SİNOP İLİ 65 YAŞ VE ÜSTÜ BİREYLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Doç. Dr. Sarp Üner

Hacettepe ÜniversitesiHalk Sağlığı Enstitüsü Müdür Yardımcısı

Yaşlı = 65 yaş üzeri (DSÖ)

• Dünyada ve Türkiye’de giderek artmakta – doğurganlıkta düşüş ve doğumda beklenen yaşam

süresinin uzaması • 1990’lı yıllar <%5 (TC)• 2013 %7,7 (%8-10 “yaşlı” nüfus)• Sinop %16,7 (>%10 “çok yaşlı” nüfus)• Toplumun giderek artan bir bölümünü oluşturan

65 yaş ve üstü bireylerin sağlığını korumak, iyileştirmek ve daha da geliştirmek için yerel, bölgesel ve ulusal boyutta çalışmaların önemi giderek artmaktadır.

Amaç • Projede demografik dönüşüm yaşandığı çağımızda, halk

sağlığı disiplini bakış açısıyla 65 yaş üstü bireylerin genel sağlık durumları belirlenirken, sağlık durumlarını geliştirmek ve çalışma sonuçlarının yaşlı sağlığı hizmetlerinin sunumu konusunda ve yaşlı sağlığı politikaları belirlenmesinde yol gösterici olarak kullanılmasının sağlanması hedeflenmektedir.

• Bu çalışmada Sinop İli 65 yaş üstü bireylerin – bazı özelliklerinin, – yaşam kalitelerinin, – günlük bazı aktiviteleri, – ruhsal durumlarının belirlenmesi amaçlanmaktadır.

Yöntem

• Kesitsel tipte epidemiyolojik araştırma • Sinop: 208.963 (2013 Yılı AHBS) • Sinop İl’inde yaşayan ve aile hekimine kayıtlı 65

yaş ve üzeri herkes – 58 aile hekimi– Evren: 65 yaş ve üzeri 32.506 kişi (17.893 kadın,

14.607 erkek) • Çalışma kapsamında 1.127 erkek ve 1.142 kadın

ile görüşülmüştür.

Araştırmanın zaman çizelgesi

2013-2014 Mayıs-Haziran 2013

Temmuz-Ağustos 2013

Eylül- Ekim 2013

Kasım-Aralık 2013

Ocak-Şubat 2014

Mart 2014

Planlama, literatür taranması

Anket formunun oluşturulması

İzinler

Ön deneme

Veri toplama

Veri analizi

Rapor yazımı

Sunum

Bazı sosyodemografik özellikler (Sinop, 2013)

Bazı özellikler Sayı Yüzde Yaş 65-74 1307 57,6 75-84 781 34,4 85 ve üstü 181 8,0 Medeni Durum* Evli 1236 54,5 Eşi Vefat Etmiş, Bekar, Dul 1033 45,5 Öğrenim Durumu Okur-yazar değil 712 31,4

Okur-yazar 539 23,8 İlkokul 801 35,3 Ortaokul 128 5,6 Lise ve üstü 89 3,9

Çalışma Durumu Halen çalışan 154 6,8 Emekli olan 843 37,2 Hiç çalışmayan 1272 56,1 Katılımcıların yalnız yaşama durumları

Evet 641 28,3 Hayır 1628 71,7

Toplam 2269 100,0

Yaş: Ort:73,3±6,65 En büyük/En küçük:99/65

İlçelere göre cinsiyet ve yaş dağılımı (Sinop, 2013)

Merkez Ayancık Boyabat Dikmen Durağan Erfelek Gerze Saraydüzü Türkeli

Cinsiyet Erkek 222 151 206 54 109 105 149 54 77

Kadın 244 149 211 48 94 103 149 56 88

Yaş

65-74 278 163 238 54 125 116 176 64 93

75-84 151 112 148 39 64 74 99 37 57

85 ve üstü 37 25 31 9 14 18 23 9 15

Toplam 466 300 417 102 203 208 298 110 165

Bazı günlük aktiviteleri yapabilme durumları (Sinop, 2013)

Yüzde Telefonu hiç kullanamayan 5,3 Yemeklerinin hazırlanmasına ihtiyacı olan

13,8

İlaçlarını kendi başına düzenli kullanamayan

6,7

Kendi kendime yıkanabilecek veya giyinebilecek durumda olmayan

5,0

Aşırı derecede ağrı veya rahatsızlıkları olan

8,4

Genel Sağlık Düzeyi Sayı Yüzdeİyi 896 39,0Orta 1051 46,3Kötü 332 14,6Toplam 2269 100,0

• Sürekli ilaç kullanılması gereken hastalıklar– Hipertansiyon %55,5– Diyabet %29,2– Kalp Damar Hastalıkları %20,9

• 10 yaşlıdan 7’sinin sürekli ilaç kullanılması gereken bir hastalığı var (1615)

• Hasta olan 7 kişiden 1’i hiç ilaç kullanmıyor (195)• Katılımcıların Geriatrik Depresyon Ölçeği Puanına

göre, %31,2’si depresyon olarak kabul edilmektedir.

En son sağlık hizmeti kullanma nedeni (n=2269)*

Sayı Yüzde

Muayene 1283 56,6

İlaç yazdırma 1085 47,8

En son sağlık hizmeti alınan yer (n=2269)*

Aile Sağlığı Merkezi 1400 61,7Devlet Hastanesi 697 30,7

Son bir ay içinde herhangi bir sağlık hizmetinden yararlananlar %61,3

En son başvurulan sağlık kuruluşunun seçilme nedeni (n=2269)*

Sayı Yüzde

Ulaşımı kolay 1087 47,9Sosyal güvence 705 31,1Güven 430 19,0Ucuz 391 17,2Başka seçenek olmaması/sadece ilaç yazılacak olması

376 16,6

Tanıdık olmaları 353 15,6İyi İlişkiler olması 277 12,2

Günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmede sunulmasını istenen hizmetler (n=879)*

Sayı Yüzde

Evde bakım 168 19,1 Bakıcı 114 13,0 Sağlık hizmeti sunumunda öncelik ve önem verilmesi

112 12,7

Sunulan hizmetlere ulaşmada ya da hizmetleri kullanmada karşılaşılan engeller (n=676)*

Ulaşım sorunları 330 48,8 Hekim eksikliği 131 19,4 Tahlil sonuçlarında gecikme/ yapılamaması 72 10,7

Sonuç• TUİK’in son verilerine göre Sinop çok yaşlı nüfusa sahip• Çalışmada yer alanlar birçok sağlık ve sosyal sorunla karşı karşıya

gelmekte; günlük yaşamlarını bağımsız olarak sürdürmekte güçlük çekmektedir

• Hem ruhsal (depresyon önemli bir sorun) hem de fiziksel hastalıklar (HT, diyabet) yaygın olarak görülmekte

• Sağlık hizmetlerini sık kullanılıyor ancak kendilerine önem ve öncelik verilmesini bekliyorlar,

• Yaşlılara yönelik sosyal yaşamı destekleme proje ve programlarına gereksinim var• Giderek yaşlanan bir toplum olmamız ve yaşlı sağlığı ile ilgili kanıt temelli çalışmaların azlığı dikkate alındığında çalışmanın sonuçlarının yeni çalışmalara ışık tutacağı düşünülmekte