Serkan AKSOY Mesut ATALAY Erdem CÖMERT–nlisans... · 2014. 4. 22. · SUNU Değerli Memur Adayları, Kamu Kurum ve Kuruluş Sınavları’na hazırlık sektöründe, yayıncılık

Serkan AKSOY

Mesut ATALAY

Erdem CÖMERT

KPSS Önlisans Genel Kültür

ISBN 978-605-364-071-4

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

1. Baskı

Proje-Yayın Yönetmeni: Arzu DoğanDizgi-Grafik Tasarım: Tuba Avcu

Kapak Tasarımı: Gürsel AvcıBaskı: Tuna Matbaacılık A.Ş.

(Ankara-0312-278 34 84)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 16102

YAYINEVİ DAĞITIM

adakale sokak 4/1 yenişehir-ankaratel: +90 312 4306750-51 (pbx)

belgeç: +90 312 4354460gsm: 0506 3451936 - 0541 9104545 - 0533 2055230

e-ileti: [email protected]

sağlık sokak 17/a yenişehir-ankaratel: +90 312 4345424

belgeç: +90 312 4313738gsm: 0506 3451937 - 0541 4345424 - 0533 2055231

e-ileti: [email protected]

YAZIŞMA

P.K.175 06442 yenişehir-ankarainternet:

SUNU

Değerli Memur Adayları,

Kamu Kurum ve Kuruluş Sınavları’na hazırlık sektöründe, yayıncılık ve eğitim kalitesi açısından tüm adayların beğenisini kazanan, Kamu Kurumlarına binlerce öğrenciyi yerleştiren Pegem Akademi Ailesi olarak, Lise-Önlisans mezunlarına yönelik nitelikli bir KPSS yayını daha sunmaktan gurur duyuyoruz.

KPSS kapsam ve içeriği esas alınarak titizlikle hazırlanmış Konu Anlatım kitabınız, başka bir konu anlatım kaynağına gerek kalmadan sınava kadar size eşlik edecek yeterlilikte hazırlanmıştır.

Kitapta yer alan konular, ilgili alanın gerekli-gereksiz tüm ayrıntılarından ziyade, KPSS’ye yönelik filt-re edilmiş alanlardan oluşmaktadır. Böylece öğrencinin sınav kapsamına uzak ve oyalayıcı bilgilerle değil, direkt sınava yönelik içerikle buluşmasına özen gösterilmiştir. Konu anlatımlarında öğrenme-nin kalitesini artırma amacıyla gerekli yerlere tablo ve kavram haritaları konmuştur.

Her ünitenin sonunda ilgili konuları tarayan ve öğrencinin kendisini sınamasını sağlayan testlere ve ilgili konularda ÖSYM’nin sorduğu sorulara yer verilmiştir. Ayrıca tüm konuları tamamladıktan sonra, öğrencinin eriştiği seviyeyi ölçecek 3 deneme sınavı da kitabın sonuna eklenmiştir.

Düzenli, planlı bir çalışma ve nitelikli yayınlarla başarının kaçınılmaz olduğunu bir kez daha hatırlat-mak istiyor, Pegem Akademi Ailesi olarak tüm geleceğin memurlarına başarılar diliyoruz.

Pegem Akademi Yayıncılık

İçindekiler

v

İslamiyet Öncesi Türk Tarihi

Orta Asya’da Kurulan Türk Devletleri ...............................................3 Büyük Hun İmparatorluğu (Mö 3.Yy. - Ms 3.Yy.) ...........................3

Göktürk Devleti (552-630) .........................................................4II. Göktürk (Kutluk) Devleti (682-745) ........................................5Uygur Devleti (745-840) ............................................................5

Orta Asya’da Kurulan Diğer Türk Devletleri.......................................5İskitler (Sakalar) ......................................................................5Kırgızlar ..................................................................................5Sabirler ...................................................................................5Akhunlar (Eftalitler) .................................................................5Hazarlar ..................................................................................6Türgişler ..................................................................................6Karluklar .................................................................................6Avarlar ....................................................................................6Bulgarlar .................................................................................6Macarlar ..................................................................................6Peçenekler ..............................................................................6Kıpçaklar (Kumanlar) ...............................................................6Oğuzlar (Uzlar) .........................................................................6

İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde Kültür ve Medeniyet .................7 Devlet Yönetimi .......................................................................7Ordu ........................................................................................7Din ve İnanış ............................................................................8Hukuk .....................................................................................8Sosyal ve Ekonomik Hayat.........................................................8Yazı, Dil ve Edebiyat .................................................................9Bilim ve Sanat .........................................................................10Müzik ......................................................................................10

Önemli Kavramlar ..........................................................................11Çıkmış Sorular ...............................................................................12Cevaplı Test ...................................................................................14

İlk Türk - İslam Devletleri

Talas Savaşı (751) .....................................................................18Karahanlılar (840-1212) ...........................................................19Gazneliler (963-1187) ...............................................................19Tolunoğulları (868-905) ............................................................20Akşitler (Ihşitler) (935-969) .......................................................20

Büyük Selçuklu Devleti (1040-1157) ..........................................20İlk Türk – İslam Devletlerinde Kültür ve Medeniyet ..........................21

Devlet Yönetimi .......................................................................21Ordu ........................................................................................22Ekonomik Hayat .......................................................................23Sosyal Hayat ve Hukuk ..............................................................23Din ve İnanış ............................................................................23Eğitim, Bilim ve Kültür .............................................................24Dil ve Edebiyat .........................................................................24Sanat ......................................................................................25

Türkiye Tarihi.................................................................................26Anadolu’da Kurulan İlk Türk Beylikleri .......................................26Anadolu Selçuklu Devleti (1077-1308) .......................................27

Anadolu Beylikleri (İkinci Türk Beylikleri)...................................27Orta Asya ve Yakındoğu’da Kurulan Diğer Devletler ..........................28

Harzemşahlar (1157-1231) .......................................................28Eyyübiler (1171-1250) ..............................................................28Memlükler (1250-1517) ............................................................28Moğollar (1196-1227) ...............................................................28Timur İmparatorluğu (1368-1507) .............................................28Babür İmparatorluğu (1504-1858) .............................................28Karakoyunlular (1380-1469) .....................................................28Akkoyunlular (1350-1502) ........................................................28

Anadolu Selçuklu Devleti ve Beylikler DönemindeKültür ve Medeniyet ......................................................................29

Devlet Yönetimi .......................................................................29Toprak Yönetimi .......................................................................29Ordu .......................................................................................29Ekonomik Hayat .......................................................................30Sosyal Hayat ............................................................................30Hukuk, Din ve İnanış.................................................................30Fikir Hayatı ..............................................................................31Mimari ....................................................................................31

Çıkmış Sorular ...............................................................................33Cevaplı Test ...................................................................................35

Kuruluş Dönemi (1299-1453)Osman Bey Dönemi ..................................................................39Orhan Bey Dönemi ...................................................................39I. Murat Dönemi .......................................................................39Yıldırım Beyazid Dönemi ..........................................................39I. Mehmet (Çelebi) Dönemi .......................................................39II. Murat Dönemi ......................................................................39

Yükselme Dönemi (1453 – 1579) .....................................................40Fatih Sultan Mehmet................................................................40II. Beyazid Dönemi ...................................................................40Yavuz Sultan Selim Dönemi .......................................................40Kanuni Sultan Süleyman Dönemi ..............................................40Sokullu Mehmet Paşa Dönemi ...................................................40

Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyeti .............................................41Devlet Yönetimi .......................................................................41Memleket Yönetimi (Taşra Teşkilatı) .........................................43Toprak Yönetimi .......................................................................44Ordu ve Donanma ....................................................................45Ekonomik Hayat .......................................................................47Sosyal Hayat ............................................................................48Hukuk .....................................................................................49Eğitim ve Öğretim ....................................................................50Dil, Edebiyat ve Bilim ...............................................................51Basın ve Yayın ..........................................................................51Mimari ....................................................................................52Güzel Sanatlar .........................................................................53

Çıkmış Sorular ...............................................................................54Cevaplı Test ...................................................................................56

İÇİNDEKİLER

KPSS

Gen

el K

ültü

r

vi

Duraklama Dönemi (1579-1699)

Duraklama Dönemi Siyasi Olayları...................................................60

XVII. Yüzyıl Islahatları (Duraklama Dönemi) .....................................61

I. Ahmet Dönemi Islahatları ................................................61

Kuyucu Murat Paşa .............................................................61

Genç Osman .......................................................................61

IV. Murat ...........................................................................61

Tarhuncu Ahmet Paşa .........................................................61

Köprülü Mehmet Paşa ........................................................61

Köprülü Fazıl Ahmet Paşa ...................................................61

Gerileme Dönemi (1699 - 1792) .......................................................62

XVIII. Yüzyıl Islahatları (Gerileme Dönemi) .................................62

Lale Devri (1718-1730) .............................................................63

I. Mahmut Dönemi Islahatları (1730-1754) ................................63

III. Mustafa Dönemi Islahatları (1757-1774) ...............................64

I. Abdülhamit Dönemi Islahatları (1774-1789) ...........................64

III. Selim Dönemi Islahatları (1789-1807) ...................................64

Dağılma Dönemi (1792 - 1922) ........................................................65

Dağılma Dönemi Siyasi Olayları .................................................65

XIX. Yüzyıl Islahatları (Dağılma Dönemi) ....................................66

Tanzimat Fermanı (1839) ..........................................................67

Islahat Fermanı (1856) .............................................................69

Çıkmış Sorular ...............................................................................70

Cevaplı Test ...................................................................................72

Avrupa’da Yaşanan Gelişmeler ve Osmanlıya Etkileri

Yeni Çağda Avrupa .........................................................................76

Coğrafi Keşifl er ........................................................................76

Rönesans .................................................................................77

Reform ....................................................................................77

Yakın Çağda Avrupa .......................................................................78

Aydınlanma Çağı .....................................................................78

ABD’nin Kurulması ...................................................................78

Fransız İhtilali (1789) ...............................................................78

Restorasyon Dönemi (1815 – 1830) ...........................................78

1830 İhtilalleri ........................................................................78

Sanayi İnkılabı .........................................................................79

1848 İhtilalleri .........................................................................79

Bilim Alanındaki Gelişmeler ......................................................79

Çıkmış Sorular ...............................................................................80

Cevaplı Test ...................................................................................81

XX. Yüzyılda Osmanlı Devleti

I. Meşrutiyet (1876) ..................................................................84

Kanun-i Esasinin Özellikleri .......................................................84

II. Meşrutiyet (24 Temmuz 1908) ...............................................84

Kanun-i Esasi’de 1909’da Yapılan Değişiklikler ............................85

31 Mart Olayı ...........................................................................85

II. Meşrutiyet Döneminde Kurulan Siyasi Partiler .......................85

Meşrutiyet Dönemi Fikir Akımları ..............................................86

Osmanlıcılık .......................................................................86

İslâmcılık (Ümmetçilik) .......................................................86

Türkçülük ...........................................................................86

Batıcılık .............................................................................86

Adem-i Merkeziyetçilik .......................................................86

Trablusgarp Savaşı (1911 – 1912) ..............................................86

Uşi Antlaşması 1912 ...........................................................87

Balkan Savaşları (1912 – 1913) .................................................87

I. Balkan Savaşı ..................................................................87

Londra Antlaşması (30 Mayıs 1913) ......................................87

II. Balkan Savaşı (1913) .......................................................88

Bükreş Antlaşması (10 Ağustos 1913) ...................................88

Osmanlı Devleti’nin Balkan Devletleri ile İmzaladığı Antlaşmalar .....88

İstanbul Antlaşması (29 Eylül 1913) ...........................................88

Atina Antlaşması (14 Kasım 1913) .............................................88

İstanbul Antlaşması (13 Mart 1914) ...........................................88

I. Dünya Savaşı ..............................................................................88

Savaşın Nedenleri ....................................................................88

Genel Nedenler ..................................................................89

Özel Nedenler ....................................................................89

Görünür Neden ..................................................................89

I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti ..........................................89

Osmanlı Devleti’nin Savaştığı Cepheler............................................90

Kafkas (Doğu) Cephesi ..............................................................90

Kanal Cephesi (Mısır-Süveyş) .....................................................90

Suriye – Filistin Cephesi ............................................................90

Irak Cephesi .............................................................................90

Çanakkale Cephesi ...................................................................90

Hicaz – Yemen Cephesi .............................................................91

Galiçya, Romanya, Makedonya Cepheleri ...................................91

Osmanlı Devleti’ni Paylaşma Tasarıları ve Gizli Antlaşmalar ..............91

1915 Boğazlar Antlaşması (İstanbul Ant.) ..................................91

1915 Londra Antlaşması ...........................................................91

1916 Sykes Picot Antlaşması .....................................................91

1916 Mac Mohan Antlaşması .....................................................91

1916 Petrograt Sözleşmesi .......................................................91

1917 Saint Jean de Maurienne Antlaşması .................................91

ABD’nin Savaşa Katılması .........................................................91

I. Dünya Savaşı’nı Bitiren Ateşkes Antlaşmaları ..........................92

Wilson İlkeleri (8 Ocak 1918) .....................................................92

Paris Barış Konferansı ..............................................................92

Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918) ..............................93

İçindekiler

vii

Cemiyetler ...............................................................................94

İzmir’in İşgali (15 Mayis 1919) ...................................................95

Amiral Bristol Raporu (13 Ekim 1919) ........................................96

Kuva-i Milliye Hareketi .............................................................96

Çıkmış Sorular ...............................................................................97

Cevaplı Test ...................................................................................99

Kurtuluş Savaşı'nın Hazırlık Dönemi

Mustafa Kemal’in Samsun’a Çıkışı..............................................103

Havza Bildirgesi (28 Mayıs 1919) ...............................................103

Amasya Genelgesi (Tamimi) (22 Haziran 1919) ...........................103

Erzurum Kongresi (23 Temmuz – 7 Ağustos 1919) ......................................................................................104

Sivas Kongresi (4-11 Eylül 1919) ................................................105

Bölgesel Kongreler ...................................................................105

Amasya Görüşmeleri (Protokolü) (20-22 Ekim 1919) ....................................................................106

Temsil Heyeti’nin Ankara’ya Gelişi (27 Aralık 1919)........................................................................106

Son Osmanlı Mebusan Meclisinin Toplanması

(12 Ocak 1920) .........................................................................106

Misak-ı Milli Kararları (28 Ocak 1920) .........................................107

İstanbul’un Resmen İşgali (16 Mart 1920) ..................................107

TBMM’nin Açılması (23 Nisan 1920)............................................107

TBMM’ye Karşı Yapılan Ayaklanmalar ........................................108

Doğrudan İstanbul Hükümeti Tarafından Çıkarılan Ayaklanmalar ......................................................109

İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletleri’nin Kışkırtmaları Sonucu Çıkan Ayaklanmalar ............................109

Azınlık Ayaklanmaları .........................................................110

Eski Kuva-i Milliye Şefl erinin Çıkardığı İsyanlar .............................................................................110

Sevr Barış Antlaşması (10 Ağustos 1920) ....................................110

Düzenli Ordunun Kurulması ......................................................112

Çıkmış Sorular ...............................................................................113

Cevaplı Test ...................................................................................115

Kurtuluş Savaşında Cepheler

Doğu Cephesi (Ermeni Sorunu) ..................................................119

Gümrü Antlaşması ..............................................................120

Güney Cephesi (Fransa) ............................................................120

Ankara Antlaşması .............................................................120

Batı Cephesi (Yunanistan) .........................................................120

I. İnönü Savaşı (6-10 Ocak 1921) ..........................................121

Londra Konferansı (21 Şubat-12 Mart 1921) .........................121

Moskova Antlaşması (16 Mart 1921) ....................................121

Türkiye-Afganistan Dostluk Antlaşması (1-3 Mart 1921) ..................................................................122

II. İnönü Savaşı (23 Mart – 1 Nisan 1921) ..............................122

Kütahya – Eskişehir Savaşları (10-24 Temmuz 1921) .................................................................................122

Sakarya Meydan Savaşı (23 Ağustos-12 Eylül 1921) .................................................................................123

Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Savaşı (26 Ağustos -18 Eylül 1922) .......................................124

Mudanya Ateşkes Antlaşması (3-11 Ekim 1922) ................................124

Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922) ............................................125

Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923) .......................................125

II. TBMM ........................................................................................126

Çıkmış Sorular ...............................................................................127

Cevaplı Test ...................................................................................129

Cumhuriyet Dönemi

Türk İnkılabının Özellikleri ........................................................133

Siyasal Alanda İnkılaplar ................................................................133

Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922) ......................................133

Ankara’nın Başkent Oluşu (13 Ekim 1923) ..................................133

Cumhuriyet’in İlanı (29 Ekim 1923) ............................................133

Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924) ........................................134

Çok Partili Yaşama Geçiş Denemeleri .........................................134

Anayasalar ..............................................................................136

Hukuk Alanında İnkılaplar ..............................................................137

Medeni Kanunun Kabulü (17 Şubat 1926) ..................................137

Hukuk Alanında Yapılan Diğer Yenilikler ....................................137

Eğitim Alanındaki İnkılaplar ...........................................................138

Tevhid-İ Tedrisat Kanunu (3 Mart 1924) .....................................138

Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun Çıkarılması .............................138

Harf İnkılabı (1 Kasım 1928) ......................................................138

Türk Tarih Kurumunun Kurulması (1931) ....................................139

Türk Dil Kurumunun Kurulması (1932) .......................................139

Halk Evleri (1932) .....................................................................139

Sosyal Alanda Yapılan İnkılaplar .....................................................139

Kılık – Kıyafet Kanunu (25 Kasım 1925) .....................................139

Tekke, Zaviye ve Türbelerin Kapatılması (30 Kasım 1925) .......................................................................140

Soyadı Kanunu (21 Haziran 1934) ..............................................140

Takvim, Saat, Ölçü ve Hafta Tatilinin Değiştirilmesi ..........................................................................140

Ekonomik Alandaki Gelişmeler .......................................................141

İzmir İktisat Kongresi (17 Şubat 1923) .......................................141

Tarım Alanında Yapılan Yenilikler ..............................................141

Ticaret Alanında Yapılan Yenilikler ............................................141

Sanayi ve Madencilik Alanında Yapılan Yenilikleri.......................141

Bayındırlık Alanında Yapılan Yenilikler ......................................142

Atatürk İlkeleri ..............................................................................143

Cumhuriyetçilik .......................................................................143

Milliyetçilik .............................................................................143

Halkçılık ..................................................................................143

Laiklik .....................................................................................144

KPSS

Gen

el K

ültü

r

viii

Devletçilik ...............................................................................144

İnkılapçılık ..............................................................................144

Çıkmış Sorular ...............................................................................146

Cevaplı Test ...................................................................................150

Cumhuriyet Dönemi Türk Dış Politikası

1923 - 1930 Yılları Arası ............................................................154

Nüfus Mübadelesi (10 Haziran 1930) ....................................154

Musul Sorunu (5 Haziran 1926) ............................................154

Yabancı Okullar Sorunu .......................................................154

Dış Borçlar .........................................................................154

1930 - 1938 Yılları Arası ............................................................155

Türkiye’nin Milletler Cemiyetine Üye Olması (8 Temmuz 1932) ................................................................155

Balkan Antantı (9 Şubat 1934).............................................155

Montrö Boğazlar Sözleşmesi (20 Temmuz 1936) ..............................................................155

Sadabad Paktı (8 Temmuz 1937) ..........................................156

Hatay Sorunu (1939) ...........................................................156

1939 - 1945 Yılları Arası ............................................................156

II. Dünya Savaşı ..................................................................156

II. Dünya Savaşı ve Türkiye ..................................................156

II.Dünya Savaşı’ndan Sonra Kurulan Uluslararası Kuruluşlar ..157

Atatürk Sonrası Yaşanan Gelişmeler ................................................157

Çıkmış Sorular ...............................................................................158

Cevaplı Test ...................................................................................160

Türk İnkılabı Kronolojisi .................................................................162

Deneme - 1 ....................................................................................163

Deneme - 2 ....................................................................................167

Deneme - 3 ....................................................................................171

Deneme - 4 ....................................................................................175

Deneme - 5 ....................................................................................179

COĞRAFYA

Coğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi Konumu

Matematik Konum .........................................................................186

Paraleller ................................................................................186

Meridyenler .............................................................................186

Yerel Saat Hesaplamaları ..........................................................187

Güneş Hesaplamaları ...............................................................187

Bazı Özel Tarihlerde Türkiye ......................................................188

Türkiye’nin Matematik Konumu ve Sonuçları .............................189

Özel Konum ...................................................................................191

Türkiye’nin Özel Konumu ve Sonuçları .............................................191

Özet ..............................................................................................192

Çıkmış Sorular ...............................................................................193

Cevaplı Test ...................................................................................195

Türkiye’nin Yerşekilleri ve Özellikleri

Yerşekillerinin Genel Özellikleri .................................................200Fizikî Haritalar ...............................................................................200Türkiye’nin Dağları .........................................................................201

Orojenez ..................................................................................202Volkanik Dağlar .......................................................................202

Türkiye’de Depremler .....................................................................203Çökme Depremleri ...................................................................203Tektonik Depremler .................................................................203

Türkiye’nin Ovaları .........................................................................203Bulundukları Yere Göre Ovalar ..................................................203Türkiye’nin Platoları .................................................................204

Türkiye Akarsularının Genel Özellikleri ............................................205Türkiye’nin Başlıca Akarsuları ...................................................205Türkiye’nin Başlıca Havzaları .....................................................205Akarsularımızın Rejimleri .........................................................205Türkiye’deki Akarsulardan Yararlanma .......................................206

Türkiye’de Göller ............................................................................207Oluşumlarına Göre Göller ..........................................................207

Doğal Göller .......................................................................207Yapay Göller (Baraj Gölleri) .................................................207

Sularının Özelliklerine Göre Göller .............................................208Türkiye’de Rüzgârlar ve Rüzgârların Oluşturduğu Şekiller ...........208Türkiye’de Buzullar ve Buzulların Oluşturduğu Şekiller ...............209Türkiye’de Akarsuların Oluşturduğu Şekiller ...............................209Akarsu Biriktirme Şekilleri ........................................................210Türkiye’de Karstik Şekiller .........................................................210Kayaların Parçalanması ............................................................211

Türkiye’de Toprak Tipleri .................................................................212Türkiye’de Erozyon ve Heyelan ..................................................212Kütle Hareketleri (Heyelan ve Toprak Kayması) ..........................213Türkiye’de Kıyı Şekillenmesi ......................................................213Dalga Biriktirme Şekilleri .........................................................213Türkiye’de Kıyı Tipleri ...............................................................214

Özet ..............................................................................................215Çıkmış Sorular ...............................................................................218Cevaplı Test ...................................................................................220

İçindekiler

ix

Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü

Türkiye’nin İklimini Etkileyen Faktörler ..........................................224

Matematik Konum ...................................................................224

Özel Konum .............................................................................224

Etrafındaki Denizlerin Etkisi .....................................................224

Etrafındaki Kara Kütlelerinin Etkisi ...........................................224

Etrafındaki Basınç Merkezlerinin Etkisi ......................................224

Yeryüzü Şekillerinin Etkisi.........................................................224

Türkiye’de İklim Elemanları .......................................................224

Türkiye’de Sıcaklık ....................................................................225

Türkiye’nin İzoterm Haritaları ...............................................225

Türkiye’nin Yıllık İzoterm Haritası .........................................225

Türkiye Temmuz Ayı İndirgenmiş Sıcaklık Ortalamalarının Dağılışı .. 225

Türkiye Ocak Ayı İndirgenmiş Sıcaklık Ortalamalarının Dağılışı........ 226

Türkiye Yıllık Sıcaklık Farkı ...................................................226

Türkiye’de Güneşlenme Süresi...............................................226

Türkiye’de Don Olayının Dağılışı ............................................226

Türkiye’de Basınç......................................................................227

Türkiye’de Rüzgârlar ................................................................227

Türkiye’de Nem ve Yağış ............................................................227

Türkiye’de İklim Tipleri ve Bitki Örtüsü ............................................229

Türkiye’de İklim Tipleri .............................................................229

Türkiye’nin Bitki Örtüsü ............................................................230

Özet ..............................................................................................231

Çıkmış Sorular ...............................................................................233

Cevaplı Test ...................................................................................235

Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme

Türkiye’de Nüfus Artışı ve Sonuçları .................................................239

Türkiye’de Nüfusun Dağılışı ve Nüfusun Dağılışını Etkileyen Faktörler 239

Türkiye’de Sık Nüfuslu Yerler .....................................................240

Türkiye’de Seyrek Nüfuslu Yerler ................................................241

Nüfus Yoğunlukları ...................................................................241

Türkiye Nüfusunun Özellikleri (Nüfusun Yapısı) ..........................242

Türkiye’de Göçler ve Yerleşme ....................................................244

Zamana Göre Göçler .................................................................244

Gidilen Yere Göre Göçler ............................................................245

Yerleşme .......................................................................................245

Kırsal Yerleşmeler ....................................................................245

Şehir Yerleşmeleri ....................................................................246

Türkiye’de Mesken Tipleri ve Konutlarda Kullanılan Yapı Malzemeleri .. 247

Özet ..............................................................................................248

Çıkmış Sorular ...............................................................................250

Cevaplı Test ...................................................................................253

Türkiye’nin Ekonomik Coğrafyası

Türkiye Ekonomisini Etkileyen Faktörler ..........................................257

Türkiye’de Tarım ............................................................................257

Türkiye’de Tarımda Verimi Etkileyen Faktörler ............................258

Tarım Ürünleri .........................................................................259

Tahıllar ....................................................................................259

Sanayi Bitkileri ........................................................................260

Yağ Bitkileri .............................................................................263

Meyvecilik ...............................................................................264

Yumrulu Bitkiler ......................................................................265

Sebzecilik ................................................................................265

Seracılık (Örtü Altı Tarım) ..........................................................265

Türkiye’de Hayvancılık ....................................................................266

Küçükbaş Hayvancılık ...............................................................266

Büyükbaş Hayvancılık ..............................................................266

Kümes Hayvancılığı ..................................................................267

İpek Böcekçiliği ........................................................................268

Arıcılık .....................................................................................268

Balıkçılık .................................................................................268

Türkiye’de Ormancılık .....................................................................268

Özet ..............................................................................................269

Çıkmış Sorular ...............................................................................271

Cevaplı Test ...................................................................................275

Türkiye’de Madenler, Enerji Kaynakları ve Sanayi

Türkiye’de Madenler .......................................................................279

Türkiye’de Çıkartılan Başlıca Madenler ......................................279

Türkiye’de Enerji Kaynakları............................................................280

Taş Kömürü..............................................................................280

Linyit ......................................................................................281

Termik Santraller .....................................................................281

Petrol ......................................................................................281

Doğalgaz .................................................................................282

Su Gücü (Hidroelektrik) ............................................................282

Rüzgâr Gücü ............................................................................282

Güneş Enerjisi ..........................................................................282

Jeotermal Enerji.......................................................................283

Nükleer Enerji ..........................................................................283

Türkiye’de Sanayi ...........................................................................283

Türkiye’de Sanayi Kolları ...........................................................284

Özet ..............................................................................................288

Çıkmış Sorular ...............................................................................291

Cevaplı Test ...................................................................................293

KPSS

Gen

el K

ültü

r

x

Türkiye’de Ulaşım, Ticaret ve Turizm

Türkiye’de Ulaşım ...........................................................................297

Kara Yolu Ulaşımı .....................................................................297

Demir Yolu Ulaşımı ...................................................................298

Deniz Yolu Ulaşımı ....................................................................298

Hava Yolu Ulaşımı .....................................................................299

Türkiye’de Ticaret ...........................................................................299

Türkiye’de Turizm ...........................................................................301

Türkiye’nin Turistik Değerleri ....................................................301

Türkiye Millî Parkları (1958 - 2009) ............................................302

Türkiye’de Şehirler ve Özellikleri ................................................305

Özet ..............................................................................................309

Çıkmış Sorular ...............................................................................310

Cevaplı Test ...................................................................................312

Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri

Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri...........................................................317

Doğal Özellikler .......................................................................317

Beşeri ve Ekonomik Özellikler ...................................................317

KARADENİZ BÖLGESİ .......................................................................318

Fiziki (Doğal) Özellikleri ............................................................318

Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikleri ..........................................319

Bölümleri ................................................................................320

Bölge’nin Enleri .......................................................................202

MARMARA BÖLGESİ ........................................................................322



Bölümleri ................................................................................327

Bölgenin Enleri ........................................................................329

Cevaplı Test ...................................................................................330

EGE BÖLGESİ ..................................................................................333



Bölümleri ................................................................................335

Bölgenin Enleri ........................................................................336

AKDENİZ BÖLGESİ ...........................................................................337


Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikler ...........................................338

Bölümleri ................................................................................339

Bölgenin Enleri ........................................................................340

Cevaplı Test ...................................................................................341

İÇ ANADOLU BÖLGESİ ......................................................................344



Bölümleri ................................................................................346

Bölgenin Enleri ........................................................................347

DOĞU ANADOLU BÖLGESİ .................................................................348



Bölümleri ................................................................................350

Bölgenin Enleri ........................................................................352

GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ .......................................................353



Bölümleri ................................................................................355

Bölgenin Enleri ........................................................................355

Güney Anadolu Projesi (GAP) .....................................................355

Bölgelerin Özelliklerinin Karşılaştırılması ........................................357

Özet ..............................................................................................359

Grafik; Tablo ve Harita Yorumlarken Dikkat Edilecek Özellikler ..........360

Cevaplı Test ...................................................................................363

Çıkmış Sorular ...............................................................................366

Deneme Sınavı - 1 ..........................................................................370

Deneme Sınavı - 2 ..........................................................................374

Deneme Sınavı - 3 ..........................................................................378

İçindekiler

xi

ANAYASA

Hukukun Temel Kavramları

Hukukun Tanımı .......................................................................................386

Hukukun Kaynakları ..........................................................................386

Hukuk Kaynaklarıyla İlgili Kavramlar ...................................................386

Yazısız Kaynaklar (Örf ve Adet Hukuku) ................................................387

Yardımcı Kaynaklar .............................................................................387

Hukuk Kurallarının Yaptırımları ...........................................................388

Hukukun Sistematiği ..........................................................................391

Kamu Hukuku Dalları ................................................................................392

1. Anayasa Hukuku .............................................................................392

2. İdare Hukuku ..................................................................................392

3. Ceza Hukuku ...................................................................................393

4. Vergi Hukuku ..................................................................................394

5. Devletler Genel (Umumi) Hukuku .....................................................394

6. Yargılama Hukuku ..........................................................................3957. İcra ve İflas Hukuku .........................................................................395

Özel Hukuk Dalları ....................................................................................3951. Medeni Hukuk ................................................................................395Medeni Hukukta Hak Kavramı .............................................................396A) Kişiler Hukuku ................................................................................398B) Aile Hukuku ...................................................................................402C) Miras Hukuku .................................................................................402D) Eşya Hukuku ...................................................................................402E) Borçlar Hukuku ...............................................................................4032. Ticaret Hukuku ...............................................................................4063. Devletler Özel Hukuku .....................................................................406İş Hukuku ..........................................................................................406

Çıkmış Sorular ..........................................................................................408

Cevaplı Test ..............................................................................................411

Devlet Biçimleri Demokrasi ve Kuvvetler Ayrılılğı

Devlet ......................................................................................................416Devlet Kavramı ..................................................................................416Devletin Unsurları ..............................................................................416Devlet Kavramına İlişkin Ayrımlar .......................................................416

Cevaplı Test ..............................................................................................418

Anayasa Hukukuna Giriş, Temel Kavramlar ve Türk Anayasa Tarihi

Anayasa .......................................................................................................... 422Anayasa Kavramına İlişkin Ayrımlar .......................................................... 422Anayasacılık Hareketleri ve Anayasanın Üstünlüğü Sorunu ........................ 422

Türk Anayasa Tarihi ......................................................................................... 423Kanun-u Esasî (1876) ................................................................................ 4251921 Teşkilât-ı Esasiye Kanunu .................................................................. 4261924 Anayasası ........................................................................................ 4261961 Anayasası ........................................................................................ 4271982 Anayasası ........................................................................................ 428

Cevaplı Test ..................................................................................................... 430

1982 Anayasası’nın Temel İlkeleri

1982 Anayasası’na Giriş ve Anayasanın Temel İlkeleri ..................................434

Başlangıç Metni .................................................................................434

I. Devletin şekli ..................................................................................434

II. Cumhuriyetin nitelikleri ..................................................................434

III. Devletin bütünlüğü, resmî dili, bayrağı, millî marşı ve başkenti ........434

V. Değiştirilemeyecek hükümler ..........................................................434

1982 Anayasasının Temel İlkeleri .........................................................434

Çıkmış Sorular ..........................................................................................439

Cevaplı Test ..............................................................................................441

Yasama

Yasama Organı ..........................................................................................448

Yasama Fonksiyonu ............................................................................448

Yasama Fonksiyonunun Genelliği ve Asli (İlk-El) liği ..............................448

Yasama İşlemleri ................................................................................448

TBMM Kuruluş ve Seçimler ..................................................................451

TBMM Üyelerinin Hukuki Statüsü ........................................................451

TBMM Üyeliği’nin Düşürülmesi ...........................................................453

TBMM İç Yapı ve Çalışma Düzeni ...........................................................453

TBMM Görev ve Yetkileri ......................................................................455

TBMM Bilgi Edinme ve Denetim Yolları .................................................455

Çıkmış Sorular ..........................................................................................457

Cevaplı Test ..............................................................................................459

Yürütme

Yürütme ...................................................................................................466

Yürütme Fonksiyonunun Niteliği .........................................................466

Kanun Hükmünde Kararnameler .........................................................466

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ..........................................................467

Tüzük ................................................................................................467

Yönetmelik ........................................................................................467

Cumhurbaşkanı ........................................................................................467

Cumhurbaşkanı Seçimi .......................................................................467

Cumhurbaşkanı’nın Tarafsızlığı ...........................................................468

Cumhurbaşkanı’nın Sorumsuzluğu ......................................................468

Cumhurbaşkanı’nın Görev veYetkileri ..................................................468

Bakanlar Kurulu .......................................................................................469

Bakanlar Kurulu’nun Yapısı .................................................................469

Bakanların Sorumluluğu .....................................................................469

Geçici Bakanlar Kurulu ........................................................................470

Olağanüstü Yönetim Usulleri .....................................................................470

1. Olağanüstü Hal ...............................................................................470

2. Sıkıyönetim ....................................................................................470

Çıkmış Sorular ..........................................................................................472

Cevaplı Test ..............................................................................................474

KPSS

Gen

el K

ültü

r

xii

Yargı

Yargı Organı ..................................................................................................478

Mahkemelerin Bağımsızlığı ....................................................................478

Hakimlik Teminatı ..................................................................................478

Devlet Güvenlik Mahkemeleri .................................................................478

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ................................................................478

Yüksek Mahkemeler ......................................................................................479

Anayasa Mahkemesi ...............................................................................479

Anayasa Yargısı .......................................................................................480

Anayasaya Uygunluk Denetimi ................................................................480

Yargıtay .................................................................................................483

Danıştay .................................................................................................483

Askeri Yargıtay........................................................................................483

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ...............................................................483

Uyuşmazlık Mahkemesi ..........................................................................483

Sayıştay .................................................................................................483

Çıkmış Sorular ...............................................................................................485

Cevaplı Test ...................................................................................................487

Temel Hak ve Hürriyetler

Temel Hakların Türleri ...................................................................................492

1. Kişinin Hak ve Ödevleri (Negatif Statü Hakları) .....................................492

2. Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler (Pozitif Statü Hakları) .................492

3. Siyasi Haklar ve Ödevler (Katılma Hakları) ............................................493

Cevaplı Test ...................................................................................................494

İdare Hukuku

İdare Hukuku ................................................................................................498

İdare (Kamu Yönetimi) ...................................................................................498

A. Merkezden Yönetim İlkesi....................................................................498

B. Yerinden Yönetim İlkesi .......................................................................499

C. Türkiye’nin İdari Yapısı .........................................................................500

D. Merkezi İdarenin Taşra Teşkilatı ...........................................................500

Kamu Kuruluşları ..........................................................................................502

1. Radyo Televizyon Üst Kurulu ................................................................502

2. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) .............................................................502

3. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) ............................................502

4. Milli İstihbarat Teşkilatı .......................................................................502

5. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) ................................................502

6. Hazine Müsteşarlığı.............................................................................502

7. Rekabet Kurumu .................................................................................502

8. Kamu İhale Kurumu (KİK) ....................................................................502

9. Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) ...........................................................503

10. Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT) .........................................503

11. Danıştay ...........................................................................................503

12. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu .........................................503

13. Yüksek Denetleme Kurulu (YDK) ........................................................503

14. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) .........................503

15. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü .......................................................503

16. Devlet Personel Başkanlığı ................................................................503

17. Diyanet İşleri Başkanlığı ....................................................................503

18. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) .......................................503

19. Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteliği...............................................504

20. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) ..................................................504

21. Özelleştirme Yüksek Kurulu ...............................................................504

22. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ...........................................................504

23. Türkiye Bilimsel Ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ................504

24. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK ) .................................................504

25. Türkiye İstatistik Kurumu ..................................................................504

26. Yüksek Ögretim Kurumu (YÖK) ...........................................................504

27. Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM).....................................504

Özet ..............................................................................................................505

Çıkmış Sorular ...............................................................................................507

Cevaplı Test ...................................................................................................509

Uluslararası Kuruluşlar ve Güncel Olaylar

Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar .....................................................................514

A. Milletler Cemiyeti ...............................................................................514

B. Birleşmiş Milletler ...............................................................................514

C. Uluslararası Af Örgütü .........................................................................515

D. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ......................................515

E. G-8 .....................................................................................................515

F. D-8 ......................................................................................................515

G. Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (ECO) .........................................................515

H. Avrupa Birliği .....................................................................................515

K. Avrupa Konseyi ...................................................................................516

L. Avrupa İşbirliği ve Güvenlik Teşkilatı (AGİT) ...........................................517

M. Batı Avrupa Birliği ..............................................................................517

N. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) .............................................517

O. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ...............................................517

P. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Bölgesi (KEİB) ..........................................517

R. İslam Konferansı Örgütü (İKÖ) .............................................................517

S. Bağımsız Devletler Topluluğu ..............................................................517

T. Hem AB Hem De NATO Üyesi Olan Ülkeler ..............................................517

U. Türkiye’nin Üye Olduğu Uluslararası Kuruluşlar .....................................517

V. Türkiye’nin Kurucu Olduğu Uluslararası Kuruluşlar ................................518

Kpss Güncel Bilgiler .......................................................................................518

Vize Kalkan Ülkeler ................................................................................520

Unesco’nun Dünya Mirası Listesindeki Doğal ve KültürelVarlıklarımız ........521

Çıkmış Sorular ...............................................................................................523

Cevaplı Test ...................................................................................................526

Deneme-1 .....................................................................................................528

Deneme-1 .....................................................................................................530

Deneme-1 .....................................................................................................532

Deneme-1 .....................................................................................................534

Deneme-1 .....................................................................................................536

İslamiyet Öncesi Türk Tarihi

Orta Asya’da Kurulan Türk Devletleri

İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde Kültür ve Medeniyet

Geçmiş Yıllarda Çıkmış Sorular Analiz Tablosu

“... Ey Türk budunu (milleti), Çin’in tatlı sözüne, yumuşak ipeğine kanma; yok olursun.”

Orhun Yazıtları

Devlet Yönetimi

Büyük Hun İmparatorluğu Diğer Türk Devletleri

→ İskitler→ Kırgızlar→ Sabirler→ Akhunlar→ Hazarlar→ Türgişler→ Karluklar→ Avarlar→ Bulgarlar→ Macarlar→ Peçenekler→ Kıpçaklar→ Oğuzlar

Avrupa HunlarıGöktürk DevletiII. Göktürk (Kutluk) DevletiUygur Devleti

Din ve İnanış

Yazı, Dil ve Edebiyat

Ordu

Sosyal ve Ekonomik HayatHukuk

Bilim ve SanatMüzik

2006 2008 2010Ortaöğretim 1 2 1

Önlisans 2 1 1

Cevaplı TestÇıkmış Sorular

KPSS

Tar

ih

2

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ

Türk kelimesinin anlamı hakkında yaygın iki görüş vardır.

Birincisine göre; doğan, türeyen, çoğalan anlamında-dır.

İkincisine göre; güçlü kuvvetli, kudretli anlamındadır.

Türk kelimesini siyasal ad olarak ilk defa kullanan Gök-türkler olmuştur. Anadolu’nun “Türkiye” olarak adlandı-rılması ise XII. yüzyıldan itibarendir. Türkiye Selçukluları Döneminde Bizans tarafından “Turkia” adıyla anılmıştır.

Türklerin anayurdu Orta Asya’dır. Türkler ilk olarak Altay-Sayan Dağları’nın kuzeybatısı, Tanrı Dağları’nın kuzeyi, Aral Gölü çevresi ve Hazar Denizi’nin doğusun-da yaşamışlardır.

Orta Asya’nın Türklere ait en eski kültür merkezleri; Anav, Karasuk, Abakan, (Abakan bölgesinde ortaya çıkan bir diğer kültür Tagar kültürüdür) Andranova, Kelteminar ve Afonosyeva kültürleridir.

Zamanla Türkler, Orta Asya’dan çeşitli nedenlerle göç etmişlerdir.

Göçlerin Nedenleri:Ekonomik ve Sosyal Nedenler:

İklim k• oşullarının değişmesi,

Kuraklığa bağlı olarak otlak ve meraların azalması,•

Hızlı nüfus artışı,•

Salgın h• astalıklar,

Siyasi Nedenler:Boylar• arasında mücadeleler yaşanması

Dış güçlerin baskısı (Çin, Moğol, Tunguz)•

Cihan hakimiyeti (ye• ni yerler fethetme) düşüncesi.

Göçlerin temel nedenlerinin ekonomik sıkıntılar ve Türklerin bağımsızlık duygusu olduğu görülmekte-dir.

Göçlerin Sonuçları:

Türkler g• öç ettikleri yerlerdeki, değişik kültürlerle etkileşime girmişlerdir.

Türk kültür ve medeniyeti geniş alanlara yayılmıştır.•

Türkler göç ettikleri yerlerde büyük ve güçlü dev-• letler kurmuşlardır.

Türkler gittikleri yerlerde yaşayan toplumlara, tarı-• mı, hayvancılığı ve maden işlemeyi öğretmişlerdir.

Türklerin, dünyanın çeşitli yerlerine yayılmaları ve • çok sayıda devlet kurmaları, Türk tarihinin araştırıl-masını zorlaştırmıştır.

Bazı Türk Kavimleri zamanla özbenliklerini kaybet-• mişlerdir.

Asya’da kalan Türkler ise Aysa Hun Devletini • kurmuşlardır.

Türklerin Orta Asya'dan Göçleri

İslamiyet Öncesi Türk Devletleri

Karluklar(751)

Kırgızlar(840-1207)

Göktürkler(552-630)

Hazarlar(VII yy.) Türgişler(630-766)

Uygurlar(744-840)

Sabirler(VI. yy.)

Bulgarlar (583 - 1236)

Macarlar(IX.yy.)

Avarlar(562-805)

Oğuzlar(X. yy.)

Peçenekler(IX. yy.)

Kıpçaklar(Kumanlar)

(X. yy. - 1239)

Avrupa Hunları(Kavimler Göçü’nden sonra kurulmuştur)

(375-469)

Kutluklar (II. Göktürk)(682-744)

Asya Hunları(M.Ö. 220, M.S. 216)

ORTA ASYA

AVRUPA

KPSS

Tar

ih

12

İslamiyet’ten önce Türklerde devlet başkanları çeşitli 1. unvanlar taşırdı.

Aşağıdakilerden hangisi bu unvanlardan biridir? (Ortaöğretim 2010)

A) Şad B) Kağan C) TiginD) Tudun E) Subaşı

Açıklama: İslamiyetten önce Türk devletlerinde Kağan hükümdar unvanı olarak kullanılmıştır.Şad, hükümdar ailesinden olan yönetici, validir. Tigin, hükümdar çocuğudur.Tudun, vali veya vergi işlerine bakan devlet görevlisidir.Subaşı, Türk-İslam devletlerinde güvenlikten sorumlu görev-lidir.

Çin kaynaklarına göre, Orta Asya’da kurulan Asya 2. Hunları evlerini topraktan yapmış, Volga kıyılarıyla Kı-rım arasında kurulan Hazarların evleriyse hep ahşap olup yalnız hakan sarayı ve kale taştan yapılmıştır.

Yukarıda verilen bu bilgilerle,

I. Doğa şartları insanların yaşam biçimini etkile-miştir.

II. Türklerde daha çok göçebe yaşantı vardır.III. Türkler mimaride Çinlilerden etkilenmiştir.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir? (Önlisans 2010)

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

Açıklama: Parçada verilen bilgilerde Orta Asya’da evlerin topraktan, Volga kıyılarında evlerin hep ahşaptan yapılması ise doğa şartlarının insanların yaşam biçimini etkilediğini gösterir.

Aşağıdakilerden hangisinin Uygurların matbaa-3. larının olduğuna ve baskı yaptıklarına bir kanıt olduğu savunulabilir? (Ortaöğretim 2008)

A) Tahtadan yapılmış harfl erB) Çeviri eserlerC) 18 harften oluşan alfabeD) Taş üzerine yazılmış kitabelerE) Kâğıt üzerine yazılmış belgeler

Açıklama: Tahtadan yapılmış harfl er baskı yapıldığının göstergesidir. Uygurların tahta harfl ere sahip olması mat-baayı bildikleri ve kullandıklarının bir kanıtıdır.

4.

I. BulgarlarII. MacarlarIII. GöktürklerYukarıdaki Türk kavimlerinden hangileri Hristi-yanlığı kabul etmiştir? (Ortaöğretim 2008)

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

Açıklama: Türk kavimlerinden Bulgarlar ve Macarlar Bal-kanlara göç ederek orada Hıristiyanlığı kabul etmişlerdir. Göktürkler ise Orta Asya’da yaşamıştır.

İslamiyet’ten önce kurulan Türk devletlerinde 5. geniş toprakların idare edilmesinin zorluğu aşa-ğıdakilerin hangisiyle giderilmeye çalışılmıştır? (Önlisans 2008)

A) Ülkede inanç özgürlüğünün tanınmasıB) Yerleşik hayatın yaygınlaştırılmasıC) Ülkenin yönetim alanlarına ayrılmasıD) Evlilik yoluyla başka ülkelerle yakınlık ku-

rulmasıE) Komşularla barışçıl ilişkilerin kurulmasına özen

gösterilmesi

Açıklama: İslamiyet öncesi Türk Devletleri geniş topraklara sahip olmuştur. Bu topraklar yönetim alanlarına bölünerek yönetilmiştir.

Çıkmış Sorular

KPSS

Tar

ih

14

Cevaplı TestTürk tarihinin ilk Türkçe yazılı belgeleri Kutluk 1. Devleti’ne ait Orhun Anıtları’dır.

Aşağıdakilerden hangisi Orhun Anıtları ile ilgili değildir?

Göktürk alfabesi ile yazılmıştır.A)

Uygurlar Dönemine aittir. B)

Türk dili ve edebiyatının ilk yazılı örnekleridir. C)

Bütün Türk boylarına seslenen siyasi bir belge D) özelliği taşımaktadır.

Kutluk Devleti’nin kuruluşu sırasında çekilen E) sıkıntılardan bahsedilir, Türk halkına öğütler verilir.

2. Orta Asya’daki Türk mezarlarında yapılan kazılarda, ölen kişiye ait at kemikleri ve birtakım günlük eşya kalıntıları bulunmuştur.

Bu durum,

I. Atın kutsallaştırıldığı,

II. Türk mezarlarında hazineler bulunduğu,

III. Ahiret inancının olduğu

durumlarından hangilerine açık kanıt olabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

3. Uygurların bazı özellikleri şunlardır:

I. Uygur alfabesini kullanmışlardır.

II. Töre’nin uygulanmasında titizlik göstermişler-dir.

III. Ekonomide hayvancılığın yerini tarım almıştır.

IV. Şehir mimarisine ait ilk Türk eserlerini yapmış-lardır.

Bu özelliklerden hangileri Uygurların yaşam biçiminin değiştiğini gösterir?

A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III

D) II ve IV E) III ve IV

4. Başka devletlerle yapılan mücadeleler neticesinde yenilen Türklerin çoğunluğu yerlerini terk ederek başka bölgelere göç etmişlerdir.

Yenilgiye uğrayan Türklerin yer değiştirmeleri aşağıdakilerden en çok hangisiyle açıklanabilir?

Göçebe bir yaşama sahip olmalarıyla A)

Boylar halinde yaşamalarıyla B)

Savaşçı bir yapıya sahip olmalarıyla C)

Hürriyetlerine düşkün olmalarıyla D)

Teşkilatçı bir yapıya sahip olmalarıylaE)

5. Göktürklere ait eserlerin çoğunluğu hayvan ve insan figürlerini üzerinde taşıyan maşrapalardır.

Uygurlara ait eserler saraylar, tapınaklar ve şehirlerdir.

Bu iki durum arasındaki söz konusu farkın nede-ni aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?

Göktürkler göçebe iken Uygurların yerleşik A) olmaları

Türklerin değişik dinleri benimsemeleriB)

Uygurlarla Göktürklerin farklı coğrafyada C) yaşamaları

Göktürklerin hayvancılıkla uğraşması D)

Uygurlarla Göktürklerin farklı dinleri benimse-E) meleri

6. Orta Asya’da Türk devletlerinde devlet yönetiminde tam anlamıyla bir mutlakiyetten söz edilemez.

Aşağıdakilerden hangisi bu durumun kanıtıdır?

Devletin törelere göre yönetilmesi A)

Ahiret inancının olması B)

Hükümdar ailesinin yönetime katılması C)

Hükümdarın yetkisini Tanrı’dan alması D)

Kurultay meclisinin olması E)

KPSS

Tar

ih

158

Türkiye, dünya barışının korunması amacıyla 1. oluşturulan aşağıdaki girişim ve kuruluşlardan hangisine Atatürk Döneminde üye olmuştur? (Ortaöğretim 2010)

A) Milletler Cemiyeti – Kuzey Atlantik PaktıB) Kellog Paktı – Milletler CemiyetiC) Kuzey Atlantik Paktı – Birleşmiş Milletler TeşkilatıD) Birleşmiş Milletler Teşkilatı – Kellog PaktıE) Kellog Paktı – Kuzey Atlantik Paktı

Açıklama: Türkiye, Atatürk Döneminde dünya barışına katkıda bulunmak ve dünya barışını korumak amacıyla Kellogg Paktı ile Miletler Cemiyetine üye olmuştur. Türkiye, Kuzey Atlantik Paktı ile Birleşmiş Milletler Teşkilatına Atatürk Dönemi sonrası üye olmuştur.

Aşağıdakilerden hangisi Atatürk Dönemi siyasi 2. gelişmeleri arasındadır? (Ortaöğretim 2010)

A) Kıbrıs sorununun çıkmasıB) Türkiye’nin Kore Savaşı’na asker göndermesiC) Türk-Yunan dostluk antlaşmasının yapılmasıD) Türkiye’nin Kuzey Atlantik Paktına üye olmasıE) Hatay Türk Devleti Meclisinin anavatana katıl-

mayı kabul etmesi

Açıklama: Atatürk Dönemi siyasi gelişmeleri arasında Türk-Yunan Dostluk Antlaşması (1930) ve Balkan Antantı (1934) yer alır.Atatürk Dönemi sonrası,1954’te Kıbrıs Sorunu başlamıştır. Türkiye Kore Savaşı’na asker göndermiştir (1950). Türkiye Kuzey Atlantik Paktı’na üye olmuştur (1952). Hatay, anavatana katılma kararı almıştır (1939).

3.

I. Halkevlerinin açılmasıII. Nüfus sayımı yapılmasıIII. Köy Enstitülerinin kurulmasıYukarıdakilerden hangileri Atatürk Döneminde gerçekleşmiştir? (Ortaöğretim 2010)


Açıklama: Atatürk Döneminde;1932 yılında Halkevleri açılmıştır.1927 yılında modern anlamda nüfus sayımı yapılmıştır.Köy Enstitüleri ise 1940 yılında Atatürk Dönemi sonrasında açılmıştır.

4.

I. Kabotaj KanunuII. Medeni KanunIII. Ceza KanunuYukarıdakilerden hangileri, Atatürk Döneminde kabul edilmiş ve uygulanmasına geçilmiştir? (Or-taöğretim 2010)


Açıklama: Her üç öncülde yer alan kanunlar Atatürk Döne-minde kabul edilmiş ve uygulamaya konulmuştur.Kabotaj Yasası → 1 Temmuz 1926Medeni Kanun → 17 Şubat 1926Ceza Yasası → 1926

Atatürk Döneminde Balkan Paktının kurulmasın-5. da aşağıdakilerden hangisinin etkisi olmuştur? (Ortaöğretim 2010)

A) Irak’ın bağımsızlığını kazanmasıB) Rusya’da rejim değişikliği olmasıC) Anlaşmaya taraf devletlerin güvenliklerinin teh-

likeye girmesiD) Birleşmiş Milletler Teşkilatının kurulmasıE) Sadabad Paktının kurulması

Açıklama: Balkan Antantının yapılmasında, İtalya ve Almanya’nın istilacı ve tehditkâr tutumu ve Balkan ülkelerinin bölgede güvenliklerini sağlamak istemeleri gibi durumlar etkilidir.

Boğazlar Komisyonunun kaldırılması ve gö-6. revlerinin tamamıyla Türk Devleti’ne verilmesi aşağıdakilerden hangisiyle sağlanmıştır? (Orta-öğretim 2010)

A) Montrö B) Mudanya C) MoskovaD) Lozan E) Londra

Açıklama: Boğazlar Komisyonunun kaldırılması, Boğazların yönetim ve denetiminin Türkiye’ye bırakılması, Boğazların statüsünün değiştirilmesi Montrö Sözleşmesi ile gerçekleştirilmiştir.

Çıkmış Sorular

Denem

e Sınavları

163

1. Orta Asya Türk devletleri Çin Devleti’yle yaptıkları mücadelelerde, dönem dönem üstün-lük sağlamalarına rağmen Çin topraklarına yerleşmekten kaçınmışlardır.

Yalnız bu bilgiyle Türk devletleriyle ilgili olarak,

I. bulundukları coğrafyadaki birçok devletle mücadele içinde oldukları,

II. ulusal benliklerini korumaya çalıştıkları,

III. düzenli bir orduya sahip olmadıkları

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

2. Türk süsleme sanatına,

I. resim - heykel,

II. hat - tezhip,

III. maden işçiliği

alanlarından hangileri İslamiyet’in kabulüyle girmiştir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


3. Türkiye Selçuklu Devleti’nde,

I. atabeylik sistemi,

II. ikta sistemi,

III. gulam sistemi

uygulamalarından hangileriyle hükümdar olacak kişiye yönetim tecrübesi kazandırılması amaç-lanmıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

4. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Döneminde,

I. yeni fetihlerde bulunarak sınırları genişletme düşüncesi,

II. mevcut askerlerin sayıca azlığı,

III. Rumeli topraklarındaki hakimiyeti sağlamlaştır-ma isteği

durumlarından hangileri Yeniçeri Ocağının kurul-masında etkili olmuştur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II


5. Osmanlı Devleti’nde tımarlı sipahi, kendisine verilen toprağın tam mülkiyetine sahip olmadığı gibi, sistemin gereği olan askeri yükümlülüğünü yerine getirmediğinde ve toprağını belli bir süre ekip biçmediğinde tımar toprağı elinden alınırdı.

Bu uygulama ile Osmanlı Devleti,

I. tımar sahibinin feodal bir bey halini alması,

II. merkezi idarenin zayıfl aması,

III. vergilerin ürün üzerinden toplanması

durumlarından hangilerine karşı önlem almıştır?


D) I ve II E) I, II ve III

6. Osmanlı Devleti’nde,

I. Yeniçeri Ocağı kaldırılarak Asakir-i Mansure-i Muhammediye Ordusunun kurulması,

II. taşra teşkilatında muhtarlıkların kurulması,

III. sosyal kurumların vakıfl ar tarafından yapılması

durumlarından hangileri merkezi otoriteyi güç-lendirme amacı taşımaktadır?



7. Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda azınlıkların ayrı-lıkçı hareketlerini sürdürmeleri, devleti bu isyanları bastırma ve ülkede iç istikrarı yeniden sağlama yönünde birtakım önlemler almaya yöneltti.

Alınan bu önlemler arasında,

I. tüm halkın can, mal ve namusunun devletin güvencesi altına alınması,

II. Müslüman olmayanlardan cizye vergisinin alınması,

III. Müslüman olmayanların devlet memurlukları-na girebilmelerine karar verilmesi,

yukarıdakilerden hangileri yer almamaktadır?



Deneme - 1

Denem

e Sınavları

167

1. Uygurlar Döneminde,

I. çiniciliğin gelişmesi,

II. Yenisey Yazıtları,

III. hukukun yazılı hale gelmesi

gelişmelerinden hangilerinin ortaya çıktığı söylenemez?



2. Türk-İslam devletlerinde “Şer’î Hukuk” tan sorum-lu olan kişi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Emir-i Dad

B) Müstevfi

C) Emir-i Arz

D) Kadı

E) Müşrif

3. Türk-İslam uygarlığı ile ilgili olarak,

I. İslamiyet’in geniş alanlara yayılması,

II. Arapçanın resmi dil olarak kullanılması,

III. Anadolu’nun Türkleşmesi sürecinin başlaması

gelişmelerinden hangileri Selçuklular Dönemin-de ortaya çıkmıştır?


D) I ve II E) I ve III

4. Osmanlı Devleti’nde dirlik sahibinin görevlerinden biri de “Reayanın toprağı işlemesini sağlamak, boşalan topraklara başkalarını yerleştirmek ve yeni toprakları üretime açmaktır.”

Osmanlı Devleti’nin bu uygulama ile ulaşmak is-tediği amaçlar arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez?

A) Hazinenin giderlerini azaltmak

B) Toprak gelirlerini artırmak

C) Üretimde sürekliliği sağlamak

D) Toprakların boş bırakılmasını engellemek

E) Kapıkulu teşkilatının giderlerini karşılamak

5. Osmanlı Devleti’nde halktan alınan,

I. çiftbozan,

II. cizye,

III. haraç

vergilerinden hangilerinde din farkı gözetilme-miştir?



6. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde toplumda kültür çatışm

Documents

Serkan AKSOY Mesut ATALAY Erdem CÖMERT–nlisans... · 2014. 4. 22. · SUNU Değerli Memur Adayları, Kamu Kurum ve Kuruluş Sınavları’na hazırlık sektöründe, yayıncılık