Sınıf Yönetiminin Temelleri

Dr. Berna BridgeDokuz Eylül Üniversitesi

Eğitim Fakültesi

Sınıf Yönetimi Kavramı

Okulların yönetimi:

Eğitimi yönetmeSınıfların yönetimi + öğretim = öğretmenin etkililiği

Yönetim bilimi

Sınıf Yönetimi Kavramı

Başlangıçta öğrenci disiplini kavramıyla eşanlamlı - ancak bu tanım dar anlamlı bir tanımdır.

Sınıf yönetimi etkili öğrenme çevresinin oluşturulması ve yönetimidir.

Sınıf Yönetimi Kavramı

Sınıf yönetimi, sınıfta belli koşullar sağlayarak ve belli kurallar geliştirerek, öğretme ve öğrenme ortamının yönetilmesidir. (Duke, 1979)

Öğrenme ve öğretme ortamının sağlanması, sınıfta düzenin oluşturulması anlamını taşımaktadır.

Sınıf Yönetimi Kavramı

Sınıf yönetimi, sınıf kurallarının belirlenmesi, bir şekilde yönetilmesi ve öğrenci davranışlarının denetlenerek olumlu bir öğrenme ikliminin geliştirilmesi sürecidir.

Sınıf Yapısının Özellikleri

Sınıf yönetimi sınıfın yapısal özelliklerine göre şekillenir: (Weinstein, 1996)

Çokboyutluluk: Sınıfta aynı anda çok değişik etkinlikler bir arada yapılmaya çalışılır. (kitap okuma, yazı yazma, tartışma gibi)

Yakınlık: Olayların anında oluşması. (şikayet, duygusal zorbalık, kavga gibi) Öğretmenin her bir olayla anıında ilgilenmesi ve çözmesi gerekir.

Tahmin edememe: Ne kadar iyi planlama yapılırsa yapılsın, sınıf olaylarının önceden tahmin edilmesi olası değildir. Sınıf olaylarını kestirememe öğretmeni tüketmektedir.

Açıklık: Sınıf olaylarında gizlilik yoktur.

Ortak tarih: Sınıf aile gibidir. Herşey birlikte yaşanır.Sınıfın belleği sınıfta yaşanan olayların bugününe ve geleceğe yönelik etkilerini değerlendirmemize yardımcı olur.

Sınıf yönetimi, eğitim bilimleri alanında 1980’li yıllardan sonra hızlı gelişim gösteren bir bilim dalıdır.

Yararlandığı Bilim Dalları

Eğitim yönetimi ve denetimi

Eğitim programları ve öğretim

Psikolojik danışmanlık ve rehberlik

Eğitim Yönetimi ve Denetimi

Sınıf yönetimi okul yönetiminin sınıfa uygulanması olarak görülebilir.

Öğretmen sınıfta güç ve otoritesini kullanır.

Öğrenci davranışlarını yönetmeye çalışır.

Katılımcı ve demokratik yönetimin sınıf ortamına uygulanması eğitim yönetimi ve denetimiyle ilgilidir.

Sınıfta zaman yönetimi, sınıfın fiziki organizasyonunun yönetimi, sınıf iklimi, sınıftaki çatışmaların yönetimi ve öğretmenin liderliği gibi konular eğitim yönetimi ve denetimini ilgilendiren konulardır.

Eğitim Programları ve Öğretim

Sınıf yönetimi = Öğretimin yönetilmesi

Sınıf bir eğlence ve dinlence merkezi değildir.

Etkili sınıf yönetimi, öğretim boyutu üzerinde yoğunlaşmaktadır.

Öğretmenin otoritesini kullanmada veya sınıf kuralarını uygulamada başarılı olması,etkili bir sınıf yöneticisi olduğunu göstermez.

Öğretmen girdiği dersin amaçlarına uygun, öğrenciye bilgi, beceri ve davranışlar kazandırmıyorsa etkili bir öğretmen değildir.

Uygun materyallerin hazırlanması ve kullanıl-ması, uygun öğretim teknik ve yöntemlerinin kullanılması, öğretim ortamının tasarımı, öğ-rencinin öğrenme sürecine aktif katılımı önem-lidir.

Öğretmen öğrenci merkezli yöntemleri kullan-mıyorsa dersi çekici bulmayan öğrenci sınıfın düzenini bozucu davranışlar gösterebilir.

Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik

Yönetim uygulamalarının başarısı, insan doğasını çok iyi çözümlemeye bağlıdır.

İlişki yönetimi, iletişim, motivasyon, öğrenci davranışlarının yönetimi, öğrencilerin davranışlarını etkileyen psikolojik faktörler…

Çocuk ve ergen psikolojisi farklıdır.

Sınıf yönetiminde karşılaşılan en önemli sorunlardan biri, istenmeyen davranışların önlenmesi ve değiştirilmesidir.

Öğrenci için ihmal edilme en büyük cezadır.

Aşırı kaygılı, hiperaktif, çok özel sorunları olan öğrencilerle özel olarak ilgilenmek gere-kir.

Sınıf Yönetiminin Özellikleri

Sınıf yönetimi okul yönetiminin daha dar bir uygulama alanıdır.

Okulda uygulanan yönetim biçimi,doğrudan sınıf yönetimini etkiler.

Okul kültürü ve iklimi sınıf yönetimini etkileye bir faktördür.Okulun değerleri, gelenekleri, okulda yaşanan olaylar ve okulun tarihi...

Okulun paylaşılan bir kültüre ve olumlu bir iklime sahip olması, öğretmenin sınıf yönetimi biçimini etkiler.

Sınıf yönetimi iki temel boyut üzerine odaklanmıştır: Sınıf düzeni ve öğretim.

Toplumsal kültür sınıf yönetimini etkiler.

Katı kuraların uygulandığı bir toplumda veya otokratik yönetim anlayışına sahip olan bir toplumda sınıf yönetiminindemokratik olması çok zordur.

Sınıf yönetimi bir ülkenin eğitim politikasına göre farklılıklar gösterir. (Merkeziyetçi, yerinden yönetim, ülkede uygulanan öğretim yöntemleri, eğitim programlarının içeriği, yasalar...

Sınıf yönetimini etkileyen faktörler: Aile, toplumsal kültür, ülkenin eğitim politikası,

kitle iletişim araçları (dış f), sınıfın fiziki düzeni, öğrencilerin istek ve beklentileri, sınıf kuraları ve öğretmenin yönetim biçimi (iç f)

Sınıf yönetimi biçimi öğrencilerin ihtiyaçlarına, gelişim özelliklerine ve sınıfın düzeyine göre farklılıklar gösterir.

Öğretmenin yönetim yaklaşımı, sınıf yönetimi-ni etkileyen kilit faktördür. (sınıf iklimi, disip-lin anlayışı, demokratik veya otokratik sınıf…)

Sınıf yönetimi öğrencilerin olumlu davranışla-rının sürdürülmesi ve olumsuz davranışlarının değiştirilmesini amaçlar.

SY de başarı öğretimin yönetimine bağlıdır.

Öğretmenin girdiği ders konusunda yeterli olması ve iyi bir alan hakimiyetine sahip olması gerekir.

Her ortamda geçerli olabilecek en etkili ve tek bir SY yaklaşımı yoktur. Ortama, ulusal ve yerel kültüre, öğrencilerin düzeyine ve sınıfın grup yapısına göre etkili olabilecek SY yakla-şımları bulunabilir.

SY etkili bir sınıf liderliğini gerektirmekte-dir.

Geleneksel sınıf yönetiminde öğretmen yönetsel gücü kullanırken, etkili sınıf yöneti-minde liderlik gücü kullanılır.

Sınıf Yönetiminin Boyutları

Sınıfın fiziksel ortamının yönetimi: Temizlik, oturma düzeni

Öğretimin yönetimi: Yıllık, ünite, günlük plan-lar, öğretim materyallerinin sağlanması, yön-tem, dikkati derse çekebilme, derse katılımı sağlama

Zaman yönetimi: Zamanın iyi planlanması, ders konuları arasında pürüzsüz geçiş, devam-sızlığın önlenmesi

Sınıfta ilişki yönetimi: Kuraların belirlenmesi, uygulanması, iletişim yönetimi

Öğrenci davranışlarının yönetimi: Olumlu sınıf iklimi, sınıf liderliği,istenmeyen davranışların değiştirilmesi

Sınıf Yönetimi Modelleri

Tepkisel Model: İstenmeyen davranışa karşı tepki. En yagın model. (klasik model - ödül, ceza) Öğretmen gruptan çok bireye yönelir. Bazen kullanılabilir.

Önlemsel model: Hata yapmama anlayışı. İs-tenmeyen davranışların öngörülmesi, ortaya çıkmadan önce önlenmesi. Bireyden çok gruba yönelik. En sık kullanılmasında fayda vardır.

Gelişimsel Model: Öğrencilerin fiziksel, psi-kolojik, etik, duygusal, sosyal gelişimlerini te-mel alır. Yine sık kullanılmalıdır.

Bütünsel Model: İlk üç modelin sentezi.

Her ortamda geçerli olabilecek mükemmel bir SY modeli yoktur. Bu dört model ayrı ayrı ya da birlikte kullanılabilir.

Geleneksel Sınıf Yönetimi Yaklaşımının İlkeleri

Birinci amaç düzeni korumak. (Düzen odaklı) Öğrenci düzene feda edilir.

Öğretmen derse başlamadan önce tüm öğren-cilerin dikkatini derse çekmelidir. (Dışsal güçler kullanır)

Öğretmen istenmeyen davranışa hoşgörülü değildir, dersi kesip emirler yağdırabilir.

Çağdaş Sınıf Yönetimi Yaklaşımının İlkeleri

Diğer adı mükemmel SY. (MSY)

Öğrenciyi sürekli ders içeriğine çekme konu-sunda çaba harcanır. (İçsel denetim ön planda)

MSY’nin Hedefleri

Öğrencinin dikkatinin sağlanması: (Uygulamada %100 mümkün değildir) Düşük hedefler düşük beklenti riskini oluşturur.

Öğrenci motivasyonu: Ödül ve ceza gibi dışsal motivasyon yerine içsel motivasyonu hedefler. (Öğrenmeye istek yaratmak, merak yaratmak)

Öğrencinin özdenetimi: Zorlayıcı güç kullan-madan öğrenci üzerinde özgüven ve sorumluluk geliştirme.

Özgüven birlikte planlama yapmak, karar vermek, özdeğerlendirme yapmakla sağlana-bilir. Öğrenci başkalarına olduğu kadar kendine karşı da sorumludur. Öğrenci kendi öğrenme sorumluluğunu üstlenir.

SY’inde Öğretmenin Eylemleri

İyi bir sınıf yöneticisi:

Sınıfta düzeni bozucu davranışları önceden sezer, düzensizliğe götürecek yolları tıkamaya çalışır. (Farkındalık)

Öğrenciyi merkeze alır, onunla ilişki kurar. Öğrenciye dikkat eder.

SY ve Öğretim

Sınıfta başarının iki temel öğesi:

Düzen

Öğrenme

Düzen, sınıf yönetimine, öğrenme de öğretime hizmet etmektedir.

Ders esnasında en düşük düzeyde bir düzen-sizlik bile dersin verimini düşürmekte ve öğ-rencinin dikkatini zayıflatmaktadır.

SY, öğrenci nasıl derse yoğunlaşır sorusuna yanıt aramaktadır.

Öğretim, öğrenci nasıl öğrenir sorusuna yanıt arar.

SY, öğretim için gereksinme duyulan öğretim-sel zamanı oluşturmaya yardımcı olmaktadır.

Düzen sağlama, öğretimin ön koşuludur. Dü-zensiz ve karmaşık bir sınıf ortamında öğrenci öğrenme üzerinde yoğunlaşamaz.

Düzen ve öğretim eşzamanlıdır.

Öğretmen, öğretim zamanının çoğunu sınıf düzenini sağlamaya harcarsa, öğretim için ayrılmış zamanı azaltmış olur.

Öğretime ayrılan zamanın yetersizliği, öğret-menin sınıf yönetimindeki başarısızlığını gös-terir.

Bütüncül SY

SY, yalnızca sınıfta disiplin sağlama değildir.

Öğrencilerin psikolojik gereksinmeleri, kişilik gelişimleri de Sy’dir.

Öğretmen ve öğrenci arasında kurulan olumlu ilişkidir.

Olumlu ve destekleyici bir çevre yaratılır.

Öğrencilerin psikolojik gereksinmeleri sağla-nır.

Kişiliklerine saygı gösterilir. Böylece öğrenci-ler daha iyi öğrenirler.

BSY, en uygun öğrenmeyi sağlayacak öğretim-sel yöntemlerden yaralanır.

Öğrenciler için davranış ölçütleri geliştirilir, güvenilir bir sınıf ortamı oluşturulur, grupla ilgilenilir.

Geleneksel SY’nde sorun çözme teknikleri kullanmaktan çok istenmeyen davranışların durdurulması üzerinde durulmaktadır. Oysaki, BSY kalıcı çözümler üretmeyi hedefler.

Başarılı bir SY, etik değerler, doğru iletişim, olumlu bir beden dili, öğrencilerin duygularının anlaşılması, yönetilmesi ve

en çok da mesleki heyecan ve idealist bakış açısı ile sağlanır.