Skica organizovanostimađarske zajednice u

Vojvodini

Subotica, 27. novembar 2008. godine

Poseta predstavnika albanske zajednicesa juga Srbije

Cilj predavanja

predočavanje modaliteta prilagođavanja, koji su se mogli pojaviti u vojvođanskoj i uopšte, mađarskoj kulturi, nakon disocijacije nacionalnog korpusa nastale 1918. godine i

prikazivanje kulturnog identiteta vojvođanskih Mađara u svetlu institucionalne mreže u oblastima bitnim za očuvanje nacionalnog identiteta.

* „… mađarska nacija i mađarska kultura… žive u jednoj vrsti ostrvskog mora, poput arhipelaga starogrčke nacije i kulture, duha i pesništva.” (Bela Pomogač)

„Ostrvski svet” i „njegova mora”

Na osnovu teritorijalnog principa „morima” „ostrvskoga sveta” na ovim prostorima gospodare nacionalne države.

Po Timu Ingoldu, sledstveno tome dolazi i do formiranja osobene vizure: „dve, sa istoga stajališta motreće osobe, mogu opservirati dva različita predela usled postojanja dve različite mape u njihovim glavama”.

Kultura stvorena od strane mađarske zajednice koja je postala nacionalna manjina u Vojvodini nastoji da popuni ovaj jednodimenzionalni predeo.

Ova se kultura istovremeno hrani iz tri izvora:

iz regionalnih i jedinstvenih nacionalnih tradicija, te iz diverziteta proisteklog iz kontakata sa

drugim narodima, koja je pak nastala usled dugotrajnih društvenih procesa.

Determinisanje pojma vojvođanske mađarske kulture zapravo predstavlja otkrivanje regionalnih tradicija, a što je pak upravo u ovim oblastima najduže čekalo na svoje ispunjenje.

„Mala mađarska demografija”

Naši kulturni i javni odnosi

Neprirodan razvoj. „Potrošačko društvo.” Teskoba dimenzije javnog života. Oskudica vojvođanske mađarske

političke kulture: nedostatak civilnih iskustava, dvojba u pogledu egzemplarne meritornosti

inteligencije, odnosno društvenih poslenika, opčinjenost divergentnim vrednostima i

interesima.

Kriterijumi definisanja manjinskih institucija

Posredstvom tradicionalne mađarske nacionalne kulture. Književnici, pisci, kritičari. Predstavnici, negovatelji i istraživači tzv. mađarske narodne

(prevashodno seoske) kulture. Umetnici spremni na prihvat sopstvenog Mađarstva. Mađarske škole, pedagozi i učenici. Novinari, listovi, časopisi, knjige i izdavači. Manifestacije, aktivnosti, pokreti, umetnički kampovi i slični oblici

kulturnih delatnosti koje se mogu kvalifikovati kao mađarski. Mađarske političke partije i politički pokreti. Sami sebe za deo mađarske narodne populacije držeći naučnici,

institucije, radionice, itd. (prevashodno oni koji deluju u oblasti društvenih nauka).

Specijalizovane institucije, pretežnim delom državne, ili pak one oformljene od strane lokalnih samouprava (pozorišta, muzeji, arhivi, domovi kulture, muzeji, kulturni centri) koje deluju na teritoriji nastanjenoj mađarskim stanovništvom, a koje raspolažu mađarskim saradnicima, mađarskim zbirkama, odnosno koje priređuju specifično mađarske manifestacije.

Institucionalni i konsocijativni život

„Svi rade sve…” Kompleksne ustanove i organizacije; Organizaciona i institucionalna ustrojstva

koja čuvaju nacionalni identitet (biblioteka, čitalački kružok, štampa);

Izdavaštvo, umetničke radionice, elektronski mediji, naučno-popularne, zavičajne organizacije i klubovi;

Zbirke, muzeji, zavičajne kuće, muzičke grupe, literarni kružoci.

Osnovne institucije javne kulture

Zbirke Biblioteke (53) Istorijski arhivi (3) Muzeji (6) Ostale zbirke (galerije, zavičajne kuće, spomen-

kuće) (7) Izdavači, pisana i elektronska štampa,

redakcije Izdavači (knjige, časopisi, ostalo) (17) Štampani mediji (novine) (54) Elektronski mediji (radio, televizija) (9) Internet-portali (6)

Profesionalne umetničke ustanove, grupe Pozorišta (8) Muzička umetnost (2) Plesna umetnost (1) Kreativne radionice u oblasti likovne,

primenjene, foto- i filmske umetnosti (9) Amaterske kulturne organizacije (261) Kulturne organizacije koje se bave sa

više kulturno-prosvetnih delatnosti (149)

Pozorišni život

Vojvođansko mađarsko pozorište, Subotica (1945–1951) Dečje pozorište – Gyermekszínház, Subotica (1946–) Narodno pozorište – Népszínház, Subotica (1951–) Sresko mađarsko pozorište, Bačka Topola (1949–1959) Mađarska scena, Zrenjanin (1953–1955) Mađarska scena, Sombor (1953–1955) Novosadsko pozorište – Újvidéki Színház (1973–) Salaško pozorište (1974–) Pozorište „Deže Kostolanji”, Subotica (1994–) Kanjiško mađarsko dvorsko kamerno pozorište (2002–) Regionalni kreativni atelje „Jožef Nađ”, Kanjiža (2007–) Senćansko mađarsko kamerno pozorište (2008–)

Narodno pozorište – Népszínház

Dečje pozorište – Gyermekszínház

Újvidéki Színház – Novosadsko pozorište

Tanyaszínház – Salaško pozorište

Kosztolányi Dezső SzínházPozorište „Deže Kostolanji”

Nagy József Regionális Kreatív Műhely Regionalni kreativni atelje „Jožef Nađ”

Magyar Kanizsai Udvari KamaraszínházMađarsko kanjižko dvorsko kamerno pozorište

Zentai Magyar KamaraszínházSenćansko mađarsko kamerno pozorište

Radionice pozorišnog amaterizma

Amatersko pozorište „Madách”, Zrenjanin

Džepno pozorište „ Ferenc Berta”, Sombor

Eksperimentalne pozorišne radionice: u Subotici (pri MKC „Népkör”), u Senti (Pozorišna družina pri Kulturno-

obrazovnom centru „ Thurzó Lajos ”), u Novom Sadu (Đačka scena „Színes

Szilánkok” pri Novosadskog pozorišta)

Kulturne organizacije koje se bave specijalnom kulturno-prosvetnom delatnošću (112)

Pozorišna umetnost, lutkarska umetnost (pantomima, performansi, lutkarstvo) (3)

Solističke i instrumentalne grupe (horovi, ansambli, folklorne sekcije) (42)

Plesne grupe i sekcije (narodni i klasični ples,umetnost pokreta, balet) (11)

Književna društva (čitalačka, pripovedačka i recitatorska društva) (16)

Likovna, primenjena, foto- i narodna umetnost (2) Filmska umetnost (2) Obrazovanje, prosvećivanje (20) Očuvanje tradicije, zanatlijstvo (16)

Stručni savezi kulturnih organizacija (37)

Pregled tradicionalnih manifestacija mađarske nacionalne manjine od republičkog, odn.

pokrajinskog značaja

Vizuelna umetnost Umetnička kolonija u Senti, Senta Umetnička kolonija „Art Gallery”, Bačka Topola Umetnička kolonija „9 + 1”, Stara Moravica Likovna nagrada „Forum”, Novi Sad

Muzika Festival zabavne muzike „TINI”, Temerin Vojvođanske mađarske muzičke večeri Festival pevanih pesama, Senta Festival mađarskih varoških pesama i čardaša –

„VIVE”, Debeljača Međunarodni muzički festival „Džez, improvizovana

muzika…”, Kanjiža

Književnost Kolonija književnika u Kanjiži, Kanjiža Književna manifestacija „Sentelekijevi dani”, Sivac Lingvistički dani „Gabor Sarvaš”, Ada Memorijal „Karolj Sirmai”, Temerin; Vrbas Putujuća kolektivna izložba vojvođanskih likovnih

umetnika Memorijal „Ferenc Feher”, Novi Sad, Bačka Topola Memorijal „Eržebet Juhas”, Bačka Topola Takmičenje mađarskih dramskih pisaca Vojvodine,

Novi Sad Dani „Deže Kostolanji”, Subotica

Književni memorijalni dan „Ferenc Herceg”, Vršac Književni memorijalni dan „Jožef Podolski”,

Feketić Memorijalni dani „Janoš Herceg”, Sombor Memorijalni dani „Imre Čepe”, Mali Iđoš Književna nagrada „Híd”, Novi Sad Recitatorska kolonija „Lepa reč”, Feketić Drama – Igra – Škola, Feketić Književni festival „zEtna”, Senta

Film Dani mađarskog filma

Scenska umetnost Salaško pozorište Takmičenje u pisanju drame, Novi Sad Dan vojvođanske mađarske scene,

Subotica Susret amaterskih pozorišta

vojvođanskih Mađara Etno-pripovedačko takmičenje „Lajoš

Kalmanj”, Senta

Dečje i omladinske manifestacije Muzičko takmičenje učenika osnovnih

škola „ Szólj, síp, szólj!”, Bečej Takmičenje vojvođanskih dečjih

citeraških sastava i solista „Zlatna citra”, Srbobran

Dečji festival mađarskog folklora „Kőketánc”, Novi Sad

Dečji folklorni kamp, Banatski Monoštor Umetničko takmičenje srednjoškolaca,

Bečej, Temerin, Senta

Folklor Festival mađarskog igračko-folklornog i

muzičkog stvaralaštva Vojvodine „Durindó” i „Gyöngyösbokréta”

Vojvođanski folklorni susret i vašar narodnih rukotvorina „Táncháztalálkozó”, Novi Sad

Muzičko-folkorni kamp, Banatski Monoštor Interetno festival, Subotica Muzika naših predaka – susret vojvođanskih

muzičkih sastava, Srbobran Južnobanatski susret vitlejemaca i prikazivanje

božićnih običaja

Sveumetnički festivali Susret mađarskih kulturno-umetničkih

društava Južnog Banata Dani kulture vojvođanskih Mađara Letnje omladinske igre, Senta Domboš-fest, Mali Iđoš Centralna vojvođanska proslava Dana

mađarske kulture, Senta

Spisak reprezentativnih nastupa umetničkih ustanova i kulturno-umetničkih društava u inostranstvu Susret regija, Budimpešta (Republika Mađarska) Savremeni sveumetnički festival „Bijenale”, Budimpešta „U gostima u Budimpešti” - vangranične mađarske

pozorišne večeri, Budimpešta (Republika Mađarska) „U gostima u Budimpešti” - vangranične omladinske

letnje manifestacije, Budimpešta (Republika Mađarska) Susret mađarskih amaterskih pozorišnih ansambala

Mađarske i vangraničnih Mađara, Žambek (Republika Mađarska)

Susret mađarskih profesionalnih pozorišta vangraničnih Mađara, Kišvarda (Republika Mađarska)

Međunarodni televizijski festival regionalnih i mesnih studija vangraničnih Mađara, Lakitelek (Republika Mađarska).

Mreža obrazovnih institucija

97 osnovnih škola 34 srednjih škola 2 fakulteta sa potpunim

obrazovanjem na mađarskom jeziku 4 fakulteta sa mogućnošću slušanja

pojedinih kurseva 1 viša škola strukovnih studija sa

potpunim obrazovanjem na mađarskom jeziku

Potencijali i limiti kulturne autonomije

Potencijali Aktivizacija mađarskih lokalnih samouprava. Mađarski nacionalni savet.

Tripartitna povezanost Uz duhovnu tradiciju mađarske nacionalne

kulture. Uz rezultate mađarske kulture u Karpatskom

basenu (uključujući i one u Vojvodini). Uz srpski duhovni život (sve labavija).

Institucije NS MNM

Novinske kuće u pogledu kojih NS MNM samostalno vrši osnivačka prava

- D.o.o. Magyar Szó Kft., Novi Sad dnevni list Magyar Szó, sa

dnevnim tematskim prilozima, omladinska i dečija izdanja

- D.o.o. Hét Nap Kft., Subotica nedeljni list

Institucije NS MNM

Institucije u pogledu kojih Skupština APV i NS MNM zajednički vrše osnivačka prava

- Zavod za kulturu vojvođanskih Mađara,

Senta (www.vmmi.org)- Izdavački zavod „Forum”, Novi Sad (www.forumliber.co.yu)

ELEKTOR

MAĐARSKI NACIONALNI SAVET

ČLANOVI IZVRŠNOG ODBORA:- član zadužen za osnovno i srednje obrazovanje

- član zadužen za više i visoko obrazovanje- član zadužen za informisanje

- član zadužen za službenu upotrebu jezika- član zadužen za kulturu -član zadužen za finansije

- član zadužen za koordinaciju rada lokalnih samouprava

3 POTPREDSEDNIKAMNS

PREDSEDNIK MNS

PREDSEDNIK IZVRŠNOG ODBORA

MNS

KONSULTATIVNARADNA TELA:

- Crkveni savet- Forum čelnika lokalnih samouprava

- ostala konsultativna tela

STRUČNI ODBORI:- odbor za obrazovanje- odbor za informisanje

- odbor za službenu upotrebu jezika- odbor za kulturu

- odbor za finansije i ekonomiju

SEKRETAR MNS

STRUČNA SLUŽBAMNS:

- načelnik stručne službe- ostali zaposleni

bira

bira

bira

bira

bira

predlaže

predlaže

predlaže

predlaže

daje saglasnost za njihovo osnivanje

bira

imenuje i razrešava

imenujue i razrešava

razrešava

Zahvaljujem Vam na predanoj pažnji!