Seminarski Rad Mikrobiološki pregled vode

Seminarski rad

Tema: MIKROBIOLOSKI PREGLED VODE

Studij zdravstvene njege ,odsjek sanitarni inzenjering

Voda je osnovni konstituivni element svakog organizma. Ona je neophodna za odigravanje vitalnih biohemijskih procesa, što se potvrđuje njenim prisustvom do 70 % u biosferi i u našem organizmu. Voda održava potreban hidrostatski,osmotski i onkotski pitisak u našem organizmu i omogućava vodno-mineralni metabolizam

Voda, iz aspekta komunalne higijene, predstavlja jedan od najbitnijih faktora za život i zdravlje pojedinca i komunalnih aglomeracija.

Za normalno funkcionisanje organizma i održavanje života neophodno je svakodnevno unošenje vode. Za zadovoljavanje osnovnih fizioloških potreba potrebno je unošenje 2-3 litra vode dnevno. Osim fizioloških, voda ima veliki sanitarni i ekonomski značaj te je kao takva značajna za privredni život zemlje.

Danas u svijetu zbog upotrebe higijenski neispravne vode godišnje oboli oko 500 miliona ljudi a umre oko 10 miliona.

Higijenska ispravnost vode utvrđuje se pregledima vode koji podrazumijevaju lokalnu inspekciju vodnog objekta, i određivanja različitih fizičkih, fizičko-hemijskih, hemijskih, mikrobioloških i bioloških pokazatelja.

Voda koja služi za javno snabdevanje stanovništva treba da bude ispravna- da odgovara propisanim standardima (kod nas Pravilnik o higijenskoj ispravnosti vode za piće ). Ovim pravilnikom se propisuje higijenska ispravnost vode za piće koja služi za javno snabdjevanje stanovništva ili za proizvodnju namirnica namenjenih prodaji .Javno snabdevanje stanovništva vodom za piće je snabdevanje vodom više od pet domaćinstava (odnosno više od 20 stanovnika), snabdevanje iz sopstvenih objekata preduzeća i drugih koji proizode i/ili vrše promet životnih namirnica i snabdevanje javnih objekata (obrazovno-vaspitne organizacije, turističko-ugostiteljske, saobraćajne i dr.).Ovim pravilnikom su obuhvaćene I : flaširana voda,prirodna voda za piće,prerađena voda za piće,prirodna mineralna voda,soda voda. Prirodne vode zatvorenih izvorišta (higijenski kaptirana prirodna vrela I izvori ,podzemne vode higijenski kaptirane za vodovodne sisteme,podzemne vode koje na površinu izbijaju pod određenim pritiskom) su takođe obuhvaćene ovim zakonom kao I prirodne vode otvorenih izvorišta (nekaptirana vrela,izvori,vodotoci I,II klase,jezera I akumulacije u koliko se koriste kao voda za piće,kopani bunari ,cisterne )

Prema definiciji Svjetske zdravstvene organizacije TDI tolerantni dnevni unos predstavlja procjenjenu količinu supstance u vodi za piće izraženu na jedinicu tjelesne mase (mg/kg ili mikrog/kg) koja se svakodnevno konzumira tokom trajanja života, bez rizika za zdravlje, a ADI se odnosi na prihvatljivi dnevni unos.Prema ovom pravilniku razlikuju se :izvorišta,novi zahvati,cistern,kopani bunari,cijevni bunar,arteški bunar,subarteški bunar,kaptaža,vodovod,vodovodna mreža.

Pregled vode za piće je određivanje organoleptičkih osobina vode i laboratorijske analize radi utvrđivanja njene higijenske ispravnosti u propisanim vremenskim razmacima;Uzorkovanje vode za piće je postupak za uzimanje propisanih količina vode za laboratorijske analize iz pojedinih objekata za javno snabdjevanje stanovništvavodom za piće i originalnih pakovanja prirodne vode za piće, prerađene vode za piće i prirodne mineralne vode.Uzorak vode je količina vode uzeta jednokratno, na jednom mjestu, po propisanoj metodologiji radi laboratorijskog ispitivanja .

Higijensko-epidemiološke indikacije postoje kada usljed tehničkog stanja objekta za snabdjevanje vodom, stanja okoline, elementarnih nepogoda i epidemiološke situacije, postoji mogućnost da dođe do zagađenja vode biološkim, mikrobiološkim, fizičkim,hemijskim i radiološkim štetnim faktorima.

Higijenski ispravna voda je voda koja odgovara u pogledu :

1) mikrobioloških osobina - normama navedenim u Listi I Mikrobiološke osobine vode za piće u redovnim prilikama i Listi II Mikrobiološke osobine vode za piće u vanrednim prilikama;

2) hemijskih supstancija - normama navedenim u Listi III, a, b i c Maksimalno dopuštene koncentrancije neorganskih, organskih i hemijskih supstancija i pesticida u vodi za piće;

3) ostataka koagulacionih i flokulacionih sredstava - normama navedenim u Listi IV Dozvoljene koncentracije koagulacionih i flokulacionih sredstava u vodi za piće;

4) ostataka dezinfekcionih sredstava i sporednih proizvoda dezinfekcije - normama navedenih u Listi V

5) radioloških osobina - normama navedenim u Listi VIII Dozvoljeni nivo ukupne alfa-aktivnosti i ukupne beta-aktivnosti;

Higijenska ispravnost vode iz vodovoda za javno snabdjevanje stanovništva utvrđuje se sistematskim vršenjem osnovnih i periodičnih pregleda sirove vode u jednakim razmacima u toku mijeseca, odnosno godine zavisno od broja ekvivalentnih stanovnika .Ekvivalentni stanovnik (ES ) jeste potrošnja od 150 I na dan.

ES Mjesečni osnovni

Godišnjie periodično

Ukup. godišnj osnovno

Ukup. Godišnje periodično

Ukupno

Do 5000 1 1 11 1 12

Od 5001-10000

2 1 23 1 24

10001-50000

3 1 35 1 36

50001-100000

6 2 70 2 72

100001-200000

10 4 116 4 120

200001-400000

15 6 174 6 180

Više od 400000

30 12 348 12 360

Prema pravilniku za higijensku ispravnost vode higijenska ispravnost vode za piće utvrđuje se: osnovnim pregledom (A), periodičnim pregledom (B), pregledom vode iz novog zahvata (V) i pregledom na osnovu higijensko-epidemiološke situacije (G).Pregledi iz stava 1. ovog člana obuhvataju: mikrobiološke, biološke, fizičke, fizičko-hemijske i hemijske pokazatelje koji su dati u Listama IX, X i XI koje suoštampane u prilogu ovog pravilnika i čine njegov sastavni dio.

Prilikom svakog pregleda vode iz vodovoda uzorci vode se uzimaju :

1) iz svakog izvorišta - ako su izvorišta direktno vezana na vodovodnu mrežu, ili iz sabirnog voda, odnosno iz rezervoara sirove vode - ako su povezana u jedan sistem; 2) iz rezervoara vode za piće; 3) iz vodovodne mreže, a broj tačaka se određuje zavisno od broja ekvivalentnih stanovnika

U objektima za snabdjevanje vodom obrazovno-vaspitnih organizacija vrše se u toku školske godine četiri osnovna pregleda vode za piće. Za vreme raspusta pregled se vrši na 15 dana pre početka nastave. U objektima za rekreativnu nastavu, odmor djece i omladine i u omladinskim naseljima vrše se četiri osnovna i dva periodična pregleda za vrijeme korišćenja objekata.

U javnim objektima (turističko-ugostiteljski i saobraćajni) i u objektima za proizvodnju i promet životnih namirnica koji se snabdjevaju vodom iz sopstvenih objekata pregled vode se vrši prema broju ekvivalentnih stanovnika .

Kvalitet prirodnih voda procjenjuje se na osnovu količine suspendovanih materija,suvog ostatka, rastvorenog kiseonika, potrošnje kiseonika, vidljivih otpadnih materija, boje, mirisa, pH itd.

Kvalitet pijaće vode zavisi prije svega od izvora i njegove zaštite, a zatim od načina prerade vode i održavanja distributivnog sistema. Prije nego što se izabere izvor veoma je važno znati da li je kvalitet sirove vode zadovoljavajući ili da li može preradom da se poboljša tako da voda bude pogodna za piće.Izvor treba da bude takvog kvaliteta i kapaciteta da može da zadovolji stanovništvo ne samo pod normalnim uslovima eksploatacije prosječnog godišnjeg ciklusa već i pod uslovima koji nisu uobičajeni, ali se mogu očekivati (suše, poplave, zemljotresi itd.).

Izvor koji se eksploatiše treba da se zaštiti od zagađivanja, što je uvijek bolje nego da se voda naknadno prečišćava. Da bi se izvorište zaštitilo, treba strogo kontrolisati ispuštanje kanalizacionih otpadnih voda i poljoprivrednog otpada, uz lociranje mejsta za odlaganje smeća i toksičnog otpada.

Pod higijenski ispavnom vodom za piće podrazumijevamo vodu koja zadovoljava sledeće preglede:

lokalnu inspekciju vodnog objekta fizički pregled vode

mikroskopsko-biološki pregled vode

bakteriološki pregled

hemijski pregled vode.

Mikrobiološki pregled vode za piće

Mikrobiološka ispravnost vode je najznačajniji pokazatelj kvaliteta vode za piće.Mikroorganizmi mogu da dospiju u vodu iz otpadnih voda,iz kontaminiranog zemljišta,vazduha i dr.

Mikroorganizmi koji se prenose preko vode su

bakterije,izaziovači dijarealnih simptoma - Salmonela sp,Escherichia coli,Vibrio cholera,

izazivači infekcija kože I sluzokoža oka ,nosa,uhai respiratornog trakta – Pseudomonas aeruginosa,Aeromonas sp,Acinetobacter,Klebsiella sp,Serratia sp,

drugi patogeni organizmi Campilobacter sp,Yersinia enterocolitica,Legionella sp,Mycobacterium(neki tipovi ),

virusi –Hepatitis A I E,enterovirusi,adenovirusi,rotavirusi,

protozoe – Entamoeba histolytica,Giardia intestinalis,Cryptosporidium parvum ,

larve parazita – Schistosoma sp,paraziti –Balantidium coli,

helminti – Echinococcus,Ascaris,Trichuris,Ancylostoma

toksini cijanobakterija I dr.

Mikro –bioloski najčešće se određuju ukupne aerobne mezofilne bakterije ,ukupne koliformne bakterije,termostabilne koliformne bakterije,Escherichia coli,enterokoke ( fekalne sterptokoke ),sulfitoredukujućeklostridije,neki virusi,endotoksini bakterija I drugo.

Aerobne mezofilne bakterije u vodi

Određivanje aerobnih mezofilnih bakterija (ukupnog broja svih živih bakterija ) služi za detekciju velikog broja mikroorganizama ( bakterija koje oslikavaju opšti mikrobiološki kvalitet vode ). Ovaj pregled je jedan od najpouzdanijih I najsenzitivnijih pokazatelja adekvatnog prečišćavanja I dezinfekcije vode za piće a pri tom je jednostavan I dostupan.

Pravilnikom o higijenskoj ispravnosti vode dozvoljene su vrijednosti aerobnih mezofilnih bakterija u 1 ml vode za piće u sledećim količinama :

Prečišćena I dezinfikovana voda I flaširana prirodna voda do 10 bakterija

Prirodna voda zatvorenih izvorišta do 100 bakterija

Prirodna voda otvorenih izvorišta do 300 bakterija.

Ukupne koliformne bakterije u vodi

U koliformne bakterije ubrajaju se bakterije iz porodice Escherichia,Enterobacter,Klebsiella,Serratia I Citrobacter.

Sve ove bakterije su Gram –negativne ,aerobne ili uslovno anaerobne,asporogene I razlažurazne ugljene hidrateuz proizvodnju kiseline I gasa.Neke od njih imaju porijeklo iz digestivnog trakta ljudi I zivotinja ( fekalno porijeklo ),ali većina potiče iz zemljišta,biljaka I prirodnih voda.Ove bakterije se najčešće određuju “MPN metodom “,fermentacionim testom,kolorimetrijom ili prethodnim ogledom.Koristi se za određivanje kvaliteta prečišćene I dezinfikovane vode za piće a ne za otkrivanje fekalnog zagađenja.

Prema Pravilniku dozvoljene vrijednosti koliformnih bakterija na 100 mll vode za piće su :

Prečišćena I dezinfikovana voda I flaširana prirodna voda 0 bakterija

Prirodna voda zatvorenih izvorišta do 10 bakterija

Prirodna voda otvorenih izvorišta do 100 bakterija.

Termostabilne koliformne bakterije u vodi

Termostabilne koliformne bakterije u void ili fekalne koliformne bakterije su podvrsta koliformnih bakterija koja ima fekalno porijeklo I teško opstaje u prirodnim vodama.Ovde se ubrajaju rodovi Escherichia,Enterobacter,Klebsiella,Proteus,Clostridiun I Enterococcus.Pregled kojim se utvrđuje prisustvo ovih bakterija je vrlo dobar indicator fekalnog zagađenja sirove, neprečišćene vode,otpadnih voda I vode za piće.

Prema Pravilniku o higijenskoj ispravnosti vode za piće I prema preporukama SZO termostabilne koliformne bakterije NE SMIJU DA SE NALAZE ni u jednoj vrsti vode .

Određivanje Escherichiae coli koja potiče isključivo iz fecesa ljudi I toplokrvnih životinja I ne može se razmnožiti u prirodnim vodama se vrši :

Ajkmanovim testom

Zasijavanjem na eosin metilen plavo (EMB)

Biohemijskim testovima

Prema Pravilniku o higijenskoj ispravnosti vode za piće E.coli NE SMIJE biti prisutna ni u jednoj vrsti vode.Njeno prisustvo ukazuje na svježe fekalno zagađenje.

Nalaz fekalnih streptokoka ukazuje na ranije fekalno zagađenje kao I nalaz SSA ( sulfitoredukujući sporogeni anaerobi ).

Proteus je indicator higijenski neispravne vode.Ukazuje na zagađenje organskim materijama u raspadanju I fekalno zagađenje.

Bakteriofagi ( specifični I nespecifični fagi ) takođe ukazuju na staro fekalno zagađenje

LISTA I , MIKROBIOLOŠKE OSOBINE VODE ZA PIĆE

Redni broj

Vrsta mikroorganizama Prečišćena I dezinfikovana voda

Voda za piće iz drugih objekata bez prečišćavanja

1.

Bakterije vrsta salmonela, šigela, vibrio kolere i drugi patogeni mikroorganizmi, termo tolerantne koliformne bakterije1,streptokoke i enterokoke fekalnog porijekla,proteus vrste, pseudomonas aeruginosa

Ne smije da sadrži 0


2.Crijevne protozoe, crijevni helminti, I njihovi razvojni oblici



3. Vibrioni Ne smije da sadrži 0


4. Bakteriofagi Ne smije da sadrži 0


5. Alge i drugi organizmi koji mogu da izmjene izgled, miris i ukus vode



6. Aerobne mezofilne bakterije na agaru poslije inkubacije od 48 h na temperaturi 310,16 K (37ºC) u 1 ml vode do

10 100

7. Aerobne heterotrofne psihrofilne bakterije poslije inkubacije od 72 h na temperature 295,16 K (22 ºC) u 1 ml vode do

100 300

8. Ukupne koliformne bakterije određene kao najvjerovatniji broj u 100 ml vode (MPN) do

Ukupne koliformne bakterije određene membran filtar metodom u 100 ml do

0

0

10

10

9. Sulfitoredukuju}e klostridije u 100 ml vode do

0 1

10. Broj infektivnih jedinica enterovirusa u 10 lvode

Ni jedna Ni jedna

Uzorci vode za bakteriološki pregled se uzimaju u hemijski čistim, sterilisanim sudovima zapremine od 250 ml do 1000 ml. Pri uzimanju uzorka vode, neophodno je slavinu pomoću laboratorijske lampe opaliti na plamenu, pustiti da voda ističe nekoliko minuta i potom brzo napuniti do dve trećine i zatvoriti je zapušačem od brušenog stakla.

Prilikom bakteriološkog pregleda određuje se ukupan broj svih živih bakterija u jednom ml vode za piće. Voda se zasejava dvostruko; u dva primjerka koji se inkubiraju na sobnoj temperaturi 20-22°C, a drugi primjerak na 37°C. Na temperaturi od 37°C rastu

patogene i uslovno patogene bakterije, dok je sobna temperatura 22°C optimalna za razvoj saprofitnih bakterija.

Zasijavanje se radi pod strogo aseptičnim uslovima sledećim redom: prvo se naprave razrijeđenja vode 1:10, 1:100, 1:1000, 1:10 000. Za razrijeđenje se upotrebljava sterilan fiziološki rastvor. Razrijeđenje 1:10 pravi se na taj način što se sterilnom pipetom uzima 1 ml vode koju treba zasijati i prenosi se u epruvetu u kojoj se nalazi 9 ml sterilnog fiziološkog rastvora. Odatle se takođe sterilnom pipetom uzima 1 ml dobijenog rastvora 1:10 i prenosi u sledeću epruvetu u kojoj se takođe nalazi 9 ml sterilnog fiziološkog rastvora, tako da se dobija rastvor 1:100. Veća razblaženja se dobijaju na isti način.

Napravljena razrijeđenja vode se zasijavaju na hranljive podloge odnosno na hranljivi duboki agar. Zasijavanje se vrši na taj način što se napravljeno razrijeđenje (1 ml) prenosi u sterilnu Petrijevu šolju i u nju se sipa agar iz epruvete, koji je prethodno rastopljen i rashlađen do temperature od 54-56°C. To je ona temperatura pri kojoj se epruveta ispunjena agarom može držati između dlanova. Agar se mora ohladiti do te temperature kako ne bi uništio prisutne bakterije. Odgovarajuće razrijeđenje se zasijava dvostruko; jedan primjerak se ostavlja na sobnoj temperaturi 20-22°C dok se drugi stavlja u termostat na 37°C. Oba primjerka zasejane vode se inkubiraju 24-48 časova.

MIKROBIOLOŠKI POKAZATELJI PO VRSTAMA LABORATORIJSKIH PREGLEDA

Osnovni (A ) Periodični (B) Novi zahvat vode (V)

Hig.epidem.indik (G)

Ukupne koliformne bakterije




Koli. bak. fekal. porek.

Kolif. bakt. fekal. porekla



Ukup. Broj aerobnih mezofilnih bakterija

Ukup. broj aerobnih mezofilnih bakterija



Streptokoke fekalnog porekla

Streptokoke fekalnog porekla

Streptokoke fekalnog porekla Streptokoke

fekalnog porekla

Sulfitoredukujuće klostridije

Sulfitoredukujuće klostridije

Sulfitoredukujuće klostridije Sulfitoredukujuće

klostridije

Proteus-vrste Proteus-vrste

Proteus-vrste Proteus-vrste

Pseudomonas aeruginosa

Pseudomonas aeruginosa Pseudomonas

aeruginosaPseudomonas aeruginosa

Enterovirusi 1 Enterovirusi 3 Pat. Mikroo. Prema hig –epidemiološkim indikacijama

Bakteriofagi 1 Feruginoze 2

Crijevne protozoa I helminti I njihovi razvojni oblici

Bakteriofagi 2

Crijevne protozoa 3 I helminti I njihovi razvojni oblici

Bolesti koje nastaju pijenjem zagađene vode su najčešće skabijes I neka druga kožna oboljenja ,oboljenja sluzokože ,ociju te crijevne pazitoze.Hidrične epidemije nastale prodiranjem zagađene vode u vodovodni system nazivaju se tularemije.

Literatura :

1. Prof.Dr. Nadja VasiljevićPraktikum iz higijene I medicinske ekologije za student medicine

2.svet medicine.com

3.Doc.Dr.Aleksandra Stanković Higijena vode za piće

4. Službeni glasnik Republike Srpske

5.Slike Google images

Documents

Seminarski Rad Mikrobiološki pregled vode