sultana

ta’ l-Univers, Sultana tas-Sema, eçç.

Il-Papiet donnhom ˙adu pjaçir b’din

it-tema; sa˙ansitra l-Papa Ìwanni

VII kien ried li jpin©ulu kwadru tal-

Madonna bil-kuruna ta’ imperatriçi fuq

rasHa. Ried ukoll li jpin©u lilu stess

inklinat ˙afna lejn l-art qisu xi lsir. Il-

Papa Ìwanni VII ipproklama lilu nnifsu

b˙ala lsir tal-Madonna, skjav tal-Ver©ni

Mbierka.

Ma rridux ninsew li g˙all-˙abta tas-

seba’ seklu qamet kontroversja kbira

fi l-knisja tal-Lvant dwar l-arti sagra.

L-insara nqasmu f’Ωew© kampijiet

opposti; dawk li ma riedux aktar xbiehat

u dawk li riedu li l-arti tkompli. Dawk

li ma riedux aktar xbiehat kienu jsostnu

li min iqim xbieha jkun idolatra. Il-

kontestazzjoni kienet feroçi u kellu jkun

il-Konçilju ta’ Niçea II li jiddeçiedi favur

l-arti reli©juΩa. Il-Konçilju Vatikan II

fi d-dokument ‘Lumen Gentium’ insibu

referenza g˙al dik id-deçiΩjoni li kienet

ittie˙det fi l-Konçilju ta’ Niçea II favur

l-arti nisranija. Fil-‘Lumen Gentium’

insibu hekk: “... dawk id-digrieti li ©ew stabbiliti fi Ω-Ωminijiet tal-qedem rigward il-venerazzjoni tal-kwadri ta’ Ìesù, tal-Madonna u tal-qaddisin g˙andhom ji©u osservati b’reqqa kbira (L.G. Nru. 67).”

G˙all-a˙˙ar tal-Medju Evu, il-pitturi

u l-iskuturi bdew ipin©u u jiskolpixxu

xbiehat tal-Madonna ta’ ©miel liema

b˙alu. Fost l-artisti l-kbar insibu lil

Fra Angelico li kontra kif kien isir fl -

ikoni tal-qedem, beda jpin©i Madonni

l-©miel tag˙hom b’naturalezza kbira.

L-imma©ini tal-Madonna, b’wiçç

Ωag˙Ωug˙ kemm jista’ jkun uman imma

fl -istess ˙in kemm jista’ jkun ˙elu,

bdiet ti©i mpin©ija fuq ˙afna materjal

differenti: parçmina, tila, injam, ir˙am,

˙©ie©, eçç. Il-knejjes u l-katidrali bdew

jimtlew bix-xbiehat tal-Madonna. It-

teologija ta’ l-arti sagra, speçjalment fejn

tid˙ol ix-xbieha tal-Madonna (fost dawk

ta’ l-an©li u l-qaddisin) hi din: “Min

iqim ix-xbieha jkun qed juri qima lejn

min tirrappreΩenta x-xbieha u mhux lix-

xbieha nnifi sha.” Din id-dikjarazzjoni

nsibuha fi l-‘Lumen Gentium’ li kkwota

mill-kitba ta’ San BaΩilju, sekli qabel.

Fil-©rajja tad-dehra tal-Madonna ©ewwa

Gwadalupe, il-Ver©ni Marija stess uriet

kemm g˙andHa g˙al qalbha l-Arti

Marjana, meta Hi stess irregalat pittura

tag˙Ha stess fuq in-na˙a ta’ ©ewwa tat-

tilma li kien jilbes Diego.

Fil-gΩejjer tag˙na ma bqajniex lura

li npin©u kwadri u nag˙mlu statwi sbie˙

u ˙elwin tal-Ver©ni Marija biex bihom

nimlew in-niçeç u nΩejnu l-knejjes

tag˙na. InΩid ng˙id ukoll li kwadru ta’

l-Assunta f’dak iΩ-Ωmien kien f’kappella

Ωg˙ira fl -in˙awi ‘Ta’ Pinu’ f’G˙awdex,

li l-Madonna tkellmet u wriet ix-xewqa

tag˙Ha lil tfajla ra˙lija jisimha Carmela

Grima. Illum dik il-kappella Ωg˙ira

saret Santwarju BaΩiliku ta’ kobor

imponenti, wa˙da mill-isba˙ knejjes ta’

Malta u G˙awdex.

L‐Arti Marjana Matul is‐Snin

‘Il‐Konvoj ta’ Santa Marija’ li tinsab ©ewwa l‐kaΩin.

kitba ta’ Joe Chetcuti

‘Marija fil‐Glorja’ – Pittura li tinsab fis‐sala prinçipali tal‐kaΩin.

57

Fil-Óajja, li timxi wara Ìesù jew li

tipprova timxi fuq il-passi tal-Madonna,

qatt m’hu façli. L-aktar meta t˙ossok li

qed timxi kontra kull kurrent. Però dan

kollu qatt u qatt m’hu ta’ xejn.

Lorraine Bezzina, illum armla,

omm ta’ Ωew©t itfal qasmet dawn il-ftit

esperjenzi fl imkien mag˙na fl -ewwel

laqg˙a tal-Ìimg˙a Marjana organizzata

©ewwa l-Isptar il-Qadim bejn l-14 u

19 ta’ Mejju 2007. Lorraine, is-seba’

wild fost disat a˙wa (˙ames subien u

erba’ bniet), iΩΩeww©et ta’ età Ωg˙ira

ta’ tmintax-il sena. Forsi ftit kienet

g˙adha taf x’toffri d-dinja. Kienet

viçin ˙afna tal-©enituri tag˙ha l-aktar

ta’ ommha. Il-˙ajja g˙al Lorraine ma

kinitx wa˙da façli u feliçi.

Insemmu biss li wara sena

Ωwie©, Lorraine ˙ar©et tqila iΩda

sfortunatament korriet. Sitwazzjoni

li t-tobba ddeskrivew b˙ala miraklu li

hi g˙adha ˙ajja g˙aliex is-sitwazzjoni

tag˙ha ma kinitx façli. Ftit wara xi nies

da˙lulha d-dar u serquha.

Biss kien f’dawn iΩ-Ωminijiet

li skopriet lil Ìesù. Ìesù… teΩor

imprezzabbli li ̇ add ma seta’ jisraqulha.

Jekk ma jkollokx lil Ìesù qrib tieg˙ek,

jista’ jkollok kull ma toffri d-dinja

imma jkun jonqsok l-isba˙ ˙a©a…il-

veru fer˙ u paçi. Ìesù Hu l-uniku skop

g˙all-˙ajja tag˙na. Ìesù g˙andu jkun

fl -ewwel post fi l-qalb tag˙na. G˙aliex

Hu biss jaf joffri l-veru paçi. Ming˙ajr

Ìesù l-˙ajja tag˙na ma fi ha l-ebda

skop.

Lorraine semmiet ftit esperjenzi

minn tag˙ha fejn tisboq fuq kollox l-

im˙abba u l-fi di li g˙andna jkollna

f’Marija Omm Ìesù u f’Ìesù nnifsu.

Semmiet ©rajja ta’ meta marret g˙and

ommha. Quddiem xbieha tal-Madonna

fi l-kçina, omm Lorraine kienet po©©iet

˙afna fjuri milli kienet tatha o˙tha l-

o˙ra. Ìara li Lorraine hija wkoll kellha

©nien Ωg˙ir li iΩda ma riedx iwarrad.

X’˙in sabet ru˙ha quddiem dan il-

kwadru, Lorraine daret fuq il-Madonna

u qaltilha, “Mill-©nien tieg˙I ma tridx

fjuri?” Óa©a ta’ l-g˙a©eb wara ftit

jiem il-©nien beda jwarrad u jag˙mel

fjuri sbie˙. Il-providenza ta’ Alla

hija kbira g˙aliex Alla jisma’ t-talb li

a˙na nag˙mlulu. U hekk ©ara f’din l-

esperjenza pjuttost ta’ dwejjaq meta

Lorraine tilfet lil Ωew©ha. Kien g˙ad

kellu 42 sena. Miet propju ˙dejha stess

f’jum Kristu Re. Óalla lil Lorraine

b’Ωew©t itfal Ωg˙ar xi trabbi. Qatt

ma naqasha xejn. Kienet forsi anke l-

g˙ajnuna ta’ ommha stess li g˙enet lil

Lorraine to˙or© minn dan id-dwejjaq.

Kienet tg˙idilha li Ìesù ˙a lil

Ωew©ha sabiex ikun tieg˙u fi l-Ìenna.

Huwa propju dan il-messa©© li riedet

twassal Lorraine fi l-messa©© tag˙ha.

A˙na lkoll a˙na ulied Alla u fl imkien

g˙andna setg˙a kbira li l-ebda ta˙sir

ma jista’ jag˙mlilna ˙sara. A˙na

ulied adottivi ta’ Alla u dan g˙andu

jag˙mlilna kura©© kbir. Ìesù meta

kien fostna f’din id-dinja qajjem il-

mejtin mill-mewt, fejjaq iz-zopop, u

l-ebda ta˙sir ma g˙amillu ˙sara. Hekk

l-istess a˙na g˙aliex a˙na ulied adottivi

ta’ Alla l-Missier tag˙na.

Sfortunatament il-bniedem huwa

egoist u ja˙seb biss fi h innifsu. Dan

l-egoiΩmu jwassalna biex nitbieg˙du

minn Alla b˙alma ©ralu propju Luçiefru.

Kien l-isba˙ an©lu li ̇ alaq Alla imma l-

egoiΩmu u s-suppervja tieg˙u wassluh

sabiex jinfi red minn Alla. Irridu nkunu

b˙al Marija li g˙alkemm kienet taf li Hi

kienet il-mag˙Ωula ta’ Alla sabiex issir

Ommu, ma tkabbritx iΩda malli saret

taf li l-qariba tag˙ha EliΩabetta kienet

ser tiled u jkollha tarbija, mill-ewwel

marret Hi stess sabiex tg˙inha. U

kellha ra©un li t-tarbija f’©uf EliΩabetta

tifra˙. Kien hawnhekk li Marija lissnet

dak il-kantiku sabih ta’ tif˙ir lil Alla.

“Ru˙i tfa˙˙ar il-kobor tal-Mulej u

tifra˙ f’Alla s-Salvatur tieg˙i ...”

Irridu nag˙mlu kura©© u ma

naqtg˙ux qalbna. Ma rridux inçedu

g˙al dak li toffri d-dinja g˙aliex a˙na

m’a˙niex ta’ din id-dinja imma rridu

mmorru ngawdu lil Alla g˙al dejjem.

Huwa l-ispirtu li jrid imexxina fi t-triq

it-tajba.

A˙na familja wa˙da u fl imkien

jirnexxilna jkollna skop fi l-˙ajja tag˙na.

Skop li jwassalna g˙al veru fer˙ u paçi

li jkollna meta nkunu qrib ta’ Ìesù u

ta’ Ommu Marija.

Marija fil‐FidiÌimg˙a Marjana 2007

Is‐Sinjura Lorraine Bezzina tindirizza lill‐mi©emg˙a dwar ‘Marija fil‐Fidi’ b˙ala wa˙da mil‐laqg˙at matul il‐Ìimg˙a Marjana 2007 organizzata mis‐Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija.

siltiet mid‐diskors ta’ Lorraine Bezzina ‐ Lajka

do not waste your timegoing around stop at

where you will findeverything under one roof

More brands available...

Qrendi Road, Ûurrieq (Ódejn l‐Armerija) ZRQ 04. Tel / Fax: 21 642465

The Garage Door People

We supply ALL types of doors in

PVC coated and galvanised steel

and AUTOMATE them with

REMOTE CONTROL, MAGNETIC

KEY and CARD ACCESS systems

FGP LIMITED - GARAGE DOORS & ROLLER SHUTTERS

49, VALLETTA ROAD, LUQA LQA 05 TEL: 2166 7107-8, 2167 3627 FAX: 2167 5384

59

Kultant meta n˙arsu lejn il-

kwadri tal-Madonna nsibu lill-

Madonna b˙ala Mara ˙elwa, qisu

mhux mara soda jew mhux mara

ta’ sinsla qawwija. Mentri fl -

Evan©elju, lill-Madonna nsibuHa

b˙ala mara ta’ karattru sod ˙afna.

U g˙alhekk g˙andna g˙alfejn

nag˙ΩluHa b’mudell tag˙na. U

mhux mudell g˙an-nisa biss imma

anke g˙all-ir©iel. M’g˙andniex

in˙ossuna strambi li jkollna mara,

il-Madonna, li nag˙ΩluHa b˙ala l-

mudell tag˙na. Fejn mudell tag˙na?

Mudell tag˙na fl -im©iba tag˙Ha ma’

Alla l-Imbierek. G˙aliex a˙na din

l-aktar li tinteressana

fi l-Madonna. A˙na

nippruvaw nimitawHa

lill-Madonna fuq kif Hi

©abet ru˙Ha ma’ Alla l-

Imbierek.

L-ewwel darba li

niltaqg˙u ma’ Marija

fl -Evan©elju hi meta l-

an©lu Gabrijel dehrilHa

u ˙abbrilHa li ser issir

Omm Alla. L-ewwel ma

beda jitkellem l-an©lu u

qalilHa, “Sliem g˙alik

Marija g˙ax inti sibt

grazzja quddiem Alla.”.... sellmilHa.

U x’©aralha Marija meta semg˙et

lill-an©lu jg˙idilha hekk? In˙asdet,

t˙awdet u beΩg˙at. L-an©lu kompla

jg˙idilHa, “TibΩax Marija g˙ax Inti

sibt grazzja quddiem Alla. Int ser

ikollok Iben u ssemmieh Ìesù.”

Mela g˙aliex l-an©lu qalilHa “Sliem

G˙alik”, Marija in˙asdet u l-an©lu

fl ok fi ssrilHa xi tfi sser Sliem G˙alik mimlija bil-grazzja, qalilHa xi ˙a©a

˙afna itqal. L-an©lu qalilHa, “Sibt

grazzja quddiem Alla. Int ser ikollok

Iben u ssemmieH Ìesù.” Din hi

˙afna itqal li ji©i l-an©lu u jg˙idlek

li ser ikollok Iben u ssemmieH Ìesù

milli jg˙idlek is-Sliem G˙alik. U

Marija meta semg˙et lill-an©lu

jg˙idilHa hekk wie©bet, “kif jista’

jkun dan ladarba jien ma nag˙rafx

ra©el?” Marija kienet miΩΩew©a lil

ÌuΩeppi però ma kinux g˙adhom

joqog˙du fl imkien g˙aliex il-Lhud

kellhom id-drawwa li meta jiΩΩew©u

jag˙mlu sena ma jg˙ixux fl imkien.

Allura ma kienx ikun jista’ jkollhom

relazzjoni bejniethom u g˙alhekk

ma setax ikollhom tfal. G˙alhekk

Marija wie©bet lill-an©lu “…kif

jista’ jkun dan la jiena ma nag˙rafx

ra©el” Mela meta qalilHa Sliem G˙alik fl ok spjegalHa qalilHa xi

˙a©a itqal u meta we©bitu kompla

jg˙idilHa, “il-qawwa ta’ l-Ispirtu

s-Santu tinΩel fuqek u tix˙et id-dell

tag˙ha fuqek. Int ser ikollok iben

g˙aliex l-Ispirtu s-Santu ser jinΩel

fuqek. Din hija ˙afna itqal! G˙aliex

din qatt ma nstemg˙et li ser ikollok

iben permezz ta’ l-Ispirtu s-Santu.

A˙na din il-©rajja ilna nisimg˙uha

minn meta twelidna, ilna elfejn sena,

ng˙iduha qisha mhu xejn imma hija

xi ˙a©a kbira ˙afna li ma setg˙etx

tifhimha. Mela l-an©lu fl ok jg˙inha

beda jkompli j˙awwadHa. Mela l-

ewwel l-an©lu sellmilHa. Imbag˙ad

fl ok fi ssrilha qalilha li ser ikollHa Iben

u wara permezz ta’ l-Ispirtu s-Santu.

Ta˙sbu intom li l-Madonna fehmitu

dan il-kliem? Il-Madonna we©bitu,

“Ikun minni skond kelmtek”. U xi

tfi sser din is-sentenza? Mhux qed

nifhmek imma jekk qed tg˙id hekk

IVA. Issa din trid tkun karattru

dg˙ajjef biex tg˙id hekk jew trid

tkun mara ta’ karattru sod u ta’

grazzja kbira ma’ Alla l-Imbierek!

Trid tkun ta’ karattru dg˙ajjef biex

ikollok esperjenza b˙al din, tag˙mel

mistoqsijiet u fl ok jispjegahomlok

jg˙idlek misteru akbar, u tibqa’ ma

tifhem xejn u tg˙id, “Ikun minni

skond kelmtek” Mhux g˙ax fhimt

imma g˙ax nemmen. Dan huwa l-

ewwel episodju fejn a˙na nistg˙u

nie˙du lil Marija b˙ala

mudell.

Fil-˙ajja tag˙na,

niltaqg˙u ma’ ˙afna

affarijiet li ma nistg˙ux

nifhmuhom. Per eΩempju

xi diΩgrazzja. Mara jew

ra©el li forsi jkunu twajba,

ji©rilhom xi ˙a©a. Imma

g˙aliex? Jew xi ̇ add li jg˙ix

˙ajja forsi mhux daqshekk

tajba, dejjem ji©ieh kollox

tajjeb … in-negozju tieg˙u

dejjem jikber eçç. Fil-˙ajja

tag˙na niltaqg˙u ma’ ˙afna

affarijiet li ma nifhmuhomx. Imma

a˙na g˙andna ng˙idu “Mulej ma

nifhimx imma g˙andek ra©un.” Ma

nistax nifhem imma jiena nemmen

u ninsab çert li inti g˙andek ra©un.

Imma jrid ikollna rabta ma’ Alla l-

Imbierek biex naslu li ng˙idu hekk.

Fil-˙ajja tag˙na normali a˙na rridu

nippruvaw inkunu qrib ta’ Ìesù biex

meta jinqala’ xi ˙a©a, dak li nkunu

©emmajna bl-im˙abba ta’ Alla u bir-

rabta tag˙na ma’ Alla tkun tiswielna

biex ma nitkissrux, ma nitfarkux, ma

nitilfux il-fi di u ma nitilfux lil Alla.

Mela xi jfi sser il-kliem ikun minni skond kelmtek. Naççetta li jiena

nsir Omm Alla. U b˙ala Omm Alla

Marija MudellÌimg˙a Marjana 2007

siltiet mid‐diskors ta’ Dun Anton Gouder ‐ Provigarju

Il‐Provigarju Dun Anton Gouder jitkellem fuq Marija b˙ala l‐Mudell tag˙na waqt il‐Ìimg˙a Marjana 2007.

TA’ BALALPETROL SERVICE STATION

GENERAL TYRE REPAIRS, ALSONEW TYRES, LUBRICANTS, AUTO PARTS

AND OTHER AUTO ACCESSORIESProp. Emanuel Gatt

New Street, Luqa • Tel: 2180 9351

G˙andek il-bejt iqattar?

G˙andek il-kontrabejt maqsum?

Tista’ ssolvi din il-problema. UΩa l-membrane Ωebg˙a tal-pinzell u tag˙mel

ix-xog˙ol int stess. Kif tag˙milha? Ting˙ata parir b’xejn ming˙and is-

SUPER S IRONMONGERY

SCUDOFLEX MEMBRANE

IL-PROPRJETARJI TAL-ÓANUT JAWGURAW IL-FESTI T-TAJBA LIL KULÓADD.

Óinijiet:

Mit‐Tnejn sal‐Ìimg˙a

6.30am – 1.00am, 3.30pm – 7.00pm

Is‐Sibt

6.30am – 1.00pm

ta’

Triq Dun Matteolo Saliba, Ûurrieq

Tel: 2168 9256 Mobile: 9949 2416

EUROCaterersContact Person: Mario Attard

Sales and Rental of Slush Machines& Soft Serve MachinesTestaferrata Street, Ûurrieq

Tel. 2164 2647 Mob. 9982 0269e-mail: pulsar@nextgen.net.mt

61

x’g˙amlet Marija? Marret g˙and

il-ku©ina tag˙Ha sabiex tifta˙ar u

tg˙idilha x’kien ©ralHa? Le. Marija

marret sabiex tg˙in lil EliΩabetta,

sabiex tkun il-qaddejja tag˙ha. Issa

ejja nkunu sinçieri. Kieku lilek

jidhirlek an©lu u jg˙idlek li inti ser

issir Omm Alla, ta˙seb li inti ser

tag˙milha ta’ qaddejja ta’ xi ˙add

jew tara kif ser issib il-qaddejja

g˙alik? Inti x’kont tag˙mel?

Kieku … jien Omm Alla … arani

u la tmissnix…..ara kif tkellimni.

Imma Marija marret tag˙milha ta’

seftura. Issa meta ng˙idu marret

min-Nazzaret s’g˙and EliΩabetta,

ma marretx b’xi karozza! Din hi

umiltà. Malli Marija ˙abbrilha li

ser issir Omm Alla, l-ewwel ˙sieb

li ©ieHa f’mo˙˙Ha kien li t˙obb.

Tmur taqdi lil min g˙andu bΩonn.

Óafna drabi a˙na meta nkunu nafu

b’xi ̇ add li g˙andu bΩonn l-g˙ajnuna

tag˙na, ng˙idu, “jekk jg˙idli jew

jitlobni ng˙inu.” Imma jekk jg˙idli!

Dan mhux dak li jrid minna Ìesù.

Fejn tara l-bΩonn anke jekk ma

jg˙idlekx, ag˙ti sehmek. Fil-kaΩ

ta’ Marija, EliΩabetta kienet di©à

ilha sitt xhur tqila, imma Marija ma

marretx tg˙idliha jiena tqila g˙andi

bΩonnok. Imma kif saret taf li

g˙andha bΩonn l-g˙ajnuna ma qalitx

g˙alfejn ma qaltlix jew tkompli

titkabbar wa˙edha. Xejn minn

dan. Meta saret taf, Marija avolja

Omm Alla, marret tag˙milHa ta’

qaddejja. Dan hu mudell ie˙or.

Jien ng˙inek mhux jekk tg˙idli,

g˙aliex forsi nist˙i ng˙idlek le, imma

fejn tara l-bΩonn. Ag˙ti sehmek.

Ìesù hekk g˙allimna. Ilkoll nafuha

l-parabbola tas-Samaritan it-tajjeb.

Insibu li dak ir-ra©el qabΩu fuqu

l-˙allelin u ˙allewh fl -art g˙al-

kwaΩi mejjet. G˙adda qassis u

baqa’ sejjer. G˙adda levita u baqa’

sejjer. G˙adda samaritan u nduna

li dak g˙andu bΩonn l-g˙ajnuna u

g˙enu. U Ìesù ma jg˙idx li dak

ir-ra©el ta’ ma’ l-art beda jg˙ajjat

g˙all-g˙ajnuna. Is-samaritan g˙enu

mhux g˙ax qallu biex jg˙inu imma

g˙aliex rah fi l-bΩonn. U a˙na hekk

irridu nag˙mlu. Lil min narawh

fi l-bΩonn anke jekk ma jg˙idilniex,

irridu ng˙inuh. Dun Ìor© kien

i˙obb jg˙id “kieku g˙andna paroli!

Waqt il-prova kollox!”. G˙alhekk

meta nindunaw li xi ˙add g˙andu

bΩonn l-g˙ajnuna a˙na g˙andna

ng˙inuh. Tkun qed tissogra li

dak li jkun jg˙idlek tinda˙alx, ma

rridx … imma b’daqshekk dan xi

sogru kbir? U Marija qaltilha lil

EliΩabetta x’kien ©ralha? Le. L-

umiltà ta’ Marija ©eg˙litha biex

iΩΩomm kollox f’qalbHa g˙aliHa.

Issa ejja ng˙idu l-verità. Kieku kont

inti x’kont tag˙mel? Lanqas biss

tinΩel isfel imma tifta˙ it-twieqi u

tibda’ tg˙id lill-©irien kollha. Ma

tkunx qed tag˙mel xi ˙a©a ˙aΩina

g˙aliex li ser issir Omm Alla hija

a˙bar tajba. Imma Marija fl -umiltà

tag˙Ha Ωammet kollox g˙aliHa. U

Alla l-Missier lil Marija ppremjaha

g˙all-umiltà tag˙Ha billi nebba˙ lil

EliΩabetta u EliΩabetta mill-ewwel

laqg˙atHa g˙andha u qaltilHa,

Kif ikun dan li Omm Sidi ti©i

g˙andi?” Kif jista’ jkun li Omm

Alla ti©i g˙andi. Jien suppost ni©i

g˙andek. A˙seb u ara meta Marija

qaltilha li marret biex taqdieha, biex

isserviha!. G˙all-umiltà tag˙Ha Alla

ppremjaha. Óafna drabi a˙na na˙sbu

li jekk inkunu umli kul˙add jag˙mel

li jrid bina. Jekk inkun umli ma

nil˙aqx. Kul˙add jg˙addi minn fuq

rasi. G˙ax min hu umli jafda f’Alla

u jmexxieh Hu. G˙ax Marija kienet

umli, Alla l-Imbierek taHa triq o˙ra

u nebba˙ lil EliΩabetta. U Marija

malli EliΩabetta qaltilHa kif jista’ jkun dan li Omm Sidi ti©i g˙andi, ma bdietx tifta˙ar u tg˙idilha x’kien

©ralha. Imma Marija meta ndunat li

EliΩabetta taf, bdiet tfa˙˙ar ’l Alla.

Ru˙i tfa˙˙ar il-kobor tal-Mulej.

G˙aliex kull ˙a©a tajba ©ejja minn

Alla. Kull ˙a©a tajba li hemm fi na

©ejja minn Alla. G˙andna g˙aliex

nimitawHa lill-Madonna f’din din

ir-rabta tag˙Ha ma’ Alla? A˙na

l-ir©iel niddejqu li jkollna mara b˙al

din b˙ala mudell g˙all-˙ajjitna?

Imbag˙ad x’©ara? ÌuΩeppi

nduna li Marija kienet tqila. Il-

Madonna g˙ax qalet IVA lil Alla

da˙let fi nkwiet kbir. ÌuΩeppi kien

ra©el normali u ta’ l-affari tieg˙u. Il-

Madonna da˙let fi nkwiet kbir mhux

g˙ax g˙amlet xi ˙a©a ˙aΩina imma

g˙ax qalet IVA lil Alla. Kieku

ÌuΩeppi rrapurtHa kienu j˙a©©ruHa

Ωgur. Imma g˙aliex ÌuΩeppi

kien ra©el ©ust beda ja˙seb biex

i˙arrabHa. U Marija ma setg˙et

tag˙mel xejn g˙aliex ma setg˙etx

tg˙idlu li bis-sa˙˙a ta’ l-Ispirtu s-

Santu. Óadd ma kien jemminHa!

Ir-ra©el li tant kienet t˙obb kien qed

ja˙seb ˙aΩin fi Ha. Trid tkun sod

jew dg˙ajjef biex issofri dan kollu?

G˙ax ˙alliet f’idejn Alla, Alla feta˙

triq. ÌuΩeppi kellu ˙olma u l-an©lu

qallu, “TibΩax tie˙u g˙andek lil

Marija g˙aliex dak li ser tiled Huwa

opra ta’ l-Ispirtu s-Santu.”

Pjuttost naΩΩarda ng˙id li

ÌuΩeppi kellu fi di akbar minn ta’

Marija g˙aliex Marija rat an©lu

imma ÌuΩeppi ˙olom ˙olma. Dan

seta’ qam fi l-g˙odu u jg˙id, “...u iva

din kienet ̇ olma!”, u ma jag˙tix kaΩ.

ÌuΩeppi kien ra©el ©ust, bniedem

tajjeb ˙afna Induna li dik il-˙olma

©ejja minn Alla U ÌuΩeppi emmen

˙olma li ©ejja minn Alla. Min jaf

kemm iddispjaçieh ÌuΩeppi li ˙aseb

˙aΩin f’Marija. Min jaf meta ÌuΩeppi

u Marija ltaqg˙u fl imkien wara dan

l-episodju, x’qalilHa ÌuΩeppi? Min

jaf kemm iddispjaçieh. Min jaf

kemm qalilHa, “kif m’g˙idtli xejn?”

San ÌuΩepp kellu rabta kbira ma’

Alla. Hekk ukoll Marija kellHa

fi di kbira u rabta kbira ma’ Alla.

U dan mhux kollox. Li kieku nduru l-

Evan©elju nsibu ˙afna aktar episodji

li jg˙inuna sabiex Marija tkun il-

mudell tag˙na. ÌuΩeppi u Marija

fl imkien, kellhom rabta qawwija

ma’ Alla u allura g˙ax afdaw

f’Alla l-ebda ˙sara ma setg˙et

tkissirHom. Nitolbu fl imkien biex

il-familji kollha kemm l-ir©iel kif

ukoll in-nisa, ilkoll nafdaw f’Alla

g˙aliex hekk biss inΩommu l-familji

tag˙na mag˙qudin.

Bar &

RestaurantSt. Thomas Road, Luqa

Tel: 2180 0243Inservu kull kwalità ta’ikel

bi prezzijiet moderati.

Nispeçjalizzaw fil-Pasta, Steaks,Chickens u anke la˙am taΩ-Ωiemel

Dun ÌuΩepp Zammit StreetÛurrieq - Malta. Tel: 2168 0760

Business Hours:Monday to Friday: 9.00a.m. - 12.00p.m. 4.00p.m. - 7.00p.m.Wednesdays & Saturdays : Half Days

Carabott Jewellers

COMBINED TRADES CENTRESALJATURA STREET, MQABBA

(wara Celest il-Mechanic)

Fejn issibu: varjeta ta’ g˙odda fosthomWelding Sets, Battery Chargers, Boosters, Tapes & Dies

Metric, UNF, UNC.High Pressure Washers, Pompi ta’ l-ilma g˙ad-dar

Boldijiet B.S.W., B.S.F., U.N.F., M.M.Kiri ta’ Chaser Speçjali g˙at-t˙affir tat-trinek tal-kanen tad-dawl.

Óinijiet tal-ftu˙: Mit-Tnejn sal-Ìimg˙a mill-4.00 - 7.00p.m.Is-Sibt mit-8.00a.m. - 12.30p.m.

63

Jg˙idu li darba Dun Ìor© qal li

hu ma kienx ©ie biex joqg˙od iqarar

imma biex jg˙allem. Issa Dun Ìor©

qarar lil bosta nies imma Ωgur li hu

kien ja˙seb u jemmen li l-missjoni

tieg˙u kienet biex jg˙allem. Qatt

ma tilef okkaΩjoni sabiex jg˙allem.

Óajtu kollha kienet biex jg˙allem.

Kien i˙obb jg˙id, ‘it-tag˙lim g˙ajn

ta’ kull ©id’. Din hi wa˙da mill-

opri kbar tal-˙niena li tg˙allem lil

min ma jafx. U minn dan hu li hu

li kiteb daqshekk kotba. Biss Dun

Ìor© lanqas biss kien jiffi rmahom

il-kotba li kiteb. Propju f’dan il-

perjodu s-Soçjetà tal-MUSEUM

fet˙et dak li nsej˙ulu l-Arkivju tal-

kitbiet ta’ Dun Ìor©. Dan ifi sser

li s-Soçjetà tal-MUSEUM bdew

ji©bru l-kitbiet, dokumenti eçç.

kollha tieg˙u u tippreservahom kif

g˙andu jkun sabiex kollox ikun

mi©bur f’dan l-Arkivju – Çentru

Studji Dun Ìor©.

Iç-çentru tal-˙ajja ta’ Dun Ìor©

kien Sidna Ìesù Kristu. Dun

Ìor© kien jg˙ix g˙alih. Ja˙seb fi h

u jitkellem mieg˙u. G˙alih Ìesù

kien le˙en il-ma˙bub. Naturalment

aktar viçin ta’ Ìesù nsibu lil

Marija Santissma. Dun Ìor© kien

jitkellem biex jifhmu kul˙add. Din

kienet wa˙da mill-intuwizzjonijiet

ta’ Dun Ìor© li kapaçi jitkellem kif

jifhmu kul˙add. Jekk tkun trid xi

˙a©a inti ser tmur g˙and min jista’

jtik dik il-˙a©a. Inutli tmur g˙and

min m’g˙andux! G˙alhekk Dun

Ìor© kien idur fuq Marija Omm

Ìesù

Dun Ìor© kien marbut ˙afna

ma’ Marija Santissma. Per

eΩempju Dun Ìor© kien terzjarju

tal-Karmnu fi l-1928 wara li kien

di©à ilu 22 sena saçerdot. Hawn

min ja˙seb li Dun Ìor© kellu biΩa’

fuq is-salvazzjoni ta’ ru˙u. Dun

Ìor© kien bniedem ta’ fi di kbira.

Kellu idea tant kbira ta’ Alla li kien

jibΩa’ minn Alla. JibΩa’ mhux fi s-

sens li jitwerwer minn Alla imma

li jibΩa ‘ li jonqsu, g˙aliex jekk

veru t˙obb lil xi ˙add ma tkun trid

tonqsu f’xejn. Dun Ìor© kiteb xi

affarijiet li kien iffi rmahom b˙ala

Patri Franco. Dun Ìor© stess

kien jg˙id li kien imnebba˙ minn

Beatu Franco li kien devot kbir tas-

Sagrament u ta’ Marija Santissma.

Hawn min jg˙id ukoll li dan Beatu

Franco kien bniedem ftit stramb u li

jitilg˙ulu malajr. Jg˙idu li dan kien

iΩomm ftit ©ebel f’idu biex jekk ikun

ser jirrabja ida˙˙al ©ebla f’˙alqu

u ma jirrabjax. Il-karmelitani

g˙o©bithom ˙afna li Dun Ìor©

sar terzjarju tal-Karmnu u tawh il-

privile©© jg˙idulha l-fi gliolanza

jew a˙jar aggregat speçjali b˙al

meta ssir tesseru speçjali. Jg˙idu li

f’Malta kienu tnejn biss li kellhom

dan il-privile©©. Il-Karmelitani

mhux biss f’Malta imma wkoll

madwar id-dinja jqisu lil Dun Ìor©

b˙ala wie˙ed minnhom. Fil-fatt

jg˙idu li dan Dun Ìor© huwa Beatu

Karmelitan. L-idea tal-Karmelu hija

d-devozzjoni lejn Marija Santissma

u allura kellu devozzjoni kbira lejn

il-labtu tal-Madonna. Óa©a tal-

g˙a©eb hi li wara 45 sena fi l-qabar,

il-lazz tal-labtu tal-Madonna li

Dun Ìor© kellu ma’ g˙onqu g˙adu

jidher. Dun Ìor© kien g˙amilha

regolament fuq il-membri tal-

MUSEUM sabiex ikunu miktubin

fi l-labtu tal-Karmnu.

Jg˙idu li darba Dun Ìor©

mar g˙and regattier u xtara minn

g˙andu kwadru tal-Madonna tal-

Bon Consigli, tal-pariri t-tajba.

Dan il-kwadru stil grieg jew

biΩantin, dendlu fi t-tara© fi d-dar

tieg˙u fejn kien joqg˙od ©ewwa l-

Óamrun. Jg˙idu li kellu devozzjoni

kbira lejn dan il-kwadru tant li kien

i˙ares lejn il-Madonna u jitlobha l-

pariri. Darba, u dan l-episodju kien

qalu Dun Ìor© stess kellu problema

kbira, li bqajna qatt ma sirna nafu

x’kienet din id-diffi kultà u hu u tiela’

Marija u Dun Ìor©Ìimg˙a Marjana 2007

mid‐diskors ta’ Mons. Lawrence Gatt‐ Direttur tad‐Dar tal‐Providenza

Mons. Lawrence Gatt, Direttur tad‐Dar tal‐Providenza, wie˙ed mill‐kelliema matul il‐Ìimg˙a Marjana 2007.

La SpigolaFish Shop

Quality fresh fi sh daily, frozen fi sh

and seafood, ice fl akes

49, Blue Grotto Avenue, Ûurrieq

Mobiles: 9944 9258 9985 9639

SHOE SHINE FOOTWEARSHOE SHINE FOOTWEAR

SHOE SHINE, Carmelo Caruana Street, Ûurrieq ÛRQ 04Phone: 2168 5241 • Fax: 2164 9381 • Mob: 9982 1932

E-mail: shoeshin@maltanet.net

MR & MRS CARUANA

FOOTWEAR & LEATHER GOODS

Di DIEGOLifes tyleLifes tyleDi Diego, 113, Blue Grotto Avenue, Zurrieq

Tel: 2164 9381, 2168 5241 Fax: 2164 9381 Mob: 9982 1932 E-mail: dapaola@maltanet.net

Clothing & Footwear

65

t-tara© waqaf quddiem il-kwadru u

taleb lill-Madonna: “Mater Boni

Consigli ora pro me”. Jg˙id li

sema’ vuçi çara ˙afna u li jista’

jifhima u qaltlu, “Serva silenzium”

ji©ifi eri osserva s-silenzju. Kien

jg˙id li ©ietu paçi kbira.

Dun Ìor© kien iqaddes ˙afna

fi l-knisja tas-Samra li tinsab

mal-©enb tal-knisja l-kbira tal-

Óamrun. Din jg˙idulha s-samra

g˙aliex il-Madonna hija ta’ kulur

iswed. Insibu devozzjoni kbira

ta’ din il-Madonna ©ewwa Spanja

u jg˙idulha ta’ Atoçja. Din

hija l-Madonna mtellg˙a s-

sema u Dun Ìor© da˙˙al din

id-devozzjoni lejn il-Madona

tas-Samra. Fil-knisja ta’

Damaxxena, il-knisja tal-

Griegi li nsibu ©ewwa l-Belt

Valletta, meta l-papas tal-

griegi kien ikun imsiefer,

Dun Ìor© kien imur hu u

jie˙u ˙sieb hu l-knisja tal-

Madonna Damaxxena. Dun

Ìor© hu propjament mill-

Belt. Twieled il-belt imma

kienu marru joqog˙du mill-

ewwel ©ewwa l-Óamrun.

Dun Ìor© kien tg˙ammed

fi l-knisja tal-Madonna ta’

Porto Salvo u Dun Ìor© kien

jg˙idhom dawn l-affarijiet

biex juri li hu kien marbut

daqshekk ma’ episodji tal-

Madonna.

Dun Ìor© kellu devozzjoni

kbira ˙afna lejn ir-ruΩarju u

kien ukoll g˙amilha regola sabiex

is-soçi tal-MUSEUM g˙andhom

jg˙idu r-ruΩarju. Dun Ìor© kiteb

ktieb apposta fuq ir-ruΩarju li fi h

formoli ta’ kif tg˙id ir-ruΩarju

b’mod differenti Billi r-ruΩarju

hija talba ripetittiva kien jara kif

jivvinta formoli biex inti tg˙id

ir-ruΩarju ming˙ajr ma tiddejjaq.

EΩempju wie˙ed hu li kien jg˙id

biex il-missierna u l-ewwel tlett ave

marijiet tg˙idhom bil-mod u ta˙seb

fuqhom. Imbag˙ad is-seba’ ave

marijiet l-o˙ra ta˙seb fuq il-misteru

nnifsu. Dan sabiex kemm jista’ jkun

wie˙ed ma jaljenax rasu u jkun jaf

x’qed jg˙id. Dun Ìor© kien jg˙id

˙mistax il-posta ruΩarju u fl -1957

kien qal lil s˙abu tal-MUSEUM

li hu kien jg˙id ˙ames posti o˙ra

li sej˙ilhom il-Misteri tad-Dawl

fejn fi hom sab sodisfazzjon kbir.

Dawn il-misteri huma episodji

mill-˙ajja ta’ Ìesù – mag˙mudija,

l-ewwel miraklu tat-tie© ta’ Kana,

meta g˙allem il-beatitudnijiet fuq

il-muntanja, it-trasfi gurazzjoni u t-

twaqqif ta’ l-Ewkaristija mqaddsa.

Propju ˙amsin sena ilu Dun Ìor©

kien di©à mnebba˙ minn Alla fuq

dawn il-misteri tad-dawl li propju

ftit tas-snin ilu l-Papa ˙abbarhom

mad-dinja koll˙a.

Kul˙add jaf li ç-çentru tal-

MUSEUM qieg˙ed ©ewwa l-Blata l-

Bajda fejn hemm ukoll il-knisja tal-

Medalja MerakoluΩa. Devozzjoni

o˙ra kbira li kellu Dun Ìor©.

Din id-devozzjoni wasslitu biex

g˙amilha li kull soçju jkun miktub

ukoll fi l-medajla mirakoluΩa. Dun

Ìor© kellu sens kbir ta’ Alla. Alla

m’g˙andux g˙edewwa ˙lief id-

dnub.

Allura l-istorja kollha tal-

medalja mirakoluΩa fejn il-Mara

tirfes ir-ras tas-serp, tad-dnub. Id-

devozzjoni kbira ta’ Dun Ìor©

wasslitu wkoll biex kiteb litanija

twila ta’ tif˙ir lejn il-Madonna

imsej˙a Vestis Honoris. Kull soçju

tal-Museum g˙andu jg˙id dan it-

tif˙ir nhar is-7, 17 u 27 ta’ kull

xahar. Kellu devozzjoni solida

msej˙a krisoçentirka, imdawwra

ma’ Kristu. Kien i˙obb ˙afna

lill-Madonna g˙aliex kien i˙obb

˙afna lil Ìesù u viçi versa. Hekk

g˙andha tkun id-devozzjoni tag˙na.

Sfortunatament a˙na ng˙idu li

a˙na devoti lejn il-Madonna

jew lejn xi qaddis g˙ax hekk

kien missieri u n-nannu.

Forsi g˙ax jisimni g˙al xi

qaddis partikolari. Din mhux

devozzjoni lejn il-qaddis jew

lejn il-Madonna imma lejn

festa jew soçjetà.

Dun Ìor© kiteb ktieb

kollu kemm hu fuq il-

Madonna jismu Benedicta.

Ktieb immirat g˙ax-xahar

ta’ Awissu. F’dan il-ktieb

insibu tliet ra©unijiet g˙aliex

il-Madonna tant t˙obb lilna l-

bnedmin:

1. Il-Madonna t˙obb lill-

bniedem g˙ax hu kien il-

kawΩa li g˙aliha Ìesù sar

bniedem u ©ie fi d-dinja.

2. Il-Madonna t˙obb lill-

bniedem g˙aliex hi taf kemm

batiet min˙abba fi l-bniedem

3. Il-Madonna t˙obb lill-

bniedem g˙aliex hi biss

taf kemm i˙obbna Alla l-

Imbierek.

It-tradizzjoni tg˙id li l-Madonna

mietet nhar it-13 ta’ Awissu. Kien

hemm preΩenti l-appostli kollha

minbarra Tumas. Jumejn wara,

ji©ifi eri fi l-15 ta’ Awissu, Tumas

kien mag˙hom u l-appostli riedu

jift˙u l-qabar biex dan Tumas jara

l-fdalijiet ta’ Marija. Ìara li l-

©isem ta’ Marija ma sabuhx. Din

it-tradizzjoni antika turi li sa mill-

bidu nett, l-insara kienu jemmnu li

l-Madonna ©iet imtellg˙a s-sema

bir-ru˙ u bil-©isem.

San Ìor© Preca, l‐ewwel Qaddis Malti

John’s

Butcher Tue: 7.15 - 11.45

Wed: 9.30 - 11.45

16.00 - 18.45

Thurs: 6.30 - 11.45

Fri: 6.30 - 11.45

16.00 - 18.45

Sat: 6.30 - 11.45

Misra˙ il-Fidwa,

Mqabba - Malta

Tel: 2168 0942

Victor’s Take AwayBar, Restaurant, Cafeteria

Specialising in Fresh Fish, Maltese Food & PartiesDun ÌuΩepp Zammit Str., Ûurrieq

(Next to Bus Terminus and near the Ûurrieq School)

Noffru servizz lill‐kaΩini f’dak li hu kiri ta’ platti, kikkri, frieket, skieken, eçç...Inbid Home made bi prezz speçjali g˙al BBQ’s u attivitajiet o˙ra. (Fliexken jew Ìarar)

Tel: 2164 1033 • Mob: 9947 4249

PET CAREKull ma trid g˙all-©nien u g˙ar-raba, sustanzi eçç.

G˙all-pets mediçini g˙all-annimali kollha.Ìwies u affarijiet g˙all-kaçça, insib u sajd,

˙niex ta’ Limperjal ta’ barra u reels,qasab, snanar u swivels u

kaxxa tal-plastic tas-sajd, eçç.Lanza, spag tan-nar, nases u dqiq tal-ful, eçç.

Qrendi Road, Ûurrieq Tel: 2164 9727

67

A˙na normalment nitkellmu

˙afna dwar Marija. Xi kultant ukoll

nippruvaw nifhmu xi misteri dwar

Marija. Hekk ng˙idu a˙na nippruvaw

nifhmu kif hija l-Immakulata, kif

hija nisslet u baqg˙et ver©ni, kif

©iet imtellg˙a s-sema bir-ru˙ u l-

©isem. IΩda dwar Marija ˙afna drabi

ta˙arbilna l-aktar ˙a©a importanti, u

allura ddeçidejt li nippruvaw naraw

ftit min hi Marija. Kif g˙andna

n˙arsu lejha? U meta nitkellmu

dwar Marija, kif g˙andna nitkellmu

dwarha?

Il-Knisja t˙ares lejn Marija l-

aktar b˙ala dik li hija; ‘Omm Alla’.

Fil-fatt dan it-titlu (li m’hu titlu xejn

imma hekk hu tassew) jindirizzana

biex lil Marija narawha fi r-relazzjoni

tag˙ha mal-misteru tal-Verb Divin

Inkarnat, u allura ukoll fi r-relazzjoni

tag˙ha mal-Knisja li hija l-Ìisem

mistiku ta’ Kristu.

Il-Verb Divin, sar bniedem

biex jifdi lill-bnedmin. Ladarba

twieled biex jifdina, u hekk fi lfatt

g˙amel sa temm ˙ajtu g˙alina fuq

salib, Irxoxta u telà s-sema biex

jibg˙atilna d-difensur. Dan g˙andu

jfi sser li a˙na b˙ala bnedmin g˙andu

jkollna rikonnoxxenza lejn dan il-

g˙emil ta’ m˙abba infi nita. U jekk

a˙na b˙ala bnedmin g˙andu jkollna

rikonoxxenza, ifi sser li g˙andu

jkollna çerti doveri biex permezz

tag˙hom nuru din ir-rikonoxxenza.

U hawn, allura, tajjeb li nifhmu

x’doveri g˙andhom il-bnedmin

mifdija lejn din l-Omm li hija “Omm

Alla” u lejn dan Alla mag˙mul

bniedem; Ìesù; Alla li jsalva; l-

Immanuel, Alla mag˙na.

Id-dover, l-obbligu, minnu nnifsu

jitlob li jkun hemm tip ta’ relazzjoni.

X’tip ta’ relazzjoni g˙andna m’Alla

u ma’ Marija? Kif nista’ nid˙ol

f’relazzjoni ma’ Alla u ma’ Marija,

jekk nibqa’ ma nafhomx? U allura

biex inkunu nafu x’relazzjoni g˙andu

jkollna ma’ Alla u ma’ Marija,

tajjeb li llum nitkellmu fuq kollox

dwar ir-relazzjoni ta’ Marija mal-

misteru tal-Verb Inkarnat u tal-

Ìisem mistiku. Hemm bΩonn però

inΩommu dejjem quddiem g˙ajnejna

li g˙andna nirrikorru lejn l-Iskrittura

Mqaddsa u lejn it-Tradizzjoni

appostolika, g˙ax ma nistg˙ux

ninjoraw l-iΩvilupp dottrinali li se˙˙

fi l-Knisja sa Ωminijietna.

Minn dak li g˙edna s’issa

nikkonkludu li, l-ewwel u qabel

kollox, hemm bΩonn li nistqarru,

nifhmu u nemmnu r-rwol ta’ Marija

fl -istorja tas-salvazzjoni. Rwol li hu

marabut b’mod li ma jistax jinfi red

mill-misteru ta’ Kristu u tal-Knisja.

Dan il-misteru ta’ Marija Omm

il-Mulej, matul is-sekli impenja lil

˙afna rg˙ajja u mg˙allmin. U˙ud

minnhom, huma u jippruvaw jg˙ollu

l-aspetti çentrali tal-marjolo©ija,

dejjem ittrattawha fl imkien mal-

kristolo©ija jew l-ekkleΩjolo©ija.

Marija però timmerita li ti©i trattata

b’mod speçifi ku fi l-funzjoni tag˙ha

fl -istorja tas-salvazzjoni, fi d-dawl

tal-Iskrittura Mqaddsa u t-tradizzjoni

tal-knisja. Imbag˙ad, ikun utli

˙afna li nitkellmu dwar id-doveri

tal-bnedmin mifdija lejn l-Omm

imbierka ta’ Ìesù. Il-Kostituzzjoni

Dommatika tal-Konçilju Vatikan

II dwar il-Knisja, ‘Dawl tal-Ìnus’

(‘Lumen Gentium’), fi n- numru

54, tg˙idilna hekk: “G˙alhekk il-Konçilju Mqaddes, waqt li qieg˙ed jesponi t-tag˙lim dwar il-Knisja li biha l-Feddej divin i˙addem is-

salvazzjoni, irid b’mod xieraq ifi sser x’kien is-sehem tal-Ver©ni Mqaddsa fi l-Misteru tal-Verb mag˙mul bniedem u tal-Ìisem Mistiku u x’inhuma d-dmirijiet tal-bnedmin mifdija lejn Omm Alla, Omm Kristu u Omm il-bnedmin u, fuq kollox, Omm il-fi dili (Omm dawk kollha li jemmnu).

Ir-rwol li Marija rçiviet mill-

pjan Divin ta’ salvazzjoni, jin˙tie©

attenzjoni partikulari. Dan ir-rwol

jin˙tie© ukoll li kull min jemmen

jilqg˙u bil-fer˙ ˙alli hekk jaççetta

lil Marija f’˙ajtu u jag˙tiha l-post

li jist˙oqqilha. Filfatt g˙alina l-

insara, dan ir-rwol ta’ Marija, meta

Marija fil‐KnisjaÌimg˙a Marjana 2007

siltiet mill‐messa©© ta’ Fr. Joseph Zahra O.P.

Id‐Direttur Spiritwali tas‐Soçjetà, Fr. Joseph Zahra O.P. jg˙addi l‐˙sibijiet tieg˙u waqt il‐Ìimg˙a Marjana 2007.

Sejba Road MqabbaFor a Free Estimate Contact:

Carmel D. SpiteriMob: 9949 4304, 7999 3816

C.D.S.A l u m i n i u m W o r k s

Benny il-Beach(Ta’ Ìokba)(Ta’ Ìokba)

Specialising in Rabbit & Maltese CuisineSpecialising in Rabbit & Maltese Cuisine

Triq il-BiΩantini, Qrendi • Tel: 21 685 087 • Mob: 9948 7275Triq il-BiΩantini, Qrendi • Tel: 21 685 087 • Mob: 9948 7275

Two Big Screens

Live Football & Karaoke

Special appetizers are also served in a Friendly Atmosphere

Smoking Area available

(Ta’ Ìokba)

Benny il-BeachBenny il-Beach PubWine Bar

69

naççettawh, jissarraf f’˙ajjitna fl -

atte©©jamenti evan©eliçi li g˙exet

qabilna hi. Marija g˙exet il-prinçipji

evan©eliçi qabel ma dawn ©ew

im˙abbra. Hekk narawha per eΩempju

fi t-T˙abbira ta’ l-An©lu: “Hawn jien

il-qaddejja tal-Mulej ha jsir minni

skond kelmtek” (Lq 1,38). Hawn

Marija tkun di©à g˙amlet tag˙ha u

g˙exet il-kliem li Ìesù g˙allimna

fi l-‘Missierna’ meta qal: “Ikun li

trid int kif fi s-sema hekk ukoll fl -

art” (Matt 6,10). Dan Marija setg˙et

tag˙mlu g˙ax kienet il-‘Mimlija bil-

grazzja’ (Lq 1,28), mimlija b’Alla

mag˙mulha esklussivamet g˙aliH,

u allura me˙lusa minn dak kollu li

huwa ˙aΩin.

Marija, Omm il-Mulej, g˙alhekk

hija destinata biex teΩerçita infl uss

speçjali fuq il-mod ta’ talb

ta’ dawk li jemmnu. Il-

litur©ija tal-Knisja ukoll

tag˙raf dan ir-rwol uniku u

singulari li Marija g˙andha

fi d-devozzjoni u fl -eΩistenza

ta’ dawk li jemmnu. U

hawn jid˙ol dak li qalilna l-

Arçisqof: “B’dak li jien qed

nag˙mel, qieg˙ed nersaq aktar

lejn Ìesù, u qieg˙ed inressaq

o˙rajn lejn Ìesù?” Mela jekk

a˙na qed norganizzaw ‘Wirja

Marjana’, ‘Festa Titulari’

u o˙rajn, qieg˙ed nag˙mel minn

dak li qed norganizza ‘talba’? Ma

ninsewx li t-talb huwa l-uniku mod

kif permezz tieg˙u nistg˙u nid˙lu

f’relazzjoni ma’ Alla u ma’ Marija

Ommu u Ommna.

U huwa propju g˙alhekk li

g˙andna nkunu veri devoti ta’ Marija.

Xi tfi sser tkun devot? Devozzjoni

tfi sser dedikazzjoni u ma tistax tkun

dedikat g˙al xi ̇ add jew lejn xi ̇ a©a,

jekk lil dak ix-xi ˙add jew lil dik ix-

xi ˙a©a inti ma t˙obbhomx. Kemm

in˙obbuha verament lill-Madonna?

Il-Misteru ta’ Marija huwa verità

rivelata li jist˙oqq attenzjoni kbira u

wkoll studju sinçier u mimli m˙abba

g˙al g˙erf t’Alla, b˙alma jsir fl -

istess Teolo©ija. Ma rridux ninsew

li Ìesù stess kien ©ibed l-attenzjoni

ta’ niesu biex ma j˙arsux lejn Marija

b’entuΩjaΩmu fi l-vojt. Ìesù stieden

lin-nies biex jag˙rfu f’Marija fuq

kollox il-fatt li hija imbierka g˙ax

kienet kapaçi tisma’ l-Kelma ta’

Alla u twettaqha. (cfr Lq11,28).

Minn hawn nag˙rfu li huwa biss

id-dawl tal-Ispirtu li jrid imexxina

biex nifhmu min hi Marija eΩatt u

x’kien ir-rwol tag˙ha fi l-pjan tas-

salvazzjoni. U tant kemm dan huwa

importanti, il-Konçilju Vatikan II

j˙e©©e© lit-teolo©i u l-predikaturi

sabiex, “joqog˙du lura b’˙afna

attenzjoni minn kull esa©erazzjoni

falza...” (cfr ‘Lumen Gentium’

n.67). A˙na u nitkellmu dwar Marija,

irridu dejjem inΩommu quddiem

g˙ajnejna r-rabta li hemm bejn il-

persuna umana tag˙ha u il-persuna

divina ta’ Ìesù. Fl-istess waqt

però jin˙tie© li nΩommu u nag˙rfu

sew id-differenza ta’ bejniethom.

Ma nistg˙ux naqg˙u fi r-riskju li lil

Marija niddivinizzawha (nag˙mluha

alla). Irridu però nitkellmu bilfors

minn dak kollu li tg˙idilna r-

Rivelazzjoni dwar id-doni li Alla ta’

lil Marija g˙all-missjoni speçifi ka li

sej˙ilha g˙aliha. Fl-istess waqt, il-

Konçilju j˙e©©e© ukoll lit-tejolo©i

u l-predikaturi biex ma jaqg˙ux

fi r-riskju li jçekknu lil Marija billi

jaqg˙u “fl -irra©unar Ωejjed” (cfr

‘Lumen Gentium’ n.67). X’ji©ifi eri?

Nie˙du b’eΩempju l-Ver©inità tal-

Madonna; kif tista’ tkun ver©ni u

tibqa’ ver©ni u fl -istess waqt tkun

omm?

Din ma naslux g˙aliha bl-

irra©unar ta’ mo˙˙na imma bil-fi di,

meta nemmnu u naççettaw li Alla

jista’ kollox u allura seta’ wkoll i˙alli

lil din ix-xebba bla mittiefsa, nistg˙u

naççettawha. Jew inkella, kif nista’

nifhem b’mo˙˙i li Marija hija kollha

kemm hi qaddisa? Nifhem u nemmen

però b’dik li hija fi di, g˙ax hekk

©ie mg˙oddi lilna mir-rivelazzjoni

divina u mit-tradizzjoni.

Il-Konçilju jg˙inna biex nag˙rfu

kif g˙andna nimxu fi d-devozzjoni u

fl -istudju tag˙na lejn Marija; “Fil-

Knisja, Marija tokkupa, wara Kristu,

il-post l-aktar g˙oli u l-aktar viçin

tag˙na” (cfr “Lumen Gentium” n.

54).

Hemm bΩonn li niskopru aktar

x’inhu dan il-post l-aktar og˙li -

dan il-kobor mog˙ti lill-Madonna

fi l-misteru tas-salvazzjoni. Dan il-

kobor huwa kollu frott il-vokazzjoni

speçifi ka tag˙ha. Vokazzjoni li hija

b’mod komplet f’riferiment g˙al

Kristu.

Tajjeb nifhmu ukoll x’inhu il-post

l-aktar viçin tag˙na li Marija g˙andha.

Óajjitna hija infl uwenzata mill-

eΩempju u mill-interçessjoni

ta’ Marija. U dan hu l-mandat

li hija u a˙na rçevejna bi

kliem Ìesù stess, meta minn

fuq is-salib qal: “Hawn hi

Ommok… Hawn hu ibnek”

(Ìw 19,27). G˙alhekk hawn

jin˙tie© nistaqsu lilna nfusna

kemm a˙na viçin tag˙ha.

A˙na verament uliedha? L-

istorja tas-salvazzjoni tag˙na

tistedinna biex in˙arsu lejn

Marija.

L-axxetika kristjana

ta’ kull Ωmien, ukoll tistedinna

biex in˙arsu lejha u biex ne˙duha

b’eΩempju perfett ta’ kif g˙andna

naççettaw ir-rieda t’Alla f’˙ajjitna.

Marija hija l-mudell l-aktar qaddis li

tiggwida l-passi ta’ min irid jemmen

lejn is-sema’ pajjiΩna. Kif? Billi

tibqa’ tkun ta’ eΩempju g˙alina b˙ala

dik li dejjem semg˙et il-kelma tal-

Mulej u wettqitha, u wkoll b˙ala dik

li tibqa’ dejjem tg˙idilna: “Ag˙mlu

kullma jg˙idilkom Hu” (Ìw 2,5).

Min˙abba li hija ˙afna viçin tag˙na,

Marija ssostnina waqt il-prova,

tinkura©©ina fi d-difi kkultajiet

tag˙na, u dejjem tpo©©i quddiemna

l-g˙an ewlieni li naslu g˙as-

salvazzjoni. U huwa propju hawn

li jispikka r-rwol tal-maternità tal-

Madonna; b˙ala Omm binha Ìesù,

Assunta fi s-sema, tibqa’ tishar fuqna

lkoll b˙ala wliedha, li minn fuq is-

salib Ìesù afdalna biex nilqg˙uha

b˙ala wliedha fi l-fi di.

G˙ad-dilettanti tal-Festi

Velton Ltd

Mob: 9949 7336

Lampi ta l -Ku lur u Çar i15 watts u 25 watts

71

Dun Ìor© kiteb bosta kotba

fosthom ktieb jismu Benedicta (L-

Imbierka), immirat g˙ax-xahar ta’

Awissu . Dan jinkludi tletin lezzjoni

fuq il-Madonna. Illum ser nitkellmu

fuq ftit mill-virtujiet tal-Madonna

u kif inqeg˙duhom fi l-prattika.

Dun Ìor© kien i˙obb jg˙id li kien

delizzju g˙alih li jitkellem fuq

Marija Santissma. Kien jie˙u gost

jikteb u jitkellem fuq il-Madonna

u kien jie˙u gost li ˙addie˙or

jisma’ fuq il-Madonna. Biss

la darba Dun Ìor© kien i˙obb

˙afna lill-Madonna ma setax

jonqos li kien i˙obb ˙afna lil

binha Ìesù. Fil-fatt Dun Ìor©

kien jg˙id, “Nitpaxxa naqra l-

Evan©elju” u kien isejja˙ lil

Ìesù b˙ala Le˙en il-Ma˙bub.

Mill-Evan©elju wie˙ed g˙andu

jitg˙allem x’g˙andu jag˙mel fuq

˙ajtu kollha.

Tliet virtujiet li kellha l-

Madonna huma l-Fidi, it-Tama

u l-Im˙abba lejn Alla u lejn

il-proxxmu. Tliet virtujiet

insej˙ulhom teologali g˙aliex

g˙andhom x’jaqsmu dirett ma’ Alla.

L-aqwa fosthom hija l-im˙abba.

Dawn il-virtujiet teologali ilkoll

irçivejnihom fi l-mag˙mudija tag˙na.

L-ewwelnett wie˙ed irid ikollu l-

fi di meta qeg˙din hawn fi d-dinja.

Nemmen fi l-mag˙mudija, nemmen

f’Alla, nemmen fl -Ispirtu s-Santu

eçç. Meta nkunu l-©enna nkunu qed

naraw. A˙na nemmnu f’xi ˙a©a li

g˙alissa mhux qed naraw. Il-virtù

tat-Tama jintemm ukoll hekk kif

inkunu ˙dejn Alla g˙aliex it-tama

tag˙na llum hija li dak illi nitlobu lil

Alla naqilg˙uh. It-tama li mmorru

ngawduh fi l-©enna g˙al dejjem. L-

im˙abba hija l-aktar virtù importanti

g˙aliex din hi li tibqa’. In˙obbu lil

Alla g˙al dejjem speçjalment meta

nkunu qrib tieg˙u fi l-©enna.

Fil-litanija tal-Madonna nsibu

diversi invokazzjonijiet fuq il-

Madonna. Anke Dun Ìor© kien

g˙amel litanija o˙ra fuq il-Madonna

li sej˙ilha Vestis Honoris – Libsa

ta’ Unur. Óafna titoli lill-Madonna.

Din g˙adha ting˙ad sal-lum kull 7,

17 u 27 ta’ kull xahar mis-soçi tal-

MUSEUM.

Storja çkejkna. Darba kien

hemm tfajla li kienet f’kulle©©

(boarder) u talbet lil ommha sabiex

tibg˙atilha mera. Ommha li kienet

mara twajba qatg˙et ix-xewqa

ta’ bintha imma fl ok mera wa˙da

bag˙titilha tlieta. L-ewwel mirja

kienet dik li talbitha. F’messa©©

çkejken l-omm qaltilha “din il-mera

turik inti kif inti”. It-tieni mirja

kienet ras ta’ mewt sabiex tfakkar

lit-tifl a fi s-sieg˙a tal-mewt tag˙ha

li kul˙add irid jg˙addi minnha u

l-a˙˙ar mera kienet xbieha tal-

Madonna sabiex tg˙in lit-tifl a fuq

liema passi trid timxi. Biex turi lit-

tifl a kif g˙andha tkun. Din trid tkun

il-mera ta’ ˙ajjitna li naraw x’kienet

tg˙id u tag˙mel il-Madonna,

x’inhuma l-virtujiet tag˙ha u lkoll

nippruvaw nimitawha. Dun Ìor©

kien i˙obb jg˙id li a˙na jrid ikollna

vera devozzjoni lejn il-Madonna

g˙aliex façli li wie˙ed jg˙id li j˙obb

jew li hu devot tal-Madonna. Il-

vera devozzjoni tfi sser imitazzjoni.

A˙na rridu nimitaw lill-Madonna

fi s-sabar tag˙ha, fl -umiltà, fl -

im˙abba eçç. San Pawl stess qal,

“imitaw lili g˙aliex jiena imitajt

lil Kristu”. U Dun Ìor© jista’

jg˙id dan id-diskors lilna. Issa

a˙na x’qeg˙din nag˙mlu biex

nixb˙u lil Dun Ìor©? Qeg˙din

nisimg˙u l-Kelma t’Alla?

Qeg˙din nippruvaw inxandru l-

kelma t’Alla bl-eΩempju tag˙na?

G˙aliex fi nalment fuq dan ser

ikun il-©udizzju tag˙na. Fuq a˙na

x’g˙amilna f’˙ajjitna u mhux

x’g˙amel ˙addie˙or. A˙na rridu

nkunu appostli kif fi l-fatt kien

isejja˙ lill-ewwel membri Dun

Ìor©. Appostli g˙aliex a˙na

wkoll irridu nwasslu u nxandru

l-Evan©elju bit-talb tag˙na,

bl-eΩempju tag˙na eçç. A˙na

rridu ng˙inu sabiex Kristu jkun

mag˙ruf u ma˙bub. Dan hu fi l-fatt

l-g˙an g˙aliex Dun Ìor© waqqaf is-

Soçjetà tal-MUSEUM biex Kristu

jkun mag˙ruf u ma˙bub. G˙aliex l-

ewwel irridu nag˙rfu lil Kristu biex

imbag˙ad inkunu nistg˙u n˙obbuh.

Anke l-kelma MUSEUM, Dun

Ìor© taha tifsira speçjali – Mhux

li kien li d-dinja kollha timxi wara

l-Evan©elju tieg˙ek. Kristu stess

qal, ‘Tg˙allmu minni g˙aliex jien

g˙andi qalbi ˙elwa u umli”. Din hi

l-virtù tal-manswetudni, il-virtù li

ta˙fer u mhux li jkollok qalbek iebsa

tal-˙adid. Din hi propju t-talba li

g˙allimna Sidna Ìesù Kristu, it-

talba tal-Missierna. U Dun Ìor©

kien jg˙id li min ma ja˙fi rx ma

Il‐Virtujiet ta’ MarijaÌimg˙a Marjana 2007

siltiet mid‐diskors tas‐Soç. Ìeraldu Attard‐ Soçju fil‐M.U.S.E.U.M.

Is‐Soçju Ìeraldu Attard jitkellem fuq il‐Virtujiet tal‐Madonna matul il‐Ìimg˙a Marjana 2007.

83, Valletta Road, Mqabba

Open Days: Tuesday - Saturday 9.00am - 5.00pm

Tel: 2164 7247 Mob: 9949 1329

73

jistax jitlob it-talba tal-Missierna

g˙aliex f’din it-talba a˙na nitolbu

lil Alla ja˙frilna dnubietna b˙alma

a˙na na˙fru lil min hu ˙ati g˙alina.

Il-virtù tal-fi di fi l-Madonna

narawha sa mill-bidu nett. Meta

l-an©lu Gabrijel deher lil Marija

u ˙abbrilha li ser tkun Omm Alla,

Marija wie©bet biss, “Hawn jien

il-qaddejja tal-Mulej, ˙a jsir minni

skond kelmtek.” Tant emmnet

Marija li meta l-an©lu qalilha li

EliΩabetta kien ser ikollha hija

wkoll iben, marret g˙andha sabiex

tg˙inha. Anke EliΩabetta qalet

lill-Madonna, “Imbierka inti g˙ax

emmint”.

Marija emmnet misteru kbir, il-

misteru ta’ l-Inkarnazzjoni. Kif Alla

sar bniedem u ©ie fostna. Marija

tissemma l-ewwel darba fi l-bibbja

fl -istorja ta’ Adam u Eva meta

Alla qal lis-serp, “Inqajjem gwerra

bejnek u bejn il-mara, bejn nislek

u nisilha u hi tg˙affi ©lek rasek..”

Din hi l-Immakulata Kunçizzjoni

li fl -istatwi tag˙na nsibuha b˙ala

qed tirfes ras is-serp. Qed tirba˙

il-˙aΩen. Dan hu t-twemmin li jrid

ikollna a˙na. A˙na ma narawhx

lil Alla fi Ωikament imma nemmnu

li qieg˙ed fostna, nemmnu li fi t-

tqarbin inkunu qed nirçievu l-©isem

ta’ Kristu. Kristu stess qalilna,

“…Min jemmen u jitg˙ammed

isalva imma min ma jemminx ikun

ikkundannat.” Dun Ìor© kien tant

i˙obb lil Marija u lil Ìesù li kien

jg˙id li kien qed imiss lil Kristu.

Kellu twemmin kbir. U San Pawl

stess qal meta kien Ateni, “Fih a˙na,

fi h ng˙ixu u fi h immutu.” U Dun

Ìor© kien i˙obb i©ib dan l-eΩempju

li a˙na b˙al ˙uta fl -ilma. Jekk il-

˙uta tne˙˙ieha mill-ilma tmut u jekk

a˙na ma jkollniex lil Alla f’˙ajjitna

li hu mxebbah ma’ l-ilma, immutu.

Biex ng˙idu li nemmnu rridu

nipprattikaw il-fi di. U g˙alhekk

Dun Ìor© kien i˙obb jg˙id “Uliedi

l-Fidi kollox” u kien iΩid “Kieku

g˙andna paroli”. G˙aliex il-Fidi

trid tiprattikaha f’˙ajtek u mhux

bil-kliem biss. Anke l-Malti jg˙id

“Mill-kliem g˙all-fatti hemm ba˙ar

jikkumbatti” Jekk a˙na ma jkollniex

il-fi di li Alla qed jarana, li Alla qed

jismag˙na, li hemm il-Madonna li

t˙obbna g˙aliex hija Ommna, tkun

diffi çli l-˙ajja tag˙na. Il-Madonna

sa mill-bidu nett kienet temmen u

baqg˙et sa l-a˙˙ar temmen li Ìesù

kien Alla. Sa mit-tnissil ta’ Ìesù

f’©ufha fejn il-Madonna nsibuha

b˙ala l-ewwel tabernaklu g˙aliex

©arret lil Ìesù g˙al disa’ xhur s˙a˙.

L-istess a˙na meta nkunu fi l-

grazzja t’Alla, a˙na jkollna fi na

lit-tliet persuni f’Alla wie˙ed, il-

Missier, l-Iben u l-Ispirtu s-Santu.

Hekk ukoll a˙na. Biex veru nkunu

ulied Alla rridu nisimg˙u l-Kelma

t’Alla u nag˙mluha kif qalilna Ìesù

stess “Kull min jisma’ kliemi u

jag˙mlu, dak huwa ommi u o˙ti u

˙ija”. Ìesù qal ukoll “Min i˙obbni

i˙ares kliemi”. Dan g˙andu jkun

g˙an f’˙ajjitna li a˙na nimitaw lill-

Madonna fi l-virtujiet tag˙ha kollha,

fl -ubbidjenza, fi s-safa’ tag˙ha,

fl -im˙abba, fi t-tama, fi l-fi di eçç.,

sabiex fi nalment immorru ngawdu

lil Alla fi s-sema g˙al dejjem.

Rabat Marbles

Designers & Manufacturers of Marble, Granite,Resin, Travestine & Other Stones

• Kitchen & Table Tops• Staircases• Flooring• Facades• Pool Coping• Fire Places• Photo Ceramics, etc.

A wide variety of colours is available

SPECIALISTS IN KITCHEN TOPS WITH INTEGRATED GROVED DRAINBOARDS

Showroom:RIEBU WELL STREET, RABAT

Factory:MISRAÓ SUFFARA, RABAT

Tel: 2145 6680, 2145 0643

Mob: 9949 2281

Fax: 2145 5160

e-mail: rabmar2@global.net.mt

75

Huwa ta’ fer˙ kbir g˙alija li

re©a’ mess lili b˙ala President tas-

Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija li

nikteb dawn il-versi fl -okkaΩjoni tal-

Festa Prinçipali ççelebrata fl -Imqabba

ad unur Ommna Marija Santissima

Mtellg˙a s-sema. Re©g˙et g˙addiet

sena o˙ra! Sena li kienet tassew

impenjattiva g˙as-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙,

sena li fi ha komplejna na˙dmu id f’id

fl imkien u tabil˙aqq urjena l-qawwa

u d-determinazzjoni taΩ-Ωg˙aΩag˙

tag˙na. ‘Sena ta’ ̇ idma u suççess’; din

hija l-fraΩi li tiddeskrivi sewwa s-sena

2006/2007, u din hija l-fraΩi li kienet

tberraq f’mo˙˙ iΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na

hekk kif kompla ji©©edded il-Kumitat

taΩ-Ûg˙aΩag˙ f’Awwisu tas-sena l-

o˙ra.

Wara s-suççessi kbar miksubin

is-sena li g˙addiet permezz ta’ l-

ewwel Skambju Kulturali li qatt ©ie

organizzat miΩ-Ωg˙aΩag˙ fl -Imqabba

u l-Març Trijonfali ta’ l-a˙˙ar Tridu,

tnissel interess kbir minn numru

sabi˙ ta’ Ωg˙aΩag˙ li urew ix-xewqa

li jing˙aqdu mal-bqija tal-membri tal-

Kumitat tas-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ fejn

eventwalment Ωidna l-ammont ta’

membri fi l-Kumitat. Issej˙et l-ewwel

laqgha u dlonk fassalna pjan ta’ ˙idma

Sena ta’ Óidma u Suççess

Messa©© mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙is‐Sur Carlo Sciberras ‐ President tas‐Sezzjoni

li jekk Alla jrid ser na˙sdu l-frott fi l-

©ranet tal-Festa. L-attivitajiet ta’ livell

g˙oli ma naqsu qatt anzi komplejna

no˙or©u b’ideat innovattivi mmens

li taw identità ©dida lis-Sezzjoni

Ûg˙aΩag˙ Santa Marija u r-ra˙al

tag˙na. Komplejna wkoll insostnu d-

djalogu regolari mal-bqija tal-komunità

Mqabbija permezz tal-pubblikazzjoni

tag˙na ‘It-Titular’, kif ukoll komplejna

ninvestu fl -armar estern bl-iffi nanzjar

ta’ statwa artistika ©dida li tirraffi gura

lil Patrijarka San ÌuΩepp, xog˙ol l-

artist Aaron Camilleri Cauchi g˙al Triq

Karmenu Ciantar. Dan wara li s-sena li

g˙addiet iffi nanzjajna l-istatwa artistika

mill-isba˙ ta’ San Ìwann il-Battista.

Minn dan l-ispunt nixtieq f’isem

s˙abi nirringrazzja lil kull minn ta l-

kontribut tieg˙u sabiex b˙ala kumitat

tas-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ stajna nwettqu

b’suççess l-ewwel stadji ta’ pro©ett kbir

g˙al Triq Karmenu Ciantar. Ódimna

wkoll ammont konsiderevoli ta’ liedna

sabiex inkomplu nsebb˙u t-toroq

tag˙na b’liedna ©dida hekk kif jixraq

lill-Festa ta’ l-Imqabba bil-g˙ajnuna

tas-Sinjuri Roderick Pace, Ray Vella

u Antoine Abdilla. Hekk kif semmejt

iktar kmieni f’dan l-artiklu, l-attivitajiet

ma qatg˙u xejn anzi komplew jiΩdiedu

b’konsistenza kbira. Fl-1 t’Ottubru

2006, proprju fi l-Jum Dinji ta’ l-anzjani

g˙amilna Ωjara lir-residenti Mqabbin

©ewwa San Vincenz de Paule. L-g˙an

wara din iΩ-Ωjara huwa sabiex ta’ kull

sena jin˙oloq kuntatt bejn iΩ-Ωg˙aΩag˙

u dawk in-nies li tant kellhom g˙al

qalbhom ir-ra˙al ta’ l-Imqabba. Ta’ min

isemmi l-fer˙ ta’ dawn l-anzjani f’din

Il‐Kumitat tas‐Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ 2007

Ûjara lill‐anzjani ©ewwa San Vinçenz de Paule

Beauty Therapies

• Facials (pigmentation, wrinkles, acne…)

• Body massages (aromatherapy, stone therapy,

indian head…)

• Gym massage for face (lifting)

• Refl exology treatment

• Manicure/Pedicure (removing of corns & calluses)

• Waxing

• Electrolysis

• Nail extensions (acrylic, gels & wraps)

• Nail art

• Eyelash/Eyebrow tinting

• Diet treatments & consultations

• Professional makeup for all occasions (weddings,

theatre…)

BeautyLab

Ritienne Agius N.S.B.TH.I.T.E.C. Beauty Therapist

O.P.I. Nail Technician

12, Triq il-Pal, MqabbaTel: 2164 2553 / 7909 1799

Mdina Road,Ûebbu© ZBG 07

Tel: 2146 6360 2146 0523Fax: 2146 0523Mob: 9949 9132 9987 0975E‐mail:stphilipltd@waldonet.net.mt

The caterers for all occasions & functions

77

iΩ-Ωjara. Fost l-attivitajiet ordinarji li

organizzajna din is-sena nsibu wkoll,

ikla g˙all-partitarji ©ewwa l-Grotto Tavern fi r-Rabat, Football Tournament fl -Imqabba Synthetic Ground, tliet Get Togethers g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙ ©ewwa l-

KaΩin, sparatura g˙all-Plattini u diversi

lotteriji bl-g˙ajnuna siewja tal-partitarja

˙abrieka, Doris Camilleri. Óejjejna

wkoll quddiesa ta’ ringrazzjament fl -

okkaΩjoni tal-bidu tas-sena 2007 fi l-

knisja parrokkjali ta’ l-Imqabba. G˙al

dawn l-a˙˙ar tliet snin er©ajna konna

parti min grupp organizzattiv li fl imkien

mal-Kappillan tal-Parroçça tellajna

b’suççess diversi attivitajiet konnessi

mal-Ìimg˙a Mqaddsa u l-G˙id il-

Kbir fosthom sensiela ta’ EΩerçizzi

Spiritwali bit-tema mag˙Ωula g˙al din

is-sena tkun “Óejju t-Triq g˙all-Mulej’

©ewwa l-Youth Centre, il-festa ta’

Marija Addolorata bl-irfi eg˙ tal-vara

devota waqt il-purçissjoni u l-quddiesa

ta’ Óamis ix-Xirka waqt il-˙asil tar-

ri©lejn. A˙na min-na˙a tag˙na nemmu

˙afna f’dawn l-attivitajiet u g˙alhekk

sa mill-bidu tag˙hom dejjem kellna

parti importanti fl -organizzazzjoni.

Hekk kif tajna ˙arsa Ωg˙ira lejn l-

attivitajiet ordinarji li ©ew organizzati

tul din isena, tajjeb jekk wie˙ed jag˙ti

˙arsa lejn l-attivitajiet ‘straordinarji’

li s-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ irnexxielha

ttella’ b’suççess kbir grazzi g˙all-pjan

amministrattiv realistiku u fuq kollox

b’sens fratern ta’ ˙idma kollettiva.

L-ewwel Presepju Óaj fl -

Imqabba(mit-22 sas-26 ta’ Diçembru 2006)

Hekk kif beda joqrob ix-xahar

t’Ottubru ˙assejna l-˙tie©a li nibdew

na˙sbu sabiex intellg˙u attività fi

Ωmien il-Milied. Il-˙sieb tag˙na kien li

norganizzaw xi ̇ a©a li tkun innovattiva

kemm fl -Imqabba kif ukoll g˙all-ir˙ula

tal-madwar. Kien hemm li nibtet l-idea

li ntellg˙u Presepju Óaj. Evalwajna

fl imkien il-possibiltajiet ta’ postijiet

b’potenzjal fejn stajna ntellg˙u din

l-attività u ddeçidejna li l-Binja ta’ L-

Isptar il-Qadim g˙andha tkun il-post l-

iktar addattat u fi l-fatt avviçinajna lill-

Kunsill Lokali u aççetta li jg˙addilna

il-post. Ta’ dan a˙na nirrigrazzjawh

mill-qalb. Il-Binja ta’ l-Isptar ©iet

ittrasformata f’villa©© tipiku hekk kif

kien fi Ω-Ωmien tat-twelied ta’ Sidna

Ìesù Kristu. L-attività irrikjediet

volum qawwi ta’ xog˙lijiet fuq il-bini

tas-sett, koordinazzjoni ta’ ’l fuq min

40 karattru, bini ta’ sistemi ori©inali

ta’ dwal u g˙aΩla vasta ta’ muΩika

addattata fost l-o˙rjan. Dan kollu

sar grazzi g˙at-talent taΩ-Ωg˙aΩag˙

involuti. L-infl uss qawwi ta’ nies li

ta’ kuljum invada l-Isptar il-Qadim

huwa konferma li l-ewwel Presepju

Óaj fl -Imqabba kien suççess kbir li ser

jibqa’ mnaqqax fl -istorja tas-Sezzjoni

Ûg˙aΩag˙ Santa Marija.

Min hawn nixtieq nie˙u l-

opportunità sabiex f’isem s˙abi tal-

kumitat ner©a’ nrodd il-˙ajr lis-sinjuri

Vince Ciantar, Roderick Pace, Benny

Casha, Nicholas Briffa, Anthony

Farrugia, Jerry Ghigo u Raymond

Camilleri li tawna appo©© kontinwu

tul din l-attività. Nixtieq nirringrazzja

wkoll lil dawk iΩ-Ωg˙aΩag˙ kollha li

b’xi mod jew ie˙or kienu involuti.

Impossibbli li noqg˙od insemmihom

wie˙ed wie˙ed, però jien ng˙idilhom

grazzi kbira talli huma g˙amlu parti

mis-suççess li ksibna.

La Semana Santa – Espana(28 ta’ Marzu – 8 t’April 2007)

Attività o˙ra totalment ©dida g˙all-

GΩejjer Maltin kienet bla dubju ‘La

Semana Santa’ li kienet tikkonsisti

f’esebizzjoni s˙i˙a ta’ repliki ta’ vari

li nsibu fi l-purçissjonijiet Spanjoli li

huma tant mag˙rufa mad-dinja kollha.

Iddeçidejna li din g˙andha tittella’

©ewwa s-swali tal-KaΩin, min˙abba

li s-sala prinçipali di©a’ hija çentru

artistiku fi ha nnifi sha. Tfassal pjan ta’

˙idma fl imkien mas-Sur Michael u s-

sinjuri Nathalie u Leonard Azzopardi

fejn b’˙idma kollettiva rnexxielna

no˙or©u l-massimu tag˙na b’atmosfera

sinonima ma’ dawn il-purçissjonjiet.

Permezz ta’ din l-esebizzjoni wie˙ed

seta’ japprezza d-dettall u r-rikkezzi ta’

‘La Semana Santa’ – Wirja ori©inali g˙all‐Ìimg˙a l‐Kbira

Mument waqt il‐bini tal‐presepju ©ewwa l‐Isptar il‐Qadim

81

dawn ir-repliki fi lwaqt li jassisti g˙all-

wirja unika g˙all-pajjiΩna. ‘La Semana

Santa’ ing˙atat importanza assoluta, fi l-

fatt g˙all-©urnata ta’ l-inawgurazzjoni

stedinna lill-Eççellenza Tag˙ha Marta

Vilardell Ambaxxatriçi ta’ Spanja u

lill-Eççellenza tieg˙u Mons. Pawlu

Cremona Arçisqof ta’ Malta fejn l-

Arçisqof innifsu feta˙ uffi çjalment l-

esebizzjoni.

Il-banda Re Ìor© V esegwiet

programm strumentali ta’ muΩika Sagra

u Spanjola proprju g˙al din l-okkaΩjoni

fi l-pjazza ta’ quddiem il-KaΩin. Tajjeb

ng˙id ukoll li ma’ din l-attività ˙sibna

sabiex namalgamaw xi forma ta’ ©est

fi lantropiku fejn fi l-fatt fi t-8 t’April,

fl -g˙eluq tal-wirja, ippreΩentajna

donazzjoni ta’ fl us lid-Direttur tad-Dar

tal-Providenza l-Mons. Laurence Gatt

b’riΩq l-istess Dar.

Stedina lill-ArçisqofKien proprju f’Diçembru 2006

ftit tal-jiem wara t-t˙abbira li Patri

Pawl ser ikun is-suççessur ta’ Mons.

ÌuΩeppi Mercieca, li jien kellimt lid-

Direttur Spiritwali tas-Soçjetà Patri

Joseph Zahra O.P. u urejt ix-xewqa

li l-wirja ‘La Semana Santa’ ti©i

inawgurata mill-Arçisqof innifsu, fejn

xi jiem wara bg˙atna formalment l-

istedina tag˙na g˙ad-data tat-28 ta’

Marzu. Sa dak iΩ-Ωmien il-mi©ja ta’

l-Arçisqof fostna kienet g˙adha ˙olma.

Wara diversi ©img˙at ta’ laqg˙at u

stennija, l-Arçisqof innifsu tana l-

a˙bar sabi˙a li kien aççetta b’fer˙

l-istedina tas-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙

sabiex jag˙mel l-ewwel Ωjara tieg˙u fl -

Imqabba u eventwalment jifra˙ il-wirja

mtella’ mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa

Marija. G˙aldaqstant, id-data tat-28

ta’ Marzu ser tibqa’ mnaqqxa fl -istorja

tas-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija

g˙all-fatt li kienet proprju hi permezz

tal-wirja tag˙ha ‘La Semana Santa’ l-

qofol ta’ l-ewwel mi©ja ta’ l-Arçisqof

Cremona fi r-ra˙al ta’ l-Imqabba.

Il-Ìimg˙a Marjana(mill-14 sad-19 ta’ Mejju)

G˙alkemm l-ewwel Ìimg˙a

Marjana fl -Imqabba ©iet imtellg˙a mis-

Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ tag˙na proprju fl -

2005, xorta wa˙da nag˙tu importanza

kbira lil din l-attività. Ta’ kull sena

ntellg˙u wirjiet artistiçi ©ewwa l-Isptar

il-Qadim, kollha jissimbolizzaw il-

fi gura t’Ommna Marija Santissima

f’diversi titli. Huwa interessanti l-fatt

li tul il-Ìimg˙a kollha norganizzaw

ta˙didiet ta’ tag˙lim Marjan minn

kelliema esperti fi l-kamp Marjolo©iku.

Din is-sena ˙sibna li fost il-kelliema

jkollna lill-Provigarju Fr. Anton

Gouder u lil Mons. Lawrence Gatt.

Hekk kif g˙amilna analiΩi qasira

ta’ x’sar matul is-sena 2006/2007

mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija,

wie˙ed malajr jista’ jinnota l-impenn

kbir taΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na fi ˙dan is-

Soçjetà u r-ra˙al ta’ l-Imqabba. Issa

li qrobna ferm g˙all-Festa Ωgur ma

jonqosx li g˙al darb’o˙ra ser inkunu

minn ta’ quddiem b’˙idmietna u l-

preparamenti li hemm im˙ejjin g˙al

din is-sena kemm f’rigward ta’ armar

kif ukoll fl -organizzazzjoni bil-qofol

jintla˙aq proprju fi l-Març Trjonfali ta’

l-A˙˙ar Tridu. Min hawnhekk nixtieq

nirringrazzja lil dawk l-g˙exieren

ta’ Ωg˙aΩag˙ li fl imkien mal-bqija

tal-Kumitat g˙addejjin bla heda

sabiex ner©g˙u niΩguraw festa o˙ra

indimentikabbli. Il-˙idma kollettiva u

l-g˙aqda ta’ bejnietna hi li tag˙milna

differenti minn g˙aqdiet o˙rajn.

G˙alhekk l-appell tieg˙i f’dawn

il-©ranet huwa sabiex nie˙du pjaçir

fl imkien ming˙ajr ma nwe©©g˙u lil ̇ add

u ma naqg˙ux g˙al xi provokazzjoni

li jista’ jkun hemm. Niftakru li a˙na

niççelebraw festa ad unur il-Madonna.

‘Sena ta’ Óidma u Suççess’ kienet

il-frazi li jien uΩajt sabiex bdejt dan

l-artiklu, u bl-istess fraΩi nixtieq

nikkonkludi. In˙ossni ferm kuntent u

onorat li nag˙mel parti minn dan in-

nukleu ta’ Ωg˙aΩag˙ li fl imkien qeg˙din

nag˙mlu daqstant xog˙ol b’g˙an

wie˙ed; l-g˙an li nkabbru l-festa ta’

Santa Marija, il-Festa ta’ l-Imqabba.

Filwaqt li nawgura l-festa t-tajba

lil kul˙add, nixtieq nie˙u l-opportunità

sabiex nifra˙ lill-Banda Re Ìor© V li

x-xahar li g˙adda kienet impenjata

bi programmi muΩikali fi l-Kapitali

Taljana kif ukoll nawgura suççess

lil s˙abna ta’ l-G˙aqda tan-Nar li ser

ikomplu jg˙ollu isem is-Soçjetà u isem

Malta bil-parteçipazzjoni tag˙hom fi l-

Kampjonat Dinji tal-Log˙ob tan-Nar

bl-Isem ‘Caput Lucis’ ©ewwa Ruma

bejn l-1 u l-5 t’Awissu.

Viva Santa Marija Protettriçi ta’ l-

Imqabba!

Parti mill‐Wirja fil‐Ìimg˙a Marjana 2007

L‐E.T. Arçisqof Mons. Pawlu Cremona jiffirma l‐ktieb tal‐viΩitaturi fil‐ftu˙ tal‐Wirja ‘La Semana Santa’.

Sehem iΩ‐Ωg˙aΩag˙ matul il‐purçissjoni tad‐Duluri

Orders accepted forWeddings and All Occasion Parties

134, Carmel Street, LuqaTel: 2180 3999

Mobile: 9988 3692

St. George’s Street, LuqaTel: 2167 7230

Confectionery & Pastizzerija

Valentina Hair Care

Unisex SalonMqabba - Tel: 2164 0215

A young qualifi ed professional hairdresser

offering all you need inby joanne

salonBOV

TRIQ IL-MADONNA TAL-ÌILJU

FootballGround

Church

Opening Hours

Monday Closed

Tuesday to Saturday: 9.00am to 5.00pm

For an appointment phone: 2164 0215

• Child cut

• Men cut

• Men wash/cut/rinse

• Women cut

• Women sh. wash/cut/blow/dry

• Women short blow dry

• Women long blow dry

• Colour roots

• Colour whole head

• Straightening short

• Straightening long

• Hair treatment

• Cap lights

• Foil lights short

• Foil lights long

• Up styles

• Perms

83

Mons. Pawlu Cremona O.P.

twieled il-Belt Valletta nhar il-25

ta’ Jannar 1946. Missieru Joseph

u ommu Josephine xebba Cauchi.

Hu g˙andu Ωew© ˙utu o˙rajn,

Lino u Marie-Louise. Óa l-ewwel

edukazzjoni tieg˙u fl -iskola primarja

tal-montessori fi l-Belt Valletta stess

u wara l-edukazzjoni sekondarja

fi l-Liçeo, il-Óamrun. Mons. Pawlu

Cremona O.P. da˙al fl -Ordni

Dumnikana f’Settembru tal-1962

u ©ie professat fl -istess Ordni nhar

id-29 ta’ Settembru 1963. Studja l-

Filosofi ja u t-Teolo©ija fi l-Kulle©©

ta’ San Tumas ta’ Akwinu fi l-

Kunvent tad-Dumnikani fi r-Rabat u

©ie ordnat saçerdot fi t-22 ta’ Marzu

1969. Studja t-Teolo©ija Morali fl -

Università Pontifi çja ta’ San Tumas

ta’ Akwinu f’Ruma minn fejn kiseb

id-Dottorat fl -1973.

Bejn l-1974 u l-1980 u aktar tard

bejn l-1997 u l-2003, hu kien Pirjol

fi l-Kunvent ta’ Sidtna Marija tal-G˙ar

fi r-Rabat. Fl-1981 intg˙aΩel b˙ala

Provinçjal tal-Provinçja Dumnikana

Maltija fejn serva f’dan l-uffi ççju

g˙al Ωew© perjodi ta’ erba’ snin.

Wara ntbag˙at b˙ala

Kappillan tal-Parroçça ta’ Fatima,

Gwardamangia. Bejn l-1993 u

l-1997 kien responsabbli mill-

formazzjoni tan-Novizzi u l-istudenti

Dumnikani fi r-Rabat. Xog˙ol li

re©a’ kien responsabbli minnu bejn

l-2004 u l-2005. Fl-2005 ©ie ma˙tur

Kappillan tal-Parroçça ta’ Ìesù

Nazzarenu ©ewwa Tas-Sliema.

Mons. Pawlu Cremona O.P. serva

wkoll f’diversi uffi ççji o˙rajn ta’ l-

Arçidjoçesi fosthom, Delegat ta’

l-Arçisqof g˙all-Óajja Konsagrata,

Assistent Direttur Spiritwali fi s-

Seminarju ta’ l-Arçisqof ©ewwa tal-

Virtù r-Rabat, membru fi l-Kunsill

Presbiterali, kif ukoll President tal-

Kunsill tas-Superjuri Ma©©uri tar-

reli©juΩi Maltin.

Kiteb bosta kotba fosthom it-

TeΩi tieg˙u – The Concept of Peace

in Pope John XXIII, kotba fuq il-

Kredu u l-Kmandamenti, erba’

kotba o˙ra li kiteb fl imkien ma’

Mons. Ìor© Frendo O.P, illum Isqof

fl -Albanija – Fil-mixja lejn is-Sena

2000, ie˙or fuq il-Virtujiet u fuq il-

Knisja – Ikona tat-Trinità Qaddisa.

It-t˙abbira ta’ Mons. Pawlu

Cremona O.P. b˙ala s-suççessur

mag˙Ωul mill-Vatikan biex iservi

b˙ala Arçisqof ta’ Malta saret nhar

it-2 ta’ Diçembru 2006.

Il-˙atra uffi çjali tie˙u b˙ala

Arçisqof il-©did ta’ Malta saret nhar

il-Ìimg˙a 26 ta’ Frar 2007 ©ewwa

l-Konkatidral ta’ San Ìwann, il-

Belt Valletta. Il-motto mag˙Ωul

mill-Arçisqof il-©did ta’ Malta

hu ÓEJJU T-TRIQ GÓALL-

MULEJ.

Is-Soçjetà Santa Marija u

Banda Re Ìor© V tixtieq tifra˙ u

tawgura lill-Arçisqof Mons. Pawlu

Cremona O.P. g˙al din il-˙atra

b˙ala Rag˙aj tag˙na lkoll. A˙na

lkoll nemmnu fi l-kapaçitajiet ta’

Mons. Pawlu Cremona u perswaΩi

li din il-˙idma pastorali ser titwettaq

b’responsabbiltà kbira. Nitolbu

sabiex il-Mulej iΩomm idejH fuq l-

Arçisqof Cremona u jag˙tih id-don

neçessarju f’din il-kariga ©dida.

Ad Multos Annos

Mons. Pawlu Cremona O.P. L‐Arçisqof il‐Ìdid ta’ Malta

Is‐salib (quddiem u wara) li j©orr l‐Arçisqof ta’ Malta, irregalat lilu mis‐Soçjetà tal‐MUSEUM, li huwa relikwa ta’ San Ìor© Preca.

W.R. Mons. Arçisqof Pawlu Cremona O.P.

Suppliers& Manufacturers

of Bathroom Fittings

G˙all-or˙os prezzijiet fi s-suq

76, BirΩebbu©a Street, BirΩebbu©a • Tel: 2165 1583 • Mob: 7965 8539E‐mail: acholdings@camline.net.mt

• www.reaceramics.com

85

ÌuΩeppi Merçieca twieled

fi r-Rabat, G˙awdex fi l-11 ta’

Novembru 1928. Beda jie˙u l-

edukazzjoni tieg˙u fi s-Seminarju

ta’ G˙awdex u ©ie ordnat saçerdot

fi t-8 ta’ Marzu 1952. Studja fl -

Universitajiet Gregorjana u

Lateranensi ©ewwa Ruma u

kiseb id-dottorat fi t-Teolo©ija u

fi l-li©i Çivili u EkkleΩjastika.

Mons. ÌuΩeppi Merçieca

tqie-g˙ed b˙ala Kançillier tal-

Kurja ta’ l-Isqof f’G˙awdex. Fis-

Seminarju g˙allem it-Teolo©ija u

l-li©i tal-Knisja.

Mill-1959 sa l-1969, kien

rettur tas-Seminarju ta’ G˙awdex

sakemm fl -1969 ©ie mag˙Ωul

b˙ala M˙allef tas-Sagra Rumana

Rota. Kien ukoll konsultur tal-

Kongregazzjoni tas-Sagramenti u

tal-Kongregazzjoni tad-Duttrina

tal-Fidi.

Fis-27 ta’ Lulju 1974 ©ie

nominat Isqof titulari ta’ Ìemelle

fi n-Numidja u awΩiljarju g˙all-

Arçisqof Gonzi. Ftit snin wara

tqieg˙ed b˙ala Vigarju Ìenerali,

u hu baqa’ f’dan is-servizz sakemm

©ie nominat Arçisqof Metropolitan

ta’ Malta fi s-sena 1976. Óa l-pussess

tat-tmexxija ta’ l-Arçidjoçesi fi t-12

ta’ Diçembru 1976. F’Ìunju ta’

l-1991, Mons. ÌuΩeppi Merçieca

©ie nominat Im˙allef tat-Tribunal

Suprem tas-Sinjatura Appostolika.

Fl-1995, l-Arcisqof Merçieca

©ie mag˙Ωul b˙ala membru fi x-

Xirka Ìie˙ ir-Repubblika ta’ Malta

u fl -istess Ωmien ©ie nominat ukoll

b˙ala Kappillan Konventwali

ta’ l-Ordni Sovran Militari ta’

Malta. Meta g˙alaq 75 sena,

fi l-11 ta’ Novembru 2003, l-

Arçisqof Mercieca talab ir-

rinunzja tieg˙u, kif fi l-fatt jesi©u

l-li©ijiet tal-Knisja.

Din però ©iet miç˙uda mill-

Papa Ìwanni Pawlu II u baqa’

jmexxi l-Arçidjoçesi ta’ Malta

sal-25 ta’ Jannar 2007.

Fl-a˙˙arnett, il-Kumitat EΩe-

kuttiv u s-Soçjetà Santa Marija u

Banda Re Ìor© V, juru l-apprez-

zament tag˙na lkoll g˙ax-xog˙ol

siewi li l-Arçisqof ÌuΩeppi

Merçieca g˙amel b’riΩq l-

Arçidjoçesi ta’ Malta tul it-tletin

sena li dam jokkupa l-kariga ta’

Arçisqof u Rag˙aj tag˙na lkoll.

Ad Multos Annos

Apprezzament

Mons. ÌuΩeppi MerciecaArçisqof ta’ Malta bejn Diçembruta’ l‐1976 u Jannar tas‐sena 2007

Mons. ÌuΩeppi Mercieca, Arçisqof ta’ Malta bejn l‐1976 u s‐sena 2007.

L-AvukatDr Mark Portelli B.A., LL.D.

Jawgura l-festa t-tajba Lill-Imqabbin kollha

Uffi ji: 11, Triq l-A wa Ghigo, Mqabba, MQB 1330 Tel: 2164 7089 | Fax: 2122 3058 | Mobile: 79055392

62/3, Triq l-Ifran, Valletta, VLT 1454 Tel: 2122 3235 | Fax: 2122 3058

Pr i va te Tu i t ionMathematics & Physics: Forms 3, 4, and 5 (SEC)

Pure Mathematics:

MATSEC Intermediateand Advanced(1st year course starting soon)

Locality: Mqabba / ÛurrieqContact: M. Debattista B.Ed. (Hons)

Mobile: 79 70 74 58

87

Kemm tkun sena kbira dik li

fi ha ja˙btulek ˙afna okkaΩjonijiet

f’daqqa! Tabil˙aqq, hekk ©ara

din is-sena, u g˙alhekk bir-ra©un

sejja˙tilha sena ta’ grazzja. L-ewwel

u qabel kollox, hija sena speçjali

g˙alina l-membri tal-M.U.S.E.U.M.

g˙aliex fi ha qeg˙din infakkru l-

mitt sena mit-twaqqif ta’ l-g˙aqda

tag˙na. It-tieni, g˙all-poplu kollu

ta’ l-Imqabba min˙abba li l-Qasam

tag˙na din is-sena jag˙laq 75 sena

mill-bidu tieg˙u fi l-Parroçça. IΩda,

b’mod partikulari wkoll g˙all-

poplu Malti u G˙awdxi kollu bil-

Kanonizzazzjoni ta’ l-ewwel qaddis

Malti, San Ìor© Preca.

San Ìor© Preca kien i˙obb jg˙id

li xejn ma ji©ri bl-addoçç, iΩda

kollox fi d-dawl tas-sapjenza t’Alla,

u fi l-fatt kellu ji©i kkanonizzat

proprju f’g˙eluq il-mitt sena tas-

Soçjetà li hu stess waqqaf. Darba

wie˙ed soçju staqsa lil San Ìor©,

“Int qaddis?”, g˙ax in-nies kienu

di©à jqisuh hekk. Huwa wie©bu,

“Le, miniex, iΩda nixtieq insir”.

U sar tassew g˙ax issa g˙andna

wkoll il-konferma ta’ dan mill-

Knisja universali. Il-Papa mhux

biss iddikjarah qaddis, iΩda talbu

jid˙ol quddiem Alla g˙all-Knisja

kollha. Fl-Iskrittura hemm

miktub li Alla jeΩalta lill-umli,

hekk kif g˙amel lil Marija,

g˙ax hi wkoll kienet mara

mimlija bl-umiltà. Dan jg˙odd

ukoll g˙al San Ìor© Preca,

li minkejja d-dinjità tieg˙u

ta’ saçerdot, qatt ma tkabbar

f’˙ajtu, anzi xtaq li wara mewtu

jintesa. Jekk nag˙tu ˙arsa lejn

xi episodji mill-˙ajja tieg˙u,

mill-ewwel ninteb˙u kemm

kien umli. Kull meta kienu

jirreferu g˙alih b˙ala l-fundatur

tal-M.U.S.E.U.M., hu kien jirrifjuta

dan it-titlu, u jg˙idilhom li kien

San Pawl li waqqaf is-Soçjetà g˙ax

kien minn g˙andu li silet din l-idea.

Barra minn hekk, hu qatt ma ried lil

˙add je˙odlu ritratti. Fost l-o˙rajn,

insemmu l-©rajja ta’ meta ©ie

mistieden mill-IngliΩi biex ibierek

magna ©dida fi l-laundry u hekk

kif lema˙ wie˙ed IngliΩ lest biex

je˙odlu ritratt, bag˙at lis-superjur

ta’ San Ìiljan li kien ja˙dem fi l-

post, jg˙idlu, “The father hates photos”. L-umiltà tieg˙u wasslitu

biex meta kienu jg˙ajruh kien

iΩomm sieket. L-ilbies sempliçi

tieg˙u kien ukoll xhieda ta’ din il-

virtù, u xi kultant kont anke ssiblu

xi roqg˙a fi ̇ wej©u. Episodju ie˙or

mag˙ruf hu meta darba Dun Ìor©

kien ˙iere© iqarben il-morda u

wie˙ed saçerdot tah il-kowt tieg˙u

biex jilqag˙lu l-kes˙a, iΩda Dun

Ìor© ma libsux g˙ax rah sabi˙

wisq. U tabil˙aqq, g˙ax kien umli,

Alla g˙aΩlu u fdah bit-tag˙lim tal-

poplu.

Fil-fatt, mitt sena ilu, ©ewwa

dar çkejkna fi l-Óamrun, huwa beda

din l-opra li mbag˙ad infi rxet ma’

Malta kollha u sa˙ansitra ˙ar©et

barra minn xtutna. Kien bidu

pjuttost kwiet b˙alma wara kollox

kien seren l-ambjent tal-kamra ta’

fuq tad-dar tieg˙u li fi ha huwa tant

qatta’ ˙in f’meditazzjoni ma’ Alla.

Ma kienx hemm dawl elettriku u l-

membri kienu joqog˙du bil-qieg˙da

fuq daqsxejn ta’ ˙asira ma’ l-art

g˙ad-dawl tal-lampa tal-pitrolju,

waqt li Dun Ìor© kien joqg˙od bil-

qieg˙da fuq kaxxa mdaqqsa. Hekk

kibret iΩ-Ωerrieg˙a li Ωera’ Alla, bi

tfal, Ωg˙aΩag˙ u adulti jisimg˙u l-

Kelma ta’ Alla. Minn dan jo˙ro© li

l-g˙an tas-Soçjetà huwa t-tag˙lim,

li g˙al Dun Ìor© hu l-g˙ajn ta’

kull ©id. Hu ried li waqt li

jg˙allmu d-duttrina, is-soçji

tal-M.U.S.E.U.M. ikunu huma

wkoll im˙arr©a fi t-tag˙lim.

G˙alhekk, huwa ˙oloq sieg˙a

ta’ tag˙lim kuljum, imsej˙a

l-Assenjatur, g˙ax ˙add ma

jag˙ti minn dak li m’g˙andux.

Illum, is-Soçjetà tinsab f’diversi

pajjiΩi fosthom l-Awstralja, is-

Sudan, il-Kenja, l-Ingilterra, l-

Albanija u l-Perù.

Óamsa u g˙oxrin sena

wara li nfet˙et l-ewwel dar

Sena ta’ Grazzjakitba tas‐Superjur Joe Vidal ‐ M.U.S.E.U.M. Mqabba

San Ìor© Preca waqt wa˙da mis‐Sajdiet Museumini

Il‐faççata tal‐Museum tas‐Subien fl‐Imqabba

Dilja Car Imports Ltd.

Labour Road, Marsa

(Next to Shipbuilding)

Tel: 2122 6793

Fax: 2122 4144

IMPORTERS OF JAPANESE CARS

Lorraine’s Lorraine Muscat I.T.E.C. Beauty Therapist, Electrologist

Beauty Clinic

• Facials• Specialised Facial Treatments• Pedicures• Manicures• Hand & Foot Treatments with Paraffin Wax• Eyebrow & Eye Lash Tinting• Eyelash Perming• Waxing• Electrolysis• Slimming Treatments• Make‐up for all occasions• Make‐up lessons (1‐11/2 hours)• Aroma Therapy Massage• Paraffin Wax Treatment• Nail Acrylics• Nail Art

Triq il-Madonna tal-Ìilju, Mqabba

Tel: 2168 9785 / 2164 1263. Mobile: 9945 0647

89

fi l-Óamrun kien imiss li jinfeta˙

il-Qasam tal-M.U.S.E.U.M. fl -

Imqabba. Dan se˙˙ wara laqg˙at

li kienu jsiru fi l-kappelli ta’ San

BaΩilju u Santa Katerina u li wasslu

biex numru ta’ Ωg˙aΩag˙ Imqabbin

jit˙ajru jing˙aqdu fi s-Soçjetà.

Fost dawn insemmu lil Innocenzo

Debattista, Andrea Magro u Toni

Zammit. Wara ftit, eΩattament fi s-

7 ta’ Novembru 1932, bl-g˙ajnuna

ta’ tliet soçji mis-Si©©iewi, bdew

jg˙allmu d-duttrina b’mod regolari.

Kemm tfal attendew g˙at-tag˙lim

biex jag˙mlu l-Ewwel Tqarbina u l-

GriΩma ta’ l-Isqof! Kemm Ωg˙aΩag˙

iffurmaw lilhom infushom! Kemm

©id sar tul dawn l-a˙˙ar 75 sena!

G˙alhekk, l-ewwel ˙ajr tieg˙i

f’ismi u f’isem is-soçji ta’ l-

Imqabba jmur lil Alla talli f’din

is-sena speçjali tefa’ l-barka tieg˙u

fuqna, u nitolbuh jibqa’ j˙arisna.

Grazzi wkoll lil ˙afna benefatturi

li g˙enu biex din l-opra setg˙et

titwettaq. Grazzi mill-qalb.

Kappella moderna li tinsab fil‐Museum tas‐Subien Venja ta’ talb fil‐Kappella tal‐Medalja MirakoluΩa ©ewwa l‐Blata l‐Bajda fejn jinsab il‐korp ta’ San Ìor© Preca.

REPAIRS ON ALL TYPES OF CARS • TURBO FITTING• FULL CAR SERVICING • PRE TEST FOR VRT

• REPLACEMENT OF PETROL ENGINE TO DIESEL • BATTERIES

1, Sejba Road, Mqabba ZRQ 09Tel: 21 640684 • Mob: 79 444 420

Christian MifsudOwner

Is-Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V tifra˙ lis-Soçjetàtal-MUSEUM fl -okkaΩjoni tal-100 sena mit-twaqqif tag˙ha uf’g˙eluq il-75 sena mill-ftu˙ tal-MUSEUM ©ewwa l-Imqabba.

StarbriteDry Cleaning

Triq Tas-Sejba, MqabbaTel/Fax: 2168 3367

James GreenFuneral Service

Irrikorru‘‘Green House’,

St. Catherine Street,Qrendi

Tel: 2164 2738, 2164 2508, 2164 7791Mobile: 9949 4880, 9949 7959

MobiltechProp. John W. Cutajar

Auto Electric ServiceValletta Road, Ûurrieq ZRQ 06

Tel: (+356) 2164 0466 – Fax: (+356) 2164 7052 – Mob: 9949 8465E-mail: mobiltech@global.net.mt

91

1880: 12 ta’ Frar: Dun Ìor©

twieled minn Vinçenz Preca (li

kien iben Ìor© u Karmela Mizzi) u

Natalina, (imwielda Ceravolo u bint

Antonju u Marija Canto) fi 53 Triq

il-Punent, il-Belt Valletta.

1880: 17 ta’ Frar: Ìie mg˙ammed

fi l-Parroçça tal-Portu Salvu, fi l-

Belt Valletta minn Patri Vinçenz

Cousin, u ng˙ata l-ismijiet ta’ Ìor©,

Pawlu, Manwel, Ìwanni, u Piju. Il-

parrinijiet tieg˙u kienu Ìwanni u

Marjanna Coppini.

1888: 2 t’Awissu: Wara li l-

familja tieg˙u g˙addiet toqg˙od

g˙al Ωmien qasir f’Birkirkara u minn

hemm g˙all- Óamrun, iç-çkejken

Ìor© irçieva s-sagrament tal- GriΩma

ta’ l-Isqof fi l-Knisja Parrokkjali ta’

San Gej tanu mill-Isqof Kapuççin

Mons. Anton Buhagiar. Il-parrinu

tieg˙u kien Dun Karm Gatt.

1899: 5 ta’ Settembru: Is-

Seminarista Ìor© Preca nkiteb fi l-

Pija Unjoni ta’ Ìesù Nazzarenu fi l-

Knisja tan-Nazza renu f’Tas-Sliema

fejn dik il-Pija Unjoni kienet affi l jata

mas-Santwarju ta’ Ìesù Nazzarenu

f’Ruma.

1905: 8 ta’ April: Miet Dun Alwi©

Galea, saçerdot ta’ qdusija li kien

il-Konfessur tas-seminarista Ìor©

Preca. Hu jiirrakkonta li dan deherlu

u ˙abbarlu x’kienet il-missjoni li

Alla ried jafdalu f’idejh.

1906: Kien Ωmien li matulu Dun

Ìor© beda jlaqqa’ xi Ωg˙aΩag˙,

u jkellimhom fuq il-passjoni ta’

Kristu. Dawn il-laqg˙at kienu jsiru

fl -g˙alqa li f’dak iΩ-Ωmien kienet

tinsab quddiem il-Parroçça ta’ San

Gejtanu, il-Óamrun.

1906: 22 ta’ Diçembru:

G˙alkemm marid sewwa, Dun Ìor©

©ie ordnat saçerdot. Imma, skond il-

Professur Enriku Meli, missieru ma

kellu g˙alfejn joqg˙od jixtrilu xejn

g˙aliex hu kien sejjer imut malajr.

1906: Nhar il-Milied: Dun Ìor©

qaddes l-Ewwel Quddiesa Solenni

tieg˙u fi l-Parroçça ta’ San Gejtanu.

1907: Dun Ìor© beda, jlaqqa’

Ω-Ωg˙aΩag˙ fi l-Knisja msej˙a Ta’

Nuzzu, u jg˙allem fi l-Par roçça tal-

Óamrun, sakemm fi s-7 ta’ Marzu

nkriet l-ewwel dar li kienet f’numru

6 Triq Fra Diegu, il-Óamrun.

1907: Is-Soçjetà ssej˙et

M.U.S.E.U.M. - “Magister, utinam

sequatur Evangelium universus

mundus”. li tfi sser, “O Mulej, kemm

nixtieq li d-dinja kollha timxi wara

l-Evan©elju Tieg˙ek”.

1909: Lejn din is-sena, is-Soçjetà

M.U.S.E.U.M., g˙addiet minn

Ωminijiet koroh. Dun Ìor© irçieva l-

ordni li jag˙laq il-MuΩewijiet kollha;

imma, g˙alkemm baxxa rasu, u kien

lest biex jobdi, hu ma la˙aqx g˙alaq

˙lief wie ̇ ed. L-ordni kienet ©ejja

mill-Isqof ta’ Malta Pietru Pace.

Óafna kienu fesfsu f’widnejn l-Isqof

ta’ Malta dwar it-ti©rb li seta’ ji©i

minn dik is-Soçjetà ©dida. Imma ma

naqsux lanqas dawk il-Kappillani li

qabΩu g˙al Dun Ìor©; u kien bil-

˙ila tag˙om li dik l-ordni ma ©ietx

esegwita. Ma danakollu, l-g˙eluq ta’

qasam sewa ta’ ©id g˙al Dun Ìor©

g˙aliex l-lsqof ra li hu kien lest

biex joqg˙od g˙al li jg˙idlu. G˙al

dawn ir-ra©unijiet l-ordni li l-Oqsma

jing˙alqu ©iet irtirata, u l-opra tas-

Soçjetà baqg˙et sejra.

1910: Dun Ìor© waqqaf il-

ferg˙a tal-bniet: imma ried ukoll li

din tkun dejjem mifruda minn dik

tas-Subien.

1913: Dun Ìor© ta’ sikwit

jirrakkonta li, lejn din is-sena, fi

triqtu bil-mixi lejn Ra˙al Ìdid, meta

kien g˙addej mill-Marsa qrib fejn

kien hemm Salib tal-©ebel f’nofs

it-triq, lilu deherlu li ra ’l Ìesù, fi x-

xbieha ta’ tfajjel, qieg˙ed ji©bed

karretta mimlija bid-demel. Hu ˙ass

San Ìor© Precau s‐Soçjetà tal‐M.U.S.E.U.M.L‐Ewwel Qaddis Malti100 Sena mit‐Twaqqif tal‐M.U.S.E.U.M.

San Ìor© Preca, kanonizzat qaddis nhar it‐3 ta’ Ìunju, 2007.

Santa tifkira ta’ l‐ewwel quddiesa ta’ San Ìor© Preca fl‐1906.

• Fresh daily bread

• 24 hrsDelivery service

10, Bajjada Street ÛabbarTel: 21 803 897Mob 79 803 897

93

li lilu l-Mulej sejja˙lu biex jg˙inu.

Dun Ìor© mar jimbotta ming˙ajr ma

qag˙ad ja˙sibha xejn, u jirrakkonta

wkoll li ˙ass ˙lewwa kbira huwa u

jimbotta, imma mbag˙ad, hu nnifsu

lanqas jaf kif re©a’ sab ru˙u wa˙du

fi t-triq. Dun Ìor© deherlu li fehem

b’mod çar li l-Mulej kien qieg˙ed

isejja˙lu biex jissokta f’dik l-opra

kbira g˙at-tag˙lim li kien beda

permezz tas -Soçjetà li kien g˙adu

kif waqqaf.

1914: Fi Ωmien ta’ kalunnji,

Dun Ìor© ordna li s-Soçi tieg˙u

jag˙mlu l-vot tal-manswetudni li

bih rabathom li ma jivvendikawx

ru˙hom minn min jonqoshom.

1917: 3 ta’ Diçembru: Dun Ìor©,

g˙all-ewwel darba, g˙amel uΩu mill-

kelmiet: “Verbum Dei Caro Factum

Est”: meta kitibhom fuq biçça karta,

u qeg˙idhom fuq sider missieru li

kien qieg˙ed imut.

1917: Dun Ìor© ˙ass li missieru

deherlu u kellmu. Hu raddlu ̇ ajr talli

kien qeg˙idlu l-kliem tal-” Verbum

Dei” fuq sidru waqt il-mewt. Dik

l-espressjoni dejjem baqg˙et l-iktar

wa˙da li laqtitu. Dawk il-kelmiet li

jfi ssru ‘L-lben t’Alla sar Bniedem’

bdew jidhru ma’ kullimkien: fi d-djar,

fi l-˙wienet, fi l-postijiet tax-xog˙ol,

fuq il-karrozzi u, b’mod speçjali,

fuq il-©lekk jew il-libsa tal-membri

kollha tal-M.U.S.E.U.M. Sadattant,

San Ìwann Battista kien intag˙Ωel

b˙ala Patrun tas-Soçjetà.

1918: Il-membri tas-Soçjetà

M.U.S.E.U.M., g˙all-ewwel dar ba,

bdew juΩaw il-“badge” li ©©ib il-

kelmiet “Verbum Dei Caro Factum

Est”.

1918: 21 ta’ Lulju: Dun Ìor©

inkiteb Terzjarju Karmelitan, u

pprofessa fi s-6 ta’ Settembru 1919.

B˙ala terzjarju, hu ̇ a l-isem ta’ Patri

Franku.

1921: Lejn din is-sena, b˙ala

sinjal ta’ qima lejn il-kelmiet tal-

Evan©elju ta’ San Ìwann: “Verbum

(Dei) caro factum est”, Dun Ìor©

ordna li kull Qasam tas-Soçjetà jag˙-

mel dimostrazzjoni bix-xbieha taç-

çkejken Ìesù mat- triqat u bil-kant

ferrie˙i tat-tfal lejliet il-Milied. Din

il -purçissjoni saret l-ewwel darba fi l-

Óamrun; imma, im bag˙ad, infi rxet

ma’ kullimkien, u n-nies tkun tisten-

nieha.

1932: 12 ta’ April: G˙alkemm

©ieli stqarr li kemm idum Isqof hu,

is-Soçjetà Museum ma japprovaha

qatt, fi l-fatt l-Isqof Mawru Caruana

˙are© id-digriet ta’ l-erez zjoni

kanonika tas-Soçjetà tad-Duttrina

Nisranija. Minn dak il-waqt l-isem

uffi çjali sar “Societas Doctrinae

Chris tianae” (Soçjetà g˙ad-Duttrina

Nisranija) mag˙rufa mill-poplu

b˙ala M.U.S.E.U.M. Sa Ωmien l-

approvazzjoni, l-isem kien g˙adu

“Soçjetà ta’ Ulied il-Papa”.

1932: Infeta˙ il-qasam tal-

M.U.S.E.U.M. tas-subien ©ewwa r-

ra˙al ta’ l-Imqabba.

1941: 2 ta’ Awissu: Mons.

Dun Pawl Galea, il-Vigarju Ìene-

rali, wara li ©ew studjati u diskussi

d-diffi kultajiet li kienu nqalg˙u,

bag˙at digriet ©did li bih approva

l-istatuti tas-Soçjetà. Imma, kif isir

dejjem, il-Kurja Djoçesana Ωammet

id-dritt li dda˙˙al it-tibdil kollu li ’l

quddiem jidher me˙tie©.

1951: 19 ta’ Mejju: Dun Ìor©

bierek l-ewwel ©ebla ta’ l-is kola San

Mikiel li s-Soçjetà M.U.S.E.U.M.

kienet sejra tib ni fl -in˙awi ta’ Santa

Venera.

1951: 5 ta’ Awissu: Waqt

Funzjoni Solenni, tqeg˙det l-ewwel

©ebla ta’ l-iskola San Mikiel mill-

Arçisqof Gonzi.

1951: Dun Ìor©, lis-Soçi tal-

M.U.S.E.U.M., dejjem g˙afsilhom

fuq li g˙andhom i©ibu fuqhom il-

Labtu tal-Karmnu u jit kellmu fuqu

kemm jifi l˙u.

1952: Fis-27 ta’ Ìunju, is-

Soçjetà M.U.S.E.U.M. tat bidu uffi ç-

jali g˙all-˙idma tag˙ha fl -Awstralja.

1952: 2 ta’ Ottubru: Wara talba

ta’ l-Arçisqof Gonzi, ˙are© mill-

Vatikan id-dokument li Dun Ìor©

Preca intag˙Ωel Kamrier Sigriet tal-

Papa Piju XII bit-titlu ta’ Monsinjur.

Dun Ìor© ma kien jaf b’xejn bit-

talba li kienet saret mill-Arçisqof ta’

Malta.

1952: 20 ta’ Ottubru: Id-diploma

tal-˙atra ta’ Monsinjur kienet waslet

fi l-Kurja Arçiveskovili ta’ Malta.

G˙alhekk, l-Arçisqof sejja˙ lil Dun

Ìor© biex ikellmu. Dun Dun Ìor©

˙assu mnikket u lill-Arçisqof qallu,

“Ne˙˙ejtli l-feliçità ta’ ˙ajti.”

1959-1962: Biex naraw jekk l-

isem ta’ Dun Ìor© hux imqieg˙ed Dun Ìor© fl‐a˙˙ar snin

Dun Ìor©, flimkien ma’ l‐Arçisqof Mikiel Gonzi u Monsinjur Milanesi, waqt il‐funzjoni tat‐tqeg˙id ta’ l‐ewwel ©ebla tad‐Dar Çentrali: fit‐2 ta’ Ottubru, 1954.

SPEND ‘N’ SAVEdiscount supermarket

115, St Catherine StreetÛurrieq Tel: 2168 9878

Óin: mit-Tnejn sal-Ìimg˙a mis-6.00am sas-7.00pm Is-Sibt:6.00 a.m. - 6.30 p.m.

Fejn il-mara tad-darissib minn kollox u fl -istess ˙in

tiffranka l-fl us u to˙ro© sodisfatta

Offerta Speçjali:ma’ Lm 5 li tonfoq tie˙u flixkun ilma b’xejn jew pakkett g˙a©in

ma’ Lm10 li tonfoq tie˙u 2 fliexken ilma b’xejnma’ Lm20 li tonfoq tie˙u 3 fliexken ilma b’xejnma’ Lm30 li tonfoq tie˙u 5 fliexken ilma b’xejnma’ Lm40 li tonfoq tie˙u 6 fliexken ilma b’xejn

ma’ kaxxa Pepsi jew Light Cola tie˙u flixkun b’xejn

95

ma’ dak tal-Kamrieri Sigrieti ta’

dak iΩ-Ωmien. L-isem tieg˙u baqa’

ma nstabx. Dan ifi sser li Dun Ìor©

ma baqax Monsinjur sal-mewt. Dan

il -fatt jikkonferma g˙al darb’o˙ra li

Dun Ìor© ma kellu l-ebda rabta ma’

titlu fi erag˙. It-titlu kien ©ie mog˙ti

lilu bla ma xtaqu, u hu lanqas biss

ma ta kaΩ li jibqa’ bih sal-mewt.

1954: 15 ta’ Awissu: Dun Ìor©

fi l-jum solenni ta’ l-Assun zjoni tal-

Ver©ni Marija fi s-sema, bierek biçça

art fi l-Blata l-Bajda: fejn, minfl ok

iç-çimiterju li kien hemm, kellha

titla’ d-Dar Çentrali tas-Soçjetà

M.U.S.E.U.M.

1954: 2 ta’ Ottubru: Tqieg˙det

l-ewwel ©ebla tad-Dar Çen trali fi l-

Blata l-Bajda.

1955: 4 ta’ Settembru: Dun Ìor©

bierek u qieg˙ed l-ewwel ©ebla ta’

l-lstitut Sagra Familja f’ÓaΩ-Ûabbar.

Il-˙sieb kien li ’l quddiem ikunu

jistg˙u jg˙allmu s-snajja lit-tfal.

Imma x-xog˙ol tal-Istitut kellu jkun

dak ta’ stamperija.

1958: 23 ta’ Frar: Tqeg˙det l-

ewwel ©ebla tal-Kappella li tmiss

mad-Dar Çentrali tal-Blata l-Bajda.

Il-kappella kellha tissemma g˙all-

Midalja MirakuluΩa.

1960: 7 ta’ Lulju: Min˙abba

sa˙˙tu, Dun Ìor© talab u qala’ l-

permess ming˙and Papa Ìwanni

XXII li jkun jista’ jqaddes fi l-

Kappella tad-dar tieg˙u.

1961: Dun Ìor© g˙amel Ωmien

twil jg˙ix fi Triq il-Kbira, numru

683, il-Óamrun, kwaΩi quddiem

il-Parroçça ta’ San Gejtanu. Imma

sena biss qabel il-mewt tieg˙u

eΩattament f’Lulju, Dun Ìor© biddel

id-dar tieg˙u biex mill-Óam run mar

joqg˙od f’Santa Venera: f’dar San

Gejtanu fi Triq il-Ìdida ma’ Triq

Kanun.

1962: Lulju: Dun Ìor© kien

batut ˙afna u tah l-ewwel attakk

gravi tal-marda li kellha twasslu

g˙al tmiem ˙ajtu.

1962: 8 ta’ Lulju: Lil Dun Ìor©

g˙amlulu l-GriΩma tal-Morda.

1962: 26 ta’ Lulju: Dun Ìor©

miet fi t-tmienja neqsin kwart ta’ fi l-

g˙axija. G˙alkemm Dun Ìor© xtaq

li jkollu funeral sempliçi, is-Soçjetà

˙assitha fi d-dmir li lill-Fundatur

tag˙ha tag˙millu funeral li kien

jixraqlu. Dan kien ukoll mistenni

minn kul˙add g˙aliex f’Dun Ìor©

il-Maltin kollha raw benefattur kbir

ta’ art twelidhom.

1963: Is-Superjur Ìenerali

Ew©enju Bor©, f’isem is-Soçjetà

MUSEUM, irriakomanda l-kaΩ ta’

Dun Ìor© Preca sabiex l-Arçisqof

Mikiel Gonzi jara jekk hux il-waqt

li l-qdusija tal-Fundatur titressaq

biex ti©i eΩaminata mill-Awtorità

Suprema tal-Knisja.

1964: 3 ta’ Frar: L-ewwel

miraklu li se˙˙ bl-interçessjoni

ta’ Dun Ìor© kien il-fejqan fuq

Charles Zammit Endrich, wara li

kellu kumplikazzjonijiet fi d-dawl

t’g˙ajnejh.

1971: 29 ta’ Settembru: L-

Arçisqof ta’ Malta ppreΩenta lill-

Kongregazzjoni tal-KawΩi tal-

Qaddisin id-dokumenti me˙tie©a

g˙all-introduzzjoni tal-kawΩa tal-

Beatifi kaz zjoni ta’ Dun Ìor©, u

anki talba formali biex is-Soçjetà

M.U.S.E.U.M. ti©i mag˙rufa b˙ala

“Istitut Sekulari”.

1972: 21 ta’ Frar: Il-

Kongregazzjoni Pontifi çja g˙all-

kawΩi tal-Qaddisin wie©bet lill-

Arçisqof Mikiel Gonzi li, wara li

©ew eΩaminati d-dokumenti kollha

li hu ppreΩenta, il-gudizzju tag˙ha

kien wie˙ed favorevoli.

1975: Wara li l-Awtoritajiet

Rumani taw il-kunsens tag˙hom

biex tkun tista’ tibda l-kawΩa ta’

Dun Ìor©, fi t-13 ta’ Marzu, il-

Kongregazzjoni g˙all-KawΩi tal-

Qaddisin id dikjarat li l-Arçisqof ta’

Malta seta’ jo˙ro© id-digriet g˙all-

ftu˙ tal-kawΩa tal-Beatifi kazzjoni

ta’ Dun Ìor©, u ng˙ata wkoll is-

setg˙a li jwaqqaf Tribunal biex jib da

l-Proçess. L-Arçisqof Mikiel Gonzi

˙are© id-digriet ta’ l-introduzzjoni

tal-kawΩa ta’ Dun Ìor© Preca nhar

l-24 ta’ Ìunju.

1976: 25 ta’ Frar: Infeta˙ it-

Tribunal Arçidjoçesan ta’ Malta

g˙all-kawΩa ta’ Dun Ìor© skond il-

preskrizzjonijiet tal-Kodiçi tal-Li©i

tal-Knisja u l-istruzzjonijiet mog˙tija

mill-Kongregazzjoni g˙all-KawΩi

tal-Qaddisin.

Il‐membri tas‐Soçjetà M.U.S.E.U.M. bi ˙©arhom mi©burin flimkien fil‐Kon‐Katidral ta’ San Ìwann waqt iç‐çelebrazzjonijiet solenni li fakkru g˙eluq il‐˙amsin sena mit‐twaqqif tas‐Soçjetà.

Tifkira tal‐mewt ta’ Dun Ìor© Preca nhar is‐26 ta’ Lulju 1962,

Tel: 2164 7233

Triq San BaΩilju, Mqabba

(Wara l-Knisja)

Nispeçjalizzaw f’kull kwalità ta’

g˙a©ina, ravjul, pastizzi, eçç...

Dawn l-affarijiet issibhom kemm

imsajrin kif ukoll tal-friΩa.

Ikollna ukoll soft drinks, ©elati, sigaretti, eçç...

Naççettaw ordnijiet g˙all-parties.

G. CamilleriPetrol Station

CAR SERVICING PUNCTURE REPAIRSWHEEL BALANCING CAR BATTERIESCAR ACCESSORIES MOUNTAIN BIKESCRASH HELMETS OILS & FILTERS

FREE BALANCING WITH ALLOY WHEELSTEL/FAX: 2164 1647 Tel: 2164 7235

J. CutajarSMOKING ART ICLES

J. CutajarSMOKING ART ICLES

46, Springvale,

Triq il‐Madonna tal‐Ìilju

Mqabba ÛRQ 08

Tel: 21689653 Mob: 7949 5354

For all yoursmoking needs

97

B’dan id‐dokument ta’ Papa Piju XII, iffirmat minn Ìwanni Battista Montini, Dun Ìor© intg˙aΩel Kamrier sigriet tal‐Papa bit‐titlu ta’ Monsinjur. Dun Ìor© minflok ma fera˙, sewwed qalbu g˙aliex qatt ma xtaq il‐©ie˙ tad‐dinja.

Dun Ìor© g˙amel ˙iltu biex ikabbar id‐devozzjoni lejn il‐Ver©ni Marija; lilha s‐Soçjetà M.U.S.E.U.M. iddedikat il‐Knisja li nbniet ma©enb id‐Dar Çentrali fil‐Blata l‐Bajda.

1983: Is-Soçjetà M.U.S.E.U.M.

tat bidu uffi ç jali g˙all-˙idma tag˙ha

fi s-Sudan.

1988: Óames snin wara s-Soçjetà

M.U.S.E.U.M. tat bidu g˙all-˙idma

tag˙ha ©ewwa l-Kenja u l-Ingilterra.

1995: Is-Soçjetà intalbet

formalment biex tg˙in fi t-twaqqif

R O Y A LMOTORING SCHOOL

Door to door pick-up: Home, work, etcCar with A/CSpecial attention given to drivers who already have the licence and are afraid to drive alone and need a little more lessons to driveInsurance and VAT included in the priceNo hidden chargesMoney back guaranteed if client is not satisfied

•••

•••

Driving Lessons on Automatic Car

Call PAUL on

79729451 /79797272

L L

u tmexxi l-iskola Preca College fl -

Albanija.

1999: 28 ta’ Ìunju: Dun

Ìor© Preca ©ie ddikjarat b˙ala

Venerabbli.

2001: 9 ta’ Mejju: Waqt Ωjara

f’Malta mill-Papa Ìwanni Pawlu II,

Dun Ìor© Preca ©ie ddikjarat Beatu

fl imkien ma’ Suor Maria Adeodata

Pisani u l-Venerabbli Nazju Falzon.

2001: Lulju: Il-fejqan ta’ tarbija

minn ÓaΩ-Ûebbu©, bl-interçessjoni

ta’ Dun Ìor© kien it-tieni u l-

a˙˙ar miraklu li l-Vatikan approva

u kellu bΩonn biex il-fundatur

tal-M.U.S.E.U.M. isir qaddis. It-

tarbija (illum tifel ta’ sitt snin) kellu

kumplikazzjonijiet severi fi l-fwied.

2003: Jannar: Is-Soçjetà tal-

M.U.S.E.U.M. bdiet uffi çjalment il-

˙idma tag˙ha ©ewwa l-Peru’.

2007: 3 ta’ Ìunju: Il-Papa

Benedittu XVI iddikjara lil Dun

Ìor© b˙ala l-ewwel Qaddis Malti

waqt çerimonja li saret ©ewwa l-

Vatikan, Ruma. Inçidentalment

din is-sena ja˙bat ukoll l-ewwel

çentinarju mit-twaqqif tas-Soçjetà

tal-M.U.S.E.U.M.

XELINISkip Hire

Mob: 7923 0112

Contact:Contact:

Mr. Esron MifsudMr. Esron Mifsud

101

Viva ta’ Santa Marija ta’ l‐Imqabba

Disa u g˙oxrin t’April

sena elfejn u sitta

ta’ l-Assunta ta’ l-Imqabba

lesti kollha g˙al dik il-qatra

Ìewwa Malta saret festa

kompetizzjoni dik tan-nar

bejn Maltin u Ewropej

eluf ta’ nies marru jaraw

Kieku tafu dan min kien

meta ©ew biex jivvutaw

rebbie˙a tal-kompetizzjoni

Ta’ l-Imqabba lilhom taw

Jiena rajtu fuq DVD

kellkom Ωgur li lkoll tifta˙ru

minn qalbi nawguralkom

minn jaf kemm intom li fra˙tu

Ra˙al Ωg˙ir ta’ ˙ila kbira

ma’ Marija mag˙qudin

g˙andkom ˙afna biex titkellmu

g˙aliex f’Malta imfa˙˙rin

ImΩejjen dak l-isparar

g˙al murtali u muΩika

warda tifta˙ forma ˙elwa

issebba˙ lil dik iΩ-Ωifna

Jistennew març ta’ fi l-ghodu

dawk iΩ-Ωg˙aΩag˙ kollha fl imkien

fuqhom g˙andhom il-Madonna

biex t˙arishom mill-inkwiet

Hekk g˙amilna tal-familja

In©barna kollha bil-qieg˙da

Nixorbu xi ˙a©a rqieqa

Marçi smajna ferri˙ija

Kemm xtaqt li kont il-festa

noqg˙od fuq dak is-si©©u

lira minn qalbi jiena ntikom

Nitpaxxa b’dak li g˙amiltu

Ma˙dum b’intelli©enza

anke ra©el ji©ri fi s-sema

sabiex jirba˙ dik it-ti©rija

b˙alu Ωgur li qatt ma rajna

Iddispjaçini meta smajt

li fi l-festa qattret ftit xita

nispera li ˙adtu pjaçir

g˙al Marija ©iet imwettqa

Çelebrità volum erba’

pjaçir nisimg˙u u nkantah

lejn Marija nduru a˙na

nitolbuha tieqaf mag˙na

Jien minn qalbi nsellmilkom

j’Alla tibqg˙u dejjem fl imkien

g˙ax g˙alija inthom wie˙ed

pajjiΩ Ωg˙ir imma kburin

G˙alkemm jien minn Ra˙al Ìdid

milli rajt u dak li smajt

fuq dan-nies li jag˙mlu n-nar

tg˙axxaqt bikom jien u fra˙t

Ix-xewqa li jien baqag˙li

meta ninΩel ner©a’ Malta

narakom ©ewwa l-Imqabba

u nixrob mag˙kom dik il-qatra

St. Albans Victoria Australia

10 ta’ Ottubru 2006

miktuba minn Charlie Busuttil

103

B˙al kull sena s-Soçjetà tag˙na

tie˙u ˙sieb li tippreΩenta l-unur ta’

l-attivist tas-sena lil dak jew dawk

il-persuni li fl -opinjoni tag˙ha jkunu

ddistingwew ru˙hom b’xi mod

aktar minn o˙rajn. G˙all-impenn

u ˙idma matul is-sena. Din kienet

inizjattiva o˙ra tal-familja Martin li

bla dubju g˙andhom g˙al qalbhom

ferm is-Soçjetà tag˙na.

L-attivist g˙al din is-sena kien

fi l-fatt is-Sur Ronald Zammit. Dan

l-unur ©ie ppreΩentat nhar l-10 ta’

Awissu 2006 waqt il-programm

vokali u strumentali mtella’ mill-

Banda Re Ìor© V.

Ronald huwa bniedem attiv

˙afna speçjalment fejn jid˙ol in-

nar. Huwa bniedem ta’ kura©© kbir

u dejjem i˙e©©i©na biex l-ispettakli

tan-nar u l-festa li tant i˙obb ma jkun

jonqoshom xejn. Kull naqra çans li

jkollu tarah dejjem il-post tan-nar,

fejn iqatta’ ©ranet s˙a˙ fi l-post li tant

hu g˙al qalbu. Ronald hu bniedem

˙abrieki ˙afna fi l-˙idma tan-nar

u dejjem jag˙ti kontribut qawwi

biex il-festa ta’ Santa Marija tkun

imΩewqa bl-isba˙ spettakli ta’ nar

li jixraqilha. Fil-fatt Ronald huwa

l-mo˙˙ jew a˙jar il-koordinatur

fejn jid˙lu l-ispettakli tan-nar ta’

l-ajru sinkronizzati mal-muΩika li

issa l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija

ta’ l-Imqabba hija tant rinomata

g˙alihom. Ronald, bil-g˙ajnuna ta’

s˙abu kollha li b’mod volontarju

ja˙dmu n-nar, kien strumentali

fi r-reb˙ ta’ l-Ewwel Festival tan-

Nar ta’ Malta propju s-sena l-o˙ra

fejn l-G˙aqda rnexxielha tirba˙

l-unuri g˙all-a˙jar spettaklu tan-

nar, l-a˙jar sinkronizzazzjoni mal-

muΩika, l-a˙jar prodott ori©inali,

l-a˙jar spettaklu skond l-opinjoni

pubblika u fi nalment l-unur g˙ar-

rebbie˙a assoluti ta’ dan l-ewwel

festival tan-nar.

Prosit Ronald u l-membri kollha

fi ˙dan l-G˙aqda tan-Nar Santa

Marija.

L‐attivist tas‐Sena

Trofew Chev. George MartinA. Mus. L.C.M., O.S.T.J.

Is‐Sur Ronald Zammit jidher qed jirçievi t‐trofew ming˙and il‐familja Martin fil‐preΩenza tas‐Sur Carmel Zahra, President tas‐Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V

Spettaklu li ddikjara l‐G˙aqda tan‐Nar Santa Marija ta’ l‐Imqabba b˙ala l‐Ewwel Rebbie˙a Assoluta ta’ l‐Ewwel Festival Internazzjonali tan‐Nar ta’ Malta 2006 organizzat ©ewwa l‐Port il‐Kbir. (Ritratti: Melvin Degiorgio)

We also make Pizza

9, Blue Grotto Avenue, Ûurrieq

Tel: 21642986 Mob: 79476573

G˙al kull kwalità ta’ La˙am Frisk,Ti©ie© u Fniek, Bajd, eçç

Sunray Butcher40, Church Square, Mqabba

Tel: 2168 3690

GÓAR LAPSI VIEWBar, Restaurant & Pizzeria

(ta’ Rita)

Now Under New Management

Tel: 2164 0608 - 2168 0800

Open Daily from 9.00 onwards

105

L-ispettakli tal-log˙ob tan-nar

ilhom sinonimi mal-festa ta’ Santa

Marija fl -Imqabba. L-G˙aqda tan-

Nar Santa Marija issa stabbiliet

ru˙ha b˙ala G˙aqda li qed tipprovdi

spettakli simili matul is-sena kollha

f’Malta u dan l-a˙˙ar ukoll barra

minn pajjiΩna.

Dawn l-a˙˙ar 12-il xahar mill-

a˙˙ar edizzjoni ta’ dan il-Programm

kienu xhur impenjattivi li matulhom

l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija ta’

l-Imqabba, apparti li g˙amlet il-

wirjiet ta’ kull sena fi l-festa tar-ra˙al,

ipprovdiet Ωew© spettakli fi l-Port

il-Kbir g˙al konferenza ta’ a©enti

ta’ l-ivvja©ar barranin, g˙alqet il-

Festival Internazzjonali tal-Log˙ob

tan-Nar fi l-Port il-Kbir b˙ala l-

ewwel rebbie˙a tal-kompetizzjoni

fl -istess festival, ˙adet sehem fi l-

festival tan-nar ta’ l-art lejlet il-

festa tal-Furjana u issa qed tie˙u

sehem ukoll g˙all-ewwel darba fl -

istorja tag˙ha u ta’ l-Imqabba barra

minn Malta fi l-Kampjonat Dinji

tal-Log˙ob tan-nar f’Ruma, l-Italja.

Il-log˙ob tan-nar f’dawn il-wirjiet

kif ukoll il-koreografi ja muΩikali

kienu kollha xog˙ol id-dilettanti ta’

l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija.

30 ta’ Lulju – 22 ta’ Awissu

2006: Çelebrazzjoni kif

jixraq fi l-FestaIl-festa ta’ Santa Marija s-sena l-

L‐G˙aqda tan‐Nar Santa Marija ta’ l‐ImqabbaSena S˙i˙a Mimlija Wirjiettal‐Log˙ob tan‐Nar

o˙ra kellha tifsira speçjali wara li

l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija ta’

l-Imqabba f’April ta’ qabel kienet

reb˙et l-ewwel kompetizzjoni li

saret fi l-Festival tal-Log˙ob tan-

Nar fi l-Port il-Kbir. L-entuΩjasti

tan-nar tal-festa tar-ra˙al ˙ejjew

spettakli tal-log˙ob tan-nar kif

jixraq g˙all-ewwel festa wara r-

reb˙ tal-Festival.

L-ispettakli kienu tul il-jiem

kollha tal-festa u la˙qu l-quççata

tag˙hom nhar il-festa u lejlietha

meta sar l-ispettaklu li kien fi h

log˙ob tan-nar varjat sinkronizzat

ma’ siltiet mag˙rufi n ta’ muΩika

klassika permezz ta’ sistema

kompjuterizzata u koreografat mid-

dilettanti ta’ l-G˙aqda. L-istess

sistema kompjuterizzata ntuΩat

ukoll nhar il-festa fi l-kaxxa infernali

tal-˙ru©. Il-wirjiet matul il-jiem tal-

festa kienu jinkludu wkoll murtali

tradizzjonali tal-murtaletti, tal-

beraq pront u tal-kulur u log˙ob

tan-nar ta’ l-art fl imkien ma’ kaxxi

infernali.

2 u 5 ta’ Diçembru 2006:

Ûew© wirjiet fi l-konferenza

ta’ Thomas Cook

L-G˙aqda tan-Nar Santa Marija

ta’ l-Imqabba fi l-bidu ta’ Diçembru

li g˙adda ©iet inkarigata tipprovdi

Ωew© wirjiet tal-log˙ob tan-nar

waqt il-Konferenza ta’ Thomas

Cook li saret f’Malta. L-elfejn

manager ta’ Thomas Cook li ©ew

Malta nqasmu f’Ωew© gruppi li kull

wie˙ed minnhom ra spettaklu fi l-

Port il-Kbir fi tmiem Ωew© ikliet

fi t-2 u fi l-5 ta’ Diçembru li saru

g˙alihom fi l-Barrakka ta’ Fuq.

L-ispettakli bdew kull wie˙ed

b’wirja awdjo-viΩiva dwar l-istorja

ta’ Malta b’log˙ob tan-nar ta’ l-

G˙aqda u projezzjonijiet ta’ Ross

Ashton fuq il-forti Sant An©lu.

Immedjatament wara, l-G˙aqda

tan-Nar Santa Marija ta’ l-Imqabba

ipprovdiet il-wirjiet ta’ log˙ob tan-

nar minn Bighi. L-ispettakli kien

fi hom ukoll log˙ob tan-nar fuq l-

ilma u fuq ‘jet-skis’ madwar il-Port

107

u log˙ob ie˙or varjat sinkronizzat

b’sistema kompjuterizzata ma’

siltiet muΩikali klassiçi.

21 ta’ April 2007: Sehem

fi l-festival tal-log˙ob tan-

nar ta’ l-artIl-Kunsill Lokali tal-Furjana

lejlet il-festa titulari ta’ San Publiju

organizza festival tal-log˙ob tan-

nar ta’ l-art. L-G˙aqda tan-Nar

Santa Marija ta’ l-Imqabba ˙adet

sehem bi tlett irdieden f’dan il-

festival, wa˙da fi l-kategorija

g˙all-irdieden ori©inali u tnejn

fi l-kategorija ewlenija tal-festival.

It-tlett irdieden ˙admu kollha

b’suççess kif ippjanat u l-pubbliku

preΩenti seta’ jara fi hom id-diversi

mekkaniΩmi, u˙ud li bdew jintuΩaw

fi l-passat proprju fi l-©ig©ifogu

fi l-festa ta’ l-Imqabba. Il-festival

tan-nar ta’ l-art intreba˙ mill-

G˙aqda ‘Unjoni’ ta’ Óal Luqa li

nifi r˙ulhom (ara wkoll il-punte©©

ta˙t).Ir‐Raddiena fil‐Kategorija ta’ l‐Ori©inalità

L-Ewwel Festival tal-Log˙ob tan-Nar ta’ l-Art 2007Il-Punte©©i uffi çjali kif mog˙tija mill-Ìurija Internazzjonali

G˙aqda tan-Nar Ra˙al L-a˙jar

MekkaniΩmu

L-a˙jar xog˙ol bil-

Katina

L-a˙jar

Prodott

Punte©© Finali

1 Sant’ Andrija Luqa 145 xejn 87 232

2 San ÌuΩepp Kirkop xejn 140 86 226

3 Santa Marija Mosta 137.5 xejn 84.5 222

4 Santa Marija Mqabba 70 73 77 220

5 San Pawl Safi 135 xejn 83 218

6 Qrendi Qrendi 128 xejn 75 203

7 San ÌuΩepp Ûebbu© 127 xejn 74 201

8 Taç-Çintura Gudja 65 60 74 199

9 Tal-Ìilju Mqabba 122 xejn 74 196

10 Tad-Duttrina Gudja 110 xejn 80 190

11 Santa Katarina Ûurrieq 61 58 65 184

12 Tal-Vitorja Naxxar 53 55 63 171

13 San Bartilmew G˙arg˙ur 101 xejn 53 154

14 Santa Marija G˙axaq 43 47 50 140

Ritratti f’serje taΩ‐Ωew©t irdieden fil‐kategorija prinçipali huma u jag˙tu l‐ispettaklu tag˙hom u li g˙alih ©ew ikklassifikati ’l fuq fost il‐lista ta’ l‐14‐il g˙aqda li pparteçipaw.

109

1 ta’ Mejju 2007: G˙eluq

tal-Festival Internazzjonali

tal-Log˙ob tan-NarL-G˙aqda tan-Nar Santa Marija

ta’ l-Imqabba din is-sena kellha

l-privile©© li tag˙laq il-Festival

Internazzjonali tal-Log˙ob tan-Nar

li sar fi l-Port il-Kbir u li g˙at-tieni

darba ˙a l-forma ta’ kompetizzjoni.

Billi l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija

kienet reb˙et l-ewwel kompetizzjoni

s-sena ta’ qabel, skond ir-regoli

tal-Festival, ma ˙aditx sehem fi l-

kompetizzjoni iΩda kellha d-dritt li

tag˙laq il-Festival. Hekk g˙amlet

bi spettaklu ta’ log˙ob tan-nar minn

fuq il-braken fi l-Port il-Kbir f’nofs

il-lejl, hekk kif qaleb l-Ewwel

ta’ Mejju; it-tielet anniversarju

tas-s˙ubija ta’ Malta fl -Unjoni

Ewropea. Il-wirja kienet tinkludi

log˙ob tan-nar varjat u spettakolari

kollu xog˙ol id-dilettanti ta’ l-

G˙aqda, sinkronizzat ma’ siltiet

ta’ muΩika klassika u koreografat

mid-dilettanti ta’ l-G˙aqda. Qabel

l-g˙eluq tal-Festival, l-G˙aqda tan-

Nar Santa Marija ta’ l-Imqabba

kellha l-pjaçir tg˙addi l-‘Aggregate

Shield’ li kienet l-ewwel G˙aqda

li naqqxet isimha fuqha s-sena ta’

qabel u tifra˙ kif jixraq lill-G˙aqda

tan-Nar Madonna tal-Karmnu taΩ-

Ûurrieq li kienet ir-rebbie˙a ta’ din

is-sena.

2 ta’ Awissu 2007: L-ewwel

parteçipazzjoni barra minn

MaltaFil-bidu ta’ Awissu ta’ din is-

sena, l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija

ta’ l-Imqabba qed tikteb pa©na o˙ra

kbira meta g˙all-ewwel darba fl -

istorja tag˙ha u ta’ l-Imqabba, qed

tag˙mel spettaklu tal-log˙ob tan-

nar barra minn Malta.

L-G˙aqda qed tirrappreΩenta

lil Malta fi l-Kampjonat Dinji tal-

Log˙ob tan-Nar li jsir fi l-provinçja

ta’ Ruma, l-Italja, bl-isem ‘Caput

Lucis’, li bil-Latin ifi sser ‘kapitali

tad-dawl’.

F’Ruma, l-G˙aqda tan-Nar

Santa Marija ta’ l-Imqabba qed

tie˙u sehem b’talent Malti u

b’xog˙ol uniku g˙al Malta fl imkien

ma’ ditti u g˙aqdiet tal-log˙ob tan-

nar rinomati minn pajjiΩi differenti

madwar id-dinja u li jkunu

mag˙Ωulin biex jiedu sehem g˙ax

ikunu urew li huma fost l-aqwa fi d-

dinja.

L-G˙aqda tan-Nar Santa Marija

ta’ l-Imqabba kien imissha tag˙ti

l-ispettaklu tag˙ha l-Óamis, 2 ta’

Awissu. Il-parteçipanti l-o˙rajn fi l-

Kampjonat Dinji tal-Log˙ob tan-

Nar f’Ruma qed jirrappreΩentaw

lill-Ìappun, l-Italja, l-Ingilterra,

ir-Rumanija, is-Slovejna, Spanja u

ç-Çina.

Di Rocco Ltd.

Di Rocco Ltd, Prince Albert Street, Albert Town, Marsa HMR 17 • Tel: 21 227344 • Fax: 21 227345 • E‐mail: dirocco@digigate.net

Jerry’Jerry’

Jerry’s Garage

Si©©iewi Road, Mqabba

Tel: 21640750 Fax: 21642535 Mob: 9944 9237

ilencer Repairsilencer RepairsSS

CO2 Welding

113

It-Tnejn, 30 ta’ Lulju:

Bidu tal-Kwindiçina 8.00am Óruq ta’ murtali tal-bomba u murtaletti.

12.00pm Óruq ta’ murtali tal-bomba u murtaletti.

7.15pm Mad-daqq tal-Barka Sagramentali, ti©i sparata

kaxxa infernali u murtaletti.

9.30pm Óruq tal-beraq pront u murtali tal-kulur.

Il-Óamis, 9 ta’ Awissu:

Óru© ta’ l-Istatwa fuq iz-zuntier 8.00am Óruq ta’ murtali tal-bomba u murtaletti.

12.00pm Óruq ta’ murtali tal-bomba u murtaletti.

7.30pm Mal-˙ru© ta’ l-Istatwa jsir ˙ruq ta’ salut,

musketterija, kaxxa infernali u murtaletti bil-

log˙ob.

9.30pm Óruq ta’ murtali tal-beraq pront u tal-kulur.

11.00pm Óruq ta’ musketterija ma’ tmiem il-març.

Wara jsir ˙ruq ta’ log˙ob tan-nar ta’ l-art.

Is-Sibt, 11 ta’ Awissu:

L-ewwel jum tat-Tridu 8.00am Óruq ta’ murtali tal-bomba u murtaletti.

12.00pm Óruq ta’ murtali tal-bomba u murtaletti.

8.15pm Mal-barka Sagramentali jsir ˙ruq ta’

musketterija u murtaletti bil-log˙ob.

9.15pm Óruq ta’ murtali tal-beraq pront u tal-kulur.

11.30pm Óruq ta’ musketterija ma’ tmiem il-març.

Wara jsir ˙ruq ta’ log˙ob tan-nar ta’ l-art.

Il-Óadd, 12 ta’ Awissu:

It-Tieni jum tat-TriduKollox b˙all-jum ta’ qabel.

It-Tnejn, 13 ta’ Awissu:

It-Tielet jum tat-TriduKollox b˙all-jum ta’ qabel.

It-Tlieta, 14 ta’ Awissu:

Lejlet il-Festa 9.30am Mad-daqq tat-Te Deum, ikun hemm ˙ruq

ta’ musketterija, kaxxa infernali u diversi

murtaletti bil-log˙ob.

11.45am Óruq ta’ murtali tal-bomba u murtaletti bil-

log˙ob.

6.30pm To˙rog it-TranΩulazzjoni. Ikun hemm ˙ruq

ta’ salut, kaxxa infernali u esebizzjoni kbira

ta’ diversi settijiet ta’ murtaletti bil-log˙ob.

9.45pm Jing˙ata bidu g˙all-ispettaklu kbir ta’ log˙ob

tan-nar ta’ l-ajru li jinkludi salut, bombi tal-

lampjun, blalen u disinni, sfejjer, baraxxijiet

kbar u spettakolari sinkronizzati mal-muΩika.

Kif ukoll settijiet ta’ murtali tal-beraq pront

u murtali tal-kulur. Din is-sena ser tintuΩa

g˙all-ewwel darba fl -Imqabba s-sistema

kompjuterizzata tal-Fire One.

11.30pm Wirja ta’ log˙ob tan-nar ta’ l-art mekkanizzat.

L-Erbg˙a, 15 ta’ Awissu:

L-G˙id ta’ l-Assunta 8.00am Óruq ta’ murtali tal-bomba u murtaletti.

9.30am Mad-daqq tal-glorja, ikun hemm ˙ruq ta’

murtali tal-bomba, kaxxa infernali u murtaletti

bil-log˙ob.

11.45am Óruq ta’ murtali tal-bomba akkumpanjata

mid-daqq tas-sirena, segwita minn ˙ruq ta’

murtaletti bil-log˙ob.

7.15pm Waqt il-˙ru© tal-purçissjoni bl-Istatwa

meraviljuΩa u artistika ta’ Ommna Marija

Mtellg˙a s-Sema bir-Ru˙ u l-Ìisem, ji©i sparat

salut. Hekk kif l-istatwa devota tal-Padruna

tar-ra˙al, Santa Marija, to˙ro© fuq iz-zuntier u

tindaqq l-Ave Marija, tin˙araq musketterija u

kaxxa infernali spettakolari li ser tkun tinkludi

˙afna baraxxijiet u log˙ob ie˙or. Wara jkun

hemm wirja kbira ta’ murtaletti bil-log˙ob li

jakkumpanjaw il-purçissjoni.

9.30pm Hekk kif ji©i esegwit l-Innu lil Santa Marija Mtellg˙a s-Sema, ikun hemm ˙ruq ta’ murtali

tal-beraq pront u tal-kulur.

10.15pm Óruq ta’ kaxxa infernali tal-kulur ma’ tmiem

il-purçissjoni. Wara, fi l-knisja ting˙ata l-barka

fl imkien mal-partitarji u dawk kollha involuti

fi l-log˙ob tan-nar b˙ala ringrazzjament lill-

Madonna.

L-Erbg˙a, 22 ta’ Awissu:

L-Ottava tal-Festa 6.00pm Mal-˙ru© tal-purçissjoni tin˙araq musketterija,

murtali tal-bomba u murtaletti.

Nota mill-Bord Editorjali: B˙as-snin ta’ qabel, dan ix-xog˙ol

kollu sar bis-sa˙˙a tal-membri ta’ l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija.

F’isem il-Kumitat EΩekuttiv, nie˙du din l-opportunità biex f’isem

is-soçi u l-partitarji kollha, nirringrazzjaw u nuru l-apprezzament

sinçier tag˙na lkoll lejn il-membri kollha ta’ din l-G˙aqda tan-Nar,

kif ukoll lil kull min g˙en sabiex dan il-programm hekk vast seta’

jitwettaq. J’Alla jkollhom is-sodisfazzjon s˙i˙ ta’ xog˙olhom u

nitolbu biex Santa Marija t˙arishom waqt ˙idmiethom fi l-kmamar

tan-nar kif ukoll waqt il-˙ruq.

Programmtan‐Nar

Aida HallTriq ÌuΩeppi Mattew Callus, Ûurrieq

For Receptions, Parties and all occasions

Tel: 2168 3112 - 2164 0083

115

G˙eΩieΩ partitarji, b˙alma tafu

sena malajr tgerbeb. Is-sena elfen

u sitta, lis-Soçjetà tag˙na permezz

ta’ l-G˙aqda tan-Nar ˙allitilna fer˙

kbir. Fix-xahar ta’ April ©ewwa l-

port il-kbir sar g˙all-ewwel darba

l-Festival tan-Nar li kien fuq baΩi

ta’ kompetizzjoni. L-G˙aqda tan-

nar tag˙na da˙let g˙alih bil-kbir

u minn fost kompetituri Maltin u

barranin, l-G˙aqda tan-nar tag˙na

reb˙et bil-kbir din il-kompetizzjoni.

Però dan ma kienx biΩΩejjed g˙ax fl -

erbatax ta’ Awissu 2006, lejliet Santa

Marija, l-G˙aqda tan-Nar Santa

Marija re©g˙et ippreΩentat wirja o˙ra

impekkabbli li kull min kien preΩenti

kul˙add ˙a gost speçjalment b’dawk

il-˙afna forom, li ta’ min jg˙id ukoll

li l-G˙aqda tag˙na kienet il-pijuniera

tag˙hom ©ewwa Malta.

Ma tistax ukoll ma ssemmix dawk

il-ftu˙ fl -ajru li jferr˙u lil kul˙add

x’˙in tibda tara l-kliem fl -ajru. L-

G˙aqda tag˙na wara l-Festa ta’ Santa

Marija mill-ewwel re©g˙et ©iet fdata

Ωew© spettakli o˙ra ©ewwa l-Port

il-Kbir li saru fl -ewwel ©img˙a ta’

Diçembru. Dawn iΩ-Ωew© spettakli

saru fl -okkaΩjoni ta’ Konferenza ta’

Thomas Cook fejn kellna ˙afna nies

minn madwar id-dinja jaraw dawn l-

ispettakli kbar.

Il-kumpanija Thomas Cook kienu

jafu min hu kapaçi biex jag˙mel

dawn iΩ-Ωew© spettakli kbar u

g˙alhekk ©ew fuq l-G˙aqda tan-Nar

Santa Marija ta’ l-Imqabba. Veru

kienu jafu fejn g˙andhom imorru

biex dawk in-nies jo˙or©u sodisfatti

g˙ax wara li saru Ω-Ωew© spettakli, il-

Port litteralment ittarrax biç-çapçip

li kien prova ta’ l-approvazzjoni

kbira li tawna minn fuq il-Barrakka.

L-G˙aqda tag˙na kienet l-ewwel

f’Malta li g˙axar snin ilu bdiet toffri

spettakli sinkronizzati mal-muΩika u

ma’ laser shows kif ukoll bdiet tuΩa

s-sistema kompjuterizzata mag˙rufa

Fire One sabiex jin˙araq in-nar. Dan

kien fi l-qosor il-˙idmiet li kellna fi s-

sena 2006.

Però dan ma kienx biΩΩejjed

g˙ax f’April ta’ din is-sena l-G˙aqda

tag˙na re©g˙et kienet mistiedna

sabiex toffri spettaklu b˙ala Gran Finale fi l-Festival tan-Nar ta’ Malta

©ewwa l-Port il-Kbir, g˙aliex b˙alma

tafu skond ir-regolamenti, min jirba˙

il-Festival tan-Nar ma jistax jer©a’

jikkompeti. Biss, wara li sar dan l-

ispettaklu kul˙add kien kelma wa˙da:

X’esebizzjoni u x’meravilja offriet

il-Kamra tan-Nar ta’ Santa Marija

ta’ l-Imqabba. T˙ossok sodisfatt int

u s˙abek li wara dak ix-xog˙ol kollu

tisma’ lin-nies, kemm Maltin kif

ukoll barranin jg˙idulek kummenti

sbie˙ u li qatt ma raw spettaklu b˙al

dak offrut mill-G˙aqda tag˙na. Dan

ma kienx biΩΩejjed g˙aliex fi t-2

ta’ Awissu 2007 l-G˙aqda tan-Nar

Sant Marija ©iet mistiedna sabiex

tikkompeti din id-darba barra minn

xtutna sewwasew f’kompetizzjoni

Internazzjonali kbira li minnha

jo˙ro© ir-rebbie˙ assolut tad-dinja fi l-

log˙ob tan-nar ta’ l-ajru – Campione del Mondo di fuochi Artifi ciali, li ti©i

organizzata ©ewwa Valmontone fi l-

provinçja ta’ Ruma.

G˙eΩieΩ partitarji, dan kollu

jikkonferma bla tlaqliq u fanfarunati

Ωejda kemm l-G˙aqda tag˙na stabbiliet

ru˙ha sew ©ewwa Malta u issa anke

barra xtutna. L-G˙aqda tag˙na ma

toqg˙odx tin˙ela f’kummenti fuq

Sena Impenjattiva g˙all‐G˙aqda tan‐Nar Santa Marija

Messa©© mil-Licenseeis‐Sur Joseph Camilleri

Valletta Road, Luqa. Tel: 2166 7109G. DARMANIN SERVICE STATION

ISSA UKOLL B’SISTEMAAWTOMATIKA

24 SIEGÓA SERVIZZ

SILVIO’S

11, Triq il-KataniΩ, Ûebbu© - Malta

For all types of chairs, stools, armchairs and tables

Chairs and tables

FOR HIRE

Telephones:

2146 8982, 2146 1683

Mob: 9945 4333

117

©urnali jew fta˙ir Ωejjed imma dejjem

tara li to˙loq xi ̇ a©a ©dida u ori©inali

fl -ispettakli tag˙ha.

Issa g˙eΩieΩ partitarji, dan li

g˙idna g˙adu m’hu xejn g˙aliex il-

membri ta’ l-G˙aqda tan-nar ˙ejjew

spettakli o˙ra tan-nar g˙all-Festa

Titulari ad unur il-Patruna tag˙na

Santa Marija, Festa li g˙aliha l-

G˙aqda tan-Nar Santa Marija dejjem

˙admet b’©˙oΩΩa kbira g˙aliha.

Nassigurakom li l-Festa kienet,

g˙adha u tibqa’ l-ewwel u qabel

kollox u din is-sena mhux ser tkun

anqas mis-snin l-img˙oddija g˙aliex

g˙andna programm vast ta’ nar

ippreparat g˙alikom. G˙eΩieΩ ˙uti

partitarji, ma nistax ma nsemmix

barra l-˙afna xog˙ol li g˙amilna

g˙all-Festa, il-famuΩa esebizzjoni ta’

lejlet il-Festa fejn b˙as-soltu taraw

˙afna kwalitajiet ta’ disinni, u anke

kliem jifforma fl -ajru li jafu kollha l-

bidu tag˙hom lill-G˙aqda tag˙na.

Barra dan l-G˙aqda ˙ejjiet ukoll

prgramm vast ie˙or ta’ nar ta’ l-art

g˙al matul il-©img˙a kollha tal-Festa

bil-qofol ikun spettaklu ori©inali u

kollu mekkanizzat lejlet il-Festa. L-

G˙aqda tag˙na ˙admet bis-s˙i˙ fuq

dan il-programm fejn Ωgur li min ser

jattendi jo˙ro© sodisfatt bil-kwalità

ta’ funtani tal-kulur u ingrana©©i li

jpaxxu lil min jarahom.

Ta’ min isemmi wkoll li din is-

sena l-G˙aqda ˙adet sehem fl -ewwel

Festival tan-nar ta’ l-Art u ©abet

punte©©i g˙oljin ˙afna. Fil-fatt l-

G˙aqda tag˙na spiççat ma’ l-ewwel

erba’ postijiet.

G˙eΩieΩ partitarji, jekk nibqa’

nikteb ma nispiçça qatt, però Ωgur

li ma nistax nag˙laq din il-kitba

ming˙ajr ma nifra˙ lil s˙abi ta’ l-

G˙aqda u anke lin-nisa tag˙hom u

l-familjari kollha ta’ l-inkora©©iment

li dejjem tawna. Prosit kbira lil dawk

kollha fi ˙dan l-G˙aqda tan-nar tas-

suççessi li ©ibtu lil din is-Soçjetà

g˙aliex fejn jirrigwardja n-nar,

tellg˙uha fuq pedestall. Nawgura li

jekk Alla jrid meta l-G˙aqda tie˙u

sehem ©ewwa Ruma, ir-riΩultat ikun

wie˙ed poΩittiv u forsi n©ibu xi unur

ie˙or lejn is-Soçjetà tag˙na, lejn ir-

ra˙al tag˙na u lejn pajjiΩna. Qabel

ma nag˙laq dawn l-erba’ kelmiet

nixtieq nirringrazzja lill-benefatturi

kollha tal-g˙ajnuna li dejjem tawna

sew fi nanzjarjament kif ukoll fl -

arbular tal-Festa. B˙alma tafu l-

G˙aqda tag˙na tag˙mel sagrifi ççji

kbar biex tippreΩenta dawn l-

ispettakli pirotekniçi hekk kbar.

G˙alhekk in˙e©©ukom li tkunu b˙al

dejjem ©eneruΩi fl -g˙otjiet tag˙kom

mill-a˙jar li tistg˙u. Nixtieq mill-

qalb ukoll nirringrazzja lill-Kumitat

EΩekuttiv ta’ l-g˙ajnuna kbira li

dejjem tawna; lis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙

li dejjem sibnihom ta’ g˙ajnuna kbira

u lis-sotto-Kumitati kollha fi ˙dan

is-Soçjetà Santa Marija u Banda Re

Ìor© V, kif ukoll lis-soçi, partitarji

u benefatturi kollha tas-Soçjetà.

Grazzi lill-kleru ta’ din il-parroçça

ddedikata lil Santa Marija Mtellg˙a

s-Sema, Patruna ta’ l-Imqabbin

kollha. Grazzi ˙afna lil dawk kollha

li j˙alluna nuΩaw ir-raba’ tag˙hom

f’dawn il-jiem tal-Festa. Grazzi

mill-qalb lill-pulizija kollha li jie˙du

sehem fi l-Festa tag˙na. Nixtieq

nirringrazzja wkoll lill-Maltin u l-

G˙awdxin kollha li ji©u jΩuruna fi l-

jiem tal-Festa ad unur Santa Marija.

In˙e©©e© lil kul˙add sabiex fi l-jiem

tal-Festa nersqu aktar lejn il-knisja

g˙aliex hemm biss t˙ossok aktar

kuntent. Meta f’dawn il-jiem tal-

Festa tkun tqim lil Ommna Marija

Santissma li dejjem tkun lesta sabiex

taqlg˙alna dawk il-grazzji li jkollna

boΩonn. Fl-a˙˙arnett, iΩda Ωgur li

mhux l-inqas, grazzi kbira lilek Santa

Marija u minn qalbna nitolbuk sabiex

b˙alma dejjem g˙amilt tie˙u ˙siebna

fi l-kmamar tan-nar. Óu ̇ sieb ukoll il-

familji tag˙na u dejjem nitolbuk minn

qalbna sabiex tindukrana sewwa.

A˙na nemmnu li Marija Assunta

dejjem tid˙ol g˙alina quddiem il-

Mulej u lesta b˙al dejjem li tag˙ti

dik l-g˙ajnuna me˙tie©a lil kull min

jitlobHa.

Nixtieq il-Festa t-tajba lill-

Imqabbin kollha u anke lil ˙utna

Maltin u G˙awdxin li jinsabu barra

minn xtutna. G˙eΩieΩ partitarji,

ejjew ilkoll fl imkien nie˙du gost fi l-

Festa tag˙na. Nie˙du gost ming˙ajr

ma noffendu lil ˙add, sabiex inkunu

ta’ eΩempju g˙al kul˙add u nag˙tu

stampa sabi˙a ta’ ra˙alna li tant

in˙obbu lkoll.

Viva Santa Marija, il-Patruna

ta’ l-Imqabbin kollha u Patruna

Universali.

DAN IR‐REKLAM JIDHER HEKK FUQ TALBA TAL‐KLIJENT

119

Mater Divinae Gratiae

Din l-art mejta bil-g˙atx g˙all-im˙abba

T˙ares lejk f’dan il-jum O Marija

U titolbok li fi ha titrabba

L-o˙la grazzja li fi k hi mog˙nija.

Mill-˙sarat tat-tweg˙ir, tal-mibeg˙da,

Mill-g˙arbiel tas-sikrana fl -uçu˙,

Int tilqag˙na, ilkoll fl -art imwieg˙da,

Safja b˙alek mill-˙aΩen fi r-ru˙.

Int tag˙tina l-kura©©, kollok ˙lewwa

U tre©©ag˙na g˙al ˙ajja bla tmiem,

G˙aliex f’Ibnek nimir˙u fi s-sewwa

U naqilg˙u, il-premju tas-sliem.

Jekk ninsatru fi l-mew©a belhiena

Tad-dilemmi, id-dubji u d-dnub,

O˙loq fi na, indiema sog˙biena

Óa noqorbu lejn Ibnek Ma˙bub.

Óalli l-g˙adam jitla˙˙am bil-˙ajja

U jitmantna bil-frott tad-Divin,

W hekk nissie˙bu ma’ t’Ibnek il-©rajja

Meta nersqu bil-fer˙ g˙at-Tqarbin.

T˙alliniex aktar mejta fi l-qabar

Li jtarrafna, ’il bog˙’d mill-˙arsien,

Tina d-dawl tal-qdusija u s-sabar

Biex fi k nilm˙u l-mudell tal-qawmien.

F’dan iΩ-Ωmien li fi h a˙na ntennulek

It-tislima ta’ wlied mag˙qudin,

F’din il-festa li m’nn qalbna nag˙mlulek

B˙al kull sena, fl imkien, l-Imqabbin,

Nitolbuk li t˙allimna bil-g˙ana

Li jitmewwe© f’dak ©ufek ˙anin,

Biex f’˙ajjitna, f’kull g˙elt li jtebbag˙na,

A˙na nis˙qu, is-serp, rebbi˙in.

G˙ax Int l-arka glorjuΩa, dejjiema

Li tindokra f’kull waqt lill-batut,

Inti t-tarka tal-morda, l-iltiema,

Jew ta’ min safa f’˙ajtu ttradut.

Inti t˙ares lir-romol f’kull g˙abex

U sserra˙hom fi s-skiet mit-ti©rib,

Lilna l-poplu ta’ Malta w ta’ G˙awdex

Tina l-qawwa fi l-©arr tas-salib.

G˙inna nifhmu x’sens fi ha t-tbatija

Sabiex qatt ma nintilfu fi t-triq,

Waqt li nishru, ilkoll im˙ejjija

Biex nitg˙axxqu bis-seb˙ taΩ-Ωerniq.

G˙alhekk a˙na, inΩejnu lkoll djarna

U f’dar Ibnek nitwa˙˙du mill-©did,

Waqt li na˙fru u nag˙dru lil g˙ajrna,

U fi l-©ilwa w’rajk nimxu, id f’id.

G˙alenija, g˙alik O Patruna,

O Sultana bi ©mielek dehbien,

Lejk induru w tag˙tina l-g˙ajnuna,

U ssa˙˙a˙na fi l-fi di w fl -g˙arfi en.

Lilek nins©u din l-g˙anja smewwija,

Mera ˙ajja ta’ kemm in˙obbuk,

G˙aliex lilek O Santa Marija

A˙na g˙al dejjem ©o qalbna nΩommuk!

miktuba minn Stefano Farrugia

In˙e©©u lil kul˙add sabiex fi l-jiem tal-festanersqu aktar lejn is-sagramenti

˙alli jkollna fi na l-veru paçi u fer˙ f’qalbna, kif tixtieq Ommna Marija Mtellg˙a s-Sema.

TOPS ‘N’ TAILSTOPS ‘N’ TAILSYOU DESERVE THE ELEGANCE OF A NEW RANGE

OF CLOTHES ON YOUR SPECIAL OCCASIONS.

To look smart and elegantly dressed,why not visit us for wide selections of

Tails, Dinner Jackets, Spencerand Morning Suits

Even Coloured Suitsavailable at:

51, MARINA STREET,PIETÀ

TEL: 2123 5666Prop. Mr M. Cassar

No connection with any other shop

SCICLUNA FLORISTGARDEN CENTRE

“Cor Jesus” Triq il-BronjaÛurrieq

Tel: 2164 9621, 2167 6252

Specialists in arrangements of fresh and artificial flowers

for Weddings, Engagement Parties and Funerals

Accepts ordersfor printing of invitations.

Souvenirs, Tulle and Accessories for all occasions at moderate prices.

121

ÌuΩeppi Galea hu iben Mikiel

u Anna, xebba Mallia. Twieled l-

Imqabba nhar l-10 ta’ Novembru

1918 fejn g˙ex ˙ajtu kollha.

ÌuΩeppi kien idoqq il-klarinett mal-

Banda Sant’Andrija ta’ Óal Luqa

u wara beda jistudja l-pjanu. Dan

se˙˙ fi s-snin tletin. Ftit qabel it-

tieni gwerra dinjija, ÌuΩeppi Galea

beda jg˙allem il-muΩika fi l-KaΩin

Re Ìor© V iΩda kellu jieqaf ˙esrem

min˙abba l-gwerra. F’dan iΩ-Ωmien

insibuh idoqq l-orgni tal-knisja

parrokkjali sakemm inqabad suldat

mar-Royal Army Medical Corps.

Wara l-gwerra re©a’ ntefa’ b’ru˙u

u ©ismu g˙at-tag˙lim tal-muΩika

©ewwa l-kaΩin sabiex fi s-sena 1945

twaqqfet l-Orkestra Santa Marija.

Fl-istess Ωmien lil ÌuΩeppi Galea

nsibuh jitg˙allem il-vjolinçell. Id-

dedikazzjoni fi l-professjoni tieg˙u

ta’ infermier u l-im˙abba altruwista

g˙at-tixrid tal-kultura muΩikali

g˙amlu lil ÌuΩeppi Galea bniedem

rispettat u ma˙bub ˙afna. ÌuΩeppi

miet nhar it-18 ta’ Jannar 1980.

Ìrajjiet u drawwiet ta’

ÌuΩeppi GaleaMissieri b˙alma tafu, kien idoqq

l-orgni tal-knisja, il-vjolinçell kif

ukoll il-klarinett. Nibda b’rakkont

li ©ralu meta darba kienu qeg˙din

idoqqu mas-surmast Carmelo Pace.

Kienu qed jag˙mlu kunçert ©ol-kaΩin

Vilhena mal-Orkestra tal-Malta Cultural Institute, g˙all-programm

li kien ser isir ©ol-Phoenicia Hotel. Niftakar missieri kien qed idoqq

il-vjolinçell. F’daqqa wa˙da,

waqt il-kunçert bdiet tiççaqlaq il-

linfa u bdiet iççekçek. Is-saqaf

beda jiççaqlaq u t-twieqi kollha

bdew içekçku. Óasbuh xi terremot

u g˙alhekk qabdu l-istrumenti

tag˙hom u ˙ar©u kollha ’l barra

fi Triq Sant’Anna. Kienu xi 25

muΩiçist. Isfel fi l-bar kien hemm

xi nies jixorbu u qalulhom li kienu

˙assu xi terremot. Is-Surmast Pace

kien baqa’ hemmhekk u ma ˙ari©x

barra mag˙hom g˙ar-ra©uni li qal li

xorta kellu jmut xi darba.

Meta dawn il-muΩiçisti fosthom

missieri re©g˙u ltaqg˙u darb’o˙ra

g˙all-kunçert, skoprew li dak ma

kien terremot xejn imma kienu xi

plejers tal-futbol li kienu qeg˙din

jittrenjaw u jaqbΩu fi s-sala ta’

fuq˙om fejn kienu qed jag˙mlu l-

kunçert.

Missieri wkoll kien jg˙allem il-

muΩika ©ewwa l-kaΩin u t-tag˙lim

tal-muΩika kien jie˙du bis-serjetà

˙afna. Fuq hekk missieri u l-

mibki Nardu Farrugia kienu jaqblu

˙afna. Kien dejjem jara li jkellem

xi Ωg˙aΩag˙ u j˙ajjarhom g˙at-

tag˙lim tal-muΩika. Niftakar fi Ω-

Ωmien meta jiena, Victor, kont qed

nitg˙allem il-muΩika. Kien hemm

˙afna entuΩjaΩmu g˙at-tag˙lim tal-

muΩika u kien bil-paçenzja kollha

jara li xi Ωg˙aΩag˙ jaslu g˙all-

istrument u jo˙ro©hom idoqqu

g˙all-Festa g˙aΩiΩa tag˙na ta’ Santa

Marija.

Missieri kien il-˙in kollu

impenjat u ma kinitx tg˙addi minuta

wa˙da li ma kienx ikollu x’jag˙mel.

Kien i©orrni mieg˙u meta kien imur

idoqq il-vjolinçell barra r-ra˙al f’xi

festa ©ol-knisja. Konna mmorru

bil-karozza tal-linja u lili kien

iqabbadni nΩommlu l-vjolinçell u

hu kien iΩomm il-muΩika f’idejh.

Niftakar kien ipattili billi kien

jixtrili xi ©elat.

Passatemp li kellu missieri kienet

it-trobbija tal-fniek u tal-˙amiem.

Dak iΩ-Ωmien meta konna Ωg˙ar u

kien g˙adu fl -aqwa tieg˙u, missieri

kellu mqabbla g˙andu g˙alqa n-

na˙a ta’ l-Isqof u kien i˙obb jiΩra’

xi patata u xi basal. Peress li konna

familja kbira, kien jag˙mel minn

kollox biex jiffranka xi ̇ a©a u jara li

l-familja ma jonqosha xejn. L-aktar

li konna na˙dmu mill-qrib tieg˙u

fejn jid˙ol xi naqra xog˙ol iebes

konna jiena Victor u o˙ti Mary.

Óuti l-o˙ra kien aktar mo˙˙hom fl -

istudju tal-iskola. Niftakar kemm

kien jirrabja meta jien jaqsam xi

patata l-aktar meta tkun kbira.

Niftakar meta beda tiela’ ̇ afna bini,

u l-g˙alqa ˙aduha g˙at-tqattieg˙

tal-blat. Niftakar ukoll li jien kont

nie˙u ˙sieb li nnaddaf il-fniek u l-

˙amiem.

Peress li a˙na konna familja

Bijografija

ÌuΩeppi Galea (1918 ‐ 1980)Fundatur ‘Orkestra Santa Marija

kitba tas‐Sur Victor Galea,iben ÌuΩeppi Galea u Bandist Attiv

ÌuΩeppi Galea (1918‐1980), Fundatur ta’ l‐Orkestra Santa Marija.

Chris MerciecaBusiness Management and Tax Advisor

Offering services for sole traders and companies for :

Accounting VatTax

PayrollBack‐office Duties

Management AccountsInternal Audit & Assurance service

For a free appointment, please call Chris Mercieca onTel/Fax: 21639201. Mob: 99828997. Email: cmer@di‐ve.com

123

kbira, ommi qatt ma qatg˙et qalbha

mix-xog˙ol tad-dar. IΩda meta

missieri ÌuΩeppi ma kienx ikun

xog˙ol, kienet tie˙u ftit tan-nifs

g˙aliex missieri kien imidd g˙onqu

wkoll g˙ax-xog˙ol tad-dar. Kien

jg˙inna f’kollox; fi l-˙asil tal-

˙wejje©, tisjir, tindif li jkun hemm

bΩonn u qatt ma kien jg˙idilha ‘le’.

Missieri kien dilettant ˙afna li

jarma l-presepju tal-Milied. Kien

i˙obb jarmah ta˙t it-tara© u dan

l-a˙˙ar ©ol-kamra tal-pranzu ©or-

rokna. Kien dilettant ukoll li jarma

artal. Niftakar li kellu wie˙ed

imdaqqas sew, g˙oli daqs kwaΩi

bniedem u kien jie˙u pjaçir f’xi

festa jarmah bil-lampieri u gandlieri

fl imkien ma’ statwetti tal-appostli.

Missieri, ÌuΩeppi Galea, peress

li kien infermier mag˙ruf ©or-ra˙al

tag˙na u anke ©ieli ma’ barra r-

ra˙al, ̇ afna nies kienu jafdaw ̇ afna

fi h. Missieri, idejh kienu taz-zokkor

meta kien ikun qed idur b’xi pazjent

u g˙adhom sal-lum isemmuh kemm

kien twajjeb u ©entlom.

Ìieli anke bil-lejl kienu ji©u d-

dar biex jg˙inhom u jdewwi xi nies.

G˙all-marid kien jag˙mel kollox

biex isabbru u jarah imfejjaq.

Fuq missieri ÌuΩeppi, hemm

patafl un ta’ kliem x’tikteb u ma

tispiçça qatt. Kien jiççajta goff fi ç-

çajt tieg˙u.

Imma kollox kellu l-limitu

tieg˙u. Mid-da˙ka tieg˙u kont

tinduna li kien ra©el sinçier u

twajjeb. Meta ma kienx ikun xog˙ol

kont tarah ˙dejn ommi jag˙mel xi

borma minestra u kien jag˙milha

tajba daqs ommi.

Nispera li ˙adtu gost taqraw

ftit mill-˙sibijiet li jiena ktibt fuq

missieri ÌuΩeppi. Ma nista’ ninsa

qatt il-memorji tieg˙u. Jien dejjem

inΩommu quddiem g˙ajnejja u

nirringrazzja lil Alla li tani ©enituri

hekk tajbin.

Sa˙˙a u l-Festa t-Tajba lil

kul˙add.

GARDEN ORNAMENTSGudja Road, G˙axaq

Tel: 21898046 Fax: 21666400

View our large selection of fountains& statues at our showroom

O Madonna ieqaf mag˙naU ˙arisna mis-smewwiet.

Bierek jiemna u ˙idmietnaBeg˙edna dejjem mill-inkwiet.

OPTICIANS SUNGLASSESCONTACT LENSES

SPECTACLES

We supply full range of contact lenses, tinting and anti-reflective

coats, hard coating to reduce scratching, photochromatic lenses

& Bifocals.

Sliema Road, GΩira GZR 04Tel: 2131 5730

5, New Street, Luqa LQA 02Tel: 2167 3238

EYE SPECIALIST IN ATTENDANCE

High - Scorers: The Shooter’sanswer to better vision

Latest fashionspectacle frames

The Village ShopTriq l‐A˙wa Ghigo, Mqabba

Fejn tista’ ssib o©©etti li jiswew Lm1 biss u aktar affarijiet bi prezzijiet ir˙as

Ftu˙: Tnejn ‐ Ìimg˙a • 9.00am ‐ 12.00pm – 4.30pm ‐ 7.00pmIs‐Sibt • 9.00am ‐ 12.30pm

Mobile: 7999 9912

To Save Time & Money Use Our Cleaning Products & Services

11, Rokku Buhagiar Str., Qrendi

Call for a Free QuoteTel: 21 642 343 • Fax: 21 641 168 • Mob: 99 498 464

www.omajco.com sales@omajco.com

13, Rokku Buhagiar Str., Qrendi (Near Church)

Naxxar Road, San Ìwann (Near Church)

We Offer:• Cleaning Service

• Maid Service

• Window Cleaning

• Carpet/Sofa Cleaning

• 1st Time Cleaning

• Offi ce Cleaning

• ... & all other Cleaning

Omajco Cleaners Ltd.

OurCleaningShops

Sole Agents ofBritish Nova

Industrial Products

125

Sena wara sena, iΩ-Ωmien

igerbeb u b˙al lanqas inkunu nafu,

jer©a’ jasal Ωmien il-Festa. Perjodu

fi s-sena li fi h diversi sezzjonijiet

tas-Soçjetà Santa Marija jesponu

dak li jkunu ˙admu fuqu fi x-xhur

preçedenti, sew jekk hi l-banda,

armar, jew nar. Huwa g˙alhekk

xieraq li permezz ta’ din il-kitba

nag˙ti rendikont tal-˙idma fuq il-

plançier tal-Banda Re Ìor© V g˙as-

sena 2006/2007.

Minn ©img˙a wara l-Festa ta’

Santa Marija 2006 er©ajt bdejt

nag˙mel xog˙ol ta’ alterazzjoni fuq

il -qafas sabiex jitnaqqas il-volum

ta’ ˙adid li kien jifforma l-istess

baΩi tal-plançier.

Dan il- proçess ˙a madwar tliet

xhur biex tlesta u r- riΩultat kien

wie˙ed poΩittiv ̇ afna. Sa dan it-tant

fi lwaqt li re©a’ ©ie mnaqqas ammont

sostanzjali ta’ ˙adid, is-sa˙˙a tal-

baΩi baqg˙et bla mittiefes.

Minn hawn g˙addejt sabiex

naltera iç-çirkonferenza taç-çirku

ta’ quddiem tal-plançier. Tnaqqas

b’erba’ pulzieri id-dijametru taç-

çirku ta’ quddiem sabiex id-disinn

ta’ mad-dawra u n -niçeç jaqblu

u jkunu mehmuΩa a˙jar kif ukoll

sabiex ix-xog˙ol li jg˙aqqad iç-

çirku ta’ quddiem u dak ta’ wara ji©i

mlaqqa’ sew u bl-istess simetrija

tal-kumplament tal-gwarniça ta’

fuq u l-bordura t’isfel. Din solviet

problema pendenti sa mill-bidu u

diffi kultajiet min˙abba d-diΩlivell.

Din l-alterazzjoni wasslet biex

ikollhom ji©u adattati ukoll diversi

partijiet mill-intavlar tal- wiçç.

Hekk kif dan ix-xog˙ol kien kollu

lest, ˙adna wkoll l-okkaΩjoni biex

bl-g˙ajnuna ta’ Joseph Tonna

u Emanuel (Leli) Pace, er©ajna

Ωbajna numru ta’ passati kemm ta’

wood sealer kif ukoll biΩ-Ωebg˙a.

Ta’ min wie˙ed isemmi li saru

diversi xog˙lijiet o˙ra li mhux

la kemm wie˙ed ipo©©ihom

f’dokumentazzjoni b˙al din u wisq

iktar diffi çli li w˙ud jindunaw

bihom.

Però nista’ nassigurakom li

dawn kollha kienu rikjesti u riedu

l-˙sieb u sieg˙at ta’ ˙idma.

Dan ix-xog˙ol hawn fuq

imsemmi kien kollu lest sa l-

ewwel ©img˙a ta’ Jannar meta

g˙addejt biex na˙dem kemm fuq

produzzjoni ta’ xog˙ol ©did f’dak li

g˙andu x’jaqsam mal-kumplament

tal- panewijiet u l-pilastri ta’ mad-

dawra.

Sa qrib l-a˙˙ar ta’ Lulju 2007, il-

˙idma kienet g˙adha tiffoka fuq dan

ix-xog˙ol ©did li kien qed jin˙adem

sabiex sal-Festa ta’ Santa Marija

2007, il-plançier ikun imdawwar

kollu bil-panewijiet

u pilastri u miΩbug˙

kollox abjad. Dan ifi sser

li fi lwaqt li l-wiçç u l-

©nubijiet ser ikuni lesti

g˙all- ir˙amar, fi s-sena ta’

˙idma 2007/2008 jinbeda

xog˙ol fuq il-faççata u l-

parti ta’ wara tal- plançier.

Filwaqt li g˙al

darb’o˙ra nirringrazzja

lil dawk li dejjem urew

l-appo©© u l-fi duçja

tag˙hom f’dan il-pro©ett,

jien nassigurakom li ser

inkompli nag˙mel l-almu

tieg˙i biex fi s-snin li ©ejjin

niksbu wkoll is-suççessi

mixtieqa f’dan il-qasam.

G˙aldaqstant nag˙laq dan

il-messa©© bl-awguri tal-

Festa t-tajba lil kul˙add.

Il‐Banda Re Ìor© tesegwixxi l‐programm annwali tag˙ha nhar l‐10 ta’ Awissu 2006.

Plançier g˙all‐Banda Re Ìor© VRendikont ta’ Óidma 2006/2007

Messa©© mid-Delegat Plançieris‐Sur Benjamin Camilleri

KRISTIANNEBEAUTY CENTRE AND BABY CARE

P. P. SAYDON STREET, ÛURRIEQ

Tel: 2164 7391

• Cosmetics• Skincare

• Toiletries• Perfumes …

and NOW a wide selection of pushchairs, prams, beds, nappy changers, highchairs and all you need for your baby

127

Il-Fratellanza tas-Sagrament

ta’ l-Imqabba hi wa˙da antika

jew wa˙da mill-eqdem tal-gΩejjer

Maltin. Din il-fratellanza g˙andha

rabta kbira mal-kappella ta’ San

BaΩilju li g˙andna ©ewwa l-

Imqabba stess.

Tajjeb li qabel xejn niktbu biçça

mill-istorja biex naraw kif kien il-

bidu tal-fratellanza. Il-parroçça

antika1 ta’ Bir Miftu˙ iddedikata lil

Marija Assunta kienet eretta mill-

Isqof Mons. De Mello fi l-1436.

Issa f’dan iΩ-Ωmien l-Imqabba

kien fi ha madwar 30 dar li kwazi

kienu jinsabu kollha qrib il-knisja

ta’ San BaΩilju. Óal Farru© kien

fi h 10 djar2. Meta l-knisja ta’ Bir

Miftu˙ saret parroçça fl -1436,

f’dan iΩ-Ωmien fi l-knisja ta’

San BaΩilju kienu di©à nbnew

l-ewwel tlett arkati u kienu qed

jissemmew li se jsiru tnejn o˙ra.

Però biex dejjem nibqg˙u dwar

il-fratellanza tas-sagrament

jaqbel li n˙allu g˙al ftit l-istorja

ferm interessanti ta’ San BaΩilju

g˙al darb’o˙ra. Minn dan naraw

li din il-knisja kienet di©à qed

ti©i ffrekwentata sew jew a˙jar

kien hemm devozzjoni lejn din

il-knisja g˙ax kienet qed ti©i

ffrekwentata ta’ spiss peress li

l-knisja ta’ Bir Miftu˙ kienet

xi Ωew© mili bog˙od. Minkejja

t-tbatija li missirijietna kellhom u

anke l-faqar li kien hawn, kellhom

devozzjoni serja li jwettqu dak li

jemmnu.

F’wa˙da mir-riçerki li ltqajt

mag˙hom u ta’ interess hija3 li fi Ω-

Ûurrieq, fl -Imqabba u Óal Safi ,

kienu jiltaqg˙u xi nies jitolbu lil

Ìesù wara li tispiçça l-quddiesa tal-

Óadd fi l-g˙odu. Din i©©ib l-annu

13104. Kitba antika o˙ra li kienet

tinsab g˙and G. Theuma minn 13–il

riçerka u li vverifi kajt mal-Propostu

Monsinjur Vella fl -1960, tg˙id li fl -

Imqabba u Ω-Ûurrieq kienet twaqqfet

kumpanija ta’ nies li jag˙mlu ˙in ta’

talb qudiem Ìesù Sagramentat wara

l-quddies tal-Óadd u dawn kienu

jissej˙u adoraturi. Dan kien circa

12105. Issa wie˙ed jista’ jifhem li

l-idea tal-fratelli bdiet minn hawn.

Però b˙ala fratelli tas-Sagrament

insibu li fl -1575 Monsinjur Dusina

Ωar il-knisja ta’ Bir Miftu˙, li

kellha kappillan lil Dun Bartilmew

Mangion mg˙ejjun minn qassis Dun

Pankrazju Cafur. F’din il-knisja

kienu jinsabu ˙ames altari u fl -altar

ma©©ur waqqaf il-Konfraternità

tas-Sagrament u f’dak l-istess ˙in

kiteb erbatax-il fratell tas-Santissmu

Sagrament. Dan kien fi s-7 ta’ Frar

1575. Li g˙andna nifhmu li dawn

kienu mill-in˙awi kollha li kienu

jag˙mlu ma’ Bir Miftu˙.

6Fit-8 ta’ Frar 1575 ©ie l-Imqabba

Mons. Dusina li Ωar it-tmien knejjes

li kien hawn dak iΩ-Ωmien. F’dan

iΩ-Ωmien kien di©à hemm l-idea li

l-Imqabba g˙andha ssir parroçça.

Infatti Mons. Gargallo fl -1598,

g˙amel parroçça l-knisja ta’ l-

Imqabba bil-kappillan ikun Dun

Ìwann Mizzi.

Fil-vista ta’ Mons. Tommasu

Gargallo, però meta kien kappillan

Dun Pietru Pace, twaqqfet il-

Konfraternità tar-Ruzarju7. F’dan

iΩ-Ωmien l-Imqabba kienet

tikkonsisti f’130 dar8 li l-biçça

l-kbira tag˙hom kienu qrib il-

knisja ta’ San BaΩilju.

Issa g˙alkemm fl -istorja ta’

Dun L. Zammit ma semmix kif

kienu imqassmin il-fratelli li

saru fi s-7 ta’ Frar 1575, dawn

kollha kienu mill-ir˙ula li kienu

jaqg˙u ta˙t Bir Miftu˙. Dawn

kienu mqassmin hekk: 95 mill-

Gudja, 3 minn Óal Kirkop, 3

mill-Imqabba, 2 minn Óal Safi

u 1 minn Óal Farru©, g˙al total

ta’ 14-il fratell li kif di©à g˙idna

saru minn Mons. Duzina fi s-7 ta’

Frar 1575.

Dawn bdew i˙ajru o˙rajn

tant li l-Imqabba kienu Ωdiedu

numru sabi˙ ta’ fratelli tas-

Sagrament u g˙alhekk fl -1600

di©à kienet tiffunzjona sew din

il-fratellanza.

Skond l-istoriku Dun L. Zammit,

din il-fratellanza ma kellniex l-

approvazzjoni s˙i˙a ta’ l-Isqof u ma

kellhiex indul©enzi preskritti. Meta

©ie Mons. Cagliares10 li g˙amel

vista fi s-6 ta’ Ìunju 1621, ordna

lil kappillan Dun Pietru Pace u lil

Andrea Schembri, prokuratur ta’ l-

imsemmija Konfraternità, li jg˙idu

mill-aktar fi s lill-Isqof biex din il-

Il‐Fratellanzatas‐Sagrament

kitba tas‐Sur Giovanni Farrugia ‐ Storiku

L‐istatwa ta’ Santa Marija merfug˙a mill‐Fratellanza tas‐Sagrament.

ELECTROCARE25, Valletta Road, Kirkop.

Tel: 21640654, Mobile: 9947 7755

T.V. Retailer includingPlasma & LCD Screens of major brands: Panasonic, Grundig, Samsung, Hitachi etcRetailer of Satellite systems, Hi Fi systems, Projectors, Home Theatre sound systems, car stereos and speakers,Digital cameras: Canon, Benq, etc

We also do REPAIRS,specialising in Videos, T.V.s and Hi‐Fi

Plasma TVs also available

Planning a party?

PISCOPO’S CASH & CARRYcan provide you with all your needs

Small pizza, sausage rolls, ice cream, stuffed olives,beers and minerals, juices, Panini, Gateaux, napkins,

balloons, disposable platesand much much more!

All items at a discounted price!!

Triq Erba’ MwieΩeb

St. Paul’s Bay SPB 06

Tel: 2157 0265, 2157 0375

129

fratellanza jΩejjinha bl-indul©enzi

u jagredawha ma’ dik ta’ Santa

Marija ta’ Ruma. U ordna l-istess

lill-Konfraternità tar-RuΩarju li

din ©iet imwaqqfa fi l-parroçça ta’

San BaΩilju. Fis-sena 1634 kienet

mag˙quda wkoll ma’ dik ta’ Santa

Marija ta’ Ruma.

Wara din ir-riçerka11 li bdejt

qabel l-1970 irrikorrejt lejn Dun

Nikol Aquilina mis-Si©©iewi li kien

intiΩ ̇ afna f’dan ir-rigward u qalli li

Mons. Cagliares ried li peress li fl -

Imqabba di©à kien hemm devozzjoni

kbira, kif g˙idna qabel, lejn Ìesù fl -

Ewkaristija, u fl -istess Ωmien kienet

qed tinxtered id-devozzjoni lejn

Marija Assunta, allura kien xieraq

li ti©i mog˙nija b’indul©enzi kbar u

mag˙quda ma’ dik ta’ Santa Marija

ta’ Ruma. Tant li fi l-festi prima

klassi, riedu jitwa˙˙lu mal-bieb tal-

knisja, inkwadru bl-indul©enzi kif

preskritti.12

Riçerka o˙ra13 li g˙amilt mal-

Professur Andrew Vella O.P., sibna

li Ruma hemm imniΩΩla d-data tal-

1600 fi t-twaqqif tal-Konfraternità

tas-Santissmu Sagrament u msemmi

wkoll Dun Pietru Pace b˙ala

kappillan u Andrew Schembri b˙ala

Prokuratur u li din il-Konfraternità

qed tiffunzjoni fi l-parroçça ta’ l-

Imqabba.

F’Ottubru 196514 er©ajt iltqajt

mal-Professur Andrew Vella biex

inkomplu fejn ̇ allejna, ji©ifi eri biex

insibu x’kienet ir-ra©uni g˙aliex

saret il-fratellanza. Il-

verità kienet li dawk li

©ew approvati fratelli

f’Bir Miftu˙, biΩ-Ωmien

saru retturi u allura

kellhom il-fakultà li

jkabbru l-fratellanza.

Mill-bqija kif qalilna

Dun Nikol Aquilina,

tana spjegazzjoni tajba

g˙aliex dan jirriΩulta

wkoll li di©à kien hemm

il-˙sieb li l-Beata Marija

Assunta ssir parroçça

ta’ l-Imqabba.

G˙alissa wasalna sa

hawn15. Ktibt kemm

jista’ jkun sempliçi biex

ikollna ftit idea ta’ l-

istorja tal-fratellanza

tas-Sagrament. G˙ad

fadal ˙afna aktar

mill-istorja ta’ din il-

fratellanza li jekk il-

Bambin irid nippubblikawhom

aktar ’il quddiem.

Riferenzi1 Storja ta’ l-Imqabba - Dun L. Zammit

P12 Volumi antiki ta’ Loretu Vella - P111,

Vol 4; li sibt fi l-kotba ta’ Loretu Vella

sibthom fi l-karti li sellifni Patri Andrew

Vella O.P.3 Giuseppe Zahra - Storiku, Qormi - Vol 5,

P1124 G. Theuma Vol. 3, P120; kjarifi ka mill-

Propostu Mons. Vella 19625 Storja ta’ l-Imqabba - Dun L. Zammit

P4

L‐istatwa titulari ta’ Santa Marija merfug˙a mill‐fratelli tas‐Sagrament.

6 Storia Micabiba - Dun L. Zammit P97 Castagnia - Vol 18 Giuseppe Zahra - Storiku, Qormi - Vol 5,

P1809 Storja ta’ Malta Giov. Second - Giuseppe

Zahra Volumi Antiki10 Storia Micabiba - Dun L. Zammit P2511 Dun Nikol Aquilina - Spjegazzjoni

Personali - April 196112 Dawn osfru u ma baqg˙ux jidhru13 Profs. Andrew Vella O.P. - Spjegazzjoni

Personali wara riçerka li g˙amel14 Profs. Andrew Vella O.P. - Kien

Professur ta’ l-istorja li kien spjegalek

b’çertu dettall u li jag˙tik ˙afna gost

tisimg˙u15 Riçerka tas-sena 1978

Tel: 2169 6302, Mob: 9942 0346, Fax: 2169 3397

174, Triq Raymond Caruana, GudjaE-mail: horaceenltd@link.net.mt

HORACE ENTERPRISES LTD.Trophies &

Sports GoodsImporter &Wholesaler

Suppliers of:

Granite, Marble,

Terrazzo, Ceramics

and Paving Blocks

FRANCESCO FENECH

Valletta Road,

Mosta

Tel: 2143 4555

Fax: 2143 3517

131

Fil-Knisja Parrokkjali ta’ l-

Imqabba ddedikata lil Santa Marija,

insibu diversi o©©etti imprezzabbli

li kienu ©ew mag˙mula, mixtrija jew

mog˙tija lill-istess Knisja Parrokkjali

fl -img˙oddi minn missirijietna. Forsi

ftit huma dawk li huma konxji ta’

dawn it-teΩori sbie˙ li tippossedi l-

Knisja tag˙na.

Fost diversi o©©etti li jinsabu

fi l-Knisja Parrokkjali ta’ l-Imqabba

jixraq li wie˙ed isemmi s-Salib tal-

Kleru mag˙mul fi s-sena 1768 mill-

Kappillan u l-Kleru ta’ dak iΩ-Ωmien.

Insibu l-Akkolti mixtrija fi s-sena

1908 kif ukoll il-Lampier ta’ l-Altar

Ma©©ur mog˙ti minn Maria Farrugia

fi s-sena 1789.

L-Isfera g˙all-EspoΩizzjoni tas-

Santissmu Sagrament ©iet mag˙mula

fi s-sena 1754, kif ukoll insibu erba’

Pissidi, wie˙ed kbir li kien iservi

g˙all-Festi biss, tnejn o˙ra g˙al

kuljum u l-ie˙or g˙all-Vjatku u erba’

Kalçi, wie˙ed mog˙ti min-Nutar

M’Antonio Brincat fi s-16 ta’ Frar

1737 u t-tlieta l-o˙ra saru fi s-sena

1785.

Fil-Knisja Parrokkjali ddedikata

lil Santa Marija nsibu wkoll Ωew©

Çnieser li wiehed minnhom ©ie

mog˙ti minn Ìammari Camilleri fi s-

sena 1888 u ma˙dum minn Mastru

Pawlu Busuttil.

Insibu wkoll Pedestall tal-Fidda

ta’ l-Istatwa Titulari ta’ l-Assunzjoni

ta’ MarijaVer©ni ma˙dum mid-ditta

Antonio Ghezzi e Figli ta’ Milano kif

ukoll erba’ Gastri tal-fi dda ta’ l-istess

Statwa Titulari. O©©etti o˙ra tal-fi dda

li nsibu ©ewwa l-istess Knisja ta’ l-

Imqabba huma erba’ Lanterni, tnejn

g˙all-konfraternità tas-Santissmu

Sagrament u tnejn g˙all-konfraternità

ta’ l-Immakulata Kunçizzjoni.

Fl-a˙˙arnett insibu wkoll erba’

Ostensorji, wie˙ed li nsibuh ta˙t

forma ta’ Salib, ie˙or mag˙mul fi s-

sena 1743 u mog˙ti minn Katarina

Briffa, ie˙or jo˙ro© fi l-Festa ta’ San

Innoçenzju Martri u l-ie˙or dak li

jidher fi r-ritratt.

Dan l-Ostensorju ©ie mag˙mul

˙amsa u disg˙in sena ilu sewwasew

fi s-sena 1912 u mog˙ti mis-saçerdot

Dun Salv Schembri. L-istess

Ostensjorju jintuΩa g˙all-Festa

Titulari tal-Parroçça dik ta’ Santa

Marija u jo˙ro© tliet darbiet fi s-sena;

fi t-TranΩulazzjoni, fi l-Purçissjoni ta’

nhar il-Festa u fl -Ottava tal-Festa.

Fl-1965 dan l-Ostensorju ©ie mog˙ni

b’pedestall tal-fi dda li ©ie mog˙ti

minn ÌuΩeppi Facciol.

L‐Ostensorju ta’ Santa Marijaf’G˙eluq il‐95 Sena

L‐Ostensorju li jintuΩa fil‐Festa Titulari ta’ Santa Marija. Fir‐ritratt jidher P. Ugolin Scerri OFM li mexxa l‐purçissjoni tal‐Festa 2006 kif ukoll Dun Raymond Cassar (xellug) u Patri Joseph Zahra OP (lemin), Direttur Spiritwali tas‐Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V ta’ l‐Imqabba.

The Salon for a New LookSt. Innocent Street, Mqabba

For Appointment Call:Tel: 2168 3175

Mob: 7920 8040

Opening Hours:Mon: Closed

Tue, Thur, Fri & Sat: 9am - 7pm

Wed: 9am - 2pm

VIERGEUnisex Hair Salon by Sonia

QUALITY GUARANTEED

San Dawtar,Fawwara Road, Si©©iewi

Tel: 2146 6180Fax: 2146 5922

Mobile: 7979 1210

Fresh Quality Products

A. FerriggiHand Tools Supplier

Available from all leading ironmongeries‘Fiorella’, 65, Triq ÌuΩè Abela, Ûejtun.

Tel: 2167 3719 Mobile: 9947 5154

Treatments Available:• Relaxing Anti-Wrinkle Facials

• Deep Cleansing Facials

• Eyelash/Brow Tinting

• Electrolysis

• Waxing

• Make-up

• Manicure and Pedicure

10, Triq il-Mit˙na, MqabbaTel: 2168 3214 Mob: 9942 6054

Lillian CamilleriBeauty Therapist

C.I.B.T.A.C.Diploma B.A.B.T.A.C.

133

Kienet ilha x-xewqa tal-

mibki iΩda qatt minsi Lorenzo

Ellul li jag˙mel stat wa kolossali

ta’ Santa Marija u jpo©©iha

f’post prominenti biex t˙ares lil

uliedha l-Imqabbin. Fil-˙sieb

ori©inali tieg˙u din kellha tkun

ta’ l-ir˙am u titpo©©a fi l-pjazza.

IΩda min˙abba d-diffi kultajiet

kbar li ltaqa’ mag˙hom, dan il-

˙sieb falla.

IΩda l-˙erqa sabiex jag˙mel

l-Istatwa ta’ Marija Mtellg˙a

s-Sema baqg˙et dejjem tix-

g˙el ©o fi h. Intant g˙all-a˙˙ar

tas-sena 1951 wasal fi ftehim

mas -Soçjetà, dak iΩ-Ωmien bl-

isem ikun g˙adu King George

V, fejn ing˙ata l-permess biex

ipo©©i l-istatwa fuq il-bejt tal-

KaΩin proprju fuq il-faççata.

Is-Sur Marco Montebello

ntag˙Ωel biex jag˙mel id-disinn

u x-xog˙ol ta’ fuq l-istatwa.

Intla˙aq ftehim malajr, u

f’Jannar tas- sena 1952 is-Sur

Lorenzo Ellul, mg˙ejjun mis-

soçi tal-KaΩin Re Ìor© V, qata’

l-©ebla tal-franka, s˙i˙a u hekk

sabi˙a, mill-barriera tieg˙u stess

f’Ta’ Kandja limiti ta’ l-Imqabba.

Minn hawnhekk il-benefattur ̇ adha

g˙as-spejjeΩ tieg˙u, fi l-˙anut tas-

Sur Montebello ˙dejn iç-çimiterju

ta’ l-Addolorata.

Skond l-istess ftehim ix-

xog˙ol kellu jinbeda wara li ssir

l-approvazzjoni tal-mudell ta’ l-

istatwa mis-Sur Ellul u l-Kumitat. L-

istatwa vera kellha tkun mag˙mula

minn ©ebla s˙i˙a mog˙tija mill-

istess benefattur, tkun ta’ madwar

9 piedi g˙oli u tkun lesta sa Marzu

tas-sena 1952.

Il-ftehim kien ikompli jg˙id li

l-iskultur kellu jirçievi s-somma

ta’ ˙amsin lira sterlina (£50) minn

g˙and id-donatur wara li l-istatwa

jtellag˙ha f’postha ta˙t id- direzzjoni

ta’ l-iskultur Montebello ming˙ajr

ma dan jid˙ol fl -ispejjeΩ tat-tlug˙ u

tat-trasport.

Ix-xog˙ol mexa mg˙a©©el

sewwa u nhar il-Óadd, 22 ta’

Ìunju 1952, kienet il-©urnata

li l-istatwa ta’ Santa Marija

kellha tittella’ fuq il-KaΩn. Din

il-©urnata kienet ta˙bat ukoll,

fl -Imqabba, il-Festa tal-Qalb ta’

Ìesù. IΩda d-diffi kultajiet ma

kinux Ωg˙ar u wara ˙afna pariri,

˙sibijiet u diversi su©©erimenti

minn persuni tas- seng˙a, il-

Kumitat inkariga lis-Sur Eugenio

Sciberras biex jie˙u ˙sieb l-

armar u jtella’ l-istatwa. Dan

qatag˙ha li l-istatwa g˙andha

tibqa’ s˙i˙a u titla’ minn

quddiem il-KaΩin; proçedura

li kienet ta’ sogru mill-akbar.

Wara li twaqqaf l-armar, sar

it-tberik ta’ l-istatwa ta’ Marija

Mtellg˙a s-Sema mill-Eçç.

Tieg˙u Reverendissmu Mons.

Emmanuel Galea, Vigarju

Ìenerali. Wara beda l-mument

kritiku. Fost taqtig˙ il-qalb mill-

akbar, iΩda wkoll fost fer˙ bla

qies, Lorenzo Ellul, il-Kumitat

tal-kaΩin, soçi u partitarji kollha

raw lil din l-istatwa tiela’ bil-mod

iΩda dejjem ’il fuq, sakemm waslet

f’postha. Hawn saru x-xog˙lijiet

neçessarji biex l-istatwa tibqa’

mwa˙˙la g˙al dejjem. B’hekk din

l-istatwa ta’ Sidtna Marija Mtellg˙a

s-Sema setg˙et t˙ares lil uliedha

devoti.

U biex tfakkar din il-©rajja hekk

sabi˙a, twa˙˙let ir˙ama fuq il-bieb

tal-kaΩin li taqra hekk:

‘Min ig˙id Salve Regina

quddiem din ix-Xbieha tal-B.V.

MARIJA ASSUNTA jirba˙ 200

Jum Indul©enza. Mog˙tija fi s-27 ta’

Ìunju 1952 mill-Arçisqof Mikiel

Gonzi.’

L‐Istatwa ta’ Marija Assuntafuq il‐KaΩin f’G˙eluq il‐55 Sena

L‐ir˙ama li turi l‐indul©enza plenarja mirbu˙a g˙al min jg˙id Salve Regina quddiem l‐istess xbieha.

L‐istatwa fuq il‐bejt tal‐kaΩin li ©iet im˙allsa mis‐Sur Lorenzo Ellul.

Problems with yourT.V. Video Hi-Fi

Call David Ciantar on99821255 or 21 641 207

Workshop location: Mqabba

Tahabel LimitedProp: J. Ferriggi

Fejn issibu kull tip ta’ spagu tajjar g˙ax-xog˙ol tan-nar.

‘St. Catherine’, John Borg Str.,Ûejtun ZTN 05 - Malta

Tel: 2167 3589 – Mob: 9947 0351 – Fax: 2169 2894

Rope & Chair Dealer

135

Iltqajt ma’ din il-poeΩija fi t-tiftix tieg˙i g˙all-ktieb ‘50 Sena Domma (1950-

2000) tal-Fidi ta’ l-Assunzjoni’. Billi ma kinitx fi l-linja ta’ dak li kelli bΩonn,

˙adt nota tag˙ha g˙al xi okkaΩjoni o˙ra. Ftit ilu n©ibditli l-attenzjoni li Fr.

Joseph Ghigo semmieni fl -a˙˙ar pubblikazzjoni ta’ ˙ajtu ‘Miexi lejn id-Dawl’.

G˙amlet bija l-kurΩità u g˙a©©ilt immur g˙all-ktieb. Ìejt mistieden mis-

Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V ta’ l-Imabba, g˙all-quddiesa fi l-ftu˙

ta’ sena festi tal-Ìublew tad-deheb tad-Domma ta’ l-Assunzjoni nhar l-ewwel

ta’ Novembru 1999. Qaddes il-kappillan Dun Joe Bartolo assistit minn Fr. Joe

Ghigo, Direttur Spiritwali tas-Soçjetà. Fil-bidu tal-quddiesa nqara l-fi nal tal-

Bolla Mugnifi centissimus Deus.

Fis-sagristija wara l-quddiesa avviçinajt lil Fr. Ghigo, g˙al tag˙rif dwar

missieru bil-˙sieb ta’ xi kitba fuqu. Fil-bidu tal-ktieb ‘Miexi lejn id-Dawl’ l-

awtur jg˙id: ‘Dik Ωgur kienet okkaΩjoni sabi˙a u veru tajba, wa˙da minn bosta,

sabiex jien (hu) nibda ni©bor u nΩomm u nikteb dawn it-tifkiriet personali.’ U

˙sibt jiena...G˙aliex meta din hi l-a˙˙ar pubblikazzjoni ta’ Fr. Ghigo ma nie˙ux

l-opportunità biex tinqara l-kitba li fl -opinjoni tieg˙i kienet l-ewwel laqg˙a

tieg˙u mal-pubbliku? Nissu©©erixxi sabiex din il-poeΩija tinqara darbtejn biex

tifhmu s-sbu˙ija tag˙ha; il-pinna Ωag˙Ωug˙a tal-kompatrijott Fr. Ghigo.

Estratt: IL-BERQA,

L-Erbg˙a, 15 ta’ Awissu, 1945

Il‐15 ta’ Awissu 1945ÌuΩè Ghigo (1927‐2003)

Illum mhux id-difa tas-sema t’Awissu

Jqanqal lil qalbna tinfexx f’dan il-fer˙:

Jo’ l-fwie˙a w il-benna tal-frott u l-g˙elejjel,

Illum mhux daw’l ˙wejje© jag˙mluha bis-ser˙.

U l-anqas iΩ-Ωiffa li tfewwe© mill-ba˙ar,

Li ttaffi din l-g˙omma u twieti l-˙olqien:

Il-˙idma ta’ niesna, li b’seng˙a trodd g˙axqa

Quddiem il-barrani, u lilna l-g˙ixien.

Illum ©ewwa mo˙˙na ˙sieb wie˙ed isaltan

Ng˙annulek din l-g˙anja, b’fo˙rija u b’©ieh:

Ismag˙ha, Omm Óanina, din l-g˙anja minn qalbna,

Il-fara© kattrilna u hemmna nissieh.

Biex ninΩg˙u il-frug˙a kburija tad-dinja,

Ninsew l-g˙ira, l-fi rda, li jsaltnu fl imkien:

U ˙siebna Fik jog˙la, ja ˙lejqa Omm Tag˙na,

Biex nilm˙u f’faqarna, kull Ωmien kullimkien.

Il-kobor, w is-setg˙a, w is-safa, w il-˙lewwa,

Il-milja tat-tjieba li lilek tag˙nik:

Fik nilm˙u, Marija, Sultana tal-˙lejjaq,

Kemm Alla Missierna ˙anin kien G˙alik.

G˙ax ˙abbek u ˙atrek Omm Tieg˙u g˙aΩiΩa,

Fil-˙e©©a ta’ m˙abbtu, g˙alina bnedmin:

Hu nisslek bla ˙tija, Wa˙diena fi d-dinja,

U Minnek Hu twieled, biex ner©g˙u henjin.

G˙alhekk insellmulek, Feddejja ma’ Ibnek,

Li kisser il-jasar, wellidna mill-©did,

G˙aliex Dak li sejja˙ Missierna ’l Missieru,

Óalliek fostna b’Ommna, tqassmilna kull ©id.

G˙alhekk insellmulek, u ˙ajr inroddulek,

O sbej˙a Madonna, f’©urnata b˙al din:

Nifi r˙u, x’˙in nifhmu, nitg˙axxqu, u ftit nifhmu,

Kemm Alla Missierna kien Mieg˙ek ˙anin.

Il-lum ©ewwa mo˙˙na tistrie˙ dit-tifkira,

Is-setg˙a li ta˙kem, fejn ta˙laq, bla qies,

Qajjmitek mir-raqda, bil-˙effa ta’ l-an©li

Refg˙etek f’Saltnatek, fuq l-An©li w in-nies.

Hi kbira dil-©rajja, ‘mma akbar tifsirtha –

G˙ax Alla li weg˙dek, Marija, w g˙anik

B’kull ©id u b’kull tjieba, fi l-milja ta’ kollox,

B’din, seddqek u wettqek, b’kull ma g˙amel G˙alik.

Dan l-hena, Marija, li jixg˙el ©o qalbna,

Milquta b’tifkira ta’ ©rajja b˙al din,

Li xeg˙’l fi qlub l-an©li, li jixhdu dil-©rajja,

Illum jer©a’ jixg˙el fi qlub il-Maltin.

Ix-xhieda dan l-hena, il-˙ajr ta’ min ©arrab

Il-qirda fi l-©lieda, il-g˙era u l-©u˙:

Lil dawn li fer˙ulek f’©rajjietek ferra˙˙hom –

G˙ax talbhom kien Minnek, u m’nn Ibnek mismug˙.

tag˙rif mi©bur minn Joseph Farrugia

137

L-ispirtu Nisrani fi l-festiMons. Arçisqof Pawl Cremona

O.P. nhar il-Óamis, 15 ta’ Marzu

2007, iççelebra Quddiesa fi s-

Santwarju ta’ Santa TereΩa,

Birkirkara, g˙ad-diri©enti u

rappreΩentanti ta’ kumitati, gruppi,

assoçjazzjonijiet u kaΩini li jag˙tu

sehem fl -organizzazzjoni tal-festi

tal-qaddisin fi l-parroççi. Dan li ©ej

hu t-test ta’ dak li Mons. Arçisqof

qal dwar l-okkaΩjoni u dwar il-festi

fi l-bidu tal-Quddiesa u fl -Omelija.

IntroduzzjoniJumejn ilu kont qieg˙ed

is-Seminarju. Kien hemm il-

premjazzjoni. Dak il-˙in, quddiem

dawk it-tfal li jridu jitrawmu, ©ewni

Ωew© kelmiet: xi privile©© li g˙andna

dawk it-tfal f’idejna li nistg˙u

nrawmuhom, u x’responsabbiltà li

tipprova trawwimhom tajjeb. Jiena

nixtieq li dawn iΩ-Ωew© kelmiet

ikunu proprju l-qofol ta’ dak li

qeg˙din niççelebraw il-lum. Huwa

privile©© g˙aliex dalwaqt jibda,

nistg˙u ng˙idulu hekk, l-ista©un

proprju tal-festi. Huwa privile©©

g˙ax ikun hemm dak li, bl-IngliΩ,

ng˙idulu coverage, fuq il-media, enormi tal-festi tag˙na. Xi privile©©

li, permezz tal-festi, a˙na qeg˙din

inwasslu wkoll din it-tog˙ma! Imma,

fl -istess ˙in, huwa responsabbiltà

ikbar, g˙aliex f’dan l-ista©un, il-

wiçç ta’ - biex ng˙id hekk - tal-

Knisja, irid jidher b’mod speçjali

permezz tal-festi. Dak li hu tajjeb,

niΩΩu ˙ajr lil Alla. Imma jista’ jkun

ukoll xi ˙a©a li tkun - g˙ax ˙add ma

hu perfett - xi ˙a©a li hija negattiva

wkoll. G˙alhekk, jiena xtaqt - mill-

ewwel kelli dan il-˙sieb - li jekk

taqblu mieg˙i, kull sena, qabel ma

jibda l-ista©un tal-festi, niltaqg˙u

hawn, nitolbu l-barka tal-Mulej fuq

il-festi kollha tag˙na. Nixtieq nitlob

il-barka tal-Mulej fuqkom ilkoll u

fuq il-familji tag˙kom u fuq dawk

kollha li tg˙idx kemm se jag˙tu

˙in mill-©urnata tag˙hom u mill-

©img˙at tag˙hom proprju biex isiru

dawn il-festi. Nixtieq li l-barka tal-

Mulej tinΩel fi kom biex dejjem iktar

tqisuha b˙ala missjoni.

OmelijaL-ewwelnett nirringrazzjakom

talli ©ejtu hawnhekk fl imkien

mieg˙i, Knisja wa˙da, missjoni

wa˙da, biex nirrifl ettu fuq dan is-

servizz li intom, b’mod speçjali,

qed tag˙tu permezz tal-festi - dik

li a˙na ng˙idulha b˙ala espressjoni

reli©juΩa tal-fi di tag˙na. A˙na nafu

li, meta naqraw il-Kelma ta’ Alla,

naraw ukoll diversi okkaΩjonijiet

fejn proprju l-fi di kienet ti©i

espressa b’fer˙ – b’xi ˙a©a li hija

esterna. Ti©ini f’rasi per eΩempju,

l-eΩempju tas-sultan David, li kien

jiΩfen u jkanta quddiem l-Arka tal-

Mulej. Il-fer˙ li kien ikollu f’qalbu

kien jesprimieh permezz tal-kant u

taΩ-Ωfi n. Ti©ini f’rasi per eΩempju,

meta Sidna Ìesù Kristu, naqraw fl -

Evan©elju skond San Ìwann, kien

sejjer lejn il-passjoni tieg˙u: fi t-

triq, wasal f’Betanja, u kien hemm

Fuq xewqa ta’ l‐E.T. Arçisqof ta’ Malta,Mons. Pawlu Cremona O.P.,qeg˙din nirriproduçu l‐omelija li saretwaqt quddiesa g˙all‐organizzaturital‐festi fil‐parroççi.

UFFIÇÇJU STAMPA

Il-Kurja ta’ l-Arçisqof, Floriana

Tel: 25906203/21241281 Fax: 21242971

16 ta’ Marzu 2007

TQASSIM: MEDIA KOLLHA

MINN : C. BUTTIGIEG

REF : 46/2007

Quddiesa mill‐Arçisqofg˙all‐Organizzaturi tal‐Festi fil‐Parroçça

139

wa˙da mara li xtrat Ωejt li kien

jiswa ˙afna, biex tkun tista’ tidilku

proprju qabel ma jbati. U Ìesù juri

li ma ddejjaqx - allavolja Ìuda

gerger - ma ddejjaqx li din il-mara

g˙amlet dan il-©est. Ji©ifi eri a˙na

nag˙rfu l-importanza anke li l-fi di

tag˙na ti©i espressa b’modi li huma

barra minna, fosthom il-festi.

Is-Sinodu dwar il-festiG˙alhekk, meta kellna s-Sinodu

Djoçesan, qalilna dan il-kliem fuq

il-festi. G˙andna fuq id-dokument

fuq il-kultura, soçjetà u Knisja,

il-kultura reli©juΩa popolari hija

l-mod kif il-poplu Malti jg˙ix ir-

reli©jon fi l-˙ajja ta’ kuljum. Fl-

istess dokument, il-festi esterni

huma element importanti tal-wirt

kulturali, folkloristiku tal-gzira,

sa ftit Ωmien ilu kienu jintegraw

ru˙hom tajjeb maç-çelebrazzjoni

litur©ika tal-festa tal-patrun tal-

parroçça. U fi d-dokument fuq ix-

xandir tal-Kelma g˙andna, il-festi

titulari huma mumenti qawwija

meta l-poplu tag˙na jistqarr b’mod

pubbliku l-fer˙ tieg˙u. Meta a˙na

semmejna dawk l-eΩempji, fi l-bidu,

mill-Kelma ta’ Alla, tas-sultan

David u ta’ dik il-mara, a˙na kellna

daqsxejn ta’ dawl, g˙aliex il-fer˙

ta’ David u ta’ dik il-mara ˙are©

minn fi di kbira li huma kellhom

lejn Sidna Ìesù Kristu.

L-ewwel lil Sidna Ìesù Kristu

skoprewh, lil Sidna Ìesù Kristu

˙abbewh, imbag˙ad riedu jesprimu

minn barra dan il-fer˙ kollu tag˙na.

U a˙na nafu, li l-festi tag˙na bdew

mhux b˙ala festi; bdew g˙aliex

kien ikun hemm komunità nisranija

li t˙obb lil Alla l-Imbierek, bdiet

tfi ttex kif tag˙tih ©ie˙, u wa˙da

mill-modi li skopriet kif tag˙tih ©ie˙

kienet proprju billi tibda torganizza

festi biex tesprimi minn barra dak li

inti t˙oss ©ewwa fi k.

Jiena na˙seb li dan huwa l-veru

spirtu li rridu niskopru fi l-festi

tag˙na. Irridu ner©g˙u niskopru

din l-g˙aqda kbira. Mhux xi ˙add

li jag˙mel il-festi, imma intom

ilkoll, a˙na lkoll, l-ewwel ikollok

relazzjoni sabi˙a mal-Mulej - taf li

inti komdu mieg˙u, taf li inti qed

timxi fuq il-passi tieg˙u - imbag˙ad

il-fer˙ tesprimih proprju fi l-festa

li tista’ ti©i, tkun tal-patrun tal-

parroçça tag˙na. Irridu ner©g˙u

niskopru fi l-fond, il-g˙aqda bejn

il-fi di - li allura tkun is-sena kollha

- u dak il-mument speçjali fejn il-

komunità nisranija ta’ ra˙al, ta’

parroçça, tin©abar biex din il-fi di

tag˙ha tkun tista’ tesprimiha fi l-

fer˙.

Il-festa NisranijaMeta a˙na qed nitkellmu fuq

din il-forma ta’ festa, a˙na rridu

ng˙idu li l-forma ta’ festa Kristjana

jrid ikollha tog˙ma differenti minn

forom ta’ festi o˙rajn. G˙aliex?

G˙aliex il-festi l-o˙rajn li jsiru

– jistg˙u jkunu politiçi, jistg˙u

jkunu ta’ clubs tal-football … dawk

qed ji©uni f’rasi - dawk qeg˙din

hemmhekk biex jag˙tu gost lilna.

Imma meta a˙na qed nitkellmu

fuq festi, a˙na qed ng˙idu u qed

nag˙mlu xi ˙a©a biex nag˙tu gost

lil Alla l-Imbierek, biex nag˙tu

glorja lil Alla l-Imbierek. U allura

meta int se tag˙ti rigal lil xi ˙add,

int tipprova ta˙seb. Dan ir-rigal li se

nag˙tih, liema hi l-biçça li tog˙©bu?

Kif g˙andu jkun biex din il-biçça

tkun verament tog˙©bu? Naqralkom

silta Ωg˙ira minn San Pawl: San

Pawl kien jaf x’ji©ifi eri l-fer˙ li

jo˙ro© mill-fi di tieg˙u. Jg˙id hekk,

fl -Ittra lill-Filippin: “Ifi r˙u dejjem fi l-Mulej. Ner©a’ ng˙idilkom, ifi r˙u. Il-˙lewwa tag˙kom, ˙alli jkunu jafuha l-bnedmin kollha. Il-Mulej qorob u s-sliem ta’ Alla jferr˙ilkom qalbkom u tag˙milkom qalbkom u mo˙˙kom s˙a˙ fi Kristu Ìesù. Alla tas-sliem ikun mag˙kom.” Dan

huwa l-fer˙ nisrani li a˙na, minn

ta˙t, irid jag˙ti daqsxejn ta’ tog˙ma

lil kollox: lil-liturgija tag˙na u anki

lill-festi tag˙na, ˙alli l-festi tag˙na

jkunu parti wa˙da mill-missjoni

tal-Knisja.

‘Óejju t-Triq g˙all-Mulej’Tafu li b˙ala motto tieg˙i jiena

˙adt, “Óejju t-Triq g˙all-Mulej”.

Tafu li g˙idtha, g˙aliex nemmen

li l-Mulej g˙andu x-xewqa kbira li

jkun jaf lil kul˙add u kul˙add ikun

jafu u kul˙add iqimu. U jiena ̇ adtha

b˙ala motto g˙ax g˙edt, ‘a˙na

b˙ala Knisja, mela, min a˙na?’

A˙na dawk li n˙ejju t-triq g˙all-

Mulej, l-ewwel ©ol-qalb tag˙na,

imbag˙ad permezz tag˙na n˙ejju

t-triq g˙all-o˙rajn g˙al meta jersqu

lejn il-Mulej. Allura nixtieq li a˙na

lkoll kultant nag˙mlu daqsxejn ta’

rifl essjoni. Tkun g˙addiet il-festa u

wara l-festa tag˙mel il-mistoqsija:

“Imma permezz tal-festa, qalbi saret

iktar qrib tal-Mulej?” Mhux lejn il-

qaddis biss. Ifhmuni… Jiena tafu li

jiena patri ta’ San Duminku... Jiena

dejjem kont nirra©una – mhux biex

nag˙mel na˙a jew o˙ra… mhux

importanti… biex ng˙id fatt. Imma

darba kont irrifl ettejt, g˙edt: ‘San

Duminku x’jixtieq?’ Jifra˙ meta

jiena ng˙idlu, ‘viva San Duminku.’

Imma jifra˙ ˙afna meta ng˙idlu,

‘San Duminku, int wassaltni lejn

Kristu.’ Iktar b’din jifra˙. U l-

qaddisin iktar b’din jifi r˙u. Ji©ifi eri,

wara l-festa, wie˙ed irid jag˙mel

daqxejn (rifl essjoni) - b˙ala

kumitati… ag˙mluha. Imma din il-

festa, b’dak l-isforz kollu, b’dawk

is-sagrifi ççji kollha… U tibda

tag˙mel (rifl essjoni): “Imma jiena

ersaqt lejn il-Mulej?” U meta jiena

nindaga fost s˙abi: “Grazzi tal-festa

li g˙amiltuli”, jibdew jg˙idulna n-

nies. “Kieku taf kemm ˙assejtni

iktar qrib tal-Mulej”. Jew inkella

jkun hemm xi ̇ add g˙adu qed ifi ttex

il-Mulej: “Imnalla kienet il-festa

tag˙kom, li lili ©abitni nemmen

iktar, g˙ax rajt il-fer˙ nisrani li

hemm ©ewwa qalbkom.” Dan qed

ng˙idu g˙alija u g˙alikom; mhux

g˙alikom biss, (imma) g˙alina

lkoll. Irridu nie˙duha verament

b˙ala sfi da kbira. Qed ng˙id dan,

g˙aliex? G˙aliex - ˙a ng˙idu

wkoll xi ˙a©a spiritwali – tafu li

fi l-Pastorali (tar-Randan) tkellimt

ukoll fuq il-˙ajja ta’ dejjem. Darba

Sidna Ìesù Kristu qalilna, ‘a˙Ωnu

teΩori fi s-sema.’

Investiment tajjebJiena ng˙id: Kemm hemm nies

Joe BorgJoe ta’ Lukardu tal-Fjuri

All Year round Growersof All Types of Flowers

Specialising in Carnations, Gebra, Gladioli.

Residence: 12, St Bartolomew Street, Qormi Tel: 2144 3723

Ta’ Kandja Nursery, l/o Siggiewi Tel: 2164 0467

Fax: 2147 0335 Mob: 9945 8234

REENARDENG

Triq in-Nassab, QormiTel: 2144 0815 • Fax: 2144 0832 • Mob: 9942 9798

E-mail: uvprint@waldonet.net.mt

Numbers (small & large) • Printed & Embroider Logos

❑ T‐Shirts ❑ Flags ❑ Pvc Cards❑ Scarves ❑ Banners ❑ Clocks❑ Caps ❑ Stickers ❑ Small items

141

li ja˙dmu tant g˙all-festi? Jekk

a˙na ng˙aqqduhom – ma rridx

inkun ˙afna negattiv - imma, per

eΩempju, jekk jiena dak li qed

nag˙mel… g˙ax il-Mulej, meta se

ni©u quddiemu ma jg˙idlix biss,

‘g˙ax inti armajt g˙all-festa.’ Jie˙u

gost ukoll.

Imma jg˙idli, ‘ Imma x’kien l-

ispirtu?’ Ji©ifi eri jekk jiena armajt

il-festa u tlabtu meta qed narma,

il-Mulej jifra˙ ˙afna. Imma jekk

jiena waqt li qed narma, minfl ok ma

fa˙˙artu g˙idt xi ̇ a©a o˙ra, mhux se

jservini b˙ala teΩor fi s-sema. Jekk

jiena, per eΩempju, inkunu fl imkien

u ng˙id, ‘isma’, ˙alli nippruvaw

inkunu spirtu wie˙ed.’

Ma jimpurtax billi jkollok patrun

jew ie˙or – ma tag˙milx ̇ sara. Imma

mbag˙ad ma nistax immur ng˙idlu,

‘Mulej, jien taf kemm armajtlek?’

U xi spirtu kellek? Spirtu ta’ fi rda;

‘taf kemm i©©ilidt kontra l-o˙rajn!’

Ma na˙sibx li (huwa) investiment

tajjeb lejn dak li rridu na˙Ωnu. Dan

li nixtieq ng˙idilkom huwa proprju

dan. Allavolja intom qed taqdu lill-

parroçça permezz tal-festi, araw

ftit anke, forsi matul is-sena jkun

hemm il-Kappillan - tafu li l-lum,

anki l-Kappillani, huma daqsxejn

mag˙fusin, qed nonqsu fi n-numru,

qed nafdaw ˙afna fuq il-lajçi -

min jaf kieku l-Kappillani, minn

barra l-festa, tg˙idulhom: ‘Nistg˙u

ng˙inuk Kappillan?’

B’mod jew ie˙or… Litur©ija

– hi x’inhi. Nistg˙u nag˙tu s-sehem

tag˙na? Ifhmuni: biex il-Knisja,

il-parroçça ma tkunx il-festa biss,

imma permezz tal-festa nasal

ukoll lejn il-parroçça li hija l-veru

missjoni tag˙na. Li xtaqt naqsam

(mag˙kom) huwa dan: Jiena

nittama - ma nafx x’ta˙sbu intom

– imma nixtieq li kull sena nibda

niltaqa’, proprju ˙alli ng˙addilkom

din il-missjoni.

MissjoniIl-missjoni tieg˙i, li nixtieq

naqsam mag˙kom hija din: Qeg˙din

fi Ωminijiet importanti. Tafu li

qeg˙din f’dinja li mhux dejjem

tg˙inna, qeg˙din f’dinja sekularista.

Kemm hu sabi˙ kieku l-ener©ija li

intom tag˙tu - u nirringrazzjakom

tag˙ha… Jien kultant jistag˙©buni

nara Ωg˙aΩag˙ qeg˙din jarmaw. Alla

jbierek; ng˙id, ‘imma x’ener©ija!...

Din l-ener©ija kollha, ag˙mluha

parti mill-missjoni tal-Knisja.

Kunu mieg˙i anki f’dan id-

dawl: li intom tikkunsidraw, dak

li qeg˙din nag˙mlu jista’ jwassal

lil xi ˙add biex idur lejn il-Mulej.

Jalla l-Mulej, lili u lilkom, jag˙tina

dawl ©did, spirtu ©did, anki jiena

g˙andi bΩonnu, biex ˙afna u ˙afna

iktar f’Malta, b’mod speçjali, ikunu

jafu lill-Mulej permezz ta’ kollox,

anki permezz tal-festi li b’tant

dedikazzjoni intom tag˙mlu f’kull

parroçça. Grazzi mhux biss talli

©ejtu, grazzi tal-˙idmiet kollha

tag˙kom.

Santwarju Santa TereΩa, Birkirkara

15 ta’ Marzu 2007

MARCON’SHAIR SALONHAIR SALON

Triq l-A˙wa Ghigo, Mqabba

Opening Hours:

Tue-Fri: 09.00am–06.00pm

Sat: 08.00am–07.00pm

Monday closed

Tel: 27602437 Mob: 79602437

DolceriaCroce Bonaci

We are the originals

Over 100 years Experience(Prop. Charles Bonaci)

Dolceria: Shop:

32, St. Ursula Street, 24D, St. John Street,Valletta Valletta.Tel/Fax: 2122 5924 Tel: 2124 7933

Arcadia,

Gilbiena Street,

Ûabbar.

Tel/Fax: 2167 7970

We Specialize in: 1. Frame Moulding in different shapes and

sizes, Parquet Flooring and Wooden

Skirting

2. Furniture Mouldings

3. Kitchen & Interior doors in standard

measures or in desirable size

4. Panelling in solid Pine

All Selections can be made from a wide selection of wood

(Pine - Oak - Mahogany - Samba)

PURCHASE DIRECTLY FROM MANUFACTURER

AND SAVE MONEY

FREE DELIVERY

143

Mill-medja sirt naf li kien qed isir

restawr tal-Kappella ta’ San BaΩilju fl -

Imqabba. Din il-Kappella ttini tifkiriet

ta’ tfuliti. Fiha kien isir id-dfi n tat-

trabi u hemmhekk ˙adt g˙al xi Ωmien

it-tag˙lim tad-duttrina minn membri

tal-MUSEUM. Kull sena fl -ewwel

ta’ Jannar, kienet issir proçessjoni

tal-kleru mill-parroçça g˙al din

il-Kappella u wara ssir quddiesa

kantata. Nifhem li billi l-festa ta’ San

BaΩilju ta˙bat fi t-2 ta’ Jannar, il-festa

fi l-Kappella kienet tkun iççelebrata

©urnata qabel – festa kmandata. Meta

ltqajt ma’ dan l-artiklu segwenti, ˙sibt

li jkun opportun li ng˙addih g˙all-

pubblikazzjoni g˙al tag˙rif dwar

il-˙ajja ta’ dan il-qaddis li l-antenati

tag˙na g˙aΩlu bi protettur.

San BaΩilju, Isqof ta’ Çesareja u

Duttur tal-Knisja, hu l-ewwel wie˙ed

fost it-tliet g˙orrief imlaqqma ‘It-

Tlieta tal -Kappadoçja’, u l-wa˙dieni

fosthom li st˙aqqlu jibqa’ jissejja˙

‘il-Kbir’. Flimkien mat-tnejn l-o˙ra:

˙abibu, San Girgor ta’ Nazjanze u

˙uh, iΩg˙ar minnu, San Girgor ta’

Nissa, hu ˙adem g˙all-paçi tal-knisja

fi Ωmien il-persekuzzjoni arjana u

Ωviluppa t-tag˙lim tal-Knisja dwar it-

Trinità. BaΩilju baqa’ jissemma wkoll

b˙ala missier il-monakiΩmu tal-Lvant

u g˙ar-riforma li wettaq fi l-litur©ija.

Iktar mit-tnejn l-o˙ra, hu wera ˙ila

kbira b˙ala mexxej u organizzatur tal-

Knisja.

BaΩilju twieled f’Çesareja tal-

Kappadoçja, lejn it-tmiem

tas-sena 329 W.K. Hu kellu l-

vanta©© li jitwieled f’familja

ta’ qaddisin: nanntu kienet

Santa Makrina l-kbira, li

sofriet g˙all-fi di ta˙t l-

a˙˙ar imperaturi pagani,

missieru, BaΩilju wkoll, u

ommu Emmelja huma t-

tnejn qaddisin, waqt li fost

l-g˙axar uliedhom, insibu

tliet qaddisin o˙ra minbarra

Ba Ωilju: San Girgor, Isqof ta’

Nissa, San Pietru, Isqof ta’ Sebaste

u Santa Makrina Ω-Ωg˙ira, li kienet

mudell ta’ ˙ajja axxetka. Iktar minn

hekk, BaΩilju g˙adda l-ewwel snin ta’

˙ajtu g˙and nanntu, Santa Makrina,

fi d-dar tal-kampanja li din kellha qrib

Noeçesareja. Ming˙andha BaΩilju

kiseb l-ewwel ˙jiel tal-virtù, waqt

li ming˙and missieru, li kien avukat

ta’ fama u g˙alliem tar-rettorika, hu

˙a l-ewwel tag˙lim fi l- letteratura.

Ming˙andu tg˙allem ukoll ikun bieΩel

u ma jib Ωax mix-xog˙ol. Min jaf kemm

il-lejla, missieru kien jibqa’ mqajjem

tard bil-lejl, ja˙dem fi d-dawl tal-lampa

taΩ-Ωejt, biex ila˙˙aq max-xog˙ol tal-

klijenti tieg˙u, li f’g˙add kbir kienu

jmorru g˙andu biex jg˙inhom jie˙du

dak li kien tag˙hom. lΩda BaΩilju ma

damx igawdih ’il missieru. Dan miet

meta ibnu kien g˙adu ta’ età Ωg˙ira.

Wara l-mewt ta’ missieru, BaΩilju

re©a’ lura f’Çesareja, belt twelidu,

fejn seta’ jkompli l-istudji tieg˙u,

speçjalment fi r-rettorika. Kien hawn

li hu ltaqa’ g˙all-ewwel darba ma’

Girgor ta’ Nazjanze u li bejn it-tnejn

nibtet ˙biberija l-iΩjed kbira. IΩda,

hekk kif BaΩilju g˙amel tieg˙u kulma

dik il-belt setg˙et toffrilu f’dak li hu

g˙erf, hu r˙ielha g˙al Kostantinopli,

fejn l-aqwa g˙alliem tar-rettorika ta’

dak iΩ-Ωmien, il-pagan Libjanu, kien

jag˙ti l-lezzjonijiet tieg˙u. BaΩilju ma

damx ma sar l-aqwa skular ta’ Libjanu.

Dan nafuh mill-korrispondenza li dan

il-g˙aref baqa’ jΩomm ma’ BaΩilju.

Min-na˙a tieg˙u, meta ma

baqag˙lux x’jitg˙allem iktar

f’Kostantinopli, BaΩilju, imbuttat

mill-kilba li kellu g˙at-tag˙lim, telaq

lejn Ateni, il-metropoli tal-g˙erf

u t-tag˙lim. Hawn, fl imkien mar-

rettorika, hu studja l-fi losofi ja u l-

matematika. Tg˙idx kemm fera˙ meta

f’Ateni hu ltaqa’ mill-©did ma’ ̇ abibu

Girgor; il-˙biberija ta’ bejniethom

tkompliet tikber u tissa˙˙a˙ u t-

tnejn kienu jg˙inu ’l xulxin fl -istudji

tag˙hom. IΩda l-fama li kiseb f’Ateni,

’il BaΩilju ma g˙amlitx bih. Wara xi

erba’ jew ˙ames snin f’dik il-belt, hu

re©a’ lura f’Çesareja, fejn feta˙ skola

ta’ l-oratorja u g˙amel ukoll xi xog˙ol

ta’ avukat. Kien f’din il-˙abta li hu

ddeçieda li jitg˙ammed; dak iΩ-Ωmien

dan is-sagrament kien jit˙alla

g˙al meta wie˙ed jikber. G˙al

BaΩilju, il-Mag˙mudija kienet

sin jal g˙all-konverΩjoni

spiritwali. Hu telaq it-tag˙lim

u l-˙ajjja fi l-belt, biex jing˙ata

iΩjed g˙al Alla. L-ewwel ̇ aga

li g˙amel kien vja©© fl -E©ittu,

is-Sirja u l-Mesopotamja,

fejn Ωar l-axxeti u l-eremiti l-

iktar mag˙rufa li kienu jg˙ixu

hemmhekk. Hu baqa’ milqut

mill-˙ajja iebsa u ta’ ça˙da

San BaΩilju l‐Kbir(329‐379)

kitba tas‐Sur Joseph Farrugia

San BaΩilju l‐Kbir

Il‐kappella ta’ San BaΩilju wara x‐xog˙ol ta’ restawr li sar fuqha.

144

li dawn kienu jg˙ixu; iΩda deherlu li

l-˙ajja orga nizzata f’komunità kienet

a˙jar minn dik f’eremita©©. G˙alhekk,

wara li qassam ©idu lill-foqra, mar

jg˙ix, fl imkien ma’ ftit o˙ra, fl -in˙awi

ta’ Annesi, qrib Neoçesareja tal-Pontu.

Ma g˙addiex Ωmien wisq, li mieg˙u u

ma’ s˙abu ma ng˙aqdux g˙add kbir

ta’ nies o˙ra li b˙alhom kienu jfi ttxu

l-˙ajja tal-perfezzjoni. IΩda BaΩilju

ma riedx komunitajiet kbar. Ebda

komunità ma ried, li jkollha iktar minn

tletin jew erbg˙in ra˙eb. G˙alihom

kiteb Ωew© regoli: ir-Regola t-Twila

u r-Regola l-Qasira. F’dawn ir-regoli

BaΩilju wera l-©enju prattiku li kellu

u g˙alihom st˙aqqlu jissejja˙ ‘Mis-

sier il-MonakiΩmu tal-Lvant’. Kien

hu li ©ietu l-ideja tan -novizzjati, fejn

dawk li jit˙ajru g˙all-˙ajja reli©juΩa,

jag˙mlu Ωmien ta’ prova u jitg˙allmu

jirb˙u lilhom infushom billi jit˙arr©u

fl -ubbidjenza, il-pern li fuqu r-ra˙eb

kellu jibni l-qdusija tieg˙u. Ir-regola

kienet wa˙da iebsa; iΩda ebda ra˙eb

ma kellu jΩid xejn mag˙ha minn jeddu.

Dan BaΩilju g˙amlu biex ebda ra˙eb

ma’ jitqanqal jag˙mel penitenza,

imqanqal mis-suppervja jew il-vanità.

Elementi importanti kienu t-talb ta’

fl imkien, l-astinenza perpetwa mil-

la˙am u mill-inbid, u x-xog˙ol man-

wali li kull ra˙eb kien jing˙ata biex

jag˙mel. B’danakollu lejn il-morda

kellha tintwera m˙abba kbira: u dawn

kellhom jing˙ataw l-ikbar kura u ma

jiçça˙dilhom ebda konfort. L-ir˙ieb

ta’ BaΩilju kellhom i˙arr©u wkoll

ospitalità kbira mal-barranin li jΩuru

l-monasteru.

Il-komunitajiet ta’ qrib Neoçesareja

ma damux igawduh wisq lil BaΩilju.

Il-˙e©©a li kellu biex il-fi di tinΩamm

safja, ©eg˙litu jer©a’ lura f’Çesareja,

fejn l-ereΩija arjana kienet dakkret

sa˙ansitra lill-Isqof Djanu tal-belt. Il-

˙idma ta’ Ba Ωilju swiet, g˙aliex fuq

is-sodda tal-mewt Djanu g˙araf l-iΩ-

ball tieg˙u u stqarr ma’ BaΩilju l-lealtà

tieg˙u lejn it-tag˙lim ta’ Niçeja.

L-Isqof Ewsebju, li la˙aq f’Çesareja

wara l-mewt ta’ Djanu, kien dg˙ajjef u

ma jinqalax b˙ala tejologu; g˙alhekk

talab lil BaΩilju jg˙inu. BaΩilju aççetta

u Ewsebju ordnah saçerdot. Hu kien l-

id il-leminija ta’ l-isqof: kien jg˙inu

bil- pariri g˙aqlin tieg˙u, ifi ssirlu

l-Kotba Mqaddsa u jurih x’kienu

d-dmirijiet tieg˙u ta’ isqof. In-nies

kienet tissa˙˙ar bil-priedki ta’ BaΩilju

u l-foqra tal-belt ma nsew qatt il-

karta’ kbira li wera mag˙hom fi Ωmien

il-g˙aks li waqa’ fuq dawk l-in˙awi,

wara li maltempati qliel bis-sil© kienu

g˙amlu ˙erba kbira mill-g˙elejjel

tar-raba’. Kienet ˙a©a naturali,

g˙alhekk, li mal-mewt ta’ Ewsebju,

li ©rat fi s-sena 370 W.K, minfl oku

jintg˙aΩel BaΩilju, li mal- ̇ atra, sar

ukoll metropolità tal-Kappadoçja u

eΩarka çivili tal-provinçja tal-Pontu.

Fit-tmien snin li dam isqof, BaΩilju

wera l-˙ila kbira tieg˙u b˙ala mexxej.

Huwa mexxa ˙idma ta’ g˙ajnuna

soçjali, ˙a ˙sieb it-tag˙lim tal-foqra u

waqqaf orfanatrofji, fosthom l-istitut

Ptocho-tropheion, li kien ma˙sub

g˙at-tfal foqra.

Hu ˙adem ˙afna wkoll biex jaqta’

abbuΩi ta’ simonija u nuqqas ta’

serjetà fi l-g˙aΩla tas-saçerdoti. Ma

setax jonqos li din il-˙idma ©©iblu

oppoΩizzjoni kbira minn dawk li kienu

qed imorru tajjeb b’dawn l-abbuΩi;

iΩda l-poplu kien wara BaΩilju u kien

jag˙tih awtorità, hekk li ˙add ma seta’

jieqaf g˙ar-rieda tieg˙u. Sa˙ansitra l-

Imperatur Valent, li kien ja˙kem fuq

l-imperu tal-lvant, u li g˙al ra©u nijiet

politiçi ried jimponi l-ereΩija arjana

fuq il-provinçji kollha ta˙t is-setg˙a

tieg˙u, ma’ BaΩilju ma seta’ jag˙mel

xejn. Fil-waqt li isqfi jiet o˙ra li ma

qag˙dux g˙ar-rieda, ta’ l-imperatur

tne˙˙ew u ©ew eΩiljati, BaΩilju baqa’

sod u b’tat tika kbira u b’awtorità

tal-g˙a©eb, waqqaf lill-imperatur

milli jimponi l-ereΩija fuq id-djoçesi

tieg˙u. Iktar minn hekk; ma kenitx l-

ewwel darba li l-imperatur innifsu ˙a

sehem f’funz jonijiet immexxija minn

BaΩilju, li f’wiççu kien içanfru g˙all-

˙aΩen tieg˙u. BaΩilju ma kkuntentax

ru˙u li d-djoçesi tieg˙u kienet tgawdi

paçi relattiva; it-tbatija ta’ l-insara

fi djoçesijiet o˙ra, li min˙abba l-

persekuzzjoni kienu sfaw bla rag˙aj,

qanqlitu jmidd idejh u ja˙dem biex

i©ibilhom g˙ajnuna mill-punent,

speçjalment minn Ruma. Hu ˙adem

ukoll biex isewwi l-fi rda li l-ereΩija

©abet fi l-lvant. Nistg˙u ng˙idu, li

wara l-mewt ta’ Sant Atanasju, il-piΩ

tad-difi Ωa tad-duttrina vera fi l-lvant,

kien waqa’ fuq spallejh. G˙alkemm

f’˙ajtu BaΩilju ma la˙aqx jara t-trijonf

tad-duttrina ta’ Niçeja fuq l-arjaniΩmu

permezz tal- ewwel Konçilju ta’

Kostantinopli, kien hu l-bniedem

iktar minn kul˙add li wassal g˙al dan

it-trijonf.

L-a˙˙ar snin ta’ BaΩilju kienu ta’

niket kbir g˙alih. Sa˙˙tu qatt ma kienet

tajba u l-isqfi jiet s˙abu mhux dejjem

fehmuh. Fis-sena 371 W.K, deçiΩjoni

ta’ l-imperatur Valent, li jaqsam

il-Kappadoçja f’Ωew© provinçji,

©abitlu nkwiet ma’ l-Isqof Antimus,

li tqieg˙ed metropolità fuq il-parti li

ma baqg˙etx ta˙t idejn BaΩilju. Dan,

biex isa˙˙ah il-qag˙da tie g˙u, ˙oloq

g˙add ta’ djoçesijiet ©odda, suffragani

g˙alih. Djoçesi minn dawn hu taha

lil ˙abibu, Girgor ta’ Nazjanze, li

aççettaha kontra qalbu. IΩda meta ’l

quddiem din il-˙atra tellfet lil Girgor

id-dritt li jsir Isqof ta’ Kostantinopli,

dan ˙adha bi kbira u tefa’ l-˙tija ta’

dan fuq BaΩilju. Min˙abba f’hekk il-

˙biberija ta’ bejniethom birdet u qatt

ma re©g˙et ©iet g˙al li kienet. Mifni

bix-xog˙ol, bin-niket u d-diΩappunti,

BaΩilju miet f’qasir il-g˙omor, fl -1

ta’ Jannar tas-sena 379. Kien g˙adu

ma g˙alaqx il-˙amsin sena. Il-poplu

kollu; insara, Lhud u pagani, bkewh.

Tnejn u sebg˙in sena wara mewtu,

il-Konçilju ta’ Kalçedonja sejja˙lu:

‘BaΩilju l-Kbir, ministru tal-grazzja li

fi sser il-verità lid-dinja kollha.’

Riferenzi:

Philip Hughes: A History of the Catholic

Church, Vol. I Sheed & Ward, London,

1956

Alex Bonnici, OFM Conv: Patrolo©ija Vol

II; Reli©jon u Óajja, 1976

Butler’s Lives of the Saints

G. Brimmer: Óajjet ta’ Qaddisin, G˙add 1,

1982, pa©ni 7-11

Il‐kwadru li jinsab fil‐kappella ta’ San BaΩilju.

145

Din is-sena, bit-t˙abrik tal-

Kappillan u tal-Ministeru ta’ l-Onor.

il-Perit Ninu Zammit kellna x-xorti

li naraw l-eqdem Ωew© knejjes tal-

parroçça tag˙na ji©u rrestawrati

u mog˙tija l-˙ajja mill-©did. Ix-

xog˙ol minn ˙addiema u periti

professjonali dam g˙addej madwar

sena, minn ftit wara l-festa titulari

ta’ Santa Marija Assunta tas-sena

l-o˙ra, sakemm il-knejjes re©g˙u

nfet˙u mill-©did fi l-25 ta’ Mejju

2007. G˙aldaqstant ˙assejt li kien

xieraq li din is-sena nikteb xi ˙a©a

dwar dawn iΩ-Ωew© monumenti

li jag˙mlulna ©ie˙, kif ukoll biex

insiru nafu xi ftit dwar il-kult tal-

qaddisin li lilhom huma ddedikati.

San BaΩilju u l-knisja

tieg˙u fl -ImqabbaBaΩilju twieled f’Pontu lejn

is-sena 329 f’familja tat-tajjeb

li kienet batiet ˙afna fi Ωmien

il-persekuzzjoni ta’ Massiminu

Galerju (305-314). Kellu trobbija

nisranija imma ma tg˙ammidx meta

kien tarbija, peress li d-drawwa

kienet li l-insara jitg˙ammdu kbar

wara xi xhur ta’ katekumenat.

Studja f’Çesarija, f’Kostantinopli

u f’Ateni – l-aqwa bliet akkademiçi

ta’ dawk iΩ-Ωminijiet. Sie˙bu

fl -istudju kien il-qaddis Girgor

Nazjanzenu. Mill-kitbiet ta’ San

Girgor nafu li BaΩilju wera minn

kmieni l-kwalitajiet intellettwali

straordinarji li kellu; kien jinqala’

fi r-rettorika, fi l-fi losofi ja, fi l-

matematika, fl -astronomija,

fi l-mediçina u fi l-grammatika.

Nistg˙u ng˙idu li kien ©enju g˙al

Ωmienu. Meta spiçça mill-istudji

tg˙ammed u mar lura lejn pajjiΩu, u

hemm, bil-g˙ajnuna ta’ o˙tu, Santa

Makrina, beda jinteressa ru˙u aktar

fi l-Fidi u beda dejjem aktar ifi ttex

il-perfezzjoni. Wara xi Ωmien

BaΩilju waqqaf l-ewwel monasteru

çenobitiku1 f’Pontu, u kiteb ukoll

Regula g˙al din it-tip ta’ ˙ajja

– b’hekk dal-qaddis baqa’ mag˙ruf

b˙ala missier il-monastiçiΩmu tal-

Lvant.

Lejn is-sena 360 inqala’ xi

nuqqas ta’ qbil fi t-tag˙lim li wassal

biex re©g˙et tfaççat l-ereΩija serja

ta’ Arju, li ça˙ad id-divinità ta’

Kristu. BaΩilju kien wie˙ed mill-

˙afna eremiti li kellhom jitilqu mill-

monasteri biex imur Kostantinopli

u jiddefendi l-verità. Huwa Ωamm

mad-duttrina li kienet ©iet defi nita

fi l-Konçilju ta’ Niçea fi s-sena 325,

li Kristu huwa mag˙mul mill-istess

sustanza tal-Missier u li hu daqsu u

etern b˙alu.

Fis-sena 365 ©ie ordnat

saçerdot u ˙ames snin wara sar l-

isqof ta’ Çesarija. Matul l-episkopat

tieg˙u ˙adem ˙afna biex i©ib l-

g˙aqda fost l-insara li Ωammew

mal-Fidi u l-o˙rajn li ng˙aqdu

ma’ xi moviment eretiku. Hu kien

wie˙ed minn ta’ l-ewwel qaddisin

tal-Lvant li g˙arfu l-isqof ta’ Ruma

(il-papa) b˙ala l-kap tal-Knisja

kollha. Fil-fatt g˙adhom jeΩistu

xi ittri li bag˙at lill-Papa Damasu

I li fi hom ˙e©©u biex jikkundanna

kull ereΩija li titfaçça, mhux biss

fi l-Punent, imma fi l-Knisja kollha.

Il-˙idma bla waqfi en fi d-djoçesi

tieg˙u, is-sagrifi ççji li kien jag˙mel,

fl imkien ma’ marda fi l-fwied

wasslu biex BaΩilju miet fl -età ta’

madwar 50 sena, fl -1 ta’ Jannar

379. Baqa’ mag˙ruf b˙ala wie˙ed

mill-ikbar qaddisin ta’ l-ewwel

sekli tal-Knisja, u ©ie ddikjarat

Duttur tal-knisja g˙al ˙afna kitbiet

li ˙alla dwar id-duttrina tat-Trinità.

Il-festa tieg˙u ti©i ççelebrata fi t-2

ta’ Jannar.

Il-knisja ta’ San BaΩilju nistg˙u

nig˙idu li hija teΩor Imqabbi f’kull

sens; min˙abba l-qedem tag˙ha,

min˙abba l-arkitettura normanna

li fi ha, l-uniçità tad-dedikazzjoni

tag˙ha f’pajjiΩna, kif ukoll min˙abba

l-fatt li serviet g˙al diversi snin b˙ala

l-knisja parrokkjali ta’ l-Imqabba.

Hawnhekk tajjeb li niççaraw punt

li spiss jit˙alla barra. Il-parroçça

ta’ l-Imqabba kienet minn dejjem

iddedikata lill-Assunta minkejja li

fl -ewwel snin il-knisja parrokkjali

kienet proviΩorjament dik ta’ San

BaΩilju. Meta seba’ Mqabbin

missirijietna g˙amlu s-supplika ta’

l-1595, ix-xewqa tag˙hom kienet

li l-knisja l-antika ta’ l-Assunta

ssir parroçça. Dan jidher çar mill-

kundizzjonijiet li g˙amlu lill-Isqof

Tumas Gargallo fi l-petizzjoni li

ppreΩentawlu:

Huma weg˙du li jo˙or©u

˙ames skudi fi s-sena biex

iΩommu jixg˙el il-lampier

Il‐Knejjes ta’ San BaΩilju u San Mikiel

Sem. Jonathan FarrugiaB.A. (Hons) B. A. Theol. & Hum. Stud. S. Th. B.

Il‐kappella ta’ San BaΩilju qabel ma sar ir‐restawr.

For the Best Southern Fried Chicken in Malta

available from

B’Kara M’Scala B’Bu©a Óamrun

Mob: 9924 4807 jew 9986 1751

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq il‐fil, tibjid, tik˙il, kisi u restawr fuq l‐antik

SCAFFOLDING GÓALL‐KIRI

147

ta’ quddiem is-Sagrament

fi l-knisja ta’ l-Assunta, u

li jo˙or©u wkoll 16-il skud

u 6 irbajja fi s-sena g˙all-

manteniment ta’ dak li

jin˙atar b˙ala kappillan jew

kurat tal-knisja li kienet

sejra ti©i ddikjarata parroçça.

©…˙ Imma l-fl us ma kinux

se jo˙or©uhom jekk il-knisja

ta’ l-Assunta ta’ l-Imqabba

ma tinqatax g˙al kollox minn

dik ta’ Birmiftu˙. Is-somma

mwieg˙da kienet sejra to˙ro©

kull sena nhar il-festa ta’

Santa Marija Assunta,

ji©ifi eri fi l-15 ta’ Awissu.2

G˙al ra©unijiet ta’ pastorali,

l-Isqof waqqaf il-parroçça ta˙t il-

patroçinju li g˙adha ΩΩomm sal-

lum, dak ta’ Santa Marija,3 imma

ordna biex il-knisja ta’ San BaΩilju,

peress li kienet l-ikbar wa˙da,

tintuΩa b˙ala l-knisja ewlenija

sakemm tinbena knisja akbar

iddedikata lill-patruna tar-ra˙al.

Il-bidu tad-devozzjoni fl -

Imqabba lejn dan il-qaddis kbir tal-

Knisja Orjentali mhux mag˙ruf.

Hemm min ja˙seb li xi nies barranin

˙arbu minn pajjiΩhom fi Ω-Ωminijiet

tan-nofs meta l-Musulmani kienu

qed jid˙lu fl -Ewropa, sabu r-

refu©ju f’Malta fl -in˙awi ta’ l-

Imqabba, u bnew knisja lill-qaddis

li kienu jqimu f’pajjiΩhom.

Minn studji li saru f’dwan l-

a˙˙ar snin nafu li din il-knisja

kienet di©à teΩisti fi s-sena 1486.

Kienet iΩg˙ar milli hi llum – fi l-fatt

dak li llum nafuh b˙ala ‘l-artal tal-

©enb’, ori©inarjament kien l-artal

prinçipali, u l-bieb ta’ quddiemu,

li llum jag˙ti g˙all-kamrun, qabel

kien il-bieb ewlieni li jag˙ti g˙at-

triq. Tkabbret diversi drabi, l-a˙˙ar

darba kien fl -1515, meta ˙adet il-

forma li g˙andha llum.

Mill-viΩti pastorali li saru matul

is-sekli, nistg˙u nibnu ˙jiel dwar

l-istorja ta’ din il-knisja, l-unika

wa˙da f’Malta ddedikata lil dan il-

qaddis. Nafu li fl -1575 fuq l-artal

ma©©ur kien hemm ikona çkejkna,

li nassumu kienet tirrappreΩenta lil

dan il-qaddis. Il-knisja kienet fqira

˙afna. Fiha kienet ti©i ççelebrata

quddiesa fi l-Ódud u l-festi u fl -14

ta’ Ìunju4 kienet ti©i ççelebrata

festa devozzjonali f’©ie˙ il-qaddis

patrun. Nafu li f’dan iΩ-

Ωmien kellha wkoll xi altari

laterali li ma setax isir

quddies fuqhom.

L-unika viΩta pastorali

li saret meta din il-knisja

kienet mg˙ollija g˙al ©ie˙

ta’ knisja parrokkjali, kienet

fi s-7 ta’ Diçembru 1600,

fi Ωmien l-isqof Gargallo.

F’daΩ-Ωmien il-knisja kellha

fonti tal-maghmudija ˙dejn il-

bieb ta’ barra, pissidi ta’ l-injam

indurat, tabernaklu xieraq ta’ l-

injam u kwadru titulari ©did bi tliet

lampieri quddiemu.5 Il-kwadru

titulari kien ikona fuq l-injam,

trittiku ta’ stil BiΩantin, li fi h kien

juri lill-Madonna fi ç-çentru, waqt

li fi l-©nub tag˙ha kien hemm San

BaΩilju u San ÌuΩepp. Hemm min

ja˙seb li l-fatt li l-Madonna kienet

tpo©©iet fi ç-çentru tal-kwadru

titulari jixhed, li minkejja li l-knisja

kienet iddedikata lil San BaΩilju,

il-festa prinçipali kienet wa˙da tal-

Madonna, presumibilment ta’ Santa

Marija. Manuskritt antik li jinsab

fi l-Bibljoteka Nazzjonali jag˙ti

xi dettalji dwar dan il-kwadru: il-

Madonna kellha fi ˙danha lil Ìesù

bambin u f’idha x-xellugija kienet

qieg˙da ΩΩomm palma, waqt li

fuqha kien hemm jidher il-Missier

Etern. Ta˙t San BaΩilju kien hemm

miktub “Basili Magni Episcopi”

waqt li ta˙t San ÌuΩepp kien hemm

“Joseph Confessoris Spon B.M.V.”.

Ta˙t il-Madonna mbag˙ad kien

hemm “DE Auxilis Istam pinxit. Anno. DML 1584”. B’hekk nafu li

din l-ikona kienet tas-seklu sittax, u

li Ωgur mhux l-istess kwadru titulari

li jissemma fl -1575.

Il-viΩta tg˙idilna wkoll li kien

hemm Ωew© altari o˙ra. Dak tax-

xellug kien iddedikat lill-Madonna

tar-RuΩarju, mog˙ni b’pittura,

b’lampier u tiΩjin ie˙or. Fuq dan

l-artal fl -1596 kienet twaqqfet

il-fratellanza tal-Madonna tar-

RuΩarju, l-ewwel fratellanza fi r-

ra˙al tag˙na, li kienet ukoll l-

ewlenija fi t-tixrid ta’ devozzjoni

vera lejn il-Madonna. Kienet

torganizza purçissjoni fl -ewwel

Il‐kappella ta’ San BaΩilju u San Mikiel li jinsabu fl‐Imqabba, wara li ©ew restawrati.

Il‐kappella ta’ San BaΩilju minn ©ewwa

149

Óadd ta’ kull xahar, u fi l-festa tal-

Madonna tar-RuΩarju, fl -ewwel

Óadd ta’ Ottubru. L-artal tal-lemin

kien iddedikat lill-ViΩitazzjoni tal-

Madonna lil Santa EliΩabetta, u

kellu wkoll pittura.

EΩattament ˙mistax-il sena u

jumejn wara, nhar id-9 ta’ Diçembru

1615, saret viΩta pastorali mill-

isqof il-©did ta’ Malta, Baldassare

Cagliares, l-ewwel isqof Malti wara

l-1299. Is-sede parrokkjali kienet

di©à ©iet trasferita fi l-knisja l-©dida

ddedikata lil Santa Marija Assunta,

u min˙abba f’hekk il-knisja ta’ San

BaΩilju kienet tilfet ˙afna mill-

importanza li kellha. Madankollu

ma kinitx mitluqa. Bastjan Schembri

kien jie˙u ˙sieb jixg˙el il-lampier6

ta’ quddiem il-kwadru titulari, li

kien g˙adu dak it-trittiku BiΩantin,

kif ukoll biex jorganizza l-quddiesa

tal-festa ta’ San BaΩilju. Ma nafux

sewwasew x’sar minn din l-ikona.

Jidher illi baqg˙et tokkupa l-post

b˙ala kwadru titulari sakemm saret

il-pittura li hemm illum fl -1677.

Wara, dan tpo©©a fuq wie˙ed mill-

altari tal-©enb. Dan nafuh g˙ax

jissemma fi l-manuskritt li semmejt

ftit ilu. Hija tassew ˙asra li dan it-

trittiku ntilef.

L-artal tar-RuΩarju u l-fratellanza

kienu trasferiti g˙all-parroçça,

g˙alhekk ma kinux g˙adhom jeΩistu

fi l-knisja ta’ San BaΩilju. L-artal

u l-kwadru tal-ViΩitazzjoni kienu

g˙adhom hemm u jgawdu çerta

devozzjoni. Dan tne˙˙a u ttie˙ed

fi l-knisja parrokkjali xi Ωmien wara

din il-viΩta.

Wara dan ma sarux aktar viΩti

pastorali f’din il-knisja. L-uΩu

tag˙ha jidher li baqa’ g˙addej

kontinwament g˙all-quddies. Fil-

pesta ta’ l-1675 il-knisja u z-zuntier

tag˙ha servew ta’ çimiterju. Fost

il-vittmi ta’ din il-marda qalila kien

hemm il-kappillan ta’ dak iΩ-Ωmien

Dun Dumink Pace fl imkien ma’

Ωewg saçerdoti o˙ra: Dun Valerju

Zammit u Dun Luqa Zammit. It-

tlieta jinsabu midfunin fi l-knisja

ta’ San BaΩilju u l-monument li

naraw fuq iz-zuntier, mag˙mul fl -

1677, huwa mafkar f’©ie˙hom. Fl-

istess sena sar il-kwadru titulari li

naraw illum. Dan i©ib fi l-parti ta’

fuq tieg˙u lis-Santissma Trinità;

fuq in-na˙a tal-lemin tag˙hom

hemm Ommna Marija tal-Grazzji

bil-˙alib ˙iere© minn sidiriha; fuq

in-na˙a tax-xellug hemm xbieha

tal-Patrijarka San ÌuΩepp. Dan

jidher bil-qieg˙da fuq l-is˙ab b’id

fuq sidru u bl-o˙ra jΩomm il-bastun

tal-©ilju. Il-˙arsa ta’ g˙ajnejh hija

mwa˙˙la fuq Marija, li tinsab bi

drittu fi n-na˙a l-o˙ra tal-kwadru.

Artistikament dawn iΩ-Ωew© fi guri

huma rifl essjoni perfetta ta’ xulxin,

sew fi l-qag˙da kif ukoll fl -ilbies.

Fil-parti t’isfel imbag˙ad naraw

lil San BaΩilju Isqof fuq il-lemin

u lil San Rokku fuq ix-xellug, u

bejniethom hemm l-erwie˙ tal-

Purgatorju. Fil-pajsa©© li jidher

bejn dawn il-fi guri, fejn hemm

tiçrita kerha fi t-tila, jidhru xi nies

qed jittrasportaw l-i©sma ta’ dawk li

mietu bil-pesta. Ori©inarjament dan

kien imdenel fi n-niçça normanna li

hemm fi l-˙ajt, iΩda meta

tpo©©a l-altar tal-©ebel li

hemm illum, fi l-bidu tas-

seklu XX, peress li dan kien

kbir wisq, g˙atta sew il-

pittura, li allura nqalg˙et u

tpo©©iet fuq l-altar isserra˙

mal-˙ajt.

Fi Ωmien l-imblokk tal-

FrançiΩi, il-©u˙ u l-g˙aks

©ab mieg˙u ˙afna mard u

b’konsegwenza ta’ hekk

in-numru ta’ l-imwiet Ωdied ˙afna.

Il-Kungress Nazzjonali ordna biex

fejn hu possibbli ma jibqg˙ux

jindifnu nies fi l-knejjes parrokkjali

biex forsi l-mixja ta’ l-epidemija

tonqos. Peress li fl -Imqabba ma

kienx hawn çimiterju, g˙al xi

Ωmien re©a’ ntuΩa z-zuntier ta’ San

BaΩilju biex fi h jindifnu l-mejtin.

Bejn April u Settembru 1799 hemm

indifnu 21 persuna, li ismijiethom

g˙adhom jinsabu f’manuskritt fl -

arkivju parrokkjali.7

Sal-bidu tas-Seklu XX nhar

l-ewwel tas-sena kienet issir

purçissjoni devozzjonali li kienet

titlaq mill-knisja parrokkjali, iΩΩur

il-knejjes tad-Duluri u ta’ Santa

Katarina u tispiçça fi l-knisja ta’ San

BaΩilju, fejn kienet issir quddiesa

solenni bil-kant li kienet tispiçça

bit-Te Deum. Il-g˙ada mbag˙ad,

fi l-festa litur©ika tal-qaddis patrun

ta’ din il-knisja, kien ikun hemm

quddiesa kantata solenni o˙ra

b’suffra©ju tal-mejtin u kienu

jitbierku l-oqbra ta’ fuq iz-zuntier.

Qabel ma l-Imqabba saret parroçça,

il-purçissjoni ta’ l-ewwel tas-sena

kienet titlaq mill-matriçi u tispiçça

f’San BaΩilju.8

L-ewwel lezzjonijiet tad-

duttrina nisranija mill-membri

tal-MUSEUM, li bdew isiru fl -

Imqabba f’Mejju 1932 g˙all-bniet

u f’Novembru ta’ l-istess sena g˙as-

subien, kienu jsiru f’din il-knisja

antika, sakemm is-superjura TereΩa

Ghigo tat post ˙dejn id-dar tal-

familja tag˙ha Triq San BaΩilju.9

Fi Ωmien il-gwerra, wara li

ntlaqtet il-knisja minn bomba

ÌermaniΩa, il-knisja ta’ San BaΩilju

re©g˙et serviet b˙ala s-sede uffi çjali

Mafkar fuq iz‐zuntier mag˙mul fl‐1677.

L‐artal ori©inali

For Informationand Reservations,kindly phone2146 2786 or2146 2800

151

G˙adha tintuΩa g˙all-

quddies fi l-festa titulari

ta’ Santa Marija u fi l-festa

tal-Madonna tal-Ìilju biex

Ωgur kul˙add ikollu çans

jattendi g˙all-quddies

f’dawn il-©ranet speçjali.

F’okkaΩjonijiet speçjali

marbutin ma’ anniversarji

tal-parroçça u mal-festa

ewlenija ta’ l-Assunta, fi t-

tranΩulazzjoni ta’ lejlet

il-festa, ir-relikwija tal-

Madonna tin©abar mill-knisja ta’

San BaΩilju. Din hija tradizzjoni li

messha ssir in-norma ta’ kull sena,

l-ewwel nett g˙ax permezz tag˙ha,

b’mod simboliku, nfakkru l-©ie˙

li kellha din il-knisja antika b˙ala

l-knisja parrokkjali, u t-tieni g˙ax

fl -opinjoni tieg˙i ma tag˙milx sens

li fi tranΩulazzjoni solenni no˙or©u

mill-bieb tal-©enb u nid˙lu mill-

bieb ewlieni ta’ l-istess knisja!

B˙ala arkitettura din il-knisja hija

tassew ©awhra medjevali, ‘il-vera

ru˙ ta’ l-arkitettura ekkleΩjastika

tar-ra˙al’.13 Fost l-elementi uniçi

li nsibu fi ha nistg˙u nsemmu t-

tieqa f’g˙amla ta’ rota fuq il-bieb

prinçipali, ma˙duma apposta biex

iddawwal aktar il-knisja minn

©ewwa. Minn ©ewwa g˙andha

forma rettangolari b’diversi arkati

ppuntati – il-varjazzjonijiet fi hom

jixhdu d-diversi faΩijiet tat-tkabbir

tal-knisja. L-istil tag˙hom, kif ukoll

tal-˙nejja ornamentali li naraw mal-

faççata tal-knisja minn barra jixhdu

l-infl uwenza tan-Normanni li kienu

jg˙ixu fi Sqallija fi s-sekli tan-

nofs. Il-bieb ori©inarjament kien

wie˙ed antik idur fuq g˙arqubu,

skond l-istil li kienu juΩaw g˙all-

knejjes sekli ilu. B’xorti

˙aΩina, ˙tija ta’ nuqqas ta’

apprezzament lejn il-wirt

kulturali tar-ra˙al mill-

kappillani ta’ l-img˙oddi,

dan il-bieb tne˙˙a u nqered

madwar erbg˙in sena ilu.

Ûball serju ie˙or li sar

fl -istess Ωmien kien meta

tne˙˙iet iç-çangatura

ori©inali tal-paviment biex

fl okha tpo©©a madum isfar

li ma kienx jixraq g˙al knisja ta’

pre©ju b˙al din. Wara r-restawr li

sar matul din is-sena, dan il-madum

tne˙˙a u re©g˙et tpo©©iet çangatura

©dida b˙al dik li kien hemm qabel.

Ódejn din il-knisja fi s-sena 1887

inbena wkoll kamrun, li fl -istil

tieg˙u jixba˙ il-binja tal-knisja ta’

San Mikiel. Dan il-bini saritlu ̇ afna

˙sara min˙abba li kien jintuΩa biex

fi h jintrefa’ l-armar tal-festa titulari.

L-uΩu ta’ bini ekkleΩjastiku b˙ala

ma˙Ωen ta’ l-armar tal-festi titulari

mhux xi ˙a©a li nsibuha fl -Imqabba

biss. Din id-drawwa Ωbaljata kienet

bdiet min˙abba li ori©inarjament l-

armar ta’ barra tal-festa titulari kien

tal-knisja. Kien wara li n˙olqu l-

kaΩini li l-armar Ωdied u ma’ dak li

kien proprjetà tal-knisja sar armar

ie˙or.

San Mikiel u l-knisja tieg˙uLadarba San Mikiel huwa

arkan©lu, ma nistg˙ux nag˙tu

bijografi ja tieg˙u. Imma nistg˙u

nag˙tu ˙jiel tal-kult tieg˙u fi l-

Knisja, speçjalment dak marbut

mad-dehra tieg˙u li se˙˙et fi s-seklu

VI, fuq l-g˙olja tal-Gargano fi n-

nofsinhar ta’ l-Italja. It-tradizzjoni

tg˙id li l-Arkan©lu deher u ordna

li fuq dik l-g˙olja tinbena knisja

f’©ie˙u. Dehra o˙ra ta’ dan l-

an©lu hija mag˙rufa fost l-Insara

tar-rit Grieg, li jg˙idu li fl -ewwel

seklu San Mikiel deher f’Khonas

biex ji©©ieled kontra l-pagani li

ppruvaw jeqirdu knisja ddedikata

lilu billi dawru l-kurrent ta’ xmara

g˙al fuqha. Mikiel qasam blata

tal-parroçça g˙al xi xhur, sakemm

inbena ̇ ajt li qata’ l-parti l-im©arrfa

mill-kursija u setg˙et tintuΩa din

mill-©did. Fid-9 ta’ Awissu 1942,

eΩattament erba’ xhur wara li

waqg˙et il-knisja, f’air raid li sar

fi l-g˙odu kmieni, saret xi ˙sara fi s-

saqaf ta’ din il-knisja, li b’miraklu

baqg˙et wieqfa.10

Wara dan intuΩat mill-©did

b˙ala l-knisja ewlenija bejn is-16

u t-18 ta’ Awissu 1958 min˙abba

li l-knisja parrokkjali kienet

ing˙alqet g˙al tlett ijiem wara l-

festa ta’ Santa Marija min˙abba xi

nkwiet li nqala’ bejn ir-reffi eg˙a

tal-vara titulari b’konsegwenza ta’

polemika li kienet inqalg˙et sena

qabel u li kompliet tikber min˙abba

nuqqas ta’ qbil serju bejn il-kaΩin u

l-kappillan Dun Ìerald Mangion.11

F’nofs dawk it-tlett ijiem, nhar is-17

ta’ Awissu 1958, fi l-knisja ta’ San

BaΩilju (fl ok fi l-knisja parrokkjali)

saret il-quddiesa ta’ radd il-˙ajr

ta’ P. Joseph M. Ghigo SJ li kien

ordnat saçerdot sena qabel.12

Jien niftakar din il-knisja tintuΩa

g˙all-quddiesa tat-tfal kull nhar

ta’ Óadd fi t-8:15. Din twaqqfet

mill-kappillan Dun Joe Bartolo.

Parti mill‐bieb ori©inali tal‐kappella ta’ San BaΩilju

Skultura fil‐kappella ta’ San BaΩilju

It‐titular ta’ San BaΩilju

152

b’sajjetta u dawwar ir-rotta tax-

xmara, li minn dak iΩ-Ωmien saret

mirakoluΩa.

Ismu bl-Ebrajk ifi sser “Min

hu b˙al Alla?” Il-Knisja, skond

il-kitbiet li nsibu fl -Apokalissi,

tg˙allimna li Mikiel huwa l-mexxej

ta’ l-armata tal-©enna, u li kien hu

li mexxa l-gwerra konta Luçifru

u l-an©li tieg˙u. Óafna qaddisin

kienu devoti ta’ dan l-arkan©lu,

fosthom anke San Ìor© Preca,

li g˙amlu protettur tas-Soçjetà li

waqqaf. Huwa l-an©lu protettur

ta’ l-Art Imqaddsa u l-qima tieg˙u

hija komuni fost l-Insara, il-Lhud

u l-Musulmani! Hemm diversi

le©©endi li jg˙idu li San Mikiel

˙are© ilma mirakoluΩ mill-blat

f’Kairotopa, f’Khonas, fi l-

Pizja u fi l-Bitinja - b’hekk San

Mikiel huwa meqjum minna

l-insara b˙ala tabib divin li

j©ib il-fejqan lill-morda.

Il-knisja ta’ San Mikiel,

mibnija tmiss mal-knisja

ta’ San BaΩilju u tinfed

mag˙ha, mhix antika daqsha.

Ori©inarjament kien hemm

knisja o˙ra ddedikata lil dan

l-arkan©lu mibnija madwar

is-sena 1550,14 li tissemma

fi l-viΩta pastorali ta’ Dusina

fl -1575. Din kienet nieqsa

minn kollox – il-festa kienet

issir mir-renti ta’ biçça art

f’Ta’ Sbie©i. Minn dawn

ir-renti wkoll kien jinΩamm

mixg˙ul lampier u kienet

ting˙ata xi g˙ajnuna lill-

foqra.15 Fil-viΩti pastorali li

saru wara, din il-knisja bil-

kemm tissemma, forsi g˙ax

kienet intelqet jew twaqqg˙et.

Dik li hemm illum tlestiet fi s-

sena 1669, b˙alma tg˙id ir˙ama

kommemorattiva fuq il-˙ajt tal-

bieb prinçipali. Il-prokuratur li ˙a

˙sieb jibniha mill-©did kien Gio

Andrea Zammit.16 Mal-faççata

ta’ din il-knisja, f’tieqa artifi çjali,

naraw skultura ta’ salib imdawwar

b’xi çrieki fl -isfond ta’ salib akbar.

Ftit huma l-knejjes antiki b˙al din li

g˙andhom tiΩjin simili.

Mill-viΩta pastorali ta’ l-Isqof

Paolo Alpheran de Bussan nafu li

fi s-26 ta’ Mejju 1729 dan l-Isqof

ordna li din il-knisja tag˙ti 25 skud

mir-renti tag˙ha biex jg˙inu fi l-

˙las tas-sedji tal-kor g˙all-knisja

parrokkjali.17

Fl-1852 ©iet eretta f’din il-knisja

l-Kongregazzjoni ta’ San Mikiel

Arkan©lu.18

Minn ©ewwa g˙andha forma

tawwalija. Il-˙itan ma fi hom l-

ebda disinn jew tiΩjin. Is-saqaf hu

mag˙mul minn ˙nejjiet tondi.

Bla dubju, l-aktar ˙a©a li ti©bed

l-attenzjoni f’din il-knisja hija l-

prospettiva tal-kwadru titulari. Fil-

prospettiva ta’ mal-©nub ta’ l-altar

tal-©ebel hemm xi disinji skulturati.

Dawn jinbidlu f’Ωew© kuruni,

wa˙da fuq kull na˙a ta’ l-ixaffa

ta’ fuq l-altar. Id-disinn ikompli

f’Ωew© kolonni foloz imdawwrin

b’Ωew© skrolli mibrumin. Fuq dawn

imbag˙ad naraw faxx ta’ skulturi

fl oreali b’kerubin fi n-nofs – dan

jixba˙ ˙afna lill-kerubini li nsibu

fi l-prospettivi ta’ l-artali tal-knisja

parrokkjali. Fuq nett naraw ˙nejja

maqsuma, kollha skultura, b’salib

fi n-nofs.

Imma jekk il-prospettiva hija

sabi˙a, il-pittura li t˙addan ma

tag˙mlilha ebda g˙ajb. Il-kwadru

ta’ San Mikiel niftakru kollu tbajja

u tiçrit, b’daqqa ta’ xi gandlier eΩatt

fuq ras ix-xitan. Ir-restawr li sar mill-

kumpanija Re-coop tassew re©a’ ta

lil dan il-kwadru l-©miel li kellu

dari. L-arkan©lu jidher f’qag˙da

glorjuΩa bi ©wen˙ajh miftu˙in u

bi ˙wejj©u mtajjrin qieg˙ed jirfes

fuq ix-xitan, b’xabla f’idu lest biex

isawwtu biha. Dettalji interessanti

li rari ssibhom f’pitturi o˙rajn ta’

dan l-arkan©lu huma l-fatt li hu

liebes elmu f’rasu, li g˙andu katina

f’idu li biha huwa mraΩΩan ix-xitan

u li x-xabla li g˙andu hija xabla tal-

metall, mhux tan-nar kif is-soltu

tkun f’rappreΩentazzjoni simili.

L-artist li g˙amel din l-opra u

d-data meta saret m’humiex

mag˙rufi n. Ladarba meta sar

ir-restawr tal-pittura deher

çar li t-tila ma kinitx miΩjuda

jew imnaqqsa biex tid˙ol fi l-

gwarniç tal-©ebel. Jidher li

saret wara li l-knisja nbiet

kif inhi. B˙ala stil tixba˙ il-

barokk tat-tmiem tas-seklu

XVII, fejn l-awqa esponent

kien Mattia Preti.

Id-devozzjoni ta’ l-

Imqabbin lejn dan l-arkan©lu

tidher çar mill-popolarità li

kienet tgawdi din il-knisja u

mit-tliet statwi tieg˙u li nsibu

fi t-toroq ta’ ra˙alna. Fiha kien

hemm ukoll diversi pitturi ex voto li nsterqu matul is-snin,19

u li minnhom g˙ad baqa’

wa˙da biss u llum tinsab fl -

uffi ççju parrokkjali.

G˙al ˙afna snin matul is-

seklu g˙oxrin din il-knisja

kienet ma˙Ωen ta’ l-imbarazz,

li f’nofsu kien hemm ukoll xi

affarijiet ta’ pre©ju, b˙al ng˙idu

a˙na l-pulptu li kien sar fl -1897

minn Savier Oliva mill-Isla, fuq

id-disinn ta’ Nikola Zammit u

thallas minn Ωewg Imqabbin: Dun

Ew©enju Mallia u P. Pawl Galea.

Kien sewa £18.20 Hija x-xewqa

ta’ diversi Mqabbin anzjani u ta’

o˙rajn li japprezzaw il-patrimonju

ta’ ra˙alna li dan il-pulptu jerga’

jie˙u postu fi l-knisja, jew almenu

Il‐kappella ta’ San Mikiel

153

li jit˙alla f’post prominenti fi l-

knisja ta’ San BaΩilju jew ta’

San Mikiel fejn jista’ jitgawda

minn min jid˙ol. Dwar dan,

iΩda ma hemm xejn konfermat

u l-futur ta’ dan il-pulptu g˙adu

mhux deçiΩ.

B’xorti tajba din il-knisja ma

g˙addietx minn bdil strutturali

u g˙adna nistg˙u ngawduha kif

kienet meta nbniet, bl-art u l-

bieb ori©inali.

Óa©a ta’ l-iskantament din

il-knisja ftit li xejn tissemma fi l-

pubblikazzjonijiet li saru dwar

l-istorja artistika ta’ ra˙alna.

Forsi g˙ax dejjem eΩistiet fi d-

dell tal-knisja ta’ San BaΩilju, li

b˙alma rajna, tgawdi importanza

straordinarja.

G˙eluqIssa li rajna dawn iΩ-Ωew©

knejjes ji©u restawrati u miftu˙in

mill-©did, forsi nistg˙u nibdew

biex ninteressaw ru˙na aktar

fi l-wirt li g˙andna u li jekk ma

nie˙dux ˙siebu nitilfuh darba g˙al

dejjem. L-ewwel pass importanti li

sar kien fi s-7 ta’ Jannar 1997 meta

dawn il-knejjes, fl imkien ma’ bini

ie˙or fl -Imqabba, fosthom il-knisja

parrokkjali ta’ l-Assunta u t-Torri

Vinçenti, ©ew skedati b˙ala l-aktar

bini importanti fi r-ra˙al u li g˙all-

ebda ra©uni ma tista’ ssir xi bidla

fl -istruttura tag˙hom. Il-pass ta’

wara kien li ji©u rrestawrati b’mod

xieraq, kif fi l-fatt ©ew.

U issa xi jmiss? G˙axar snin

ilu kien il-˙sieb tal-kappillan Dun

Joe Bartolo li jibdel dawn iΩ-

Ωew© knejjes fl imkien mal-kamrun

f’muΩew Ωg˙ir tal-parroçça. Dan

nista’ ng˙idu g˙ax l-ex kappillan

kien qaluli personalment. Dan

kien ukoll il-parir ta’ esperti ta’ l-

arti, b˙alma nsibu miktub fi l-ktieb

L-Imqabba mal-medda taΩ-Ωmien.21

Li kieku dan ise˙˙, fi spazju Ωg˙ir

inkunu nistg˙u npo©©u l-wirt

artistiku u sagru tal-parroçça tag˙na,

b’mod li jkun jista’ jitgawda matul

is-sena kollha, mhux biss fi l-©ranet

tal-festi meta çerti teΩori li s-soltu

jkunu maqfulin jintramaw fi l-knisja.

Esibizzjoni permanenti mg˙assa

tajjeb ta’ vestwarju antik kif ukoll

ta’ pitturi antiki u forsi xi o©©etti tal-

fi dda Ωgur li tkun ferm aktar adatta

mill-mod irresponsabbli li bih dawn

l-istess o©©etti ji©u armati fi l-knisja

u jit˙allew fi l-bera˙ bla ma jkun

hemm ˙add g˙assa mag˙hom!

IΩ-Ωmien li dawn iΩ -Ωew© knejjes

jibqg˙u jintuΩaw b˙ala knejjes

g˙adda. Biss ninsab

çert li jekk il-kleru

u l-poplu nag˙mlu

sforz komuni biex

insibulhom uΩu

dinjituΩ, igawdi

kul˙add u dawn

iΩ-Ωew© ©awhar

ma ntellfulhom

xejn mill-pre©ju li

jist˙oqqilhom.

Skultura li tinsab fil‐kappella ta’ San Mikiel.

Il‐pulptu li n˙adem fl‐1897.

Riferenzi

1 Il-monaçi çenobiti jg˙ixu ˙ajja ta’

eremiti (maqtug˙in mid-dinja barra

mill-monasteru), imma jg˙ixu wkoll

b˙ala komunità. Minkejja li s-silenzju

u l-kontemplazzjoni huma r-regola

prinçipali, ikollhom mumenti ta’

rikreazzjoni u talb fl imkien.2 ALEXANDER BONNICI, Lejn l-

erezzjoni tal-parroçça fl -Imqabba fl -

1598, minn L-Imqabba mal-medda taΩ-

Ωmien, Malta 1998, 31.3 L-istorjografu Mqabbi Dun Lawrenz

Zammit jg˙idilna li l-Isqof Gargallo

“ghazel mil Matric ta’ Birmiftuh il-Cnisja

tal Imkabba u g˙amilgha Parroccia ©dida

g˙aliha, ta˙t ittitolu tal Assunzioni ta’

Maria V.” Minn Descrizioni storica tal

Cnisia Parrochiali tal Imkabba, Malta

1927, 9.4 Din hija d-data li fi ha, skond it-tradizzjoni,

BaΩilju ©ie ordnat saçerdot.5 Arkivju tal-Kurja Arçiveskovili, ViΩti

Pastorali, VII (Gargallo), ff 327-328.6 Din id-darba jissemma lampier wie˙ed,

mhux aktar tlieta.7 JOSEPH ABDILLA, Il-kappillan Caraffa

ta’ l-Imqabba u l-imblokk tal-FrançiΩi

minn L-Imqabba mal-medda taΩ-Ωmien,

Malta 1998, 101.8 LAURENZ ZAMMIT, Descrizioni

storica tal Cnisia Parrochiali tal Imkabba,

Malta 1927, 30-31.9 CARMEN LIA, Qawmien ©did wara t-

tieni gwerra minn L-Imqabba mal-medda

taΩ-Ωmien, Malta 1998, 194.10 CHARLES FARRUGIA, L-Imqabbin

jg˙ixu Ωmien il-gwerer u l-emigrazzjoni

minn L-Imqabba mal-medda taΩ-Ωmien,

Malta 1998, 171.11 CARMEN LIA, Festa kbira tal-kaΩin

fl -1960, Programm tal-festa ta’ Santa

Marija 1999, Malta, 7112 JOSEPH M. GHIGO, Monumenti xhieda

tal-qima tal-poplu minn L-Imqabba mal-

medda taΩ-Ωmien, Malta 1998, 48.13 EMMANUEL FIORENTINO, Il-pittura

tal-knejjes ta’ l-Imqabba minn L-

Imqabba mal-medda taΩ-Ωmien, Malta

1998, 77.14 JOSEPH M. GHIGO, ibid.15 ALEXANDER BONNICI, op. cit, 2816 LAURENZ ZAMMIT, op.cit, 3517 Ibid., 27.18 Ibid., 28.19 Tag˙rif mg˙oddi minn TereΩa Debattista

fi l-25 ta’ Mejju 2007.20 LAURENZ ZAMMIT, op. cit., 29.21 Pa©na 76, kumment ta’ Dr Emmanuel

Fiorentino

154

Minn Fejnse Jg˙addi l‐Març

G˙al darba o˙ra permezz ta’ din il-pa©na se nag˙tu ftit dettalji rigward ir-rotot u tag˙rif ie˙or fuq il-baned

mistiedna fosthom il-Banda IngliΩa minn Cornwall, St. Stythians Brass Band. Però qabel ma nag˙tukom aktar

dettalji, nie˙du l-opportunità biex b˙as-soltu n˙e©©ukom takkumpanjaw il- març matul it-triq kollha, u sabiex

nag˙tu dehra isba˙ lir-ra˙al tag˙na g˙al matul il-festa permezz tat-tiΩjin mad- djar tag˙kom. Infakkru wkoll fl -

im©iba tajba matul il-jiem tal-festa. G˙alhekk dan li ©ej huwa programm fi d-dettall tar-rotot tal-marçi kif ukoll

is-sehem tal-baned rispettivi:

It‐Tnejn, 30 ta’ LuljuBidu tal-Kwindiçina 8.00pm Tifta˙ il-Festa ta’ din is-sena permezz ta’ Lejla Maltija bl-aqwa talent lokali.

Il‐Óamis, 9 ta’ AwissuÓru© ta’ l-Istatwa fuq iz-Zuntier 7.30pm Wara li tilqa’ l-Istatwa artistika u devota ta’ Ommna Marija Assunta bi programm ta’ innijiet Marjani

fuq iz-zuntier tal-knisja, il-Banda Re Ìor© V, ta˙t it-tmexxija ta’ Mro. David Agius, tkompli tferra˙ it-

toroq tar- ra˙al b’marçi brijuΩi. Il-març jg˙addi hekk; Triq il-Parroçça, id-Duluri, Madonna tal-Ìilju,

A˙wa Ghigo, Barumbara, Madonna tal-Ìilju, Sejba, Diamond Jubilee, Ûurrieq, Spnar, Familja Brancati,

Kirkop, Diamond Jubilee, Konvoj, Diamond Jubilee, Santa Katarina, Pal, Mit˙na, Santa Katarina, Santa

Marija, Çavi, San Innoçenzju, Santa Katarina, Pjazza tal-Knisja u jintemm fi l-pjazza quddiem il-KaΩin.

Il‐Ìimg˙a, 10 ta’ AwissuJum il-Banda 8.15pm Imiss jer©a’ lill-Banda Re Ìor© V, ta˙t id-direzzjoni

tas-Surmast Direttur tag˙ha, Mro. David Agius,

tag˙mel il-març trijonfali li jibda minn triq Karmenu

Ciantar, Pjazza tal-Knisja, Duluri, Parroçça u

jintemm fi l-pjazza tal-Knisja quddiem il-KaΩin.

Wara, il-Banda tag˙ti bidu g˙all-Programm Vokali u

Strumentali annwali tag˙ha.

Is‐Sibt, 11 ta’ Awissu L-Ewwel Jum tat-Tridu 8.15pm Il-Banda San ÌuΩepp ta’ Óal Kirkop, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Brian Cassar tag˙mel març li jibda

minn quddiem il-KaΩin u jkompli kif ©ej: Triq San BaΩilju, San Mikiel, Misra˙ il-Fidwa, il-Qattara,

il -Konvoj ta’ Santa Marija, il-Barrieri, il-Óarri©iet, Misra˙ il-Fidwa, Triq il-Konvoj ta’ Santa Marija

g˙al Triq Xandru Farrugia, M.A. Caruana, Óajt tal-Matla, Kirkop, Nazzarenu, Dun Gerald Mangion,

Nikol Zammit, Kirkop, Katakombi, Dun Gerald Mangion, ner©g˙u naqsmu minn Triq il-Konvoj ta’ Santa

Marija g˙al Triq il-Kileb, iç-Çavi, Mikielan© Sapiano, Sqaq l-Isptar, il-Pjazza tal-Parroçça fejn jintemm

quddiem il-KaΩin.

Il‐Óadd, 12 ta’ AwissuIt-Tieni Jum tat-Tridu 8.15pm Il-Banda Sant’Elena ta’ Birkirkara, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Joseph Vella, tag˙mel març (sponsorjat

155

mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙) li jibda minn quddiem il-KaΩin u tkompli tallegrana b’sett marçi brijuΩi fi t- toroq

li ©ejjin: Triq il-Ìilju, l-A˙wa Ghigo, Barumbara, ix-Xriek, il-Mit˙na, it- Troll, is-Sejba, il-Konvoj ta’

Santa Marija, il-Murselli, Kirkop, Saljatura, Qrendi, Diamond Jubilee, Santa Katerina, Kileb, M. Ang

Sapiano, il-Konvoj ta’ Santa Marija, Karmenu Ciantar, il-Pjazza tal-Parroçça, Triq id-Duluri, il- Parroçça

u jintemm fi l-Pjazza quddiem il-KaΩin.

It‐Tnejn, 13 ta’ AwissuIt-Tielet Jum tat-Tridu 8.30pm Il-Banda Re Ìor© V tag˙mel il-març tradizzjonali tag˙ha fost il-briju kbir u l-ispettaklu li ˙ejjew g˙alina

s-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙. Il-març jibda minn quddiem il-KaΩin u jkompli hekk kif ©ej: Pjazza tal-Knisja,

Triq San BaΩilju, Valletta, il-Fjuri, il-Parroçça, Pjazza tal-Knisja, San BaΩilju u jintemm quddiem il-

KaΩin tas-Soçjetà Santa Marija.

8.45pm Il-Banda IngliΩa mistiedna g˙all-Festa ta’ din is-sena, St. Stythians Brass Band, ta˙t id-direzzjoni Mro.

Derek Johnston tesegwixxi programm qasir ©ewwa l-pjazza.

It‐Tlieta, 14 ta’ AwissuLejlet il-Festa 8.00pm Il-Banda San Mikiel ta’ ÓaΩ-Ûabbar, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. David Agius tibda març mat-toroq ta’

l-Imqabba li jibda minn quddiem il-KaΩin u jg˙addi kif ©ej: Triq it-Troll, Triq is-Sejba, Triq Santa

Katerina g˙all-Pjazza tal-Knisja.

8.30pm Il-Banda IngliΩa, St. Stythians Band ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Derek Johnston tesegwixxi Programm

Strumentali ©ewwa l-pjazza. U wara tibda març mat-toroq ta’ l-Imqabba li jibda minn quddiem il-KaΩin

u jg˙addi kif ©ej: Pjazza tal-Knisja, San BaΩilju, San Mikiel, Disg˙a ta’ April, Karmenu Ciantar g˙all-

Pjazza tal-Knisja fejn tispiçça quddiem il-KaΩin tas-Soçjetà Santa Marija.

10.15pm Ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. David Agius il-Banda San Mikiel tag˙laq is-serata muΩikali permezz ta’

programm strumentali quddiem il-KaΩin.

L‐Erbg˙a, 15 ta’ AwissuL-G˙id ta’ l-Assunta 12.00pm Il-Banda Re Ìor© V, ta˙t it- tmexxija ta’ Mro. D. Agius,

A.Mus.V.C.M., tag˙mel il-març tradizzjonali ta’ fi lg˙odu

li jibda minn quddiem il-KaΩin u jkompli g˙all-Pjazza tal-

Knisja, Triq il-Madonna tal-Ìilju, Triq ix-Xriek, Santa

Katerina, Pjazza tal-Knisja, Triq San BaΩilju, Triq Valletta,

Triq il-Fjuri, Triq il-Parroçça g˙all-Pjazza tal-Knisja fejn

jintemm quddiem il-KaΩin tas-Soçjetà Santa Marija.

6.00pm Il-Banda Queen Victoria taΩ-Ûurrieq, ta˙t it-tmexxija ta’

Mro. A. Farrugia, L.Mus.L.C.M tibda març minn Triq Valletta, Triq il-Parroçça, Pjazza tal-Knisja, Triq

San BaΩilju g˙all-Pjazza tal-Knisja quddiem il-KaΩin tas-Soçjetà Santa Marija.

6.00pm Il-Banda De Rohan ta’ ÓaΩ-Ûebbu© ta˙t it-tmexxija ta’ Mro. Ronnie Debattista, tibda març minn Triq

Santa Katerina g˙all-pjazza. Tid˙ol fi z-zuntier tal-knisja u tilqa’ l-˙ru© ta’ l-Istatwa artistika ta’ Santa

Marija b’innijiet Marjani. Wara, il-Banda tkompli takkumpanja l-Istatwa tul il-purçissjoni.

7.15pm Il-Banda Queen Victoria fl imkien mas-Sopran Francesca Farrugia ssellem lill-Istatwa bl-Ave Marija.

8.45pm Hekk kif l-Istatwa tasal quddiem il-KaΩin tas-Soçjetà tag˙na, il-Banda Queen Victoria taΩ-Ûurrieq, ta˙t

it-tmexxija ta’ Mro. A. Farrugia, L.Mus.L.C.M.. tesegwixxi l-kbir Innu lil Marija Mtellg˙a s-Sema,

kompoΩizzjoni tal-ma˙bub u qatt minsi ex-Surmast Chev. G. Martin, A.Mus.L.C.M.,O.S.T.J., fuq versi

tad-Direttur Spiritwali Patri J.M. Ghigo SJ. Ikantaw it-Tenur Andrew Sapiano u l-Baritonu Piju Dalli,

fl imkien mal-Kor Parrokkjali San ÌuΩepp tal-Kalkara mmexxi mis-Sur Samuel Bezzina A.T.C.L..

A.L.C.M. Wara, bis-sehem ta’ l-istess Kor, ji©i esegwit l-Innu Març Popolari Marija Assunta, kliem

u muΩika tal-mibki Mro. Leonard Farrugia. L-istess Banda tkompli bil-Programm Strumentali tag˙ha

sakemm jasal il-˙in tad-d˙ul tal-purçissjoni meta ter©a’ ssellem lil Ommna Marija Assunta bid-daqq ta’

l-Ave Maria.

10.30pm Wara l-Barka Sagramentali u r-ringrazzjament kollettiv fi l- Knisja mill-G˙aqda tan-Nar tas-Soçjetà, il-

Banda IngliΩa, St. Stythians Brass Band tag˙laq il-Festa b’daqq ta’ muΩika le©©era quddiem il-KaΩin.

CATERERS FOR ALL OCCASIONS

SCHOOL STREET, TARXIENTEL: 2182 6226, 2167 7098 FAX: 2167 6891

JULIO & CHARLIE SACCOQrendi Road, Mqabba

Tel: 2168 3129

Jawguraw il-Festa t-Tajba lil Kul˙add jfakkru li huma jag˙mlu

Xog˙ol fl-injam ta’ kwalità g˙olja

PREZZIJIET MODERATI

Prop: Christian Caruana

FOR ALL TYPES OF FRAMES27, Saint Catherine Street, Mqabba Tel: 2168 3308

akerMFra e

157

Din is-sena ja˙bat il-50

anniversarju minn meta ©ie

mwaqqaf uffi çjalment l-iMqabba

Football Club. G˙alkemm lir-ra˙al

ta’ l-Imqabba ˙afna jassoççjawh

mas-seng˙a tal- kostruzzjoni, u li

jie˙u l-˙ajja permezz tal-festi li

ji©u ççelebrati, tul dawn il-50 sena

l- log˙ba tal-futbol baqg˙et dejjem

˙ajja sena wara l-o˙ra. Huwa

stat ta’ fatt li l-futbol fl - Imqabba

huwa nieqes kemm minn g˙ajnuna

manwali kif ukoll minn dik

fi nanzjarja meta mqabbel mal-festi,

però bil-g˙ajnuna t’Alla dejjem

baqa’ g˙addej.

StorjaSa minn Ωmien ta’ qabel u anke

wara l-gwerra, fl -Imqabba dejjem

kien hawn xi forma ta’ timijiet tal-

futbol, però dejjem kienu fuq baΩi

dilettanteska. Insibu li fl -1955

©ie ffurmat l-i Mqabba Ramblers

F.C. li g˙al xi ra©uni jew o˙ra ma

baqax jiffunzjona, sakemm fl -1957

ta˙t il-Presidenza tas-Sur Ìilju

Farrugia ©ie mwaqqaf uffi çjalment

l-iMQABBA HAJDUCKS F.C.

Minn dak inhar sal-lum il-klabb

baqa’ jiffunzjona b’mod regolari.

L-ewwel kaΩin kien jinsab wara l-

knisja (fi Triq San BaΩilju) u wara

mar fi Triq Santa Katarina. Wara

diversi tentattivi, il-klabb affi lja

mal-Malta Football Association fl -

1963. F’dawn iΩ-Ωminijiet il-klabb

kien jifforma ru˙u dejjem bi plejers

Imqabbin u dejjem ikkompeta fi d-

diviΩjonijiet inferjuri min˙abba li

ma kienx hemm riΩorsi biex it-tim

ikun daqstant kompetittiv b˙al ta’

bliet u r˙ula o˙rajn. Però fl -ista©un

1974/75 it-tim tal-minors irnexxielu

jikseb l-ewwel unur meta reba˙ il-

50 Sena AnniversarjuMqabba Football ClubPromozzjoni g˙ar‐Raba’ Darba fil‐Premier

jikteb is‐Sur Edward Galea, Segretarju Mqabba F.C.

It‐tim ta’ Mqabba FC fl‐ista©un 2006/2007

kampjonat tas-sezzjoni rispettiva li

kien jikkompeti fi ha. Deher evidenti

li sa fl -a˙˙ar l-Imqabba seta’ jkollha

tim kompetittiv. Fil- fatt fl -ista©un

1977/78, it-tim tal-kbar reba˙ il-

promozzjoni g˙at-2 DiviΩjoni però

safa relegat mill-ewwel. IΩda l-

ewwel nofs tas-snin tmenin kienu

storiçi g˙all-klabb. Fl-ista©un

1981/82 intreba˙ il-kampjonat tat-3

diviΩjoni b’tim kollu mill-Imqabba

(˙afna mill-plejers mit-tim tal-

minors 1974/75), waqt li fl -ista©un

ta’ wara ntilfet il-promozzjoni

g˙all-1 diviΩjoni b’decider, xi ˙a©a

li twettqet sta©un wara (1983/84),

meta l-klabb sar champion tat-

2 diviΩjoni. Il-kumitat ta’ dak

iΩ-Ωmien ˙ass li kellu jipprova

jwassal lit-tim fi l-Premier Division

u g˙alhekk sa˙˙ah it-tim b’xi

plejers li ma kinux mill-Imqabba.

Xi ˙a©a li tat il- frott mixtieq g˙ax

fl -ista©un 1984/85 il-klabb kiseb

il-promozzjoni g˙all-Premier

Division. B’hekk f’temp ta’ 4 snin,

mit-3 diviΩjoni, il-klabb sab ru˙u

fi l-Premier. Snin li fi hom waqqaf

rekord ta’ 37 log˙ba rning˙ajr

telfa. G˙alkemm it-tim safa relegat

mill- ewwel mill-Premier, kiseb

g˙add ta’ riΩultati poΩittivi fosthom

reb˙a kontra Sliema W. (1- 0) u

draws kontra Óamrun, Valletta,

Birkirkara u Rabat (li kienu reb˙u

l-kampjonat f’dak l-ista©un). Wara

l-avventura fi l-Premier, il-klabb

dejjem Ωamm postu fl -1 diviΩjoni.

Wara diversi tentattivi, il-klabb lejn

l-a˙˙ar tas-snin 80 ©ie mg˙oddi lilu

grawnd adekwat g˙at-ta˙ri© (f’dan

iΩ-Ωmien it-ta˙ri© kien isir fi l-bit˙a

tal-iskola primarja) li mieg˙u kienet

tikkonsisti wkoll biçça art fejn seta’

jinbena kaΩin ©did, li bil-g˙ajnuna

Is-Soçjetà Santa MarijaIs-Soçjetà Santa Marijauu

Banda Re Ìor© VBanda Re Ìor© Vtifra˙ lil tifra˙ lil

MQABBA FCMQABBA FCf’g˙eluq il-50 sena mit-twaqqiff’g˙eluq il-50 sena mit-twaqqiftal-kaΩin kif ukoll g˙ar-reb˙tal-kaΩin kif ukoll g˙ar-reb˙

tal-promozzjonital-promozzjonifl -og˙la livell tal-futbol Maltifl -og˙la livell tal-futbol Malti

Mqabba FC Youth Nursery tixtieq tavΩa li qieg˙da tilqa’ l-applikazzjonijiet ming˙and il-©enituri ta’ tfal li huma m˙ajra li jing˙aqdu man-nursery. Qeg˙din naççettaw tfal minn ˙ames snin (5) ’il fuq. Min hu interessat jista’ jikkuntattja lis-Sur Mark Bondin fuq in-numru 7905 1404. L-applikazzjonijiet jibqg˙u jintlaqg˙u matul l-ista©un kollu.

G˙al dawn l-a˙˙ar snin, Mqabba FC Youth Nursery qieg˙da tgawdi minn façilitajiet ©odda fosthom grawnd sintetiku li jifforma parti mill-kumpless ta’ Mqabba Football Club.

IS-SOÇJETÀ SANTA MARIJAU BANDA RE ÌORÌ V

qieg˙da turi l-apprezzament tag˙halill-kumitat u l-istaff tekniku kollu ta’

Mqabba Football Club Youth Nurseryg˙ax-xog˙ol siewi li qieg˙da tag˙mel mat-tfal u

Ω-Ωg˙aΩag˙ tar-ra˙al tag˙na.

159

ta’ ˙afna benefatturi u partitarji

Mqabbin inbena f’qasir Ωmien. Fl-

1990 waqt laqg˙a ©enerali nbidel

l-isem tal-klabb minn Mqabba

Hajducks F.C., g˙al Mqabba F.C.

Fl-istess sena beda jintuΩa l-kaΩin il-

©did li kien mg˙ammar b’façilitajiet

komdi ˙afna. Biex jamalgama

tajjeb ma’ dan l-avveniment, il-

klabb sar champion tal-1 diviΩjoni

1990/91 g˙all-ewwel darba fl -

istorja u rritorna fi l-Premier fejn

wara bidu ma©iku b’reb˙a storika

kontra Ûurrieq F.C. (3-0), it-tim fi

tmiem l-ista©un re©a’ safa relegat.

Fl-ista©un suççessiv (1992/93) il-

klabb re©a’ kiseb il- promozzjoni

g˙all-Premier g˙at-3 darba, fejn

l-ista©un kien diΩappuntanti g˙all-

a˙˙ar b’punt wie˙ed biss miksub.

Fl-ista©un ta’ wara, wara 14-il sena

sa˙ansitra l-klabb ©ie relegat fi t-

2 diviΩjoni fejn kellu jkun decider

li salva lill-klabb milli jmur fi t-3

diviΩjoni. Hawn il-klabb baqa’

jikkompeti fi t-2 diviΩjoni ming˙ajr

prospetti ta’ xejn.

IΩ-Ûmien Riçenti u l-

Óamsin AnniversarjuFl-1999 in˙atar Ωag˙Ωug˙ mimli

entuΩjaΩmu President tal-klabb, is-

Sur Mario Borg li l- g˙an tieg˙u kien

li jer©a’ jqajjem fuq saqajh il-klabb.

Xi ˙a©a li rnexxiet, tant li fl -ista©un

2000/01il-klabb sar champion tat-

2 diviΩjoni u re©a’ kiseb postu fl -

ewwel diviΩjoni. Wara Ωew© sta©uni

jingrana mill-©did fl -1 diviΩjoni,

mill-ista©un 2003/04 it-tim beda

jissielet biex jikseb il-promozzjoni

g˙all-Premier Division. Wara tliet

sta©uni konsekuttivi jispiçça fi t-3

post fi l-klassifi ka, din is-sena l-

objettiv intla˙aq. B’hekk inkisbet

g˙ar-raba’ darba fl - istorja, il-

promozzjoni g˙all-og˙la diviΩjoni

li ˙abtet eΩatt mal-50 Anniversarju

mit- twaqqif tal-klabb. Fl-okkaΩjoni

ta’ dan l-avveniment, minbarra

l-promozzjoni, saru u g˙ad iridu

jsiru xi çelebrazzjonijiet. Fl-20

ta’ Mejju 2007 ©iet inawgurata

s-sala ta’ fuq il-kaΩin mill-Onor.

Ministru Louis Galea, li ssemmiet

g˙all-mibki ex-plejer u promotur

tal-futbol fl -Imqabba Joe ‘Demsi’

Bugeja, waqt li fi t-2 ta’ Ìunju

2007 il-grawnd sintetiku li jinsab

viçin il-klabb ©ie msemmi ad

unur il-plejer Ni©erjan Ikechukwu

Chibueze li miet ˙abta u sabta tul l-

ista©un li g˙adu kif intemm. Aktar

tard matul is-sena mistennija jsiru

aktar çelebrazzjonijiet fejn il-qofol

tag˙hom ikun il-ftu˙ uffi çjali tal-

kaΩin.

Mqabba Football Nursery u

Façilitajiet SportiviIllum tista’ tg˙id li kull klabb

g˙andu n-nursery tieg˙u affi ljata

mal-Youth F.A. u g˙all- Imqabba

mhux eççezzjoni. Imwaqqfa lejn

l-a˙˙ar tas-snin disg˙in, nistg˙u

ng˙idu li llum in-nursery tal-klabb

kibret sew fejn ta˙t it-tmexxija tas-

sur Mark Bondin, tg˙odd mal-120

tifel ta’ etajiet diversi bejn is-6 u s-

16-il sena. Fil-futur qarib nittamaw

li jin˙asad il-frott billi naraw plejers

Ωg˙aΩag˙ min-nursery mat-tim

tal-kbar. Dan kollu sar possibbli

wara li f’dawn l-a˙˙ar snin sar

investiment kbir fuq il-façilitajiet

fejn inbena grawnd sintetiku 5-

a- side, kif ukoll dressing rooms

©odda, arja ta’ rikrejazzjoni biswit

il-grawnds, uffi çini ©odda g˙an-

nursery u ©iet livellata mill-©did

l-art tal-grawnd prinçipali. Minn

hawn nappella lill-©enituri biex

jirre©istraw lil uliedhom man-

nursery tal-klabb, ’il bog˙od minn

kull vizzju u konsegwenzi li j©ibu

mag˙hom.

KonkluΩjoniWie˙ed jista’ jinnota kif tul dawn

il-50 sena, il-klabb baqa’ dejjem

attiv u mhux çajta li ra˙al Ωg˙ir

b˙all-Imqabba g˙ar-raba’ darba

fl -istorja se jikkompeti fi l-Premier

Division minkejja li fi r-ra˙al il-

futbol ma jgawdix xi popolarità

eççessiva. Nag˙laq dan l-artiklu

billi nirringrazzja lill-Kumitat tas-

Soçjetà Santa Marija ta’ l-ispazju

li g˙o©bu joffri lill-iMqabba F.C.

f’dan il-ktejjeb annwali.

F’isem Mqabba F.C., nawgura

l-Festa t-tajba lil kul˙add.Çelebrazzjonijiet wara r‐reb˙ g˙all‐promozzjoni fl‐Og˙la DiviΩjoni tal‐futbol Malti.

Il‐President tas‐Soçjetà jirregala tifkira lill‐President Mario Borg wara l‐ftu˙ tas‐Sala Joe (Demsi) Bugeja.

ÓAÌAR QIMBar & Restaurant

Prop. J. Cini

Ag˙mlu l-˙ar©a tag˙kom bil-familja jew ˙bieb

g˙all-arja tal-kampanja, f’ambjent kwiet u sabi˙.

Tel: 2142 4116, 7949 7329 (Jane)

32, Church Square, Mqabba.

Tel: 9987 4318

Óxejjex friski, preserves, detergents u ˙afna affarijiet o˙ra

Prezzijiet moderati

EvergreenLawrence Green Grocer

Triq il-Parroçça, Mqabba Tel: 2168 3292

Óinijiet tal‐ftu˙:

Mit‐Tnejn sas‐Sibt:7.00am ‐ 12.00pm5.00pm ‐ 8.00pm

Ódud u Festi:7.00am ‐ 12.00pm

Issibu dak kollu li te˙tie©u:Kartolini, affarijiet ta’ l-iskola, rigali,

Ωraben u ˙wejje© g˙al kull età,kif ukoll videos, CDs, cassettes, fi lms,

affarijiet ta’ Hi-Fi u ©ugarelli

Alessio’s Old Cottage

Il‐‘Corpo Bandistico di Santa Vittoria in Matenano’ fil‐bit˙a tal‐Palazz il‐Belt Valletta.

Il‐Banda Ìemellata waqt març matul it‐toroq prinçipali fil‐Belt Valletta.

Il‐Banda Taljana

quddiem il‐Palazz tal‐

President.

Ritratt ta’ tifkira ©ewwa l‐Bini Muniçipali

tal‐Kunsill Lokali ta’ l‐Imqabba. Jidhru s‐

Sindku s‐Sur Emanuel Buttigieg u Kunsilliera

fil‐le©islatura ta’ dak iΩ‐Ωmien.

Is‐Sur Mancini, President tal‐Banda Taljana waqt

bdil ta’ rigali mas‐Sur Carmel Zahra, President tas‐Soçjetà Santa Marija

u Banda Re Ìor© V.

L‐Unur uniku ‘Les Etoiles d’Or du

Jumelage’ mog˙ti mill‐UE.

Il‐Banda ‘Corpo Bandistico di Santa Vittoria’ li mag˙ha sar il‐Ìemella©© storiku.

Kunçert strumentali mill‐banda mistiedna

matul il‐festatal‐1997.

Ritratt ta’ tifkira mal‐Kumitat EΩekuttiv ©ewwa s‐sala artistika fis‐sede tas‐Soçjetà.

Bdil ta’ rigali bejn

iΩ‐Ωew© Sindki

rispettivi.

162

Bil-muΩika l-bniedem jesprimi

diversi waqtiet tal-˙ajja minn tieg˙u,

kemm dawk ta’ fer˙ kif ukoll ta’

niket. Bil-muΩika wkoll il-bniedem

esprima s-sentiment devozzjonali

u reli©juΩ lejn Sidna Ìesù Kristu,

Ommna Marija u l-Qaddisin, l-

aktar dawk padruni tal-ibliet u l-

ir˙ula tag˙na ta˙t id-diversi titli li

nag˙tuhom.

Anke lil Sidtna Marija nag˙tuha

˙afna titili sbie˙ fosthom tal-

Karmnu, tar-RuΩarju, taç-Çintura u

Ωgur li ma jistax jonqos li jiddomina

dak it-titlu sabi˙ ta’ l-Assunta, it-

Tlug˙ fi s-Sema bir-Ru˙ u l-Ìisem

ta’ Sidtna Marija. Il-jum tal-15 ta’

Awissu g˙andu wkoll rabta speçjali

mal-©Ωejjer Maltin u G˙awdxin g˙ax

kien propju f’din id-data li fi l-Port il-

Kbir da˙al il-famuΩ Konvoj, li kien

ta’ g˙ajnuna kbira g˙al missirijietna,

tant li laqqmuh il-‘Konvoj ta’ Santa

Marija’. Tant hu hekk li Ommna

Marija Santissma ta˙t it-titlu ta’ l-

Assunta hija l-Padruna Speçjali tal-

gΩejjer Maltin.

Il-qima lejn l-Assunta fi l-©Ωejjer

Maltin g˙andha g˙eruq fondi ˙afna

u hija mifruxa ma’ diversi r˙ula.

G˙alhekk tajjeb li fi l-bidu ta’ dan l-

artiklu nag˙tu ˙arsa ˙afi fa lejn dawn

l-ir˙ula billi nsemmuhom. Dawn

huma: Attard, Mosta, Mqabba,

Qrendi, G˙axaq, Gudja, M©arr

u Din©li. Fil-gΩira G˙awdxija

wkoll insibu Ωew© parroççi li huma

ddedikati lil Marija Assunta li huma,

il-Knisja Katidrali ta’ G˙awdex li

tinsab fi l-Belt Victoria u l-Knisja

parrokkjali tar-ra˙al taΩ-Ûebbu©.

Drawwa antika u qadima ˙afna

fi l-©Ωejjer tag˙na hija l-muΩika sagra

fi l-knejjes tag˙na, sew jekk parrokjali

u sew jekk le. Dawn il-knejjes

kienu jqabbdu surmast tal-muΩika

li jissejja˙, Maestro di Cappella.

FiΩ-Ωminijiet l-img˙oddija f’Malta

u anke f’G˙awdex kellna g˙add

ta’ surmastrijet li kienu Maestri di Cappella f’diversi knejjes. Xog˙ol

il-Maestro di Cappella hu li jie˙u

˙sieb jorganizza u jesegwixxi l-

muΩika sagra litur©ika fi l-knejjes

tag˙na. Peress li f’Malta l-poplu ma

tantx kien ikun jista’ jmur it-teatru

min˙abba li ma kienx jista’ j˙allas,

kien imur il-knisja biex jisma’ l-

muΩika g˙aliex ma j˙allasx fl us.

Tant hu hekk li l-knisja kienu jsibuha

b˙ala t-teatru tal-fqar, apparti li

f’çertu Ωminijiet il-muΩika li kienet

tinkiteb kienet wisq teatrali u n-nies

aktar kien ikollhom mo˙˙hom fi l-

kantant, tenur jew il-baxx milli f’dak

li qed ji©ri fuq l-artal waqt il-funzjoni

litur©ika. Din ma kinitx ̇ a©a sewwa.

B’hekk imbag˙ad il-Papa kien ˙are©

il-famuΩ ‘moto propio’ u g˙adda

ordni biex kul˙add jimxi mieg˙u

sabiex l-muΩika li tinkiteb tkun aktar

sagra u ta’ devozzjoni.

Parroçça Santa Marija

– AttardFil-parroçça ta’ Ó’Attard ta’

kull sena, nhar il-15 ta’ Awissu, ti©i

ççelebrata b’solennità kbira l-festa ta’

Marija Mtellg˙a s-sema b˙ala titular

ta’ dan ir-ra˙al sabi˙. Fil-parroçça

nsibu li sa minn dejjem il-muΩika

tas-surmast Carlo Diacono kienet

ti©i esegwita fi l-©ranet tal-festa.

Min hu verament dilettant u j˙obb

il-festi Ωgur jaf x’kapaçi joffri dan il-

kompoΩitur Ûejtuni, li huwa wie˙ed

mill-aqwa muΩiçisti li qatt kellna

f’Malta fi Ω-Ωminijiet l-img˙oddija.

F’kull festa u f’kull ra˙al insibu

dik il-biçça muΩika, parti titulari, li

tkun mistennija ˙afna u tant tqajjem

entuΩjaΩmu fost il-parruççani u l-

partitarji tal-festa patrikulari. Din

tissejja˙ ‘antifona’. L-antifona li ti©i

esegwita fi l-parroçça ta’ Ó’Attard

hija biçça xog˙ol ta’ dan is-surmast

u kompoΩitur Ûejtuni. Hija antifona

sabi˙a b’melodija li tpaxxi l-widna,

kif wara kollox huwa mg˙aruf

g˙aliha Mro. Carlo Diacono.

Parroçça Santa Marija

– MostaIl-parroçça tal-Mosta, ddedikata

lit-Tlug˙ fi s-Sema tal-Ver©ni

Mqaddsa Marija, hija wa˙da mill-

eqdem parroççi li nsibu fi l-©Ωejjer

Maltin. F’din il-festa partikulari

nsibu tiddomina lill-familja ta’

muΩiçisti Nani, peress li l-muΩika

kollha li ti©i esegwita matul il-©ranet

tal-festa titulari hija kompoΩizzjoni

tal-familja Nani. Fosthom insibu

l-antifona li ©©ib l-isem ta’ Virgo

Il‐MuΩika Marjana u l‐Knejjes Parrokkjaliddedikati lil Marija Assunta,f’Malta u G˙awdex

kitba ta’ Mro. Raymond Attard

163

Prudentissima. Fil-preΩent il-

Maestro di Cappella ta’ din il-

parroçça Mostija huwa Dun Ìwann

Galea.

Parroçça Santa Marija

– MqabbaIl-parroçça ta’ l-Imqabba hija

parroçça antika u bi tradizzjonijiet

qawwija ˙afna; tradizzjonijiet li

g˙adhom qawwija sal-lum. Matul

il-festa titulari f’©ie˙ Santa Marija

Mtellg˙a fi s-Sema, il-muΩika

sagra litur©ika esegwita fi l-knisja

parrokkjali kienet minn dejjem u

g˙adha sal-lum tas-surmastrijiet tal-

familja Bugeja. Sabi˙a ˙afna hija

l-antifona, li g˙alkemm ilha tindaqq

©o l-Imqabba snin kbar, però mhix il-

verΩjoni ori©inali. Hawnhekk tajjeb

li nsemmu xi ˙a©a dwar l-antifona

tal-parroçça ta’ l-Imqabba.

Il-verΩjoni ori©inali ta’ l-antifona

tas-surmast Vinçenzo Bugeja, li

tindaqq fi l-©ranet tal-festa titulari

fi l-parroçça ta’ l-Imqabba, hija

‘Nativitas Tua’. Din l-antifona ©iet

komposta g˙as-santwarju BaΩilika

ta’ Marija Bambina tax-Xag˙ra

G˙awdex. Din hija xi ˙a©a li spiss

ti©ri li diversi antifoni ji©u esegwiti

f’aktar minn parroçça wa˙da. Jien

sinçerament ma tantx nara li hi ˙a©a

tajba g˙aliex l-antifona hija biex

ng˙idu hekk, l-innu prinçipali tal-

qaddis padrun tar-ra˙al.

Parroçça Santa Marija

– QrendiIl-parroçça tal-Qrendi hija

parroçça antika ˙afna u g˙alhekk ma

jistax jonqos li t-tradizzjonijiet f’din

il-parroçça kienu, g˙adhom u jibqg˙u

qawwija ˙afna. F’din il-parroçça

nsibu lis-surmast Carlo Diacono

jiddomina fi s-servizzi tal-muΩika

sagra litur©ika fi l-©ranet tal-festa

titulari ta’ Santa Marija. Ovvjament

il-muΩika ©iet komposta minn dan

il-kompoΩitur, però wara l-mewt

tieg˙u l-muΩika g˙addiet f’idejn it-

tifel tieg˙u, Mro. Frankie Diacono li

wkoll dam snin twal jag˙ti s-servizz

tieg˙u f’din il-parroçça. Wara l-

mewt ta’ Mro. Frankie Diacono, il-

muΩika g˙addiet f’idejn is-surmast

Dun Ìwann Galea, li g˙adu f’din il-

kariga sal-lum. B˙al f’kull parroçça

ta’ Malta u G˙awdex, l-aktar biçça

muΩika li tiddomina fi s-servizzi

muΩikali waqt il-funzjonijiet litur©içi

fi l-Qrendi hija l-antifona. L-antifona

li hija miktuba ori©inarjament g˙al

din il-parroçça mis-surmast Carlo

Diacono i©©ib l-isem ta’ ‘Hodie

Maria’. Din hija verament biçça

xog˙ol sabi˙a ˙afna b’melodija li

tpaxxi l-widna, kif wara kollox hu

mag˙ruf g˙aliha dan is-surmast u

kompoΩitur Ûejtuni.

L-antifona ‘Hodie Maria’ ma

tindaqqx biss f’din il-parroçça tal-

Qrendi imma ti©i esegwita ta’ kull

sena wkoll fi l-parroçça BaΩilika u

Santwarju ta’ Marija Bambina ta’

l-Isla. Din l-antifona fi l-parroçça

BaΩilika ta’ l-Isla tindaqq ta’ kull

sena nhar l-4 ta’ Settembru, fl -

anniversarju ta’ l-Inkurunazzjoni

ta’ l-istatwa ta’ Marija Bambina

u tindaqq bl-isem ta’ ‘Gloriose

Virginis Marie’.

Parroçça Santa Marija

– G˙axaqÓal G˙axaq huwa ra˙al sabi˙

u huwa mog˙ni wkoll b’˙afna

xog˙lijiet artistiçi l-aktar fi l-©miel

tal-knisja parrokkjali. Hija knisja

barokka b’arkitettura perfetta u

b’˙afna xog˙lijiet tal-arti, kemm

ta’ pittura, b˙al pereΩempju ta’

Francesco Zahra, u kemm ta’ skultura

fosthom ta’ Marjanu Gerada. La

qed insemmu lil dan l-iskultur Ωgur

li ma nistg˙ux ma nsemmux il-©miel

ta’ statwa titulari li g˙andu dan ir-

ra˙al, li hija xog˙ol tieg˙u stess. Fl-

opinjoni tieg˙i, din hija l-aqwa biçça

xog˙ol tieg˙u, g˙aliex ix-xog˙lijiet

tajbin tieg˙u huma ftit ̇ afna peress li

Gerada ma kienx xi wie˙ed speçjali

jew li g˙andu xi xog˙lijiet kbar, g˙ajr

lil Santa Marija ta’ Óal G˙axaq u l-

vara sabi˙a tal-Kunçizzjoni li nsibu

fi l-BaΩilika ta’ l-Isla. Kien hawn

˙afna aktar skulturi u statwarji a˙jar

minnu, fosthom l-g˙alliem tieg˙u

Salvu Psaila li ̇ alla warajh xog˙lijiet

kbar, fosthom il-vara tassew artisika

u li ssa˙˙rek bil-©miel tag˙˙a tal-

Madonna tal-Karmnu taΩ-Ûurrieq.

Ni©u issa biex nitkellmu dwar il-

muΩika sagra litur©ika fi l-parroçça

ta’ Óal G˙axaq. Din il-parroçça

164

g˙al Ωmien twil kellha b˙ala

Maestro di Cappella lis-surmast

u kompoΩitur Carlo Diacono. Il-

muΩika tal-Cappella ta’ Diacono

damet ti©i esegwita snin kbar. Wara

l-mewt tas-surmast Carlo Diacono

beda jag˙ti s-servizz tieg˙u t-tifel

tieg˙u Frankie Diacono. Wara

Mro. Frankie Diacono da˙al jag˙ti

s-servizz tieg˙u s-surmast F.X.

Sammut u fi Ωmienu ma kinitx

tindaqq l-antifona ta’ Diacono imma

kien idoqq wa˙da li kiteb hu stess.

Issa f’dan l-a˙˙ar Ωmien beda jag˙ti

s-servizz tieg˙u il-kor ‘Amadeus

Chamber’, ta˙t id-direzzjoni tas-

surmast direttur tieg˙u Brian Cefai

u qed ter©a’ ti©i esegwita l-antifona

tas-surmast Carlo Diacono.

Parroçça Santa Marija

– GudjaIl-parroçça ta’ Bir Miftu˙ jew

a˙jar kif nafuha llum tal-Gudja,

hija fost wa˙da mill-eqdem parroççi

li nsibu fi gΩiritna. Tant hu hekk

li hi l-omm ta’ parroççi o˙ra tal-

madwar, fosthom il-parroçça ta’

Marija Annunzjata ta’ Óal Tarxien.

Il-parroçça tal-Gudja propju dan l-

a˙˙ar ©iet imΩejna u mg˙ollija bil-

©ie˙ ta’ Arçipretali.

Il-knisja hija mΩejna b’xog˙lijiet

kbar ta’ l-arti, kemm pittura u kemm

skultura, fosthom l-istatwa titulari

ta’ Santa Marija xog˙ol ta’ Vinçenzo

Dimech.

Rigward il-muΩika f’din il-

parroçça, jekk in˙arsu ftit lura naraw

li mal-medda taΩ-Ωmien kien hemm

diversi surmastrijiet muΩikali li taw

is-servizzi tag˙hom. Però dan l-

a˙˙ar Ωmien il-parroçça Arçimatriçi

tal-Gudja kellha x-xorti tgawdi

xog˙lijiet muΩikali mill-isba˙, li

huma kompoΩizzjoni ta’ wie˙ed

mill-ulied tar-ra˙al. Qed nirreferi

g˙as-surmast Angelo Pace li dam

ftit aktar minn 50 sena jag˙ti s-

servizzi tieg˙u, kemm fi l-knisja

b˙ala Maestro di Cappella, kif ukoll

b˙ala surmast direttur tas-Soçjetà

MuΩikali ‘La Stella’.

Tajjeb li ng˙idu li s-surmast

Angelo Pace, li miet ftit taΩ-Ωmien

ilu, kien jag˙ti s-servizz tieg˙u fi Ω-

Ωew© festi li jsiru fi r-ra˙al tal-Gudja,

kemm dik titulari ta’ Santa Marija kif

ukoll fi l-festa f’©ie˙ il-Madonna tar-

RuΩarju. Illum qed joffri s-servizz

tieg˙u ibnu, Mro. Frans Pace, li

kompla fuq il-passi ta’ missieru çioè

li jag˙ti s-servizzi tieg˙u kemm fi l-

festa titulari ta’ Santa Marija nhar

il-15 ta’ Awissu, u f’dik sekondarja

f’©ie˙ il-Madonna tar-RuΩarju li ti©i

ççelebrata fl -ewwel Óadd qrib is-7

ta’ Ottubru.

Parroçça Santa Marija

– M©arr, MaltaF’dan ir-ra˙al il-festa ad unur

Santa Marija ma ti©ix iççelebrata fi l-

jum propju tag˙ha imma fl -ewwel

Óadd fuq il-15 ta’ Awissu. Dan

ir-ra˙al li jinsab in-na˙a ta’ fuq ta’

Malta, g˙andu l-knisja parrokkjali

mag˙rufa wkoll b˙ala r-‘rotunda’

g˙ax g˙andha l-g˙amla tal-knisja

tal-Mosta imma aktar fi ç-çokon.

F’din il-Parroçça partikulari, il-

muΩika sagra litur©ika li ti©i

esegwita matul il-©ranet tal-festa

titulari kienet sa minn dejjem il-

muΩika tas-surmastrijiet Camilleri

u nistg˙u ng˙idu li ma nbiddlu qatt

g˙ax wara li spiççaw u da˙lu o˙rajn

fl okhom xorta wa˙da l-muΩika

baqg˙et ma nbidlet qatt. MaΩ-Ωmien

da˙al is-surmast F X Sammut li dan

ukoll kien jesegwixxi l-muΩika tas-

surmastrijiet Camilleri speçjalment

il-famuΩa ‘Quddiesa l-Kbira’.

Wara dan is-surmast da˙lu diversi

surmastrijiet o˙rajn mag˙rufa.

Parroçça Santa Marija

– DingliIr-ra˙al ta’ Óad-Dingli huwa

parroçça antika wkoll u b˙al kull

parroçça g˙andha wkoll g˙add ta’

tradizzjonijiet marbuta mag˙ha. Il-

festa f’din il-parroçça ti©i ççelebrata

ma’ dik ©ewwa l-Im©arr, nhar l-

ewwel Óadd fuq il-15 ta’ Awissu.

Il-knisja fi ha diversi xog˙lijiet sbie˙

tal-arti u skultura fejn tispikka Ωgur

l-istatwa titulari ta’ Santa Marija li

hi kopja kwaΩi eΩatta fuq l-istatwa

ta’ Santa Marija li nsibu fi l-parroçça

ta’ Óal G˙axaq bid-differenza li fl ok

an©lu wie˙ed g˙andha tnejn.

Rigward il-muΩika sagra litur©ika,

kien hemm diversi surmastrijiet li

165

taw is-servizzi muΩikali tag˙hom.

Aktar tard beda jag˙ti s-servizz

tieg˙u b˙ala Maestro di Cappella

s-surmast Patri Louis Bajada,

Karmelitan, li issa ilu g˙al snin twal

f’din il-kariga. Il-muΩika li ti©i

esegwita f’din il-parroçça matul il-

©ranet tal-festa mhix ta’ kompoΩitur

wie˙ed imma muΩika m˙allta b˙al

ng˙idu a˙na Perosi u Valuaro.

Il-Knisja Katidrali tal-Belt

Victoria, G˙awdexDin il-knisja hija wa˙da miΩ-

Ωew© parroççi G˙awdxin li huma

ddedikati lil Marija Mtellg˙a s-Sema.

Il-Katidral g˙alkemm mhux xi knisja

ta’ arti kbira però b˙al kull knisja

o˙ra g˙andu wkoll ix-xog˙lijiet

tieg˙u fosthom il-pittura tal-koppla

li hi fi nta u l-istatwa titulari ta’

Santa Marija mog˙tija b’rigal mis-

Soçjetà Filarmonika Leone. Fil-

gΩejjer G˙awdxin it-tradizzjonijiet

g˙adhom qawwija ˙afna.

Il-muΩika sagra fi l-gΩira

G˙awdxija hija tradizzjoni antika

u qawwija ˙afna l-aktar fi r-Rabat,

fi l-BaΩilika ta’ San Ìor©, fejn

g˙andhom wie˙ed mill-aqwa korijiet

li nsibu fi l-gΩejjer tag˙na – ‘Chorus

Laudate Pueri’.

Biss fi l-knisja katidrali hemm

ukoll kor li huwa ‘Chorus Ecclesiae

Cathedralis’ u li jag˙ti s-servizzi

muΩikali tieg˙u b’mod regolari waqt

il-funzjonijiet litur©içi.

Fil-knisja katidrali, il-muΩika li

ti©i esegwita mill-‘Chorus Ecclesiae

Cathedralis’ waqt il-funzjonijiet

litur©içi fi l-©ranet tal-festa ta’ Santa

Marija, u li tkun ta˙t id-direzzjoni

tal-Maestro di Cappella Colin

Attard tkun muΩika m˙allta ji©ifi eri

ta’ diversi kompoΩituri fosthom P

P Bugeja, Mro. Jos Sammut, Colin

Attard u anke ta’ kompoΩituri

barranin b˙al per eΩempju Mro.

Defi ce u o˙rajn.

Il-knisja katidrali ta’ G˙awdex

kellha diversi surmastrijiet li kienu

jmexxu l-muΩika sagra waqt il-

funzjonijiet litur©içi. Fost dawn

tajjeb insemmu lill-Kan. Martin

Portelli min-Nadur li dam f’din

il-kariga g˙al snin twal. Kif di©à

g˙idna, il-Maestro di Cappella

preΩenti huwa s-surmast Colin

Attard li huwa wkoll is-surmast tal-

Banda ‘Leone’.

Parroçça Santa Marija

– Ûebbu©, G˙awdexWie˙ed mill-aktar ir˙ula g˙oljin

li nsibu fi l-gΩira ta’ G˙awdex

huwa bla dubju ta’ xejn ir-ra˙al

taΩ-Ûebbu©. F’dan ir-ra˙al sabi˙

u arjuΩ insibu knisja parrokkjali l-

©miel tag˙ha. Knisja li hi miksija

kollha r˙am: l-artal, l-ambone,

is-sedja, fonti tal-mag˙mudija,

konfessjonarju, via sagra eçç. L-

ir˙am kollu ©ie maqtug˙ mill-istess

ra˙al. Din il-knisja g˙andha wkoll

it-titular tag˙ha lil Marija Mtellg˙a

s-Sema.

L-inkwadru titulari huwa

nkurunat fi lwaqt li l-istatwa hija

xog˙ol li sar f’Marsilja fi Franza.

Wa˙da mit-tradizzjonijiet sbie˙ ta’

din il-parroçça hija l-festa li ti©i

ççelebrata f’©ie˙ Ommna Marija

ta˙t it-titlu sabi˙ ta’ l-G˙aΩΩiela.

F’din il-festa ting˙ata b˙ala tifkira

biçça g˙a©ina li fi n-nofs tag˙ha jkun

hemm l-ittra ‘M’ li tfi sser Marija.

Il-muΩika sagra f’din il-parroçça

tkun dejjem bl-orkestra u l-vuçijiet.

Matul is-snin din il-parroçça kellha

diversi Maestri di Cappella differenti

però dawn kollha ˙admu sabiex il-

funzjonijiet litur©içi f’din il-parroçça

jsiru bl-akbar mod solenni u bl-og˙la

dinjità li jixraqilhom.

MARTIN MONREAL IRONMONGERYT r i q i l - B r o n j a , Û u r r i e q . T e l : 2 1 6 8 2 4 3 5 - M o b : 9 9 4 7 6 8 2 4

G˙aΩla kbira ta’ dekorazzjonijiet g˙ad-dar b˙al ruΩuni u burduriKiri ta’:

Fekruna tat-trinek, Concrete Mixers, Crane Jiggers, Si©©ijiet,

Imwejjed g˙all-parties u Dekorazzjonijiet g˙all-Ìonna

Monreal Paint CentreOver 10,000 colour... All kinds of paint. All Interior Decorations

Bronja Str., Ûurrieq. Tel: 2168 2435 • Mob: 9947 6824

166

Kien veru Ωmien sabi˙

Meta kelli g˙axar snin

Din l-istorja illi smajt

Minn g˙and Wi©i Baldacchin1

Ósibt fi l-kwiet, kont jiena wa˙di

Li din l-istorja nikteb poeΩija

G˙ax ˙alliet ˙sieb hi ©o fi ja

Issa li g˙adni fi Ω-Ωog˙Ωija

Fis-sema hemm Ωew© qaddisin

San Pietru u San ÌuΩeppin

Dawn it-tnejn fi l-Ìenna qeg˙din

Fejn Santa Marija u l-Qaddisin

San ÌuΩepp dam Ωmien fi l-bieb

Biex tal-Ìenna jie˙u ˙sieb

U kul˙add joqg˙od fi l-kwiet

Viva Santa Marija, l-g˙ajta dejjem dwiet

San ÌuΩepp ig˙id ta’ sikwit

Sieg˙a ©dida ninsabu lkoll

Ning˙aqdu, f’kotra wa˙da

Li xejn u ˙add ma jista’ j˙oll

Lil Ìesù Ibni infa˙˙ru

Li b’tieg˙U il-qawmien

Nibqg˙u mieg˙u g˙al dejjem

G˙ax Hu tag˙na il-˙elsien

Pietru darba qabeΩ qal

‘Imbierek ÌuΩeppi missier tag˙na

G˙ax l’Marija u Binha Ìesù

Ûejjen il-Ìenna u wera ˙niena mag˙na!’

San ÌuΩepp ˙abb it-trinità mag˙quda

It-tlieta li huma ji©u mfa˙˙rin

San ÌuΩepp wie˙ed mill-mag˙Ωula

Inkarigat mill-bieb, b˙al missier ˙anin

IΩ-Ωmien bil-mijiet beda g˙addej

San ÌuΩepp dejjem fuq xog˙olu

B’inhar u bil-lejl

Ida˙˙al nies twajba li jobdu l-Mulej

Il-Óniena ta’ missier putattiv

Mix-xitan, l-ispirtu kattiv

Biex ru˙ jag˙milha spirtu nadif

u hekk ida˙˙alha tgawdi g˙al dan il-mottiv

San ÌuΩepp ta’ missier ˙anin

Da˙˙al erwie˙ ta’ kull karattru

Sorijiet, qassisin u ˙allelin2

Bosta niedma u qatt iΩjed ru˙hom ma j˙arbtu

Dil-Belt bniha Alla g˙alina

G˙al dawk l-erwie˙ tajbin

Li jobdu l’ommhom dejjem

u j˙obbu lill-Bambin

Dan kien l-g˙an ta’ San ÌuΩepp

Kemm dam jie˙u ˙sieb il-bieb

Veru ta’ missier ˙anin

Lid-devoti tieghu dejjem ˙a ˙sieb

Issa kien imiss

lil San Pietru jie˙u ˙sieb

Minn tal-Ìenna

Fejn hemm iç-çkejken bieb

San Pietru qal lil San ÌuΩepp

‘Biex issa jid˙lu l-erwie˙

minn dak iç-çkejken bieb,

jien irrid nifta˙ bil-muftie˙!’

Hekk issa g˙assies San Pietru

Tal-Belt il-Ìenna, l-bieb

Li minnu jridu jg˙addu l-erwie˙

irid iΩomm il-muftie˙ u l-ktieb

U l-ebda ru˙ ma tid˙ol

Jekk isimha mhux f’dan il-ktieb

Fejn hemm il-˙ajja mniΩΩla

L-eg˙mil, kull kelma w ˙sieb

Kull min jispiçça minn dil-˙ajja

F’dan il-bieb itir u jmur

Dan biss hemm g˙ad-d˙ul fi l-Ìenna

Madwarha hemm iddur

Issa ©ara li darba wa˙da

F’lejl ta’ skiet hemm fuq mistur

Fost dawk l-erwie˙ qaddisa

f’hena w f’talb mi©bura

Óalliel it-tajjeb ra l’ San Pietru

Li ˙a nag˙sa sew

Óaseb li l-muftie˙ je˙odlu3

Kif kien rieqed kul˙add hemm ©ew

Le©©enda ta’ San Pietruu San ÌuΩepp

kitba ta’ Giovanni Farrugia (1975)

San Pietru

167

San ÌuΩepp

Kien baqa’ min ma ˙ax nag˙sa

G˙ax San Mikiel ˙atfu fi l-˙in

‘Óalli l-muftie˙ hemm isa,

San Pietru ˙a nag˙sa miskin!’

Fil-pront il-˙alliel it-tajjeb

Il-muftie˙ malajr telqu

San Mikiel baqa’ g˙assa tieg˙u

San Pietru pront il-ktieb fet˙u

Sab li l-˙alliel it-tajjeb

Tah permess Kristu Ìesù

Li l-Ìenna seraq

Bi kliem ˙elu f’ilsienu

San Pietru stag˙©eb u tbikkem

U ˙alef g˙al darba tnejn

Li nies b˙al dawn

Ma kien jaf bihom xejn

Issa eΩatt ta’ fuq il-ktieb

Attent noqg˙od biex jid˙lu n-nies

ImniΩΩel isimhom irid ikun

U kollox nag˙mel jien bil-qies.

Il-muftie˙ fi ˙Ωiemi jkun

Ma nafdah jiena imkien

Noqg˙od ˙abib ma’ San Mikiel

U attent nippassi©©a ma’ kullimkien

Waqt li dana San Pietru

G˙assa huwa kien

Sinjura ˙abtet fuq il-bieb

‘Urini l-kamra li qieg˙da x’imkien’

‘Biex kif ni©i

Rasi inserra˙

U l-bieb

Tifta˙li inti bera˙’

‘Ara din!’, qal San Pietru

‘Trid ti©i kif ismek inniΩΩlu

U attenta g˙all-˙ajja tajba

G˙ax fl ok hawn hemm isfel tinΩlu’

‘Issa ara inti dina

Din tas-seftura tieg˙ek

Tifl a tajba w ˙anina

Int tafha g˙ax ilha mieg˙ek’

Tajba din

Din tas-seftura

Hi wisq isba˙

Minn tas-sinjura

‘Hemm hu, sinjura’, qalilha San Pietru

Skond il-materjal li inti tibg˙at

Il-kamra ti©i msawra

L-eg˙miel fuq il-˙niena ibbaΩat

Hawn da˙al il-˙alliel it-tajjeb

Nies ˙Ωiena saru tajbin

Talbu lil Santa Marija

U saru qaddisin

Anke int lil Kristu

Ç˙adtu g˙al tliet darbiet

U l-˙niena ta’ Missieru

G˙amlek g˙assa ma’ dan il-bieb

Issa naf x’nag˙mel

Lill-Madonna l-kuruna sabi˙a

NitlobHa sabiex tg˙enni

Biex kelmti nΩomm s˙i˙a

‘Tinsiex binti s-sehem tieg˙ek

Tat-twajba fi t-ti©rib

Jekk t˙obb int lill-Madonna

trid t˙obb anke is-salib!’

Kompla qalilha San Pietru

‘It-talb tat-twajbin

Ma ©ie qatt imça˙˙ad

minn Alla l-Óanin’

ÌuΩeppi u Marija

Irrid inlissen sikwit

Dawn Ωgur ˙niena juruni

Fil-hemm u fl -inwiet

Oh ÌuΩeppi missier ˙anin

Lil Pietru Ωommu ˙dejk

Tal-bieb er©a’ ˙u ˙sieb

Nitolbok mix˙uta f’ri©lejk

G˙ax lilha is-seftura

Sa j˙enn huwa Ωgur

U s-sinjura

Hemm isfel i˙alliha tmur

U hekk San ÌuΩepp

Tal-bieb kellu jie˙u t-tmun

U hekk kul˙add tama jkollu

Ìakbu, Ìwanni u anke Xmun

Il-Ìenna wara l-˙ajja jmur

Lil qalbu bil-hena tfur

U j˙alli d-dinja ddur

U l-Ìenna jmur fi Ωgur.

Riferenzi:1 Wi©i Baldacchino kien xwejja˙ ˙abib kbir tieg˙i2 Il-Óalliel it-tajjeb li Kristu stess qallu - “Illum stess tkun il-©enna

mieg˙i”3 Sabiex jag˙ti l-muftie˙ lil sie˙bu l-˙alliel il-˙anin

168

D˙ul

Ìbir bl-envelopes fi d-djar Lm 1, 369.00

Ìbir fi l-Knisja Lm 486.00

Kaxxa quddiem l-Istatwa Lm 44.00

Total Lm 1, 899.00

(e4,423.48)

Ûbilanç g˙as-sena 2007 Lm 639.10

(e1,488.70)

Óru©

Ûbilanç mis-Sena 2005 Lm 478.65

Çelebranti u Saçerdoti Barranin Lm 204.00

Orkestra u Vuçijiet Lm 816.00

Daqq ta’ Qniepen Lm 60.00

Dawl fi l-faççata, koppla u kampnar Lm 849.60

Servizzi ta’ kappi u kruçiferu Lm 53.00

Fjuri Lm 39.00

Envelopes u Printing Lm 37.85

Total Lm 2, 538. 10

(e5,912.18)

Festa Santa Marija 2006Rendikont Çelebrazzjonijietfil‐Knisja

5, Triq is-Salvatur, QrendiTel: 2164 2327 Mob: 9947 1926Fax: 2164 2474

SIMPATIAFree Deliveries

CRAI

Fejn issibu kull tip ta’ prodotti tat-tindif tad-dar, groceries, ikel tal-friΩa, ̇ obΩ frisk,

minerali u spirti, rigali g˙al kull okkaΩjoni tal-familja, fjuri friski, ˙axix, frott frisk,

confectionery, gazzetti, stationery, photocopies tal-kulur u ˙afna affarijiet!

Matul il-Ìimg˙a tal-Festa, kull ©urnata se jkollna offerti u discounts fuq ˙afna

prodotti sa lejlet il-festa.

Matul is-sena ma’ xirjiet ting˙ataw promotions tal-Crai, u ma’ kull xirja ’l fuq minn

Lm12.00 ting˙ataw ˙afna rigali.

Hot Fresh Breadserved within7 minutes

E‐mail: qxura@nextgen.net.mt