Solfexho Meloritmik - Selami Kolonja

7/21/2019 Solfexho Meloritmik - Selami Kolonja

1/153

Selami Kolonja

SOLFEXHO MELORITMIK


2/153

1

Selami Kolonja

SOLFEXHO MELORITMIK

Recenzent:Mr. Ord. Ahmed Drguti

Prof. Inord. Sevime Gjinali

Dizajn:Besart Kolonja

Notograf:Marko KolovskiTaulant Kolonja

Stypi:Tringa Design, Tetov

2008

Ky libr nuk lejohet t shumohet t ribotohet ose t kopiohet pa t drejtn e autorit


3/153

2

Parathnie

Realisht librat e Solfexhos jan t pakta n literaturn muzikore n hapsirattona,e t mos flasim pr libra t autoreve shqiptar q pothuajse mungojnkrejtsisht.Nisur nga ky fakt dhe bazuar dhe n prvojn time Universitare pranUSHT shkrova Solfexho Meloritmik 1 libr t cilin pjesrisht e kameksperimentuar gjat orve te Solfexhos pr disa vite me radh me studentt eF.M ku bashkarisht kemi ardh n prfundim se ushtrimet muzikore ,ritmike emelodike dhe udhzimet metodike t ktij libri ngjallin interes pr ta.

Me kt libr dedikuar kndimit melodik n nj e m shum zra dhe ligjerimitritmik studentet do arrijn afinitet n informacione teorike e praktike przhvillimin e ndjenjs ritmike e melodike, larmine e tonaliteteve tendryshme,zhvillimin e ndjenjs metroritmike ,zhvillimin e ndjenjs estetike printerpretimin e bukur,per zhvillimin dhe veshit melodik,ritmik,harmonik .

Ushtrimet e kompozuara jan tonale me alteracione e modulacione te aferta e tlargta me qellim q n mnyr graduale studentt t pregatiten per muzikn a-tonale q msohet pas 2-3 semestrave t procesit studimor.

Edhe pse studentt e F.A.M vijn nga shkolla t mesme profesionale t muziksmendova t nisem nga parimi i njohur metodik prej t lehts kah e vshtira

Nj pjes e mir e melodive n disa masa permbjan tema(motive) te melodive tmuziks son popullore e qytetare qllimisht qe sadopak te popullarizohet muzika jon edhe n kt sfer t jets artistike.

Autori


4/153

3

SOLFEXHO DIKUR DHE SOT

Solfexho sht lnda q merret me zhvillimin e veshit muzikor mbi baza

profesioniste. Emrtimi i lnds vjen nga tingujt muzikorsol dhe fa q nnkuptonkndimin e notave pa fjal. Zhvillimi i lnds kalon shekuj derisa vjen n gjendjet unifikuar,me metoda e literatur t standardizuar.Por pyetja historike q preukuponte shkenctart e muziks ishte e qart : ku dhe me simbole do tshkruheshin lartsit tonale ? Shenjat e para q n mnyr t prafrt dhe jo tsakt tregonin lartsit tonale quheshin neume.Kto ishin shenja ku kngtart prafrsisht orjentoheshin n lartsit e tingujve muzikor.Kto shenjashkruheshin kshtu ~ ~ ^ ~ ku zri i kngtarve ngrihej e ulej sipas shenjaven mnyre t prafrt.

Guido Dareco (995-1050) krijoi metodn e ashtuquajtur ,,solmizim emrtim idal nga tingujt muzikor sol,mi t mbshtetur n notacion e jo m n shenja t paqarta si m par .N kt periudh pr her t par n historin e muziksshfaqen notat dhe pentagrami me katr vija si nj arritje e vrtet shekullore edhe pse ktu sht vetm fillimi i ksaj arritje sepse n kt faz tingujt me radhitjenut,re,mi,fa,sol,la nuk kishin prceptim absolut por relativ sa i prket lartsistonale por kjo reform ishte nism e nj arritje shekullore n artin muzikor.Tingujt muzikor vendoseshin n katr vija t pentagramit ku n fillim shkruhej

elsi fa .Ky variant i t knduarit (relativ) mbi metodn e solfexhit t G.Darecos pr historin e muziks botrore paraqet nj fillim t ri n fillim t shekullit XI.Rruga e zhvillimit t notacionit sht shum e gjat ajo kalon shekuj duke

u modifikuar dhe standardizuar pr t ardhur n gjendjen e dshirurar. N shek.XII pr her t par paraqiten notat me kohzgjatje t caktuar.Rreth dyqind vjet m von n shek.XIV si nevoj e kohs vendoset vija

e pest dhe po n kt koh pr her t par paraqiten numrat q tregonin vlern emass .

Gjat shekujve edhe emrat e tingujve n sistemin e radhitjes psoninndryshim,kshtu tingulli i par me t cilin fillonte radhitja e tingujve ut uzvendsua me tingullin e prshtatshm do .Gjat shek.XVII n kt periudh paraqitet edhe vija q ndan masat-taktorja.

Zhvillimi i hovshm i muziks instrumentale n shek.XVII ku me prpikshmri krkohej saktsi n ekzekutim ndikoj n zhvillimin edhe m t perfeksionuar t notacionit muzikor . Nga kjo koh kndimi i prafrt apo relativmbeti vetm si stil i t knduarit kishtar.

Vendi q i dha kahje lnds s Solfexhos n mnyrn e interpretimitabsolut sht Franca.


5/153

4

Kshtu n vitin 1709 n Paris paraqitet i ashtuquajturi solfexhimi natyralku tingujt e emruar : do,re,mi,fa,sol,la,si kndoheshin me lartsi t caktuarabsolute.

Rreth njqind vite m von n vitin 1802 konzervatoriumi i Parisit botoj

librin e par t Solfexhos libr ky i autorve L.Kerubini ,Fr.Gosek dhe disa emrat tjer kompozitorsh francez .Ushtrimet qen t shkruara pr z n basin eshifruar dhe me bazn tonale Do-maxhor .

Libri i par i autorve francez arriti shpejt popullaritet t gjr jo vetmn vend por edhe npr kryeqendrat e tjera europiane .

Metodologjia e puns s Solfexhos nga periudha n periudh ndryshonte pr t arriur rrugn m t leht e m t qart t solfexhimit muzikor .

Poashtu n Franc m von (shek.XVIII ) Zhan Zhak Ruso ofroi metodne basit t shifruar t ashtuquajtur ,,metoda e shifrave

Kjo metod kishte pr baz q shkallt e t gjitha tonaliteteveemroheshin me numra 1,2,3,4,5,6,7, ndrsa kndoheshin me emrtimindo,re,mi,fa,sol,la,si.

Tingujt e ngritur realizoheshin me shenjn ( l ) ndrsa tingujt e zbritur meshenj (\)ndrsa ritmi me via dhe pika t shkurtuara mbi shifrat ose afr tyre .Gjat solfexhimit tingujt e ngritur kndoheshin da,ra,ma etj,ndrsa tingujt e zbriturdo,ro,mo etj.

Gjat shekullit XIX pasardhsit e shkolls s Zh.Zhak Ruso si PierGalin(1786-1821)msues i muziks dhe matematiks n Bordo ),Eme Paris (1798-1866 pedagog i solokndimit n Paris) vazhdojn rrugn metodologjike t lndss Solfexhos me nj metod t re t shifruar si materje e rndsishme n shkolladhe n grupet korale.Kjo metod pr dallim nga e prparshmja tingullin baz tshkalls minor e emrtonte me numrin 6 pr tingullina la . Por e gjith kjo metode tingujve t shifruar edhe pse arrijti efektin e merituar prap si e till nuk mundi tirezistonte kohs.

N t njjtn koh n Angli botohet metoda ,,Tonika sol-fanga Sara En

Gioviar(1812)metod q vazhdojn edhe mtej metodikan t tjer tSolfexhos.Tonika Sol-Fa kishte pr baz shkalln maxhore (Tonika) Gradt eshkalls n Dur emrtoheshin me emrat do,re,mi,fa,so,la,ti,ndrsa n molla,ti,do,re,mi,fa,so.Emrtimi alfabetik i tingujve bhej d,r,m,f,s,l,t.Ngjitjakromatike me vokalet vi ndrsa zbritja kromatike me vokalet vo.

N Gjermani ngjajshm me metodn Sol-Fa shkruhet libri i Solfexhos,,Tonika-Do e autorit Agens Hundoger(1900)metod e mbshtetur n trefunksionet kryesore tonike, subdominante dominante.

Mbi dyqind vite e m shum si baz prdorej vetm nj shkall prmaxhor pra shkalla Do-Maxhor q n esenc zhvillonte kandidatt solfexhist por


6/153

5

n ann tjetr ngushtonte diapazonin e ndjenjs s shkallve t ndryshme tshumta e t shumllojshme . Kjo metod e puns e quajtur metoda e transkiptimitsht prcjellj deri von dhe at deri n vitet 70 tek ne . Kjo metod e puns nlndn e Solfexhos tani sht gati e pa pranuar n shkollat tona t muziks. Kjo

metod kishte pr baz tingujt e shkalls do ku edhe tingujt e shkallve t tjeraemrtoheshin me tingujt e shkalls themelore .Marr historikisht ecurin e zhvillimit t lnds s Solfexhos del se shkolla

e konservatoriumit t Parisit ka sjell arrijtje n ngritjen dhe zhvillimin e ksajlnde q si e till sht disiplina baz e artit muzikor .

Format dhe metodat e puns n lndn e Solfexhos gjejn zhvillimin gjatshek.XIX dhe shek.XX

Albert Lavnjak (1846-1916)profesor n konzervatorin e Parisit pr her t par si form t re t puns prdori diktatin muzikor si nevoj e domosdoshme pr

zhvillimin e veshit muzikor n baza t vrteta profesioniste . Ai prgatiti kuadr tveant asistentsh pr ,,kurs t diktatit muzikor

M pas metodat dhe metodologjit e puns skishin t ndalur nga autor tndryshm europian ashtu edhe ballkanas pr t sjell kt lnd n gjendjen edshiruar.

Nj rrug e gjat qindravjeare me pun dhe metodologji t ndryshme tanisjell lndn baz t muziks t standardizuar n forma dhe metoda dhe literaturmjaft t pasur dhe metoda e metodologji bashkkohore.

LNDA E SOLFEXHOS SOT

Npr shkollat profesioniste t muziks lnda e Solfexhos fillon tmsohet shum hert .

N shkollat e ulta t muziks kjo lnd msohet gjasht vite radhazi praq sa zgjat shkolla e ult e muziks. Msimi i ksaj lnde mandej vazhdon tmsohet katr vite t shkolls s mesme (ku do t duhej q plan programimsimmor t jet ndryshe pr instrumentistt dhe ndryshe pr teorikt e muziks por fatkeqsisht akoma nuk sht e aplikuar si metod pune n shkollat e mesmeshtetrore t muziks n R.Maqedonis)dhe tre vite me dy or ligjerata e nj orushtrime n fakultetin e muziks sipas planprogrameve t reja t sistemit tBolonjs. D.m.th n trsi kjo sht lnda e vetme q msohet n staz m t gjat prej diku 13 vite ashtu si e parasheh planprogrami msimor i ministrive t arsimitn t gjitha vendet .


7/153

6

Sot Solfexho sht nj lnd aq e avansuar sa q dita m dit ajo e humbkuptimin e nj lnde teorike,por si pesh tanim ajo anon nga lndt instrumentalet artit muzikor .

Detyra e saj kryesore sht t zhvilloj aftsit muzikore n shum

dimenzione si: Zhvillimin e veshit t mbrendshm muzikor,ndjenjn pr tdalluar shkallt muzikore, ndjenja metroritmike, kategorizmin e veshit dhezhvillimin e tij, analiza e tekstit notal si pr nga ana formale harmonike ,leximinritmik dhe melodik , ndgjimin e tingujve akordeve dhe rrotullimeve ,diktatiritmik dhe melodik, kndimi i ushtrimeve a-prima vista, kndimi i ushtrimeve 2-3e m shum zrave t stilit harmonik dhe polifonik, luajtja n instrumentin e pianos t njrit z dhe kndimi i tjetrit z si dhe forma e metoda t reja t puns tcilat dalin ndoshta dhe n mnyr spontane gjat orve t msimit .

Instrumenti m i prshtatshm apo instrumenti baz pr ligjerimin e ksaj

lnde sht pa mdyshje instrumenti i pianos .Solfexho sht lnda q i ka rezistuar shekujve por dhe q mbetet edhe sote ksaj dite lnda m aktuale e artit muzikor sepse gjithka n muzik fillon prejsolfexhimit e drejt muzikimit sepse Solfexho shte ABC ja e muziks.

SI T MSOJ SOLFEXHO ?

Nj pyetje e ktill besoj se e ka preokupuar dhe vazhdon ta preokupojdo muzikant q i sht qasur muziks profesionalisht ,sepse si tham dhe mlart n muzik gjithka fillon prej solfexhimit drejt muzikimit .Por dhe prgjegja nuk del leht e prnjher nga pyetja e br m lart: Si t msojSolfexho?

Edukimi i veshit sht gjja m kryesore ndrsa zhvillimi normal i tijaduhet filloj shum hert dhe at q n fmijrin e hershme. Dgjuesi profesionist i muziks asnjher nuk knaqen me muzikn n ndgjim t par.Arsyeja sht e thjesht sepse muzikanti profesionist i muziks kur ndgjon njvepr muzikore ndgjon melodin, ritmin harmonin tekstin dhe arrijtjen artistikesi sektor t ndar ndrsa ndgjuesi amator kt e prjetojn thjesht si njkng. Ne ata nuk i nnmojm por kjo sht nj e vrtet reale se muzika tekmuzikantt profesionist duhet t kaloj faza q t vij n momentin e prjetimitemicional ndersa pr t tjert ajo sht si ushqim i prditshm. Pr tju prgjigjur pjesrisht pyetjes si t msoj Solfexho ? Nga praktika pedagogjike po parashtrojmendimet e mia nisur nga praktika dhe po ofroj sygjerimet e mija rreth shtjes.


8/153

7

UDHZIME RRETH EDUKIMIT T VESHIT MUZIKOR DREJTSOLFEXHIMIT

* Shum hert dhe gjithmon gjithka q t rrethon dhe q i thon muzik

le t bhet preokupim profesional pr ty.* Mundohu t gjesh tonalitetin e veprs muzikore ,ta dshifrosh ritmin ,

masn ,t solmizosh melodin ,harmonin ,dhe ta dallosh formn e veprsmuzikore ,n do vend ku ti ndodhesh n tren makin e autobus. Kjo duhet t bhet shprehi pr ty por nj shprehi q ekziston mbrenda teje pa i penguar ttjert dhe pa rn n sy pr t keq tek tjert q muzikn e ndgjojn pr qejf ttyre.

* Her her sht mir t t kujtohet historiku i lnds s Solfexhos pr t

kuptuar se kolost e historis kan shpikur t gjitha shenjat muzikore .Tani dogj e ke t gatshme me sa i prket shkencs muzikore ,kjo do t jepte ty kurajon seti vetm duhet studiuar.

* Nuk mund t bhesh muzikant i kompletuar pa e njohur mirsolfexhon,teorin e muziks dhe harmonin.

* Solfexho dhe teorija e muziks sht e patjetrsueshme , e pa ndar simishi me thoin.

* Prpiqu pr t zhvillouar veten tnde deri n at gjendje q nj partiturmuzikore q n shikimin e par t tinglloj mbrenda teje.

* Solfexho nuk msohet prmendsh .* Solfexhist i mir sht ai q kndon pjesn muzikore n shikim t pardhe pa ndihmn e instrumentit .Kjo le t jet praktik dhe e jotja q t imitoshsolfexhistin m t mir.

* Mos u frigo nga kjo lnd por duaje dhe prpiqu t zhvillosh veten tnden stadet sa m t larta sepse kjo sht lnda q t lidh me gjithka ka i thonmizik.

* Sistemi notal n t gjitha elsat nuk duhet t jet penges pr ty.

* Shkruaj sa m shum q t jet e mundur nota n pentagram.Kjo le t jet detyr prioritare e jotja q lapsi fletorja e goma t bhen miqt e tu.Se ka doshkruanit kjo do t nvaret nga ju edhe pse e rndsishme sht kjo. Ju mund tshkruani nj melodi t njohur pr ju, nj melodi q e ndgjoni solmizoni dhe eshkruani,nj knga popullore ose t leht ,mund t shkruani e t kompononi dika pr z ose instrument etj, rndsi ka q t shkruani nota sa m shum, n shumtonalitete maxhore dhe minore dhe variantet e tyre.Ndrsa kur shkruani mendoniq at dikush dhe do ta lexoj.

*Jo ta duani por ta dashuroni profesionin tuaj vetm athere ju do t jenit suksesshm dhe t denj per ta perfaqsuar at.

*Muzika ka nj gjuh universale n t gjith botn dhe ajo quhet muzik.


9/153

8

DISA T DHNA PR MELODIN,DIKTATIN MUZIKOR

Melodia-gjeneza e muziks sht melodia .Nuk ka muzik pa melodi ose

do t thoja muzika pa melodi sht si mulliri pa uj apo si poezia me vargje tthurura.Melodia duhet t jet shkruar jo vetm pr detyra muzikore por t mundt deprtoj thell n shpirtin ton.Vetm emocionet e sinqerta muzikore arrijn t prcillen nga krijuesi tek dgjuesi ,ndrsa t tjerat njihen.

Jan shkruar disa libra t solfexhit me krijimtari origjinale ,por pr kahmelodioziteti dhe prcjellja emocionale artistike dhe invencioni krijues pr nivelinstudentor do ti veoja autort : H.Lemon , Rod , Ruognon , Karp , e n veantiautorin italian Pozzoli ,librat e t cilit ka vite q aplikohen n fakultetet tona tmuziks duke dhn rezultate dhe arrijtje t knaqshme.

Pra melodia sht vet muzika , prandaj kjo duhet trajtuar me kujdes.

Ndgjimet muzikore sht faz e domosdoshme n ort e Solfexhos meqllim t zhvillimit t veshit muzikor .Praktikohet q ndgjimet muzikore prstudent t praktikohen shpesh mundsisht pr do or gjat orve te Solfexhos,kun mnyr graduale pr do muaj bhet ngritje e krkesave e detyrave duke filluarnga tingujt e shprndar,intervalet,akordet,rrotullimet,sebtakordet e nonakordetme rrotullime.

Kjo arrihet n mnyr graduale nga dita e par e studimeve muzikore derin prfundim t procesit studimor. Prvetsimi i ksaj njsie sht faz edomosdoshme e solfexhimit muzikor pr t arrir sa m shum mprehtsin tveshit t mbrendshm muzikor.


10/153

9

KATEGORIZIMI I VESHIT MUZIKOR

Veshi muzikor dhe kategorizimi i tij-Aftsia pr perceptimin e lartsivetonale dhe riprodukimin e tyre quhet vesh muzikor .Nvarsisht prej zhvillimit t

tij veshin muzikor mund ta kategorizojm n:vesh absolut,relativ dhe disanndarje t tjera si vesh melodik, harmonik, dhe vesh timbrik.Kjo sht njnndarje q bhet n baz t aftsive q posedon sejcili prej nesh ndrsa tendencate sejcilit muzikant do duhej t jen pr t arrir tek kategoria e veant ,tek veshiabsolut.

Ritmi-Pa ritm ska muzik . Lvizja e organizuar e tingujve muzikor palartsi t caktuar quhe ritm . Pr interpretimin e drejt dhe t sakt t figuraveritmike duhet paraprakisht t dim me saktsi vlerat e notave ,pushimet,pr secilin

metr muzikor dhe n masa t dhna e mandej t filloj leximi praktik i figuraveritmike i mbshtetur n format dhe metodat e njohura praktike si me trokitje oseme taktim .Pr precizitet dhe siguri sht mir t praktikohet metoda e dyt .

Metri - Organizimi i tingujve muzikore mbrenda nj takti quhet metr.Masa - Paraqitja e metrit nprmjet thyesave quhet mas.Takti - Ndarja e notave n pentagram n pjes t barabarta quhet takt.Taktore - sht vija vertikale q ndan masat.

Prpiqu q me saktsi t interpretosh figurat ritmike.Diktati muzikor-sht nj nga preokupimet kryesore t nxnsve dhe

studentve gjat puns s tyre studimore.N punn praktike t lnds s Solfexhos praktikohen disa lloje t diktateve por m shum praktikohet diktati ritmik dhemelodik.

Edhe njri edhe tjetri jan t domosdoshm pr zhvillimin e veshitmuzikor . Prderisa n diktatin melodik jepet q t shkruhet melodia e dhn tekdiktati ritmik jepet pr t shkruar ritmi.

Diktati ritmik -Shkruarja e notave t dhna sipas gjatsis s tyre quhetdiktat ritmik.Pr t arrir shkrimin pa pengesa t diktatit ritmik duhet q nmnyr ekzakte t dim vlerat e notave,vlerat e pushimeve,t kemi kuptuarmetrin,masn,taktin,t kuptosh goditjen fort dhe t but t mass dhe praktikishtt kesh br matematikn logjike t t gjitha figurave ritmike egzistuese nliteraturn muzikore pr nj realizim t suksesshm t diktatit ritmik .sht m see domosdoshme t eliminosh problemin e ritmit sepse pr t shkruar diktatinmelodik duhet t mos t kesh problem me ritmin.


11/153

10

Diktati melodik - shkruarja e notave t dhna n pentagramin sipasgjatsis dhe lartsis s tyre quhet diktat melodik.Diktati melodik sht kushti baz pr zhvillimin e veshit t mbrendshm t nj muzikanti . Pr t shkruar melehtsi diktatin melodik vlejn t gjitha krkesat q nevoiteshin pr diktatin ritmik.

Prve tyre duhet ti dim mir t gjitha shkallt me dieza dhe me be-mola n tgjitha variantet e tyre n mnyr ekzakte t dim intervalet.

Intervalet - Pr t shkruar pa pengesa diktatin melodik (prve krkesavet lartprmendura)faktor i domosdoshm sht njohja e intervaleve n formn praktike dhe t dgjuarit t tyre pa gabim sepse n diktatin melodik tingujt edhn nga njri tek tjetri krijojn melodi.

Diktati harmonik - Shkruarja e dy apo m shum notave t dhna n

form vertikale quhet diktat harmonik. Ky lloj diktati praktikohet pasi q t gjithakrkesat e lartprmendura t realizohen n praktik pa problem.Pr nivelinstudentor deri n vitin e fundit t studimeve praktikohet q t shkruajn diktat 2,3dhe 4 zrsh.

Sofexhimi muzikor- sht detyra baz n lndn e Solfexhos.Pasi t jet dhn ushtrimi melodik duhet t shihet me kujdes dhe t

analizohet teoritikisht ,ritmikisht dhe pastaj t filloj solfexhimi praktik,porgjithmon nvarsisht nga krkesat q ka ushtrimi i dhn .

Kndimi i ushtrimit- melodik duhet t realizohet ne krkesa artistike meintonacion t pastr ,me sens ritmik,ku t respektohet tempo,dinamika dhe shenjate agogiks pr nj prjetim shpirtror artistik.

Leximi a-prima vista sht praktik e rndsishme n ort e Solfexhossepse aftson dhe rrit nivelin e vetdijes n solfexhimin muzikor duke e realizuarn praktik partin muzikor t dhn aty pr aty.

SOLFEXHIMI PRAKTIK MUZIKOR

Gjat solfexhimit muzikor jane te njohura dy metoda t leximit t tekstitnotal:

1. Me trokitje dhe2. Me taktim apo dirigjim. Nga praktika pedagogjike del q varianti i dyt shte m i preferuar dhe

njekohesisht mund t konsiderohet se solfexhimi me taktim ofron m shum precizitet dhe saktsi muzikore.Mu pr kt saktsi sht shpikur shkenca edirigjimit e jo e trokitjes.


12/153

11

MASAT MUZIKORE

Masat muzikore ndahen n masa dy pjesore , trepjesore ,masat a-simetrike dhemasat e ndryshueshme .Masat dypjesore jan:2/4,2/8,2/2,2/16

Bashkimi i masave t thjeshta dypjesore formon masat katrpjesore si:2/4+2/4=4/4, 2/8+2/8=4/8 , 2/16+2/16=4/16 Masat trepjesore quhen masat me tre lvizje si :3/4,3/8,3/2,3/16 Bashkimi i masave trepjesore prbn masat e prbra trepjesore si :3/4+3/4=6/4 , 3/8+3/8=6/8 , 3/16+3/16=6/16 Ndrsa bashkimi i tre masave t thjeshta tre pjesore jep masn me 9 lvizje3/4+3/4+3/4=9/4 , 3/8+3/8+3/8=9/8 , 3/2+3/2+3/2=9/2 , 3/16+3/16+3/16=9/16Kjo mas shpesh haset edhe si mas e bashkuar nga 3 masa t thjeshta 3 pjesore:3/4+3/4+3/4=9/4 , 3/8+3/8+3/8=9/8

Masat e prziera ose metri a-simetrik formohet me bashkimin e masave tthjeshta 2-pjesore me masat e thjeshta 3-pjesore psh:3/4+2/4=5/4-ose 2/4+3/4=5/4 3/8+2/8=5/8 ose 2/8+3/8=5/8 etj.Masat me 7 lvizje paraqiten kshtu:3/4+2/4+2/4=7/4 ose 2/4+2/4+3/4=7/4 2/8+2/8+3/8=7/8 ose 3/8+2/8+2/8=7/8Rrall prdoret edhe masa me 8 lvizje (2+3+3)ose masa me 11 lvizje(3+2+2+2+2).Masa me 12 lvizje sht e ndrtuar me prbrjen e 4 masave tthjeshta me 3 lvizje ,si dhe masa t cilat jan bashkim i 2 masave t prbra (5+7ose 7+5).

Masat e ndryshueshme jan ato masa t cilat gjat interpretimit ndryshojn osekalojn nga njra n tjetrn.


13/153

12

Disa t dhna teorike dhe ushtrime melodike pr zra

Nota gjysm shkruhet Ajo zgjat dy lvizje t dors ose dy trokitje. Nota katrshe shkruhet Ajo zgjat nj lvizje t dors ose nj trokitje.

Kur pas nots kemi t vendosur pik ( . ) nnkuptojm q pika ia rritvlern nots pr gjysmn e vlers q ka nota.


14/153

13

Nota e plot shkruhet kshtu Ajo zgjat katr lvizje.

N muzik prve notave ekzistojn edhe pushimet muzikore .do vlernote ka dhe pushimin e saj.

Pushimi katrsh shkruhet Zgjat nj lvizje sikurse nota

Nota tetshe shkruhet kshtu Ajo zgjat sa gjysma e nots katrshe.


15/153

14


16/153

15

Harku q lidh dy nota quhet legatura N t ktilla raste nota e dytnuk interpretohet si not m vete por si vazhdimsi e t pars pr aq sa e kavlern e saj.

Pushimi tetsh shkruhet keshtu Ai zgjat sa gjysma e pushimit katrsh


17/153

16

Pushimi gjysm shkruhet Shkruhet mbi vijn e tret t pentagramit dhezgjat sa nota gjysm.Edhe n kt rast pika zgjat vlern pushimit pr gjysmn evlers q ka ai.


18/153

17

Pushimi i plot shkruhet ai shkruhet nn vijn e katrt t pentagramit.Ai zgjat katr levizje sikurse nota e plot.

Nota gjashtmbdhjetshe shkruhet ajo zgjat sa gjysma e notstetshe.


19/153

18


20/153

19

N literaturn muzikore perve figurave t rregullta ekzistojn edhe figurate rregullta . Grupet e rregullta i quajme ato grup notash t cilat me nj lvizje e

tejkalojn vlern e zakonshme t notave .Kto jan duola,triola,kuartola,kuintola,sekstola,sebtola etj.Shnohen me hark dhe numrin e tingujve q ka formula ritmike.Triola shte grupi prej tre notash q ekzekutohet ne vend t dy notave.


21/153

20

Paratakti - Pjesa muzikore q fillon me takt jo t plotsuar ose t pa plotsuar quhet paratakt.Plotsimi i taktit t par zakonisht bhet n fund te pjesesmuzikore.

Sinkopa -Tingulli q fillon nga levizja e but e mass quhet sinkop.Kjo formul muzikore krijohet mbrenda nj mase por dhe nga nj mas n tjetrn.


22/153

21


23/153

22

Pushimi gjashtmbdhjetsh shkruhet Ai zgjat sa nota gjashtmbdhetshe

Shenjat e shartimit jan ato shenja te cilat vendosen para nots dhendryshojn tingellimn e nots pr efekte tinglluse.

Ato jan:1.Diezisi - shnohet # ngre noten pr gjysem toni .2.Bemoli - shnohet b ul noten pr gjysm toni.3.Dubel Diezisi - shenohet x ngre notn pr nj ton.4.Dubel Bemoli - shenohet bb ul notn pr nj ton .Bekuadri shkruhet - E kthen notn n gjendjen e mparshme.


24/153

23

Masa 4/4 shpesh shkruhet edhe me shkronjenC .Kur shkronjaC pritet me nj vij vertikale n mes , ather kjo mas

quhet Alla breve. Alla breve bn shkurtimin e dyfisht t notave dhe pushimeve. Ne kt rast nota e plot lexohet si nota gjysm, nota gjysm si katrshe,

katrshja si tetshe etj.


25/153

24

Kur pas nots jan t vendosura dy pika n kt rast pika e par si e permendm dhe m lart ja rrit vlern nots pr gjysmn e vlers q ka nota,ndrsa pika e dyt vazhdon tia rris vlern piks pr gjysmn e vlers q ka pika e par.


26/153

25


27/153

26

Korona sht shenj muzikore e cila vihet mbi ose nn not. Ajo duketkeshtu

Dhe ka pr qllim zgjatjen e tingullit ose pushimit sipas dshirs sinterpretuesit n baz t nj logjike t caktuar.

Edhe pse ekzistojn shum shenja t tjera pr zgjatjen e tingullit korona zvend t veant pr arritjen e efekteve ekzekutuese. Ajo vendoset gjithmone mbiose nn pentagram mundsisht nga pozita e vendosja e nots.


28/153

27

Shenjat e shkurtimit - Kto shenja shrbejne pr reduktimin e shkrimitmuzikor .Kur n nj partitur hasim kto shenja kuptojm q pjesa muzikoreduhet prsritur.Shenjat e shkurtimit n literaturn muzikore mvaresisht ngaqllimi jan te ndryshme.

Shenjat tregojn prsritjen e pjess muzikore nga shenja e parderi tek e dyta.

Kur partit muzikor i ndryshijn taktet e fundit t pjess muzikore shnohet

kshtu: Prima dhe sekonda volta kur hern e parinterpretohet deri tek prima volta dhe pas kthimit nga shenjat e prsritjesinterpretohet sekonda volta .

Pr prsritjen e vetm nj mase prdoret kjo shenj .Pr perseritjen e vetm dy masave perdoret kjo shenj: .

Shenja psh: tregon pushimin brenda 3 masaveose psh tregon pushimin brenda 7 masave

ShenjaDa Capo (da kapo) shkruhet D.C .Kjo shenj tregon q pjesa muzikore duhet t interpretohet nga fillimi .


29/153

28

Da Capo al fine tregon q pjesa muzikore duhet t persritet nga fillimideri n fund(al fine)

Del al tregon se duhet prsritur pjesa muzikore nga shenja e partek e dyta

Del al tregon se duhet perseritur pjesa muzikore mes dy shenjave .Ekzistojn edhe shum shenja t tjera shkurtimi por q zn vend mshum n muzikn instrumentale.


30/153

29


31/153

30


32/153

31


33/153

32

Shenjat e zbukurimit (Melizmat)Melizmat jan shenja dhe nota t cilat n literaturn muzikore zn vend

shum t rndsishm sepse prdoren pr efekte zbukurimi.Prdorimi i tyre beheti madh n zhvillimin e hovshm t muziks instrumentale t shek. XVIII .Tingulli zbukurues vendoset nj grad m larte ose m posht nga tingulli

baz.Apoxhatura - sht nj not e vogl q shrben pr zbukurim.Zakonisht vlerat e apoxhaturs jan si nota katrshe tetshe dhe

gjashtmbdhetshe ku tingulli zbukurues vendoset pr nj grad m lart ose m posht nga tingulli baz nvaresisht se si e ka menduar kompozitori.

Aakatura - sht zbukurim i shklqyer ku edhe si i tille haset shpesh nliteraturn muzikore. Ky zbukurim muzikor shenohet me nj not t vogl t prer

mbi ose nn notn baz

N literaturn muzikore ekzistojn edhe zbukurime prej m shum se njnot. Kto quhen aakatura,apoxhatura te dy fishta me dy tinguj, t tre fishta metre tinguj etj.

Shkruhet

Ekzekutohet

Shkruhet

Shkruhet

Ekzekutohet


34/153

33

Mordenti fitohet nprmjet shenjs si zbukurim nga tingulli baz.Ky llojzbukurimi mund t jet i siperm dhe i poshtem. Mordenti i siperm shkruhetquhet mordent superior.

Mordenti i poshtem shkruhet keshtu dhe quhet mordent inferior. Kur

mbi mordent vendoset ndonje nga shenjat e shartimit interpretimi behet sipasshembujve ne vijim.

Grupeti-sht zbukurim i prbr prej nj grupi notash t shkurtra.Ai shkruhet kshtu( ) dhe vendoset mbi ose pas kokes s nots dhe

nvarsisht nga shenja e shartimit grupeti mund te jet i siperm dhe i poshtm.

Ekzekutohet

Shkruhet

Shkruhet

Ekzekutohet

Shkruhet

Ekzekutohet

Shkruhet

Ekzekutohet


35/153

34


36/153

35


37/153

36


38/153

37


39/153

62 Andante S. Kolonja

mf

3 3 3

3

3 3 3 3

cresc. 3 3 3 3

f

3 3 3

mf

p

3 3 3

3

33

38


40/153

63 Allegro festivo S. Kolonja mf

p

mf

mf

f

f

mf

p 39


41/153

64 Allegretto S. Kolonja

p mf

p

65 Allegro Selami Kolonja

40


42/153

f

f

mf

f


p

f

mf

p

p

p 41


43/153

67 Allegro S. Kolonja mf

rit. A tempo

poco-accelerando

f

42


44/153

68 Andante sostenuto

S. Kolonja f

p

f p

mf

mf

mf

mf

43


45/153

69 Andantino S. Kolonja

mp

mf

p

mf

accel.

rit. 1.

2. A tempo

rit.

44


46/153

70 Vivace S. Kolonja

dolce

mf

cresc.

dim.

cresc.

45


47/153

71 Allegro vivace S. Kolonja

mf

p poco accel.

f

mf

poco rit.

sostenuto

3

3

poco accel.

3 3 3 3

3

3

3

3

3 3 3 3

3

3

3

46


48/153

72 Energico

S. Kolonja

mf pop.

3

47


49/153

73Moderato S. Kolonja

mp

74 Allegro S. Kolonja mf

48


50/153

75 Presto S. Kolonja

f

mf

p

cresc.

f

76 Misterioso

S. Kolonja

mf

49


51/153


52/153

dim. 3 3

3 3

78 Adagio S. Kolonja

p

Andante mf

3

51


53/153

79 Allegro S. Kolonja

mp

mf

mp

rit. . .

52


54/153


3 3

3 3

53


55/153

81 Andante non troppo

S. Kolonja mf

54


56/153

82Moderato

S. Kolonja

mf

3

p

mf

p mf

poco rit.

55


57/153


f

mf

f

mf

p

mf

56


58/153


mf

mf

mf


mf

p

57


59/153

rit. . .

58


60/153


mf

cresc.

dim.

mf

cresc.

p

mf

cresc.

p

87 Adagio S. Kolonja mf

f

p

mp

p

mf

59


61/153

g l i s s

.

acc. rit. . .

A tempo

mf

p

88 Moderato S. Kolonja

mf p

mf

3

D.C. al Fine

60


62/153


mf

mp

mf

mf

61


63/153

90Sostenuto

S. Kolonja p

mf

3 3

3 3

62


64/153


mf

cresc. mp

mf

p

mf

63


65/153


poco rit. rit.

A tempo

rit. . .

64


66/153


mf

p

mf

poco accel.

3 3 3 3

dim.

3 3

3 3 3

3

3 3

A tempo

rit. . . 3 33 3 3 3

p

65


67/153


mf

66


68/153


accel. . .

rit. . .

96 Allegro ma non troppo S. Kolonja

mf

67


69/153

68


70/153


mf

p

mp

mf 3 3 3

3 3

3

3

p

mf

69


71/153


72/153

99 Affetuso S. Kolonja

p dolce f

mf

3 3

3 3

calmoaccel.

3 3 3 3

A tempo

rit. A tempo 3 3 3

71


73/153


p

mf

3 3

3 3

72


74/153


p

cresc.

dim.

mf

S. Kolonja

cresc.

dim.

rit.

p

73


75/153


f

p

cresc.

dim.

cresc.

rit.

6

f

6

74


76/153


mp

mp

p

mf 3

m p

m p

p f

75


77/153


mf

p

mf

p cresc. dim.

cresc. f p

cresc.

f

dim.

mf

76


78/153

105 Maestoso S. Kolonja

f

p mf

cresc. f

mf

p

106 Allegro non tropo S. Kolonja mf

p

f

p

mf

77


79/153

3

mf

mf

mf

107 Largo S. Kolonja

dolce poco f mp p

mf

ff mf mp

A tempo

poco rit.

p

poco f

mf ff

f

rit.

78


80/153


p

mf

cresc. f

dim. f p pp

p

p mf

p

cresc. f

dim.

mf

f

mp

79


81/153


mf

f

accel. rit.

mf

3

3 3

3 3 3

A tempo

p f

p

mf

f

80


82/153

110 Lento non tropo S. Kolonja

mf

f

p

mf

f

mf cresc. f

ff

mf

f

81


83/153

111 Andante ma non tropoS. Kolonja

mf

3

3

mf

3

3

3 3

f 3 3 3 3

f

rit. A tempo

3

82


84/153

112 Andante sostenuto S. Kolonja

mf

f

mf

A tempo 3 3 3

3

3

rit.

A tempo ff

3

rit. mf

mf

3 5

A tempo 1.

2.

3 5

83


85/153


mf

p

f p mp

3 3 3

3

Grave

f

rit.

molto

84


86/153


f

mf p f

p

mf

p

mf

f

33

3 3 3 3

85


87/153

115 Vivo S. Kolonja

mf

p

f

mf p f p p f p Allegro

mf

f

mf

mf f p

p

f

p

mf

p

rit.

86


88/153


mf

3

3 3 3

3 3 3

87


89/153


mf

p

f

mf

f

p

mf

f

mf

88


90/153

118 con passione S. Kolonja

p brillante

rit. A tempo

mf

cresc. poco a poco

f

p

rit. molto 89


91/153

119 Andante sostenuto S. Kolonja

mf

mf

p

mf

f

ff

120 Andante cantabile S. Kolonja

f

mf

90


92/153

cresc. poco a poco

f

p

mf

p

121 Andante moderatoS. Kolonja

mf

f

p

mf cresc.

f

p

mf

p

3

rit.

91


93/153

122 Andante cantabile S. Kolonja

f

3

mf

3

p

mf

mf

92


94/153


mf

f

p

mf

f

mf

f

mf

cresc.

f

cresc.

mf p

f

mf

rit.

f

93


95/153


p

mf

f

ff

mf

mf

mf

94


96/153

125 Molto Allegretto S. Kolonja

ff

f

mp

mf

f

95


97/153

126

Pr intonacionin e sekonds s madhe

Moderato S. Kolonja

INTERVALET

Larg sia ndrmjet dy tingujve quhet interval.Njohja teorike dhe interpretimi praktik i interva-leve sht esennca e solfexhimit muzikor. Nuk mund t kndosh melodi sado e thjesht te jet

ajo pa e ditur praktikisht (teoritikisht)madhsin e intervalit.Intervalet mund t jen melodikense tingujt e tyre jan t vendosura njra pas tjetrit dhe intervale harmonike nse tingujt jant vendosur njri mbi tjetrin. T kesh msuar mir tingllimin e nj intervali do t thot t kesh

brenda teje do tingllim t intervalit me saktsi dhe precizitet. Melodit e kngve t njohura jan ndihmes e mir e nj momenti asociativ pr t patur para vetes pasqyrimin intervalor.Prderisa pr nj kategori t mir solfexhistsh kjo metod ndoshta nuk vlen,pr nj kategoritjetr asocimi i intervaleve nprmjet kngve ose melodive t njohura sht ndihmes e madhe.Edhe pr njrn edhe pr kategorin tjetr t Solfexhistvenisma baz sht njohja e mir eintervaleve teoritikisht dhe praktikisht, sepse Teoria e Muziks dhe Solfexho jan disiplinat pandara.

mf

mf

mf

96


98/153

127

Pr intonacionin e sekonds s vogl Andantino S. Kolonja

mf

mf

rit.

poco

poco

3

3 3 3

rit. Allegro

97


99/153


p

mf

3

mf

p

3

rit.

3 3

98


100/153

129 Agitato

Pr intonacionin e sekonds s zmadhuar

S. Kolonja

1.

2. mf

poco sccel.

poco rit.

p mf

f

mf

rit.

pp

99


101/153

130

Pr intonacionin e tercs s madhe

Allegro S. Kolonja

mf

mf


mf

f

100


102/153

mf

mp

mf

132 Andante

Pr intonacionin e tercs s vogl

S. Kolonja

mf

mp

mf accel.

rit.

101


103/153


104/153

135

Pr intonacionin e kuarts s zmadhuar Andante calmo S. Kolonja

mf

f

mf

136 Moderato S. Kolonja f

mf

3 3 3 3 3 3

mf

3 3

rit. f

A tempo p

f

103


105/153

137 Allegro gustoPr intonacinin intonacionin e kuints s pastr

S. Kolonja mf

cresc. f

mf

rit.

mf


mf

p

mf p

1.

2.

3

3 3

104


106/153

139 Vivo

Pr intonacionin e seksts t madhe

S. Kolonja f

mf

ff

mf

105


107/153

140

Pr intonacionin e seksts t vogl

Con amore S. Kolonja calmo mf

1.

2. mf

p

141

Pr intonacionin e septims s vogl,septims s madhe dhe oktavs

Andante S. Kolonja

mf

106


108/153

rit.

142

Pr intonacionin e kuintakordit maxhorS. Kolonja

AKORDET

Prderisa intervali sht tingllima n mes dy tingujve ,akordi sht tingllima n mes3 tingujve. Jo do vendosje prej tre tingujsh njri pas tjetrit formon akord. Edhe akordetmund t jen melodike dhe harmonike. Kur raporti i tingujve akordik sht n vendosjetercash njra mbi tjetrn kt akord e quajm akord harmonik, ndrsa kur akordi na jepetn form t arpexhuar ky sht akord melodik. Akordi n prbrje ka tingullin baz,tercn dhe kuintn. Nvarsisht nga terca dhe kuinta akordi mund t jet i madh dur,i vogl mol, i zvogluar dhe i zmadhuar.T gjitha llojet e akordeve n prbrjeharmonike ose melodike jan pjes prbrse e solfexhimit muzikor.

mf

mp

mf

f

p

mf

p

107


109/153

143 Vivo

Pr intonacionin e sekstakordit maxhor

S. Kolonja

RROTULLIMET E AKORDEVE

do akord nga gjendja baz ka rrotullimin apo prmbysjen e tij.Kur tingulli baz i akordit transferohet pr nj oktav m lartn bas mbetet terca e kuintakordit.Ky sht rrotullimi i par i kuintakordit i quajtur sekstakord. Shnohet me numrin 6 .Kur tingulli baz dhe tercn e kuintakordit e transferojm pr nj oktav mlart n bas mbetet kuinta e kuintakordit.Ky sht rrotullimi i dyt i kuintakordoti quajtur kuartsekstakord dhe shnohet me numrin 6 4

144Pr intonacionin e kuartsekstakordit maxhor

Allegro S. Kolonja

p

f

p mf

p

f

p mf

f

108


110/153

145 VivoPr intonacionin e kuintakordit minor

S. Kolonja

f

mf

f

mf p

mf

mf

f

rit.

ff

109


111/153

146Pr intonacionin e kuintakordit t zvogluar me rrotullime

Moderato S. Kolonja

p

mf

f

p

mf

f

p p f

147 AndantinoPr intonacionin e kuintakordit t zmadhuar me rrotullime

S. Kolonja

mf

p

mf

110


112/153

f

mf

148

Pr t gjitha llojet e intervaleve Adagio S. Kolonja

mf

mf f

p mf Allegro

mf

mf

111


113/153

p

mf

f

mf

f

mf

ff

mf

112


114/153


USHTRIME MELODIKE ME 2-3 ZRA

S. Kolonja

mf

cresc.

rit. A tempo

dim.

mf

f

p

mf

cresc.

113


115/153

dim..

p

150 Andante lento - sostenuto S. Kolonja mf

cresc.

f

dim.

p

114


116/153

151 Andante mesto S. Kolonja

mf

f

ff

mf

mp

p

115


117/153

152 Con dolore S. Kolonja

mf

p

cresc.

f

153 Andante energico S. Kolonja f

116


118/153

mf

p

f

mf

f

mf

rit.

f

3

3

117


119/153

154 Allegro moderato S. Kolonja

dolce mf

p

f

rit.

p

118


120/153

155 Andante mesto S. Kolonja

mf

3

f

mf

119


121/153

156 Allegro S. Kolonja f

mf

f

120


122/153


S. Kolonja

mf

3

f

3 3 3 3 3 3

3 rit.

mf

3

158 Moderato S. Kolonja mf

p

mf

121


123/153

p

f

3

3

3

3

mf

f

122


124/153

159 Lento

USHTRIME RITMIKE

S. Kolonja


123


125/153



124


126/153


3 3

3

3

3

3 3


3

125


127/153



126


128/153

167 Moderato asai S. Kolonja

3

3

3

3


3

127


129/153

169 Maestoso S. Kolonja

3

170 Vivo S. Kolonja

3 3


3

128


130/153


3

173 Adagio

S. Kolonja

3

129


131/153


3 3

130


132/153

175 S. Kolonja

3 33

176S. Kolonja

3

3

3 3 3

3 3

131


133/153

177

S. Kolonja

3 3

3

3

178

S. Kolonja

132


134/153


135/153

180S. Kolonja

181S. Kolonja

134


136/153

182

S. Kolonja

183 S. Kolonja

3 3 3

3 3 3

135


137/153

184

S. Kolonja

3

136


138/153

185S. Kolonja

USHTRIME RITMIKE N 2 ELSA

3

3

137


139/153

186 S. Kolonja

3

3

3 3

3

3

3

3 3

138


140/153

187

S. Kolonja

3

3

139


141/153

188 S. Kolonja

140


142/153

141


143/153

189S. Kolonja

142


144/153

190S. Kolonja

3

3

5 3

3

143


145/153

191 S. Kolonja

144


146/153

192 S. Kolonja

3 3

3

145


147/153

193S. Kolonja

146


148/153

194 S. Kolonja

147


149/153

195 S. Kolonja

148


150/153

3

149


151/153

196S. Kolonja

6

3

3

150


152/153

197 S. Kolonja

3

6

151


153/153

Documents

Solfexho Meloritmik - Selami Kolonja