UNIVERSITETI I PRISHTINËSFAKULTETI I INXHINIERISË MEKANIKE

PRISHTINË

Punim Seminarik Nga lënda: Mbrojtja e ambientit Studenti: Profesor I lëndës: Sylejman Isma Prof.Dr Ali Muriqi Nr. indeksit: 082912011

Shiu AcidikNdotja e ambientit nga shiu acidik

Prof.Dr. Ali Muriqi Studenti: Sylejman Isma

Formimi I shiut acidikShiu acidik është një lloj shiu ose çdo formë tjetër reshjeje që ka nivel të pazakontë të aciditeti, çka do të thotë se ka nivel të lartë të joneve të hidrogjenit. Shiu acid shkaktohet nga emetimi i dioksidit të squfurit dhe oksidi i azotit, të cilët bashkëveprojnë me molekulat e ujit në atmosferë duke krijuar acide. Oksidet e azotit mund të prodhohen natyrshëm nga goditjet e vetëtimave[ ndërsa dioksidi i squfurit nga shpërthimet vullkanike. Aciditeti përcaktohet duke u bazuar në nivelin e pH në rreshjet atmosferike. PH eshte shkalla e matjes se sasis se acidit ne uje apo ne ndonje lenge tjeter. 

• Për shkak të çlirimit të gazrave acidike në atmosferë dhe tretjes së tyre në pikat e shiut, ai pastaj bie në tokë i tillë, me përbërje acidike. Në gjendje normale shiu ka sasi të vogël të aciditetit. Kjo shkallë varet nga sasia e CO2 të tretur në të, si edhe sasi të vogla të klorit. 

• Acidi karbonik formohet sipas reaksionit: • H2O (l) + CO2 (g) H2CO3 (aq)

• Për shkak të çlirimit të gazrave acidike në atmosferë dhe tretjes së tyre në pikat e shiut, ai pastaj bie në tokë i tillë, me përbërje acidike. Në gjendje normale shiu ka sasi të vogël të aciditetit. Kjo shkallë varet nga sasia e CO2 të tretur në të, si dhe sasi të vogla të klorit. Sipas standardeve aciditeti duhet të jetë pH = 5.0. Para revolucionit industrial ka qenë 5-6, kurse tani është rritur.

Shiu acidik është term i cili i referohet një përzierjeje të depozitave të thata dhe të lëngëta nga atmosfera duke përmbajtur sasi më të mëdha të nitratit dhe

acidit sulfurik.

Depozitat e lengeta• Depozitat e lëngëta i referohen shiut acidik, mjegullës dhe

borës. Nëse kimikalet acidike në ajër biejnë në zona me mot të lagësht, acidet biejnë në tokë në formë të shiut, borës, mjegullës. Përmes këtyre reshjeve dëmtohen bimët dhe kafshët. Fuqia e ndikimit të tyre varet nga disa faktor, duke përfshirë sa acidike është reshja llojet e peshqve, bimeve dhe qenieve tjera të gjalla të varura nga ky ujë.

Depozitata e thata

• Në zonat ku moti është I thatë, kimikalet acidike mund të jenë pjesë e pluhurit apo tymit dhe bien në tokë në formë të depozitave të thata, duke u ngjitur për tokë, në ndërtesa, shtëpi, vetura dhe bimë. Gazrat e depozitave të thata mund të shpërlahen nga këto sipërfaqe përmes shtrëngatave duke nxitur ngritjen e nivelit të rrezikut.Kjo bënë që të rezultojë me një përzierje me nivel të lartë aciditeti. Rreth gjysma e ketyre depozitave rikthehen në tokë përmes depozitave të thata.

Efektet e shiut Acidik• Shiu acidik është mjaft i dëmshëm për bimët, objektet tjera dhe për shëndetin 

e njeriut.• Shiu acidik dëmton edhe ujin duke i shkaktuar vdekje peshqve dhe

gjallesave tjera.• Me rritjen e aciditetit te ujit,ai reagon edhe ndaj plumbit dhe bakrit,

edhe tek tubat e ujit do te ndikoj duke shkaktuar ndotjen e ujit te pijshem.

• Tek ndertesat shkaktone gryerjen e fasadave, tek mjetet motorike shkaktone korodinmin e pjeseve te cilat kane kontakt me te.

• Kjo e keqe e madhe do të çojë në zhdukjen e algave të cilat dallohen për një forcë ekologjike të veçantë, por njëkohësisht edhe të koraleve dhe peshqve.

• Pasojat jane te medha per boten ujore por jo vetem.• Tek njerezit veshtireson frymemarrjen,organet e frymemarrjes

demtohen dhe shfaqen semundje te ndryshme,si bronkiti,astma dhe kanceri i mushkrive.

• Kontaki I lekures se njeriut me kete shi munde te shkaktoje semundje te lekures .

Evitimi i shiut acidik1.Kontrolli I vazhdueshem I fabrikave dhe uzinave te cilat duhet te respektojne kushtet e mirepercaktuara ligjore per sasine dhe llojet e gazeve qe leshojne ne ajer,2. Matja e vlerave ndotjes se ajrit nga institucionet perkatese dhe nqs se keto vlera tejkalohen atehere per 1 ose 2 ose 3 dite po te jete nevoja te lejohet vetem transporti i nevojshem rrugor.3. Kolaudimi i makinave te behet sipas standarteve europiane sepse keqadministrimi I trafikut perkeqeson situaten.4. .Modernizimi dhe zgjerimi I transportit publik.5. Percaktimi dhe vezhgimi nga komuna e rugeve levizese te LKW (maune per transportimin e dheut ) qe keta transporte mos ti bien qytetit mespermes dhe te shkaktoje ndotje ajri6.Zgjerimi I hapesirave te gjelbra

7.Organizimi I veprimtarive vullnetare per sensibilizimin e komunitetit.8.Krijimi I mundesive qe njerezit te levizin me bicikleta pra percaktimi i nje korsie te rezervuar per bicikleta.9.Vendosja e sanksioneve perkatese per cdo shkelje te ligjit te Kodit te Ruajtjes se Mjedisit.Por kjo sdo e thote qe pergjegjesia ti mbese vetem kontrollit komunal.Vete etika jone si qytetare na edukon me frymen e mbrojtjes se mjedisit , sepse eshte nje dhe I paperseritshem , eshte trashegimia qe do t'i lejme brezave tane te ardhshem.