SOSYAL POLİTİKALAR

REFAH DEVLETİN TARİHSEL

DEĞİŞİMİ

sosyal politikalar;vatandaşların asgari gelirlerini,sağlık,barınma ve eğitimi haklarını koruma altına alır.

Refah devletinin 2.Dünya Savaşı ve 1970’ler arası gelişimi “long boom” deneyimleri ve komünizmin tehdit olarak görülmesine bağlıdır.

Refah devleti, kapitalizmin kendini stabilize etmesi için dizayn edilmiş bir araçtır.(Goldberg)

1970 sonrası işçi sınıfının daralmasıyla refah devlet üzerinde yasal problemler ortaya çıkıyor.Yeni sosyal koruma tipleri ortaya çıkıyor.

Bu dönem sosyal harcamaları finanse etmek için vergiler yükseltiliyor.(1960-88)

Bu ülkelerde;-Kanada,Almanya,İngiltere,Avustralya,İsveç- vergilerin gsyih payı sosyal harcamaları kompanse etmeye yeterli.

AVRUPA VE TÜRKIYE’DEKI REFAH

DEVLETI MODELLERI

2.Dünya Savaşı sonrası iki refah devleti modeli

yaygın olarak kullanılıyor. İskandinav model ve

sosyal demokrat model.

Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde ise

“dolaylı ve minimalist refah rejim”i modeli

benimseniyor

SOSYAL GÜVENLIK SISTEMLERI

Kamu Emeklilik Sistemi

dağıtım sistemi olarak da adlandırılan sosyal

güvenliğin devlet tarafından sağlandığı ve

çoğunlukla hem kuşaklar arası hem de aynı kuşak

içinde farklı yaş grupları arasında gelirin yeniden

dağıtımını sağlayan ve pay-as-you-go (PAYG) olarak

da tanımlanan kamu emeklilik sistemidir. Kamu

emeklilik sistemi, belirli fayda esasına göre kamu

tarafından yönetilir ve sisteme katılım zorunludur.

Bu sistem sosyal devlet anlayışının bir yansımasıdır.

Amaç gelirin yoksul insanlar lehine yeniden

dağıtımını sağlamak ve bireylere asgari bir gelir

düzeyi temin etmektir.' Bu sistem, sosyal güvenlik

sisteminin birinci ayağını oluşturmaktadır.

Mesleki Emeklilik Sistemi mesleki emeklilik sistemi olarak da adlandırılan ve

bireylere asgari bir gelir düzeyi sağlamaya ek olarak

tasarruf düzeyini de artırmayı amaçlayan, genelde

zorunlu olarak uygulanan, emeklilik ödemelerinde

kullanılacak olan tasarrufların, çalışan ve işverenlerden

toplanan katkıların yatırımlara yönlendirilmesi ile

temin edildiği, "fonlama" esasına dayanan bir sistemdir.'

Bu sistem sosyal güvenlik sisteminin ikinci ayağını

oluşturmaktadır.

Sistem özel sektör tarafından yönetilmekte, genellikle

belirli katkı (defined contributions) esasına göre

işlemekte ve kamu tarafından da denetlenmektedir.

Bireysel Emeklilik Sistemi

bireysel emeklilik sistemi, genel olarak özel sektör

tarafından yönetilen, gönüllülük ve belirli katkı

esasına göre işleyen ve kamu tarafından denetlenen

bir sistemdir. Koşulları önceden belirlenmiş bir

emeklilik sözleşmesi çerçevesinde katılımcıların

ve/veya işverenlerin düzenli olarak yaptıkları katkılar

katılımcı adına açılan bir hesapta toplanmakta ve bu

fonlar profesyonel yönetim ilkeleri çerçevesinde

yatırıma yönlendirilmektedir.

TÜRKIYE’DEKI SOSYAL GÜVENLIK

KURUMLARı

Emekli Sandığı :Memur statüsündeki devlet personelinin

malüllük, ihtiyarlık ve ölüm sigortalarını karşılamak üzere

1950 yılında etkinliğe başlayan tüzel kişiliğe sahip sosyal

güvenlik kurumu.

Bağkur :Esnaf, sanatkarlar ve diğer bağımsız çalışanların

sosyal sigortalar kurumudur.

Yeşil Kart :Türkiye'de yardıma muhtaç, sağlık güvencesi

olmayan kişilere sağlık hizmetlerini ücretsiz alabilmeleri

için verilen bir belgeydi.Ancak, 2012 Ocak ayının başından

itibaren tüm nüfusu içine alacak şekilde sağlık sigortacılığı

başladı. Bu uygulama devreye girince, “yeşil kart” sistemi

de yürürlükten kalkmış oldu.

SOSYAL GÜVENLİK KAPSAMI Social Security Coverage

TÜRKIYE’DE SOSYAL KORUMA

HARCAMALARı

Sosyal koruma harcamalarının hesaplanmasında Avrupa

Bütünleştirilmiş Sosyal Koruma İstatistikleri (ESSPROS) yöntemi yol gösterici olmuştur. ESSPROS yöntemi ışığında yapılan hesaplamaya dahil edilen idarelerin başında Merkezi Yönetim kapsamındaki kamu idarelerinden fonksiyonel sınıflandırmaya göre “sosyal güvenlik ve sosyal yardım” ve “sağlık hizmetleri” harcamaları yapan idareler gelmektedir

Sosyal koruma harcamalarını 1) sağlık 2) sigorta ve emeklilik ödemeleri 3) sosyal hizmetler

ve sosyal yardımlar olarak üç alt kaleme ayırmak mümkündür.

AILE VE SOSYAL POLITIKALAR BAKANLıĞı SHÇEK, SYDGM VE ÖZİDA’NIN “SOSYAL

GÜVENLIK VE SOSYAL YARDıM” HARCAMALARı VE 2022 SAYıLı KANUN

KAPSAMıNDAKI SOSYAL YARDıM ÖDEMELERI, BIN TL

ÖZİDA:özürlüler idaresi başkanlığı

SYDGM:sosyal yardımlar genel müdürlüğü

SHÇEK: sosyal hizmetler ve çocuk esirgeme kurumu

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın ödeneğindeki yükseliş sosyal koruma harcamaları açısından çok önemli bir artışa isabet etmektedir. Ancak bu artışın hangi hizmete yönelik olduğunu bilmeden yorumda bulunmak doğru olmaz.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın 2012 yılı için oluşturduğu ödenek cetveline bakıldığında,devredilen kurumların 2011 ve öncesi yıllarda yapmadıkları bir harcamanın ödenek olarak yer aldığı görülmektedir. Bu ödenek 4.084.694.000 TL miktarında “sosyal güvenliği olmayanların “sağlık primleri”dir. Bilindiği gibi, 2012 yılından itibaren yeşil kartlar iptal edilip eski yeşil kartlıların da SGK şemsiyesi altına girerek prim ödemeleri gerekmektedir. 2012 yılının başında yapılacak olan gelir tespiti sonrasında geliri asgari ücretin üçte birinden az olanların tüm sağlık primleri devlet tarafından SGK’ya yatırılacaktır.Daha önceki yıllarda yeşil kart harcamaları için Sağlık Bakanlığı’nın bütçesine ödenek konulurken bu ödenek artık Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın bünyesine alınmıştır

2012 yılında sağlık harcamaları yüzde 4,44’tür

ve bunun yüzde 3,27si SGK tarafından yapılan

ilaç ve tedavi harcamalarıdır. Geri kalanı ise

Sağlık Bakanlığı, Kamu Hastaneleri Kurumu ve

Halk Sağlığı Kurumu tarafından yapılan sağlık

harcamasıdır.(kalkınma bakanlığı)

YOKSULLUK

Yoksulluk: günlük temel ihtiyaçların tamamını veya büyük

bir kısmını karşılayacak yeterli gelire sahip olmama

durumudur.

Yoksulluk oranının azalması sadece kamu yardım

programlarına değil aynı zamanda aile bağlarına yada

akrabaların yardımlarına da bağlıdır.

Yoksulların konumunun kötüleşmesi 1980 sonrası neo

liberal ekonomik politikalarla birlikte arttı. Tarım

sektörünün gerilemesi ile hizmet ve endüstri sektörünün

gelişmesi, sendikaların güç kaybetmesi de yoksulların

durumunun kötüleşmesinin sebepleridir. 1990dan beri

hükümetin gecekonduları azaltmaya yönelik tutumu

yoksulların topluma entegre olmasını etkisiz hale getirdi.

KALıCı YOKSULLAR

Daha genç ve eğitimi daha az olan insanlar

Kayıtdışı sektörde çalışanlar

15 yaşından küçükler

Kayıtdışı ekonomiye dönüşüm kent yoksulları için

güvencesiz geçim haline geldi. %30a yakın kentsel

işgücü sosyal güvenliği olmadan çalışıyor(Turksat

2009)

Dayıoğlu ve Ercan(2009) informeldeki aylık

kazançların formeldekinın %47.8i olduğunu bulmuş.

informel sektöre atama tesadüf değildir; ücretli

işçilerin ve girişimcilerin olumsuz eğitimleri ve

deneyimleri bunda etkendir.

YOKSULLUĞA GİRİŞ VE ÇIKIŞ

Yoksulluğa girişin ve çıkışın 2 sebebi vardır;

1)Gelir

2)Demografik olaylar

ÇOCUK YOKSULLUĞU

OECD üyesi ülkelerde yaygın olarak kabul edilen çocuk

yoksulluğu tanımı; bir çocuğun, kaynakların aile içinde adil

dağıldığı varsayıldığında, bulunduğu toplumda büyüyen

çocukların yararlanabildikleri ortanca gelirin yarısından

daha azına sahipse yoksul sayılması şeklindedir. (UNICEF,

2005:7).

UNICEF, çocuk yoksulluğunun göstergelerini, bebek ve

çocuk ölüm oranları,beş yaş altındaki düşük ağırlıklı veya

kısa boylu çocuk oranı, temiz içme suyuna ulaşan nüfus

oranı, yeterli temizlik ve sağlık bakımı, tam aşılı çocuk

oranı ve ilköğretime başlayan çocuk oranı olarak kabul

etmektedir (UNICEF,2000,2002).

UNICEF Innocenti Araştırma Merkezi tarafından

yayınlanan “Zengin Ülkelerde Çocuk Yoksulluğu” (2005)

raporunda OECD’ye üye devletlerde artan çocuk

yoksulluğunda üç faktörün etkili olduğu belirtilmektedir.

Bu faktörler şunlardır:

• Ebeveynlerin yaşı, eğitim düzeyleri, aile başına

düşen çocuk sayısı ve

yalnız ebeveynlik gibi sosyal değişiklikler.

• Göç, düşük ücretli işler, işgücü piyasasında yaşanan

değişiklikler.

• Hükümetlerin politikalarındaki ve harcama

bütçelerindeki değişiklikler

TÜRKİYE’DE ÇOCUK

YOKSULLUĞUYLA MÜCADELEYE

YÖNELİK UYGULAMALAR

Şartlı Nakit Transferi (ŞNT) programı, 3294 Sayılı Sosyal

Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu kapsamına

giren yoksul ailelere nakdi destekle eğitim çağındaki

çocuklarının okula devam etmesini, 0-6 yaş grubundaki

çocuklarının ise sağlık kontrollerine götürülmesini ayrıca

gebe anne adaylarının ise düzenli olarak kontrollerini

yaptırarak hastanede doğum yapmalarını teşvik etmeyi

amaçlamaktadır. 2003 yılında ülke çapında

yaygınlaştırılmıştır.

Şartlı Nakit Transferi kapsamında 2007 yıl sonu itibariyle

224.456.894.66 YTL kaynak aktarılarak toplam 1.757.187

öğrenciye eğitim desteği verilmiştir (SYDGM,2008:88).

KADIN YOKSULLUĞU

Sosyal politika uygulamaları ile kadın yoksulluğunun

kesiştiği en önemli alanlardan biri, istihdam konusunda

öne çıkan önemli sorunlardır. Kadınların işgücü piyasasına

yeterli düzeyde katılamaması, kadınlar arasında ücretsiz

aile işçiliği ile enformel çalışmanın yaygınlığı ve sosyal

güvenceden yoksunluk bu sorunlar arasında en açık

biçimde gözlemlenebilenlerdir.

İşgücü becerilerini artırma, yaşam boyu öğrenme, işsiz

kalınan süreyi kısaltma gibi daha çok işsizliği azaltmayı-iş

başına dönüşü hızlandırmayı hedefleyen aktif işgücü

politikaları kadın istihdamını artırmaya yönelik önemli

fırsatlar sunabilmektedir (Şener, 2010).

Türkiye’de istihdamda yer alan kadınların % 58’i

herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna bağlı

değildir. Bu oran, tarımda çalışan kadınlarda %

99 olarak ölçülmektedir (TÜİK, 2008a).

Bireylerin çalışma, emeklilik, sağlık

konularındaki haklarını düzenleyen sosyal

sigorta sisteminde kadınların yer almaması, bu

haklardan geniş ölçüde yararlanamamaları

sonucunu doğurmaktadır. Ayrıca, sisteme kendi

adlarına kayıtlı olmamaları, kadınların eş veya

babaya bağımlılık düzeyini artırmaktadır.

TEŞÜKKERLER…