SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ OKUMA … Sayı Son/06.pdf · Okuma Alışkanlığı, Kitap Seçimi This research aims at revealing the reading cultures of the teacher candidates

Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Kafkas University Journal of the Institute of Social Sciences

Sonbahar Autumn 2017, Sayı Number 20, 397-413 DOI:10.9775/kausbed.2017.025

Gönderim Tarihi: 23.10.2017 Kabul Tarihi: 01.11.2017

SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ OKUMA

KÜLTÜRLERİ ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA A Qualitative Research on the Reading Cultures of the Social Studies

Teacher Candidates

Hülya ÇELİK Yrd. Doç. Dr. Sakarya Üniversitesi

Eğitim Fakültesi

[email protected]

Kübra GENÇ Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

Yüksek Lisans Öğrencisi

[email protected]

Rıdvan GENCER Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

Yüksek Lisans Öğrencisi

[email protected]

Çalışmanın Türü: Araştırma

Öz Bu araştırmada geleceğin sosyal bilgiler öğretmenleri olan öğretmen

adaylarının okuma kültürlerini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Araştırma

nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim (fenomenolojik) desenine uygun

olarak yürütülmüştür. Araştırmanın katılımcılarını amaçlı örnekleme

yöntemlerinden ölçüt örnekleme göre belirlenmiştir. 2016-2017 Akademik

yılı bahar döneminde Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler

Eğitimi programına devam eden her sınıf düzeyinden 5’er kız ve 5’er erkek

öğrenci olmak üzere 40 öğretmen adayı araştırmanın örneklemini

oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından

geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Sosyal

bilgiler öğretmen adaylarının okuma kültürüne ilişkin deneyimleri kitap

tercihleri, kitap tercihlerini etkileyen faktörler, etkilendikleri kitaplar,

popüler kitaplar, kitap bütçeleri, kitaba ulaşma yolları, kitaptan uyarlanan

filmler, kitap tavsiyeleri, kitap tartışmaları bağlamında betimsel analize

göre incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler Öğretmen Adayları, Okuma Kültürü,

Okuma Alışkanlığı, Kitap Seçimi

This research aims at revealing the reading cultures of the teacher

candidates who are the social studies teachers in future. The research is

carried out accordingly to phenomenological design one of the qualitative

research methods. Phenomenological studies take daily life and experiences

as source. The participants of the research are defined according to the

criterion sampling, one of the purposeful sampling methods. Accordingly 5

girl and 5 boy students from each classes, totally 40 teacher candidates who

attend in Social Studies program in Education Faculty at Sakarya

mailto:[email protected]



H. ÇELİK-K. GENÇ- R. GENCER / KAÜSBED, 2017; 20; 397-413

398

University in the spring term of 2016-2017 Academic year become sampling

of the research. As means of gathering date semi structured interview form

developed by the researchers is used. This study is analyzed by subjecting to

the descriptive analysis in the context of the experiences of social studies

teacher candidates on reading culture, their choose of books, the factors

affected their book selections, the books affected, popular books, books

budget, the ways to reach the book, films adapted from books, book

recommendations and book discussions.

Keywords: Social Studies Teacher Candidates, Reading Culture, Reading

Habit, Book Selection

GİRİŞ

İnsan var olduğu günden itibaren etrafındaki nesneleri ve olayları

anlamlandırma çabası içerisinde olmuştur. Gördüğü ve hissettiği her şeyi

anlam ile aktarmaya ve kendini anlatmaya çalışmıştır. Duygu, düşünce ve

hislerini önceleri sadece sese dayalı fonetik bir kanal ile aktarmıştır. İlk

olarak nesne ve olayları anlatmak için piktogramları, duygu ve düşünceleri

aktarmak için ise ideogramları kullanmıştır. Değişim ve dönüşüm

içerisindeki anlam kurma eylemleri zaman ile gelişmiş, taşıdıkları anlamlar

bakımından derin ve gösterge sembolleri olarak sade bir yapıya

kavuşmuştur. Bu çabalar sonucu keşfedilen yazı, insan hafızası ve anlam

dünyası için bir devrimin başlangıcı olmuştur. Sembollerle anlam oluşturma

ve oluşturulan anlamları okuma dönemi başlamıştır. Okuma pratiği insan

için her zaman özgürleştirici bir eylem olmuştur. Akyol’a (1997: 26) göre

“Okuma, yazılı ve yazısız kaynaklar, okuyucu ve çevrenin karşılıklı

etkileşimi sonucu oluşan anlam kurma sürecidir”. Bu anlam kurma eylemi

sadece yazı ve taşıdığı anlam ile sınırlı değildir. Zira insan etrafındaki bütün

olgu ve fenomenleri okuyup anlamlandırma sürecinin içerisinde yer

almaktadır. Demirel’e (1999: 59) göre ise “Okuma, bilişsel davranışlarla

psikomotor becerilerin ortak çalışmasıyla, yazılı sembollerden anlam

çıkarma etkinliğidir”. Okuma eylemi, insanların ortak yaşanmışlıklar ve

deneyimlerle uzun soluklu bir zaman dilimi içerisinde kararlaştırdıkları

sembollerin bir araya gelerek oluşturdukları anlam öbeklerini duyu organları

vasıtasıyla zihinsel süreçler içerisinde alınıp yorumlanmasıdır (Yalçın, 2006:

47). Sever (2004: 14) ise okumayı “sözcükleri, cümleleri oradan da paragraf

ve metni görmek ve seslendirmek eyleminin ötesinde, düşünsel bir çabayı,

anlamlandırmayı gerektiren bir düşünme süreci” olarak ifade etmektedir.

Okumanın zihinsel işlev ve temeller etrafında oluştuğunu söylemek

mümkündür. Kavramlar etrafında temellendirilen bu zihinsel süreç sürekli

bir değişim ve dönüşüm içerisindedir. Yeni kavramlar ve tanımlamalar yazın

ve düşünce dünyasına dâhil olurken, var olanlar değişip unutulabilmektedir.

Bu süreç canlı ve aktif bir yapıya sahiptir.

Okuma sözcükleri ve sözcüklerin taşıdıkları anlamları duyularla

H. CELIK-K. GENC- R. GENCER / KAUJISS, 2017; 20; 397-413

399

algılayıp, kavrama, yorumlama ve değerlendirme süreçlerini içeren zihinsel

bir etkinliktir (Özdemir 1993: 13). Okuma etkinliği aşamalı bir süreç olarak

ilerlemektedir. Türkçe öğretim programında okuma etkinliği algılama,

anlama, beyin içerisinde yapılandırma gibi aşamaları olan bir süreç olarak

ifade edilmektedir (MEB, 2005: 20). Okuma bir yaşam pratiğidir. Beceri

gerektiren okuma eylemi algılama, etkileşim, deneyimsel yaşantılar,

düşünsel aktiviteler, öğrenme ve anlamları yapılandırma süreçlerini

kapsayan karmaşık ve girift bir özelliğe sahiptir (Kent, 2002, Akt. Epçaçan,

2009). Okuma yazıya dökülmüş duygu düşünce ve hisleri, cümleler ve

cümlelere anlam kazandıran dil öğelerinin yardımı ile algılama ve kavrama

süreçlerinin bütünüdür (Kavcar, Oğuzkan ve Sever, 2005: 41). Okuma,

zihinde bir anlık ve tek aşamada medyana gelen bir olay değildir. Görme,

algılama, hatırlama, çağrışım, kavrama, yorumlama gibi farklı dinamiklerden

meydana gelen karmaşık ve girift bir süreçtir. Bu bağlamda hafıza da farklı

işlevler eş zamanlı olarak faaliyet göstermektedir (Smith,1984, Akt.Coşkun,

2002). Okumanın temel amacı hayatı anlamlandırmaktır, okuma pratiğinin

yegâne hedefi meydana gelen durum, olay ve olguları okuyup anlamlar

çıkarmaktır (Gülerer ve Batur, 2005).

Okuma ve okuduğunu anlama paragraf, sesler ve görüntülerin arka

perdede gizlediği duygu, düşünce ve anlamları fark etme durumudur. Etkili

bir okumanın ilk adımı okuduğunu anlayabilmektir. Okuma sürecinin temel

amacı okuduklarından anlamlar çıkarmaktır ve bu süreç okuyucunun etkin

katılımını ve bilişsel çabasını gerektirir. Okuduğunu anlama farklı

değişkenlerden etkilenen bir süreçtir. Bu değişkenler ön öğrenmeler, ilgi,

ihtiyaç, istek, metnin yapısı ve doğası olarak sıralanabilir. Bu durum okuma

ve okuduğunu anlama üzerinde etkili olan dinamik yapılardır. Bütün süreç

birbiriyle ilişkilidir (Kent, 2002: 22). Okuma sürecinde anlamlara ulaşma

büyük bir beceri gerektirir. Her metin veya gösterge kendi içinde farklı

anlamlar, duygular ve düşünceler barındırır. Metindeki bu anlam dünyasına

erişmek sözcükleri seslendirmek ve ezber kalıplardan kurtulmak ile mümkün

olur. Metinde saklanan duygu ve anlamları yakalamak için bilişsel bağlamda

yeniden canlandırma ve inşa ederek anlamları işlemek gerekmektedir

(Şengül ve Yalçın, 2004: 39).Okuduğunu anlama yazıda saklı olan anlamı

bulma, anlam üzerinde düşünsel faaliyette bulunma, nedenleri sorgulama,

sonuçlara ulaşmaya çalışmak ve değerlendirme yapmakla gerçekleşir. Fark

etme, seçme, karar verme yorumlama, analiz- sentez yapma ve

değerlendirmede bulunma anlam çıkarmanın bilişsel boyutunu kapsar

(Güneş, 2004: 59).Okuma sürecinin en karmaşık boyutu anlama boyutudur.

Bu boyut yorumlamalar yapma, bağlantılar kurma ve ön bilgi gerektiren bir

süreci kapsamaktadır (Brown, 1981; Akt. Yazıcı, 2006). Okunanlardan


400

anlam çıkarma bireye özgü bir beceridir. Metinden çıkarılan anlamlar bireyin

anlam dünyasının ve dünyaya bakış açısının yansımalarıdır. Her okuma

metni yeniden farklı bir bağlamda yaratır. Yeniden yaratılan metin ve anlam

bireye özgü bir özellik kazanır. Bu noktada bireyin sahip olduğu bilgi

birikimi devreye girer. Okuma anlam oluşturma süreci bağlamında biricik ve

özgündür. Okunan bir romanın aynı bölümü farklı kişiler üzerinde farklı

etkiler ve anlamlar oluşturur. Çünkü her birey kendi anlam dünyasında var

olan yapı deneyim ve yaşantılara göre metni yeniden yapılandırır. Bu

yapılandırılan anlamlar ortak noktalar barındırsa da temelde farklı özeliklere

sahiptir.

Okumanın çeşitli amaçları ve işlevleri vardır. Okuma bilgi ve haber

edinme, öğrenmeler sağlama, yeni düşünce ve fikirleri tanıma ve eğlence

sunma gibi işlevlere sahiptir. Okuma bireyin bilgiye ulaşmasını ve

öğrenmeler gerçekleştirmesinin en temel yolu olarak değerlendirilebilir.

Bireyi davranış ve diğer insanlarla olan ilişkilerinde yönlendirir, bireyin iç

dünyasına renk ve zenginlik katar, geniş bir bakış açısı sunar, bireyin farklı

düşüncelere karşı daha hoşgörülü olmasını, düşünme becerilerini

kazanmasını ve bireyin kendisini daha iyi ifade etmesine katkı sunar (Koç ve

Müftüoğlu, 2008: 62). Okumak, düşüncede çeşitliliği ve pratik olmayı

sağlar, bu sayede bireylere karmaşık sorunlara ve problemlere karşı kalıcı

çözümler üretme becerisi kazandırır. Bu anlamda olayları ve süreçleri

eleştirel bir gözle görüp değerlendirme iyi bir okuyucu olmayı gerektirir

(Özdemir, 1997; Akyol, 2005). Okuma bireyin kendisini anlatabilmek ve

anlayabilmesi için en kısa yoldur. Her okuma ihtiva ettiği farklı duygu,

düşünce ve hislerle bunu tekrar tekrar yapar. Okuma pratiğine bu bağlamda

bakıldığında sistematik düşünebilme, bilişsel becerileri etkin kullanabilme

ve kendini ifade edebilme becerisi kazandırır (Batur, Gülveren, Bek, 2010).

Okuma pratiği, yazılı metinlerden anlam çıkarma, metinleri

yorumlama, analiz edip değerlendirme ve yazılanları zihinde yeniden

yapılandırarak anlamlar kurma sürecidir. Kitap okuma, diğer günlük

etkinliklere kıyasla içselleştirildiğinde okuma anlam kazanmaya başlar.

Dolayısıyla okuma bir boş zaman geçirme etkinliği değil, bir yaşam biçimi

olarak algılanmalıdır. Birey ya da toplumun okuma eylemi ile ilişkilerinin

düzeyi ve niteliği olarak adlandırılan okuma kültürünün de en önemli

göstergesi okumanın günlük yaşam içinde yer almasıdır. Alan yazında

“okuma alışkanlığı” ve “okuma kültürü” kavramları yaygın olarak

kullanılmakla birlikte okuma kültürü, okuma alışkanlığının üst basamağı

olan eleştirel okuma yazma becerisini edinmeyi gerektirir. Diğer bir ifadeyle

okuma kültürünün toplum içinde yaygınlaşabilmesi için kişilerin temel

okuma yazma becerilerinin okuma alışkanlığı ve eleştirel okuma becerisine


401

dönüştürebilmeleri gerekir. İdeal olan bireylerin erken çocukluk döneminden

başlayarak kitaplarla etkileşime geçmeleri, okuma alışkanlığı edinmeleri ve

okuma kültürüne sahip olmalarıdır. Ebeveynlerin yanı sıra özellikle her sınıf

düzeyinden öğretmenler bu konuda rol model olmaktadırlar. Okuma

kültürünün önündeki pek çok engele rağmen öğretmenler, öğrencilerin

okuma becerilerini geliştirmede, okuma alışkanlığı kazandırmada etkili

unsur olmayı sürdürmektedirler. Böylece öğretmenlerin okuma kültürleri

öğrencilerin okumaya yaklaşımlarını da etkilemektedir.

Sosyal bilgiler disiplinler arası bir anlayışa dayanmaktadır. Beşeri

anlamda insan ile ilgili bu disiplinlerin yapısı sürekli bir gelişim ve değişim

içerisindedir. Sosyal bilgiler öğretmeni bu anlayış çerçevesinde kendisini

sürekli olarak geliştirmelidir. Bu gelişimde okuma alışkanlığı ve kültürüne

sahip olmanın önemi büyüktür. Okuma alışkanlığı ve okuma kültürü üzerine

literatürde pek çok çalışma mevcuttur. Bu çalışmaların büyük çoğunluğu

üniversite öğrencileri ya da öğretmen adaylarının okuma alışkanlıkları

üzerine yoğunlaşırken (Koçak, Çermik, Polat, Şahin, 2016 ; Arı ve Demir,

2013; Bozpolar, 2010; Batur, Gülveren, Bek, 2010; Yılmaz, Köse, Korkut,

2009; Aslan, Çelik, Çelik, 2009; Demir, 2009; Odabaş, Odabaş ve Coşkun,

2008; Saracaloğlu, Bozkurt, Serin 2003; Esgin, Karadağ,2000) , bir kısmı da

sınırlı da olsa doğrudan okuma kültürü üzerinde durmaktadır (Ayyıldız,

Bozkurt, Canlı, tarihsiz, ; Uzun, 2009; İleri, 2017).

Bu araştırmada geleceğin sosyal bilgiler öğretmenleri olan öğretmen

adaylarından orta ve yüksek düzeyde okuma alışkanlığına sahip olanların

okuma kültürlerini nitel bir yaklaşımla ortaya koymak amaçlanmaktadır. Bu

amaç bağlamında araştırmada aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır.

1. Sosyal bilgiler öğretmen adayları hangi tür kitapları okumayı tercih

etmektedirler?

2. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kitap tercihlerini etkileyen faktörler

nelerdir?

3. Sosyal bilgiler öğretmen adayların etkisi altında kaldıkları kitaplar

nelerdir?

4. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının popüler kitaplara ilişkin görüşleri

nelerdir?

5. Sosyal bilgiler öğretmen adayları kitap satın almak için bütçe ayırmakta

mıdır?

6. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının satın alma dışında kitaba ulaşma

yolları nelerdir?

7. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kitaplardan uyarlanan film/dizi

hakkındaki görüşleri nelerdir?

8. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kitap tavsiye etme ve tavsiye alma


402

durumları nasıldır?

9. Sosyal bilgiler öğretmen adayları okumadıkları kitapların tartışıldığı

ortamlarda neler hissetmektedirler?

YÖNTEM

Araştırma Deseni

Araştırmanın konusu ve amacı bağlamında konunun derinlemesine

irdelenebilmesi için, çalışma nitel araştırma yöntemine göre

gerçekleştirilmiştir. Araştırma olgubilim (fenomenolojik) desenine uygun

olarak yürütülmüştür. Olgubilim yaklaşımının temelini bireysel deneyimler

oluşturmaktadır. Olgubilim yaklaşımında araştırmacı katılımcıların kişisel

deneyim ve tecrübeleri ile ilgilenmektedir. Temel amaç bireyin algılamaları

ve olaylara bakış açılarını derinlemesine incelemektir. Olgubilimin amacı

genellemelere ulaşmak değil, olguları tanımlamaktır. (Akturan ve Esen,

2008). Bildiğimiz fakat tam anlamıyla da kavrayamadığımız olguları

araştırmak için olgubilim (fenomenoloji) güçlü bir araştırma alanı

sağlamaktadır(Yıldırım ve Şimşek, 2005).

Katılımcılar

Olgubilim araştırmalarında konun derinlemesine incelenebilmesi

için katılımcı sayısının sınırlı tutulması önerilmektedir. Olgubilim

araştırmalarında veri elde etmek için, araştırmanın yoğunlaştığı olguyu tam

anlamıyla yansıtabilecek katılımcılar seçilmeye özen gösterilir (Yıldırım ve

Şimşek, 2005). Araştırmanın katılımcılarını amaçlı örnekleme

yöntemlerinden ölçüt örnekleme göre belirlenmiştir. Buna göre 2016-2017

Akademik yılı bahar döneminde Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi

Sosyal Bilgiler Eğitimi programına devam eden her sınıf düzeyinden 5’er kız

ve 5’er erkek öğrenci olmak üzere 40 öğretmen adayı araştırmanın

örneklemini oluşturmuştur. Katılımcıları oluşturan bu öğretmen adaylarının

yılda okuduğu kitap sayısı 6-11 arasında “orta düzey okuyan” ve 12 kitabı

aşan “çok okuyan” okur tipi olmalarına dikkat edilmiştir. Katılımcılar ilk

olarak sınıf düzeyleri daha sonra cinsiyetleri ve sıraları olarak kodlanmıştır.

Örneğin 1K1 kodu, birinci sınıf öğrencisi, kız ve ilk sırada kodlanmış

katılımcıyı ifade etmektedir.

Veri Toplama Aracı

Araştırmada, nitel araştırma veri toplama tekniklerinden olan yarı

yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Yarı

yapılandırılmış görüşme formu araştırmacılar tarafından geliştirilip uzman

görüşüne sunulmuş ve gerekli düzenlemeler yapıldıktan sonra bir pilot

uygulama gerçekleştirilmiştir. İşleyen veya anlaşılmayan sorular tekrar

düzenlenerek yarı yapılandırılmış görüşme formu son şeklini almıştır.


403

Verilerin Analizi

Geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu 40 katılımcıya

uygun örneklem seçimi sonucunda uygulanmıştır. Veriler betimsel analize

tabi tutulmuştur. Elde edilen veriler uygun başlıklar altında bir araya

getirilerek ilgili temanın kodlarını oluşturmuştur. Katılımcı sosyal bilgiler

öğretmen adaylarının bir soruya verdikleri birden fazla yanıtlar da

kodlanmıştır. Böylece bazı temalarda katılımcı sayısından fazla kod ortaya

çıkmıştır.

BULGULAR

Tablo 1: Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının tercih ettikleri kitap türleri

Tema Kodlar f

Tercih ettikleri kitap türleri

Roman (farklı türler)

Tarih

Felsefe

Din

Kişisel gelişim

Psikoloji

Kitap türü ayırmıyorum

Sosyoloji

33

16

4

4

3

2

2

1

Toplam 66

Tablo 1’de görüldüğü üzere Sosyal Bilgiler Öğretmen adayları

okumayı tercih ettikleri kitap türünün sorulduğu soruya 66 yanıt

getirmişlerdir. Katılımcıların yoğunluğunun farklı türleri kapsayan romanlar

ve araştırma kitapları etrafında olduğu görülmektedir. Katılımcılar bu

temaya ilişkin birden fazla yanıt vermişlerdir. Roman türleri arasında

polisiye, macera, drama gibi türler ön plana çıkmaktadır. Verilen yanıtlardan

kitap ayrımı yapmadığını belirten öğretmen adayları 4.sınıfta olup, biri kız,

diğeri erkektir. “Din” yanıtını veren 4 öğretmen adayından 3’ü kızdır.

“Felsefe” yanıtını veren öğretmen adayları ise farklı sınıf düzeylerinden olup

4 öğrenciden 3’ü kızdır. Kitap türü gözetmeyen 2 öğretmen adayından biri

kız diğeri erkektir. Birden fazla kitap türünü yanıt olarak veren öğretmen

adayları ise genel olarak roman türünün yanında tarih ve polisiye türlerini

eklemişlerdir. Sonuç olarak Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının verdikleri

yanıtlara göre kitap tercihlerinde belli bir türde tamamen sıkışıp kalmadıkları

farklı türlere de yakın oldukları söylenebilir.


404

Tablo 2: Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının kitap seçimini etkileyen faktörler

Tablo 2’de de görüldüğü üzere Sosyal Bilgiler Öğretmen adayları

kitap seçimlerini etkileyen faktörleri 12 farklı kod ve 70 cevap ile

belirtmişlerdir. Yazar, tür, konu ve kitap dili cevaplarının tekrar sayısı diğer

cevaplardan daha yoğundur. Yazar cevabı veren 22 öğretmen adayı farklı

sınıf düzeylerinden olmak üzere 11 kız 11 erkek olarak dağılım

göstermektedir. Yoğun cevapların dışında ödül, maliyet, çevirmen, kitap için

yapılan yorumlar, yayınevi gibi birer öğretmen adayı tarafından verilen

cevaplar da yine farklı sınıf düzeylerinden olup genel olarak erkek öğretmen

adayları tarafından verilmiştir. Kitap seçiminde tavsiye faktörünü dikkate

alan öğretmen adaylarının ise tamamı kızdır. Kitabın şekilsel yönüne dikkat

eden 5 erkek öğretmen adayıdır. Genel olarak bu tema altında toplam 70

cevabın olması birden fazla faktöre dikkat eden öğretmen adaylarından

kaynaklanmaktadır. Bunun yanında genel olarak erkek öğretmen adaylarının

kitap seçiminde daha fazla kritere sahip olduğundan söz edilebilir.

Tablo 3: Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının etkisi altında kaldığı kitaplar

Tema Kodlar f

Kitap seçimini etkileyen faktörler

Yazar

Tür

Konu

Kitap dili

Kitabın şekilsel yönü

Tavsiye

Kitap ismi

Yayınevi

Kitap için yapılan yorumlar

Çevirmen

Ucuzluk

Ödül almış olması

22

12

10

10

5

3

2

1

1

1

1

1

Toplam 70

Tema Kodlar f

Etkisi altında kalınan kitaplar

Romanlar

Düşünce kitapları

Dini kitaplar

Kişisel gelişim kitapları

33

5

4

1

Toplam 43


405

Tablo 3’te görüldüğü gibi Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının

etkisi altında kaldıkları kitaplar yoğun olarak “roman” türünde eserlerdir.

Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının verdiği 33 farklı kitap, dünya

klasikleri, Türk edebiyatının temel eserleri ve popüler romanlardan

oluşmaktadır. Öğretmen adaylarının etkisi altında kaldıkları kitaplara

Dostoyevski’nin Suç ve Ceza, Elif Şafak’ın Aşk, Victor Hugo’nun Sefiller ve

Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu gibi eserlerini örnek olarak vermişlerdir. 33

öğretmen adayının cinsiyet dağılımlarına bakıldığında 17’sinin kız 16’sının

erkek olduğu görülmektedir. “Düşünce kitapları” cevabını veren 5 öğretmen

adayından 3’ü erkek 2’si kızdır. “Dini kitaplar” cevabını veren 4 sosyal

bilgiler öğretmen adayı farklı sınıf düzeylerinden olup 2’si kız 2’si erkektir.

Bu yanıtları ise Kur’an-ı Kerim, Hz. Hatice, Ölüm ve Sonrası ve Yoldaki

İşaretler kitapları oluşturmaktadır. “Kişisel gelişim kitapları” cevabını veren

tek öğrenci ise 3.sınıfa devam eden olan bir erkek öğretmen adayıdır. Bunun

dışında aynı kitap ismini veren birden fazla öğretmen adayı olduğu da

görülmektedir.

Tablo 4: Popüler kitapların Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının tercihlerini

etkileme durumları

Tablo 4’te verilen yanıtlara bakıldığında popüler kitapların kitap

tercihlerine herhangi bir etkisi olmadığı belirten Sosyal Bilgiler Öğretmen

adayları sayısı 25 olup diğer görüşlerden büyük farkla öne çıkmaktadır. Bu

yanıtı veren Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının 15 tanesi erkek 10 tanesi

ise kızdır. Buna göre erkek Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının popüler

kültürden etkilenme durumları kız öğretmen adaylarından azdır. “Etkilemez”

yanıtını veren öğrenciler genel olarak kendi fikirlerinde sabit olduklarını, bir

kitap sadece çok fazla satılıyor diye bir okuma kriterinin olmayacağını

belirtmişlerdir. Örneğin bu konuya ilişkin olarak 4E1“Kesinlikle hayır.

Kitabın hasılatına ve kitabı okuyan kişilerin yorumlarına göre asla kitap

seçmem” cümlesini dile getirmiştir. Başka bir örnekte ise 1K5 “Hayır

Görüşler Katılımcılar f

Etkilemez

Etkiler

Kısmen

1K1,1K4,1K5,1E1,1E2,1E3,1E4,1E5,2K1,2K3,2K5,2E1,2E2,2E,

2E5,3K2,3K3,3E4,3E5,4E1,4E2,4E3,4E5,4K2,4K4,

1K2,1K3,2K2,2K4,2E3,3K4,3E1,3E2,3E3,4K1,4K5

3K1,3K5,4E4,4K3

25

11

4

Toplam 40


406

etkilemez. Ben genellikle tarihe dayalı kitaplar okuduğum için popüler, aşk,

korku kitapları okumam” yanıtını vererek kendisi için popüler kitapların aşk,

korku gibi türlere dayalı olduğunu belirtmiştir. Popüler kültürün kitap

seçimini etkilediği söyleyen Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının sayısı ise

11 olup bunların 7 tanesini kız öğrenciler 4 tanesini ise erkek öğrenciler

oluşturmaktadır. Bir diğer yanıt olan kısmen yanıtını veren 4 öğretmen

adayının 3’ü kız 1’i erkektir. Bu bağlamda genel olarak erkek öğretmen

adaylarının popüler kültürü bir kitap seçme kriteri olarak görmedikleri, kız

öğretmen adayları içinse bu durumun erkek öğretmen adayları kadar katı

olmadığı söylenebilir.

Tablo 5: Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının bütçelerinden kitap satın almaya yer

verme durumları


Hayır 1K1,1K5,1E2,1E4,1E5,2K1,2K2,2K4,2E1,2E2,2E4,2E5,3K3,3E13E3,3

E5,4E2,4K4 18

Evet 1K2,1K3,1K4,1E3,2K5,3K2,3K4,3E2,3E4,4E3,4K2,4K3,4K5 13

Kısmen 1E1,2K3,2E3,3K1,3K5,4E1,4E4,4E5,4K1 9

Toplam 40

Tablo 5’te görüldüğü gibi bütçelerinden kitap satın almak için

herhangi bir miktarda para ayırmayan Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının

sayısı 18’dir. Bu öğrenciler 11 erkek 7 kadın olarak dağılım göstermektedir.

Fakat bütçe ayırmayan tüm öğrenciler farklı yollarla okumak istedikleri

kitaplara ulaştıklarını belirmişlerdir. Örneğin 1K5 “Hayır. Açık söylemek

gerekirse para vermiyorum. Para vermediğim okumadığım anlamına gelmez.

Kütüphaneden alıyorum” ya da 1E4 “Hayır, kütüphaneyi kullanıyorum” gibi

cevaplarla kitap satın alma durumlarını nasıl giderdiklerini belirtmişlerdir.

Bütçelerinden düzenli olarak para ayıran Sosyal Bilgiler Öğretmen

adaylarının 9’unu kız, 4’ünü erkek öğrenciler oluşturmaktadır. Bu öğrenciler

miktar belirtmeden kendilerine göre bir sistem dâhilinde bütçelerini bu

duruma ayarlayarak kitap satın aldıklarını belirtmişlerdir. Kısmen cevabını

veren Sosyal Bilgiler Öğretmen adayları genel olarak bu durumu aylık

değişen harcamalarına, kitaba ulaşma isteklerine ya da kitabı satın alma

zorunluluğuna göre değiştirdiklerini vurgulamışlardır. Örneğin; 2K3 bu

durumu “Elimden geldiğince”, 2K3 “Düzenli olarak olmasa da kitap almaya

çalışıyorum”, 4E1 “Kütüphanelerde veya çevremdeki kişilerde bulamadığım

zaman okumak istediğim kitabı satın alıyorum” gibi söylemleriyle farklı

değişkenlerin bütçe durumlarını etkilediğini belirtmişlerdir.


407

Tablo 6: Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının satın alma dışında kitaba ulaşma

yolları


Kütüphane 1K1,1K2,1K5,1E1,1E3,1E4,2K3,2K4,2K5,2E1,2E3,2E4,3K1,3K5,3

E1,3E2,3E3,3E5,4E1,4E2,4E3,4E5,4K4 23

Ödünç alma 1K2,1E5,2K2,2K3,2K4,2E1,2E2,2E4,2E5,3K1,3K2,3K3,3K4,3K5,

3E3,4E4,4K2,4K3,4K4,4K5 20

İnternet 1K3,1K4,2K1,3E4,4E5,4K2,4K4,4K5 8

Diğer 1E2,2K5,4E5,4K1,4K5 5

Toplam 62

Tablo 6’da Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının satın alma dışında

kitaba ulaşma yollarına dair cevapları görülmektedir. En fazla tekrara sahip

yanıt kütüphane yanıtı olmuştur. Bu temaya ilişkin Sosyal Bilgiler Öğretmen

adayları birden fazla yanıt vermişlerdir. “Kütüphane” yanıtı 9 kız öğretmen

adayı ve 14 erkek öğretmen adayı tarafından verilmiştir. “Ödünç alma”

seçeneğini kullanan öğretmen adaylarının çoğunluğu kütüphane seçeneğini

de değerlendirmektedir. Kitaba ödünç alarak ulaşan Sosyal Bilgiler

Öğretmen adaylarının 13’ü kız 7’si erkektir. İnternet yani e-kitap yolunu

tercih eden katılımcılar ise 8 kişi olup 6 kız, 2 erkekten oluşmaktadır.

Bunların dışında kitaba ulaşma yolu olarak verilen seçeneklerden farklı

olarak 5 öğretmen adayı diğer seçeneğini tercih edip, bu yolları 4 tanesi

“satın alma” bir tanesi ise “2.el takas usulü” olarak açıklamışlardır. Bu

temaya ilişkin cevaplar Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının kitaba dair

bütçelerinin sorulduğu soruyla örtüşen yanıtlar vermişlerdir. Bütçelerinden

kitap satın almak için bir bölüm ayırmayan öğrenciler kitaba ulaşma yolu

olarak kütüphane ve ödünç alma cevapları etrafında dağılım göstermektedir.

Tablo 7: Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının kitaplardan uyarlanan dizi/filmlere

ilişkin görüşleri

Tema Kodlar f

Kitaplardan uyarlanan film/dizi

hakkındaki görüşleri

Beğenmiyorum

Filmler daha iyi

İçerik değişmezse sorun olmaz

Kitabına göre değişir

25

7

7

1

Toplam 40


408

Tablo 7 incelendiğinde Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının

çoğunluğunun kitaplardan uyarlanmış dizi/filmler hakkında olumsuz görüş

bildirmişlerdir. Bu tür yapımları beğenmediklerini ifade eden Sosyal Bilgiler

Öğretmen adaylarının 15’i kız, 10 tanesi erkektir. Bazı öğrenciler soruya

ilişkin görüşlerini şu şekilde belirtmişlerdir; 4K5 “Okuduğum bir kitabın

filminin çekilmesi, okurken kafamda kurduğum dünyayla bağdaşmadığı için

genel anlamda beni hüsrana uğratan bir konu. Kitaplar kitap olarak

kalmalı”, 1K4 “Filmler kitapları yansıtmıyor. Kitaplar kadar bireyi içine

almıyor, ilgi çekmiyor” cümleleriyle öğrenciler kitapların sağladığı zengin

hayal gücünü filmlerin sağlayamadığını ve onları hüsrana uğrattıklarını

belirtmişlerdir. Bir diğer öğrenci olan 2E3 “kitaplarda işlenen ayrıntılı

olaylar filmlerde işlenmiyor. Benim görüşüm filmini izlediğimiz bir kitabı

okumamalı, kitabını okuduğumuz bir filmi izlememeliyiz” ifadesiyle

kitaplarda bulunan derinlemesine ayrıntıların ya da betimlemelerin süresi

belli olan filmlerde yeterince yansıtılmadığını belirtmiştir. Kitaplardan

uyarlanmış film/dizileri beğendiğini belirten Sosyal Bilgiler Öğretmen

adaylarının vurguladıkları husus görselliktir. Özellikle sevdikleri kitap

türünü polisiye, aksiyon veya macera olarak belirten Sosyal Bilgiler

Öğretmen adayları bu tarz yapımları beğenmekte ve kitap kaynaklı

olmalarında bir sakınca görmemektedir. İçeriğin değişmemesi koşuluyla bu

tarz yapımlara daha ılımlı yaklaşan 7 Sosyal Bilgiler Öğretmen adayı

senaryoların kitapla birebir örtüşmesini gerekli görmektedir. Kitabına göre

değişir ifadesini kullanan öğretmen adayı her türün olmasa da bazı türdeki

kitapların film olmasında sakınca görmemektedirler.

Tablo 8: Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının kitap tavsiye etme ve tavsiye alma

durumları


Tavsiye

ederim

1K1,1K2,1K3,1K4,1K5,1E1,1E2,1E3,1E5,2K1,2K2,2K3,2K4,2K5,

2E2,2E3,2E4,2E5,3K1,3K2,3K3,3K4,3K5,3E1,3E2,3E3,3E4,3E5,

4E1,4E2,4E3,4E4,4E5,4K1,4K2,4K3,4K4,4K5

38

Tavsiye

etmem 1E4,2E1 2

Tavsiye

alırım

1K1,1K2,1K3,1K4,1K5,1E1,1E2,1E3,1E5,2K1,2K2,2K3,2K4,2K5,

2E1,2E3,2E4,2E5,3K1,3K2,3K3,3K4,3K5,3E1,3E2,3E3,3E4,3E5,

4E1,4E2,4E3,4E4,4E5,4K1,4K2,4K3,4K4,4K5

38

Tavsiye

almam 1E4,2E1 2

Toplam 80


409

Tablo 8’de Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının kitap tavsiye etme

ve başkalarından tavsiye alma durumlarına ilişkin soruya verdikleri yanıtlar

görülmektedir. Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının bu tema altında

verdikleri cevaplar önceki temalarla tutarlılık göstermektedir. 40 öğrencinin

38’i başkalarına okuyup beğendikleri kitapları tavsiye ettiklerini,

başkalarından kendilerine gelen tavsiyeleri değerlendirdiklerini ifade

etmişlerdir. Bu öğrencilerden birkaçı özellikle kriterlerine ve entelektüel

seviyelerine inandıkları kişilerden gelen tavsiyelere daha fazla önem

gösterdiklerini belirtmişlerdir. Başkalarından gelen tavsiyeleri dikkate

almadıklarını ve kimseye herhangi bir kitap tavsiyesinde bulunmadıklarını

belirten biri, 1.sınıf diğeri 2.sınıf olan erkek öğrenci “…etmem, herkesin

kendi beğendiği kitap vardır” ve “hayır, özgün olmalı” ifadeleriyle tavsiye

durumlarının kendileri için herhangi bir şey ifade etmediğini dile

getirmişlerdir.

Tablo 9: Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının okumadıkları kitapların tartışıldığı

ortamlarda hissettikleri

Tablo 9’da Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının bulundukları bir

ortamda okumadıkları bir kitabın tartışıldığı anlarda kendilerini nasıl

hissettiklerine dair verdikleri yanıtlar görülmektedir. Çoğunluk kendini kötü

hissedeceğini belirtmiştir. Kötü hissettiklerini belirten öğretmen adaylarının

8 tanesi kız, 3 tanesi erkektir. 3K4 “Kendimi kötü hissederim” cümlesiyle

kendini doğrudan ifade etmiştir. 1K3 ise “Kötü hissederim ve kitabı alıp

okumaya başlarım” demiştir. “O kitabı merak edip okumak isterim”

cümlesiyle 4K2 merak duygusunu ön plana çıkarmıştır. 4K1 ise eksiklik

duyduğunu şu cümlesiyle ifade etmektedir; “Kendimi bir an önce elimdeki

Tema Kodlar f

Bulundukları ortamlarda okumadıkları

bir kitap tartışıldığındaki duyguları

Kötü

Meraklı

Yabancı

Eksik

Bir şey hissetmem

Soyutlanmış

Tarifsiz

Sıkılmış

Cahil

11

8

5

4

3

2

1

1

1

Toplam 36


410

kitabı bırakıp onu okumam gerekiyormuş gibi hissediyorum. Genelde öyle

bir durumda internetten kitabın konusunu ve özetini inceliyorum”. 1E1 ise

kendini böyle bir durumda cahil hissettiğini şu sözleriyle ifade etmiştir “Çok

cahil hissediyorum, o ortamdan çıkıp hemen o kitabı okumak istiyorum”.

Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarından 3’ü dışında diğerlerinin bulundukları

ortamlarda okumadıkları bir kitap tartışıldığında “kötü, meraklı, yabancı,

eksik, soyutlanmış, tarifsiz, sıkılmış, cahil” gibi duygular hissetmeleri

okumayı ne kadar içselleştirdikleri şeklinde de yorumlanabilir. Okuduğunu

tartışmak ya da yeni bir kaynağa ulaşma istediği okuma kültürü açısından da

önemlidir.

SONUÇ VE ÖNERİLER

Araştırma çerçevesinde 9 araştırma sorusu belirlenmiş olup bu

sorulara ait 9 tema oluşturulmuştur. Bu temalar Sosyal Bilgiler öğretmen

adaylarının 1.Okumayı tercih ettikleri kitap türleri, 2.Kitap tercihlerini

etkileyen faktörler, 3.Etkisinde kaldıkları kitap türleri, 4.Popüler kitaplara

ilişkin görüşleri, 5.Kitap satın almak için bütçe durumları, 6.Satın alma

dışında kitaba ulaşma yolları,7.Kitaplardan uyarlanan film/dizi hakkındaki

görüşleri, 8.Kitap tavsiye etme ve tavsiye alma durumları, 9.Okumadıkları

kitapların tartışıldığı ortamda hissettikleridir.

Araştırmanın ilk temasına ilişkin Sosyal Bilgiler öğretmen adayları

okumayı tercih ettikleri kitap türlerini yoğun olarak roman şeklinde ifade

etmişlerdir. Ardından tarih kitaplarını fazlasıyla tercih ettiklerini

belirtmişlerdir.

Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının kitap seçimlerini etkileyen

faktörlere ilişkin bulgular “yazar”, “tür” ve “konu” faktörleri etrafında

dağılmaktadır.

Üçüncü temaya ilişkin bulgular Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının

en fazla kahramanlarının azim ve çabalarıyla öne çıktıkları roman türünden

etkilendikleri şeklindedir. Bu durum Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının

okudukları eserlerde zihinlerinde canlandırdıkları karakterlerle bir şekilde

kendilerini özdeşleştirdikleri anlamına gelebilir.

Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının popüler kitaplara ilişkin

görüşlerinin irdelendiği dördüncü temada elde edilen bulgular popüler

kitapların Sosyal Bilgiler öğretmen adayları için bir kitap seçim faktörü

olmadığını göstermektedir.

Beşinci temaya ilişkin bulgular ile altıncı temaya ilişkin bulgular

birbirleriyle örtüşmektedir. Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının kitap satın

almak için bütçelerinin olup olmadığının sorulduğu soruya “hayır” cevabını

veren katılımcılar, bir diğer tema olan satın alma dışında kitaba ulaşma


411

yollarının sorulduğu soruya çoğunlukla “kütüphane” ve “ödünç alma”

şeklinde cevap vermişlerdir. Yılmaz, Köse ve Korkut’(2009) un

çalışmalarında ise üniversite öğrencileri okuyacakları kitapları daha çok

satın aldıkları görülmüş, kütüphane kullanmanın öğrencilerin okuma

alışkanlıkları ile bağlantılı olarak gerçekleştirdikleri bir etkinlik olmadığı

ortaya çıkmıştır.

Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının filmlerden uyarlanmış film/dizi

hakkında görüşlerinin araştırıldığı yedinci temaya ilişkin bulgulara göre,

Sosyal Bilgiler öğretmen adayları bu tür uyarlama yapımlara sıcak

bakmamaktadır. Olumsuz düşüncelerinin nedenleri olarak da zihinsel ve

duygusal durumları ifade etmişlerdir. Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarına

göre film/dizi ve kitaplar aynı amaçlara hizmet ediyor olsalar bile

kendilerine has farklı yolları kullanıp kitlelere ulaşmaktadır. Böylece

kitapların kitap olarak kalmasını ifade eden katılımcıların sayısı daha

fazladır.

Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının kitap tavsiye etme ve

başkalarından kitap tavsiye alma durumlarına ilişkin bulgularda çoğunlukla

tavsiye almaya ve vermeye ılımlı oldukları fakat tavsiye alacakları kişinin

entelektüel seviyelerine ve kitap zevkine ilişkin daha önce tecrübe ettikleri

durumlar ortaya çıkmıştır.

Araştırmanın son temasına ilişkin bulgular, Sosyal Bilgiler öğretmen

adaylarının okumamış oldukları bir kitabın tartışıldığı ortamlarda kendilerini

iyi hissetmediklerini göstermektedir. Bu durum okumayı ne kadar

içselleştirdiklerini göstermesi açısından da önemlidir.

Araştırma bulgularına göre şu önerilerde bulunulabilir:

1. Fakültelerde okuma toplulukları kurulabilir ya da mevcut olan okuma

toplulukları aktif hale getirilebilir.

2. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının okuma kültürlerini sosyal bilgiler

öğretmenleriyle ya da diğer branşların öğretmen adaylarıyla karşılaştıran

çalışmalar yapılabilir.

3. Sosyal bilgiler eğitimcilerinin konuya ilişkin düşüncelerini içeren

araştırmalar yapılabilir.

KAYNAKLAR

Akturan, U. & Esen, A.(2008). Fenomenoloji (ss. 83‐98), Nitel Araştırma

Yöntemleri, (Editörler: Baş, T. & Akturan, U.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Akyol, H.(1997). Okuma ve prensipleri. Çağdaş eğitim. Yıl:22, Sayı:233, s. 26-279.

Akyol, H. (2005). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. Ankara: Pegem Akademi

Yayıncılık.

Arı, E. & Demir, M. K. (2013) İlköğretim bölümü öğretmen adaylarının kitap


412

okuma alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1),

116-128.

Arslan, Y., Çelik, Z. & Çelik, E. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Okuma

Alışkanlığına Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi

Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 26, 2009, ss. 113-124.

Ayyıldız, M., Bozkurt, Ü. & Canlı, S. (tarihsiz) Okuma Kültürü Üzerine Bir

Araştırma. 1 Ağustos 2017 tarihinde http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/

dergiler/milli_egitim_dergisi/169/mustafa.pdf adresinden erişildi.

Batur, Z., Gülveren, H. & Bek, H. (2010). Öğretmen adaylarının okuma

alışkanlıkları üzerine bir araştırma: Uşak eğitim fakültesi örneği. Uşak

Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 32-49.

Bozpolar, E. ( 2010). Öğretmen adaylarının okuma alışkanlığına ilişkin tutumlarının

değerlendirilmesi (Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği).

Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks. 2(1), 411-

428.

Coşkun, E .(2002). Okumanın hayatımızdaki yeri ve okuma sürecinin oluşumu.

Tübar, XI (Bahar), s.231-244.

Demir, T. (2009). İlköğretim II. kademe öğretmen adaylarının okuma alışkanlıkları

üzerine bir araştırma (Gazi Üniversitesi Örneği). Turkish studies

International Periodical for the Languages, Literature and History of

Turkish or Turkic, Volume 4/3, s.717-745

Demirel, Ö. (1999). Türkçe öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.

Epçaçan, C. (2009). Okuduğunu anlama stratejilerine genel bir bakış. Uluslararası

Sosyal Araştırmalar Dergisi,2/6,s.208-223.

Esgin, A. & Karadağ, Ö. (2000). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığı.

Popüler Bilim. Eylül 2000, s.19-23.

Gömleksiz, M, N. & Telo, A. (2003). Eğitim fakültesi öğrencilerinin kitap okuma

alışkanlığı (Fırat Üniversitesi eğitim fakültesi örneği). I. Sosyal Bilimler

Eğitimi Kongresi. 15-17 Mayıs. Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen

Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi

Buca Eğitim Fakültesi. s.356-364.

Gülerer, S. ve Batur, Z. (2005). Yanlış okuma tutum ve davranışları. A.K.Ü Sosyal

Bilimler Dergisi, 4 (2), 89–102.

Güneş, F. (2004), Okuma yazma öğretimi ve beyin teknolojisi. Ankara: Ocak

Yayıncılık.

İleri, A. (2017). Okuma kültürü ve okul kütüphaneleri raporu 2017 / okul

kütüphanecileri derneği, Türk Kütüphaneciliği 31, 2 (2017), 259-262.

İnce-Samur, Ö. (2014). Türkiye’deki ve dünyadaki çalışmaların tanıklığında “okuma

kültürü” Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt: 11, Sayı 22, 2014-

2, s.157-188.

Karaaslan, S. (2016). Türk eğitim politikasında okuma alışkanlığı. Bilgi Dünyası,

2016, 17 (1) 104-119.

Kavcar, C, Oğuzkan, F & Sever, S. (2005). Türkçe öğretimi (Türkçe ve sınıf

öğretmenleri için). Genişletilmiş 7. Baskı. Ankara: Engin Yayınevi

http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/


413

Koç, S. & Müftüoğlu, G. (2008). Dinleme ve okuma öğretimi. 27 Nisan 2017

tarihinde w2.anadolu.edu.tr/aos/kitap/IOLTP/2277/unite04.pdf adresinden

erişildi.

Koçak, B., Çermik, F., Polat, S. & Şahin, N. (2016). Öğretmen adaylarının kitap

okuma tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası

Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(1), 395-411.

Kurudayıoğlu, M & Çelik, G. ( 2013). Türkçe öğretmeni adaylarının okumaya ve

okuma eğitimine ilişkin özyeterlik algıları. Uşak Üniversitesi Sosyal

Bilimler Dergisi 6/4

MEB, (2005). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu, Ankara: Devlet

Kitapları Müdürlüğü Basımevi.

Odabaş H; Odabaş, Z. Y. ve Coşkun, P. (2008) Üniversite öğrencilerinin okuma

alışkanlığı: Ankara Üniversitesi Örneği. Bilgi Dünyası. C.9, (2), s.431-465

Özdemir, E. (1993). Okuma sanatı. Ankara: İnkılâp Kitabevi.

Özdemir, E. (1997). Eleştirel okuma. Ankara: Ümit Yayıncılık

Sağlam, M, Suna, Ç. & Çengelci, T. (2007). “Sınıf öğretmenliği ile diğer

öğretmenlik programları öğrencilerinin okuma alışkanlığı düzeylerinin

karşılaştırılması”. VI. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu, 27–29 Nisan,

Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, s. 325–328.

Saracaloğlu, Asuman S. Bozkurt, N. & Serin, O. (2003). Üniversite öğrencilerinin

okuma ilgileri ve okuma alışkanlıklarını etkileyen faktörler. Eğitim

Araştırmaları, Yıl: 4 (12), s. 149-157

Sever, S. (2004). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.

Şengül, M. & Yalçın, S. K. (2004), Okuma ve anlama becerilerinin geliştirilmesine

yönelik olarak hazırlanan bir model önerisi, Millî Eğitim Dergisi, Sayı: 164,

Ankara.

Uzun, G. L. (2009). Yaratıcı bir süreç olarak okuma. Dil Dergisi, Sayı: 143, Ocak-

Şubat-Mart.

Yalçın, A. (2006). Türkçe öğretim yöntemleri yeni yaklaşımlar. Ankara: Akçağ

Yayınları

Yazıcı, K. (2006). Sosyal bilgiler ve okuma becerileri. Gazi Üniversitesi, Gazi

Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 26, Sayı 1. 273-283

Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5.

Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Documents

SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ OKUMA … Sayı Son/06.pdf · Okuma Alışkanlığı, Kitap Seçimi This research aims at revealing the reading cultures of the teacher candidates