i

Tự Tin, An Toàn & An NinhSinh Sống tại Tiểu Bang Queensland

Cẩm Nang về Sự An Toàn cho Người Cao Niên

Ấn phẩm do Toán Đặc Nhiệm Người Cao Niên cộng tác với Lực Lượng Cảnh Sát Queensland và Bộ Đặc Trách Các Cộng Đồng thực hiện.

Lực Lượng Cảnh Sát QueenslandBộ Đặc Trách Các Cộng ĐồngBộ Tư Pháp và Bộ Trưởng Tư PhápVăn Phòng Công Bằng Thương MạiY Tế QueenslandLiên Minh Người Hưởng Tiền Cấp Dưỡng Hưu & Hưu Bổng ÚcỦy Hội Đặc Trách Tội Phạm và Hành Vi Sai TráiHiệp Hội Doanh Nhân và Chủ Tiệm Bán Lẻ Tiểu Bang QueenslandGiới Cao Niên Lên TiếngHiệp Hội Chính Quyền Địa Phương QueenslandHội Đồng Các Cộng Đồng Sắc Tộc Tiểu Bang QueenslandCâu Lạc Bộ Cao Niên Hạnh PhúcTập Đoàn Văn Hóa và Di Sản Dân Đảo Keriba Mabaigal Torres StraitHòa Giải QueenslandHội Đồng Mật Độ Dân Số Cao Niên Gia Tăng Tiểu Bang Queensland Cao Niên Toàn Quốc Úc

© Chính Phủ Queensland 2011 (v.5)Được phép sao chụp toàn bộ hay một phần ấn phẩm này miễn có ghi nhận xuất xứ.

Tự Tin, An Toàn & An Ninh Sinh Sống tại Tiểu Bang Queensland cũng được phổ biến trên trang mạng www.police.qld.gov.au của Lực Lượng Cảnh Sát Queensland.

iii

iv

Viết những số điện thoại cấp cứu dưới đây hoặc nếu quý vị có điện thoại bấm nút, cài những số điện thoại này vào những nút bấm gọi cấp

tốcđểnhanhchónggọinhữngsốđiệnthoạinàychẳnghạnnhư:

• BaSốKhông(000)

• Policelink(trìnhbáocácvụviệckhôngkhẩncấp)131444

• Đồn cảnh sát địa phương đt: ___________________

• Trạm xe cứu thương địa phương đt: ___________________

• Trạm cứu hỏa địa phương đt: ___________________

• Bà con hay bạn thân đt: ___________________

• Khoa cấp cứu bệnh viện địa phương đt: ___________________

• Bác sĩ của quý vị đt: ___________________

• Dược sĩ của quý vị đt: ___________________

• Hội đồng thành phố địa phương đt: ___________________

• Công ty điện lực đt: ___________________

• Thợ điện đt: ___________________

• Thợ ống nước đt: ___________________

Luôn giữ danh sách cập nhật về các thuốc men bao gồm:

• têncủatừngloạithuốc.

• liềulượngquývịsửdụngmỗingày.

• quývịcấtthuốcmenởđâu.

Đểdanhsáchnàygầnđiệnthoạihoặcởmộtchỗkhácdễthấyđểquývịdễtìmtrongtrườnghợpkhẩncấp.

v

CẢMTẠ

Nhà phát hành xin cảm tạ sự trợ giúp và phần đóng góp của:

Lực Lượng Cảnh Sát Queensland

Bộ Đặc Trách Các Cộng Đồng

Văn Phòng Công Bằng Thương Mại

Giới Cao Niên Lên Tiếng

Hội Đồng Mật Độ Dân Số Cao Niên Gia Tăng Tiểu Bang Queensland

Cao Niên Toàn Quốc Úc

Dịch Vụ Cứu Hỏa và Giải Cứu Tiểu Bang Queensland

Vận Tải Tiểu Bang Queensland

Hội Đồng Phòng Chống Tội Phạm và An Toàn Cộng Đồng Tiểu Bang Tasmania

vi

vii

viii

LờinóiđầuToàn thể dân chúng tiểu bang Queensland đều có quyền cảm thấy an toàn và an ninh, dù ở tại nhà riêng hoặc trong lúc tham gia các sinh hoạt cộng đồng.

Thếnhưngvìsợhãitộiphạmnênmộtsốngườicaoniênkhôngthểsinhsống tự do trọn vẹn theo ý muốn.

Dù số liệu thống kê cho thấy giới cao niên ít có nguy cơ là nạn nhân của tộiphạm,tácđộngđốivớicánhân,tàichánhvàtìnhcảmkhilànạnnhâncó lúc có thể trầm trọng hơn đối với giới cao niên tiểu bang Queensland.

Vìvậyđiềuquantrọnglàcộngđồngchúngtađềranhữngkếsáchđểbảo vệ giới cao niên tốt hơn khi dân số của Úc ngày càng có nhiều người già.

Toán Đặc Nhiệm Người Cao Niên được thành lập vào tháng Hai năm 2004nhằmmụcđíchchốngtrảtộiphạmvànỗisợhãitộiphạmtronglòng người cao niên.

Cẩm Nang về Sự An Toàn cho Người Cao Niên này là sáng kiến đầu tiên của Toán Công Tác.

Tập sách này cung cấp cho giới cao niên những thông tin thiết thực và những gợi ý hữu dụng về an ninh cá nhân và đồ đạc tài sản và sẽ giúp cho giới cao niên có cuộc sống tự do trọn vẹn và—quan trọng hơn hết—là không lo sợ.

Tôi xin giới thiệu Cẩm Nang về An Toàn cho Người Cao Niên này đến quý vị với hy vọng rằng tập sách này sẽ tạo điều kiện để quý vị dễ có cuộc sống độc lập, khỏe mạnh về tinh thần và thể chất.

Bill Benson Người Bênh Vực Quyền Lợi Thâm Niên

Tổ Chức Cao Niên Toàn Quốc Úc

ix

Là cao niên Dân Đảo Torres Strait và lãnh đạo uy tín của cộng đồng Dân Đảo Torres Strait, tôi quyết tâm bảo đảm Giới Cao Niên Tiểu Bang được an toàn, coi trọng và mạnh dạn sinh hoạt trong cộng đồng của họ. Người ta cho rằng người lớn tuổi dễ là nạn nhân của tội phạm. Dù số liệu thống kê cho thấy điều này không đúng, một số người cao niên vẫn lo sợ cho sựantoàncủamìnhvàtừđóchấtlượngđờisốngcủahọcóthểbịảnhhưởng bất lợi.

Tôi tin chắc những kế sách đơn giản và thiết thực trong cẩm nang này sẽ giúp giới cao niên bớt sợ hãi và cung cấp cho họ những thông tin giá trị để giúp họ thêm tự tin để sinh hoạt thường ngày trong cộng đồng của họ.

Thomas Sebasio Chủ Tịch

Tập Đoàn Di Sản Văn Hóa Dân Đảo Keriba Mabaigal Torres Strait

x

CáchsửdụngcẩmnangnàyĐểgiảmbớttộiphạmvànỗilosợvềtộiphạmtronggiớicaoniên,điềuquan trọng là tạo lập mối quan hệ cộng tác với cảnh sát, chính phủ và tổchứccộngđồngđểthiết lậpnhữngchươngtrìnhphòngchốngtộiphạm. Cẩm nang này là một ví dụ của cách thức tất cả chúng ta có thể hợp tác với cộng đồng để giúp giới cao niên cảm thấy an toàn và an ninh.

Một trong những lý do mà người lớn tuổi ít khi là nạn nhân của tội phạm làvìhọbiếttầmquantrọngcủaviệcđềphòng.Cẩmnangnàythugomnhững đề phòng quan trọng nhất thành những phần khác nhau để quý vị tham khảo và có những danh sách kiểm tra để quý vị cân nhắc liệu mìnhcócầnlàmgìthêmkhông.

Xinquývịsửdụngcẩmnangnàylàmhướngdẫnđểgiúpquývịtựtinsinh sống an toàn và an ninh.

Val French Chủ Tịch

Giới Cao Niên Lên Tiếng

1

MụcLục

Hiểubiếtsailệchvàthựctế...............................................2

Sựantoànvàanninhkhirangoàiđường.........................3

Khi đi bộ 4

Khi đi mua sắm 7

Trên phương tiện chuyên chở công cộng 8

Khi lái xe 9

DANH SÁCH KIỂM TRA VỀ SỰ AN TOÀN LÚC Ở NGOÀI ĐƯỜNG 10

Sựantoànvàanninhtạinhà...........................................12

Tăng cường an ninh căn nhà 12

DANH SÁCH KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ TÌNH TRẠNG AN NINH CĂN NHÀ 20

DANH SÁCH KIỂM TRA ĐÁNH DẤU ĐỒ ĐẠC 22An toàn tại nhà 24

DANH SÁCH KIỂM TRA KẾ SÁCH AN TOÀN CÁ NHÂN 28Ngược đãi người cao niên 29

Khiquývịđinghỉmát.......................................................33

Cảnhgiácđốivớimánhlớilừagạt..................................35

Mánhlớilừagạtphổthông 35

Trợ giúp và thông tin 38

Hậuthuẫnsựantoàn.......................................................39

2

HiểubiếtsailệchvàthựctếHiểubiếtsailệch:

Người lớn tuổi dễ là nạn nhân của tội phạm hơn so với bất cứ hạn tuổi nào khác.

Thựctế:

Tráivớisuynghĩbìnhthường,giớicaoniêntươngđốiantoànhơnsovới những hạn tuổi khác. Thanh thiếu niên dễ là nạn nhân của tội phạm hơn so với những người khác trong cộng đồng và giới cao niên là thành phần khó là nạn nhân nhất.

Lối sống của giới cao niên giúp họ sinh sống an toàn hơn - họ ít đi chơi ban đêm, thường ở nhà và nói chung họ khôn ngoan hơn và thường chịu khó đề phòng hơn.

Tuy nhiên, những lời phát biểu gây xúc động của những ông bà tai to mặt lớn và giới truyền thông có xu hướng làm nổi bật những vụ phạm pháp đối với người lớn tuổi có thể làm cho giới cao niên sợ hãi tội phạm thái quá.

Nỗisợhãikhôngcầnthiếtnàycóthểkhiếnchongườicaoniênthiếutựtinđểđirangoàimộtmìnhdùlàbằngphươngtiệnchuyênchởcôngcộng hoặc đi bộ trong khu vực xóm giềng, đồng thời có thể khiến cho chất lượng đời sống của họ sụt giảm, sức khỏe yếu đi và sống cô lập.

Thế nhưng, những người năng tham gia sinh hoạt trong các cộng đồng củahọ,thườngtựtinhơnvềsựantoàncủamình,ítlosợvềtộiphạmvàsống thọ hơn.

Mục đích của cẩm nang này là xóa tan những hiểu biết sai lệch về tội phạm và giới cao niên, và cung cấp những cách thức thiết thực và dễ dàng cho giới cao niên để giúp họ giữ an toàn cho bản thân ở nhà và ngoài đường.

3

Sựantoànvàanninhkhirangoàiđường.Cảm thấy tự tin khi đi ra ngoài đường, trong xe hơi hoặc trên phương tiện chuyên chở công cộng là yếu tố quan trọng của việc đi lại và vui hưởngcuộcsốngcộngđồngvàsinhhoạtgiảitrí.Phầnnàytrìnhbàyvềnhững kế sách hợp lý để giúp quý vị hưởng được những lần đi ra ngoài an toàn và thích thú.

Để cảm thấy an ninh khi đi ra ngoài, quý vị hãy chọn những gợi ý hợp lýphùhợpvớilốisốngvàtúitiềncủamình—vàquývịcókhảnăngvậndụng một cách thoải mái.

Ví dụ như bộ báo động an ninh cá nhân hoặc tu-huýt có thể giúp quý vị cảm thấy an toàn và tự tin. Khi sử dụng những dụng cụ này, quý vị sẽ tạo ra âm thanh lớn và trong trường hợp khẩn cấp có thể làm cho bọn ác ôn sờn lòng và làm cho người xung quanh chú ý.

Tuy nhiên quý vị nên cẩn thận, bộ báo động an ninh cá nhân có thể làm hư tai. Nếu cần sử dụng nó, quý vị nhớ cầm hướng ra xa quý vị và người khác.

4

5

• NếucầnphảisửdụngNhàAnToàn,quývịnóichongườitạinơinàybiếtđãxảyrachuyệngìđểhọcóthểtrìnhbáovấnđềcủaquývị với cảnh sát.

• Nếucóngườichặnđườngquývịvàtìmcáchgiậtgiỏcủaquývị,ĐƯA CHO HỌ. Có thể điều này đi ngược với mọi bản năng của quý vị, nhưng nên nhớ không có số tiền nào hoặc sự bất tiện nào đáng để cá nhân quý vị phải mang thương tích.

• Đồngthời,đểýngoạihìnhcủakẻphạmphápvànếucódínhlíuxecộ, quý vị để ý số đăng bộ và gọi cho cảnh sát.

• Luônluônđemtheothẻđiệnthoại,điệnthoạidiđộnghoặctiềncắc để gọi điện thoại.

• Luônluônđemtheogiấytờtùythân,đặcbiệtnếuquývịcóbệnhtrong người.

• Hãytínhtớichuyệnđemtheothiếtbịbảovệantoàncánhânnhưbộ báo động cá nhân hay tu-huýt.

Khiđibộvàobanđêm

• Saochongườikhácdễnhìnthấyquývị—mặc/đeomộtthứgìđóphản chiếu như vòng đeo cổ tay, giày, áo khoác hay túi đeo lưng có giải phản chiếu.

• Mặctrangphụcmàusáng.

6

• Khiđitrênlốiđihỗnhợp,đeomộtchiếcđènchớpđểngườikhácdễnhìnthấyquývị.

• Đibộtrênnhữngnơicóđènchiếusángtỏ.

• Giữantoàn—đichungvớingườikhácvàởnơingườikháccóthểnhìnthấyquývị.

Đibộdướitrờinắngvànóng

• Tránhđibộvàogiờtrờinóngnhấttrongngày—buổisángvàbuổitối là những lúc đi bộ tốt nhất.

• Uốngthậtnhiềunước.

• Độimũ/nónrộngvành, thoakemchốngnắng,manggiàythoảimái, đeo kiếng mát và mặc trang phục che nắng.

Tôinênđibộbaolâu?

• Chuyênviênytếđềnghịmỗingàychúngtanênvậnđộngởmứctrungbìnhbamươiphútđểduytrìsứckhỏe.Quývịcóthểchiabamươiphútnàythànhbalầnmỗilầnmườiphútvậnđộng.

Lợiíchcủađibộ

Tại trang mạng www.transport.qld.gov.au/pedestrian của Vận Tải Queensland có thông tin về đi bộ.

“Có lần tôi đang sử dụng ATM và có cái tên này quanh quẩn gần đó thật khả nghi, nên tôi bấm nút ‘cancel’ (xóa) rồi nói lớn rằng I’d forgotten my PIN number again!” (“Tôi lại quên số PIN nữa rồi!”)

Bill, 74

7

8

• SửdụngATMđặttạinơi lộ liễu mà người khác có thểnhìnthấyquývị.

• Đừngchoaikhácbiếtsố mã cá nhân (PIN) của quý vị.

Trênphươngtiệnchuyên chởcôngcộng

• Đểkhỏiphảiđợilâu,quývịnênbiếtlịchchuyếnxebuýthayxelửa.Muốn biết thông tin về South East Queensland, xin gọi Translink số 13 12 30 (TTY 13 36 77).

• Khichờđợitạitrạmxebuýthoặcgaxelửa,đứngchungvớingườikhác nếu được.

• Nếuxebuýthoặcxelửakhôngcókháchhoặcvắngkhách,quývịhãy ngồi gần tài xế xe buýt hoặc nhân viên bảo vệ trên xe lửa hoặc bác tài.

• Nếuđibằngtaxi,bảotàixếchờchođếnkhiquývịđãvàotòanhàan toàn.

“Khi tôi đi ra ngoài mang theo một ít tiền, tôi bỏ một ít vào ví/bóp, một ít vào túi và số còn lại tôi bỏ vào giỏ xách để phân chúng ra.”

Val, 76

9

Khiláixe

• Nếuquývịđiđếnchỗlạ,cẩnthậntínhtrướcđườngđi.

• Tránhláixetrênnhữngconđườnglẻloi,đặcbiệtlàbanđêm.

• Bảođảmxequývịởtrongtìnhtrạngtốt,đầyđủdầunhớt,xăngvànước.

• Khôngbaogiờđónngườiquágiang.

• Đậuxeởchỗcóđènchiếusángtỏvàkhôngbỏđồcógiátrịtrongxe.

• Cầmsẵnchìakhóatrướckhiđiđếnxe.

“Khi tôi đi ra ngoài mang theo một ít tiền, tôi bỏ một ít vào ví/bóp, một ít vào túi và số còn lại tôi bỏ vào giỏ xách để phân chúng ra.”

Val, 76

10

DANHSÁCHKIỂMTRAVỀSỰANTOÀNLÚCỞNGOÀIĐƯỜNG

Đánhdấuvàonhữngôvuôngnàomàquývị khôngcầnphải làmgìthêm nữa hoặc quý vị biết cách đề phòng đó.

Hoạch định lần đi ra ngoài

Khóa cửa nẻo lại

Khiđibộ,tránhđiđườngtắtvàchỗtốikhôngcóđènchiếusáng

Biếtphảilàmgìnếucóngườiđitheohoặcchặnđườngkhiquývị đi bộ

Khi đi bộ, đem theo thẻ điện thoại, điện thoại di động hoặc tiền cắc để gọi điện thoại

Khi đi bộ, đem theo giấy tờ tùy thân

BiếtvịtrícủaNhàAnToànvàkhinàothìsửdụngnhữngnơinày

Khiđimuasắm,cósẵnkếhoạchđểgiữantoànchogiỏ/túixách tay và bóp/ví

Bỏtiềnvàocáctúihaynhữngchỗkhácnhautronggiỏ/túixáchtay

Khi sử dụng ATM, bảo vệ tiền của quý vị

SửdụngATMởnơicôngcộngmànhiềungườikháccóthểnhìnthấy quý vị

Nắm rõ thời biểu xe buýt hoặc xe lửa

Đứng chung với người khác tại trạm xe buýt hoặc ga xe lửa

Ngồi gần tài xế xe buýt hoặc tài xế xe lửa /người bảo vệ trên xe lửa

Khi đi về nhà bằng taxi, yêu cầu tài xế chờ cho đến khi quý vị đã vào nhà an toàn

Tránh lái xe trên những con đường lẻ loi

Giữxehơitrongtìnhtrạngtốt

11

Đậuxeởnơicóđènchiếusángtỏ

Không để đồ có giá trị trong xe đã đậu

Không bao giờ đón người đi quá giang

Khi lái xe, khóa cửa xe lại và giấu đồ có giá trị khuất tầm mắt

Nghĩ đến chuyện đem theo tu-huýt hoặc bộ báo động cá nhân

12

SựantoànvàanninhtạinhàTăngcườnganninhcănnhà

Quý vị không cần phải bỏ ra nhiều tiền để tăng cường an ninh. Những thay đổi đơn giản và ít tốn tiền có thể làm cho căn nhà quý vị có vẻ có người cư ngụ và làm cho kẻ gian e ngại. Những gợi ý sau đây là những hướng dẫn về những điều quý vị có thể thực hiện.

An ninh bên ngoài

• Bảođảmsốnhàquývịnhìnthấyrõtừngoàiđường—cảngàylẫnđêm.

• Cắtgọnbụirậmvàcâycốichekhuấtcửasổ.

• Cânnhắcviệcdẹpbỏbụirậmhoặcđốncâycốimàkẻgiancóthểsử dụng làm nơi ẩn nấp.

13

• Bảođảmlốivàovàđènchiếusángbênngoàirọisángsânnhà.

• Cânnhắcviệcgắnđèntựđộngbậtsángkhiquývịvềnhàvàobanđêmvàsẽlàmchokẻrìnhrậpengại.

• Thường xuyên kiểm trađènđuốcđểbảođảmchúngđềuhoạtđộng tốt.

• Cânnhắcviệcnuôichó.

• Hãytínhtớichuyệnbảovệanninhchohộcđồnghồđiện.Côngtyđiện lực có thể giúp quý vị thực hiện việc này.

• Cấtthangvàđồnghềtrongnhàđểxe,nhàchứadụngcụlàmvườnhoặc dưới gầm nhà khóa lại.

• Cấtthùngráccóbánhxevàkhóalạihoặccấtdướigầmnhà.

14

Các cửa ra vào

• Cửaravàobằnggỗphảilàloạiđặc,cứngchắcvàcóổkhóachếtcóthểmởtừbêntrongmàkhôngcầnchìakhóa.

• Nếuổkhóachếtcủaquývịlàloạicầncóchìakhóamớicóthểmởkhóatừbêntrong,quývịnênđểchìakhóatrongổkhóavàbảođảm ổ khóa không khóa khi quý vị ở nhà.

• Nếucửaravàocókhungkiếng,quývịnêntreochìakhóagầncửara vào khi quý vị ở nhà, nhưng ngoài tầm tay với của bất cứ ai có thể đập vỡ khung kiếng.

• Gắnlỗnhìnchotấtcảcáccửaravàovàđènchiếusángbênngoài,nhờđóquývịcóthểnhìnthấyngườiđứngtrướccửa,banngàyvàban đêm mà không phải mở cửa.

15

• Sợigiâyxíchnốicánhcửavớiváchtườngsẽgiúpquývịnhìnxemngười trước cửa là ai.

• Gắncửalướibảovệanninhbằngnhômhaythéploạitốtchotấtcả các cửa ra vào.

• Cửabảovệanninh là lớpphòngvệquýgiá khiquývịmởcửachính cho thoáng khí.

• Luônluônkhóacửabảovệanninh.

• Bảođảmquývịcóthểmởtấtcảcácổkhóacửabằngmộtchìakhóa thôi.

• Gắnnắmcửacókhóaởcảhaibênvàchốtkhóacửamởkéongang.

• Đặtmộtkhúccâyvừavặntrongrãnhđểchặncánhcửamởkéongang có thể khiến cho kẻ gian khó mở cửa.

16

Cửa sổ

• Gắnổkhóacửasổmởbằngchìaloạitốtchotấtcảcáccửasổ.

• Bảođảmquývịcóthểmởtấtcảcácổkhóacửasổbằngmộtchìakhóa thôi.

• Gắncửalướibảovệanninhđểkẻgianengại,dođó,quývịcóthểmở cửa sổ lúc thời tiết nóng bức.

• Nếuđược,thaycửasổloạilásáchbằngcửasổloạikéongang,haygắn cửa lưới bảo vệ an ninh bên ngoài cửa sổ loại lá sách.

An ninh nội thất

• Kẻgiancóthểđộtnhậpnhàquývịquangảnócnhà,dođóquývịhãygắnbảnlềvàchốtcàitấmđậylỗchuilêntrầnnhà(thônglêntrần).

17

• NếuđangxemTV,sửdụngmáyhútbụihoặccácđồdùnghaythiếtbị khác gây tiếng ồn ào, quý vị nhớ khóa tất cả các cửa ra vào.

• Hãytínhđếnviệcgắnhệthốngbáođộng.Quývịcóthểnhờcáccông ty an ninh có uy tín, thợ ống khóa và các cửa tiệm bán đồ dùng trong nhà làm cố vấn về loại hệ thống báo động thích hợp chonhàmình.

• Nếucóhệthốngbáođộng,quývịnênphôtrươngđiểmnàybằngcách dán nhãn bảo vệ an ninh.

Những gợi ý khác

• Gắn loại vít tự tạo rãnh vào khung trên của các cửa sổ và cửamở kéo ngang sẽ làm cho người ta không gỡ cửa ra khỏi khung (nhưngnhớchừađủkhoảngtrốngđểcửahoặccửasổdichuyểnchiều ngang).

• Khimuađồđiệnmới,đừngbỏbaobìởngoàiđường,kẻtrộmsẽbiết quý vị đã mua đồ đạc mới.

• Đừnggiữquánhiềutiềnởnhàtrừkhicấttrongtủsắtchắcchắn.

• Nghĩđếnchuyệnthuêhộctủantoàntạinhàbăngđểcấtgiữđồquý báu.

• Đừnggiấuchìakhóaởngoài.

Đối với trường hợp khẩn cấp

• Dựtrùítnhấthaingảthoátthânđểquývịcóthểnhanhchóngrờikhỏi căn nhà trong trường hợp cấp bách.

• Bảođảmquývịcóthểmởítnhấtmộtcửalướibảovệanninhcủacáccửasổtừbêntrongđểcóngảthoátthândễdàng.

• Càisốđiệnthoạikhẩncấpvàonhữngnútgọicấpbáchcủađiệnthoại thường và điện thoại di động, hoặc viết rõ ràng ở cạnh điện thoại.

18

Danh sách đồ đạc

• Lập danh sách chi tiết các đồ đạc củaquý vị (xem ở trang 22 để biết danh sách mẫu).

• Ghisốsêri(serialnumber),thươnghiệu,mẫu mã, màu và kích thước của từngmón đồ.

• Cấtdanhsáchnàyởnơiantoànkhácởngoài căn nhà và cập nhật danh sách này mỗikhiquývịtậuthêmđồđạc.

Đánh dấu đồ đạc

Đánh dấu rõ ràng để xác định là đồ đạc của quý vị. Kẻ gian ngại lấy đồ đạcđãđượcđánhdấuvìkhótiêuthụvàgiúpcảnhsátdễtrảlạichoquývị.

Dưới đây là một vài gợi ý về cách đánh dấu đồ đạc:

• Sửdụngđồkhắcchữđểđánhdấuđồđạctrongdanhsáchđồđạccủa quý vị.

• QuývịcóthểmượnđồkhắcchữtạinhómLángGiềngCảnhGiácgần nhà nhất hoặc đồn cảnh sát địa phương.

• Chụphìnhhoặcquayvideođồđạckhôngthểkhắcchữchẳnghạnnhư đồ nữ trang, đồng hồ, đồ bạc, đồ sưu tập, bộ sưu tập tem và tiền cắc, lông thú, đồ cổ, tranh vẽ và bàn/ghế/tủ.

• Đặtmộtcáithướchoặchộpdiêmcạnhmỗimónđồđểtiệnướclượng kích thước.

• Tốtnhấtlàđánhdấuđồđạcbằngtêntắtcủaquývị,ngàysinhvàchữ ‘Q’ (chữ tắt của tiểu bang Queensland), ví dụ như Trịnh Tấn, sinh ngày 01-02-65, vậy mã cá nhân của người này sẽ là TT010265Q.

• Hoặcđánhdấuđồđạccủaquývịbằngsốbằngláicủaquývịvàchữ‘Q’.Tỉnhưsốbằngláicủaquývị12345678,thìkhắclênđồđạcmã số ‘1234578Q’.

19

• ĐiềnPropertyIdentificationForm(PhiếuXácĐịnhĐồĐạc)cótạiđồn cảnh sát địa phương để họ có mã số của quý vị nếu đồ đạc của quý vị bị ăn cắp.

• Đồncảnhsátđịaphươngcónhãndánđểchứngtỏđồđạccủaquývị đã được đánh dấu—dán những nhãn này lên đồ đạc và những vị trí dễ thấy quanh nhà.

• SửdụngKỹThuậtDấuChấmSiêuNhỏ(MicrodotTechnology)đểđánh dấu tất cả loại đồ đạc mà không sợ làm hư/làm mất giá trị của chúng. Dấu chấm siêu nhỏ là những dấu chấm cỡ đầu kim do máy vi tính tạo ra và được mã hóa bằng mã chữ số li ti và được éptrongkeocósẵndấuvếtcựctímđểtiệnxácđịnh.Quývịcóthể đăng bạ mã chữ số này trên internet để các cơ quan trật tự trị an toàn thể giới cũng như Lực Lượng Cảnh Sát Queensland có thểtruycập.Khitìmkiếmtrênmạnginternet,quývịsẽbiếtthêmthông tin về công nghệ này và chi tiết của các nhà cung cấp.

An ninh trực tuyến đối với máy vi tính

• Càiđặtphầnmềmchốngvi-rútvàanninh internetvàbảođảmquý vị thường xuyên cập nhật phần mềm.

• Sửdụngmậtkhẩu(password)khóđoánra(gồmítnhấttámmẫutựvàtốtnhấtlàkhôngsửdụngtừngữ,cụmtừthôngdụnghoặcngày sinh của quý vị) và thường xuyên đổi mật khẩu.

• Đừnglậptứcmởtấtcảcácthứgởikèmhoặcnhắplêncácđườngdẫn,đặcbiệtlàdongườilạgởitớiquývị—nếucóđiềugìcóvẻkhótinvìquádễdàng,cólẽquývịkhôngnêntin.

• Đừngchongườilạbiếtchitiếtcánhân,chẳnghạnnhưngàysinh,địachỉ,chitiếtthẻtíndụng,chitiếttrươngmụcngânhànghoặcsố điện thoại.

• Đừngphổbiếnchitiếtcánhântrêncáctrangmạngxãhộihoặcphả hệ.

• Khôngbaogiờgởitiềnđinướcngoàichongườilạ.

20

DANHSÁCHKIỂMTRAĐÁNHGIÁTÌNHTRẠNGANNINHCĂNNHÀ

Đánhdấuvàonhữngôvuôngnàomàquývị khôngcầnphải làmgìthêm nữa hoặc quý vị biết cách đề phòng đó. Trong trường hợp quý vị quyết định là cần có hành động, quý vị hãy đánh giá là A: cần hành động cấp bách, hoặc B: nếu quý vị thấy cần có hành động nhưng có thể trìhoãn.Nếucảmthấycóthểchitrảchiphícủahànhđộngnày,quývịđánh giá là A1 hoặc B1.

Sốnhàcóthểthấyrõràngtừngoàiđường,ngaycảvàobanđêm

Nhìnthấyrõcửachínhvàcửasổtừngoàiđường

Gắnđèntựđộngtắtmởtheothờigianấnđịnhtrongnhà

Gắnđèntựđộngbậtsángởngoài

Tấtcảchỗtốixungquanhnhàđềucóthểđượcchiếusángbằngđèn

Đèncửatrướcđủsángđểcóthểnhậndiệnngườitrướccửavàoban đêm

Tấtcảđènđuốcđềucòntốt

Đểđènsángkhiđivắngnhà

Tất cả các cửa ra vào đều phải là loại cửa đặc và chắc chắn

Gắn cửa lưới bảo vệ an ninh loại tốt cho tất cả cửa ra vào

Tất cả các cửa ra vào đều có ổ khóa chết

Cácổkhóacửađềudùngmộtchìakhóađểquývịcóthểmởtấtcảcáccửabằngmộtchìakhóathôi

Tấtcảcáccửasổđềucógắnổkhóa,mộtchìacóthểmởtấtcảcáccửa sổ

Dự trù lối thoát hiểm

Cửatrướccógắnlỗnhìngóccạnhrộngvàdâyxíchantoàn

Khônggiấuchìakhóaởbênngoài

21

Cửa ra vào và cửa sổ loại kéo ngang không thể gỡ ra khỏi rãnh

Cửa sổ loại lá sách có gắn thanh hoặc chấn song sắt

Đánhdấuđồđạcđểcảnhsátdễxácđịnhvàchụphìnhđồquýgiá

Điền‘PolicePropertyIdentificationForm’(PhiếuXácĐịnhĐồĐạccho Cảnh Sát)

Lập danh sách đồ đạc

Khóa hộp đồng hồ điện lại

Tất cả các cổng đều kiên cố

Khóa nhà để xe/nhà kho chứa dụng cụ làm vườn nếu không sử dụng

Cất đồ dùng làm vườn vào kho khóa lại khi không sử dụng

Có nuôi chó canh nhà

Gắn,sửdụngvàthườngxuyênbảotrìbộphậnbáođộnganninh

Gắnbảnlềvàchốtkhóachobửng/miếngchelỗthônglêntrần

22

DANHSÁCHKIỂMTRAĐÁNHDẤUĐỒĐẠC

Hãy sử dụng danh sách kiểm tra này để ghi nhận đồ đạc giá trị hoặc phỏngtheođểtựlậpbảndanhsáchcủamình.

ĐỒ ĐẠC CÓ GIÁ TRỊ

NHÃN HIỆU KIỂU SỐ SÊRI

TV

Video / DVD

Máy quay video

Máy vi tính

Máy in

Nhạc cụ

Điện Thoại Di Động

Viễn Vọng Kính

Máy hát Máy CD Máy Cát-xét

iPOD

Máychụphình/ ống ảnh

Dụng cụ thể thao

Đồ điện nhà bếp

Đồ nghề điện

Dụng cụ làm vườn

Xeđạp

23

DANHSÁCHKIỂMTRAĐÁNHDẤUĐỒĐẠC

Hãy sử dụng danh sách kiểm tra này để ghi nhận đồ đạc giá trị hoặc phỏngtheođểtựlậpbảndanhsáchcủamình.

ĐỒ ĐẠC CÓ GIÁ TRỊ

NHÃN HIỆU KIỂU SỐ SÊRI

TV

Video / DVD

Máy quay video

Máy vi tính

Máy in

Nhạc cụ

Điện Thoại Di Động

Viễn Vọng Kính

Máy hát Máy CD Máy Cát-xét

iPOD

Máychụphình/ ống ảnh

Dụng cụ thể thao

Đồ điện nhà bếp

Đồ nghề điện

Dụng cụ làm vườn

Xeđạp

MÔ TẢ CHI TIẾT TRỊ GIÁKHẮC CHỮ, CHỤP HÌNH, QUAY VIDEO HOẶC SỬ DỤNG KỸ THUẬT CHẤM SIÊU NHỎ

24

Antoàntạinhà

Nhờ sử dụng một số các biện pháp đề phòng an toàn cá nhân đơn giản sauđâyquývịcóthểgiúpgiảmbớtnguycơcủamìnhtạinhà.

Khi có khách đến thăm

• Chỉmởcửachongườiquývịbiếtvàtincậy.

• Sửdụnglỗnhìnra,dâyxíchcửahoặccửasổđểkiểmtraxemngườitrước cửa là ai trước khi mở cửa.

• Hỏigiấytờchứngminhcủangườilàmviệcchocáchộitừthiệnvàđừngđểhọvàonhà.

• Luônluônhỏigiấytờchứngminhcủathợsửachữavàngườibánrao.

• Nóichuyệnvớinhữngngườinàyquacửabảovệanninhđãkhóalại. Nếu không rõ ý định của họ, hỏi tên của công ty và thẻ chứng minh của họ, rồi gọi cho công ty đó để kiểm tra xem có đúng không.

• Tìm số điện thoại trong niên giámđiện thoại thay vì trông cậyngười này cho quý vị biết số điện thoại.

• Gọichocảnhsátđịaphươngmìnhnếuthấyhànhđộngcủahọcóvẻ khả nghi.

• Nếucóngười trướccửavàquývịởnhàmộtmìnhvàcảmthấykhông an toàn, giả bộ như có người khác ở nhà (tốt nhất là phái nam).

• Kínđáonếuquývị sốngmộtmình.Tốtnhất làquývịđừngghitrong danh bạ căn hộ (unit/flat) hoặc bảng tên là Ms, Miss, Mrs hoặcMr.Chỉghihọmàthôi.Trongniêngiámđiệnthoại,chỉghihọvàchữtắtcủatênmình.

• Nếucóngườilạhoặcngườigõcửanhờđiệnthoại,quývịchỉhọđến máy điện thoại công cộng gần nhất hoặc gọi giùm họ trong lúc họ đứng chờ ở ngoài.

25

“Khi tôi sống ở nhà một mình, tôi thường đặt một đôi giày của người chồng quá cố ở cửa trước và phơi một số quần áo của ông ấy ở trên sào phơi đồ.” Gladys, 84

Về điện thoại

• Đừngchongườilạgọiđiệnthoạichoquývịbiếttên,sốđiệnthoại,điệnchỉhoặcchitiếtcủanhữngngườitrongnhà.

• Trongtrườnghợpcóngườigọiđiệnquấyphá,quývịđừngnóigìhết và cúp điện thoại. Nếu họ vẫn tiếp tục, gọi cho công ty điện thoại và nhờ họ hướng dẫn.

• Ghirõràngsốđiệnthoạicủacảnhsát,xecứuthương,thânnhânvà bác sĩ và để gần điện thoại của quý vị.

• Nếucóđiệnthoạiloạimới,càinhữngsốđiệnthoạikhẩncấpnàyvào những nút gọi cấp bách.

• Ngoàira,cũngcàinhữngsốđiệnthoạikhẩncấpnàyvàonhữngnút gọi cấp bách của điện thoại di động của quý vị.

26

• Nếuđược,nốidàidâyđiệnthoạithêm hoặc để điện thoại di động trong phòng ngủ của quý vị.

• Sắp xếp để giữ liên lạc đều đặnvới người quý vị tin tưởng. Tìmcách đặt ra một mật mã, chẳnghạn như ba tiếng điện thoại reo mỗi sáng hoặc chỉ cần kéomànlên/ravàobuổisángmỗingàyđểhọbiếtquývịbìnhyênvôsự.

• Dịch vụ Telecross của Hội HồngThậpTựÚcmỗingàysẽgọiđiệntrấn an miễn phí tới người già, yếu, người khuyết tật hay người có nhiều rủi ro về sức khỏe để hỏi thăm sức khỏe và an sinh của họ. Nếu không có ai trả lời cú gọi, Hội HồngThậpTựsẽtiếnhànhthủtụccứucấpvàsắpxếptìmnguồntrợ giúp. Muốn biết thêm thông tin, xin gọi số 1300 885 698 hoặc gởi email về www.qldagedcare@redcross.org.au

Nếu có kẻ gian đột nhập

• Nếuquývịởnhàvàcókẻgianđộtnhập,quývịcóthể:

♦ kích hoạt bộ phận báo động kẻ trộm đột nhập;

♦ đến điện thoại gần nhất (trong phòng ngủ) và kín đáo gọi cảnh sát; và/hay

♦ bậtđènsánglênvàgâynhiềutiếngđộngngườiđilại,nhưngĐỪNGĐỐIĐẦUVỚIKẺGIANĐỘTNHẬP.

• Nếukẻgianđộtnhậpđốiđầuvớiquývị,giữbìnhtĩnhvàlahétthậtlớn, đặc biệt nếu quý vị tin rằng hàng xóm có thể nghe được.

27

• Giữkhoảngcáchgiữaquývịvàkẻgianđộtnhậpcàngxacàngtốt.

• Nếuvềđếnnhàvànghingờtrongnhàcókẻgianđộtnhập,ĐỪNGVÀO NHÀ. Đi sang nhà hàng xóm và bấm Ba Số Không (000) gọi cảnhsát.Tránhđểkẻgiantrongnhànhìnthấyquývịvàgiữkhoảngcách xa an toàn đối với căn nhà.

• Nếuthấycóbấtcứaitừtrongnhàra,cốgắngghinhớhìnhdạngcủa họ (trang phục, màu tóc, màu da) và chi tiết chiếc xe của họ và bảng số đăng bộ.

Ở vùng nông thôn

Dù vùng nông thôn có thể được xem là an toàn hơn ở trong thành phố vìthôngthườngngườidânđềubiếtnhau,nhưngvẫnxảyratộiphạm.Cácnhàcửa/cơngơithườngcáchxanhauvàcóthểdễbịđộtnhập,từđó các cộng đồng nông gia có thể trở thành mục tiêu dễ dàng cho bọn gian.

Ngoài những gợi ý về an toàn khác trong cẩm nang này, quý vị có thể sử dụng những biện pháp sau đây tại vùng nông thôn để làm cho cuộc sống của quý vị được an toàn hơn:

• Nếuđiệnthoạicủaquývịcólúckhônghoạtđộng,đặtramộtdấuhiệu với hàng xóm để báo động cho họ biết nếu xảy ra vấn đề hoặc quý vị cần họ trợ giúp.

• Dấuhiệunàycóthể là tiếngchuông, tiếngcòihụhoặcchỉđơngiản là tiếng còi xe liên tục.

• Báochongườidânđịaphươngthườngxuyênđingangquabấtđộngsảncủaquývị(chẳnghạnnhưtàixếxebuýtvàngườigiaohàng) biết về dấu hiệu của quý vị.

• Khíchlệngườikhácbáocáobấtcứđiềugìcóvẻkhảnghi,bấtbìnhthường hay có thể là điều đáng để ý.

“Tôi và hàng xóm có một hệ thống là hai bên đều treo một khăn lau chén ở cửa sổ vào mỗi buổi sáng để chúng tôi biết là hai bên bình yên vô sự.” Clem, 69

28

DANHSÁCHKIỂMTRAKẾSÁCHANTOÀNCÁNHÂN

Đánhdấuvàonhữngôvuôngnàomàquývị khôngcầnphải làmgìthêm nữa hoặc quý vị biết cách đề phòng đó.

Sửdụnglỗnhìn,dâyxíchcửahoặcnhìnquacửasổđểcoingườitrước cửa là ai

Khóa cửa lưới bảo vệ an ninh lại

Chỉghihọvàtêntắttrongniêngiámđiệnthoại

Chỉghihọvàodanhbạcănhộ(unithoặcflat)

Kiểm tra danh tánh thợ sửa chữa và người bán rao

Đừngchongườilạcquyêngâyquỹvàotrongnhà

Chỉchongườigõcửanhàquývịxinnhờđiệnthoạiđếnphòngđiện thoại công cộng gần nhất

Đừngchongườilạđếngõcửanhàbiếtthôngtincánhân

Cúp máy nếu có người lạ gọi điện quấy phá

Cài những số điện thoại khẩn cấp vào máy điện thoại hoặc viết rõ ràng cạnh điện thoại

Nối dài dây điện thoại vô phòng ngủ

Đặtracáchthứcđểbáochohàngxóm/bạnbèlàquývịbìnhyênvô sự

Biếtrõphảilàmgìnếucókẻgianđộtnhậpvàosânnhàhayvàotrong nhà

Giao ước dấu hiệu có vấn đề với hàng xóm

Báo cho khách thường xuyên tới thăm biết dấu hiệu của quý vị

Khích lệ người khác báo cáo những hoạt động khả nghi và bất bìnhthường

29

Ngượcđãingườicaoniên

Ngược đãi người cao niên là bất cứ cách cư xử phương hại nào đối với người lớn tuổi trong một mối quan hệ có sự tin cậy. Trường hợp này có thểxảyrachobấtcứai,trongtấtcảcácsắctộc,ởtấtcảtrìnhđộvănhóavà thành phần kinh tế. Theo ước tính, có khoảng 25.000 người lớn tuổi tạitiểubangQueenslandbịngượcđãimỗinămbởingườihọtincậy.

Hình thức ngược đãi

• Ngược đãi tài chánh—sử dụng tiền bạc hay vật sở hữu của người khác một cách bất hợp pháp hoặc bất chính.

• Ngược đãi tâm lý—làm cho người khác sợ hãi hoặc xấu hổ, uy hiếp, làm nhục hay hăm dọa.

• Ngược đãi thể chất—gây đau đớn hoặc thương tích, thí dụ như đánh, tát, kiềm chế hay cho sử dụng thuốc quá độ.

• Ngược đãi tính dục—sách nhiễu tính dục, hành hung hoặc làm người khác ngượng.

• Ngược đãi về xã hội—ngăn cấm người khác giao tiếp với người thântronggiađìnhhoặcbạnbè.

• Bỏ bê—cốýhoặcvô tìnhkhôngcungcấpnhuyếuphẩmvà sựchăm sóc.

Tại sao chúng ta không hay biết gì nhiều về vấn đề này?

• Chỉgầnđâyvấnđềngượcđãingườicaoniênmớiđượcnhậnra.

• Nhữngngườibịngượcđãi,đôikhi,bịcôlập.

• Cóthểngườitacảmthấyxấuhổkhithúnhậnlàngườithânquenngược đãi họ.

• Mộtsốcóthểchorằngtạimìnhnênmớixảyravấnđề.

• Ngườilớntuổicóthểnghĩrằngngườikháckhôngbịngượcđãi.

• Mộtsốngườicóthểlosợvềchuyệnsẽxảyravớimìnhnếuhọnóichongườikhácbiếtvềtìnhtrạngcủamình.

30

• Những tin tứcgiới truyền thông loanbáo về vấnđềngượcđãingười cao niên có thể ảnh hưởng tới cách suy nghĩ của cộng đồng về người lớn tuổi.

Yếu tố góp phần đưa tới vấn đề ngược đãi người cao niên là gì?

• Tháiđộcủangườitronggiađìnhvàngườikháctrongcộngđồngđối với người lớn tuổi.

• Ngườitasốngngàycàngcáchxanhau.

• Trởngạingônngữvàvănhóadịbiệtkhiếnchongườitakhóbiếtvề các dịch vụ hoặc quyền lợi dành cho họ.

• Ngườitronggiađìnhcảmthấyhọcóbổnphậnphảichămsócchamẹgiàvàtừchốinhậnsựgiúpđỡbênngoài.

• Hốngăncáchvềvănhóangàycàngsâugiữacácthếhệtrongmộtgiađình.

• Ngườitrongnhàlệthuộcngườilớntuổivềtàichánh.

• Kẻngượcđãibịnghiệnrượuhaymatúy.

• Chứngsasúttrítuệcủangườilớntuổilàmchongườichămsócbịcăngthẳng.

31

Có thể làm gì?

• Việcsửdụngdịchvụvàtiệníchcộngđồnglàquyềnlợicủatấtcảmọingười,khôngphảinhờvàolòngtừthiện.Hiệnnaycónhiềudịchvụtrợgiúpngườilớntuổitiếptụcsốngởnhàvàduytrìlốisống có chất lượng.

• Hiệnnaycónhữngtổchứcvàcácnhómcungcấpsựgiúpđỡchongười chăm sóc.

• Việcngườilớntuổithamgianhữngsinhhoạtgiaotiếpvàhọctậpcóthểcólợichotoànthểgiađìnhvàgiảmbớtsựcăngthẳng,tứcgiận và xung đột.

• Nóichuyệnvớingườiquývịtincậy,thídụnhưbácsĩhoặccảnhsátviên. Tất cả đồn cảnh sát tại Queensland đều có Nhân Viên Liên Lạc PhụTráchBạoHànhTrongGiaĐình (DomesticViolence LiaisonOfficer - DVLO). Người này có nhiệm vụ giúp đỡ dân chúng bằng cáchchỉdẫnvàtưvấnvềcácvấnđềbạohànhtronggiađình.

• Hãytạodựngmạnglướinhữngngườiquývịtincậyvàcóthểnóichuyện thoải mái về mọi chuyện.

• Sốngchungvớigiađìnhcókhikhôngphảilàthượngsáchvàviệcsống cách xa nhau có thể giúp mối quan hệ trở nên tốt đẹp hơn.

• Khôngđiđếnquyếtđịnhhaykýgiấytờmàkhôngđượcgiảithíchrõ ràng hoặc được cố vấn pháp lý.

• Gọicảnhsátnếuquývịsắpbịlâmnguyvềthểchất.

• Khicầnthiết,hỏixinthôngdịchviênđượccôngnhậnđểđượcsửdụng dịch vụ bảo mật.

• Nếulànạnnhâncủavấnđềngượcđãingườicaoniên,quývịcóthểxin Tòa Sơ Thẩm (Magistrates Court) án lệnh bảo vệ theo Domestic and Family Violence Protection Act 1989 (Đạo Luật Bảo Vệ Đối Với Bạo Hành Trong Nhà và Gia Đình 1989) mà không phải tốn tiền để bảo vệ quý vị khỏi bị bạo hành hay ngược đãi trong tương lai.

32

Trợ giúp và thông tin

• Ban Ngăn Ngừa Vấn Đề Ngược Đãi Người Cao Niên, đt:1300651192, cung cấp dịch vụ thông tin, trợ giúp và giới thiệu kín đáo qua điện thoại khắp tiểu bang cho bất cứ ai bị ngược đãi hoặcchứngkiếntrườnghợpngườilớntuổibịngượcđãi.Xingọitừ9giờsáng–5giờchiều,ThứHaiđếnThứSáumàchỉtốncướcgọiđịaphương.Ngườigọibằngđiệnthoạidiđộnghoặcngườigọitừtiểubang khác nên gọi số 0732501836 (tính cước gọi thường lệ).

• DịchVụTưVấnvàTrợGiúpNạnNhân,đt:1300139703, cung cấp những dịch vụ trợ giúp miễn phí cho nạn nhân của tội phạm vàgiađìnhhọ24tiếngmộtngày.

• PhòngChốngTộiphạm (CrimeStoppers), đt: 1800333000, làđườngdây thườngtrực24/24dànhchodânchúngtrìnhbáothông tin ẩn danh về hoạt động phạm pháp.

• Đường Dây Giải Đáp Thắc Mắc Dành Cho Giới Cao Niên,đt:1300135500, cung cấp thông tin và giới thiệu cho giới cao niên về nhiều vấn đề khác nhau.

• DVConnectlàđườngdâytrợgiúpNạnNhânBạoHànhGiaĐìnhcả nam lẫn nữ. ĐườngDâyPhụNữ(Women’sLine)(24tiếng,7ngày):1800811811.ĐườngDâyPháiNam(Men’sLine)(9giờsáng–12giờđêm,7ngày):1800600636.

• VănPhòngGiámHộTrángNiên,đt:1300653187, giúp người bị sa sút về khả năng đi đến quyết định bằng cách đại diện để quyết định giùm họ trong một số hoàn cảnh nhất định, làm người bênh vực và làm cố vấn đề việc quyết định thay mặt cho tráng niên bị sa sút khả năng. Văn phòng này cũng điều tra về những lời cáo buộc trường hợp bỏ bê hay ngược đãi về thể chất và tài chánh.

• DịchVụPhápLývàTrợGiúpdànhchoNgườiCaoNiên, đặt tại Brisbane, Hervey Bay, Toowoomba, Townsville và Cairns tư vấn và trợ giúp pháp lý miễn phí cho người cao niên có vấn đề về ngược đãi người cao niên hoặc lợi dụng về tài chánh. Muốn biết thông tin và giới thiệu, gọi số 1300135500 hoặc vào trang mạng www.seniors.qld.gov.au

33

Khi quý vị đi nghỉ mátKhiđinghỉhè,quývịlàmchocănnhàmìnhnhưthểcóngười‘ởnhà’.

Danh sách kiểm tra dưới đây giúp quý vị giảm bớt xác suất bị kẻ trộm vào nhà trong lúc quý vị đi vắng.

Đánhdấuvàomỗiôvuôngsaukhihoànthànhviệcnày.

Nhờbạnbèhaythânnhântincẩn‘coichừngnhà’choquývịtronglúc quý vị đi vắng (và quý vị không cần phải thực hiện những biện pháp đề phòng sau đây)

Bảo đảm tất cả các cửa sổ và cửa ra vào nhà/nhà để xe/nhà kho chứađồđềukhóakỹ

Ngưng dịch vụ giao sữa và báo tận nhà

Nhờbạnbèhayhàngxómlấythưgiùm,hoặcyêucầuBưuĐiệngiữlạihaychuyểntớiđịachỉkhác

Sắp xếp để có người dẹp sạch các loại thư vớ vẩn, cắt cỏ và tưới cây cho quý vị

Đừngmởmáynhắntinhoặcdángiấyghichútrêncửathôngbáocho người gọi/đích thân tới nhà biết quý vị đi vắng

Vặn bớt tiếng điện thoại reo xuống để không ai nghe được khi có người gọi tới mà không có ai trả lời

Hoặctínhđếnchuyệnchuyểnsốđiệnthoạiđếnsốcủabạnbèhaythân nhân trong lúc quý vị đi vắng (liên lạc với nơi cung cấp dịch vụ địa phương)

Thông báo cho cảnh sát và hàng xóm tin cậy biết về việc quý vị đi vắng và để lại tên họ và số điện thoại liên lạc

Nghĩđếnchuyệnsửdụngbộphậntựđộngbậtđèn,mởTVhoặcradio vào ban đêm

34

Phơi một vài món rẻ tiền trên sào phơi đồ (thí dụ như chiếc khăn tắm)

Gởichìakhóanhàchohàngxómtincẩnvànhờhọsửađổimàncửa v.v. để làm như thể có người ‘ở nhà’’

Đừnggiấuchìakhóanhàởngoài

Bỏ những đồ quý báu nhỏ gọn vào tủ sắt khóa lại hoặc bỏ vào tủ két gởi đồ tại nhà băng

Để đồ vật có giá trị trong phòng nào an toàn nhất trong nhà

Ngắt nguồn điện cửa nhà để xe mở tự động bằng vô tuyến hoặc điện tử và khóa lại bằng ổ khóa tốt

Khóa thùng rác có bánh xe hoặc xích vào cột cách xa cửa sổ

Nhờbạnbè,thânnhânhayhàngxómđemthùngrácvôgiùmsaukhi xe rác đã đổ rác xong

Cất đồ dùng, thang và các thứ có thể sử dụng để xâm nhập nhà quý vị, nhà để xe hoặc nhà kho chứa đồ

Nhờhàngxómthỉnhthoảngđậuxecủahọvàolốixeravàocủanhàquý vị để tạo ấn tượng là có người đi đi về về

35

CảnhgiácđốivớimánhlớilừagạtGiớicaoniênthườngdễlànạnnhâncủanạnlừagạthơnbấtcứtộiphạmnàokhác.Trườnghợplừagạtgiớicaoniênthườnggặpnhấtlàkhimuabán hàng hóa hay dịch vụ qua điện thoại hoặc qua người bán rong tận nhà.

Cáchtốtnhấtđểtránhbị lừagạt làcảnhgiác—biết tin tứcvềnhữngmánh lới bịp bợm mới nhất bằng cách đọc báo, nghe radio, xem TV và nóichuyệnvớibạnbè.

Đồngthời,quývịcũngnênđặtnghivấnđềnhữngchuyệngìthấyquádễ dàng để có thể tin được hoặc phải giữ bí mật.

Mánhlớilừagạtphổthông

Nhữnglãnhvựcthườngxảyratròlừagạtnhấtlà:

Xây cất, kiến thiết và sửa chữa nhà cửa

• Kiểmtrauytíncủangườithợ/nhàthầuvàhỏigiấytờxácminhhợplệ.

• Kiểmtranhữngphànnàn/khiếunạivềngườithợ/nhàthầuvớiCơQuanChứcNăngDịchVụXâyDựng(BuildingServicesAuthority-BSA).

• Khảogiácủanhữngngườithợ/nhàthầuuytín.

• Xinnhớ,giárẻnhấtkhônghẳnlàtốtnhất.

• Khôngbaogiờtrảtiềntrướcchonhữngviệclặtvặtvàbảođảmchitiết khoản tiền cọc và tiền trả theo kỳ đều được ghi vào hợp đồng đối với những việc lớn hơn.

• Khôngbaogiờđểbịthúchốikýhợpđồng.

• LiênlạcvớiTrợGiúpAnNinhNhàCửa(HomeAssistSecure)đểhỏitên của những người thợ uy tín.

Mua xe và sửa xe

• Luônluônkhảogiásửachữaxe.

• HãngxehoặccôngtyRACQcóthểchoquývịbiếtviệcsửachữanhất định phải tốn bao lâu.

36

• Nếumua xe của tư nhân, hãy gọi cho Register of EncumberedVehicles(REVS)(CơQuanĐăngBạXeCộCóVấnĐề)vàWritten-OffVehicleRegister(WOVR)(CơQuanĐăngBạXeCộĐãPhếThải)quasố 13 74 68 Thứ Hai tới Thứ Sáu 8g sáng–6g tối và Thứ Bảy 8 g sáng –4g45 chiều để kiểm tra.

• Nếuchorằngviệcmuahaysửaxecóvấnđề,hãyhỏinhữngtổchứcnhưRACQvàVănPhòngCôngBằngThươngMại.

Rao bán hàng qua điện thoại

• Nhiềudoanhnghiệpraobánsảnphẩmcủahọquađiệnthoại.

• Những doanh nghiệp rao bán hàng trực tiếp đáng tin cậy đềutuânthủBảnĐiềuLệHànhSử(CodeofPractice),theođóhọchỉđượcphépgọiđiệntrongkhoảngthờigiantừ8giờsáng–9giờtốimỗingày,cấmgọiđiệnvàongàyGiángSinh,ThứSáuTuầnThánh(Good Friday) và Chủ Nhật Phục Sinh (Easter Sunday).

• Kẻgian sửdụngcùngkiểucáchgiốngnhưnhữngcông tyhợppháp để bán hàng qua điện thoại.

• Cúpđiệnthoạihayhỏithêmchitiếthaygiấytờnếuquývịkhôngbiết người gọi có thành thật hay không.

• Đừngchohọbiếtbấtcứthôngtinriêngtưnàovềbảnthân,chitiếtvề tài chánh hay ngân hàng.

• Đểgiảmbớtnhữngcúgọiraobánhàngphiềnphức,quývịnêntínhđếnchuyệnđăngbạvới‘DoNotCallRegister’.Quývịcóthểtìmchitiếtcủanơinàytạitrangmạngwww.donotcall.gov.auhoặcgọi số 1300 792 958.

Thẻ tín dụng

Nhữngthayđổivềkỹthuậtđãgiúpkẻgiangiảmạothẻtíndụngmộtcáchtinhvi.Cáchbảovệtốtnhấtlàgiữkỹthẻcủaquývị.

• Đừngđểthẻcủaquývịởnơingườikháccóthểnhìnthấy.

• Trìnhbáongaykhibịmấthoặcăncắpthẻ.

• Giữdanhsáchtấtcảcácthẻvàsốthẻcủaquývịởchỗantoàn(không để trong bóp hay ví).

37

• Bảovệsốmãcánhân(PIN)vàluônluônkiểmtratờtườngtrìnhchithu hàng tháng để bảo đảm không có lần chi trả, lần rút tiền hoặc tiền phí nào mà quý vị không biết.

Nếu không biết rõ cách sử dụng thẻ tín dụng, chi phiếu có thể là cách an toàn hơn mà quý vị có chi tiết của lần chi trả cho việc mua sắm.

Sử dụng ATM

• Đểýmôitrườngxunhquanh,đặcbiệtlàtrongkhoảngthờigiantừhoànghônchotớibìnhminh.Nếuthấycóđiềugìkhảnghi—đènan ninh chiếu sáng bị tắt, có người lảng vảng gần đó—hãy tính đến chuyện bỏ đi rồi trở lại vào lúc khác hoặc sử dụng ATM đặt trong siêu thị hay ATM đặt trong ngân hàng.

• SửdụngATMđặttạinơicôngcộngtrongtầmmắtcủanhiềungườikhác (đặc biệt là ban đêm).

• XemxétmặttrướccủaATMđểbảođảmkhôngcódấuhiệumáyđãcó người táy máy/gắn lắp các thứ.

• ĐừngchongườinàokhácbiếtsốPIN.

• SửdụngthânngườiđểchechỗbấmsốvàmànhìnhkhibấmsốPIN.

• Đếmtiềnởnơingườikháckhónhìnthấyđược.

• Đừngđểaikhácthấyquývịcấttiềnvàotúi/giỏxáchhoặcví/bópởchỗnào.

• Nếunghĩrằngcóngườiđitheoquývị,hãytinvàolinhtínhcủamình.Hãyđiđứngmạnhdạnvàchuẩnbịđểthựchiệnkếhoạchantoàn,thídụnhưđiđếnchỗđôngngười.

Người bán rao tận nhà

Ngườibánraotậnnhàchỉcóthểđếnnhàquývịtrongthờigiantừ9giờsáng–6 giờ chiều, Thứ Hai đến Thứ Sáu và 9 giờ sáng –5 giờ chiều vào ThứBảy,trừkhiđượcVănPhòngCôngBằngThươngMạimiễntrừ.

Nếu có người đến gõ cửa nhà xin làm công việc, họ phải cung cấp:

• hợpđồngbằngvănbảnnếutrịgiácôngviệcnhiềuhơn$75,và

38

• 10ngàysuynghĩlạimàhọkhôngthểđòihỏihaynhậntiềnhoặckhởi công.

Nếu quý vị định mướn/thuê người gõ cửa nhà xin làm công việc:

• đừngtrảtiềntrước.

• khảogiánhiềuhơnmộtnơivàghithànhvănbản.

• đòixemgiấytờchứngminhlýlịch.

Nếu trị giá công việc nhiều hơn $1000, chỉmướn/thuê người thợ cóđăngbạvớiCơQuanDịchVụXâyCất(BuildingServicesAuthority-BSA)và hỏi xem thẻ hành nghề BSA.

Trợgiúpvàthôngtin

Lừa gạt

• Nếucónghivấnmìnhđãbịlừagạt,quývịhãygọichođồncảnhsát địa phương. Quý vị có thể liên lạc với đồn cảnh sát địa phương hoặcToánĐặcTráchTộiLừaGạtvàTộiPhạmCôngTy(FraudandCorporateCrimeGroup)quasố33646622đểhỏixintàiliệuvềlừagạt và cách thức đề phòng. Quý vị cũng có thể xem thông tin này trên internet tại: www.fairtrading.qld.gov.au/scams-and-fraud.htm

Mánh lới bịp bợm và hướng dẫn cho người tiêu dùng

• Liên lạcvớiVănPhòngCôngBằngThươngMại,đt:137468 (TTY 13 36 77) để được cố vấn về cách giải quyết vụ khiếu nại người tiêu dùng hoặc nếu quý vị muốn biết thêm thông tin về cáchthứcbảovệbảnthânkhôngbịlừagạthoặcnhậnranhữngmánh lới bịp bợm. Văn phòng này cũng có những tập sách để giúp quý vị đề phòng những mánh lới bịp bợm mà quý vị có thể hỏi xin bằng cách gọi số 13 74 68 hoặc vào xem tại trang mạng: www.fairtrading.qld.gov.au/fair-trading-publications.htm

Người tiêu dùng trực tuyến

• ThôngtindànhchongườitiêudùngcủaChínhPhủLiênBangđược phổ biến tại: www.accc.gov.au www.scamwatch.gov.au www.aic.gov.au/en/crime-types.aspx

39

HậuthuẫnsựantoànChính Phủ Tiểu Bang Queensland quyết tâm cổ động lòng tự tin và tăng cường sự an toàn của người lớn tuổi. Ngoài việc sử dụng những chương trình,dịchvụvàtiệníchđượcChínhPhủtàitrợđểtrợgiúpgiớicaoniên,người lớn tuổi có thể thực hiện những biện pháp đề phòng để tự bảo vệmình.

Các sáng kiến của chính phủ gồm có:

• Home Assist Secure (Trợ Giúp An Ninh Nhà Cửa) cung cấp thôngtinvàgiới thiệumiễnphívềsửachữa,bảotrì, sửađổivàan ninh nhà cửa. Thân chủ hội đủ điều kiện cũng được hưởng nhữngtrợgiúpgiảmgiávềnhữngviệcsửachữa,bảotrì,sửađổinhàcửalặtvặtvì lýdosứckhỏe,sựantoànvàanninh.Dịchvụcủa Home Assist Secure được đặt trên khắp tiểu bang Queensland. Muốn biết thêm thông tin, xin gọi cho Bộ Dịch Vụ Các Cộng Đồng, Gia Cư và Vô Gia Cư qua số 1300 880 882.

• MụcđíchcủaChươngTrìnhHànhĐộngDànhChoNgườiCaoNiên làmgiảmbớtnỗi losợvềtộiphạmcủangườicaoniêntạitiểu bang Queenslander và giúp họ cảm thấy an toàn và an ninh hơn. Dịch vụ này phổ biến thông tin, giới thiệu và trợ giúp cho người cao niên dễ bị lâm vào cảnh sống cô lập hoặc bị ngược đãi để giúp họ tham gia sinh hoạt trong cộng đồng.

Các dịch vụ được đặt tại các địa điểm khác nhau trên khắp tiểu bang. Muốn biết thông tin, xin gọi cho Đường Dây Giải Đáp Thắc Mắc Giới Cao Niên (Seniors Enquiry Line) qua số 1300 135 500 hoặc vào trang mạng www.seniors.qld.gov.au

• ChươngTrìnhKiểmTraAnNinh là sáng kiến phòng chống tội phạm nhằm giảm bớt những cơ hội phạm pháp ở nơi công cộng. Chươngtrìnhnàygiúpdânchúngnhậnranhữngđịađiểmcóthểxảy ra tội phạm ở những khu vực công cộng và đưa ra đề nghị cho cơ quan chức năng và chủ sở hữu hầu ngăn chặn hay giảm bớt tội phạm. Muốn biết thêm thông tin, xin tiếp xúc với đồn cảnh sát địa phương hoặc Lực Lượng Cảnh Sát Queensland, Ban Phòng Chống Tội Phạm theo số 3234 2111.

40

ARTWORK:POLICEOFFICERTALKINGTOPEOPLE(FROMARTIST

BÃIMIỄNTRÁCHNHIỆM

Tự Tin, An Toàn và An Ninh Sinh Sống tại Tiểu Bang Queensland đã được Tiểu Bang Queensland biên soạn như là một dịch vụ cộng đồng. Dù đã cẩn thận để cung cấp những hướng dẫn tốt, quý vị không nên sử dụng cẩm nang này thay thế cho những hướng dẫn chuyên môn về an ninh.

Chính Phủ Tiểu Bang Queensland, đội ngũ công chức và đại diện sẽ không chịu trách nhiệm cho bất cứ mất mát hoặc thiệt hại nào, dẫu theo cáchnàophátsinhtừviệcsửdụnghoặctrôngcậyvàothôngtintrongcẩm nang này.

42