Upload
victoria-kamasa
View
562
Download
4
Embed Size (px)
Citation preview
M. Głuszkowski, DYGLOSJA W SPOŁECZNOŚCI STAROOBRZĘDOWCÓW
REGIONU SUWALSKO-AUGUSTOWSKIEGO
WSPÓLNOTA
GDZIE?
KTO? staroobrzędowcy, czyli
wspólnota powstała w XVII w.; brak akceptacji reformy cerkwi
przeprowadzonej przez Nikona; prześladowani w Rosji w liturgii: język starocerkiewnosłowiański
obecnie w Polsce: ok. 1000 osób główne skupiska: Suwałki, Augustów dwie wsie prawie wyłącznie
staroobrzędowców: Bór, Grabowe Grądy częściowo: Wodziłki
HISTORIA WSPÓLNOTY na terenach Polski pojawiają się w XVII w.; miejsce ich zamieszkania w zaborze rosyjskim; żyją w izolowanych wspólnotach w lasach i na odludziu: po I WŚ: obywatele II RP:
objęcie młodych ludzi polską edukacją; polskie urzędy;
po II WŚ: znaczne zmniejszenie populacji; masowa edukacja; urbanizacja; industrializacja;
JĘZYK środkowowielkoruski dialekt z okolic Pskowa, Nowogrodu i Wielkich Łuk nikła bariera językowa w stosunku do polskiego; przenikanie elementów polskich:
zapożyczenia; kalki; przekształcenia składniowe; system spółgłoskowy;
WAŻNE POJĘCIA
DYGLOSJA„specyficzna forma dwujęcyzczności, w której obyduj językom danej grupy przypisane są symbole, związane ze sferą ich użycia: H (high) – funkcje „wysokie”, oficjalne, i L (low) – funkcje niskie, potoczne” (Ferguson, 1959) „względnie stabilna sytuacja językowa, w której oprócz pierwotnych dialektów (L) występuje również wariant rozwinięty i skodyfikowany (H) będący ośnikiem bogatego dziedzictwa literackiego i kulturowego” (s. 115) „trwała dyferencjacja społecznej funkcji dwóch języków, utrzymująca się od co najmniej trzech pokoleń; nie występuje konflikt w układzie dwujęzycznym” (Fishman, 1971)
JĘZYKIH (wysoki) L (niski)
bogata tradycja, w tym literacka; kod uniwersalny (możliwość używania we wszystkich funkcjach i domenach); język edukacji, kulturze, technice, administracji;
regionalny, gwarowy; ograniczony do komunikacji wewnątrzgrupowej w określonych domenach;
PRESTIŻ JĘZYKA
PRESTIŻ
OTOCZENIE
ZEWNĘTRZNY
WEWNĘTRZNY
GRUPA
JAWNY UKRYTY
DOMENY (Rohr) rodzina; miejsce zabaw dziecięcych; szkoła; kościół; literatura; prasa; wojskowość; sądownictwo; rząd (administracja).
SCHEMAT COOPERA
1) system wartości determinujących kulturowo zachowania;2) dziedzina/domena;3) sytuacja społeczna;4) układ ról społecznych;5) typ sieci interakcji (zamknięty VS otwarty);6) charakter interakcji (osobisty VS transakcyjny; autoteliczny VS instrumentalny);7) konkretna wypowiedź;
WYNIKI
OGÓLNIE
Czynniki rozważane jako determinujące: sfera; otoczenie; rozmówca; wiek;
RODZINA/DOM przewaga gwary:
starsze pokolenie: wyjątek: poza wspólnotą, rozmówca spoza wspólnoty;
średnie pokolenie: przewaga gwary ze „swoimi”, polski z „obcymi”
młodsze pokolenie: model mieszany zarówno ze „swoimi” jaki i „obcymi”
ŻYCIE SĄDZIEDZKIE/TOWARZYSKIE „ze swoimi”:
gwara jedynie młodzi: czasem polski
„z obcymi”: młodzi: wyłącznie polski;Starsi: czasem gwara;
do „swoich” w obecności „obcych”: starsze pokolenie: gwara; młodsze i średnie: polski
MIEJSCA PUBLICZNE podobnie jak w sferze sąsiedzkiej; różnice:
starsi: rzadsza zmiana na polski w obecności „obcych”;
młodsi: wyłącznie polski;
SZKOŁA na różnice wpływa:
poziom edukacji; miejsce edukacji; wiek.
RELIGIA starocerkiwenosłowiański:
język liturgii; rozumienie poszczególnych wyrażeń; niektórzy: umiejętność czytania i pisania;
gwara: silnie związana z tą sferą; pojawiają się wtrącenia z SCS; przy rozmowie po polsku: wtrącenia z
gwary przy temacie religijnym,
DODATKOWO
1) METODOLOGIA2) JĘZYK
BIBLIOGRAFIA
Omawiamy tekst:M.Głuszkowski, Dyglosja w społeczności staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego, Socjolingwistyka XXII, 115-129.
Inne:Ferguson, Ch., Diglossia, Word 15, 325-340Fishman, J., The Socjology of Language, w: Advances in Socjology of Language, t.1, red. Fishman, J., The Haugue, 217 - 404