SEKSÜEL SİKLUSLAR

İNEKLERDE SEKSÜEL SİKLUSSEKSÜEL SİKLUSUN ENDOKRİN

MEKANİZMASI

Hipotalamustan GnRH (Görme, ısı, ışık,

koku, psikolojik, fiziksel uyarımlarla)

Hipofiz ön lobundan FSH ve LH

FSH follikül gelişimi ve östrojen salgısı

Östrojen çara ve tonus oluşumu

Östrojen piki yeni bir GnRH salgısı ve LH

salgısı

LH ovulasyon

Ovulasyondan sonra CL şekillenir.

CL’dan progesteron salgılanır.

Progesteron GnRH salgısını inhibe eder.

CL devamlılığını LH ve BTP (Bovine Trofoblastin Protein) sağlar.

Fekondasyon şekillenmezse siklusun 16. günüden itibaren CL’dan salgılanan oksitosin ve follikülden salgılanan Östrojen etkisiyle uterus endometriumundan PGF2α salgısın stimüle eder.

PGF2α korpus luteumu lize eder ve progesteronun negatif feed back etkisi kalkar.

1718192021123456789101112131415161718192021123

P Ö M Diöstrüs P Ö

OVULASYON1. Oositin sitoplazmik ve nükleer

olgunlaşması2. Cumulus ooforicus hücrelerinin granuloza

hücreleri katı boyunca ayrılması3. Dış folliküler tabanın incelmesi ve

yırtılmasıDominant foll. (granuloza hüc) tersiyer

follikülgelişmesini durduran İNHİBİN salgılar.Ovulasyon hilus hariç her yüzeyde kısrakta

ise fossa ovulasyoniste şekillenir.Oosit ovulasyonla birlikte epitelyum, t.

albuginea, teka externa, bazal lamina ve membrana granuloza gibi katmanlardan ayrılır.

OVULASYONDA ROL OYNAYAN FAKTÖRLER

-Proteolitik enzimlerin bağ dokuya etkisi bu etkinin hiperemi ile güçlendirilmesi

-Follikül iç basıncın artması (Foll. sıvısının artmasına bağlı)

-Hormonal etki

-Kan damarlarının kanla dolarak foll. çevresinde kapillar basıncın artması

Ovulasyonu son 2 saate kadar durduran granuloza hücrelerinden salgılanan OOSİT OLGUNLAŞTIRMA İNHİBİTÖRÜ’dür.

OVULASYONDA ROL OYNAYAN FAKTÖRLER

Artan gonadotropin düzeyi

FSH follikülleri geliştirir ve olgunlaştırır.

LH ovulasyonu ve luteinizasyonu sağlar.

Gonadotropinler (FSH ve LH) granuloza hücrelerinden PG (E2 ve F2α) üretimini sağlar.

P.glandinler teka hücrelerinden köken alan fibroblastların çoğalmasını ve follikül zarını eritecek olan proteolitik enzimlerin salgılanmasını sağlar (Plazmin).

Ayrıca ovariel kontraksiyonlara sebep olarak foll. epitelinin yırtılmasına neden olur.Foll. dışında yüzey epitelyumu ile onun altında bulunan T. albuginea arasına yerleşmiş lizozim benzeri veziküllerin yırtılması ve proteolitik enzimlerin salgılanmasını sağlar.LH pikinden önce Östradiöl/Progesteron oranı 2 iken sonrası 0.15’e düşer.Progesteron ve LH foll. duvarını eriten kollegenaz ve fibrinolizini aktive eder. Bu enzimler foll. sıvısında bulunur.Proteolitik enzimler t. albuginea, teka externa ve interna’da lokal dejenerasyona sebep olur.

İNEKLERDE SEKSÜEL SİKLUS

Proöstrüs 2

Östrüs 12-18 saat

Metöstrüs 3-4

Diöstrüs 15-16

Anöstrüs 13-26

Gebelik 280±10 gün

İneklerde seksüel siklus ovariel ve endometrial olarak incelenebilir

Ovariel Siklus

Foll. Gelişim dalgalar halinde görülür

1. Dalga siklusun 3-5

2. Dalga 8-10

3. Dalga 10-12

4. Dalga 15-17 günlerinde şekillenir.

Endometrial siklusta ise;

Östrojen ve progesterona bağlı değişimler gözlenir.

Endometriumda östrojene bağlı olarak büyüme ve proliferasyon (kalınlaşma), kan dolaşımında artma,

Uterus tonusunda artma, uterus sütü

PROÖSTRÜSCL regresyonuFSH salgısıEndometriumda proliferasyon ve hidrasyonVulva dudaklarında enlemesine kıvrımlar kaybolurVulva ödemli, vagina hiperemik, nemli ve ısı artışıServiks porsiyo vaginalise dönük ve mukozası hiperemikUterus kıvamında artışOvaryumda foll. gelişimiAtlama, ÇaraSütte azalma, yem tüketiminde azalma (Östrojen barsak peristaltiğini azaltır)

ÖSTRÜSErkeği kabul (12-18 saat)Ayakta durma, tipik bakış, kulakları oynatma, duldungs refleks, flehmenAltta durma, 24 saatte 100 kez atlamaya müsaade, atlananların %90 atlayanların %79 östrüsteBeden ısısı ve kalp atışı hızlıYem alımı ve süt verimi azalmaÇara, elastik ve berrakServiks açık, Vagina hiperemik,Graaf follikülü

Östrüsteki inekte temas arayışı (Uzayan eli koklama isteği

Flehmen Hareketi

Aşma ve altta durma refleksi (Proöstrüs+Östrüs)

Duldungs refleks

Çara

Graaf Follikülü ve Sidik

Kesesi

OVULASYON

METÖSTRÜS

Östrüs biter, tonus kaybolur

Kanama şekillenir (endometriumdan diapedezis yoluyla) kanama östrüs başlangıcından 40-60 saat sonra, serviks kapanır

Vulva dudaklarında ödem kaybolur

Ovulasyon östrüs bitiminden 8-10 saat sonra

CL gelişimi

DİÖSTRÜS

CL gelişiminin tamamlanması

Endometriumda kalınlaşma,bezlerde hipertrofi ve sekresyon (uterus sütü)

Serviks kapalı, tonus yok

Mid-cycle follikül gelişimi

BTP PG sekresyonunu durdurarak CL’un lize olmasını engeller

ÖSTRÜS SEMPTOMLARI

DIŞ SEMPTOMLAR

İÇ SEMPTOMLAR

DIŞ SEMPTOMLAR

İştahsızlıkSüt veriminde azalmaDiğer hayvanlara atlamaBeli çökertme ve kuyruğu yana çekmeHuzursuzlukHareket artışıÇaraVulvada ödem ve vulva mukozasında hiperemiAtlamaya müsaade etme

Östrüs ortalama 18 (12-24) saat sürer.Östrüs davranışları daha çok 18.00-06.00 saatlerinde yoğunlaşır.Diğer hayvanlara göre 4 kez daha fazla hareket ederler.Yemleme ve sağım sırasında ya da hayvanın dikkatini çekecek diğer işlemler sırasında östrüs takibi zorlaşır.

İÇ SEMPTOMLAR

Uterusta tonus

Ovaryumda graaf follikülü

Servikste açıklık

Vaginada hiperemi ve çara birikimi

ÖSTRÜS VARYASYONLARI

Hızlı ve kısa östrüs

Sessiz ve sakin östrüs

Uzun süreli östrüs

Peşpeşe görülen ovulasyonlar

Parasiklik östrüs