Seyahatname 9

8/4/2019 Seyahatname 9

1/100

SEYAHATNA.MESI 763

alub daima mehterhane calarlar Zira tahtr sanidir Hala Misrr eyale-tinde mir-irnirarrltk payesile Misrr umcralarr bin aded tevabile ve binaded Misrrm yedi boliik musrahftzanlarr i1e iltizamtnda oIan iki viizkisei tahsil idiib divam Mrsirda sene ahirinde malt galk ider Ve viizeHi kise dahi badelmasarif kendiye tahsil id er Ali mansubdur] 2) C ~merast divaru Mrsrra geldiikde emiri hac ve defterdardan maada ii-meralarm iizeririe tasaddur ider Sair iimera ve ka~ifler iizre evlabitta-rik tasaddur ider Zira rahn sani hakimidir Badehu emiriilhac olurGarb lvve eyaletinde ciim le u~yiiz vetrni s pare gayetiilgaye abadankoz i~i gibi sag ve mamur kur alardrr Her biri birer sehre berize rbeledlerdir Ve bir hak irniisser ' dahi kadrsrdrr Mansrbi sittei evvelinevvelidir Divan Mrsrrda bundan ali mansub[ 1] vokdur Ni~e kerrebes yiiz akce He mevleviyyet zabt iden mollalara sadaka olrnusdurAmma daima dord vii: doksan dokuz akce ile ihsan olunmak kanun-dur Bir miiddeti krrk kise olur Talii olursa dli k ise de olur Ve n a-h ivesi kur alarr iicvjiz vermis pare kur adir Nahiyei Semennut ve n a..hiyei Sirbir, ve nahiyei Birun ve n ahlvei Enderun Seh ir icirrde ii~verde mahkemesi vardrr Gaver sehr i kebirdir Ve mezahibi erbaadaneyhiilislamlan ve nak lbirlesr afr ve ayanl k ibarr ve ~1tSIr ven ecer i veazaban serdari ve gavri b6liik cavuslarr vardrr Kapu kulu serdarr vesipah kethiidayeri ve alay beiH ve ceribasi ve zairn zuamalan yokdurCiimle kuralart malt pad'isah i hasrl olur iltizam koylericiir $ehri birdiiz sahrada Sabuniyye ve Yemani T'ura lar r kenannda mamur aba-dan ve buk'alari hub ve mergubdur Mezraalarr vafir ve hayrat bere-katr miitekasir ve n imetleri firavan ve enhan yemen lsi cok ve revanbir ~ehri abadandtr kim Mrsirdan sonra bu ehirdir Kat enderkatsaravi alili serapa tula bina on aln bin sagir kebir kirec sutuhlu h a-nei karl kadimlerdir Ve ciimle hanelerinin mamur miizeyyeni ve lei-bar saravlarr sehr icre cereyan iden halicin tarafeynine vaki olubciimle pencercleri ve maksureleri halice nazrrdir iki tarafi gjil giilistanbostanh hasretiil miillik biivutu ra'rialardrr Ciirnle vermis sekiz ma-halle ve viiz kirk mrhrabdrr Yetmis Cum'a nernazr eda olunur camiiselarin ve gavr iayanl sahib edvan ccvarniler idir Ciimleden cemaatikesrive [3] malik Bey Saravr cenbinde Camii Bali Bey Nil ken arm-da olmak He dort amudu rrriirrrch asr Nil icinde olu b 01 siirurrlar iizrebina ol un mu s bir carnii fevkanidir On ik i kademe nerdiiban He ~1

[1] Y ildrz niishasi [mansrbdir]PI[3)

>l [mansrb] (Kesireye)


2/100

7(d EVLiYA (:ELEBtkrhr ii~ kapusi var Biri ktble d'ivar mcla Bey Sar avi yoluna meksuf-dur Biri afii havzuna meftuhdur Biri nevbina carsu icine acihr Ca-lui iciride amudlar yokdur Dord kemer iizre rn iirrakkas ve miizehhehtavandrr kim kalemi muyin cekmede zemanc nakkaslarr acizdir Bucamr fevkani olrnajiile altmda alti aded djikkarrlarr vardrr Ve ii


3/100

SEY AHATNAMESt 765

masturdur Ve miiezzinan mahfili altr dane rakik ve nahif m erm erpavelcr iizre mebni maksure misal hasebd en musanna rnahfildirBu ehr iere bundan biiviik cami yokdur Yrlda bir kerre icirid e birMevlu du azirn olub yiiz bin adem cern olur Andan Camii VarkaTulen ve arzan viiz elli sek izer avakd ir Ve otuz sekiz siitunu glllla#gun iizr e tavandrr Bu eamiin ortasi acrkdrr 01 kii sade verde ceyhAbdullah medfundur Cami i~i olmagile kubbesi yokdur Aneaklevha sanduka icinde asudedir Bu mahalde bir nabrka dirahti varkim sayesi eamiin haremine ve harieine ahalar salrrusd rr Senededord kerre cevz kadar leziz nabika meyvesi olur Ve Camiill Vedriy)'eBu dahi sehr iere cemaati kesireli bir camii miiferrihdir Ve Camiihazreti ibni Abbasl Gamri Tulen ve arz an yiiz vetrnis avakdir Min-beri hasebdir Mihrabrrun solunda bir gune hat var Bazrlar harn Ze-burdur derler Andan aaih

Ayeti merkumdur Ve otuz yedi siitun iizr e miilevven ravandir U


4/100

766 EVLiYA CELEBthaneler uzre vak i olm usdur Kanunu MlSIr bovlcdir Ve KIrk altiverde abl hayatdan nisan verir su sarruclarr vardrr Ve ciimle beshammaml vardrr Sehr ikebirine gore harnmarnlan azdrr ve kesifdirSiiru ci harnmarnr ve Yahva Celebi hamrnarm ve Nesara hammamrBunda ebeden miisIlim girmez Ve Bali Bey harnrnarni latifdirVe yedi hammarm dahi mu attaldrr Amma hammami Vefa zivaret-gahdlr ,:\buhavasl ve binasr gayrilerden latifdir Aruma binden miite-caviz saray hammamlan vardir Fukaralan sabah olunca nice binadem ~ehr iciriden cerevan iden halice gir iib gusiil iderler Hamrnarn-dan berilerdir Ve ciirnle vermis yedi handir Bu yedisi bujidav ve sairve ful satrlrr glIal han larrdrr kim bu ~ehrin cemii hububatt bu surre-lerde beyiii ~ira olunur Ve ciirnle iki bin iicviiz kirk bes drikk arrdrrCiimle esvaklarrnm iistii orriiltidur Amma bu sehrin bezaz.istaru vok-dur lakin cemii mevcudat bu ~ehirde mevcuddur Zira bender ~ehir-dir Kirk sekiz kahvehanesi var Seb ruz kiisade olub ayende ve reven-dive mihmanhanedir Ve mrtrrban sazerrdegan harrend egfin ve rncdda-han ile miizeyyen kahvehanelerdir kim subhu mesa Hiisevin Bay.kara sohbetleri olup cemii erbabi maarif birbirleriIe anda hasrof.ur-lar Ovle mecmaiil irfan kam kahavilerdir Ve iki viiz vag degirmeni've ii~yiiz seksen at de[Hrmeni ve on aded etmek furunu var Ciimlehanelerde birer furun mukarrerdir Caquya ihtiyaclan yokdur Ancakgureba ve miisafirin i~iin on furundur Has etmegi olur Ciimle sukusultan! vollari vasi ve pakdir Zira ~ehir icirrde n Nil cereyan idiibruzmerre sakalar tarikr amlan sulavub ~ar~u serdabr Bagdad gibiolur Ve ekseriya hanei zibalarl ve saravi aliJeri halic kenarrnda olubgunagun sab.nisinlerdeu aVant vila yet birbirlerine a~inahk idiibrevzenlerinden mahileri sayd id erler Ve cemii halki Nilde mahi varadem mahbubu mahitabanlar ile ~inaverlik idiib birbirlerin rnu-habbe t sebekeaile savd idiib ku~tegirane alt irst olub koc kucag ber-bucag olurlar Ve bu ehrin ciimle bi na lar i serapa tula kargir bina-dir Tas bina nadirdir Amma nehemvar [1] ve musanna ve mii-zevven derii divarlarr vardrr Ve kapulari ikiser kanatli ali kapulardrrKapularm tc viizii n de birer huddam soffalan mukarrerdir Ve bu ha-nelerin sutuh larr umumen kirec srvalidrr Ve Misrr sehr inden aaglbu canibler ciimle tula hinalardir Tas madeni yokdur Eger tas lazlmolursa Mrsrrdan gemilerle Nil tugyanlnda getirirler Zira Nil tugva-nrnda akalimi Mrsrrr gark idiib ugramadlk sehri komaz Ciimle d ivar iMrsrrr gark idiib kura ve kasabat ve belideler Nil iciride tit; ay cezire-cezire olur Ve balada zikrolunan mehterhane calman cisrin iki tarafi

[1] (Nahemvar) olacak


5/100

SEYAHATNAMESi 767dahi diikkanlardir Pencereleri Nile nazrrdrr Ve virie ehr icirrde ii~viia bir cisr dahi Sukulhubub kurbindedir Bunun dahi tarafeynindemarrrur diikkanlardlr Pencereleri tur'aya nazrrdrr Bu mahalde iskelevar drr Kavrklar gemiler vanasub glial ve gavri meta gotiiriib getirirlerBazi avdem bundan kaYlga biniib ehr iciride murad id indijii yiregider Bir cisr dahi ehrin krbl esi haricinde Sabuniyye tur'asi uzreCafer Aga cisri dirler ii~ goz kantarai az(i)m ciimle tas binachr Ammagavr il er tula b inadir Bu srr atrn vasatrnda


6/100

768 EVLlYA CELEBlZira ciirrrle mahsularmdan pembesi zivade olur Bu tahrir olunan ev-safarrn zikrinde fayide [1] ve bevanrnda avidesi [2] elbette vardrrMezedcn haJi degildir Arnma gavr i mesh ur uri zikrinde favide vc be-vanrnda ayidesi olrnivup itibarr olmrvan eyleri tahrir etmede melaletvardrr deyu bu kadarile itifa etdik ki J~ ~ J!l.. r>'6'..J1 , ; ; ; ; " buvurrnuslardrrvesse lam.

Evsafr ziyaretgahr Mahalle (i) KiibraBalada tavsif olunan cevaruiler iciride medfun kibari evliyalar tahrir

olunmusdur Anlardan gayri ehrin carribi garbisi tarafr nihayetindeMahalle kapusi dibinde E~~eyh AbdUL Mecidii~ Samuli bir kubbeipiirenvarda rnedfundur Tar ikram iiarc olan penceresi atebesinde

(r:l\..\:"'".\:-\ : : ~ \ \ . : r " j 1 1 . . \ : - , - tS ..I.:; ~ ~ . ~ ... \ ..\~ -'-.s..\:;-,: . : : - . L 1 0.\ , ; , : : . J \ l . . :. . i \ )deyu tahrir ermis Ve zivar eti Elmevlci Abdillbaki bin Mahmlld binAtaitddin Hamah zade Or"


7/100

SEYAHATj\AMESt 769

Miti Ebiil HarisVe mukabelesinde Garbf vvede

Ve mukabelesindeMiti Burku.

Ve mukabelesindeBeledi Beneye

Ve MansuredeBelediil Manzara

Ve GarbiyyedeBeledi Miti Bedr

MansuredeMiti Dimsiz

Ve GarbivvedeBeledi Subran [1]

Ve MansuredeMiti isna [2]

Ve GarbiyyedeEvsafi Kasabai ~enbatl Kebir

iki bin haneli ve miiteaddid cam(i)li ve mesacidli ve esvaktmuhtasarh ve kahvehaneli ademi firavan malamali nisvan bir ehir-dir Bir gicc and a darrsedde .rnihrnan olub andan alessabah avm idiibMansure canibinde

Beledi ~erencimukabelesinde Garbivvede

[IJ Yildrz niishasi (~iihran)[2 ] :0 (l~na)

Evliya


8/100


9/100

SEYAHATNAMEst 771:tiklymet metam anda biragub Hinde Yemene gidiib selamet geldikdemalm ahr Bir kimesne vazr yed idemez Bu mertebe ulu sulrandirAndan Mansure hakinde

Beledi Sindive mukabelesi GarbiyyedeBeledi Miti Berri

Beledi Esbun [1]Kefri Mil veys

Beledi MillevBeledi BenhiBeledi Batay

Beledi RemliKefri Ebiit Tavafefi [3]

ve Kalobiyye hakindeMiti Alta (r)

k asaba i [4] misal beledi muazzamdtr Bu mahalde garbiyye ve Man.sure ve Menufiyye ve Kalobiyye dor d sancak hududu cern oldujiu

, rnahaldir Dord sancak vil avet in ezarn bu Mid Attarda istima olunurZira kar a hucludl arr birbirlerine karibdir kim zikrii beyan olunurAhiriil Garbiyye

1 1 j Y lldlz 1Iiishasi (i~bu I J[2]) (de)[3]" " (Tavaki)14)) )t (kasaba)

ve Mansur (e) de

ve VIDe Mansur (e) de

ve mukabelesi Garbiyyede

ve Mansur (e) de

ve mukabelesi garbtnda

ve Mansure [2]

ve mukabelesi Garbiyyede


10/100

772 EVLty A (:ELEBt

Beledi Seydi HIZl!"drr Ve ibtida 0) hududu Menufivve

Beledi Atfdir Ve ~arktyyenin ahir hududu

Beledi Tuhla [1]dir Ve Kalobiyye hududu ibt idasi

Beledi Cuh [2}dur Ozbek Bey Iltizamrndandrr Hikmeti Huda bu hudud kuralarr biryire vaki olmusdur Andan sag tarafrmrzda Meriufivve had dine girdikEvvela Beledi Dicve mukabelesinde

Beledi Miti AfifMenuf hakindedir Ve Kalvob hiikmiinde

Beledi TantMuka belesinde Men ufi vvede

Beledi BergumsBunun mukabelesinde Kalobivve hakinde

Beledi BersumMukabelesinde Menufda

Beledi Ebu ~a'rave mukabelesinde Nil kenarrnda bir mtilaka iceri

Evsafr ehri lcadrm Kasabai KalobiyyeBu ehri azim hakk mda rrriiverr ihi alem Ebu Kemal [3] nice ktyliikal etrnis Amma Kabahrra tevarihlerinde tahrir oluridujiu iizre bu geh.rin ibtida banisi Firavnun veziri Ham'an bin Asirdir Sarav esaslarr vebostanmm halS bir kuyusu zahirdir Bi'ri Haman derier abl hayat suyuvardir Ve on iki verden sakrve dolablarile doner kargir binayi Fira-

[1] Yrldrz nushasi (Tahla)[2] " (Dicve)1 3 J (Ebu l M eal)


11/100

SEYAHATNAMESi 775un cahi azimdir Sehrin mezraalarrnda olan seker karruslari baglarrnve bostanlarm bu sudan rev iderler Meshur u afak kuvudur Krbt iler inhastalari gir iib zu'mu bar illarrnca ifa bulurlar Ve sehri Kalvob kasifl ik-dir Balada tahrir olunan savir kaifler gibi musrahfrzan ve kendi aske-rile iki viiz kise malt tahsil ider Tahtr h iikrrriiride iki viiz seksen pareabadan kur alarr vardrr Bu kuralardan kendiiye badelmasarif yiiz kisehasrl olur Ve viiz elli akce ali kazadrr Bir miiddeti on kise olur Na-hiyesi vermis alrr kuradrr Mrsrra vakrn olrnagile drird mezhebdenmiiftisi ve nakib iilesrafr yokdur Amma ven iceri ve azab serdar larivardrr Sehri bir sahrada bagl ram [1] icinde bir r iisen kasabadirKadim a'sarda iki bin bag ve bostant var irnis Hala iicviiz bostandrrVe ciimle iki bin hane ve kirk m ihrabdir Yedisi hutbedir Suku sul-rani kurbiode Eski Cami cemaati kesireli ve ciimleden kebirdir KIrksiitun iizre tavaridrr Ve ii


12/100

774 EvLiYA (:ELEutBadehu bu Mahallei Subrai ubur idiib iioiiricii avda ~ehri azimUmmii Diinya Misrra dahil olub Kethiida ibrahim pasa huzurunavarub alakadeeiiltmkan h edavalarrrmz arz idiib kabul idiib seyyahatid iib ternasa etdigirniz d ivar-larr ve ahvali reaya ve beraya ve omenave kessaf mtiltez im in i sii al etdiler Gazan kutlu olsun Dimyata Burlos-,;oliinden gelirken evii gaza idiib ibadullaha hrzrr vctism issin deyuhuzurunda bir hil'ati fahice ve bir kiih evlan at ihsan etdi Hudaalirniisslrrl velh af ivvardrr kim zerre m ikdarr h atrrrmda degil idi Biradelne kerem etrn ege behane ar ar bir Hatemi Tal Caferi Berrnekicemcenab bir asaf. Berhrva veziri rusen zamirdir J\.r ...~ . . . 1 : . . . . . Kamil biray sebruz sohbeti hassilc m iiserr ef olub bir gice esnayi musahabetdebuyurdular kim NiH Mubarekin deryaya munsab: ol dugtrrrrm iki cani-bindahi krrat bekrrat kestii giizar eylediniz Amma Insaallah hazrr01 Seni Circe hakirni tarafrna gonderirim 01 divarlarr dahi seyyahatidub zivaret evl edijiin makarnlarda bizi havrrdan feramus evlcme de-yiib divan efendisi Rifati Efendiye hitab idiib buyurdular kim Yarrkadimimiz ve biraderi az iz irn iz Evliya Celebi 01 canibe vusul buldukdatatyibi h arrrile bu canibe irsal idesiz Ve rnurad idindigi vilayetlereazimet etmege sa'vidinirse varurida ademlerinizden mutemediinaleyhademler kosub hizmetinde olasrz Memnun olrnamrz mukarrerdir deyumektublar vazrlmak ferman olundu Ve ~ehri Isvut on iirrde bin erdebgIlal He bir mid gemi gark olub an m kesf iiiciin miickkid buyurdularvazrlrrraga ernr oIundu Ve ciimle tarik iizre olan iimena ve kcssaf vemiiltezimine hitaben rniiekkid emirler vazrldrk im hakiri birbirlerinesalimin ve gan im in ref ik ler le vasil ideler Hemen 01 mahalde fir satganimetdir devu kalkub dest bus idiib Foncistan padisahrn a gitmejienameler reca evle dim Misrrrn ehli divanm dan siial idub gitmek miim-k iin m iidiir buyurdular Anlar dahi Miirnk iin d iir Amma gavet sidderih ar drr Ve mahuf ve muhatara yerlcri vardir Gayet miiskil sevvah at-dir didiler Hakir insaallah sih har ve selamerle varub geliir iim didikdeGor duler kim 01 cariibe tevecciihii tarnrmm vardrr Hal [1] namelerrahrir olunmasr ferman olundu Meger sevh Bekri sevh Mehemmedhazretlerinin Foncistan rneliki mutekrdi imi~ Andan dahi yedi krt'amektublar ile bazr hedayalar aldrk Pasa hazretleri dahi melike pakbesarile bir k iievlan at ve bir yelkenduz at ve. on kase ve u < ; pervaneyay ve ii~ deste gezleri mtizehheb k iiciigen velekli oklar verdi Venamesinde hakiri tarif tavsif ovle tahrir etdikim guya deri de vlet ta-rafmdan gelir bit m ir ialerniz Boyle rrriilukane name yazar bir veziria1iandlr Mlslr ikliminden maada hiikrmi Magr ib Zeminde Cezayir

[1) Yiidiz niishasr [d erhal]


13/100

J SEYAHATNAMESI 775Tunus ve Trablus ve Fes Merankes ve Berber Zemine ve Foncistanave Sudana ve vilaveri Habese ve Yemene ve Mekke ve Medine vebadiye Urbabma dahi hiikrnii cad ve muhabbet namelerile hedayalargonderirdi Zira Yemen seferine serdarr m uazzamrn h attr serif i geliibmutlak diistur ii miikerrern idi Ve keth iidasr Nisl] Ali Kerh iida dahihakire miiekkid mektublar ve muhabbet uam ele r verdi Bir rniiddebbir akh Aristo tuliidiraz efkarii akibet eridis kethiida idi Bunun r e'viitedbirile ibrahim pasanrn Misir diyarmdan aldrgl malt hazayini fatihiMISIr Sel irn Handan beru Mrsira verm is vcz ir gelm isd ir Bu matt an,Iarrn bid alrn arrusdrr Zira ciimle hallii akd ve kabzu bast ve tutmakasmak basmak ve urmak almak virmek kethiida e1iode idi Yani cum,lede [1] milk vekili rnutlak bir zuflinun kerhridadrr Aruma 01 dahikar azmude ihtiyarlar iIe mesver et idub ana gore arnel idiib her kesemeratibince izaz ikram iderdi Hakire Circe ernirlerin ve Foncistanrneliki mektuplann verdikde harcrrah vii z altun ve bir at verdi Andanpasa huzuruna ii~iincii gun varub Circe begi Ozbek Bey mektublarrn veSiyutda gark olan glIal gemisi ernirlerin ve ibrinl kaifinin ve gavr ikaiflere hitaben ernirleri ve Foncistan rneIiki name ve hedayalannalub hakire bir kisei misri ~il para ve besath at ve bir kat esbab veon yedi huddamrma oriar gur us ihsan idiib du [2] havr idiib destiserifin bus idub badelveda giderken Yiirii AllahLi taala vine mii la-kat m iive sser ide de vu bir fatiha tilavet idiib ta sra crkub sagir vekebir cemii ahibba ve asdrka ve destan ile medalasub ~\!\J.:. c Y _ , : . volarevane olduk

Elfasliit Tasi ves Sittin~ehri Mlslrdan ibrahim paaa emirleri ve nameleri ilebin seksen iki evailiI:de vilayeti Saidi A li hakimiOzbek Beye ve vilayeti Elvahat ka~ifine ve vilayetiBerbesristan meliki melike DunkIlaba ve Foncistanmeliki Kakan me like gitdigimiz viUiyetlerin kura vekasabatlarln ayan ve beyan ider

Allahii taal a h avr He seyyahatin m iivesser idiib salimin ve gan i-min avdet miivesser evleve Zira derunu dilden 0 caniblerin sevvaha-tin bu dil arzu iderdi Hamdi Huda ~\_I ~ '" i~ . . .u1,1_)1 ,:'1 drr Bismi ilah

[lJ yrldiz niishasr (ciimletiil)[2]. '" (duai)


14/100

776 EVLtYA CELEBtHe Misrrdan pak ve pakize besarlar urnz veatlerimiz He Ummii Diinyadan tul u idiibiki saatde bir diiz sahrada

kiihevlan esbi saba siir-krble canibine andan

Beledi Besatinyani Bostan kay Nakib iilesraf iltizammda yedi vuz haneli ve sekizmIrrabh ve ii~ hutbeli ve bir vekale.li ve virrni d iikkfirrh canibierb aasr ravzai cinanh bir 3dmanlt kenddir Cern iiMrsrr viizer alarrve ayan kibarlari anda teferriice varub bir vakif giil giilistan verevhan nahlistanlt bir bagl vardrr Ta vasarrrida bir kasrr Yusufiivardir Ciimle ahibba havz azirvan ve selsebil kenarrnda zevku safaidiib ibadet iderler Ani ubur idiib rrim saat vine klbliye gidiib

iskelei Ma'diyeNil kenarmda ayende ve revendelerin giizergalu bir iskeledir

Ciimle halk Saide bundan k arsu ubur ider Ve bu mahalde hurdeernin i bir kiilbede oturub ciim le miirur iden tiiccarlardan gumr iikalrr Hakir gemi ile karsu geciib Cize kaifi hududunda nim saatNil kenarrnca krbltve gidiib

Menzili kasabai Muhnat [1]Nil kenarmda rebi[2] saat baid bir sahrad (a) bag ve bag


15/100

SEYAHATNAt\'IESt - 777ist irualarr olub Mrsrrdan on bin asker ve pasalrdan iki bin askertecr idive yani sefer e crkub karsu tarafdan dahi Habir Oglu bes binhavval ile !mdada geliib Buhayreye varrlub 01 mevdaru arasda daiki asker birbirine mukabil oldukda ibtida dercengi evvel HabirOglu Behice askeri iere giriib tarfeti.ilayn icre tarmar etdi AndanMlsIr: asked Hmadi iizr e viir iiviib an lar dahi eman vermeyiib Hmadiaskerin bozub altt bin Llr barn uryan haki mezellete dliub laeleripaymali rimal kelleleri gallant ziri pavi h rssan olub bihaddii hasrmalt - ganavimdenj maada hemen on iki bin devei Habir Oglu birgun bir gice colden getiriib ibrahinl pasava hedaya ~ekiib Misrr i(_;ideve ile malarnal olub Habir zade hil'ati asaf He hehr (e) mend oIduYani bu mertebe seci ve feta askeri var d rr Bir gice hakire ikramlaridub alessabah eHi hayyal ile bizi vola revane id iib vine Nil keria-rrnca krble canibine a ltr saatde uhur iderek

Menzili KahvehaneKerpjcden ~arkue kal'a misal hir kapulu icerisi bir vasi meydanhyerdir Kapusu dibinde hir azim kahvehanesi var Aramgahl m iisafi-rindir Ve bir diikkanl var Fayyum He Beni Sevf yolunun avrrldrgiverde vaki bir mihman hanedir Etrafrrrda asIa imarct yokdur Birvarn Nil garb canibi Fayyum ehrine on yedi saatde gider Col ~o.listan muristen maristan bieman yerdir Bu mahal Habir zade h udu-dudur~ Bunda haddi temam olub Beni Sevf haddidir Ve haftada birkerre etraf kuralanndan n ice bin adeln cern olub bu kahve orrii nd evavazr [1] azim olur Hakir bu mahalli ubur idiib krble canibinekah kenan Nil ile kah berde hurrnahklar icre marnur kuralar icrealt. saatde ubur idiib

Menzili Beledi Deli Hiiseyin paaBeni Sevf haddinde ve Nil kenarmda bir miirtefi verde viiz evli

ve bir camHi ve bir sakrve kuyulu mamur kuradrr Hiisevin pasazade Nuh Bevin adernleri bizi alikovub bir gice anda mihrnan olubistirahat etdik Andan vakti seherde Tarave mahallinde kalkub cenubtarafma Nil (i) dolanub Nil kenannca rrice irnar kuralar ubur iderekNil kenarrnda

Beledi Zaviye ve Beledi KomadeyrBunlarr dahi giizer idiib altrnci saatde

[I J Y rldrz niiahas r (plizan)


16/100

778 EvLly A (:ELElltBeledi Meymune

Beni Sevf srrnr md a vez iri ~izam tezkirecisi Ishak Efendi Ilriza-nunda bes viiz evli ve iic carn ili ve bir kac sakrvcli ve bir saravi alidarrsedli beleddir Ani geciib 'line cenub canibine bihad imar 01-rnus kuralarr ve tur'ai Rakn ivi ubur idiib besmci saatdeEvsafr ehri azim ve iibadanl kadim Beni SeyfSevf ibni Ziilyezen biriasr oldugivciin Beni Sevf der ler Ve hala

ncvahilerinde sakin olan Urbana Beni Sevf kabilesi derIer MISlfhakinde kaiflikdir Matckaddem mirlivalar mutasarrrf olurmusLakin zemamm izd a sehl tenezziilde olmagrvle kesuf ivve olrnusdurKasif leri bes vii z ath tevabiile ve bes viiz Mrsir askerile eyaletiBeni Sevfde olan yedi viiz kirk pare kuradan iki yliz bes misri kiseve erdeb mid gllali tahsil idiib divam Mrsrrda deynin eda iderVe paa tarafmdan mid gllali tahsiline bir adenl tavin olub ka~ifdenaltr avda bir kise kiilfebeha ve tahsil etdiigu gllalden erdeb basmareavadan ikiser pare almak h alivedir Ve pasa tarafmdan bir aga dahimezkur glial tahsiline isticale gidiib msif kise hizmetbeha alur Vebir hak im dahi hakim_uer kadrdrr kim yiiz eHi ak ce kazavi alidirSeney! on yedi kise h asrl oIur Tahrt htikfirnetirrde viiz krrk parek u r adrr Misrr ven icer i serdari ve azaban corbacrsr ve eyhiilisIarnl venakibi ve ayanl k ibar r vardrr Sehr! Nilden bes viiz adrm haid birvasi sahrada can ibi erbaasr kal'a divan gibi evlerinin divar larr vakiolub yirmi aded tahta kapulu sckl i miidevver bir ~ehri miinevverdirCiirnle be bin hanei mamuru abadandlr Ve gavet sik kat enderkatali ve rniizevven biivutlardir Ciirnle hanelerden mamur ve kehirkaif saravrdir Yetrnis hocre ve hammamli ve divan haneli ve saravmeydanh bir beyti vasidir Ve bevri sevh Ali Vetah ve civarrnda bevtisevh Salih ve saraya karib Taslak zade Ahmed Aga saravlarr gavetmamur ve ce did sar avlardrr Ve nice saravi alHer vat Lakin malfimmanzurumuz olan bunlardu Ciimle vir rni bir mahallei miislimin vegayridir Ve ctirnje zevavi ve cami seksen alti mihrabdir Lakin altisrcum'adir Ciimleden cemaati kesirive mal ik car su vi sultan] iciride Sul-tan Kavrtbav Camii ve kadr izzeddin Camii haremli ve birer minarelicamilerdir Amrna kesif [1] saravr kurhinde Taslak zade Ahmed AgaCamii heniiz bina ol un mus Dahi iistadr henna elinde hir camii ruii-ncvverdir Lakin haremi yok Rum tarzr bir minareli ve yedi mermer

[1 ] Y ildiz niis has i (ka~il)


17/100

SEYAHATNAMEst "179

amud iizre taklar fevkiride binaks sade levha tavandir Sa hibii lhavratrhayatda olrnajim giinden giine zamime bin alar olunrnada Evkafr azirn ivardrr Bu camiin Rum tarzr minaresinden gayri bes Arabistan tarzrminare(i) zibalar niimavandir Andan Camii Muallak Cemaati davirn-dir Bu cevamilerden maada rnesacid1erdir Ve ii~ medrese m a hsus vegavri camilerde dahi medrese hocreleri var Ve lurk mektebi srb vanve yirmi sebili hayratt cavidan ve bir hamrnarru var Olkadar hoshava ve Iatif bina degildir Amma Taslak zade Ahmed Aga Camiinebir imaret ve imarete vakf olmak iizre taah hiid erdukde derhal h a-kirin ibramile hazrrun n azarlar mda malinden virrni kise tesli mi mute-velli Idiib hakir fatiha tilavet etdik Ve on kah vehane ve on boyahaneve on ve kalesi var Cumle hanlardan Beyaz vekale m arnur ve m esh ur-dur Ve c iim le be~ viiz diikkaridir Lakin rnahsus bedasteni yokdurHanlarlnda her zikrvrnet va la vi kala biminnet ve bikrvm et hulunurBu chr iere yirmi bin adem sakindir derler Abu havasi letafetindenhtisnu cernal ve bezmu [1] ramiilitidal mahbub ve m ah lu he ler i cabecavardrr Ve asker ide n maadasi h azar i kabilesi dahi cok d u r Ve ankabazirganlardlr Bu ~chr iere sail gun hafta bazarr olub adem dervasiolur Ve mekiilat rnasn uatrn m m eshuru koyun vapajimm ipliiH ve atbiiridesinin musannai guriagu nu ve gayet rakik ve nazif hayaI nemazseccadeleri krrk ar zira geIir seccadc ve latif miinakkas kilrmler ilerlerkim gfiva hayaldir Ve alaca Arab kerekeleri ve vine vimden hanelerevan rnak'adlan islecler Gayet tuhaf ~eylerdir Ve bcyaz ekrnejii ve bagbaih;elcrinin limon turuneu ve h urruasm dan maada gunagun abdarrniism iratlarr mernduhdur Ve besatinlerinde kavunu karpuzu ve hrvariacuru ve kasav [2] kurumu ve karnabiti ve kurkasi meshurdur

Bu haki amberpakde medfun veliyyiillahlartziyaret etdiklerimiz beyan ider

Evvela scvhi millet ve kutbu devlet hazreti e~e)'h Ali ButhuMillet Mekkede vadii Buthadan oldugly


18/100

780 EV[JYA CELEBtolunrnadi Ve bunun kurbinde hazrrr esrari tarikat ve rraz rrr envar thakikat hazreti eJ!}cyh lI.1ehammediil Enveri ve Beyaz vekfile civarmdaq~eyha Sitti Huriyye ve kurbinde e~eyh Ali Kibari Zivaret etdijiimizbu sulranlardir Amma nice yiiz sahabei etkrva medfunlardrr ~ , ) . . : u L . _ , . . . J jBu seh irde ii~ gun meks idiib badehu vine cenub canibine Nil kena-rmca virrn ipare imar kuralari tay id iib alt. saatde

Evsafr kasabai FesneBeni Seyf hududunda ilrizamdir Ve viiz eUi akce kazadrr Scncvi

dord kise hasrl olur Alrrms pare kura nahiyesi vardrr Ve ehri NildenbaiJ bir m iirtefi bavrr l; zeminde vaki canibi erbaasi kal'a misal vediagac kapulu bir irin kriciik kasabacrkdrr Amma pek mamurdurCii m le ii~ bin evlerdir Ve her evde bir hamam yani giigercin kusuyuvalan kule kule mukarrerdir Ve schr in etrafm da evce sercekrnishurma ormanlari var Yedi mahalle ve yedi mihrabdir U


19/100

SEYAHATI\AMEst 781

Beledi Safed Ebu Circo [1]karvesin dahi ubur idiib yedinci saatde

Beledi Kilis [2]Anda meks etdik Zira gayet siddeti har oldu Beni Sevf haddindeNiIden baid yiiz haneli iltizamdlr Sularr leziz kuvulardrr Darrseddiharab olrnagile eyhiilbeled beytinde mihman oIduk Gaver mahsuldarkur adrr Bu karverrin simal! taraft cenbinde efseri taci dihim ve abdiRahim hazreti sevh ibrahim hazretleri bu [3] kubbei miinevveredeasudedir Tabakau Sa'ravide men akrbr bisyarile mastur ulu sultandrrKubbei piire nvarr sahasrn da bir vasi verde hikmeti sun'u pei cerdigtir:lem),ezel kuvvet kudret azametin rzhar i


20/100

782 EvLlYA CELEBIgurrd ur Ve bu k iilcler in a ltr ciimle bosdur Agac muallak durur Bazr srb-van ve bazr ziivvaran kok lcr in altm dan beri ote gecerler Amma yiizdenm iitecaviz ~dem ciissesi kahnllgl berkii barlr dallarrrun uclarr vire sapl idrrGllya bir havrnerre] 1] takr otak gibi olub altma bin adenl slgar Save-dar cadrrr berkarar sayeban olrmrsdur Acib hikmctdir kim yukarndansern igun olmus nihallerden mi sulamr Bir ferdi aferidenin akh kasir ..Iarr errn em isd ir Hala ki ciirnl e bihleri zcminden rasra durub agaclnviicudu muallak durur Ve miisin kimesneler nakliderler Abaii ecda ..drmrzdan bid bu dirahti boyle gordiik Boyle biliriz dcvu nakL iderlerAmma bin vasrudan zivade olrnasr mukarrerdir Da llari a~agl egilmi~dirHulasai kelam akil ermcz bir ternasagah ve bir surr'u Hud adir kim~;:l. r('~~~')J."-. L .: .t \. . ~ \. ~ ~-! '.5~;' fj~...]1.)1 dir kim faili muhrardir hledHii i~lerivirre kendii bilir Zira _..l,lf J~("J dir Amma bazr ihtiyarlar anda med ..fun olan eyh ibrahlrnin n azarr taal luk idiib anrn kesif kerametingorrnck i


21/100

SEYAHATNA.MESi 733kasif imi~ Haia Beni Sevf hududu bu mahalde temam olub Minyehududuna m iisadrr Anda Zi),areti eHeyh AlJdiilmelik Eshabi giiainden-dir Kubbei alisi kurbinde bir dirahti azim nabikasr var Danedar abdarleziz nabika mevvesi olur Bir [1] Semennutun mukabelesi Nil kar-~usunda evci asiimana sercekrnis bir valcin kavamn ta zirvei alasIndaDeyri Krbti derler bir kenise vard ir Guya kala i Kahk ahadrr Firavnbinasidrr devu Krhri kavrni bilatebih vrlda bir kerre ziyaretine cernolu b rub ban larr bir Misrr hazinesi mal tahsil iderler Yal~1O kavasmrngarb canibi fil hortumu gibi nehri Nil iizrc uzarirrusdrr Altm dan NiHMubarek cereyan ider Bu kava iizre cerhler ife rahibler viiz k ul achabli metin iIe su cekiib sarnrclara doldururlar Amma ternasasrnavaran aJelulere can otu ki ekmekdir Ani ver irler Ve kus siidii ki yumurtave baldrr Ant tahtelkahve getir iib miisafirine azirn izaz ikrarniderler Mihman olan kimesnelere diba ve sivb ve zerbaf camehablargetiriib sabahadek m ugpecel eri gfmagfin hizmet iderler Bunu dahiternasa idiib vine canibi garbda Semennuta geciib arlarrrmza suvarolub Minye hakinde Nil kenarrnca abadan kuralar gecerek sekiz saatde

Evaafr ehri mamuru MinyeSaidi A l i tahu olan Circe eyaleti hiihmiindedir A rnrn a kasifi Mrsrrvezirinden hil'at giver bii viik hiikumetdir Bir kac kerre iki tujilupayesi olan emiri hac olrnus iimeralara ihsan olurimusdur Senevi ikiyiiz kise malt padisahi ve bin erdeb gtIaIi tahsil idub galkider Be~ viiz kendi asker i He ve yedi bdliik Misrr askerile vilfi yetihrfzii h iraset ider Ve kendiiye dahi vii z kise fayiz k alrr Ve bir h ak irndahi veziri Misir tarafm dan bir miikellef aga gIlaI tahsiline miibasir-dir Ciimle bin erdeb hrnta ve air ve ful anrn marifetile tahsilolur Pasava aln kise kalemiyye verir Kendiiye dah ion bes kise fayizolur Risale agahglOdan sorira ala agaltkdlr Ve sene evvelinde gilaltahsili mahallinde Minye ag-asl iizr e bir rnuke llef aga isticale geliibbir kise iicreti kadem alub 01 dahi glHH tahsiline tek avviid ider Birh akirn dahi i.i


22/100

734 EV[JYA eEI.Enlala(y) bejiisi ve cer i basisr yokdur Arnma MISlr asked ravifesi cokdurZira sehr i gayet mamurdur Nil kenarmda bir miirtefi verde alti binkat enderkat tabaka tabaka hanei zibalar ve hanedam aliler He arastebir sehri miizeyyendir Ve ciirnle viiz bes zavive ve cevami ve mih-rabdir Alnsi Cum'a kilrnur hutbedir Aroma ciimleden carnii kadimHazreti Orner Camii Zira bu ~ehri Hazreti Orner hilafetinde Amribniil As Kibti destinden feth idiib Hazreti Orner i~iin bu Cami [1]insa idiib ibadetgahr kadimdir Lakin Feraaneler asrmda devr im isNil kenarrnda bir aJi sed iizre vaki olmus bit mesiregfih camii rusen-dir Tuli doksan adrmdrr Arzr altrms adrmdir Ve derunu camideciimle ameli ve gayri mermer siitun ve paveler eHi iki adeddir Veortast harem yeri kii sadcd.ir D~kapusu ve bir alcak minaresi ve ke-merler iizre miin akkas tava n h ve ciimle pencereleri Nile rrazrrdrrMihrabi bir koseve miinharif vaki olub minberi musanna ovma hapsebdlr Bu carni in i~inde subhu mesa cemaati kesire He malarnaldrrZira tali hi ilirn kanldlr KIrk elli yerde gfmagfm fiinunlar goriiliirHasbi vazifei muayyencli der sarrrlarr vardrr Ve seb ii ruz viiz iki hatmierif t ilaver olunur HafIZI Kur'an a'rn avi rnader radlarr vardir Bu camigu'la Misrrd a Camii Ezherdir kim bu ehrin .lb. ruyidir Karu ulemave suleha olclujiu Arab ve Acemde meshur ve dua miistecab olacakmahaldir Evkafi kavi oldugundan imaretinde nimeti ulema ve fukarave mesakine rnerr ercvn rncbzu'ldur .JIJ~..l.l\';'\_l1 JI ~\.i: Andan 'line sahifiNHde hir zemini :iii iizre Camiiit Tahir Beybars Otuz altr siitun iizremebni tak r havernaldan iizre n ak si bukalemun ihret niimun riaksiBehzad manend miizehheb ve mutalla levhah tavaridrr Mihrabi veminberi tarzr kadimdir Lak in canibi erbaasmrn derii divannda olanmusaykal ve rnii cef la elvan elvan mevcli ebri haravi kagid gibi kaphtaslar var kim gfiva herbiri birer lvinei mor andrr Bu camiin mislidahi ar'azi(i) Misirda yokdur Cemii sevvaharu cihanbin bu camiinvaz'r esasr bevamrida lci:.ve fiirmandedirler Zira bu savmaai kadimdeolkadar sarr'atr kalernk ari ve naks i halkar ive hub ve merguh tasar-rufatr gfmagfln lar var kim erhabi kemal ve ehli vasf arnn midhatindeaciz ve kasirdrr Hakka Misrrda dahi nice camii selarinl selef var'drr kimanlarm dahi ruvi zeminde misilleri yokdur Lakin bu Minve Camiivasfdan haric ve beyandan aric hir tarzr acib ve bir tavrr garib vakiolrmrs camii vacib iissevr dir Krble kapusu iizrc l ru . tarih vazrlrnrsdrrV"lk clU\ .)~W_jl ~'' ;Jy ~l~\ ~ll I...i.~~~. 1/'\ r.:-)\ 04-)1 ~'r.)

( < l l ~ - ' j ~ < \ . : . - ~ ~ ofr.. ...I ....I[IJ YlldJZ nushasi [caruir]


23/100

SEY AHATNAMES l 785Ve iki kapusu ve bir minaresi ve ciirnle revzenleri Nile rrazrr drr LakinCam iiHazreti Orner gibi cernaati yokdur Schr in simali nihayetindevaki olmusdur Andan suku sultani icinde Camiit $e)h Misr! Tahtanive cernaati cokdur iki cami dahi var Malumurn dejiildir Maadazaviyelerdir D c ; tekvesi ve on bir vekale si ve iicviiz diikkdm ve ikihammami var Aroma Cernitil Orner kurbinde Hazreti Orner ham-rnarru ta Firavn zarnarun dan beru bir tarzu tavr iizre bina olunrnusbir turfa hammarm kadimdir Rum VI'" Arab ve Acemdc alem olmus-dur Bala zivar etgahclrr Basta girse ~ifa bulur Feth iden kibarlar duaetrnislerdir kim bir ciizam krr k gun girse rahmi rnaderden m iistakolmu s gib diirrii beyzasa olur Hatta Haareti Alinin duhteri pakizeahteri Sitti Mrsrrdan geliib ~ifa niyyetine girrnisdir Buhammam binayi h ukernavr kudema oldujiundan h an efi 1urnalarrbirer adem kaddi aIidir Avak line durub vikarulrr Gerci ovle musan-na bina dejiildir Amma derii divarlan rnii sk amberi ham abir ve za'fr-ran ile tahmir olunrnus cibsi halisden bina olurimus divar-lardrr Vebir halved divarm semmetsen kafur ve giilab v laden ve savriravihasr gasillerin dimagrn muattar ider Ve :ibl Nil olmak ile abuhavasi gavet hhif ve iridal iizredir Ve fer~i bir gune doseli bevaz tas-dir kim hala zernarurnrz jistad lar-r arirn bir tasirn ver in e vaz ermejiekadir deiHllerdir Aruma camekaru tenk vire vaki ol majn vle gavetkiiciik ve alcakdrr Aroma glIal agasl saravmdaki kii.;ii k harnrnarnven idir Lakin h avasr sakildir Ve bu sehirde yiizden miitecaviz sebil-hane ve altrms mektebi var Aroma bedasteni yokdur Ciimleesvak lar i iizeri ortiiliidiir Siddeti har ve rimal tiir ab tesir etmez Paktarikr amlart vardrr Ve vermis aded saravr kebirlerinden ka~ifsara vf r] seb.rin vasatrnda saravr mamurdur Ve Nil kenarmda bird ilkii sa ve ferah abad saravi nevbiinyad gIlaI agasl sar avrdir Ciirnlemaksure ve revzen ve sahnisirrler i Nile nazrr mcddi basarh cihannurna bir saravi alidir Bu ehrin canibi garbisinde alri viiz mamurabadan kuralar olrnagrvle gayet ganimet ehirdir Mrsrrr dahi ganimetiden bu sehirdir kim ~ebbek [1] bostanlarr ve firavan bagistanlanile bir vasiatiilaktar ve rahisatiil es'ar biladl marnure dir Ve abuhavasi gayet latif oldujiun dan dilaram mahbubeleri hubrudur Vernah bu hlarr ahmertiflevnd ir Emr-adr MIStr alacal arr ve Sivut bogasdangiyerler Ve asked halki gfm agfin cukalar ve atlas kubalar giyerlerNisvanii biritam baslarrna sivri takve ve eyinlerine beyaz ve alaca futabiir iirriir-ler Ve viiz.ler irre krl dan nikab or irriir ler Ve m ekfi lat rncsr uba-tmm temdih olunmuu ev vela has ve beyaz giil penbe m isal pimi~

[1] (Mii~ebbek) olacakEvliya Celebi 10 - 50


24/100

7S(; EVLh'A (:ELES1ragif ekrriegi Bu sch irde ekmege ragif derier Ve pestemali ve gfm agfrnsu bardaklarl rnesb ur-dur Gavrt sevi vokdur Ve canibi selasmda bagve bag~eleri cokdur Ve bu ehrin Nil karsusrnda evce pevveste ol-rnu s kavalar iizre firavni harab bin alar ve kal'a asarlart vardrr BaZItevarihlerde biladl mamur oldugu mastur Ziyareti Seyh Mrsrl Canriin-de medfundur Bu sehirde bu zivaretden gavri zivar et etmek rnjivesse rolmadi vesselfim Andan kalkub vine Nil kenarmca cenuba gidiib bessaatde

Evsafr ehri kohne ve darn diyarr kehene kasabaiimunin

Nuh nehi oglunun ogiu ebulkababit Bavzar oiHu Isrnun biriasrdrrEger bu divar harabmm asart binalarm ve pavmali rimal olan amudumiintehalartn tarif ve tavsif etsek bir miiceHed kitab olur Ancak ii~ viizhan eli ve iki camili ve bir kac dtikkanlr kasabadir Circe eyaleti h iik-miinde baska kaiflikdir Ve viiz eHi akce kazadrr N ahivesi kirk parek u radrr Hafta bazarr durur bir kasabai muhtasardrr AnI ubur idiibsekiz saatde

Evaafi Kasabai beddavi yani ehri MelHiuy[ 1]

. .

Circe eyaleti hiikmiinde Minve kaifinin tahtt h iikfrmetin dedirVe Minye k adrsma n ah ive ilhak ol unrnusclur Bazt zeman viiz elli ak-ce iIe baska kaza ihsan olunur Altrms pare nahiye kurasi vardrr Vemid gtlalin Minye agasl tahsil ider Ancak bir Mrsrr corbacrsi veni-cer i serdarr vc azab scrdarr vardrr Amma miift isi ve nakibi Minyede .dir Ve bu sehir Nil keriarrnda bir mlirtefi bavrr iizre bir vasi diizyerde yeni binalt bir sehr! miizevvenedir Zira bu mahalde Nil cenubtaraftna devr idiib bu sehr in havli hanelerin berbad harab ve yehahetrnisdir Badehu ahaIii vilavet sehrin haricinde cenub tarafmda olanvasi yerlerc eUi seneden beru hiriav i latif hanei zibalar insa etmislerCiimlesi dort bin bes yiiz tu [2] bina mamur ve miizevven hane vesaravi alilerdir Ve bu vilfiveti Saidde boyle bir irin cedid binali seh iryokdur Ciimle evlerinin derii divarlan sivah ve krr rrnzr ve bevaz tujilaHe sahibi hane ismile ve biriasr tarihleri ile bermasr ketebesile naksol unruu s handerdir Ve bu ehir ciimle on aft! mahalle ve kirk m ih-rab ve be hutbedir Ciimleden carsu icinde 'Y'usu] Bey Camii aln

[1 1 Mtllitur[2] Y ild rz niishas i [tu!a]


25/100

SEY AHATNAMESt 787ras nerdiibanh camidir Tulen ve arzan alt mrs adrrndrr Ve derunu ca-mide ciimle otuz aded kiifege tas siitunlar iizre tavandir Ve mih rabrminberi sadedir Ve hareminin etr afrrrda yirmi iki siirundur Ve ii~kapusu ve bir minaresinden gayri bu ehirde minare yokdur Ve ikicami dahi natemam vardrr Maada zaviyelerdir Ve bir hammamr vedord viiz, diikkaru var Yiiz aded diikk an dahi bir tarikde Bu camisahibi Yusuf BeiHndir Carnie vakE etrnisdir Ve yiiz diikkan Circe hakimi .Mehernrned Bey havratrdir Curnle dekfikirrler in iizerleri ort iilti kapdrrSah rab larr pakdir Her bar sakalar .lbl Nil nisar iderler Ve iit; Irarnve yedi mektebi sibvaru ve yedi kahve erbabr han i ve aln sebil ha-nesi ve otuz sekiz sekerhanesi ve eHi at degirmeni ve yedi vag dejiir-meni vardrr Lakin etmek furunun gormedim Ciirnle ahalisi hanelerindepisi cirler Bu sehr iere on yedi bin adem vardrr derier Ciimlesi garibdostlardrr Ve schr in canibi erbaasm da kala kapusu misal metin vemiistahkem tahta kapulan iizre mazgal delikleri vardrr Hini mahaldeanlardan Arab askrvalarrna kursuri urub her gece pasbanlar bu kapu-Ian sed idiib miftahlann eyhiilbelede teslim iderler Mazbut ve mer-but seh ir dir Abu h avast memduhu iiriasid ir] 1] Mellauv mahbuhurnesh urdur Ve miismirat mahsulfinrun ve tasn ifati sanayiinin meshur uciiruleden miimessek miad siikkeri ve siikkeri miikerreri ve kutru ne-bah hame visi arazii Mrsrrda yokdur tns nebatt h arne vi Sarnd a olurVe bostanlarrnda kasabi yani seker karrusi ii~ adenl kaddi ve kolkalrnlrgi olub her bogumn birer karis olur Ve ovle leziz .ibdar olurkim bir bojiurnun kat idiib emsen bir kase ~iillabl crkub .ldeme ha-vat ver ir Mutedil [2] tabia bir seker serbeti cikar Ve cirm ii cismimahvolub rakik ve nazif kabujiu vardrr Elhasrl divan Mrsirda Mellu viekeri ve kasab k arnrsr gibi yokdur Bu se hir de rnesh ur u aflk bun-lardrr Gayri csvalar r dahi cokdur Amma memduhu alemi siikkeridirBu ehirde dahi kibarl evl ival arr zivaret iderneviib vine cenuba k


26/100

73H EVLtYA CEI~EBlriflerine [1] kazarken hazreti Cibril Em in dahi kan adrvla yarub irn-dad etdiigii mahaller rriimavandir Nazargahr nebi oldugundan bu tur'aasla cerfii h afr olmadan beridir Amma akalim iMrsrrda nekadar binhalic ve tur'a var ise her sene nice kerre yiiz bin beni Adem ve ca-mu s ve Slgtr cem olub tathir iderler Amma Darud turasi Favvu'rnsehr ine varrnca asia ciir af olmaz Ve bu tur'a bu mahalden giriib ca-nibi garba cereyan iderek nice yiiz pare kuralarr rey iderek ehriBehnisa iciriden ubur idiib bir merhale verde dahi bihisab beledlerisakviderek Fayyum sehr ine andan Yusuf dervasma boyle abl hayatgiriib gavib olub aCI olur Buhayrei azirn ve hikmeti havvi kadim gol-diir Insaallah mahallinde tahrir ideriz Badehu bu Darudu Ser ifi uburidiib iiC; saat giizeri rah idiib bir diiz feza icre iiC; nriilaka yer gidiib

Evsafr kasabai kebiri SanbuCirce hiikmiinde sadihlar ilriz amrnda Hazreti Risaletpenah evkafi

maktuiilkadem ve mefruziilkalern bask a subasi hikimi var drr Ve viizelli akce irin k azadrr Alrrms yedi nahiye kuralarmdan ka drva senevii i C ; yahud dord kise hast! olur Yirmi bin erdeb gtlale maktu beleddirKenan Nilde bin haneli ve i i C ; camili ve yedi dirkkdn h h amrnamsrzve bag batke ve h an srz bir kasabacikdir Aroma ayende ve revendemihman olrnasrvciiri hir saravi azim darrseddi vardrr Tahtelkahveve futuru ve merreteyn taarm ve airiyle miisafirine bir hane (i)biminneti vardrr Andan alessabah kalkub dorcl sa at arka Nil kena-rrnca andan dord saar vine Nil ke narrnca cenub canibine aiderekzir a bu mahalde Nil deve boynu gibi gayet igri cer e v.m ider VeNil iere ormanlx ve timsahlt ve kavrklar ile munsir haramili adalarvarchr Bu mahalleri kamil sekiz saatde dolasarak gidiib

Evsefr binayi Lilt yani sehrt azimi ManfeliitBu dahi ebiilkahabtt oiHu ogullarmdan melik Lut binasrdir Def-

terhanei dehlizi Circede sehr i Men iflfit namile masturdur Galatimeshur evla olrnajnvle efvahr nasda savi oldugu iizre Manfelut derlerSebebi tesmiyesi oldur Ciree hiikmiindedir Aroma h iikfirne ti azimve bender ehri kadim olmajiivle Misrr veziri mirlivai Misrr m biresbch ine hil'ati fahire giydiriib ihsan eder Hala zernarurrnzcla musa-hih pasa C;lragl Ahmed Beye sadaka oIunub beviiz tevabiile ve Mr-srrrn vedi bol iik mustahftzan asker ile vedi vjiz on aded kuralardan

[I ] Y rlrh z m isnas t [s eri+ ler ile]


27/100

SEYAHATNAMESi 789Iki viiz kise malt padisa hi erdeb [1] gtial anbarr Yusufitahsil idiib mall fud ider Ve kendiine yiiz kise badel har ci velmasarifhay" ider Zira Berberistan ve Foncistan ve Sudan ve Elvahat vila-yetlerinden gelen nice bin cella ve tabir etdikleri kara tiiccarlarnice kerre yuz bin deve ve nice bin tavasi ve gayri siyah cerdeesirler getiriib her esirden hirer altun ve her cemelden bir gu rusve gergerdan hoynuzundan onar guru bac alub havh mal tahsil iderBoyle memerrinas veri bir sehr i derbendi canlenderdir Ve pasa tara-fmdan dahi bir aga grlali mid tahsil ol un m asrvciin alu av hakimolub kaifden senevi iki kise ve iki at ve on aded tavasi memllikve yevmiyye bes gurus kii lfe beha alub tahsili gilal ider Bir agadahi bu aga iizr e isticali gtlale geliib bir kise hakkr kudumu kaif.den alub tahsili grl ale ibram ilhah ider Zira Misrrda kul cerayc vealiyklerin isterler Ve pasa agasl kendiiye erdeb basrna iki pare alubpasava kalemiyye yedi kise verdijiiriden maada on kise faviz i kahrVe iic viiz akce ali kazadrr D~yiiz pare kura n ahivelecinden serrevikadt efendi virrni misri kise h asil ider Serdarlarr ve miifrileri venakibi ve ayan k ibari vardrr Seb ir Nilden bin adrm canibi garb abaid bir tur'ai azirn kenannda bir vasi fezada sek iz bin aln viizmamur vc abadan ve m iizevven kat enderkat biivutu bevtiilb azen-lerdir Zira zuliimden hor hakir fuk arasr cokclu r Ayanl olkadar vok-dur Lakin tiiccarr cokdur Ciirnle otuz mahalle ve otuz sekiz mihrabve sekizi hutbedir Evvela Saidii Seh id Mehemmed Bey Camii fevkani-dir Yirrui kademe tas nerdiiban He ubur olunur natemam camidirAruma vine cemaati fir avarrdrr Minaresi ve haremi yokdur Camiinalrmda sarapa d iikkfin lardrr Bn esvakrn iki canibinde kapular vardirVe vine Meh ernrncd Bey vekalesi iciride vine Mehemmed Bey Camiimatekaddcm zaviye olmak iizre bina olunub carsuv bazar vasatmdaizdihanu azim verde olrnagm cami etruisler Ve vine \-arsu icindebes kademe tas nerdiiban ile cikrhr Osman Bey Camii Gayetiilgayecernaati vafireye malik cam ii atikdir Tulen ve arz an ellier adrmdirVe yirmi sekiz ameli kargir payeler iizre kemerler dahi fevkindemiiuakkas tavan dir iki van ve bir krble kapusu ve bir minaresi varAroma hasbi bir hatibi var E~eyh Cemaliiddin derler Velivvullah-drr derier Yetrnis sene Imis savmi Davud He muk avved bir sulehayiiimmetden kimesnedir Hv rr dualann aldrk Andan Camiiil Yetim veCanri iil Atik Ve vine carsu icirrde kaif Mehcmmed Aga Cam ii vernah al lat iciride Camii Muallak Sekiz kademe tas nerdiiban He crkrl-dlglYGiin Camii Muallak derler bir kiiciik camidir Ve imaret m edr e-

(1 ] Y rldiz niish as t (erdep)


28/100

790 EVLIYA (,:ELEBI

seleri yokdur Arnm a zaviyeleri ~okdur Ve vetrnis sebili ve krrk yedimektebi ve bir daru lh adis ve sek iz marnur h aru var Carj u icinde ham,mam mukabelesinde Osman Bey ham ve Mehemmed Bey ham cum-leden rnarnur ve merin harrlar drr Ve ancak ~at u icirrde bir hamma-rn i r usiriavr hoj hava ger masr var Aruma vfib idi keelfdir Osman Beyharnrnarm derier Divarr Mrsirda misli var ise Dimyat NiH iizr e sehr iMiri Gamr ham marm ola Vasfmda kilki cevahir nisar Ial bizebandir Ga-yet musanna ve t a r h i ziba v e b i r i a f vi] rana ve c l i l k iisa] h a r n rn a r m ru~ina.d irVe ciimle bin diilddndlr Serapa iizerleri ortillii ko vah drr kim Acemdiyarma m ah su sdur Bezazteni olmarna grvle ciimle nadirat hanlardamevcuddur Ve gIlal baz arr ve kovun bazari ve on ik i bazar rnev-danl armdan gayri avret bazar r mahalli ~ehrin haricinde bir kesifkirli bu'lasrk dolasik sok ak h baca rdrr Bu sehrtn ciimle esvaklaribir miirtefi vire vak i olm ajhvle bfiladan siifliye yahud aa~hdanvukari bir carsu iere nazar olundukda adEm dervasi ternevviic iderVe ek ser iva evlerinin kap ular md a ve atebei fililerinde gfmagfm naksHe Ayet (:~::-- < \ ; 1 \ t .lb:_H':'A .:..~JI~ cr I ~ J I J :~ ' I . . \ l _ , ) tahrir o lunrnusdur Sii al :idubBu k ap ular iizre btl rn iin ak k as A)'etlerin ash nedir didim Malmrn zeka-tm ver iib h acca gide nler in h iivurla rrdrr kim sab ibi hacdan geldikdenak kaslara] boyle tahrir itdirir deyu cevab etdiler Ve ekseriya bu ka-pularm kan aclarr m unsrr h ararnisi h avfin dcn rimsah derileri rmh lrdrrKal'a kapusu gibi aleti harb kfir etmez timsahlr acib ve garib derva-zeler dir Ve fibu havasi lfitifdir Cabeca mahbub ve rniimtaz fedavicivanlarr olur Bag ve bag~e ve besat'inleri bi~iimardlr Ve NiH Muba-rek cus'ii h ur usa geldiikde se hr in simalin de can ibi garba cereyan identur'a kenarrnda ahalii vilavet vakti a srr dan vak.ti gurubadek zevk safaiderler Halklnln re n gi ru vl erj humret iizredir Kar kisibleri alaea vepestem al ve mavi bez ve ak kenarh gomlek bezi ve guriagfin esvalarfiir uhr idii b kefafr nefs idioirler Yetrnis vag dcgirrnerri ve viiz yirmikendiim dakikt rakik degirmeni ve virrni aded kahvehanesi boaaha-ne si ve mcvh anesi buluour Ve bir mahalle ve hu dih aue ve bir mahallekrbrihane ciimlesi iicvtiz kefere ve feeere(i) menhus haneleridir Arnm aRum ve Ermeni ve Firenk yokdur Defi eu' iden tenaviilatm be)an iderEvvela has anison ve corek otlu cakrl etrnegt ve sim simli halkaikahkl ve karise pevn iri ve beyaz terevagh futur ~orcgi ve vumurtaliboregi ve mutabbaki ve bevaz musaffa aseIive miismirarmdan limonuve turuncu ve rumm arn ve n ahrk asi ~okdur Amma cevizi ve muzuyokdur Ve halk i gayet garibdost ehli hakdrrlar


29/100

\SEYAHi\T:'IAMESi 791

ZiyaretgahlarlD beyan iderEvvela afitabl nihani ve kameri zindegani EHeyh hazreti Mehem-

medi Za'flrani esvaki sultani cenbinde bir kubbe icinde medfundurVe EHeyh l\.1ehemmed Enfasiil Magribi Mescidi kurbinde asudedir VeEeyh Mehemmediil Kabih Camiiilyetim kurbinde medfundur Vebuna karib Eeyh Abdiakerim ve garb canibinde E.Heyh Abbas vekible canibinde Eeyh Sitleymant Siileymani [1] ve zi)areti l\iakamcErbain ve kaif saravf i) kurbinde Eeyh Osman ve ehrin vasattndaE~e)'h Ebiilhasan Bunlardan maada nice bin kiban evliva merakidkubablarr var Amma bu kernteri ahkan ibadrn atebelerine viizirrnuzsiir iib himmetlerin reca etdijiirniz burilardrr ::;-1\0 r -: ~~\Lv,.l.~ Ve suIehayiiimmetden goriidiigiimiiz mazannei kirame kimesnelerden sevh AliiSennari ve mutarras cardarh essevh Mehemmedi Manfeluri bir vajiu-bali mudhik ve aiifte ve avvari tarr ar gor in iir Am ma h afizr kelamul-lah ve n ice kerre keif kerametleri rrralfrmumuz olruu sdu r Ciimledenbid Kamarricsa kal'asr fethin vaktii saat i ve derece ve dakikasile eUisekiz gun mukaddern riiva tariktyle rebsir evled i Mecaz ibu ndan birbudala tekeIliifden beri mutarras bir caridrr Bu can dan rne:un olubbu schfr-dcn uc;i.incii giin hareket idiib cenub taraftna altr saatde

Evsafr kal'ai Lftt ehri kadimi isyutLisam krbtide bir kehene ismidir kim cemii ulurnu Hazretiidrisden goriib bin sene muammer olm usdur Efvah i nasda Sivut der-

Ier Zernam kadimde bir kal'ai metin im is kim Amr ibniil As karrrilyedi ay muhasara idiib badelfeth vine dusmen destine giriib muta-hassm olrnasmlar deyu kalasrru n burc bar ularrn miinhedim idiibhila aSart b inalarr azhari m inesse.msdir Canibi er baasi ucur um sehir-dir Circe eyaletinde baska kasif likd'ir D~yiiz askeri He ve Mrsrrrnyedi b6liikden iicviiz asker ile dor d yiiz yirmi kuralardan seksen beskisei ve on bin erdeb glI&li tahsil idub divaru Mrsird a rnuhasebesingorur Ve pasa taraftndan glial tahsiline ve isticaline iki aga savirkazalar gibi mernur olub altr yedi ay corunlardan gIlal cern idiibgemilerle 11181ra gorrder ir ler Agalar dahi kendiilere iicer kise tahsiliderler Lakin pasava kalernivve vermezler Ve yiiz ell iakce ser if kaza-dir Nahiyesinde viiz bes pare imar kuradan ve ehirden seney! sekizdokuz kise hasrl ider Ve mezahibi erbaadan miiftiIeri ve eyhliIislamlve yedi boliik serdarlari ve ayan kibarlart vardir Ve sehri Nilden iki

[1] YddlZ niishasi (Selmani]


30/100

792 cvu YA (,:ELEllibin adrrn bald garb canibinde bir miirtefi topruklr piisrei ali iizre bagve h u rrn alrjh az bir ~ehri kadimdir Ciirnle dord bin sekiz viiz tujilabinah tabaka tabaka hanedanlar ve gavr i siiknalardu Ve ciirnle vir mialtr rnihrab ve dokuzu curn'a maadasr mesacidlerdir Evvela CamiiCedid Mirliva Yusuf Bev bin asrdir Tulen ve arzan elhser adrm veciim le virrni alti siitunu zenburilerle somaki lailgun amudu mevzunlariizre sade tavandrr Bir minaresi ve ii~ kapusu var Andan Camii O m~meyye(i) atik Sol canibindeki knpuaurrdan on kaderne tas nerdiibanHe enilir Tulen ve arza n seksener adrmdrr Cemti enderunu birunundaciimle seksn bir beyaz merrner iruadlar drr Ve hareminde dord hurmave nabrka dirahderi He rniizevveridir Minberi hasebi musarrnadrrKapusu iizre kufi hat He besmele ve Ayetiil kiirsi ve sahibiilhayrathalifei Omer ..& . .UI,s':') tarih Sene ~1.1f'i- Hirii fetihde Hazreti Orner iciinbina olunrnusdur Bu tarih tamir termirnine tahrir ol unrnusdur Birruhaniyyetli camii atikdir Bazrlar Hazreti Orner narnile bina oluri-rn amrsd rr Ali Fatrmivvundan Halife Omer biriasrdrr kim ~ I . - _ i - de MI'sir a malik olrnusdu derler $J\)\Jc ":'J.,.II Ve carsu iciride Camiili HumsiOn sek iz rnerrner pa vel er iizre taklardtr Dahi fevkinde levhah m ii-rrakk as tavan ve iki van kapu ve iki tabakali bir minarei mevzunuvar Ve Camii Kadt Sadrii.ddin On iki sutun iizre bina olunmus tavanltbir camii cediddir iki kapulu ve bir minareli harernsiz camidir Bucevamilerden maada zevavilerdir Alti tekve ve yedi medrese ve vetrnissebil ve kirk rnek teb i sibvan ve bir dariilkura ve iki dariilhadis vealri vek ale ve bir hammamr var Amma gavet musanna bina ve abuh avasi miiferrih hamrnarm dilcudur Ve ciirnle ii~yi.iz altmrs diikkan-drr Lakin bezaaistam yokdur Aruma kuyumculara cokdur Bu yedikahvehane ve kirk tahniyye dejiirmcni ve bes yiiz at degirmeni gayetcokdur Bukadar degirmeni dakik alettahkik gavr i sch irlcrde yokdurZira beni Ademi cokdur Ve tasra kuralannda olan mah luku Hudabu ~ehir degirnlelerine muhtacdrr Her dejiirrnen ziamet timardan alave latif akaratdir Halen eyhiilbeled defterile bu ehr icre yi.iz kirkalt. bin adem vardrr derler Hakka ki her kUi_;e ve puce ve esvaklariomuz omuzu sokrnez beni Ademdir Ve zernaru kadimdc gavet mamurabadan kal'a ve ehir irnis Cenub tarafmda kal'a asarlan ve saravrali ve karl kadim esaslarr zahirdir Ali Osmandan mukaddem Circehakimleri bu ~ehirde vezaret He hukurnet idiib bu ehirde sakin irnis01 asrrda bu ~ehir virrni yedi bin hane ve on dort hamrnam irnisBir kac muattal hamrnamlar m ve ce vami ve zevavilerin hakir gor-m iisii m 01 imareti abc1dalll bilir vuz krrk alti vasrnda zinde dvanmisal ciinb iisii hareket ider ~cyh $iicaiiddin gordiim deyu nakl etdi


31/100

- " \\SEYAHATNAMESi 793

Ve bu schrin canibi erbaasi uc;urum bavrr lr yerIer olm agrvl e dayirenmadar etrafi ehirde kal'a kapularr gibi tahtai merin bablardrr Sebiiruz didebanlan nigahbanhk id er ler Zira canibi garbisinde asi


32/100

EVr,tVA (:El,EBisahabei kiram ve evl adr zevilihtiram asudedirier Ehli beledin eha~deni [1] He hini muhasarada ehid ol mus ycdi yiiz esh abr giizinmedfundur der ler Hakka ki ciimlesinin kabri ser iflerf malurndurEger tahrir etsek tatvili kelam olur Ovle bir mezaristanr nriinevver-clir kim anda asude ol anlar (MIsra)

Kimi Cemdir kfmi Dtird yatan meutaqt soyletsenAmma ehr iciride miitevekkili ebrar ve mutasarnft esrar

q!jeyh ishender ve cebbarve dibindcki cisir kcnarmda e)h Mehem-media Me- tub ve civannda eeyh Rudi hazretleri sadatr k irarndan-drr lar ~.::I rt:lo ...mz-J Badehu bu Isvurdan refikierimiz He kaIkub cenubcanibine cisri sultan! iizre ubur iderek bir m iifik a diiz sahradagidrib

Beledi ~utubSiyut kazasr haddinde i1tizam iicviiz evli rniisl im ve kibti kura-

srdrr Bir krrrruzi cebel iizre mamur ve abadan beledi .kadirndir Bucebel rizre evayili a'sarda bir kaI'ai metin var imi Hala eseri bina-Ian rniimavandrr Bu Mera cebelinin canibi arkisi harabistan maga-r istarilar drr kim beni adem var majia harab [2] idemez Adclncdeh set h asrl olur Bu cebel iizre bu mahalle Vadiiit Tayr derIer

Evsafl Cebeliit Tayr Cebeli Tayliman dahi derlerVe acib ve garibii vacibiisseyr

Bir ternasagah ibret mima cebeli azimdir kim temdihinde lisank asrrdrr Her sene fash rebide canibi Rumdan nice kerre yiizbin tuvuru gfin agfrn geliib bu cebel iizre meks idiih mihman olur-lar Amma laklak kusuridan ve saka kusun dan ziyade miirglar vok-dur 01 cebel irzre ve detli sahrada bir kadem basacak a rzi haliyekalmaz 01 gice ciirnle tuyurlar ovle savha ururlar kim istima iden-lerin zehresi


33/100

SEYA HATN A.l\'IESi 795

cok dur Cemii miirgler bu rnezara geliib feryad figan iderek deveranidiib ziyaret iderler A ndan vine m eak ur cebel iizre meks iderlerBu mezk ur kefenli ku~larln ~ogu mezardan rasra numavandir Kefeniicirrde asla ciir-rirncm is ter ii taze tiigile durur kuslardrr Ve kefenlerihurma lifindendir' Bu tuvurl arm kefen ile mcdfun olrn asrn m aslufer'in bilir~ adem yokdur Ve bir rniiverrihi alern tahrir etmernisdirHatta hakir: iki kefenli tern taze k uslar la~esin Kethiida ibrahimpasava getiriib manzuru saadetleri oidu Badehu bu kuslar alessa bahlavakti safii ki ohir .Jl\ .:..i;~JI mabeynlerinde bir feza' ve ceza' ve grr ivferyad kopar kim istima idene bir veh im arlZ olur Vakti seher kiolur bu cebelde bir garr azirn vardrr or garr azirn iizr e cemii miir-gan savha i edid urarak berheva olub pervaz iderek yedi kerre savhaiali ile bu garr cevelan devran iderek tavaf idiib vine gann ornind ekat enderkat meks idiib gfiva bir mesverer iderlcr Badehu herecnasi tuyurun icinden birer rniir g garrn icin e girlib artrk crkmaz larTa 01 m iirg garr muzlim icinde can vcrmeyince cemii ku slar rave-ran etmezler :Bazl iceei gara giren kuslar can havli ile tasracikrnca gayri kuslar aru doge doge gara korlar Yine crkarsa mirikar-larr ile kat! idi.ib gayrisini korlar Ta ki emsi atctab burcundan cik-drkda ibtida turna kalkar Andan miirgu kemazar ker kes andankarakus andan cavlak ve andan laklak Velh asrl eemii tuyuran kanatkakub bu cebelden kalkub berheva olub bir glllle savhai hazinkoparub istima ideo canlarrn can Ian ve can I cananlarr bile rahatolub kamil bir saati rriicumi bu cebel iizre boshava esvatr latif ile yedikerre giiriih ~giiruh deveran etdiklerinde evci asiirnarida giines gavibolub perriibali tuyurdan zemin ~ibi[ 1}muzlim gibi olur Vine bir saarde nsonra alav al av remma remma cemii m iirgaru H ucla ciirn lesi turnakatarr olub cenub eanibine divan Foncistana andan Nilin basimubur idiib hu Misrr ceziresinden crkub Bahri Muhit iizr e vine cenubadogru gitdiklerin Portakal ve Hind gemilerindeki ademler gorrniisl.er-dir Aroma andan ote ne canibine gitdikleri malum dejiilclir BuBahri Muhiti ubur idcn leylek k usu dur Yohsa gavr i tu vur lar Misrrceziresinden crkmazlar Anda sehilierler Her diyar mlirgunun birsevahili ve bir vavlag: vardir Amma sevahilde yavru crk arrnaalarZira iddeti hardan vumurralari piser Harta hakir bir kerre Mekkedeiki deve kugu hevza sr buldum Bir canibinden deliib icin hosad ubRuma got iir mk mii lahazasmda olduk Meger siddeti hardan alap isrnis Mezkur kuslar tayeran idiib gidince nice kirnesn e He mezkfircebelin zirvesine urue idiib mezarlarda medfun kefenli kuslar i

[I] Yidiz niishasi (sebi)


34/100

196 EVI.,lYA (:ELEGItern asa idiib merkum gara varu b icert gird ik Olkadar muzlimdeiW Bir garr aairndir Amma hilahad vela gave mi.irglar laelerirayihasmdan adem ani vahid vuramaz [1] Sermest olur Mu-kaddema eemii miirglar eebele geldiiklerinde her ecn asr tuvurdanhirer m iir g bu garrn icine giriib kalmisdr 01 miirg ecnasm ciirrrlesirnezkur garrn kubbeleri delilderine mink an ve periceler in sokub 01-rrriisler Ve asrlrms dururlar idi Ve ziri garda paymal olan laei miirganbu minkartndan astlub diisenlerdir Ve her sene ciimle ecnasi tuyurangeliib bu eebeIi bu tahrir olunan iislub iizr e ziyaret idiib bu gar ierebirer nevi tuyuru kurban idiib Asvan ve Sudan diyarlanndan uburidiib Bahri Okvurrus iizr-e giderler Behar eyyamlarmda vine sevah il-lerinden avdet etdiiklerinde vine bu eebeli piiracibi ziyaret idiibk elevvel yedi kerre devr iderler Amma gar iere k usl ardan kurban et-meyiib ve gice vatrmvub ubur iderler Ve bu gar icr e bid biri iizreYlihlub per ii balleri ile kadid kalan ku~lar l:i~esinin haddii hasrrn Ce-nabr Bari biliir Her sene ternasagahr ibret miimadir Amma ahalii vila-yet bu kuslarrn her sene geliib boyle cemiyyet ile bu gar iere birer cinsmirrgu kurban idiib gitdilderin 5.bai.i ecdadlarmdan beru tecriibe errrris-lerdir kim eger bu gar iciride minkartndan asrlrms kalrms bir kus kal-mrvub ciirnl esi yire diisrnusse kahtu gala alarnericiir derlcr (;iimle halkterekelerin der ambar idiib htfz etmejie baslar-lar Hakka ki vine rnii-l:ihazalarI iizr e kahu azirn olur iki ku s bulunsa reayanm tohmu an-cak cikar D~ bulunsa ganimct olub NiH Mubarek on altr arsm cik ubmalt gadisahi cikar Eger maslfib kus dord bulunsa Nil yirmi ar srntasub cemii iim ena ve miiltezimin gani olurlar Ve eger miuka-rmdan maalub ku s bes bulunsa Nil vir mi ik i ars m tasub ciimle reayave beraya bay olur Eger ku s alri bulunsa Nil yirmi alti zira geliibganimet olur kim hububatlari ~,_ ~\.. ~3._ olub ciimle reaya ve iimerave kessaf ve miiltezimin corunlartndan[ 2] mahsulfirlarm ka ldrrmajiaadz olalar deyu miicerreb itikadl fellahloi Said bovledir Ve vine bi-emrill5.h ovl e olur Hikmeti garibedir kim bir miirgu vahsi ve hevayihiisnii rrzaslle geliib bu gar iere kavalarrn rahnedar yerlerinde min-kart ve nahenlerindeu asrlub miird ola acib ve garib ldn keheneikadim mutalsrm measiri[3] aaim dir kim ila el'an ameli caridir Zehisihri i~azdlr Hamdi Huda alemi seyyahatimizde boyle bir temasaviazimei sevr etdiik Badehu bu mahalli ubur idiib vine tarafr eenubasadrnan h beledlcri gecirb alt. saatd e

[1 ) Yddlz n iis h as : [du ram az]2 ] [yani hanna n)[3 J " [me asrr ei ]


35/100

SEYAHATNAMESi 797

Evsafr Kasahai Ehu Sihl 1]Circe h iik.miirrde kos sah ibi ka~iflikdir Hil'ati Circe hakirniriden

giviib ziri hiikmiinde olan iki viiz pare kuradan vetrn is kise ve virrn ibin erdeb giiai tahsil idiib Ctrce divanrnda muhasebesin goriir Grla]isticaline agasl Circede mukimdir Yedi boliikden asker ve mufti venakib yokdur Amrna vii: elli akce kazadir Nahiyesi seksen kur adirBaar mahalde taht kadrsm a ilhak olunur Sene vi b es kise h asrl oluriki bin hane ve' yedi mihrab ve u


36/100

798 EVLtyA. (:ELEBi

Beledi ~eyh ibni AbidSelim Haria muti olan mesavlhlerin ziirr ivvetiridcndir Bu kabileye

Ha vvare defier MISlr ktih evla nlarr bu kabailde olur Yerrnis frrkaasavir ikabavildir Ci.imlesi birbirine h asrrn btm lardrr Amma ciimledenbu kabile (i)Abid seci bah adir ka vmdir Ciimle sekiz bin asker feta oluribni Abidin sak.n oldugu kura bir vasi mahsuldar sahrada bes yiizhaneH ve bir carnil i ve bir darrsedli ve mamur eyh Abid saravhbelidedir Ee)'h Ebu Neha [1] hazretleri anda bir kubbei sagir eicincle hazrrdir Himmetleri n aztr ala Her levlei Curu'ada sevh ibniAbid bu zivar etga hr Ebu Necada Mevludu serif idiib fukara vezurafava zivafet ider ve hakire bir deste kuyruk Havvare tay bagl~ladlAndan kalkub vine Nil ken arrnca geliib cenub tarafma NiH Mubarekgavet dolasrrusdir Ve Nil gaver vasi olmaglyle cez ir e cezire olmusdurkim herbir cezire azim orrnan lardrr Bu mahallin Nilinde timsah veNil an gayet cokdur Kacan kim NiH Mubarek ~u~u hurusa gelse burnab ald e Tur'ai Reml derler bir tur'ai az.im dir kim Nilin msfi 01tur'ava cereyan idiib nice bin pare kuralari rev id er sedid rur'adrrBu tur'a icine timsahlar girmeden havf iderler Zira bu tur'a Nildenavr uldujiu mahalde bir amudda timsah tilsirm vardir Hemen timsahbu tur'aya girin ce karru iistiirre geliib miird olur 01 ecilden timsahhararnzadeler Nilin krr mrzr camur lu akclujiu mahalde adem ciissesikadar ve dahi kiiciik sengin taslar yudub aglr olur Kamil kirk gunNil dibinde cezireler mabeyninde er bairi cekiib vatar 01 mahaldeibad ul lahrn evladlari ve hayvanatlan bipak [2] biperva Nil kenarmavarub def'i atsan iderler Amma gayri zeman merdii zenan ve srbvancemiyyet ile sahili Nile varub nabutlar He Nili ura ura su alrr larMel'un timsah bazt mahalde frrsar bulub atlari ve develeri kapubNile cekiib cezirelcrde tenaviil ider Gayet zorlu mel'undur ina karadamehareti yokdur Zira e ller i ve kic avaklari kuvvetsizdir MeharetiNilde k uvr ugrvledir Bazr ademi biit iin vudar Kii ciik masumlarr hodevlabittarik yudar Amma bazr mel'unu meakur Tur'ai Reml sidderimahallinde topar ltvub tur'aya dahil olunca tesiri trlsrmatdan miirdolub fellahrn derilerin kapularma mrhlar lar Bu tur'ai ubur idiibvine cenuba 7 saat gidiib Nilden baid

( 1 J Yrldrz niishasr (Ebu Neca )r 2 1 ( b i b a k ) o l a c a k


37/100

SEYAHATNAMESi 799

Evsafr kasabai TimaCirce hakinde Tahta kazasi nahiyesinde iltizam bir beldei be-

namdrr Bes viiz haneli ve iki cam ili ve bir kahveli kasabadrr Dan-eddi bir saravi alidir Haftada bir kerre azim bazarr olur Cabecabag~eli ve bir sakrve ve zaviyeli ve bir miisafirhanesi var drr Andankalkub kah Iebi Nilde ve kahice alarka mahsuldar hurmalt kuralaricre ubur iderek bes saatde

Evsafr kasabai TahtaA l i Abbasiyan asrrn da bina ol unrnus Circe hiikmlinde otuz kise

malt pad isah i ve ii~ bin erdeb gtHil ver ir baska kos sahibi iicviiz ken diiasker ile kiikmider kaiflikdir Lakin yedi bo lukderi asker ve eyhulis-hin1 ve n ak ibu le sr af ve zabit ser darlarr yokdur Amma viiz el li akce sir inkazadrr Bir miiddeti yiiz elli pare nahiye kuralanndan on kise hast! olurGtl1U isticali agasl Circede sakindir Ve ehri Nilden baid bir m iirrefivar ve bavir iizre vaki olrnus 01 kadar abadan de gil k asabadrr Arnrn akadim a'sarda gayet imar diyar imis Asan binalan zab ir dir Cii m leimar i hala iki bin hane ve yirmi mahalle ve vermis mihrab vedokuz hutbe ve iki tekye ve bir kiiciik muzlim ve kesif hammarmve viiz rrrikdarr esvaki muhtasari var Bedasteni yokdur D~ vekalesive lie; kahvehanesi ve virrni sebili var Ve bu ~ehirde lie; minare n ii-rnavanclrr Maada minaresiz zevavilerdir Ve ha vasr sakildir Ve h alk ifakirlerdir Bu sehrin kurbinde cer evan iden Nil icre cezireler var kimbavabarurrdan [1] adem gayib olur Kant tirnsah i bicenah mel'unlargayet cokdur Ekseriya ban feta lar timsahlan katl idiib derilerin buehrin dervazelerine rmrn srr havfinden rnrh lar lar Ekseriya bablarrrimsahlrdrr

Haki pakinde asude olan kjb arr evliyalarl bildirirEvvela sehr in haricinde krdvei rical ve nokrai kemal e~~eyh haz~

reti Ahmediil Fer~al Nice bin kesif kerametleri zuhur etrnis emriazim ulu sultarrdrr Ve civartndaki Cebbanede nice ziyaretler dahietdik Kahulii dergahr izzet ola Andan vine canibi cenuba nahlistanbostanlar icre dord saat siddeti harda gidiib

[11 Boyle har ekelenrrus (beyabanmda) olacak.


38/100

HOO

Evsafr hiikumeti beledi CezireCirce hiikmiinde kos sahibi i . i < ; yuz tevabie malik iki vuz pare

kuradan virrni kise mal ve on bin erdeb glIal tahsil idiib Circe diva-nmda muhasebesin gor iir yiiz eHi akce kazavi asi.imanidir Miiddetii i < ; kise dutar Yedi boliikden askeri ve gilal agasl ve miiftisi ve nakibive ayanl asIa vokdur Ka~if sakin oidugu kura kasaba var bir dariid ivar beleddir Camii ve bir kah vesirrden gavri carsu v pazardan vegayri imaretden bir eser yokdur Amrna beyaz kubbeler icre ziyaretlericok dtrr ismi ~erifleri hatrrrmda yokdur Ciimleye bir Yasini serif tilavetidiib sevablann ruhu piirfutuhIarma hibe eyledik JI.i ...I J . : . i i : Bunda ikisaat istirahat idiib iddeti har zevale vardrkda kalkub vine cenubaii


39/100

SEYAHATNAMESl SOlmedreseler var'drr Hocrelerirrin vazifei muayyeneleri vasrldrr Ve virrnisebili abl havvam ve on yedi mektebi sibvaru nflaru ve aln vekdl eve han biri Selim Kaif ham ve bid Keskek oglu han I Bunlar rrra..murdur Ve bir h ammarm ve viiz diikkaru var Bezasteni yokdur Veevleri olkadar mamur degildir Ve muazzam saravlarr yokdur Vefukarasi cokdur Ve h'urrnasr ve bag~es' azdrr Sidderli ruaigarda tozucokdur Memduhattndan ctmegi ve mavi bezi mesh urdur Arnrna bos ..tanlarr cokdur Ve gayet mahsullii zemini vardrr Bir kile tohmu ellikite hubub ver ir Baklasi firavan olur

Ziyaret etdigimiz sultan) alianlarl beyan iderEvvela fazrl ve alim ve emin ve salim eHeyh hazreti Ebiilkasnll

Kabri} miinevveri bir kubbei piirenvardir kim sebii ruz hal sahibikimesnelerie memlil z.ivaretgahr ii'nasd ir Bu ehirden kalkub kah sarkave kah garba ve kah kible ve kah cenuba Nilden baid ubur iderdikZira ban tur'a ve halicler tasub gecmek muhal olub vollarr yemin veve vesara dolasub hayh iisret ~ekerek yedi saatde

Evsafr kasabai irin MeniyeCirce civarrnda kos sahibi baska kaif hiikm ider iki viiz pare

kurasmdan vermis kise mal ve on iki erdeb glial tahsil iderler Ancakviiz tevabii var Yedi bolukden asker ve miifti ve nakib ve ayan esrafvokdur Gllal agasl Circede sakindir Ve Tahta kaza sma mensub viizelli akce kazayi asumanidir Altmis yedi pare nahiyesi kurasrndansenevi bes vjiz guru peyda olunur Ve nehri Nile bes yii: adrrn karibbir m iirtef i verde iki bin evli ve on yedi mihrabh ve ii~ hutbeli birkasabai rmizevverrd'ir Evvela carsu icinde Sultan Mehemmedi EkradCamii tulen ve arzan krrkar adrmdrr Ve cirmi [1] etrafmdaki siitun ..lar enderunu camide otuz iki amudu mevzunlar iizr e n aksi ibretasar kalemkari tavandir Ve ji c ibret niirna mihr abr ve bir musannadograrna haseb minberi kapusu tizr e tarihi budur(.t.:.~J 0)\;') ~_;I .( .....~.) f(":' jJ c . ~I J . ..4- ~_;~I ....\~ ~l:j~v - - I)tahrir olunmusdur Bu 01 Mehernmedi Ekraddrr kim Misirda imamlSafi. iizre kubbe insa etmisdir Ve vine anda inlaml Safii cenbindemedfundur Bu ehirde bundan ulu cami yokdur Maadasi mesacidi

[1J Ylld,z niishasi (haremi)Evliya


40/100

302 EVLty A (ELEBt

mamurfardrr Bir harnrnarm ve iki ham ve yedi sebili ve u~mektebiebcedharn ve iki viiz diikkarilarr ve vedi kahvehanesi var Abu hava-smm Ietafetinden maada Rum baglart gibi bag-Iarlnda abdar iiziimiiolur Ve halkr gayet karib [1] dostlardrr Andan kalkub vine cenubtarafrna gah Nifj kenar mca kah Nil bovunca mavi civit bostarilarr ke-nannca ve gah nehri nilden baid verde nice mamur hurmali ve bagve bagt;eli kuralar ve sakrveli savedar dirahtli zaviveler ubur iderekkamil iiciincii saatde

Evsufr !jehri azim ve taht. Saidi kadim eyaletidehlizi Habes ve binayi Tofes benderabid !jehri

mamuru CirceBadettufan ebu lkababrta ogiunun ogiu Totes binasrdrr Badehu

oiHu Circise devlet intikal edince Circe sehcin olkadar imar etdikimguya Seddadin bina udiigii Baih .irem idi Anm it;iin bu ehre Circise-den galat Circe derIer Hala eyaleti Misrrda tuglu mieirniranlrkdrr Hassthiimayunu alti yiik akcedir Mekke ve Medine ve Asitane tarafmdabir hizmeti padisahi oldukda bin adem ile sefer eer Yahud hini az-Iinde Emiriilhac olur Mansibr az imdir Evaleti Circede ciimlepare abadan k uradrr Lakin bin vermis bes pare k urasi mid gdalehagltdIr Senevi bu kuralar seksen sekiz bin erdeb glIal verirler Lakinvilfi yeti Circei dord kerre viiz bin ve otuz alrr bin erdeb gtlale viiri ..dirler Yiiz seksen bin erdebi Mrsir pasasma fayiz kalrr Maadasi Circehakimine kaltr Aroma evalerindeki kuralarrnda vii: kirk pare belde(i)azimlerin gilall eri bilciimle vakfullah taraftndan hakim zabitleri tahsilidiib Carnii Ezhere ve gayri Camii Selatirrlerin miirtezikalartna vazifeverirler Mezkur kuralara mieirniram Circe vazrved idiib dahlii taarruzetrnejie kadir degilclir Eger zulmen bir ey etse iiciincii gun Mrsrrdavermis bin alem He ulemavi Misrr guliiv idiib zulrnii men iderler Vebu iklimi Circede dahi tirnar ve ziamet ve alavbejii ve ceribasi kura ..larr yokdur Ciimle kuravi sultan! vakfullahr silbharridir Bu vilavet ..den hakimi Circeye scnevi bervechi adalet badelharci velmasarif ii~ ..viiz kisei rntsr] kahr Amma merhum Circe hakimi Ali Bey ahaliibeled nakilleri iizre iki kerre viizer bin gurus kendiiye hasrl iderrnisTahkikdir Zira defterhanei Circede Ali Bey iradi ve masarifi man-zurumuz olmudur Zira eyaleti Circede otuz yedi ka~if vardrr Ciimlesi

[1] Yildrz niishasi (garib)


41/100

SEYAHATNAMESi 80~Circe hakiminden hil'ati fahire giverler Misrr tarafma asia rnirracaatetmezler Ve ciimle iklimi Circe oruz bir kazadrr Alelumum ciirnlenevahi kuralan altr bin viiz verrn is pare abadan kuralardrr Lakinvakfullah kur alari ile hisab olurrmusdur Bu mezkfir kuralarda ciimle~eyhiilarabl uryan altr" viiz sevh kabail sahibleri senede bir kerre divaruCirceye geliib hakimi Circeden tecdidi biat idiib h il'nti fahireler vealaca abalar giviib mali pad'isab ive gtblli asker! tahsil iderler Ve bueyhlerin itrifakivle Circe hakimine mezkur kuralardan kiilfe iciin senevi on bir bin koyun ve yiiz bin erdeb sair ve elli bin erdeb hrn-ta ve kirk bin erdeb bakla hakime zahire i~iin hedaya get ir irle r Ha ..kim dahi virrni bin erdeb gtlali ve krrk bin erdeb sair i basma cernolan iki bin asked tayifesine tayinat verir Masarifi azimedir MabakigthHi fiiruht ider Ve kanunu selef iizre eyaletinden hakime bes viizhavvare kiib evlan at gelir Haliyetiil haliyedir Ana cunii cera yokdurElbette gelir ve badihevadan ve ciirm cinayetden ve dahi hcdavalar-dan bin bes yiiz at ve yedi sekiz yiiz kadar cleve gelir Amma bu di-yarda asla kattr gelmez ve pe vda clahi olmaz Karun bu diyarda garkolalt karrr hasrl olmaz Ve hakimirie bu eyaletden glIal tasrmak iciinher sene bes bin esek gelir Ve tur'alan ve halicleri ciirf etmek iciiniki bin slglr gelir Ve iki yiiz tavasi ve bir m ikdar i gayri sivah memohiklar ve bihisab gunagun hedayalar balada tahrir olunan kabile begle.rinden ve ~eyhiilarab ve sevhulbeledlcrden ve cemii kessaflardan vesayir ser ikarda olanlardan elbette bu hedayalar haliyedir Her senegeliib bihisab mal menal olur Amma bu irada gore masarifi dahib ihisab ve harici kirabdir Evvela MISlr pasasma beher sene vermiskise kalemiyye ve kirk aded kii'hevlan havvare at iiC;ii pak besath vebiri altun zincirli ve murassa zeynli ve krrk mernl ukii siyahru Arabve on siyah cerde habesi tava~i(i) lail c;ehre Bu memaliklerin ciim-lesi gunaglln Iibast fahireler ile miizeyyen olub her birinin destindebirer bog~a ve yahud miisk ve giilab ve amber ve kafur ze ziyad[ 1]ve deridarn fi l ve ahai fil ve siper i pi] ve kimahti timsah ve aletiharh makulesi hedayalar ile ciimle esved gulamlar alettertib gelirIer-Aroma virrni aded Fonci ve Afnuvl burunIan ve gfl~larl merrkugluesmeriiIlevn cevar iler tehidest gelir Arrlarrn hedayalan mesturdur Veviiz refs beledi develer gelir Ve bin erdeb bugclay ve bin erdeb mer-cimek ve bin erdeb firik ve bin erdeb ~air ciirn le arpa eminine vekilerci basrva teslim olur Ve bin aded koyun ve bin re's koyun dahivekiliilharca vast! olur Ve pasa keth iidasma senevi virrni kise veon zi~ti arab ve on bes tavasi aga ve bes katar deve ciimle sukker ve

(1) Y.ldlz niishasi [ziibad]


42/100

801 EVLiYA CEI ..EBikahve ve ades viik led iib ovle gelir Ve ~ehir havalesine ve divan efen-disine vel hasrl Misrr vezirinin madud on vedi nefer serikarda olanmeratib sahiblerinden gayri ra akkambasi ve mes'alci basrva varrncalavuad ve layuhsa hedavalari ve ihsanlarr Circe hfikiminin kapu ket-hiidasi elile vasrl olur Bu hedayalardan maada idiyye iki kerre he.davavr kesireleri gelir Ve bir kerre dahi Niliyye p iskesi gelir Ve hi.hisab hedayalart Misir iimeralarrna ve mollaya ve savir serikarda olanMisrrrn yedi boliik askerisine kendii tevabiinden bin aded askerineve gavr i vacibiirr eava ve lazimiilhimaye olan kimesnelere ve eimmeve hute(b}a ve mesavihana kiilfe tayinat verdiigii masarif serrevi dordbin koyun ve yirmi bin erdeb hrnta ve kirk erdeb air ve beheryevm vir rrriser bin ekmek Her ekmegi seksener dirhemi said. olmakiizre ve bin kantar vag ve vermis kantar hal ve iki viiz ferede kah-ve bin gemi odun ve nice bin deve yiikii kuralardan taini cil le yanisIglr tezeiH ve gayri gunagun tavinat verilir Ve mali rnasariflerindenbin nefer kendii askerine sen evi ii


43/100

SEYAHATNAMEst 805kal'asi iizre u


44/100

806 EvJJy A (.El ..EBisanduk mahsulii on kise olur Nahiyesi viiz seksen pare kuradir Vea V a n esrafr ve anka tiiccarl arr ve iistad neccarlarr ve melhiharu ehlibiharlarr cckdur Zira bu Circenin Nil karsusmda krble .tarafmdakidaglann ardrnda iki konak verde Kusayre iskelesi derier Mekke Me-dine benderidir Ciirnle vilaveti Circenin gtlali anda gidiib andangemilerle Mekke ve Medineye gider Anrnciin Circe kavminin ekseriticaret [1] fellah ve me llahdrr Ve bu sehri Circenin krblesi bediiriisticanibi arka dusrniisdur kim Mekkei Miikerreme iklim(i) hiikmiimukrezasmca ovle vaki olrnusdur Zira Circe iklimi sani vasatmdavaki olmagile ani beledi 20 derece ve 27 dakikadir Ve tulu rreharr3 sa at ve 15 dakikadir Ve bu Circe sehri bir fezayi abadanda Nildenbin adrm canibi garba baid kal'asrz ve hcndeksiz canibi erbaasi yirmiaded kal'a kapulari gibi metin agac kapulardrr Her birinde birerpasbanlarr var Her seb bu bablari sed idiib kapular dibinde' sakinolurlar Ve ciirnle toprak ve kirec ve cibs ort iilti kagir binah ve bag'llve bag~eli ve sak ive ve havz ve sazirvanlr marnur ve miizeyyen kaahkat enderkat sar avt aliler ve gayri hanedanlarln derii divarlarl mii ..nakkas diva(r)lar He araste ve sahntsinlerle piraste olmus musannahanelerdir kim ciirnl esi on bin altrms sekiz sagir ve kebir hanei ziba-lardrr Ve ciimle dokuz mahalle ve eHi ii~ mihrab ve on biri Curn'nriarnazr eda olunur eevamii selat ini ve [2] selef ve gayri ayan mir i-miran camileridir Amma ciiml eden cemaati kesireve malik carsuicirrde


45/100

SEYAHATNAMEst 807tarafmda carsu iciride ii~ tabaka bir rninaresi var Her kirnse bu mi-narei gor [1] bu an vrkrlrr deyu bir dahi altrndan ubur etrnez Ziraolkadar ii~ridir kim guya riikua varmrs bir rninarei miinharifdirAmma bu kadar yiiz vildan bcru piri tiivana ~eklinde krvarna dur-musdur Huda hifz ide Zira ebii ruz altindaki carsu icre ornuz omuzusokmez adem dervasrdir li_'A&! ~\ Miinhedim olursa nice viiz adem he-l.~k oIur Amma iistad benna ovle bina etrnisdir derler Amma hil:HdtrUstadi kam il elbette kemalin arz idiib miikemrnel insa etmejiile iistad ikarnil olur Bu eamiin haremi ciirnle acib ve garib musanna ruharndoselidir Ve kible divarr tarafr dahi serapa ham sun'u Huda rnusav-kaI ve m iicelhi gunagun mevcli rnerrnerler ve sommaki balgami veveairn ve yerekani kebuti ve iri haceri zikivmetler kaplidrr Ve minberilevha ve hajebdir, Arnma gayet rnusanna Hind pusus karisi gibihurde dogramaCl karh minberi serameddir Gtlya Fahri ovrnasrdrr kimvacibfisscvr mihrab ve minberi dilberdir Ve vine Carsu icinde EmirOsman Camii tulen ve arzan kirkar adrrndir Lakin haremi yokdurVe iki van kapusu var Ve Beg Saravm m garbrnda bir vasi meydanda$ehidi said l\1ehemmed Bey Camii fevkanidir Dc; canibden lie; kap u-sunda virrniser kademe tas nerdiiban He urue olunur earnii cihanniimavi dilkiisa ve ibret rnirriadrr Huda hakki misli ruegerislambolda Riistem pasa Camii ola Canibi erbaasi kargir tulabinadir Derunu serapa kai(i) Cin naksr n igardir Ve tavamzer enderzer n aksi Mani ve Behzadi Erjenkdir Ve canibierbaasmda carm billUrlar He bazerilm isd ir Revzenle [21 ile g o . vabir kasrr kahl irakdtr Ve iic; musanna mihrabr var Ve minberive rniiezainler dekkesi hasebdir Aroma sihri icaz mertebesi musannamahfildir Derunu cam ide guya bir kiirsidir Gayet rakik siitunlarlizre mebnidir Ve camiin sag tarafrnda cihanniima ve rnihman hanebir karl garib dehlizi var Ciimle ehB mu'tekif anda istirahat bazrlarribadet iderler Bir havadar dilara rnabeddir Amma bu eami fevkaniolrnak ile haremi vokdur Ve ortasi acrkdrr Ve derunu camide eiimleotuz aded mii nakkas cam diregi siitunlardrr Ta amudlar degildirBiiyiik kai mihrabm saglndaki k iiciik mihrab iizre iznikden gelmekasi (i) rniiriakkas iisr e boyle tahrir olunrnus(Bu yeni~eri odastn Mehemmed odaba~l Sultan Iv1uradl Rabi dev-rinde yapdl Bin hrk ii~de)deyu tahrir. etmis Bir musanna hatu ziba olmagile mihrab iizre ko-rnuslar Miinasebeti yok amma boyle bulunrnus bir kciidir Ve eami

ll] Y ildrz niishasi (gore)[2]" [bazenilmis r evz enler )


46/100

808 EVLty A (:ELEnt

tavamnm dameninde celi hattr Karahisari tarn He Ayet( _ ;- \/1 i~I J . u l ~ 0 - '" ~ .liJ I ~ \ _ _ . .-'..-J~l, '1 )

.Aveririden krrk Ayete varrnca camiin canibi erbaasrn bu hat ihata et-midir Ve sol canibinde bir mirrarei mevzunu var Ve a~aihda vinecamiin solunda bir afii havzu var Mezhebi afii iizre l_r=ail? drr Vemezhebi hanefi musluklarl var Ve canibi erbaasi kargir kubbe binapak rnester ab larchr Ve camiin altr ciimle mahazinlerdir Bazirgdnlarzikrvmet metalan annda kor lar Cami dehlizinin altr rar ikr amdlr El-hasrl bu camiin midhatinde lisan kasirdrr Mrsir ve Saidde boyle rnu-sanna camii irin kar yokdur Andan Camii Yusufiyye ve Caminl Fu-kara ve Camii seyh Abdiisselam ve Camii kayim mekam MehemmedBey ve Camiiil Mukaddemi Abdurrahman Bu camiler olkadar musan-na ve m iizevven degildir Ancak tarzt kadim cevamilerdir Ve cernaat-leri cokdur Andan vine ehrin ta vasatrnda Ali Bey Camii tulen vearzan ktrk beser adrmdrr Ve enderun birununda ciimle otuz iki mer-mer ve gayri siitunlardrr Mihrabi musarmamrn sol taraftnda bir azirnmukavva kagld iizr e tarihi budur

Simdi Circe luikimi siri Huda ehli keremZiilfikari mir Alidir sahibi tablii alemEmri Hakla feyzi rabbani ana oldii delilBu miiserre] carnie yapdz dahi iki sebilKdtibi didi antn tarihini bil ey hiimamSene bin alimts birinde bu bina oldu iemamSene 1061

Ve nririber imusanna hasebdir Ve camiin sag kapusu uzre celi hattrarabi. ile tarihi

( . _ .J I J ~ J ' - . 5 . . . \ > - 1 .c.-)mektubdur Bu kapu varnrida u


47/100

SE Y A H A TN AM ESI 809

\

ulgunu carm nl0randlrf Ve huddamlan bilciimle gulcebr e dilberan-drr Herkese hizmetler i bir andrr Lakin herbir n igahl arr g u va hanceritigl biirrandir Ve sehr icre ciirnle aded harrdir Derunu hanlarda mih-man olanlar tiiccar ziivvar an sevvahandir Ciimleden Ali Bey han I veYazrci ham ve Misrr Carsu haru ve Ali Kethiida ham ve Siikk eri haruBu zikrolunan vekale lercieri maada vir miaded rablar vardir kim anlardaehlli iyalli ademler olur Ve ciirnl e sekiz viiz altrrus diikk andrr Ammabezaaistam mahsusu yokdur Lakin vine Hind ve Arab ve :Acem veYemen ve Rum metalart mevcuddur Am m a ciimle diikkarrlarrudanmiikellef ve mi.izeyyen pasa saravi oruinde Cireeli Ali Bey car'susubir ah rahrn iki canibi kargir kerner binah ve serapa iistleri ortiiliiviiz aded dekak ini mamurelerdir Ciimle sarraclar anda kar iderlerBundan gavr i sar rac hane yokdur Ve bir kac rnecrrraii l irfan berberdiikkanlar i vardrr lki basrnda kal'a kapusu gibi metin demir kapulanvardir Bevvablan her gice sed iderler Guva bu sehr in bezestenidir Vebu suk kiisad e olrnak iciin ta vanlannda cabeca k iisade olacak hadgir-leri vardrr Bu carsu i


48/100

8JO EvLlYA (:ELEBt

r ava olur Aruma sehl esmeriillevn ekmek ii~ vakrvvesi bir paravadrrVe bir erdeb bujidav bir gur usa ve bir erdeb sair on parava kimerdebi viiz otuz vakr vve gelir [1] dort salma at vernid ir iki vernbir akcedcn ii~ marikrr nak isa gelir Ve bir kovun on be parayaRamazanda yirmi paravadrr Aroma her koyun krrk ar ell'iscr vakivvegelir Ruyi arzda Circe ganemi rneshurdur Ve bir slihr viiz paraya vebir at iki viiz l i e . ; yiize Kiih evlarrrdrr Ve bir deve dahi ii~ yiiz parayabevi olunur Savir esvalar dahi buna gore krvas oIuna ilia cuka vekumas vc bcyaz meruluk ve bak ir evani bah alrdrr Zira Rumdan gelirAmma sivah Arablar 00bq yirmi gtrr usa Habesi guIamlo alrrsm Vebu sehr in ayan kibari ve erbabr divan kiban ciirnle sammur vegayri k iirk ve elvan cuk alar ve gt'inagtln akrnisei fahireler giviib hamdiderler Vasatii lhal kimesneleri kendine gore lipaceler giyerler Fuk a-ralari mad Sivut bezi bediyye ve alaca kereke giyerler Ve bu ehrinrieal makulesi olkadar miisin ve muammer olur kim kuvveti gitmisve hev'eri birmis ve tul ii omrti vetrnise vermis gitmi~ ve ~oguvetmisi viizu gecmis musahabet melaibden ve fesahat belagatdenbilkiilliyye kalmrs ademleri olur Gtlya intikaI etrnege tovb e etmisdirVe sebab ve feralarrnda ziakrl kirnesneler dahi cokdur Ve abl hoshavasmdan hazari ve havvari mahbubesi gayet hiisnii cemaIde vehitfu itidalde olub 01 d ivarrn lehcei mahsuslarr He kelimatlanmevzun ve diirdane misal disleri diirru meknun akh zufiinun rrisvan-Ian var kim kevsuvi miiskbar larrn cirn ender cim perisan idiib ref taretdiikde (Misra)

Otursa sem' a dursa serve gitse maht tdbdnt mrnazrnu n urica boyle hazari peri ru hlari var kim her cihetden ussaki dilefk arr muahaze idiib can lar m a bin canii dil ile dili ussaki Sevhunvar akrdrr lar Gayetiilgaye nazikendam matlub'iilkulfib giilfamrnahbubeleri vardrr Aruma el'fvaziibillfih bu diyarda Zali zemaneve fertute(i) cih an dellalei muhtale ve vacibiilkatl ihtiyare Nuhi veFerhadi seherei melun e avretler vardrr kim nice garib gureba fukarayigitleri sihrile pabeste idiib haki mezelletde kalmrslardrr Zira budivar Feraanelerden [2] sihir bu divarlard a ayidir L-,.i~ r'uVe bu diyann tenaviiliit sanayiatlnm memduh mesh ur un beyan id~rEvvela gill penbe misal beyaz ekrnejii ve borejii ve


49/100

SEYAHATl'lAMESi 3lienguru ve nan ve seftalusii lezizdir HlIsusan can rrn bir canibi lailgilnnevbave er eftalusu oIa Miirde cisme hayat verir Ve beyaz incirininahseni ve cirm babrnda azamr ve sahm yi.iziinden en'arm lezzeti bird'ivarrn tinine rntisabe heti yokdur Lakin gayet terti taze oldujiundanbir seped inciri ehirden tasra gotiirseler lezzetinden crk ar Gayet terdirVe tabiatde seriiilhazm ve gavet rnukavvidir Ve dahi koyunu vekuzusu senede iicer kerre hasrl olur Ve gtigercini tavuk kadar sernizve cesim olur Atlarr ve devesi ve hahih sohrei sehr olrnusdur Vesanayiatdan elvan elvan sahtiyandan miidevver gerdebalinler vegunagun vine mesinden vasdrklar ve abnus ve den dan i filden atrancisadrencler ve rrriinakkas deve tiivii ve koyun viirni ibadet seccadelerive odalara van keceler i ve havvare at gemleri mesb urarlar i b'unlardrrVe seh rin canibe [1] erbaasmda teferriicgah sakiveli mastabalarr ve~ir ternasagah dahi Beg Saravm da haftada dort kerre divanlan ecn asrmahlUkat haseran Urban! ur van He malamal olur bir ceh ceheidehlizi Circedir Divan haneden iceri miiteaddid kaalar kat enderkathocrei hassulhaslar ve bagcesinde havz ve fevvareler ve sebiller cere-van idiib ad hezarisi n agrnatl arr ve hos elhan tuyuru elvarunesvan hazinleri ademe hayat bahs ider Boyle bir saravi r usen abaddlr

Bu haki bynetpakde hakiiliid olan kibarlevliyaullahl beyan ider

Evvela Circeli Ali Bey Camiinin sag tarafr kapusu tasr asrnd a dehlizsoffasrnda bir kubbei sagire icinde asude olan Tarikl Bekri e~eyhHazreti Mekki Bu camrm esasi hafrolunurken bir car-kuse tasuzre zermnu zaman kazrlrms kufi hat He vazrlrnrs

deyu tahrir olunub dahi andan aagl iic satrrdaSene 1061 tarihinde bu abdi asi bu haki mezelletden kalkub gayri

yire nakl idiib makamlmlZ beytullah olub inklraziiddetlran sakinibeytullah oluruzdeyu tahrir etrnis Hakikatiilhal tavin buvurduk.larr sene Ali Bey carnriirrsa ederken bu sulrarnn kabri zarifi zahir olub esas mahallindena'sr serifin tevhid tezkir ile ~tkarub esasrn cenbine defn iderlerMerhurn ali [2] camiin rnsasr mahallinedek sekizviiz doksan a m

[11 Y ildrz nu has i (c-nibi]Pl [o lah ]


50/100

812 EVLi YA CELEB.olrnus Heruiz vilcudu ~erifi terti raze idiigun bin altrnrs bir tarihindenice yiiz ademlcr gordiik deyu ~ehadet etdilcr Amma nazar andadegildir Ne kesif kerametdir kim sekiz viiz doksan sene m ukadderntarih ile camiin biinvadin ve kerametleri tarrhin tahrir ideler Zehiilimdir yahud kesifdir Hala 01 sengi mahrur kahri ser ifi icre hazrr-drr Ve kendiilerinin himmetleri h azrr ve nazrr-drr Hila zivaretgab rii'nasdrr Ve andan meezuhu vahdet ve me slub u izzet E~~eyh hazredDehis ibni Mehemmed ve seh ir haricinde E~~eyh Osmam Srnafirive ana karib ibni Temimiid Dar! ve Eeyh Uhe),d ve kutbu alemiruhani ve hikmeti madeni rabbanl EHeyh hazred Abdiisselldmii.l Makrive alimi nasih ve Iisaru fasih HazretiiHeyh Sahib ve EHe)'h Abbasve EHe:vh Beyazl vc dahi E!j~eyh Omeritl Halvayi ve Carni'iil FukaradaE~~eyh Mansuriil Alim ve civar md a EHeyh Hasanus Sa'di ve Me hem-med Aga zaviyesinde Makaml Erbain ve mahalle icinde def'a Ma-kame Elbain ve E~n'h Abdiisselam ve civar mda EHey Abdullah veE~~e)'h Omeriil Havran; ve civarxnda diger Ma'wml Erbain u : . ~ ,rt:lc. ~,q.)Hamdi Huda cumlesirrin 3'iitanelerine birer fatihai serif hedaya Hevarub ruhu ser if ler in den istianet taleb etdik Himmetleri haair olaBu ehirde on bir giin zevk safa ve ziavret ii ternasa idiib m u-kaddema Misrrda ibrahitn pasa efendirnizin ferrnanile Sivutdagark olan gem mm rCISlO Circede bulub divana ihzar idiib ahaliivilavet seh aderile geminin gllali mir ivl e gark oldujiun mavakai iizrepasava arz idiih reisden iiereti kadem kamil bes viiz gurus aldik Vepasava bes kise aldlk Ve Circe hakim i Ozbek Bevden mukarrer behabir kise ve hir mebrum srrma samur kablt vesi] cuka kiirk ve hud-damlarrmiza burraru iki yiiz gur us ihsan idiib virrni tiifenk endaz-refikler vinii b cii m le ayanl vila yet ile vedalaub pasa agasmdan birat ve viiz gurus ihsab [1] aluhCirceden Esne ve Asvan ~ellalat ve ibrim ve Say veBerberistan ve Foncistan vilayeti padrsabma gitdigi-miz menazilleri ve kura ve kasabatlarl ve ~ektigi-miz mihnet meqalclcat idcleti har olan rahr diraz-Jar) ayan ve beyan ider

Evvela Cireeden hin seksen iki rnahr saferiilmuzafferin evvelkigun virmi altr tevabi ve refiklerimiz ve abdi rrriisteralarrrruz ile rnii-tevekkilen alallah deviib sahili Nilde bir gemiye biniib NiH uhurv ilaveri Sark istana kadem basdik Bu diyarlarda Nilin karst tarafrnaSarkrsran Gircc rarafrna Garbistan derler Bu Sarkrstan haki Ebu

[1] YlldlZ niishasi [ihsan )


51/100

SEYAHATi\A~lEst 813Yahva hiikmiindedir On bin havyal safinariil dyad ath giizide rurn h-zen askere rnalikdir Bazi tevabileri hakire istikbale cikub izaz ikramHe

Belde(i) Halide varub andan [1] bir giee mihman oiduk Nil kenarrnda yuz evlive bir camili belidedir Anda Ebu Yahva bir sevh i sebab kimesnegeliib screfi sohbetile miiserref oiduk Bir miistecahiiddave hazreti Ha-lid evladlarrndandrr Hatta bir hatun vaz'r haml idemese eyhinseravllerin 01 harnile hatun basrna ortiinse biemrilHih vaz"; haml iderAmma bazrlar ider Mezkftr don eyhin dejiild ir Hazreti Halid ibriiHalidindir irs ile bu sevh e intikal etmisdir derier .>_,t)IJ" ..:..... !\ Helebu ahvali ser avil sahih ve miicerrebdir Hatra hakir donu tekvedengetirdiib gordiim Pembe bezi bir sararrrus dondur Bu eyh Yahvanrnkavmine Beni Halid kabilesi derler Gayet m iirr'Im ademlerdir Vemuti rniin kadlardrr Acib kiihevlan hussanlar hasrl olur Vilavetler irriuviis'at i simal eanibinde Siivevs der vasrna krble tar afr vine Siivevsdervasr kenar mda kal'ai Kusayre benderine varrnca ik iser konak veuc konak yerdir Ve cenub rarafrna bir merhale yer KIna sehr iiemusadrr Poyraz rarafrna bir konak ver Sar

Documents

Seyahatname 9