Sport & Gemeenten - nummer 1 - 2013

Magazine van Vereniging Sport en Gemeenten

& Jaargang 61 • Nummer 1 • April 2013

Nieuwe modelleN accommodatiesGemeenten stoten exploitatie sportaccommodaties af

dubbeldik Nummer!met overzicht nieuwe sportaccommodaties

sportambteNaar 2.0sportambtenaren moeten ondernemender, markten klantGerichter worden

Spo

rtG

emee

nte

n

De one stop shop:•••• Ontwikkelen van integrale samenlevingsvisie en beleidsdoelstellingen gemeenten en de

vertaalslag daarvan naar structuur, implementatie, uitvoering, doorontwikkeling en subsidies

•••• Gemeentelijke subsidieontwikkeling, implementatie en controle (resultaatgedreven stimuleringssubsidie gekoppeld aan integrale beleidsdoelstellingen, hardcopy en webbased)

•••• Opzetten gemeentelijke wijkgerichte samenwerkingsstructuur lokale organisaties

•••• Ontwikkeling en begeleiding van sport, cultuur en overige verenigingen in het toekomst bestendig en structureel breed maatschappelijk betrokken maken

•••• Sportimpuls: gehele verzorging en begeleiding van idee ontwikkeling, buurtactieplan, interviews, samenwerkingsafspraken, schrijven van de aanvraag tot en met de begeleiding en borging van de uitvoering

•••• Organisatie en uitvoering van (gemeentelijke) evenementen, zoals de nationale sportweek

•••• Werkgeverschap combinatiefunctionarissen, buurtsportcoaches, verenigingsmanagers

•••• Vitaliteitsonderzoek (volcontinue/webbased) en ranking met de MVV Maatschappelijke Thermometer

•••• Verbinding vraag en aanbod opleiding, stages en doorstroom naar werk

•••• Wetenschappelijk onderzoek domein gezondheid (voeding/ketenconcepten) zoals Sportfruit

•••• Plug and Play concepten leefstijl en levensfase gericht Sport & Bewegen van 0 tot senior, waaronder Coolsports@school voor Voortgezet Onderwijs

•••• Inspiratiesessies, modereren congressen en workshops Verbinden & Samenwerken, MVV, Sport & Bewegen in de buurt, combinatiefuncties, buurtsportcoaches

MVV Nederland One stop shop voor Sport & Bewegen in de Buurt

Maatschappelijk Verantwoord Verenigen Nederland ontzorgt met een compleet producten en diensten aanbod op het gebied van Sport & Bewegen in de buurt.

MVV Nederland heeft de visie, implementatiemethodiek, uitvoeringscapaciteit, praktijk-ervaring en opleidingen in huis vanaf het ontwikkelen van een integrale gemeentelijke samenlevingsvisie en beleidsdoelstellingen tot en met de feitelijke uitvoering van de activiteiten bij de verenigingen en in de buurten.

De MVV Nederland organisatie bestaat uit beleidsontwikkelaars, combinatiefunctionarissen, buurtsportcoaches, coördinatoren combinatiefuncties, sportvakkrachten, verenigingsmanagers, MVV trainers, studenten, wetenschappers en een complete ondersteunende organisatie.

SPO

RT &

EVENEMENTEN NEDERLA

NDPartners MVV Nederland

[email protected]

12053_MVV_adv 220x280.indd 1 04-04-12 10:43

3Sport & Gemeenten • april 2013

aNdré de Jeu

het beleidsterrein ‘sport en bewegen’ is van groot belang voor het algemeen welzijn van burgers. sporten beweeg-activiteiten bieden mogelijkheden tot talentontwikkeling, een zinvolle vrijetijdsbesteding, actieve deelname aan de maatschappij en het bevorderen de gezondheid.

Gemeenten vervullen een belangrijke rol als het om sport en bewegen in ne-derland gaat. als regisseur door middel van voorwaardenscheppend beleid en als financier van de vele sportaccommo-daties die ons land rijk is.zorgen dat sporten beweegactiviteiten voor alle burgers toegankelijk, in de buurt aanwezig en veilig zijn, vormen samen met het stimuleren van een gezonde levensstijl, speerpunten. ook is ‘sport en bewegen’ een waardevolle partner om doelstellingen op andere beleidsvelden te realiseren, zoals on-derwijs, zorg, stedelijke ontwikkeling en citymarketing.

het brede belang van sport en bewegen vergt blijvende en specifieke aandacht van onze gemeenten. of het nu gaat om breedtesport of topsport, om georgani-seerde of ongeorganiseerde activitei-ten, om sport als doel of om sporten beweegactiviteiten als middel.

dit geldt ook voor de ondersteuning van gemeenten bij de integrale vormgeving, ontwikkeling en uitvoering van sport-beleid en accommodatievraagstukken. kennisuitwisseling en het bevorderen van deskundigheid vormen belangrijke componenten bij deze ondersteuning.

deze ondersteunersrol als partner voor gemeenten op het beleidsveld sport en bewegen geeft vereniging sport en Gemeenten duurzaam bestaansrecht.

in nederland kennen we de uitdrukking: ‘er is licht

aan het eind van de tunnel.’ amerikanen hebben

een ander gezegde: ‘people don’t change when

they see the light, but when they feel the heat.’

de rijksoverheid bezuinigt fors en doet dat

onder andere door sommige voorzieningen via

de gemeenten te laten lopen. de dichtstbijzijnde

overheid voor de burger is immers de gemeente

en die kan dat efficiënter en effectiever, stelt

men. ‘lokaal maatwerk’ noemen we dat. en dus

staat elk gemeentehuis op dit moment bol van

de ‘drie d’s’: de decentralisatie van de awbz

naar de wmo, de transitie van de Jeugdzorg en de

(arbeids)participatiewet. met deze decentralisa-

ties lijkt het beleid in het sociale domein volledig

op zijn kop te gaan.

in feite doen gemeenten overigens op dit

moment hetzelfde als de rijksoverheid. men

houdt bestaande taken tegen het licht van nut

en noodzaak, meestal in de vorm van een kern-

takendiscussie: wat doen we als gemeente nog

zelf en wat laten we over aan de burgers en orga-

nisaties?

regionaal samenwerken, cocreatie, participatie,

integraal wijk-, gebieds- of kernenbeleid, duur-

zaam veranderen, social return on investment;

het zijn allemaal begrippen die hiermee verband

houden. burgers en bijvoorbeeld zelforganisa-

ties zoals sportverenigingen kunnen meer dan

ze nu doen (of mogen) en kunnen waar nodig

professioneel worden ondersteund door uitvoe-

ringsorganisaties of de gemeente. we, en daar-

mee bedoel ik de samenleving, moeten dus meer

zelf gaan doen. en daar hebben we met zijn allen

hoge verwachtingen van. een voorbeeld: meer

sporten beweegparticipatie leidt tot een lagere

zorgvraag en een sterkere sociale cohesie; wat

weer goed is voor het veiligheidsgevoel in de wijk

en leidt tot lagere kosten voor de gemeenschap.

had dit alles ook wat minder abrupt gekund? als

je denkt dat aan het eind van de tunnel licht is,

ga je misschien te lang door op een lang geleden

ingeslagen weg. als je alleen verandert omdat

het moet, ben je meestal ook te laat. anders

gezegd: misschien zagen we de noodzaak van

dat veranderen nog niet zo in.

de Japanse grondlegger van de judosport, Jigoro

kano, zei in de negentiende eeuw: “het gaat

er niet om sterker te zijn dan je tegenstander,

maar beter dan gisteren.” En de definitie van

het Japanse gebruik kaizen is ‘uiteen halen en

opnieuw in elkaar steken op een betere manier’.

datgene wat uiteen wordt gehaald is meestal

een proces, een systeem, een product of een

dienst. Kaizen is volgens de officiële beschrijving

een dagelijkse activiteit met een doel dat verder

gaat dan verbetering. het is ook een proces dat,

mits correct uitgevoerd, de werkplek menselijker

maakt: het elimineert hard werk (zowel mentaal

als fysiek) en leert mensen de verspillingen in

een proces te zien en te elimineren. hoe ze dat

doen? door aan het eind van elke dag met elkaar

te praten over wat goed ging, wat anders kan of

moet, en wat daarvoor nodig is. daar kunnen we

nog veel van leren.

zo wordt veranderen een feest. elke dag weer

een beetje beter dan gisteren. “never waste a

good crisis”, zei milton friedman al. voor u ligt

het totaal vernieuwde magazine van vereniging

sport en Gemeenten. inderdaad, ook wij zijn

volop in beweging!

andré de Jeu

Vereniging Sport en Gemeenten

Veranderen is een feest!

6

inhoud

Sport & Gemeentenis het vaktijdschrift van vereniging sport en Gemeenten en beschrijft ontwikkelingen en achtergronden in de lokale sporten beweegsector. sportlokaal verschijnt vier keer per jaar en heeft een oplage van 1.500 exemplaren.

Uitgavearko sports mediaedisonbaan 14f3439 mn nieuwegeintel 030 707 30 00e-mail: [email protected]: www.sportsmedia.nl

Redactiefrans oosterwijk (hoofdredacteur)

kim de bruijnanja verweij

Aan dit nummer werkten mee:frits albertsnancy alderssven bakkerrob van den bergkim de bruijnliesbeth dirksaudrey friedelcorniel Groenendick de GrootiJdo Grootremco hoekmankarin hoenderkamplucas hullegiepaul Janssenandré de JeuJanine van kalmthoutJeroen kuypersGert-Jan lammens

erik lenselinkmariken leurssandra van maanenhugo van der poelhans rooijackerston ruttendenise simonsemervyn stegerswim tigelaarrenée vercoulencees vervoornharold van der werffanja verweijkees van zanten

Fotografiekim de bruijnmathilde dusol/noc*nsfFeenstra Fotografienationaal platform zwembadenJeroen van nunenshutterstock

sportbedrijf arnhemGemeente venloYalp

IllustratiesJan ibelingsmarco magielse

AbonnementenadministratievsG media & eventspostbus 162682500 bG den haagtel 070 373 8055fax 070 373 8056

Abonnementsprijzen 2013binnenland € 69,00buitenland € 77,15los nummer € 13,70sport & Gemeenten.nl verschijnt vier maal per jaar

COLOFON:

Ontwerppencilpoint - reclamemakers & vormgeverstouwslagersweg 12-a13449 hx woerdentel 0348 48 17 [email protected]

Advertentie-acquisitie en drukarko sports mediapostbus 3933430 aJ nieuwegeincontactpersoon: wim [email protected] 030 707 30 56

GemeeNteN stoteN exploitatie sportaccommodaties afhet is een trend: Gemeenten draGen het beheer en de exploitatie van GemeenteliJke sportaccommodaties over aan private partiJen. welke haken en oGen zitten hieraan? en is men tevreden over het resultaat?

dit VoorJaar breNGt het Geheel VerNieuwde sport & GemeeNteN! eind vorig jaar verscheen de laatste

editie van sportlokaal. vanaf nu gaan

we verder in nieuwe stijl en met een

nieuwe naam: sport & Gemeenten.

het blad verschijnt vanaf nu vier keer

per jaar, is dikker, fris en strak vorm-

gegeven. de uitgave van het blad ligt

in handen van arko sports media.

ook inhoudelijk is de formule gewij-

zigd: elk nummer zult u verrast wor-

den met een cover- en themaverhaal.

daarnaast zijn de artikelen in het blad

gebundeld in vier herkenbare secties.

korte berichten en columns zorgen

voor inspiratie en afwisseling. een

eveneens nieuwe redactie houdt voor

u het oog op de laatste ontwikkelin-

gen. wij wensen u veel leesplezier!

Magazine van Vereniging Sport en Gemeenten

& Jaargang 61 • Nummer 1 • April 2013

Nieuwe modelleN accommodatiesGemeenten stoten exploitatie sportaccommodaties afdubbeldik Nummer!met overzicht nieuwe sportaccommodaties

sportambteNaar 2.0sportambtenaren moeten ondernemender, markten klantGerichter worden

Spo

rtG

emee

nte

n

Sp

ort &

Ge

me

en

ten

Jaa

rga

ng

61 • Nu

mm

er 1 • Ap

ril 2013

bestaat er eeN sportambteNaar 2.0? de raaf die altiJd al meer wit was daN zwartsmaller wordende subsidiestromen, maar ook toenemende initiatieven van commerciële sportaanbieders dwinGen de sportambtenaar om ondernemender en markten klantGerichter te Gaan werken. de sportambtenaar 2.0 liJkt in de maak. of bestaat die 2.0-versie al?

22

16

de wereld VeraNdert, VereNiGiNG sport eN GemeeNteN ook! 2013 als traNsitieJaar Naar eeN toekomstbesteNdiG VsGde wereld verandert. de Gedachte dat we uitsluitend in een crisis verkeren liGt voor velen al achter ons. een crisis is in die Gedachte iets dat Je te boven kunt komen, waarna Je kunt teruGkeren naar een hoGer niveau dan voor de crisis. veranderinG veronderstelt iets anders.

29 weg met belemmeringen om te sporten in de buurt taskforce formuleert elf actiepunten

32 promoten, promoten, promoten! Geef lokaal sportbeleid zichtbaarheid tiJdens de nationale sportweek

36 een Gezonde Gemeente worden, hoe doe je dat?inteGrale aanpak bekliJft, bewiJst de praktiJk

45 licentiesysteem voor zwemlesaanbieders komt eraannieuw sYsteem moet duideliJk maken of een zwemlesaanbieder voldoet aan kwaliteitseisen

48 Naar een ‘evidence-base’ voor effectief en doelmatig sportaccommodatiebeleidboek brenGt sportaccommodaties in nederland in kaart

52 Nederlander tevreden over overdekte zwembadenhoe de nederlandse bevolkinG aankiJkt teGen overdekte zwembaden

78 de Verenigingsmonitor als basis voor nieuw sportbeleidvitaliteitsindex classificeert sportvereniGinGen op kracht en biJdraGe aan GemeenteliJk sportbeleid

84 sportvisie nieuwe stijlactieve participatie van burGers en betrokkenen verbindt sport met maatschappeliJke vraaGstukken

90 Nieuw besluit fondswerving en kantinesGevolGen voor sportvereniGinGen en Gemeenten

Verder28 column cees vervoorn

41 column Gert-Jan lammens

75 column erik lenselink

83 column huGo van der poel

57 overzicht nieuwe

sportaccommodaties

meer weten over een

onderwerp? let in het blad

op deze kaders, waarin

verwijzingen staan naar

de documenten die u kunt

downloaden op de website

www.sportengemeenten.nl

6

Boventitel 15 pt kapitalen

onderwerp artikel

Sport & Gemeenten • April 2013

Gemeenten stoten exploitatie sport-accommodaties af

Foto

: Fe

en

stra

Fo

tog

rafi

e

7Sport & Gemeenten • April 2013

Nieuwe modelleN accommodaties

tekst: IJdo Groot

het is een trend: gemeenten dragen het beheer en de exploitatie van

gemeentelijke sportaccommodaties over aan private partijen. welke

haken en ogen zitten hieraan? en is men tevreden over het resultaat?

er zijn verschillende redenen voor gemeen-

ten om de exploitatie van gemeentelijke

sportaccommodaties af te stoten. een veel-

gehoorde reden is: het levert voordelen op

voor de gemeentekas. in deze tijd van bezui-

nigingen is dat vaak een aanleiding tot pri-

vatiseren. andere gemeenten houden hun

kerntaken tegen het licht en komen daarbij

tot de conclusie dat het beheren en exploi-

teren van sportaccommodaties niet tot

de kerntaken behoort. het in vaste dienst

hebben, bijvoorbeeld, van een sporthal-

beheerder of zweminstructeur past een

regiegemeente niet. mee kan spelen dat een

marktpartij, al of niet commercieel, spor-

taccommodaties vaak slimmer en finan-

cieel gunstiger kan exploiteren dan een

gemeente.

Wegstrepensommige gemeenten kunnen of willen het

beheer en de exploitatie van hun accom-

modaties niet meer betalen. afstoting en

eventueel sloop wordt dan aangekondigd,

daarmee het initiatief overlatend aan een

private partij om de accommodatie alsnog

over te nemen. “deze gemeenten realise-

ren zich soms niet dat ze niet van de ene

op de andere dag van de kosten af zijn”,

ervaart ton rutten, adviseur/procesmana-

ger maatschappelijk vastgoed bij hospita-

lity consultants, een bedrijf dat dergelijke

exploitatieoverdrachten begeleidt. “Je

kunt bijvoorbeeld overhead niet zomaar

wegstrepen. de ambtenaren die de exploi-

tatie uitvoerden, zullen moeten worden

overgedragen, afvloeien of ander werk krij-

gen. Daarbij moeten ze financieel worden

gecompenseerd. tevens zul je de nieuwe

exploitant de eerste tijd na de overdracht

moeten bijstaan. wellicht met advies, maar

bijna zeker met financiële ondersteuning.

in ieder geval dien je de accommodatie in

goede orde over te dragen. dus achterstallig

onderhoud dient eerst door de gemeente te

worden weggewerkt. dat kost geld.”

Omaandere gemeenten zoeken zelf een private

partij, stichting of commerciële exploitant.

uitgangspunt is het behoud van de accom-

modatie tegen lagere kosten. doorgaans is

de exploitatie voor een private partij finan-

cieel niet interessant. zijn deze partijen dan

wel te vinden? “Jawel”, weet rutten, “maar

zij willen de exploitatie overnemen louter

uit maatschappelijke overweging. ik zie

vaak dat een dergelijke partij emotioneel

betrokken is bij de accommodatie, zoals

bij een zwembad waarin ‘oma nog heeft

gezwommen’ of dat door burgerinitiatief

tot stand is gekomen. deze mensen willen

daarom sloop voorkomen. door de exploita-

tie van de gemeente over te nemen, hopen

zij de openstelling te rekken.” voor een

dergelijke private partij of stichting is het

alleen financieel haalbaar als de gemeente

de accommodatie voor een zeer gering

bedrag overdraagt. deze partijen kunnen

vervolgens de kosten laag houden met een

slimme exploitatie en door de inzet van vele

vrijwilligers.

Zorgenalvorens een accommodatie te willen verko-

pen, maken de meeste gemeenten zich zor-

gen over de borging van de veiligheid en de

kwaliteit van de voorziening. veel gemeen-

ten zijn huiverig voor nadelige gevolgen als

zij geen zeggenschap meer hebben. rutten:

“Je wilt niet dat een paar jaar na de over-

dracht een ongeluk gebeurt door achterstal-

Gemeenten maken zich

zorgen over de borging

van de veiligheid en

de kwaliteit van de

voorziening.

Verder lezenParticipatiekaart geeft een

overzicht van burgerparticipatie-

projecten in de openbare ruimte.

Kijk hiervoor op www.participatie-

kaart.nl.

8 Sport & Gemeenten • April 2013

lig onderhoud. Je wilt ook niet dat de exploi-

tant na vijf jaar zegt: ‘mijn onderhoudspotje

is leeg, ik kan de accommodatie niet meer

opknappen, hier is ie terug.’ de gemeente

kan samen met de nieuwe exploitant in

een contract vastleggen dat de gemeente

periodiek wil controleren of de exploitant

het noodzakelijke onderhoud uitvoert. ook

kan worden bedongen dat de gemeente

regelmatig de boekhouding inziet. zij kan

dan controleren of de exploitant de juiste

investeringen doet of op een faillissement

afstevent. leg ook vast wat er gebeurt als

het niet goed gaat. de gemeente kan eisen

dat zij als eerste recht heeft op terugkoop

van de accommodatie als de exploitatie niet

volgens de afspraken wordt uitgevoerd.”

Niet dichttimmereneen gemeente kan na overdracht van de

exploitatie tevens invloed uitoefenen op de

uitvoering van het sportbeleid. rutten: “dat

kan op verschillende manieren. de hoogte

van tarieven of de te gebruiken uren voor

bepaalde doelgroepen kun je vastleggen in

een contract, zodat bijvoorbeeld ouderen

hun vaste uurtje en hun goedkope kaartje

behouden. daarnaast kan de gemeente

afspreken dat de exploitant niet de vaste

gebruikers van de accommodatie de entree

mag weigeren ten gunste van commerciële

activiteiten.”

rutten waarschuwt gemeenten anderzijds

een contract niet helemaal dicht te timme-

ren. “de nieuwe exploitant moet voldoende

vrijheid hebben in de bedrijfsvoering om

geld te kunnen verdienen. hoe opener de

gemeente het contract laat, hoe interessan-

ter het wordt voor een commerciële partij


“Je zult de nieuwe

exploitant de eerste tijd

moeten bijstaan.”

Wethouder Frits Alberts van de gemeente Borger-Odoorn en het bestuur van dorpsbedrijf De Ommezwaoi



om de exploitatie over te nemen. hierin moet

je een balans vinden. dat die balans bestaat

blijkt wel uit diverse geslaagde projecten.”

Concurrentieverstoringalvorens een accommodatie over te dragen

dient een gemeente de juridische aspecten

te bekijken, vooral als ze ook de grond wil

afstaan. “die gemeente moet juridisch de

mogelijkheid afdekken dat de nieuwe exploi-

tant na een tijdje kan zeggen: ‘ik sloop de

accommodatie en verkoop de grond.’ tevens

moet men rekening houden met regels met

betrekking tot gunning en concurrentiever-

storing. een gemeente mag niet één partij

voortrekken door bijvoorbeeld de gebruiker

van de accommodatie de exploitatie toe

te zeggen en andere geïnteresseerde par-

tijen bewust buiten te sluiten. Bij financiële

ondersteuning moet de gemeente oppassen

voor concurrentieverstoring. als een accom-

modatie voor een appel en een ei wordt

verkocht en voor een lange periode door de

gemeente wordt gesubsidieerd, levert dit de

nieuwe exploitant voordeel op ten opzichte

van commerciële exploitanten met soortge-

lijke accommodaties. dat mag niet. de euro-

pese regelgeving verbiedt marktverstoring

door overheden.”

Eigen belanghet privatiseren en afstoten van de exploi-

tatie is vaak een moeilijk traject, omdat

meerdere gemeentelijke afdelingen erbij

betrokken zijn, met ieder een eigen belang.

die belangen moeten op elkaar worden

afgestemd, zodat een werkbare situatie

voor de nieuwe exploitant ontstaat. “dus:

breng de betrokken afdelingen – sport,

accommodatiebeheer, vastgoed, financiën,

enzovoort – bij elkaar, kijk wat je gezamenlijk

wilt bereiken en wat moet worden geborgd.

onderzoek gezamenlijk de valkuilen.”

mede door dit afstemmen kan het privatise-

ren van sportaccommodaties veel tijd kos-

ten. “het is belangrijk dat een gemeente de

tijd neemt om te inventariseren wat zij wel

en wat zij niet wil borgen voordat de accom-

modatie in de markt wordt gezet. deze voor-

bereiding kost gauw een jaar. is de nieuwe

exploitant gevonden, reken dan op nog een

jaar waarin wordt overlegd, afspraken wor-

den gemaakt, contracten worden open

bijgesteld, enzovoort. als je het veel sneller

wilt doen, loop je een grotere kans dat je iets

vergeet, of dat de borging niet waterdicht is

geregeld.”

De praktijkin de gemeente borger-odoorn liggen drie

buitenbaden. tot voor kort werden alle drie

geëxploiteerd door de gemeente. De totale

kosten daarvan zouden, zo was in 2011 bere-

kend, bijna 1 miljoen euro per jaar worden.

te veel, meende het college van b&w, dat

besloot te stoppen met de exploitatie van

een van de drie: het buitenbad de zwaoi. de

gemeente zou zo 2 ton kunnen bezuinigen.

de gemeente wilde echter het zwembad

niet sluiten. men hoopte dat een private

partij of stichting de exploitatie zou over-

nemen. “vandaar dat juist voor de zwaoi in

valthermond werd gekozen”, legt wethou-

der frits alberts uit. “in dat dorp zijn een

potentiële organisatie-energie en maat-

schappelijke betrokkenheid aanwezig die

we hoopten aan te kunnen boren.”

dat lukte. diverse dorpsbewoners voelden

zich aangesproken. zij richtten de stich-

ting dorpsbedrijf de ommezwaoi op met

de bedoeling de exploitatie over te nemen.

meerdere voorlichtingsavonden in valther-

mond waren nodig om de bewoners uit te

leggen wat de gemeente van hen verwacht

en wat bij een exploitatie komt kijken. “het

dorpsbedrijf bestaat uit dorpsbewoners die

bedrijfstechnisch onderlegd zijn, onder wie

ondernemers. vandaar de samenvoeging

van ‘dorp’ en ‘bedrijf’. daarnaast zijn men-

sen met organisatie-ervaring erbij betrok-

“Bij twijfel zouden

we niet verder

zijn gegaan.”


ken. een ambtenaar die voorheen verant-

woordelijk was voor de dagelijkse gang van

zaken in het zwembad, is op verzoek van het

dorpsbedrijf daar gedetacheerd. we heb-

ben het volste vertrouwen in de kennis en

kunde van het dorpsbedrijf. bij twijfel zou-

den we niet verder zijn gegaan.”

Controlerendeze kennis en kunde stelde het dorpsbe-

drijf in staat in vijf maanden een business-

plan te schrijven. hoe denkt de stichting

de exploitatie financieel gezond te krijgen?

alberts: “het businessplan gaat uit van

de inzet van ongeveer zestig vrijwilligers,

het reduceren van de energiekosten door

nieuwe verwarmingstechnieken en de wer-

ving van donateurs en sponsors. bovendien

zullen meer bezoekers worden aangetrok-

ken door onder andere een breder program-

ma-aanbod, verruimde openingstijden,

herinvoering van zwemlessen en de aanleg

van wifi. Ook is een kleine tariefsverhoging

voorzien. de tarieven mag de stichting zelf

bepalen.”

de gemeente zag wel wat in dit plan. eind

november 2012 ging de gemeenteraad

akkoord; 25 februari van dit jaar werd de sleu-

tel van buitenbad de zwaoi overgedragen

aan het dorpsbedrijf. “dit proces verliep best

snel. ondanks de snelheid hebben we het

traject zorgvuldig doorlopen. het is belang-

rijk goede afspraken te maken en regelmatig

voortgang, problemen en ontwikkelingen te

bespreken. zo hebben we de communicatie-

structuren en -momenten vastgelegd. wan-

neer en hoe moet de stichting kengetallen

aanleveren die de gemeente wil controle-

ren, bijvoorbeeld. we monitoren niet omdat

we de zaak niet vertrouwen, maar omdat

niemand weet hoe de exploitatie in de toe-

komst zal uitpakken. het is een experiment

waarbij we graag de vinger aan de pols hou-

den. als het misgaat, kan de gemeente het

bad terugkopen. dat moment zien we graag

van tevoren aan komen.”

Vrijwilligerstevens zijn afspraken gemaakt over de inzet

van vrijwilligers via de wet maatschappe-

lijke ondersteuning (wmo). de wmo regelt

dat mensen met een beperking ondersteu-

ning kunnen krijgen. het kan gaan om oude-

ren, gehandicapten of mensen met psychi-

sche problemen. “de gemeente heeft met

de stichting afgesproken dat zij een aantal

van deze mensen als vrijwilliger zal aanne-

men. deze afspraak blijft bestaan zolang

de stichting de exploitatie van de zwaoi in

handen heeft. verder hebben we geen eisen

gesteld aan personeelsbeleid, vergoedin-

gen voor de vrijwilligers, enzovoort. in dat

soort zaken heeft de stichting alle vrijheid.

ik hoop dat de mensen die tot nu toe hebben

toegezegd als vrijwilliger te komen werken

dat ook daadwerkelijk doen. de stichting

heeft er zestig nodig en dat is best veel.”

eventuele exploitatietekorten zullen

niet door de gemeente worden aange-

vuld. wel betaalt de gemeente gefaseerd

100.000 euro voor onderhoudsklussen. het

bad moet ‘netjes’ worden overgedragen,

vindt alberts. “Je kunt een private partij niet

opzadelen met een slecht onderhouden

accommodatie. Geld lenen bij een bank zal


Zwembad De Zwaoi

Zwembad De Zwaoi



de stichting in deze opstartfase niet lukken.

we geven haar daarom de tijd en rust om de

zaak financieel op te bouwen.”

daarnaast blijft de gemeente de komende

twee jaar meedenken. in oktober dit jaar

wordt de exploitatie geëvalueerd en wordt

gekeken of het zinvol is ook voor het jaar

daarna (nieuwe) afspraken te maken. Gaat

het ook in 2014 goed, dan wordt – na twee

jaar huur – het dorpsbedrijf voor 1 euro eige-

naar van het bad.

Teruggekomende gemeente almere is teruggekomen op

haar privatiseringsbeleid uit de jaren negen-

tig. destijds werden beheer en exploitatie

van enkele buitensportaccommodaties

aan de gebruikers overgedaan. “in de jaren

negentig was privatiseren landelijk beleid”,

herinnert liesbeth dirks, teamleider bui-

tensport bij de gemeente en als zodanig

verantwoordelijk voor de exploitatie van

de huidige gemeentelijke buitensportver-

enigingen, zich. “drie voetbalverenigingen

kregen de kleedkamergebouwen in beheer;

vijf tennisverenigingen de gebouwen en de

sportvelden. de gebouwen werden om niet

of voor zeer weinig geld verkocht aan de ver-

enigingen. de ondergrond bleef eigendom

van de gemeente. in de meeste gevallen

stelde de gemeente een eenmalig budget

beschikbaar om de oude gebouwen te upda-

ten. Verdere financiële ondersteuning was

er niet.” er werden relatief weinig afspraken

gemaakt over de exploitatie. “de gemeente

heeft geen periodiek af te leggen financiële

verantwoording geëist, bijvoorbeeld. De

verenigingen kregen alle vrijheid.”

Sluitposteen voetbalvereniging viel een aantal jaar

geleden om; het gebouw kwam terug bij de

gemeente. de gemeente schrok van het ach-

terstallig onderhoud. “de vereniging had

onderhoud jarenlang als sluitpost gezien.

er was niet of nauwelijks in onderhoud geïn-

vesteerd. toen de gemeente het gebouw

terugkreeg, stond het er miserabel bij. de

gemeente wilde het opnieuw verhuren, dus

moest zij fors investeren om het achterstal-

lig onderhoud weg te werken.”

hoewel de overige voetbal- en tennisver-

enigingen redelijk goed functioneren, con-

stateert de gemeente dat ook zij moeite

hebben met het begroten van een onder-

houdspost. weer andere verenigingen heb-

ben aangegeven dat zij het gebouw waarin

zij sporten niet wensen over te nemen van

de gemeente. “deze verenigingen den-

ken dat het financieel niet haalbaar is. Als

gebruikers aangeven het niet te willen,

moet je als gemeente niet doordrukken.

mede hierdoor, en door de ervaring met het

achterstallig onderhoud van de geprivati-

seerde gebouwen, draagt de gemeente nu

geen buitensportaccommodaties over aan

sportverenigingen.”

Verder lezenBuurt in Beweging – Handleiding voor een wijkatelier over gezonde leefomgeving

In deze handleiding is te lezen hoe wijkbewoners gesprekspartner kunnen

worden van een gemeente. Daarbij wordt ingegaan op het in gezamenlijkheid

creëren van een gezonde leefomgeving en wordt het voorbeeld van de gemeente

Bergen op Zoom aangehaald, die in 2009 startte met het project Gezond Inrichten,

bedoeld om van de wijk Gageldonk-West een beweegvriendelijke wijk te maken.

U kunt de handleiding downloaden op www.sportengemeenten.nl op het

‘Visie & beleidsplein’ onder de sectie ‘Sport, bewegen & gezondheid’.

“Er werden relatief

weinig afspraken

gemaakt over de

exploitatie.”

Wethouder Frits Alberts, gemeente Borger-Odoorn


VsG-berichteN

VsG berichtenVsG-coNGres ‘loop Naar de maaN’ iN delftGrenzeloos innoveren voor een Gezonde toekomst – 25 en 26 september 2013

Sport en bewegen staan flink in de belangstelling. Dat is weleens

anders geweest. het warme enthousiasme van sportverenigingen

met hun talloze vrijwilligers, de (ver)brede blik, samenwerking bin-

nen en buiten de sport en het vermogen om voor nieuwe uitdagingen

altijd weer creatieve oplossingen te vinden zijn de oorzaak van het

gunstige klimaat. maar wind mee kan zomaar wind tegen worden.

daarom blijven sport en bewegen zich voortdurend vernieuwen.

sterker nog: innovatie is een voorwaarde voor een gezonde toe-

komst. slim en kansrijk innoveren gaat over vernieuwing van het hele

speelveld: over organisatie, inzet van vrijwilligers en professionals,

accommodaties, financiën, activiteitenaanbod, resultaatmeting,

communicatie en informatie. het vsG-congres in delft biedt hand-

vatten om met gebundelde innovatie op deze onderdelen sport en

bewegen als krachtig en succesvol instrument te blijven inzetten, en

daarmee antwoorden te geven op maatschappelijke vraagstukken.

het vsG-congres vindt plaats op woensdag 25 en donderdag 26 sep-

tember in delft. houd voor het programma en inschrijven www.

sportengemeenten.nl in de gaten!

iNformatiebiJeeNkomst Nieuwe zwemwaterwet‘van middelen naar doelen!’

voor (binnen)zwembaden en zwemlocaties komt er nieuwe wetge-

ving. bij het ontwikkelen van deze wet onderzocht de overheid de

risico’s in zwembaden en bekeek zij welke eisen minimaal nodig zijn

om zwemmers te beschermen als het gaat om veiligheid en gezond-

heid. er komen minder regels en de nieuwe zwemwaterwet wordt

onderdeel van de toekomstige omgevingswet. uitgangspunt van de

nieuwe zwemwaterwet is: er worden géén middelen voorgeschre-

ven; alléén doelen. Dat betekent dat nu voorgeschreven chemicaliën

en procestechnologische stappen worden losgelaten; slechts kwali-

teitseisen worden voorgeschreven.

Informatiebijeenkomstde expertgroep ‘veilig en Gezond zwemmen’ en het ministerie van

infrastructuur en milieu informeren u over de actuele stand van

zaken rond de beoogde zwemwaterwet en de voorgestelde kwali-

teitseisen voor water en lucht.

mis deze gelegenheid niet om uw mening kenbaar te maken en uw

kennis aan te scherpen over het waarom, hoe en wanneer van de

nieuwe zwemwaterwet! u kunt uw belangstelling aangeven op

www.sportengemeenten.nl.

VsG-bedriJfsledeN makeN huN lidmaatschap zichtbaar

dat vsG een groot aantal bedrijven als lid heeft, is te zien op het over-

zicht op de website www.sportengemeenten.nl. deze bedrijfsleden

brengen hun kennis en expertise graag in in het vsG-netwerk. dit is

terug te zien tijdens onze bijeenkomsten en expertmeetings, waar

lezingen, workshops en presentaties over actuele ontwikkelingen en

noviteiten in samenwerking met een gemeente vormgegeven worden.

uiteraard gebeurt dit conform nauwgezette spelregels.

de vsG-bedrijfsleden willen hun vsG-lidmaatschap meer zichtbaar

maken. de commissie bedrijven heeft onlangs unaniem een keuze

gemaakt voor een vsG-lidmaatschapslogo, dat herkenbaar aangeeft

dat een bedrijf lid is van vereniging sport en Gemeenten. dit logo ziet u

Foto

: Sh

utt

ers

tock


VsG-berichteN

binnenkort terug op de websites van alle bij vsG aangesloten bedrijven.

oproep aaN VsG-bedriJfsledeN: maak uw iNspaNNiNGeN zichtbaar!

sportengemeenten.nl biedt een uitstekend informatief platform om

noviteiten en innovaties te delen met andere belanghebbenden in

uw sector. bij deze roepen we vsG-bedrijfsleden dan ook op deze te

melden aan de redactie. vanaf de volgende editie zal hiervoor een

speciale rubriek ingericht worden. denk daarbij aan duurzame speel-

toestellen, nieuwe toepassingen in (led)verlichting, maar ook andere

manieren van exploitatie van accommodaties en speelterreinen,

enzovoort. stuur een mail aan: [email protected].

update 2013

Eén richtlijn voor aantal klEEd kamErs En vEldEn

met de ondertekening van de nieuwe richtlijn voor het bepalen van

het benodigde aantal kleedkamers en velden voor een voetbalver-

eniging maakten vnG, vsG en knvb op 19 november 2012 een einde

aan jaren van onduidelijkheden hierover. het resultaat is het in

november 2012 verschenen model voor behoeftebepaling en de toe-

lichting daarop. na een aantal kleine onvolkomenheden is in januari

2013 een update van het model verschenen. de actuele documenten

kunt u downloaden op www.sportengemeenten.nl op het ‘visie &

beleidsplein’ onder de sectie ‘accommodatiebeleid’.

GemeeNteaccouNt beweeG abc VerNieuwd

beweeg abc is het leerlingvolgsysteem voor

basisbeweegvaardigheid dat een gezonde

en sportieve leefstijl onder basisschoolleer-

lingen bevordert en ondersteunt. een groot

aantal gemeenten en scholen maakt gebruik

van dit leerlingvolgsysteem.

aan het gemeenteaccount zijn de afgelopen maanden extra functi-

onaliteiten toegevoegd, die inmiddels gereed zijn voor gebruik. met

het tabblad ‘statistieken’ kunnen de resultaten (per oefening) wor-

den vergeleken met de norm/het gemiddelde.

met de toevoeging ‘scholen vergelijken’ kunnen de resultaten van

scholen (clusters) op groepsniveau met elkaar vergeleken worden.

het schoolaccount is afgelopen september gecompleteerd, inclusief

preadviezen, sportadviezen, totaaloverzichten en grafieken.

kijk voor meer informatie op www.beweegabc.nl.

VsG-afdeliNGeNstudiereis rome en werkbezoek noord-brabant

de vsG-afdelingen noord en zuid hebben dit jaar een werkbezoek

en studiereis op het programma staan.

vsG-afdeling noord organiseert in april een meerdaags werkbezoek

aan noord-brabant met een uitstapje naar twee belgische zwem-

baden en als afsluiting een bezoek aan sportcentrum ookmeer in

amsterdam.

vsG-afdeling zuid organiseert in oktober een studiereis naar rome,

met de centrale vraag hoe in Italië omgegaan wordt met sport en

(lokaal) sportbeleid bij een bezuinigende en terugtredende overheid.

kijk voor meer informatie op www.sportengemeenten.nl.

sportimpuls ‘kiNdereN sportief op Gewicht’

het ministerie van vws heeft 2 miljoen euro beschikbaar gesteld

voor het ontwikkelen van integrale plannen voor structureel meer

sporten en bewegen door kinderen met (ernstig) overgewicht, in de

leeftijden van 0-4 en 12-18 jaar.

de doelen van deze sportimpuls ‘kinderen sportief op gewicht’ zijn

tweeledig:

• het ontwikkelen van passend sporten beweegaanbod voor de

specifieke doelgroep kinderen met overgewicht (inclusief obesi-

tas) door middel van samenwerking tussen sport- of beweegaan-

bieder en gezondheidszorg;

• het stimuleren van samenwerking tussen sporten beweegaan-

bieders en partijen uit de (lokale) gezondheidszorg. deze samen-

werking leidt tot een hogere en duurzame sporten beweegdeel-

name van de doelgroep als onderdeel van een gezonde(re) leefstijl.

alleen lokale sporten beweegaanbieders komen in aanmerking

als aanvrager voor de sportimpuls ‘kinderen sportief op gewicht’.

voor honorering van een aanvraag dienen vraaggericht sport- of

beweegaanbod, ouderparticipatie én samenwerking met zorg-

professionals opgenomen te zijn in het plan. een lokale sport- of

beweegaanbieder moet een aanvraag altijd samen met een lokale

gezondheidszorginstelling indienen. het aan te vragen budget kan

minimaal 50.000 euro en maximaal 150.000 euro bedragen.

aanvragen voor deze subsidieregeling kunnen nog ingediend

worden bij zonmw tot 2 mei 2013, 15.00 uur.

kijk voor meer informatie en een handleiding op www.sportin-

debuurt.nl of voor het indienen van een aanvraag en de daarbij

geldende voorwaarden, de criteria, het tijdspad, enzovoort op

www.zonmw.nl.

Al meer dan 30 jaar thuis in de wereld van Sport & Recreatie.

Zwembaden, sporten turnhallen, scholen en multifunctionele

accommodaties. Van advies en ontwerp tot en met 'design &

build' realisatie. Creativiteit is onze kracht, een uitgebalanceerde

samenwerking ons doel.

d r o m e n d e n k e n d o e n

Architectuur, Design & Buildsport en recreatiesport en recreatie

www.windgroep.nl

Postbus 160

9200 AD Drachten

T (0512) 571 471

I www.windgroep.nl


sport eN beweGeN iN de buurtlerende netwerken

in april worden in zes regio’s ‘lerende

netwerken sport en bewegen in de

buurt’ georganiseerd. het doel van

deze regionale bijeenkomsten is het

samenbrengen van mensen en organisaties die zich bezighou-

den met sport en bewegen in de buurt. naast gemeenten worden

organisaties uit de sector zorg & welzijn, sportverenigingen, buiten-

schoolse opvang, bedrijfsleven en onderwijs uitgenodigd.

tijdens de ‘lerende netwerken’ worden kennis en ervaring vanuit

diverse velden uitgewisseld en kunt u van elkaar leren. het pro-

gramma staat bol van interessante workshops en uiteraard worden

de laatste landelijke ontwikkelingen voor zowel de buurtsportcoa-

ches als de sportimpuls toegelicht.

Voor wie?alle deelnemende gemeenten (ambtelijk en bestuurlijk), (beoogde)

lokale partners uit die gemeenten (zowel coördinerend als uitvoe-

rend) en natuurlijk de combinatiefunctionarissen/buurtsportcoa-

ches zelf zijn welkom. daarnaast zijn ook stakeholders, ondersteu-

ners en landelijke partners aanwezig.

Waar?bij het verschijnen van dit nummer hebben er al twee bijeenkom-

sten plaatsgevonden. de resterende ‘lerende netwerken’ vinden op

de volgende data in de volgende regio’s plaats:

• deventer op 11 april 2013

• helden (limburg) op 15 april 2013

• zaanstad op 18 april 2013

• breda op 22 april 2013

kijk voor meer informatie over het programma op www.sportinde-

buurt.nl of neem contact op met het projectbureau sport en bewe-

gen in de buurt: 070-3738053 / [email protected].

Agenda25 april 2013: informatiebijeenkomst nieuwe zwemwaterwet ‘van

middelen naar doelen!’.

17 t/m 20 april 2013: werkbezoek vsG-afdeling noord naar

noord-brabant.

2 t/m 5 oktober 2013: studiereis rome, vsG-afdeling zuid.

25 en 26 september 2013: vsG-congres in delft.

kijk voor een actueel overzicht op www.sportengemeenten.nl.

VsG-berichteN

Rectificatie

meer iNformatie oVer GezoNd schoolbeleid

in SportLokaal nummer 6 van 2012 is bij het artikel over ‘Gezond

beleid in de basisschool’ de volgende informatie weggevallen:

• de Gezonde school is een beproefde methode om gezondheid

integraal aan te pakken: www.gezondeschool.nl;

• JoGG is de beweging voor een gezonde omgeving en een

gezonde jeugd: www.jogg.nl;

• veel scholen werken met lekker fit!, een lespakket voor het

basisonderwijs over voeding en beweging van de hartstichting

en Arko Sports Media. Op www.lekkerfitopschool.nl staan les-

bladen, traktatievoorbeelden en tips om ouders te betrekken;

• op www.convenantgezondgewicht.nl staat een overzicht van

beschikbare materialen voor scholen (zoek op ‘overzicht van

programma’s’). deze ‘routeplanner’ maakt onderscheid tussen

structurele programma’s, incidentele projecten en losse activi-

teiten. het is een voorloper van een digitale tool die eind 2012

verschijnt;

• het rapport De relatie tussen voeding, bewegen, overgewicht en

leerprestaties: een literatuuroverzicht geeft een wetenschappe-

lijke onderbouwing van het verband tussen leefstijlfactoren en

leerprestaties. zie www.convenantgezondgewicht.nl (zoek op

‘leerprestaties’).

Abonnementsprijzen* Sport & Gemeentenbinnenland € 69,00

buitenland € 77,15

los nummer € 13,70

*prijzen zijn exclusief verzendkosten.

Contributietarieven 2013Soorten aangeslotenen

Gemeenten tot 10.000 inwoners € 525,-

Gemeenten met 10.000 - 20.000 inwoners € 748,-

Gemeenten met 20.000 - 50.000 inwoners € 1.389,-

Gemeenten met 50.000 - 100.000 inwoners € 2.523,-

Gemeenten met meer dan 100.000 inwoners, alsmede

voor publiekrechtelijke lichamen (niet gemeenten) € 4.545,-

recreatieschappen, gevormd door gemeenten € 349,-

bedrijfsleden en overige instanties € 4.545,-

particuliere zwembaden (inw. < 20.000) € 525,-

particuliere zwembaden (inw. 20.000 - 50.000) € 1.043,-

particuliere zwembaden (inw. > 50.000) € 2.085,-

provinciale sportraden € 2.323,-


tekst: Jeroen Kuypers

bestaat er een sportambtenaar 2.0? de raaf die altiJd al meer wit was daN zwart

Paul Janssen (links)

en Dick de Groot


thema: sportambteNaar 2.0

de economische crisis versnelt de nood-

zaak om de non-profitsector efficiënter

te laten functioneren en dus de mede-

werkers die deze instellingen draaiende

houden ondernemender te laten werken.

maar ze is niet bepaald de reden van deze

beweging. “de overheid verlegt en vermin-

dert subsidies, maar het onderwijs heeft

een nog veel dwingender reden om scho-

len marktgerichter te laten opereren”, zegt

dick de Groot. “de leerlingenaantallen

dalen jaar na jaar wegens de ontgroening.

scholen komen dus in een steeds heviger

concurrentie met elkaar om de schaarse

leerlingen. in de welzijnssector wordt er

dan weer veel meer aanbesteed. ook dat

dwingt tot meer klantgerichtheid, tot

scherper calculeren. en zo is er in elke sec-

tor iets dergelijks gaande. de zorg heeft

dat als eerste gesnapt, het onderwijs en

het welzijnswerk volgen nu en de gemeen-

ten komen daar achteraan.”

Van non-profit naar not-for-profitdick de Groot (futurevalue management)

en zijn compagnon paul Janssen (de hol-

ding) werken als zelfstandige professionals

intensief samen. zij adviseren en trainen

instellingen in de non-profitsector om

ondernemender te gaan werken, zodat ze

veranderen van een traditionele non-pro-

fit- in een moderne not-for-profitorganisa-

tie. “Met not-for-profit bedoelen we dat het

organisaties zijn die zo veel mogelijk een

dekkend resultaat draaien. op nul koer-

sen gaat niet, want in de praktijk vallen

de winsten die je incalculeert altijd tegen

en komen de verliezen onverwacht, dus

streven naar een bescheiden winstje is het

beste. Je hebt dat resultaat nodig voor de

continuïteit van de organisatie en haar doel-

stellingen. Die laatste zijn altijd ideëel en de

organisatie opereert steevast in een niet-za-

kelijke omgeving, waarbij er vaak geen een-

op-een-relatie met de klant bestaat en deze

meestal ook nog niet de volledige rekening

betaalt. makkelijk is het dus niet.”

Risicomijdend versus ondernemend gedrageen positief resultaat ontstaat niet van-

zelf. de medewerkers moeten de kansen

die zich overal aandienen zien, en durven

en ook kunnen aangrijpen. als er binnen

het team eindeloos over vergaderd wordt,

gaan ze onbenut voorbij. voorbeelden van

ambtenaren die zich verschuilen achter pro-

cedures en die risicomijdend in plaats van

ondernemend gedrag vertonen, bestonden

al in negentiende-eeuwse romans. ironisch

genoeg zijn er uitgerekend de laatste jaren

enkele schandalen aan het licht gekomen

van non-profitinstellingen die zich juist aan

al te voortvarend gedrag hebben schuldig

gemaakt en daardoor enorme verliezen

opstapelden, zoals vestia en amarantis. “in

die organisaties ontbrak de balans”, stelt

de Groot. “de bestuurders zagen enkel kan-

sen en geen risico’s. de raad van toezicht

bestond uit leden die vooral niet op de stoel

van de bestuurders wilden zitten. wanneer

de toezichthouders zich afzijdig houden,

verandert hun orgaan echter in een raad

van toezien.”

Twee typesde balans die op elk niveau binnen de orga-

nisatie nodig is, is er een tussen beheer-

sende en ondernemende types. “niet elke

ambtenaar heeft een ondernemende geest

en niet elke ambtenaar hoeft die ook te

hebben”, zegt Janssen. “als er een zwembad-

beheerder wordt gevraagd, mag dat gerust

iemand zijn die gericht is op de processen,

die intern gefocust is en bezorgd is of alle

werkzaamheden wel in overeenstemming

zijn met de gestelde regels. een zwem-

Smaller wordende subsidiestromen, maar ook toenemende initiatieven van commerciële sport-

aanbieders dwingen de sportambtenaar om ondernemender en markten klantgerichter te gaan

werken. de sportambtenaar 2.0 lijkt in de maak. of bestaat die 2.0-versie al? weinig ambtenaren

werken immers zo zelfstandig en brengen op eigen kracht zo veel verbindingen tussen publieke en

private partijen tot stand als de sportambtenaar. diverse deskundigen buiten en binnen de wereld

van het lokale sportbeleid over de figuur van de sportambtenaar en de processen en invloeden

waar hij aan bloot staat.

“Het gaat om de onder-

nemende mentaliteit

erachter.”



illu

stra

tie

: Ma

rco

Ma

gie

lse



badmanager daarentegen moet extern

gericht zijn, bezig met de tevredenheid

van de bezoekers en met de vraag hoe hij

de accommodatie voor nog meer doelgroe-

pen aantrekkelijk kan maken. beide types

heb je nodig om een zwembad succesvol te

runnen, maar het beheersmatige mag het

ondernemende niet overheersen.”

de Groot vult aan dat de sportambtenaar

vaak in een spagaat zit tussen enerzijds

de wethouder en anderzijds het ambtelijk

apparaat. “de wethouder is beducht voor

financiële tekorten en andere debacles

die zijn standbeeld op zijn grondvesten

kunnen doen schudden. die mentaliteit

kan het ingesleten risicomijdend gedrag

van het ambtelijk apparaat stimuleren. de

sportambtenaar moet echter visie heb-

ben op een optimalere exploitatie van de

gemeentelijke sportaccommodaties en vlot

kunnen schakelen tussen allerlei externe

partijen, zoals sportverenigingen, scholen

en commerciële bedrijven. Hij moet dus wel

een ondernemend type zijn dat initiatieven

durft te bedenken en ontplooien.”

De ondernemende mentaliteit de sportambtenaar moet niet alleen zo’n

type zijn, hij ís dat vaak al sinds jaar en

dag. zit ondernemerschap al niet in de

genen van de sportambtenaar en is de

kreet 2.0 in dit geval dus misplaatst? cor-

niel Groenen, hoofd afdeling sport van de

gemeente ’s-hertogenbosch, is het daar

deels mee eens. “sportambtenaren zijn al

heel lang gewend samen te werken met

commerciële partijen. Sterker nog: het hele

lokale sportbeleid is ontstaan als particu-

lier initiatief. de overheid is er zich enkel

mee gaan bemoeien om de sport breder

toegankelijk te maken. in feite bedienen

gemeenten en commerciële bedrijven al

sinds jaar en dag samen de markt. maar

de term 2.0 slaat ook op het gebruikmaken

van moderne communicatiemiddelen, zoals

sociale media, op crowd sourcing en op

een grotere transparantie en verbinding.

de sportambtenaar 2.0 is daarom voor mij

een man of vrouw die in staat is nog beter

te netwerken dan zijn voorgangers, om van-

uit die samenwerking de maatschappelijke

doelstellingen te realiseren. maar als ik dan

op zoek ga naar collega’s 1.0, zie ik eigenlijk

geen sportambtenaren die niet transparant

werken en zich afschermen voor andere

partijen. en het al dan niet gebruikmaken

van moderne communicatiemiddelen vind

ik ook niet doorslaggevend. het gaat om de

ondernemende mentaliteit erachter. hoe

kun je leren van anderen en ben je in staat je

kennis ook te delen met anderen?”

Nieuwe platforms’s-hertogenbosch heeft de laatste jaren

enkele initiatieven ontplooid die goed

passen binnen Groenens definitie van

sportambtenarij 2.0. zo is er een platform

‘s-port’ ontstaan waar vertegenwoordigers

van verschillende partijen elkaar kunnen

ontmoeten om uit te vinden of ze onder-

ling kunnen samenwerken. er is ‘sport en

zaken’, waar bedrijven elk jaar zestig uur

van hun specifieke expertise in dienst stel-

len van de sport. “aan dat laatste werken nu

al 33 ondernemingen mee”, zegt Groenen.

“en dan zijn er nog de diverse nieuwe func-

ties, zoals die van citytrainer. daarbij stellen

we een vrijwilliger in staat een korte oplei-

ding te volgen, waarna hij initiatieven op

het gebied van sport kan ontplooien in zijn

eigen buurt. bij al die zaken is de gemeente

initiator, maar nooit de belangrijkste parti-

cipant. het platform ‘s-port’ wordt bijvoor-

beeld door ons beheerd, maar het zijn de

partijen zelf die het tot een succes maken.”

De sportwereld als innovatief voorbeeldontschotting is volgens rob van den berg,

projectleider bewegen, spelen, sporten

bij de gemeente delft, ook een kenmerk

van sportambtenarij 2.0. “de sportwereld

is altijd al goed gestructureerd geweest

en gewend aan intensieve samenwerking,

zowel intern als extern. nu ik meer contact

heb met mijn collega’s van andere vak-

teams, zie ik hoe andere sectoren daarbij

achterlopen. de zorg bijvoorbeeld kent een

brede waaier aan organisaties, deels nog

afkomstig uit de tijd van de verzuiling, waar-

van je je af kunt vragen of die wel allemaal

apart moeten blijven bestaan. de sports-

ector is ook minder naar binnen gekeerd.

kijk naar al die initiatieven uit de voorbije

tien jaar, zoals de breedtesportimpuls en de

bos; die gingen stuk voor stuk over samen-

werking met andere sectoren, zoals het

onderwijs. als je het hebt over innovatie,

denk ik dat de wereld van de sportambte-

naar erg innovatief is ten opzichte van die

van andere ambtenaren, en dat wij dus een

belangrijk voorbeeld kunnen zijn voor onze

collega’s in andere departementen.”

De verdwijnende sportambtenaarook als het op resultaatgericht werken

aankomt, een ander aspect van het 2.0-ver-

haal, heeft de sportambtenaar volgens van

den berg een voorbeeldfunctie. “het is niet

voor niets dat sport een van de weinige

beleidsterreinen is die tijdens de huidige

golf van bezuinigingen grotendeels of zelfs

geheel buiten schot blijven. sport is ontdekt

Corniel Groenen, gemeente ’s-Hertogenbosch

“Het sociale element

wordt belangrijker.”


die eigenschappen die zo typerend zijn voor

de zelfstandig ondernemer kenmerken ook

de sportambtenaar. oplossingsgericht-

heid is volgens tigelaar misschien wel de

belangrijkste. “Je moet in dit vak proactief

te werk gaan. een beleidsnota schrijven en

vervolgens achterover leunen is geen optie.

en aan klachtenmanagement doen, dat heb

ik nooit zien zitten. daarom ga je zo veel

mogelijk naar buiten, inventariseer je de

wensen van de verenigingen en probeer je

daar op te anticiperen. om die reden denk

ik ook dat de sociale media niet zo heel veel

voor ons vak kunnen betekenen. natuurlijk

gaan ook wij in de bilt mee met die evolutie.

momenteel gaan we na hoe wij instrumen-

ten als facebook en twitter in ons werk kun-

nen integreren. maar problemen voorkom

je toch vooral door er persoonlijk op uit te

gaan, door middel van gesprekken onder

vier of meer ogen. de kern van het werk van

de sportambtenaar zal dus mijns inziens

niet veranderen.”

als middel om andere doelen te bereiken:

ouderen uit hun isolement halen, jongeren

meer laten bewegen, allochtonen laten

integreren. het rendement van sport als

beleidsmiddel is hoog, niet strikt financieel,

maar maatschappelijk. dat rendement is

ook zichtbaar. dat heeft het voor ons spor-

tambtenaren makkelijker gemaakt om aan

geld te komen. in de jaren negentig moest

je bij wijze van spreken nog op je hoofd

gaan staan voor 10.000 gulden, nu verloopt

dat allemaal veel soepeler, omdat wij meer

gewicht in de schaal leggen.”

maar de toenemende ontschotting en de

steeds bredere inzet van sport als middel

in plaats van als doel hebben ook andere

gevolgen. de sportambtenaar pur sang

lijkt stilaan te verdwijnen. in steeds meer

gemeenten gaat hij op in projectgroepen

en interdepartementale samenwerkings-

verbanden. van den berg: “ikzelf ben bij-

voorbeeld titulair al niet langer uitsluitend

sportambtenaar en ik zie hoe elders in het

land mijn collega’s worden opgevolgd door

minder specialistische en meer algemene

ambtenaren. de nadruk op velden en hallen,

het faciliterende, valt wat weg, het sociale

element wordt belangrijker. dat heeft gevol-

gen voor de invulling van onze taak en dus

ook voor hoe wij ons presenteren en zien.”

Naar een hoger niveauook wim tigelaar, sportambtenaar bij de

gemeente de bilt, bestempelt zijn beroeps-

groep wat ironisch als ‘een uitstervend ras’.

“ik merk hoe ik steeds meer samenwerk

met collega’s van andere beleidsterreinen.

Je zit samen in projectgroepen met ambte-

naren die een financiële, bouwkundige of

juridische achtergrond hebben, en je steekt

uiteraard veel op van wat er tijdens die ver-

gaderingen gezegd wordt. ik denk dan ook

dat de sportambtenaar van de nabije toe-

komst veel meer een allrounder wordt dan

een specialist. maar ik zit ook steeds vaker

samen met professionals uit bijvoorbeeld

de wereld van de bouw en de banken. wij

onderzoeken momenteel in hoeverre de

ontwikkeling van een nieuw zwembad haal-

baar is met een innovatieve vorm van aan-

besteding, en in het verleden hebben we de

tennisparken geprivatiseerd. de gemeente

die alles krampachtig in eigen regie bouwt

en exploiteert, dat is verleden tijd. als je

met externe specialisten om tafel zit, moet

je toch minstens hun taal kunnen spreken

en weten waarover het gaat. ik laat me dus

bijscholen in bijvoorbeeld financieel beleid.

als er een expertmeeting is over tarieven, ga

ik daarheen en probeer ik zo veel mogelijk

bij te leren via gesprekken met collega’s uit

andere gemeenten.”

het komt, met andere woorden, allemaal

op een wat hoger niveau terecht. “dat stelt

eisen aan je inzetbaarheid”, geeft tigelaar

toe. “ik ben nu 60, maar ik kan het me niet

permitteren de laatste vijf jaar van mijn

carrière op de reservebank door te brengen.

het blijft topsport bedrijven, vooraan in het

veld. maar gelukkig doe ik ook privé veel aan

sport en houd ik mezelf zo fysiek en geeste-

lijk in de conditie die het werk vereist.”

Proactief werken versus klachtenmanagementEn fit moest de sportambtenaar altijd

al zijn, van welke nummering hij ook is.

samenwerken met sportverenigingen en

scholen impliceert ook ’s avonds en in het

weekend beschikbaar zijn. Juist omdat

sportambtenaren een passie hebben voor

sport en bewegen, sterk sociaal gericht zijn

en lichamelijk vaak ook opvallend fit, lopen

werk en privé bij hen makkelijk door elkaar.

dat laatste associeer je niet met het beeld

van de traditionele ambtenaar. bevlogen-

heid, werklust, oplossingsgerichtheid – al


Rob van den Berg, gemeente Delft

“Als er binnen een team

eindeloos vergaderd

wordt, gaan kansen

onbenut voorbij.”



Wim Tigelaar, gemeente De Bilt

Ondernemendér wordeneen van de gevolgen van ondernemender

werken is dat werknemers eerst binnen

hun eigen instelling en sector samenwer-

kingsverbanden gaan zoeken en later daar-

buiten. volgens paul Janssen ligt daar een

groot onontgonnen terrein: “ik ben ervan

overtuigd dat er een waaier van ideeën ont-

staat wanneer je werknemers uit de zorg,

het welzijn, het onderwijs en de sport een

dag samenbrengt. ’s morgens een gemeen-

schappelijke taal leren spreken en ’s mid-

dags in gemixte teams vitale projecten

vormgeven en eind van de middag presen-

teren aan de directies. Dat geeft een flinke

‘boost’ aan energie. het gevaar is echter dat

die ideeën vervolgens eindeloos besproken

worden in vergaderingen. dan ontstaat er

een soort groene soep van gepraat waaruit

niets concreets voortkomt. Je moet als lei-

dinggevende uiteindelijk die ambtenaren

en teams wel in hun ‘doe kracht’ zetten,

zeggen dat er genoeg is gepraat en knopen

doorhakken.”

Dick de Groot vult aan dat een non-profitin-

stelling die het pad van het intern onderne-

merschap eenmaal betreden heeft eigenlijk

niet meer op haar schreden kan terugkeren.

“een van de valkuilen is de nieuwe werk-

wijze alsnog volledig gaan aanpassen aan

de vele regeltjes. bovendien, een ambtenaar

of werknemer die eenmaal heeft gezien hoe

het anders kan en die alsnog wordt terugge-

floten om weer als vanouds te gaan werken,

raakt gefrustreerd en vertrekt op den duur.

het gras bleek bij de buurman toch heel wat

groener. dan ben je als organisatie twee

keer de pineut: je meest ondernemende

medewerkers raak je kwijt en het risicomij-

dend gedrag is daarna sterker verankerd

dan ooit.”

de Groot waarschuwt echter ook dat de

ambtenaar die het licht heeft gezien niet

moet verwachten dat alles ineens veran-

dert. “Je omgeving verandert nooit hele-

maal mee. verander dus zelf en vergroot je

eigen speelveld, geleidelijk. Je wordt nooit

van de ene op de andere dag een onder-

nemer als je jarenlang ambtenaar bent

geweest. waar het om gaat, is dat je onder-

nemendér wordt. dat is een leer- en veran-

derproces dat zijn tijd nodig heeft en eigen-

lijk ook nooit voltooid is.”

Versmelten van wereldende sportambtenaar zal zich in veel van de

schets van de Groot en Janssen kunnen

herkennen: niet als een ambtenaar die zijn

werkwijze en mentaliteit nog moet veran-

deren, maar als een die sinds jaar en dag

zo gewerkt heeft. in zoverre vormt de spor-

tambtenaar waarschijnlijk toch de vreemde

eend in de gemeentelijke bijt, de raaf die

altijd al meer wit dan zwart was. maar ook

voor de sportambtenaar geldt dat hij onder-

nemendér kan en moet worden. zijn wereld,

die altijd al open en transparant was, wordt

nog minder gesloten en versmelt aan de

randen nog meer met die van collega’s uit

andere beleidsvelden en branches. de spor-

tambtenaar van de toekomst betitelen als

‘sportambtenaar 2.0’ is daarom misschien

wel terecht, maar enkel als we daaraan toe-

voegen dat hij altijd al een versie 1.5 was en

nooit een 1.0.

22 Sport & Gemeenten • april 2013

traNsitieJaar

tekst: André de Jeu

de wereld verandert. de gedachte dat we uitsluitend in een crisis verkeren ligt voor velen al achter

ons. een crisis is in die gedachte iets dat je te boven kunt komen, waarna je kunt terugkeren naar een

hoger niveau dan voor de crisis. verandering veronderstelt iets anders. met verandering bedoelen we

een proces, een beweging, op weg naar iets ‘nieuws’. nieuws staat hier bewust tussen aanhalings-

tekens, omdat in dat nieuwe ook elementen kunnen zitten die eerder al zijn toegepast. dat zit ook

besloten in de in dit verband veelgehoorde term ‘back to basic’.

2013 als traNsitieJaar Naar eeN toekomstbesteNdiG VsG

de wereld verandert, Vereniging sport en Gemeenten ook!


traNsitieJaar

vereniging sport en Gemeenten onderscheidt in het proces van ver-

anderen in vrijwel alle gemeenten steeds drie uitgangspunten. ten

eerste die van de veranderende rol van de (gemeentelijke) overheid:

van organiseren naar faciliteren en stimuleren. een tweede lijn is de

toenemende integrale beleidsbenadering. ten derde is er de sterk

toenemende wil tot samenwerken van uiteenlopende partijen in

relatie tot een van tevoren bepaald thema.

De veranderende rol van de gemeentede dichtstbijzijnde overheid is voor de meeste burgers de gemeente.

de gemeente op haar beurt kent die burgers in principe het beste.

om die reden zien we dat de rijksoverheid (en in sommige gevallen

ook de provincies) taken overhevelt naar de gemeenten. Je kunt stel-

len dat het hier om serieuze veranderingen gaat, maar evengoed

kun je verdedigen dat het om bezuinigingen gaat. de gedachte is

immers dat gemeenten zaken met elkaar verknopen of ‘ontschot-

ten’, waardoor tegen lagere kosten een hoger rendement behaald

kan worden.

de vnG stelde vorig jaar: “Gemeenten moeten activerend en inno-

verend zijn door samen met maatschappelijke instellingen en bur-

gerinitiatieven nieuwe aanpakken te ontwikkelen die uitgaan van

de kracht van de burger zelf en diens sociale omgeving. ruimte

geven aan de eigen kracht van burgers met een logische (maatwerk)

ondersteuning door professionals. deze nieuwe benadering, dicht

bij en samen met burgers, met nieuwe vormen en instrumenten, ver-

eist een ingrijpende omslag binnen gemeenten en betrokken instel-

lingen. de individuele problemen van inwoners, maar zeker ook hun

eigen mogelijkheden en hun kracht in hun (sociale) omgeving zijn

vertrekpunten. daarbij zijn de professionals die een directe band

hebben met de mensen om wie het gaat essentieel; zij moeten han-

delingsvrijheid krijgen om maatwerk te kunnen leveren.”

hierin zitten eigenlijk alle drie de uitgangspunten zoals hierboven

beschreven. een analyse van de vsG leert dat in de bestuurlijke en

beleidsprocessen van gemeenten stelselmatig naar voren komt dat

van het beleidsveld sport een integrale benadering en werkwijze

wordt gevraagd, maar dat het maken van de verbinding tussen

sport en andere beleidsterreinen nog niet in alle gemeenten als van-

zelf plaatsvindt en voor velen nog een uitdaging vormt.

De gemeentelijke praktijk van alledaghet voorgaande vertaalt zich in de meeste gemeenten in het minder

inzetten op subsidies voor sporten beweegprogramma’s, en ook in

minder uitgaven aan accommodaties voor onderhoud en renovatie.

meestal is de inzet van de gemeente dan gericht op het overdragen

van verantwoordelijkheid naar de verenigingen. ook het uitvoeren

van taken van gemeenten en uitvoeringsorganisaties wordt steeds

meer naar verenigingen en andere zelforganisaties overgeheveld.

Gemeenten zetten wel meer in op buurtsportcoaches (inmiddels

doen bijna 400 gemeenten mee met de combinatiefuncties/buurt-

sportcoaches). om verenigingen professioneel te ondersteunen

geeft 70 procent van de gemeenten aan dat buurtsportcoaches

meer taken krijgen en moeten zorgen voor een efficiënter en effec-

tiever accommodatiegebruik en relevante sporten beweegpro-

gramma’s moeten voortzetten. in die zin is er niet zozeer sprake van

een terugtredende overheid, maar van een verandering naar een

meer stimulerende rol.

Ondersteuningin de ondersteuning van al deze processen en veranderingen

zien we dat de omvang van het ambtelijk apparaat afneemt en de

komende jaren nog verder zal afnemen. waar het gebruikelijk was

dat elke gemeente (groot of klein) over een sportbeleidsmedewer-

ker beschikte, is nu vooral in kleinere en middelgrote gemeenten

zichtbaar dat beleidsvelden worden gecombineerd in ambtelijke

accounts, waarbinnen voor sport minder formatie beschikbaar is.

waar eerder jarenlang de functie van sportbeleidsmedewerker door

dezelfde persoon werd vervuld, is er nu sprake van grote en snelle

personele wisselingen op het beleidsveld. ook externe structuren,

zoals die van provinciale sportorganisaties, verdwijnen, verschra-

len of vercommercialiseren. dit laatste wordt meestal veroorzaakt

doordat de provincies zich terugtrekken uit het sociaal domein.

zoals gesteld komen gewenste verbindingen en werkwijzen niet

vanzelf tot stand. integendeel, daar is deskundige personele inzet

bij nodig met meer gedetailleerde lokale kennis op wijk-, buurt- of

kernenniveau. de ondersteuning van de vsG richt zich daarbij op

bijvoorbeeld publicaties met goede voorbeelden, factsheets, hand-

reikingen en kennisuitwisseling. die ondersteuning is dan gericht

op zowel bestuurlijk als uitvoerend niveau, stimulering van inte-

grale samenwerking en stimulering van regionale en landelijke

samenwerking.

Het transitiejaar 2013 voor VSGde centrale rol die gemeenten innemen op het gebied van sport en

de instrumentele waarde van sport leidt ertoe dat veel organisa-

ties en instellingen met gemeenten willen samenwerken om via de

lokale sportinfrastructuur brede(re) beleidsdoelen te kunnen reali-

seren. dit vergt goede afspraken, afstemming, oog voor gemeente-

lijke beleids- en werkprocessen en het voorkomen van het overvra-

gen van de lokale sportsector.

Het beleidsveld sport vergt specifieke kennis, methoden, technie-

ken en netwerken om ten volle te kunnen worden benut. als doel en

als middel. de gecoördineerde inbreng en behartiging van gemeen-

telijke belangen ten aanzien van het beleidsveld sport is mede op

basis van het voorgaande van groot belang. vsG zorgt daarvoor en

doet dat waar nodig in nauwe samenwerking met vnG.


sport en economie (city- of gebiedsmarketing, innovatie en werk-

gelegenheid). bij samenwerkingsvraagstukken helpt dit model al

heel snel te bepalen wie de gewenste partners zouden kunnen zijn,

of bijvoorbeeld waar je in een regio als gemeenten samen aan wil

gaan werken.

Model 2. Nederland Sportland

het derde model geeft de uitkomst weer van een gemeentelijke ana-

lyse over de verschuiving van de verzorgende gemeente naar een

stimulerende en coördinerende gemeente waarin het maatschap-

pelijk middenveld en burgers meer zelf gaan doen.

Model 3. De terugtredende overheid

omdat veranderen een proces is, heeft vsG 2013 bestempeld tot

transitiejaar. naast de zaken die ‘gewoon’ doorlopen vinden tal

van veranderingen plaats. zo veranderen commissies wat samen-

stelling betreft, verdwijnen sommige activiteiten, worden andere

accenten gelegd en nieuwe werkgroepen of commissies gevormd,

wordt gekeken naar de regionale invulling en ondersteuning, veran-

dert het magazine, wordt de website nog informatiever, enzovoort.

het gaat te ver om dat hier allemaal te beschrijven. daarom houden

wij u op verschillende momenten op de hoogte.

ditzelfde geldt voor de ondersteuning van gemeenten bij de inte-

grale vormgeving, ontwikkeling en uitvoering van sportbeleid en

accommodatievraagstukken. kennisuitwisseling en deskundig-

heidsbevordering vormen belangrijke componenten voor de onder-

steuning vanuit de vsG.

vsG hanteert bij al deze veranderingen en behoeften drie modellen.

model 1 gaat over samenwerking op thema’s. afhankelijk van het

thema wordt bekeken welk onderzoek en welke kennis er al is en bij

wie. landelijk zou je in dit verband bijvoorbeeld het mulier instituut

en nisb kunnen noemen. vervolgens splitsen we naar gemeentelijk

beleid en sportbeleid, landelijk vertaald in vsG en noc*nsf, die

samen naar het sporten gemeentelijk beleid kijken en opdrachten

formuleren naar zowel boven als beneden. daarna kijken we naar

de uitvoering van dat beleid. ook daar kun je afhankelijk van het

thema kijken naar: wie is de uitvoerder, wie zijn logische partners,

enzovoort. daarbij kun je dan denken aan uitvoering door bijvoor-

beeld het sportbedrijf of een sport- of wijkvereniging, maar ook aan

een GGd of ondersteuning door een provinciale sport organisatie.

dat is dus afhankelijk van het thema.

Model 1. Samenwerking op thema

model 2 geeft aan waar zo’n thema vandaan komt of thuishoort.

dit model ‘nederland sportland’ (te downloaden op het kennisplein

van www.sportengemeenten.nl) hanteert vsG zowel landelijk,

regionaal als lokaal. het model is in 2009 ontwikkeld in opdracht

van VSG en omvat alle ingrediënten die in gemeentelijk sportbe-

leid voorkomen. uiteraard legt elke gemeente eigen accenten,

maar samenvattend is het altijd iets met sportaccommodaties en

sporten beweegstimulering. ook zijn er accenten in sport en maat-

schappij (onderwijs, zorg, gezondheid, welzijn, enzovoort) en/of in

traNsitieJaar

Sport en BeleidAcademie

Expertise- en trainingscentrum

voor (lokale) overheden

Kijk voor meer informatie en de mogelijkheid om in te schrijven op www.academiesportenbeleid.nl

Cursus Gemeentelijkverenigingsbeleid

Cursus Tarieven- en subsidiebeleid

Cursus Kunstgras

Cursus Sport en BTW

Inhoud2-daagse cursus (cursusdag en terugkommiddag) die concrete hand-

vatten biedt voor het opstellen van het tarieven- en subsidiebeleid.

De cursus biedt inzicht in de veranderende, sturende rol van de overheid

en de consequenties voor de relaties tussen gemeente en verenigingen

of instellingen. De vertaalslag naar de organisatie en de dagelijkse

praktijk van de deelnemer staan centraal.

InhoudMiddagprogramma voor ambtenaren sport, medewerkers van gemeente-

lijke en verzelfstandigde sportbedrijven en fi nancieel specialisten van

gemeenten en sportorganisaties die de meest actuele ontwikkelingen

van het Sportbesluit rondom nieuwbouw, renovatie en onderhoud op-

timaal willen benutten!

Inhoud2-daagse cursus voor vertegenwoordigers van gemeenten, provincies,

sportbonden en -verenigingen die de kracht en het gebruik van vereni-

gingen willen vergroten. Tijdens de cursus staan onderwerpen zoals

ontwikkelingen binnen sportverenigingen, de betekenis hiervan voor

het lokale (integrale) sportbeleid en nieuwe (succesvolle) sturings- en

ondersteuningsinstrumenten ingezet door gemeenten centraal.

VOORJAAR 2013Woensdag 24 april

NAJAAR 2013Donderdag 3 oktober

VOORJAAR 2013Maandag 22 april

en 27 mei

VOORJAAR 2013Donderdag 18 april

en 16 mei

InhoudEendaagse cursus op hbo-niveau voor

(beleids)-medewerkers van gemeenten, verte-

genwoordigers van sportverenigingen en beheer-

ders/managers van (sport)accommodaties die op de hoogte willen

blijven van alle essentiële kennis én recente ontwikkelingen op het

gebied van kunstgras. Keuze, aanleg,beheer en renovatie of ombouw

van een kunstgrasveld worden besproken, maar ook het steeds belang-

rijker wordende onderwerp duurzaamheid staat op de agenda!


Korte berichten Sport & Beweegstimulering

korte berichteN

tno monitor 2012

Winst in strijd tegen overgeWicht, sociale support blijft achter

er zijn stappen vooruit gezet in de strijd

tegen overgewicht, zo blijkt uit de tno mo-

nitor 2012 in opdracht van het convenant

Gezond Gewicht. kinderen tussen de 4 en

11 jaar gaan meer bewegen, waardoor nu

40 procent aan de fitnorm voldoet (32% in

2011). ondanks dit winstpunt blijft de sup-

port van de sociale omgeving soms sterk

achter. slechts 12 procent van de ouders

van de 4-11-jarigen vindt het nodig dat hun

kind meer gaat bewegen en 22 procent

van de ondervraagde ouders dat hun kind

gezonder gaat eten dan het nu doet.

het convenant Gezond Gewicht richt

zich op een gezond aanbod in de school-,

sporten bedrijfskantine. de nederlandse

overheid streeft naar 100 procent gezonde

schoolkantines in 2015. afgelopen jaar hield

meer dan de helft van de basisscholen en

40 procent van de middelbare scholen zich

bezig met het voorkomen en tegengaan

van overgewicht bij leerlingen, een lichte

stijging ten opzichte van het jaar ervoor.

scholen gaven vooral meer les over ge-

zondheid, besteedden meer aandacht aan

bewegen en organiseerden een gezonder

aanbod in de schoolkantine.

het aantal mensen met overgewicht blijft

intussen onverminderd hoog. uit cijfers

van het cbs (2012) blijkt dat 54 procent van

de volwassen mannen overgewicht heeft,

43 procent van de vrouwen en 13 procent

van de kinderen en jongeren tot 20 jaar. om

leerlingen al op jonge leeftijd bewust te

maken van het belang van een gezond ge-

wicht, besteedt de po-raad aandacht aan

het convenant Gezond Gewicht. daarnaast

is de onderwijsagenda ‘sport, bewegen

en een Gezonde leefstijl’ opgesteld. doel

daarvan is het thema bewegen en een

gezonde leefstijl te verankeren in het beleid

van scholen en zo meer aanbod voor sport

en bewegen te creëren.

hoogeveen: actieplan sport & beWegen brengt jeugd in beWeging

met het actieplan sport & bewegen is in

hoogeveen veel bereikt. het percentage

kinderen en jongeren dat voldoet aan de

beweegnorm is aanzienlijk gestegen, en is

zelfs hoger dan het landelijk gemiddelde.

naar de mening van de wethouder zorgt

het actieplan voor een sterke en duidelijke

sportinfrastructuur in hoogeveen. er is

een samenhangend en volledig aanbod

georganiseerd met een duidelijke regie. dit

maakt de samenwerking tussen partijen

in onderwijs, sport en maatschappelijke

organisaties sterker.

een combinatiefunctionaris is de spin in

het web in het actieplan. deze verbindt

partijen met elkaar en stemt het aanbod af

tussen partijen en het onderwijs. in plaats

van overlap ontstaat er een samenhangend

en volledig aanbod. de aanbieders blijven

zelf verantwoordelijk voor de invulling en

continuering van het aanbod. doel is dat

de combinatiefunctionaris zich na verloop

van tijd kan terugtrekken en dat partijen

zelf het aanbod verzorgen. de resultaten

en effecten zijn met een 0- en eindmeting

vastgesteld. op basis daarvan wordt een

vervolgplan gemaakt, dat inzicht moet

geven in de inhoudelijke en de financiële

voortzetting van het plan. de raad neemt

bij de voorjaarsnota 2014-2017 een besluit

over een eventueel vervolg van de impuls-

regeling combinatiefuncties.

gemeente drimmelen heeft Wereldprimeur met outdoor dj-tafel fono van Yalp

wethouder Jan-willem stoop van de

gemeente drimmelen opende woensdag

6 maart in made de fono, een outdoor

dJ-tafel. dit deed hij samen met ben

admiraal, directeur van Yalp, producent

van de tafel. met de ingebruikname van de

fono heeft de gemeente drimmelen een

wereldprimeur. de fono is een dJ-tafel voor

buiten, waarmee met een mobiele telefoon

muziek gespeeld kan worden. het gebruik is

simpel: leg een telefoon die muziek afspeelt

op de tafel en de muziek wordt versterkt

overgenomen. om de jongerenplek com-

pleet te maken beschikt het buitentoestel

over een dansvloer en zitjes. het geluid van

de fono is vooral op de dJ zelf gericht. de

gedachte achter de fono is de jeugd uitda-

gen op locaties waar ze elkaar ontmoeten.

de dJ-tafel won onlangs nog een internati-

onale prijs voor meest innovatieve ontwerp

in de recreatiesector.

op de locatie van de fono lag voorheen een

skatebaan. deze was aan vervanging toe.

Foto

: Sh

utt

ers

tock


Sport & Beweegstimulering

Jongeren uit de gemeente konden kiezen

uit een aantal alternatieven: een nieuwe

skatebaan, een pannaveld om te voetbal-

len of een fono. een meerderheid van de

jongeren koos voor de fono. na de opening

blijven de jongeren een grote rol spelen in

de verdere doorontwikkeling van het pro-

duct. na plaatsing zal regelmatig worden

bekeken hoe de fono wordt gebruikt.

tno trendrapport beweGen en

Gezondheid 2010-2011

extra inspanning nodig tegen te Weinig beWegen en te veel zitten

tno adviseert het ministerie van vws

om in het komende nationaal preventie

plan extra aandacht te besteden aan een

actievere leefstijl, gecombineerd met het

tegengaan van langdurig zitten. het aantal

nederlanders dat voldoende beweegt

groeit namelijk niet meer en de nederlan-

der zit steeds meer uren per dag. langdurig

achtereen zitten blijkt ongezonder dan

vaak gedacht, ook als je dagelijks voldoen-

de minuten beweegt. verhoogde sterfte en

een verhoogde kans op diverse chronische

ziekten zijn de gezondheidsrisico’s hiervan.

de meest recente beweeg- en zitcijfers

staan in het nieuwe Trendrapport Bewegen

en Gezondheid 2010-2011.

met de monitor bewegen en Gezondheid

meet tno sinds 2000 jaarlijks hoeveel ne-

derlanders voldoen aan de diverse normen

voor gezond bewegen. bij de jeugdigen

(4-17-jarigen) voldoet minder dan de helft

(45%) aan de beweegnorm. Bij volwassenen

is dat ongeveer twee derde (67%) en bij ou-

deren ruim de helft (55%). Vooral jongeren

van 12 tot en met 17 jaar onderscheiden

zich ongunstig: zij zitten op een vrije dag

gemiddeld 5,9 uur, ruim een uur meer dan

65-plussers. met gemiddeld negen uur

zitten op een schooldag blijven zij de meest

risicovolle groep. de invloed van te weinig

bewegen op de levensverwachting is groot.

te weinig bewegen levert gezondheidsrisi-

co’s op die qua omvang vergelijkbaar zijn

met die van roken. in nederland kunnen

naar schatting ruim 8.000 sterfgevallen

worden voorkomen door inactieven te

stimuleren voldoende te bewegen. dat

is circa 6 procent van het totaal aantal

sterfgevallen.

in alle leeftijdsgroepen blijkt het beweeg-

patroon de afgelopen jaren stabiel: waar in

de periode 2000-2006 nog een jaarlijkse stij-

ging was te zien, is deze de afgelopen jaren

vrijwel tot stilstand gekomen. daarentegen

neemt het aantal uren per dag zitten of

liggen sinds 2006 langzaam toe. dit geldt

voor zowel werkdagen als vrije dagen. de

18-64-jarigen zitten tijdens werkdagen

gemiddeld 6,6 uur. werk levert daaraan de

grootste bijdrage (iets meer dan de helft).

het rapport is binnenkort te downloaden

op www.sportengemeenten.nl op het

‘visie & beleidsplein’.

Foto

: Je

roe

n v

an

Nu

ne

n

Column


dr. cees vervoorn is lector

topsport en onderwijs aan de

universiteit van amsterdam en

de hogeschool van amsterdam.

[email protected]

de vervlogen olympische ambitie!

columN cees VerVoorN

met een bijna achteloze pennenstreek heeft het

kabinet een streep gehaald door de wens van

sportend nederland om ergens in de toekomst

weer de olympische spelen te organiseren.

wellicht begrijpelijk vanuit een demagogisch

perspectief en ook nog makkelijk te verkopen in

economisch slechte tijden, maar getuigt dit nu

van visie en leiderschap? ik durf te zeggen van

niet! waarom zeg ik dit zo stellig? omdat jij een

gelovige bent, is misschien uw eerste reactie,

of omdat je vooral zelf nog een keer met je neus

vooraan wilt staan! niets van dit alles.

ik zeg dit omdat ik tot op de dag van vandaag

zie wat het schrappen van dat ene zinnetje in

het regeerakkoord voor gevolgen heeft in heel

nederland. overal waar ik kom zie ik dat het weg-

vallen van de olympische horizon (het wenkend

perspectief) aanleiding is voor het schrappen

van sportgerelateerde activiteiten. of dit nu

gebeurt in de discussie rondom meer bewegen

in het onderwijs of in de ambitie om grote evene-

menten naar nederland te halen, overal worden

drastische maatregelen genomen.

in de praktijk blijkt namelijk dat het olympisch

perspectief veel energie losmaakte. zowel bij

sportliefhebbers als niet-liefhebbers bleek dat

de hefboom van 2028 zorgde voor beslissingen

die ten goede kwamen aan de sport. immers,

olympische spelen wil iedereen ergens in zijn

diepste binnenste wel een keer meemaken en

herkent iedereen als een bijzonder moment in

zijn geschiedenis. net zoals ik graag een keer in

het achtergrondkoortje van pink floyd zou wil-

len optreden of een keer met picasso had willen

praten. kortom, de olympische horizon werkte

in alle lagen van ons land (provincie, stad of zelfs

wijk) als katalysator van initiatieven gericht op

het op olympisch niveau brengen van nederland.

op dit moment is het zo dat dezelfde initiatie-

ven worden ontmanteld, dat mensen met een

enorme drive en passie naar een andere baan op

zoek zijn en dat investeringen voor de toekomst

worden stopgezet of ingezet op andere speer-

punten. volledig te begrijpen allemaal! maar

had het niet van visie en leiderschap getuigd als

het kabinet expliciet had durven inzetten op de

realisatie van het olympisch plan en had durven

zeggen dat de olympische ambitie onveranderd

bleef, maar even werd geparkeerd om andere

gewichtige zaken voorrang te kunnen geven? dit

had gezorgd voor behoud van al die energie, had

tijd gegeven om het olympisch vuur opnieuw uit

te vinden en te organiseren, en had alle grote en

kleine sportinitiatieven serieus genomen. want

een ding is zeker: we kunnen onder die olympi-

sche horizon echt grote stappen maken!

bij deze daag ik dan ook alle overheden en alle

gemeentebesturen, onderwijsbestuurders,

sportclubs, liefhebbers en niet-liefhebbers uit

om door te gaan met het steken van energie in

alles wat ze met sport doen en kunnen realise-

ren. ik ben ervan overtuigd dat dan ergens die

olympische horizon vanzelf weer tevoorschijn

komt. en ook als hij niet komt, hebben we met

zijn allen een enorme stap vooruit gezet. we heb-

ben namelijk het lef en de durf gehad om ergens

in te geloven en naar voren te stappen. een kans

die je niet elke dag krijgt!


taskforce belemmeriNGeN

sportverenigingen beschikken

over prachtige accommoda-

ties, die er een groot deel van

de week verlaten bij liggen. na

schooltijd kunnen de velden

van bijvoorbeeld de hockeyclub

of de voetbalvereniging prima

gebruikt worden door kinderen

van de buitenschoolse opvang.

een goed idee voor zowel de

verenigingen (leden) als de

kinderopvang (meer bewegen,

minder gamen). toch gaat de

vlieger vaak niet op.

taskforce formuleert elf actiepuNteN

weg met belemmeringen

om te sporten in de buurtpatrick rijnbeek, programmamanager van

nisb en secretaris van de taskforce belem-

meringen sport en bewegen in de buurt, illus-

treert dat met een voorbeeld. “dan blijkt de

verwarming in het verenigingsgebouw niet

te voldoen aan de strenge veiligheidsvoor-

waarden van de bso. bij verwarming blijft

het niet, er zijn meer veiligheidsvoorwaarden

waaraan opvanglocaties moeten voldoen.

even lekker dollen in het stukje bos naast het

trainingsveld? ook dat mogen de bso-kinde-

ren niet, er staat namelijk geen hek omheen.”

zo zijn er meer voorbeelden waar wetge-

ving een streep trekt door de dynamiek die

gemeenten najagen in hun zoektocht naar

meer speel- en beweegruimte voor kinde-

ren. na schooltijd op het verlaten school-

plein een balletje trappen? Geen optie, er zit

een hek omheen in verband met de angst

voor claims bij valpartijen.

Rondetafelgesprekkenhet zijn slechts wat voorbeelden van con-

crete belemmeringen waarover de task-

illu

stra

tie

s: J

an

Ib

eli

ng

s

Spo

rt &

Bew

eegs

tim

ule

rin

gforce onder leiding van onno hoes (bur-

gemeester van maastricht) zich na een

opdracht van minister edith schippers

(ministerie van vws) boog. naast hoes

maakten Johan wakkie, algemeen directeur

van de koninklijke nederlandse hockey

bond (knhb), simon steen, algemeen direc-

teur van de verenigde bijzondere scholen

(vbs), en rinette reynvaan, wethouder

sport van de gemeente dordrecht, deel uit

van de taskforce, alsmede secretaris rijn-

beek. de taak van de taskforce zit er met het

tekst: Sandra van Maanen



in kaart brengen van de belemmeringen op,

de inventarisatie moet nu houvast bieden

om obstakels uit de weg te ruimen.

in 2012 voerden leden van de taskforce

gesprekken in het land, waarbij gekeken

werd naar belemmeringen in weten regel-

geving. “tijdens vier rondetafelgesprekken,

waarbij de focus lag op de bijdrage die

sectoren zelf kunnen leveren, ging de aan-

dacht uit naar kansrijke verbindingen. het

zelfoplossend vermogen van de sector is

namelijk groot, vooral bij gemeenten. cru-

ciaal is samenwerking, waarbij de sports-

ector, maar ook onderwijs, zorg, welzijn en

het bedrijfsleven betrokken worden”, aldus

rijnbeek.

kansen genoeg, ontdekte de taskforce. er

kan op veel fronten beter worden gepres-

teerd. er gaat ook al veel goed. bij de over-

handiging van het rapport op 26 januari

2013 aan minister schippers meldde voor-

zitter hoes dat de taskforce positief verrast

was door de ‘behendigheid’ van de sports-

ector, maar dat ook gemeenten hindernis-

sen omzeilen. “men gaat niet bij de pakken

neerzitten, maar verzint oplossingen. de

hoeveelheid belemmeringen die uiteinde-

lijk in het rapport is gekomen, valt daarom

nog mee vergeleken bij de verwachtingen

bij de start van het onderzoek”, aldus hoes.

Elf actiepuntendesondanks formuleerde de taskforce

elf actiepunten waarmee het ministerie,

gemeenten, de sportsector en andere

domeinen hun voordeel kunnen doen. eind-

doel is dat voor iedere nederlander, jong

of oud, een passend, veilig en toegankelijk

sporten beweegaanbod in de eigen buurt

voorhanden is. een torenhoge ambitie?

de missie, onderdeel van het programma

sport en bewegen in de buurt, begint bij

het transparant maken van de hindernissen

die genomen moeten worden. daarbij moet

iedereen verantwoordelijkheid nemen. de

rijksoverheid, maar ook gemeenten, vnG/

vsG, vno-ncw, noc*nsf, nisb, Gehandi-

captensport nederland, sportbonden en

-verenigingen, begeleiders van sportac-

tiviteiten, provinciale sportorganisaties,

de richard krajicek foundation, de Johan

cruyff foundation, medewerkers uit het

onderwijs, buitenschoolse opvang, werkge-

vers, welzijn, zorg en woningcorporaties.

met inventiviteit liggen oplossingen binnen

bereik. de actiepunten, waarmee de task-

force verwacht tot een beter buurtsportkli-

maat te komen, zijn de volgende:

1. zorg voor bereikbaarheid van sportac-

commodaties in de buurt;

2. richt wijken zo in dat ze stimuleren tot

(meer) bewegen;

3. maak beter gebruik van beschikbare

ruimte in de buurt;

Maak van goede keuze gemakkelijke keuzemet het programma sport en bewegen in de buurt wil minister edith schip-

pers van het ministerie van vws ervoor zorgen dat de gezonde keuze ook een

gemakkelijke keuze wordt. wanneer mensen gemakkelijker kunnen sporten en

bewegen, bijvoorbeeld door aansluiting te vinden bij werk, school of het veldje

om de hoek, worden zij gestimuleerd in een actieve en gezonde leefstijl. om dat

te bereiken berust het programma op twee belangrijke pijlers: een vraaggericht

lokaal sporten beweegaanbod en het stimuleren van meer lokaal maatwerk.

het ministerie van vws heeft samen met de bestuurlijke partners, de vnG en

noc*nsf, ondersteund door vereniging sport en Gemeenten (vsG) en het neder-

lands instituut voor sport en bewegen (nisb), de hoofdlijnen van het nieuwe

programma sport en bewegen in de buurt uitgewerkt. het programma, dat ook

door vno-ncw en mkb-nederland wordt onderschreven, loopt tot en met 2016.

Feiten:• nederland telt 27.000 sportverenigingen;

• 5 miljoen Nederlanders zijn lid van een sportvereniging, waarbij de fitness-

branche goed is voor 2 miljoen leden;

• in de sportsector werken 50.000 professionals en 1 miljoen vrijwilligers;

• niet iedereen kan in zijn of haar buurt sporten, geschikt aanbod ontbreekt;

• veilig sporten is cruciaal voor structurele sportbeoefening.

illu

stra

tie

s: J

an

Ib

eli

ng

s



4. stimuleer multifunctioneel gebruik

van accommodaties;

5. maak accommodaties en sportaanbod

toegankelijk voor ouderen;

6. bied duidelijkheid over de btw-afdracht

bij de inzet van de buurtsportcoaches;

7. de buurtsportcoach verdient goed

werkgeverschap;

8. maak het sportverenigingen makkelij-

ker om te voldoen aan weten regel-

geving;

9. benut initiatieven van de werkgever

om mensen aan het sporten/bewegen

te krijgen;

10. aansprakelijkheid hoeft geen belem-

mering te zijn;

11. stel informatie over het btw-tarief

beschikbaar.

Best practicesvoorzitter hoes onderstreepte het al tij-

dens de presentatie van de actiepunten:

er gaat ook al veel goed. aansprekende

voorbeelden uit de rapportage van de task-

force maken duidelijk dat met inventiviteit,

samenwerking en multifunctionele inzet

van accommodaties sport in de eigen buurt

geen utopie hoeft te blijven. we bespreken

een aantal van die voorbeelden, afkomstig

uit het actieprogramma taskforce belem-

meringen sport en bewegen in de buurt.

het Cruyff Court Madurodam Veld in Den

Haag ligt op een bijzondere locatie met

aan drie kanten scholen en aan één kant

huizen. de locatie wordt beheerd door de

afdeling sportsupport van de gemeente en

wordt gebruikt door de omliggende scholen

(sportief samenwerkingsverband scool)

en door verschillende gebruikersgroepen

uit de wijk. het terrein kan gebruikt wor-

den door meerdere doelgroepen omdat er

voorzieningen en materialen aanwezig zijn

om verschillende sporten te kunnen beoefe-

nen. naast het cruyff court ligt een richard

krajicek playground. het terrein bestaat uit

een pannaveldje, een basketbalveld, twee

tennisbaantjes, een grasveld en een verlicht

cruyff court. met al deze voorzieningen

leent de locatie zich prima voor multifunc-

tioneel gebruik.

de wijk Roombeek in Enschede werd op 13

mei 2000 getroffen door de vuurwerkramp.

dertien jaar later mag roombeek met

recht een beweegvriendelijke wijk worden

genoemd. er zijn uitgebreide speel- en sport-

voorzieningen voor iedereen en het is ook

een echte wandelen fietswijk. Blikvanger

is de atletiekbaan die dienstdoet als zoen &

zoefstrook voor de basisscholen, maar ook

wordt gebruikt voor gymlessen en als speel-

terrein na school. ook zijn er uitgebreide

sporten speelvoorzieningen, een cruyff

court, een jeu de boulesbaan en een out-

door fitnesslocatie voor volwassenen.

Nieuw Welgelegen in Utrecht is een multi-

functionele accommodatie, geïnitieerd door

de gemeente utrecht. nieuw welgelegen

biedt 20.000 vierkante meter ruimte voor

organisaties en verenigingen op het gebied

van sport, onderwijs, cultuur en welzijn. in

het schooldomein volgen leerlingen van

het Globe college en de cursusdeelnemers

van roc asa hun theorie- en praktijklessen.

vanuit nieuw welgelegen worden activitei-

ten en diensten aangeboden aan bewoners

van de omliggende wijken. ook actieve spor-

ters en het bedrijfsleven maken veelvuldig

gebruik van de faciliteiten van het complex.

de organisaties in het gebouw bieden ieder

voor zich en gezamenlijk hun activiteiten

en diensten aan. nieuw welgelegen is een

samenwerkingsverband van dmo gemeente

utrecht, de stichting sportzaal welgelegen

(ssw), het Globe college (vmbo-onderwijs),

de omnivereniging zwaluwen utrecht 1911,

Joozt (organisatie voor jeugdzorg), vereni-

ging sport utrecht/olympisch netwerk

midden nederland, roc asa (mbo-onder-

wijs), sportconnextion (noc*nsf-proeftuin),

Ladyfit (sportvereniging voor vrouwen), Fit-

4Free (fitness), de Rank (baptistengemeente)

en medicort sports & orthopedic care.

edith van den hanenberg uit oss is een goed

voorbeeld van een combinatiefunctionaris

die door het leggen van verbindingen en

het stimuleren van samenwerking mooie

resultaten in de wijk heeft bereikt. ze was

een van de vier genomineerden voor de sti-

muleringsprijs combinatiefunctionaris en

buurtsportcoach 2012. van den hanenberg

is nu vijf jaar als combinatiefunctionaris

werkzaam in achterstandswijk de schade-

wijk in oss en op de brede school horizon-

school regenboog. zij verzorgt daar zowel

een binnen- als een naschools sporten

beweegprogramma voor kinderen. van

den hanenberg geeft invulling aan de inte-

gratie en samenwerking van sport binnen

de driehoek onderwijs, buurt en sport.

haar betrokkenheid als combinatiefunc-

tionaris/buurtsportcoach heeft geleid tot

samenwerking tussen professionals op het

gebied van sport-, jeugd- en jongerenwerk

en de betrokkenheid van buurtbewoners

bij (sport)activiteiten. in de wijk is zij bekend

als het ‘sportgezicht’; de bewoners, instan-

ties en de gemeente weten haar te vinden.

Verder lezenActieprogramma Belemmeringen Sport en Bewegen in de Buurt

U kunt het document downloaden op www.sportengemeenten.nl op het

‘Visie & beleidsplein’ onder de sectie ‘Sport, bewegen & gezondheid’.

illu

stra

tie

: Ja

n I

be

lin

gs

Spo

rt &

Bew

eegs

tim

ule

rin

g


promoten, promoten, promoten!

Geef lokaal sportbeleid zichtbaarheid tiJdeNs de NatioNale sportweek

tekst: Nancy Alders

van 20 tot en met 27 april vindt de tiende editie van de nationale sportweek plaats. mede dankzij de

inzet van de gemeenten is de nationale sportweek in tien jaar uitgegroeid tot een sportevenement

dat landelijk actief gedragen wordt. steeds meer gemeenten zien de nationale sportweek als krach-

tig platform voor hun lokale sportbeleid. reden te meer voor noc*nsf om gemeenten (nieuwe) hand-

vatten te blijven bieden voor de organisatie en promotie van een succesvolle lokale sportweek.

Foto

: ma

thil

de

du

sol/

no

c*n

sF


NatioNale sportweek

in 2012 organiseerden 161 gemeenten, onder

eigen regie, een lokale sportweek. ruim

6.800 sportactiviteiten werden in het land

georganiseerd, waar 850.000 mensen met en

zonder beperking, jong en oud, aan deelna-

men. de nationale sportweek groeit ieder

jaar, niet alleen in het aantal deelnemende

gemeenten, deelnemers en georganiseerde

sportactiviteiten, maar ook in het aantal

sportbonden dat de nationale sportweek

erkent als promotieplatform voor hun sport.

Sportactiviteitenboek voor gemeentenbijna veertig sportbonden zien de nationale

sportweek als hét moment om hun tak van

sport uit te dragen en nieuwe programma’s

te introduceren. daarnaast zien de sport-

bonden de nationale sportweek als hét

moment om een bijdrage te leveren aan

de organisatie van een lokale sportweek.

Om meer inzicht te creëren in deze bijdrage

is een sportactiviteitenboek gemaakt. in

dit boek staat uitvoerig per sportbond

omschreven wat het aanbod is en hoe de

sportbond de gemeente hierin kan onder-

steunen. begin maart hebben alle gemeen-

ten van nederland dit boek toegestuurd

gekregen.

erik lenselink, manager sportontwikkeling

bij noc*nsf: “het is voor beleidsmakers

en regisseurs van sportbeleid op lande-

lijk, regionaal en lokaal niveau van belang

beleidsuitgangspunten te vertalen in con-

crete acties. acties die energie geven aan de

ruim 25.000 sportverenigingen, duizenden

andere sportaanbieders en lokale organi-

saties zoals (basis)scholen, huisartsen en

sportzaken. de nationale sportweek is zo’n

actie die garant staat voor energie! het van-

uit de gemeente gezamenlijk oppakken van

een lokale sportweek zorgt niet alleen voor

een geweldige week voor de inwoners. het

kan ook dienen als een vliegwiel voor de

onderlinge samenwerking tussen sportaan-

bieders en partners. het sportactiviteiten-

boek biedt concrete ideeën en kan inspire-

ren om zelf iets te ontwikkelen. als dat geen

energie geeft!”

Sport10Kampnaast het sportactiviteitenboek hebben de

sportbonden ook actief bijgedragen aan de

realisatie van de sport10kamp, die speciaal

is ontwikkeld voor het tienjarig bestaan van

de nationale sportweek. voor de sportbon-

den een uitgelezen mogelijkheid om het

publiek (kort) kennis te laten maken met

hun sport en daarmee hun sport te promo-

ten. De Sport10Kamp is een flexibel tien-

kampformat dat lokale organisatoren, zoals

de (vak)leerkracht, combinatiefunctionaris

en buurtsportcoach, inspiratie biedt voor

de organisatie van sportactiviteiten tijdens

de nationale sportweek.

in totaal heeft noc*nsf ruim zestig verschil-

lende kortdurende spelelementen verza-

meld van de sportbonden, welke zijn gebun-

deld in een sporten spelactiviteitenboek.

het zijn activiteiten die geschikt zijn voor

iedere doelgroep en die op verschillende

locaties kunnen worden ingezet. het resul-

taat is een uitdagend sporten spelparcours

dat deelnemers zal verleiden tot deelname

en dat bijdraagt tot het plezier in sporten.

een geweldige aanvulling op of zelfs alge-

hele invulling van uw lokale sportweek.

Omarm de Koningsspelende sport10kamp kan echter meer beteke-

nen. ter gelegenheid van de troonswisseling

worden op vrijdag 26 april de koningsspelen

georganiseerd. meer dan 1,5 miljoen kin-

deren op 7.500 scholen gaan op deze dag,

die midden in de nationale sportweek valt,

samen bewegen. de koningssportdag is een

onderdeel van de koningsspelen; een dag vol

beweging voor alle kinderen in het land. de

organisatie en invulling van de koningssport-

dag is in handen van de scholen en gemeen-

ten. de sport10kamp is een creatieve manier

om de koningssportdag invulling te geven

en kan gemakkelijk georganiseerd worden

op het schoolplein, sportveld, marktplein of

in de gymzaal. laat u inspireren en omarm

actief de koningsspelen. u vindt meer infor-

matie over de sport10kamp op www.natio-

nalesportweek.nl/sport10kamp.

Foto

: ma

thil

de

du

sol/

no

c*n

sF


NatioNale sportweek

Lotto hoofdsponsor Nationale Sportweekook de partners in sport van noc*nsf zien

de nationale sportweek als een platform om

hun verbintenis met de sport een podium te

geven en daarmee sport te promoten. zo is

de lotto al jaren partner van de nationale

sportweek en sinds de nationale sportweek

2013 zelfs hoofdsponsor. de lotto wil als

partner in sport van noc*nsf helpen sport

dicht bij alle nederlanders te brengen en

laten zien dat sport leuk en toegankelijk is

voor iedereen. als hoofdsponsor van de nati-

onale sportweek geeft de lotto aan dat zij

er is voor iedereen en alle sporten.

Nieuw logo Nationale Sportweeksamen met noc*nsf geeft de lotto de

sportpromotie een extra impuls. daarom

vond noc*nsf het een mooi moment om

de nationale sportweek een nieuw gezicht

te geven met een nieuw logo en een nieuwe

huisstijl. tijdens het noc*nsf sport plein

in tilburg op 5 maart werd het nieuwe logo

officieel gepresenteerd. Het logo is een

combinatie van verschillende kleuren en

vormen die verwijzen naar de diversiteit

van sportdisciplines, de bijbehorende sport-

bonden en hun aangesloten clubs. een logo

dat onderlinge verbondenheid uitbeeldt

en daarom helemaal past bij de nationale

sportweek.

coen van den bemt, accountmanager nati-

onale sportweek: “wij begrijpen dat de

timing van de introductie van het nieuwe

logo en de nieuwe huisstijl voor veel

gemeenten en organisatoren vrij laat is.

vooral omdat zij al ver in de ontwikkeling

of zelfs klaar zijn met de productie van de

communicatiemiddelen. waar het nieuwe

logo nog direct kan worden doorgevoerd

in de lokale communicatie wordt dat zeer

gewaardeerd. we houden er rekening mee

dat 2013 een overgangsjaar is.”

Communicatie(materiaal) versterkt lokale promotiede introductie van het nieuwe logo en de

nieuwe huisstijl vraagt om een vernieuwing

van de communicatiematerialen. daarom

heeft noc*nsf een handige toolkit gemaakt

waarin templates zitten voor posters en

flyers. Met een paar kleine aanpassingen

kunnen de lokale sportactiviteiten op een

effectieve manier gecommuniceerd worden

in een lay-out die landelijk herkenbaarheid

uitstraalt. zo maakt u uw sportactiviteiten

lokaal zichtbaar. de communicatiemateria-

Feestelijke opening en finale Nationale Sportweek 2013de nationale sportweek wordt op zaterdag 20 april op feestelijke wijze geopend

in tilburg. op het pieter vreedeplein zal op het grote podium volop entertain-

ment en sport te zien zijn. op en rondom het plein bieden tientallen lokale

sportaanbieders en vele sportbonden sportactiviteiten aan. op zaterdag

27 april wordt de tiende nationale sportweek spectaculair afgesloten op texel.

Het is voor het eerst dat de finale plaatsvindt op een Waddeneiland. Het eiland

zal een en al sport uitademen, met volop (sport)entertainment op het podium

in den burg en tientallen sportactiviteiten verspreid over het sporteiland. meer

informatie over het programma van de opening in Tilburg en de finale op Texel

vindt u op www.nationalesportweek.nl.

len zijn te vinden op www.nationalesport-

week.nl/communicatiematerialen.

in de loop der jaren heeft noc*nsf heel wat

kennis en kunde verzameld over de orga-

nisatie van de nationale sportweek. deze

informatie deelt noc*nsf graag met de

gemeenten, want waarom iedereen zelf het

wiel laten uitvinden? in een handig tienstap-

penplan wordt met de zogenoemde ‘digi-

tale servicedesk’ geholpen bij de organisa-

tie van een lokale sportweek. iedere stap is

voorzien van vele handige tips en inspire-

rende voorbeelden. deze service is continu

in ontwikkeling en wordt daarom veelvuldig

geactualiseerd, zoals met een nieuwe tool-

kit met posters en flyers.

ook de foto’s van de ambassadeurs van de

Foto

: Ma

thil

de

Du

sol/

NO

C*N

SF


nationale sportweek zijn meegenomen in

de vernieuwing. dat heeft onder andere te

maken met de nieuwe kledingsponsor die

de nationale sportweek heeft aangetrok-

ken. sportmerk asics zal namelijk zowel de

ambassadeurs als de crew van de nationale

sportweek de komende jaren sportief kle-

den. de foto’s zijn rechtenvrij van de web-

site van de nationale sportweek te down-

loaden en kunt u als gemeente gebruiken

in non-commerciële uitingen om daarmee

uw lokale sportweek te promoten. het zijn

sportieve foto’s van ons enthousiaste team

ambassadeurs dat plezier in sporten uit-

straalt. en dat is precies wat de nationale

sportweek moet brengen: laten zien hoe

gezond, maar vooral hoe leuk sporten is! en

daarbij kunnen de ambassadeurs helpen,

want: ‘Goed voorbeeld doet goed volgen!’

Zet uw sportactiviteiten en lokale Sportweek op de kaartu doet er als gemeente natuurlijk alles aan

om het lokale sportaanbod tijdens de nati-

onale sportweek lokaal onder de aandacht

te brengen. maar ook landelijk kunt u uw

sportaanbod promoten en daarmee ook uw

gemeente sportief op de kaart zetten. op de

website van de nationale sportweek kunt

u uw sportactiviteiten aanmelden. middels

de eenvoudige zoekfunctie kunnen sport-

liefhebbers uw sportactiviteiten vinden,

door bijvoorbeeld te zoeken op postcode

of sport. daarmee maakt u uw sportacti-

viteiten niet alleen lokaal zichtbaar, maar

ook landelijk. bovendien ontvangt iedere

organisator een gratis nationale sport-

week-spandoek om de lokale activiteiten

extra te promoten. laat noc*nsf weten dat

u actief aan de slag gaat met de nationale

sportweek, zodat er een goed totaalbeeld

ontstaat van alle sportactiviteiten die in het

land worden aangeboden.

Foto

: ma

thil

de

du

sol/

no

c*n

sF

Foto

: Ma

thil

de

Du

sol/

NO

C*N

SF

Spo

rt &

Bew

eegs

tim

ule

rin

g


een Gezonde Gemeente worden, hoe doe je dat?

iNteGrale aaNpak bekliJft, bewiJst de praktiJk

tekst: Sandra van Maanen

Mensen in beweging krijgen gaat verder dan mensen in beweging krijgen. Filosofie van de koude

grond of praktijk van alledag? als beweging, gezonde voeding en een verstandige leefstijl niet tot het

dagritme behoren, is de boodschap het roer om te gooien lastig, maar verkoopbaar. met een beetje

campagne en overredingskracht lukt het vaak wel om kinderen, jongeren en senioren, maar ook

kwetsbare doelgroepen te attenderen op een gezonde leefstijl. diezelfde groep blijvend enthousiast

en actief maken, is moeilijker. om de zorgvraag terug te dringen en vanuit preventief perspectief te

werken aan een gezonde en actieve samenleving, ontstaan op lokaal niveau steeds meer initiatieven.

Foto

: RIV

M


sameNwerkiNG sportstimulatie

Foto

: RIV

M

het kan wel degelijk, mensen blijvend

enthousiast maken voor sport en bewegen

en een gezonde leefstijl, maar dan moet

het netwerk van partners wel slim samen-

werken. de integrale aanpak waarbij de

samenwerkende partijen van elkaar weten

wat ze bieden beklijft, zo bewijst de prak-

tijk. denk daarbij bijvoorbeeld aan scholen,

wijkcentra, eerstelijnsgezondheidszorg en

sportaanbieders. nisb en het rivm stimule-

ren gemeenten, onderwijs, jeugdzorg, GGd,

enzovoort om initiatieven te ontplooien

waarbij sportparticipatie en gezonde leef-

stijl als instrumenten worden ingezet om de

zorgvraag terug te dringen. er is inmiddels

een aantal voorbeelden voorhanden waar-

bij de integrale aanpak tot succes heeft

geleid. en goed nieuws in een tijd van bezui-

nigingen: inventief optrekken met partners,

zoals de Gezonde Gemeente beoogt, is uit-

eindelijk voor iedereen aantrekkelijk.

samen met mariken leurs, hoofd centrum

Gezond leven van het rivm, ging sporten-

gemeenten.nl op zoek naar projecten waar-

mee nu al in de praktijk gescoord wordt.

Gezond Nijmegen, samenwerken aan gezondheid in de wijkWat: op diverse terreinen stimuleren van

beweging als instrument om (toekomstige)

zorgvraag te verminderen.

Wie: onder andere de Gezondheidsmake-

laars nijmegen.

Missie: wijkbewoners in beweging brengen.

Het verhaal: oog voor het geheel is de crux

waar het om draait in nijmegen. een brede

visie op gezondheid en bewegen en samen-

werking tussen wijkbewoners, wijkwerkers

en partners zijn daarbij leidend. er wordt

naar verbinding gezocht, waarbij het doel

niet zozeer is om het beweegaanbod uit te

breiden, maar het vooral anders in te rich-

ten. meer is niet altijd beter, vinden ze in de

waalstad.

Een voorbeeld: mensen met botontkalking

of een verhoogde kans daarop krijgen in

de sint maartenskliniek een cursus valpre-

ventie aangeboden. hierbij werken de Judo

bond nederland, sportservice nijmegen,

een aantal ergotherapeuten en zorggroep

zuid-Gelderland nauw samen. de doelgroep

waarop het aanbod is gericht is breed: men-

sen van 55 tot 115 jaar, van fit tot kwetsbaar.

drijvende kracht achter het nijmeegse

traject is Gerard molleman van GGd regio

nijmegen. als manager Gezondheidsbevor-

dering en epidemiologie zet molleman zich

al jaren met hart en ziel in voor gezond-

heidsbevordering in de regio nijmegen. hij

ziet met name voor de GGd een taak om ver-

bindingen te leggen tussen alle partijen die

kunnen bijdragen aan de gezondheid van de

individuele burger. hierbij ligt de focus op

het ‘krachtenveld’ van de school en van de

wijk/gemeente. in nijmegen krijgt gezond-

heidspreventie structureel aandacht bin-

nen scholen, wijken en de gemeente zelf.

naast de zorgmakelaars heeft de stad

Gezonde school-programma’s en diverse

lokale alcoholmatigingsprojecten. huis-

artsen, welzijnswerkers, combinatiefunc-

tionarissen en vertegenwoordigers uit

de eerstelijnszorg kijken ieder vanuit hun

eigen perspectief naar de mogelijkheden en

ontwikkelen samen programma’s. bijzon-

der hierbij is dat de gemeente nijmegen ook

zelf actief betrokken is bij de academische

werkplaats die deze nieuwe ontwikkelingen

onderzoekt.

Opsteker: de resultaten van de nijmeegse

initiatieven leverden molleman begin dit

jaar de tweede plaats op bij de landelijke

verkiezing van de meest invloedrijke per-

soon publieke Gezondheid, georganiseerd

door de nederlandse public health federa-

tie (nphf) en GGd nederland. molleman’s

vermogen om op een succesvolle manier

beleid, praktijk en onderzoek bij elkaar te

brengen, en daarmee gezondheidspreven-

tie in de regio naar een hoger plan te tillen,

werd geroemd.

Stichting Meer dan Voetbal: Scoren voor GezondheidWat: een gezonde leefstijl promoten bij kin-

deren uit groep 6, 7 en 8.

Wie: in samenwerking met selectiespelers

van profvoetbalverenigingen.

Missie: de voetballers fungeren als rolmodel

voor de kinderen.

Het verhaal: gedurende twintig weken vin-

den diverse activiteiten plaats die kinde-

ren tot een gezonde leefstijl motiveren. de

periode begint en wordt afgesloten met

een vitaliteitstest op het terrein van een

vooraf geselecteerde voetbalvereniging.

Spo

rt &

Bew

eegs

tim

ule

rin

g


de kinderen tekenen een leefstijlcontract

met één van de selectiespelers waarin ze

beloven twintig weken een gezonde leefstijl

na te streven. in de twintig weken van het

project wordt wekelijks aandacht besteed

aan gezond eten en bewegen op school

om de kinderen tot een gezonde leefstijl te

motiveren. de kinderen ontvangen tijdens

de eindclinic een diploma van deelname

aan scoren voor Gezondheid, met daarop

de handtekening van een eredivisiespeler.

doelstelling van het project scoren voor

Gezondheid is om kinderen van 9 tot en

met 12 jaar en hun ouders bewust te maken

van en daadwerkelijk aan te zetten tot een

gezonde leefstijl met gebruikmaking van de

aansprekende naam en sportomgeving van

betaaldvoetbalorganisaties.

“scoren voor Gezondheid draait dus niet

direct om voetbal, maar vooral om het sti-

muleren van een gezonde leefstijl”, zegt

maarten stiggelbout, adviseur van de stich-

ting meer dan voetbal die het project uit-

voert. “bijzonder succesvol wordt scoren op

het moment dat het gekoppeld wordt aan

lokale initiatieven. in heerenveen bijvoor-

beeld, waar wordt samengewerkt met het

project lekker fit!. dankzij deze brede inte-

grale aanpak doen dit jaar duizenden friese

kinderen mee.” zelfs de fifa en de uefa heb-

ben inmiddels belangstelling getoond voor

deze sportieve aanpak met maatschappe-

lijke meerwaarde.

Trefpunt Doornakkers Gezond!Wat: meerjarig programma ter verbetering

van gezondheid bewoners doornakkers.

Wie: initiatief van de stichting Gezondheids-

centra eindhoven, in samenwerking met

GGd en de gemeente eindhoven.

Missie: activiteiten ontwikkelen en uitvoe-

ren, en daarmee een gezonde leefstijl en

gezond gedrag bevorderen. een gezonde

leefomgeving en het bevorderen van

beschikbare en toegankelijke zorg met een

preventieaanbod tellen evenzeer mee.

Het verhaal: de wijk doornakkers bestaat uit

een bonte mix van inwoners. trefpunt door-

nakkers Gezond! is gericht op betere afstem-

ming van aanbod, het koppelen van krach-

ten van verenigingen, zorgverleners, het

aanbieden van preventieactiviteiten (m.m.v.

alcohol- en drugsconsulent, diëtist en psy-

choloog), het stimuleren van zelfmanage-

ment (probleemoplossend vermogen) en de

inzet van een allochtone zorgconsulent.

Concreet: met het opstarten en continu-

eren van beweeggroepen worden deel-

nemers met chronische aandoeningen,

beperkt inspanningsvermogen of klachten

ten gevolge van een inactief bestaan in

beweging gebracht. minimaal zestig wijk-

bewoners, met een gemiddelde leeftijd van

48 jaar, stromen per jaar in. hun motivatie

om mee te doen is velerlei. conditie ver-

beteren (59%) staat met stip op één, maar

afvallen (50%), gewrichtsklachten (25%),

sterker worden (21%), mobiliteit vergroten

(15%) en het vergroten van sociaal contact

(13%) zijn ook belangrijk. Eenmaal in bewe-

ging en enthousiast worden de deelnemers

doorverwezen (of begeleid) naar reguliere

beweegactiviteiten in hun directe omge-

ving. tot zes maanden na de overstap wor-

den de deelnemers gevolgd. deze monito-

ring/nazorg levert inzicht op. tot nu toe is

28 procent van de deelnemers nog actief

(zwemmen, fietsen, wandelen), van wie de

Foto

: RIV

M

Sport en Bewegen nieuw thema in Handreiking Gezonde Gemeentevanaf januari 2013 kunnen gemeenten in de handreiking Gezonde Gemeente

ook terecht voor het thema sport en bewegen. dit nieuwe thema verbindt de

vijf speerpunten (overgewicht, diabetes, depressie, roken en schadelijk alcohol-

gebruik) met elkaar via de boodschap: bewegen is goed voor de lichamelijke en

geestelijke gezondheid. het nieuwe thema sport en bewegen geeft gemeenten

en professionals handvatten voor de uitwerking daarvan in beleid en uitvoe-

ring. met informatie, tips, praktijkvoorbeelden en instrumenten wordt een

voorzet gegeven om zelf in de gemeente aan de slag te gaan met een integrale

aanpak. het themadeel sport en bewegen is geschreven door nisb.

de handreiking Gezonde Gemeente biedt voor afdelingen sportzaken prakti-

sche tips om de verbinding met collega’s van gezondheid/welzijn te zoeken.

mariken leurs van rivm: “en natuurlijk zijn we erg geïnteresseerd in verbeter-

punten voor deze handreiking. welke tips hebben gemeenten voor het thema-

deel sport en bewegen? hoe kunnen ze collega’s van gezondheid en welzijn

inspireren? via de nieuwsbrieven van het rivm centrum Gezond leven en van

nisb houden we geïnteresseerden op de hoogte. we zijn via de twitteraccount

@gezondlevennl te tippen en te volgen.”

zie ook: http://www.sportengemeenten.nl/index.php/nieuws/212-sport-en-be-

wegen-in-handreiking-gezonde-gemeente.

39

Onderwerp artikel


helft minstens twee of drie keer per week in

actie komt. 17 procent van de deelnemers is

gestopt met sport wegens gebrek aan tijd of

een geschikte activiteit.

Wijkgerichte aanpak in EnschedeWat: enschede kiest voor een wijkgerichte

aanpak en geeft maatschappelijke partners

een grote rol in het streven naar sociale

cohesie.

Wie: de gemeente werkt in elke wijk nauw

samen met zorginstellingen en welzijnsor-

ganisaties, waarbij in totaal tachtig wijkma-

nagers/coaches actief zijn.

Voorbeeld: de ‘vitale sportvereniging’ is één

van deze zeven maatschappelijke opgaven.

het doel van het concept vitale sportver-

eniging is om de maatschappelijke rol van

sportclubs te stimuleren, te versterken en

verder te ontwikkelen. ze concentreren zich

met hulp van de gemeente op meer dan

sport alleen. dit moet tot resultaten leiden

in de jeugdzorg, de sociale samenhang in de

wijken versterken, de onderwijsprestaties

van jongeren verbeteren en meer mensen

laten toetreden tot de arbeidsmarkt.

Sporttas EmmenWat: de gemeente emmen zet in op de com-

bifuncties om bewegingsachterstand bij

kinderen aan te pakken en te voorkomen.

de verbinding kind-sport-onderwijs staat

hierin centraal.

Wie: er wordt samengewerkt met onder

andere de GGd om ook ouders te betrekken.

sport wordt als instrument ingezet. tegelijk

wordt ook het probleem bij de kern aange-

pakt.

Doelen: de doelen van het sportbeleid in

brede zin vallen onder het thema stad en

Gezondheid en hebben een nauw verband

met de thematiek van de wmo, zoals bewe-

gingsstimulering en -activering, bestrijding

van overlast en aandacht voor achter-

standsgroepen, allochtonen en ouderen. er

Foto

: RIV

M

zijn zeven sportteams opgericht (dit wordt

nog verder uitgebreid) om zo een goede

vertegenwoordiging in de wijken en buur-

ten te bewerkstelligen en op die manier

geïntegreerd te werken aan sport, bewe-

gen en gezondheid onder de bevolking van

emmen. de activiteiten worden niet door de

gemeente zelf uitgevoerd, maar door mid-

del van aangestelde sportmakelaars uitge-

zet bij verschillende partijen. de sportma-

kelaar is de verbinder tussen de gemeente,

scholen en verenigingen.

de gemeente wil, met name omdat er met

zo veel partijen wordt samengewerkt, dui-

delijke resultaten zien. wat deelname aan

zwemsport (zwemvangnet) betreft wordt

Verder lezenDo’s en don’ts van lokale netwerkvorming

Hoe houd je als gemeente lokale netwerken overeind wanneer subsidies of

regelingen wegvallen? Hoe zorg je voor een structureel netwerk met andere

partijen? Deze publicatie geeft een overzicht van de succes- en faalfactoren bij

het opzetten en onderhouden van een netwerk.

U kunt de publicatie downloaden op www.sportengemeenten.nl op het ‘Visie &

beleidsplein’ onder de sectie ‘Sportstimuleringsbeleid’.



Handreiking Gezonde GemeenteIn een korte promotiefilm van het

rivm is te zien hoe gemeenten en

lokale samenwerkingspartners

effectief kunnen werken aan

een Gezonde Gemeente. iedere

gemeente maakt gezondheidsbe-

leid en besteedt daarbij aandacht

aan thema’s als sport en bewe-

gen, overgewicht, alcohol, letsel,

depressie, roken en seksuele

gezondheid. de digitale hand-

reiking Gezonde Gemeente op

www.loketgezondleven.nl helpt

gemeenten (en hun regionale

partners) om te werken aan

integraal beleid en de uitvoering

ervan.

In de film vertellen drie organi-

saties over hun ervaring met de

handreiking Gezonde Gemeente:

de gemeente zaltbommel, de

Gelderse sport federatie en

GGd rivierenland. elk hebben zij

de handreiking op een andere

manier gebruikt. bijvoorbeeld om

antwoord te krijgen op vragen

als: hoe kan ik samenwerken met

publieke en private partners? heb

ik alle stappen van de beleids-

cyclus goed doorlopen? welke

voorbeelden zijn voorhanden

om alcoholproblematiek aan te

pakken? De film laat zien hoe

gemeenten en samenwerkings-

partners de handreiking Gezonde

Gemeente op diverse momenten

kunnen inzetten.

gemeten hoeveel kinderen zwemles krijgen,

om zo te zorgen dat alle kinderen een zwem-

diploma behalen. in samenwerking met de

rijksuniversiteit Groningen wil men over

een jaar ook de effecten van andere acti-

viteiten en maatregelen gaan meten. het

streven is dat de maatregelen en activitei-

ten onder andere gaan leiden tot een betere

gezondheid en structurele sportdeelname.

Schoolsportvereniging Rotterdam Wat: in de schoolsportvereniging werken de

basisscholen en sportverenigingen samen

om kinderen te laten sporten. dit doen ze

door het sportaanbod en de woon- en leef-

omgeving dichter bij elkaar te brengen.

Hoe: waar de kinderen normaal gesproken

naar de vereniging toe moeten, brengt de

schoolsportvereniging de vereniging naar

de kinderen toe. trainers van de sportver-

enigingen verzorgen direct na schooltijd

trainingen op of in de buurt van de scholen,

waardoor de kinderen in hun directe omge-

ving structureel kunnen sporten. de kinde-

ren worden gewoon lid van de vereniging en

worden gestimuleerd om mee te doen in de

reguliere competitie, waarbij de trainingslo-

catie in de wijk blijft. de deelnemende

sportverenigingen krijgen dus eigenlijk een

satellietlocatie in de wijk. de schoolsport-

vereniging heeft als doel kinderen structu-

reel sport aan te bieden in de eigen wijk of

in de buurt van school.

mariken leurs: “vanuit het rivm centrum

Gezond leven bieden we – in het kader

van versterking van de Gezonde school

– scholen een aantal gerichte mogelijk-

heden om samen met sportverenigingen

zo’n Gezonde school op te zetten. veertien

nieuwe basisscholen hebben zich hier eind

2012 voor gemeld. met de onderwijsraden

zijn we in overleg om komend najaar een

nieuwe inschrijfronde voor versterking van

de Gezonde school te organiseren. inzet

daarbij is dat scholen zelf aan de slag gaan

met de gezondheid van hun leerlingen en

zo ook bijdragen tot betere leerprestaties.

en natuurlijk hopen we van harte dat ze ook

collega-scholen inspireren. hierbij zoeken

we in overleg met onder andere nisb ook de

verbinding met sportverenigingen op.”

meer informatie over de ondersteunings-

mogelijkheden voor het onderwijs wordt

bekendgemaakt via www.gezondeschool.nl.

Foto

: RIV

M

41

columN

Sport & Gemeenten • april 2013

bezuinigingen en crisis zijn voor mij twee van de

meest gehoorde begrippen van het afgelopen

jaar. de associatie is daarbij vaak negatief. toch

zie ik ook positieve kanten en lees ik ‘crisis’ steeds

vaker als transitie. positief ingesteld zoek ik naar

de kansen die de veranderende omgeving biedt,

voor sport en in het bijzonder voor sportvereni-

gingen. zorgvuldigheid is echter geboden, aange-

zien sportverenigingen, zowel vanuit toenemend

consumptief gedrag als vanuit een groeiend

beroep op maatschappelijke inzet vanuit overhe-

den, onder druk staan.

bij rotterdam sportsupport, de stichting waar ik

als directeur-bestuurder werkzaam ben, verta-

len we deze ontwikkelingen in onze dienstverle-

ning. in de tien jaar die we dit jaar bestaan heb

ik een evolutionaire beweging zien ontstaan van

verenigingsondersteuning als doel naar onder-

steuning als middel om de kracht van sport nog

beter maatschappelijk te kunnen verzilveren.

vrijwel dagelijks wordt in rotterdam ervaren dat

dit geen vanzelfsprekendheid is. niet elke sport-

vereniging wil en kan dit. op de vraag of dit erg

is luidt mijn antwoord: neen! leden kiezen er

immers voor wat voor type organisatie zij willen

zijn. wanneer dit vanuit een pure leden-voor-le-

den-filosofie wordt ingevuld, zal een gemeente

dat moeten waarderen en respecteren. laten we

er in nederland met elkaar dan ook voor waken

dat hieraan waardeoordelen gekoppeld worden

op de schaal van goed en slecht. sportclubs zijn

het bestaan waard vanuit hun originele, traditio-

nele sportaanbod.

los daarvan zullen sportverenigingen die zich

wel maatschappelijk willen doorontwikkelen

hierin moeten worden uitgedaagd en geholpen.

een ultieme opgave, waarin de verbinding wordt

gezocht tussen inspelen op een veranderende

sociaaleconomische omgeving enerzijds en het

aanboren van al dan niet latente energie vanuit

de club zelf om daarin te transformeren ander-

zijds. Geen toeval dus dat als thema voor ons

sportcongres, op 11 en 12 april in de kuip, ‘de

sportvereniging en de maatschappij’ is gekozen.

mijn voorspelling is dat het sportbeleid van

gemeenten in de komende collegeperiode vanuit

een veel bredere perceptie bekeken en gewogen

zal gaan worden. het overhevelen van een aantal

rijksoverheidstaken naar gemeenten zal daarin

katalyserend werken. mits zorgvuldig gekozen

en gefaciliteerd, dienen zich vanuit de wmo, de

decentralisatie van de jeugdzorg en de partici-

patiewet interessante koppelingen met de sport

aan.

natuurlijk ben ik ook waakzaam. de sportvereni-

ging moet niet verworden tot een welzijnsclub

waar ook nog een beetje wordt gesport. echter,

wanneer te star wordt vastgehouden aan wat we

in de oorsprong zijn, blijven kansen liggen om er

misschien nog wel meer toe te doen dan nu al het

geval is. daarbij komt dat de urgentie om in het

sociale domein efficiënter te gaan werken steeds

hoger wordt. koppelingen met sectoren als zorg,

gezondheid en werk zijn het onderzoeken meer

dan waard. reik elkaar de hand, toon interesse,

zoek naar raakvlakken in belangen en u zult ver-

baasd zijn over het enthousiasme dat u ontmoet.

alleen wanneer we bereid zijn onszelf daarin voor

een deel opnieuw uit te vinden kan dit werken. ik

wens u daarbij veel kracht en inspiratie toe!

sport en gemeenten: een mooi huwelijk, maar hoe lang nog?

columN Gert-JaN lammeNs

Gert-Jan lammens is directeur

van rotterdam sportsupport.

42

Korte berichten


korte berichteN

ervaring op te doen met duurzame opwek-

king van energie door zonlicht. de zonne-

panelen zijn geïnstalleerd door inenergie.

binnen in het gebouw is op een scherm te

zien hoeveel energie wordt opgewekt.

er worden ook andere initiatieven geno-

men om het rendement op beheers- en

energiekosten te verbeteren. zo wordt er

ledverlichting in gebouwen en openbare

verlichting gebruikt en is op een aantal lo-

caties een nanocoating aangebracht op de

ramen voor een constante binnentempe-

ratuur. in zwembad de Grote koppel waren

de resultaten direct meetbaar.

gemeente boxtel sluit overeenkomst voor verkoop sportcomplex de braken

de tweede aanbesteding heeft een koper

opgeleverd voor sportcomplex de braken

in boxtel. in deze koopovereenkomst wordt

het complex voor 500.000 euro verkocht.

daarnaast is in de overeenkomst opgeno-

men dat de sporthalfunctie in elk geval tien

jaar lang gewaarborgd blijft. de zaalsport-

verenigingen in de braken zijn dus verze-

kerd van een accommodatie, terwijl de

gemeente Boxtel niet langer de financiële

lasten van het complex hoeft te dragen.

boxtel betaalde in 2010 een bedrag van

1,4 miljoen euro voor de braken; het com-

plex heeft nu een boekwaarde van 1,1 mil-

joen euro. het gemeentebestuur spreekt

desondanks van een goede deal, omdat

niet alleen door de koper 500.000 euro

wordt betaald, maar ook een reserve van

410.000 euro voor achterstallig onderhoud

niet aangesproken hoeft te worden. boven-

dien is boxtel nu ‘verlost’ van een jaarlijkse

exploitatiebijdrage van 275.000 euro, die in

elk geval tot 2017 betaald had moeten wor-

den als de braken niet verkocht was. pas na

de raadsvergadering van 26 maart kan de

verkoop definitief worden gemaakt.

um, servatius en gemeente investeren in nieuW sportcentrum op maastricht health campus

de universiteit maastricht, servatius en

de gemeente maastricht hebben over-

eenstemming bereikt over de bouw van

een nieuw universitair sportcentrum en

de herinrichting van het campusterrein.

het nieuwe sportcentrum wordt gebouwd

naast de huidige sportvoorziening aan het

peter debeyeplein, dat integraal onderdeel

wordt van het nieuwe gebouw. het campus-

terrein wordt vergroend en heringericht

als tijdelijke parkeerplaats in afwachting

van de verdere ontwikkeling van het gebied

als onderdeel van de maastricht health

Sport &Accommodatie

gemeente arnhem gaat voor hernieuWbare energieproductie

op sporthal elderveld in arnhem zijn

235 zonnepanelen geplaatst die jaarlijks

50.625 kwh aan elektriciteit gaan leveren,

een derde van het totale energieverbruik

van het complex. tegen de huidige energie-

tarieven betekent dat een opbrengst van

5.467 euro per jaar. een deel van de bespa-

ring op de energierekening wordt doorge-

geven aan de huurders. dit is een van de

manieren waarop de gemeente arnhem

duurzame energie opwekt voor haar eigen

gebouwen.

binnen het programma energie made in

Arnhem (EmiA) zijn met de beschikbare fi-

nanciële middelen uit het fonds Stimulering

lokale klimaatinitiatieven (slok-gelden)

projecten opgezet voor het gemeentelijke

vastgoed. sporthal elderveld is gezien de

ligging en omvang van het dak gekozen om


campus. de opening van het nieuwe

sportcentrum is voorzien rond de start van

het academisch jaar in september 2016.

ingebruikname is naar verwachting begin

2016 mogelijk. de herinrichting van het

gebied start al eerder, in de loop van 2014.

servatius draagt uit haar maatschappelijke

verantwoordelijkheid 3,5 miljoen euro bij

om de realisatie van de sportvoorziening

mogelijk te maken. met de gevonden op-

lossing kan zij het campusdossier volledig

sluiten en haar aandacht nog meer gaan

richten op haar kernactiviteiten.

de universiteit maastricht neemt de

realisatie, het beheer en de exploitatie van

het nieuwe universitair sportcentrum voor

haar rekening. daardoor kan zij haar stu-

denten representatieve en goede (binnen)

sportfaciliteiten bieden, wat haar aan-

trekkingskracht en positie als universiteit

verbetert. de overeengekomen oplossing

betekent tevens een belangrijke impuls aan

de gebiedsontwikkeling van de maastricht

health campus. in navolging van de bouw

van een nieuwe sporthal in het Geusseltge-

bied worden maastricht en de um nu ook

op het gebied van sport op de kaart gezet.

gemeente groningen stelt 7,6 miljoen euro beschikbaar voor renovatie kardinge

het college van b&w van Groningen stelt

de gemeenteraad voor een krediet van

7,6 miljoen euro beschikbaar te stellen voor

de renovatie van sportcentrum kardinge.

met dit geld bouwt de gemeente Groningen

de komende anderhalf jaar onder andere

een nieuwe sporthal, vijf squashbanen, zes

tennisbanen en een nieuwe zaal voor judo

en andere sporten (dojo). ook ontstaat een

vernieuwde accommodatie voor naschool-

se opvang en verplaatst de gemeente de

hoofdingang. zo ontstaat er een betere

aansluiting met het centrum van het

recreatiegebied. de ontvangsthal wordt

omgebouwd en uitgebreid tot verblijfsge-

bied met horecafaciliteiten.

de gemeente Groningen gebruikt de

renovatie van kardinge om ingrijpende

energiebesparende maatregelen door

te voeren. door een combinatie van een

biomassa-installatie en persgas, zonne-

panelen, ledverlichting en windmolens is

een reductie op het energieverbruik en de

c02-uitstoot van 50 procent haalbaar. de

totale uitgaven rondom duurzaamheid

(3 miljoen euro) worden gedekt door aan-

zienlijke besparingen op de energielasten.

de verwachting is dat de energierekening

jaarlijks 300.000 euro lager uitvalt. de

werkzaamheden binnen het sportcentrum

starten in mei 2013. eind 2014 is de renova-

tie afgerond.

bouWbedrijf vaessen en gemeente WaalWijk tekenen overeenkomst voor bouW sporthal olYmpia

op 6 maart jongstleden hebben wethou-

der henk heuverling van de gemeente

waalwijk en tom haagmans van bouw-

bedrijf vaessen de design&construct

realisatieovereenkomst ondertekend voor

de nieuwbouw van sporthal olympia in

waalwijk. de nieuwe sporthal komt op

de plek van de huidige gemeentewerf. de

bouwvergunning is inmiddels verleend.

vaessen levert de (dubbele) sporthal

tegelijk met de nieuwe onderwijsvoorzie-

ningen op, begin 2014.

de nieuwe sporthal bestaat onder andere

uit een hal van 28 x 44 x 7 meter, onder te

verdelen in drie onderwijscompartimen-

ten en een extra gymlokaal, dat multi-

functioneel gebruikt kan worden. verder

maken tien was- en kleedruimten en een

horecaruimte, met zicht op de sporthal,

onderdeel uit van het nieuwe complex.

hoofdgebruikers overdag worden de

leerlingen van de naastgelegen onder-

wijsinstellingen dr. mollercollege en de

walewyc. in de avonduren zijn dat onder

meer de verenigingen rcw, de mattenklop-

pers, hockeyclub waalwijk en atletiekclub

waalwijk ’66.

Foto

: Kim

de

Bru

ijn

Sport & Accommodatie

Voor meer inspiratie bezoekwww.pellikaan.comof bel ons op 013 465 76 00

Ruimtes voor prestaties of ontspanning creëert Pellikaan Bouwbedrijf met unieke

ervaring in Design, Build, Finance, Maintain en Operate.

Zo realiseerden we honderden sportaccommodaties, utiliteitsgebouwen en scholen.

Samen met Pellikaan creëert u een perfecteomgeving voor recreëren, werken en leren

Bijzonder duurzaam zwembad te Zwolle

Multisporthal NOC/NSF Papendal te Arnhem

Multifunctionele Sportaccommodatie te Uithuizen

Sportcentrum te Papendrecht

13-34 Pell B - adv sportlokaal 220 x 280_Opmaak 1 19-02-13 10:17 Pagina 1

45

oNderwerp artikel

Sport & Gemeenten • april 2013

licentiesysteem voor zwemlesaanbieders komt eraanzwemles is tegenwoordig het domein van de particuliere markt. die

markt biedt een groot en gevarieerd aanbod. ouders hebben de keuze

uit diverse lesvarianten: van privéles in een hotel tot groepslessen in een

gemeentelijk zwembad. ook de kwaliteit verschilt. al jaren discussieert de

zwembranche over een systeem dat ouders duidelijk kan maken of een

zwemlesaanbieder voldoet aan bepaalde kwaliteitseisen… of niet. na vele

stroef verlopende overlegrondes lijkt dat systeem er nu te gaan komen.

Foto

: na

tio

na

al P

latf

orm

Zw

em

ba

de

n

tekst: IJdo Groot


liceNtiesysteem zwemscholeN

in de afgelopen decennia zijn er veel zwemscholen bijgekomen.

de onderlinge concurrentie is groot, alsook de verschillen in kwali-

teit. momenteel wordt alleen de kwaliteit van het eindproduct – de

diplomaeisen – landelijk gecontroleerd door het nationaal platform

zwembaden | nrz. de zwembranche vraagt zich al jaren af: kunnen

we een methode ontwikkelen om tevens de kwaliteit van het voor-

afgaande didactische proces te monitoren? hoe kan die kwaliteit

worden geborgd? en hoe kan duidelijk worden gemaakt aan ouders

en hun kinderen dat de kwaliteit van de lessen en het diploma bij

een bepaalde zwemlesaanbieder wel of niet is gegarandeerd?

Plande noodzaak om niet alleen aan het eindproduct maar ook aan het

proces kwaliteitseisen te stellen, kwam mede voort uit klachten

van ouders over de kwaliteit van de zwemles en seksueel getinte

incidenten. om dergelijke incidenten in de toekomst te voorkomen,

werd twee jaar geleden een Gedragscode zwembranche opge-

steld. veel lesaanbieders onderschreven dit protocol. maar voor de

klant was het niet zichtbaar of een lesaanbieder nu wel of niet de

gedragscode had ondertekend. de klant wist dus nog steeds niet

waar hij aan toe was.

het nationaal platform zwembaden | nrz boog zich, samen met

recron, knzb en vsG, over een op dit punt effectievere stap. het

plan: een licentiesysteem voor zwemlesaanbieders die de nationale

zwemdiploma’s afnemen bij het nationaal platform zwembaden |

nrz. voldoet de zwemlesaanbieder aan bepaalde eisen, dan krijgt

hij een licentie. deze licentie bevordert de kwaliteit in alle opzich-

ten, dus van zowel eindproduct als didactisch proces. ook nadat

de licentie is verstrekt, wordt een vinger aan de pols van de zwem-

lesaanbieder gehouden. deze controles bepalen of hij nog steeds

aan de eisen voldoet – en dus de licentie mag behouden. een vignet

op de zwemschooldeur en vermelding van de zwemschool op de

website van het nationaal platform zwembaden | nrz garanderen

ouders de vereiste kwaliteit.

Huiverigdiverse brancheorganisaties zeiden ‘ja’ tegen het uitgangspunt

eenduidige eisen te stellen aan alle zwemlesaanbieders. het uitwer-

kingsoverleg tussen betrokken partijen, waaronder knzb, gemeen-

telijke zwemscholen, zwemscholen die aangesloten zijn bij recron

en enkele particuliere zwembaden, verliep echter in eerste instan-

tie stroef. want, vroeg men zich af: is het nationaal platform zwem-

baden | nrz wel in de positie eisen te stellen aan de zwemlesaanbie-

ders? en: zal een licentiesysteem de eigen exploitatiekosten niet te

hoog opdrijven? immers, als de controles door een extern professi-

oneel bureau moeten worden uitgevoerd, zouden, gelet op de vele

zwemlesaanbieders en idem controles, de kosten daarvan fors in

de papieren kunnen lopen. kosten die zullen worden doorberekend.

veel zwemlesaanbieders gingen bovendien op de achterste benen

staan bij het idee dat het nationaal platform zwembaden | nrz

eisen zou gaan stellen aan de inhoud van de zwemlessen. men was

huiverig voor de mogelijke gevolgen voor de exploitatie. “zo zou

bijvoorbeeld een maximum kunnen worden gesteld aan het aan-

tal lesnemers – en daarmee aan de inkomsten,” verklaart kees van

zanten, lid van de zwembadcommissie van vsG, de scepsis. “of, als

de kwaliteitseisen die aan de instructeurs worden gesteld, zouden

worden opgeschroefd, zouden de noodzakelijke bijscholingen of

het aantrekken van vervangende krachten wel eens voor extra hoge

kosten kunnen gaan zorgen.”

Oplossingenkoudwatervrees, meent mervyn stegers, voorzitter van het nati-

onaal platform zwembaden | nrz. “het uitwerkingsoverleg ging

in eerste instantie over de positie en de intenties van het natio-

naal platform. inmiddels is daaruit naar voren gekomen dat wij

inderdaad zijn gemachtigd om licenties uit te geven aan de zwem-

lesaanbieders die de zwemdiploma’s bij ons betrekken. vervolgens

“Wij bemoeien ons niet met de

inhoud van het lesplan.”Fo

to: n

ati

on

aa

l Pla

tfo

rm Z

we

mb

ad

en


hebben wij uitgelegd dat we ons niet willen of zullen bemoeien

met de inhoud het lesplan, noch met de bedrijfsvoering. wel zal de

aanwezigheid van een lesplan worden geëist. In dat lesplan moeten

bepaalde punten aan bod komen. het maakt verder niet uit hoe het

lesplan wordt ingevuld; als de afzwemmers maar voldoen aan de

eindtermen voor het behalen van een a-, b- of c-diploma. vergelijk

de verschillende typen basisonderwijs. de inhoud van de lessen ver-

schilt, maar de eindtermen waaraan de leerlingen moeten voldoen,

zijn gelijk. ouders kunnen het lesplan van diverse zwemscholen ver-

gelijken, alvorens een passende keus voor hun kind te maken. eis is

dan ook wel dat het lesplan openbaar moet zijn.”

verder zullen eisen worden gesteld aan onder meer de grootte van

het bad, de instructeurs, de onderschrijving van de Gedragscode en

de inschrijving bij de kamer van koophandel – eisen waaraan veruit

de meeste zwemlesaanbieders al voldoen.

Kostenook de angst voor verhoogde kosten kan mervyn stegers wegne-

men. het licentiesysteem zal kostenneutraal worden ingevoerd.

“de controles van zwemscholen zullen worden uitgevoerd door

gelicenceerde examinatoren . de examinatoren zullen worden

opgeleid door roc’s. de licentiehouder wordt blijvend getoetst

– elke keer als wordt afgezwommen. voldoet de zwemschool niet

meer aan de eisen, dan wordt de licentie ingetrokken.”

vsG kan zich vinden in het plan. kees van zanten: “er zal nu zowel

een product- als een procescontrole plaatsvinden. dat is een goede

zaak. wel hebben we ons afgevraagd of het geen gevaar voor de

interne controle oplevert als de gelicenceerde examinator in een

dienstrelatie staat tot de exploitant. wellicht laat de examinator

zijn oren hangen naar zijn opdrachtgever. het nationaal platform

zwembaden | nrz heeft echter aangekondigd periodiek de gelicen-

ceerde examinatoren te zullen controleren.”

er worden nu puntjes op i’s gezet, aldus mervyn stegers. zo wilde

recron de tekst van het plan aanpassen, met name met betrekking

tot de exploitatie. “het plan moest het minder dwingend worden,

dus minder ‘als zwemlesaanbieder moet je dit of dat’. de toon van

de tekst wordt nu aangepast.”

mervyn stegers verwacht deze zomer een licentiesysteem op tafel

te kunnen leggen waar iedereen achter zal staan. volgend jaar

zullen de eerste gelicenceerde examinatoren de roc’s verlaten.

“waarschijnlijk heeft na twee of drie jaar iedere zwemschool een

gelicenceerde examinator in dienst. in de tussentijd krijgen alle

lesaanbieders de status van ‘aspirant licentiehouder’. dit betekent

dat de zwemschool gewoon zwemdiploma’s van ons kan afnemen.

is de zwemschool gecontroleerd en voldoet hij aan de eisen, dan

wordt deze status omgezet in licentiehouder.”

zie ook www.sportengemeenten.nl, artikel

‘Groen licht voor licentie nationale zwemdiploma’s’

“Er zal nu zowel een product- als

een procescontrole plaatsvinden.”

Foto

: na

tio

na

al P

latf

orm

Zw

em

ba

de

n


naar een ‘evidence-base’ voor effectief en doelmatig sportaccommodatiebeleid

boek breNGt sportaccommodaties iN NederlaNd iN kaart

sportaccommodaties nemen een belangrijke plek in binnen

het gemeentelijk sportbeleid in nederland. 85 procent van het

gemeentelijk sportbudget wordt besteed aan bouw, beheer en

exploitatie van sportaccommodaties. dit maakt dat sportac-

commodaties, in geld uitgedrukt, het belangrijkste instrument

zijn voor de bevordering van de sportdeelname. een effectief

accommodatiebeleid is daarmee van grote betekenis voor de

lokale sport. zodoende hebben gemeenten evenals andere

aanbieders, zoals sportbonden, fitnesscentra en overige pri-

vate partijen, baat bij een adequate informatievoorziening

over het huidige sportlandschap, inclusief de aanwezige spor-

taccommodaties en de ontwikkelingen die zich in de toekomst

in sportbeoefening en accommodatiegebruik gaan voordoen.

tekst: Remco Hoekman,

Karin Hoenderkamp en

Hugo van der Poel (Mulier Instituut)

illu

stra

tie

: mu

lie

r in

stit

uu

tsportaccommodatiebeleid


sportaccommodatiebeleid

Minder sportaccommodaties in lagestatuswijkenGemiddeld genomen zijn er in nederland

18,5 sportaccommodaties per 25.000 inwo-

ners. de uitkomsten laten zien dat er grote

regionale verschillen zijn in het aantal

accommodaties in relatie tot het aantal

inwoners. in meer stedelijk gebied zijn er

over het algemeen minder accommodaties

per 25.000 inwoners. ter illustratie: stede-

lijke regio’s als Groot-amsterdam, utrecht,

agglomeratie ’s-Gravenhage en Groot-rijn-

mond vallen in de top vijf met het minste

aantal accommodaties per 25.000 inwoners,

terwijl minder stedelijke regio’s als kop van

noord-holland, zeeuwsch-vlaanderen,

zuidoost-friesland, zuidwest-drenthe en

delfzijl en omgeving de top vijf vormen met

de meeste accommodaties per 25.000 inwo-

ners. niet alle typen accommodaties zijn in

mindere mate aanwezig in stedelijk gebied.

fitnesscentra zijn bijvoorbeeld goed verte-

genwoordigd in stedelijke gebieden. hoc-

keyaccommodaties laten eveneens niet

zozeer een relatie zien met stedelijkheid van

gebieden, maar meer met gebieden waar

deze sport (van oudsher) populair is, en ze

bevinden zich nabij de potentiële beoefe-

naars in de hogestatuswijken. lagestatus-

wijken hebben ongeacht het type sportac-

commodatie minder accommodaties dan

op basis van het inwoneraantal verwacht

mag worden. alle typen accommodaties

zijn ondervertegenwoordigd in lagestatus-

wijken, waardoor sprake is van een beperkt

en eenzijdig aanbod. in deze wijken vormen

fitnesscentra (32%) en voetbalaccommoda-

ties (21%) samen de helft van de aanwezige

sportaccommodaties.

Afstanden naar sportaccommodaties groter op het plattelandde afstanden tot sportaccommodaties zijn

beperkt. de gemiddelde afstand voor de

onderzochte accommodaties (zwembaden,

voetbalaccommodaties, tennisaccommo-

daties en sporthallen) varieert van 1,6 kilo-

meter voor voetbalaccommodaties tot

het boek Sportaccommodaties in beeld

biedt op basis van de sportatlas-database

een uitgebreid overzicht van de spreiding

van ruim 12.000 sportaccommodaties in

nederland. Sportaccommodaties in beeld

gaat in op verscheidene beleidsrelevante

vragen ten aanzien van sportaccommo-

daties. in het boek worden vragen beant-

woord als: zijn in stedelijke gebieden per

inwoner meer accommodaties dan in

plattelandsgebieden? klopt de veronder-

stelling dat in lagesocialestatuswijken

relatief weinig sportaccommodaties zijn?

en waar moeten burgers het verst reizen

naar het dichtstbijzijnde zwembad? daar-

naast biedt Sportaccommodaties in beeld

prognoses van regionale ontwikkelingen

in de accommodatiebehoefte, met een

overzicht waar door krimp overschotten

gaan ontstaan. tot slot zijn in het boek ver-

diepende hoofdstukken opgenomen voor

zwemmen, voetbal en tennis. in dit arti-

kel presenteren we enkele uitkomsten en

beschrijven we de toekomstplannen. maar

alvorens dat te doen, gaan we kort in op de

sportatlas-database.

Wat is de Sportatlas-database?de sportatlas is een landelijke database

met gegevens over duizenden sportac-

commodaties, zoals binnensportaccom-

modaties, sportvelden, zwembaden,

fitnesscentra en schaatsbanen. De data-

base bevat van ruim 12.000 sportaccom-

modaties de adresgegevens en gegevens

over het type sportaccommodatie (welke

sporten er beoefend kunnen worden).

daarnaast zijn van een aantal accommo-

daties aanvullende gegevens bekend over

bijvoorbeeld het aantal velden of banen,

de afmetingen en het type ondergrond.

tevens is een database met sportaan-

bieders (verenigingen) gekoppeld aan de

accommodatiedatabase. dit betekent dat

van de (meeste) locaties bekend is welke

verenigingen er actief zijn. de gegevens

van de sportatlas worden via de website

www.sportatlas.nl ontsloten voor beleid-

smakers en burgers.

illu

stra

tie

s (n

ed

erl

an

d):

mu

lie

r in

stit

uu

tSp

ort

& A

cco

mm

od

atie



2,5 kilometer voor zwembaden. de afstand

tot de sportaccommodatie blijkt samen

te hangen met stedelijkheid; een beperkte

afstand in stedelijk gebied en een grotere

afstand in minder stedelijk gebied. in delf-

zijl en omgeving moet 40 procent van de

inwoners meer dan 5 kilometer reizen naar

het dichtstbijzijnde zwembad; in zeeuw-

sch-vlaanderen moet 39 procent van de

inwoners meer dan 5 kilometer reizen naar

de dichtstbijzijnde sporthal.

Grote regionale verschillende sportdeelname varieert naar regio, uit-

gaande van ten minste twaalf keer sporten

per jaar, tussen de 53 procent in zeeuw-

sch-vlaanderen en 74 procent in zuid-

west-drenthe. landelijk sport 65 procent

van de bevolking ten minste twaalf keer

per jaar. voor de sportbeoefening maakt

26 procent van de bevolking gebruik van

de openbare weg (hardlopen, wielrennen,

enzovoort). fitnesscentra, sportvelden en

overdekte zwembaden worden elk door

16 procent van de bevolking benut en

sporthallen door 14 procent van de bevol-

king. het accommodatiegebruik voor de

sport is afhankelijk van de bevolkingssa-

menstelling en de sportdeelname en ver-

schilt hierdoor sterk tussen regio’s.

Ambities sportdeelname bepalen toekomstig accommodatiebeleidkijkend naar de toekomst wordt duidelijk

dat sportdeelname en accommodatie-

gebruik sterk blijven verschillen tussen

regio’s. voor gebieden waar de krimp en/

of de vergrijzing zich aandient is berekend,

uitgaande van een trendmatige ontwik-

keling in de sportdeelname, hoe groot de

terugloop van het aantal sporters en de

daling van de behoefte aan gemeentelijke

accommodaties zal zijn. in zuid-limburg

daalt door de krimp en vergrijzing tot

2028 het aantal gebruikers van gymzalen,

sporthallen, sportvelden en fitnesscen-

tra met 10 procent. mocht zuid-limburg

meegaan in de landelijke ambitie om de

sportdeelname te vergroten van 65 procent

naar 75 procent, en dit weten te realiseren,

dan is echter een toename van het aantal

accommodatiegebruikers te verwachten.

flevoland daarentegen had in 2012 relatief

weinig accommodaties per inwoner en ziet

de druk op accommodaties toenemen tot

2028. door de bevolkingsgroei neemt het

aantal zwembadgebruikers toe met 21 pro-

cent en het aantal gebruikers van sportvel-

den met 16 procent. wanneer ook flevoland

meegaat in de landelijke ambitie om de

sportdeelname te vergroten van 65 procent

naar 75 procent, en dit weet te realiseren,

dan worden nog meer gebruikers verwacht

(37% extra zwembadgebruikers en 30%

extra gebruikers van sportvelden). hiermee

is de insteek voor het lokale accommoda-

tiebeleid, met betrekking tot het sluiten,

renoveren of verplaatsen van bestaande

accommodaties en het uitbreiden van het

aantal accommodaties, sterk afhankelijk

van het beoogde ambitieniveau voor de

sportdeelname. een gemeente of regio doet

er zodoende goed aan om te bezien wat de

ruimtelijke implicaties zijn van de geformu-

leerde sportdeelnameambities, met inacht-

neming van de verwachte demografische

ontwikkeling.

Zwembad, voetbal- en tennis-accommodaties onder de loepSportaccommodaties in beeld bevat ver-

diepende hoofdstukken voor drie wat

accommodatievraagstukken betreft

belangrijke typen accommodaties, name-

lijk zwembaden, voetbalaccommodaties

en tennisaccommodaties. data van vsG

(vereniging sport en Gemeenten), knvb

(koninklijke nederlandse voetbalbond)

en knltb (koninklijke nederlandse lawn

tennis bond) zijn hiertoe in een nieuw per-

spectief geplaatst. hieruit is onder andere

op te maken dat 60 procent van de open-

bare zwembaden eigendom is van gemeen-

ten, maar dat de exploitatie slechts in een

kwart van de gevallen in handen is van de

gemeente. ten aanzien van voetbalaccom-

modaties blijkt dat in regio’s waar grond

duur is en ruimte schaars, sprake is van

een hoog percentage kunstgrasvelden en

een hoog aantal voetbalvelden per accom-

modatie, hetgeen bijdraagt aan efficiënt

ruimtegebruik. in minder stedelijke regio’s

is meer aandacht voor de bereikbaarheid

en het behoud van voetbalaccommoda-

ties in kleine kernen en zijn voetbalvelden

verdeeld over meer, maar kleinere, voetba-

laccommodaties. het tennishoofdstuk laat

onder meer de spreiding zien in tennisaan-

bod, verschillen in eigendom en beheer van

accommodaties en contributiehoogtes van

20

15

10

5

0

-5

-10

-15

-20

sporthal

gymzaal

overdekt zwembad

sportvelden

openbare weg�tness

sporthal

gymzaal

overdekt zwembad

sportvelden

openbare weg�tness

2016-lft 2028-lft 2016 ambitie 2028 ambitie

Ontwikkeling aantal sporters in Zuid-Limburg dat gebruik maakt van accommodatie

(o.b.v. bevolkingsontwikkeling en ambitie), stijging in procenten ten opzichte van 2012

Bro

n: O

BiN

201

0-2

011

, CB

S b

evo

lkin

gsp

rog

no

se -

be

we

rkin

g e

n a

na

lyse

Mu

lie

r In

stit

uu

t


de tennisverenigingen die gebruikmaken

van die accommodaties. hieruit blijkt onder

andere dat het voor de contributiehoogte

geen verschil maakt of een tennisaccom-

modatie in eigendom is van een vereniging

of van een gemeente.

Ontwikkelingsmogelijkheden Sportatlas-databaseSportaccommodaties in beeld is een mooie

bundeling van verschillende kengetallen en

kernindicatoren voor accommodatiebeleid

en biedt beleidsmakers aanknopingspun-

ten voor een effectiever accommodatie-

beleid. dit komt mede doordat de sportat-

las-database goede mogelijkheden biedt

om de gegevens te koppelen aan andere

databestanden met betrekking tot sport-

deelname, bevolkingsgegevens of accom-

modatiegebruik, en uitermate geschikt is

voor ruimtelijke analyses, waardoor inzicht

wordt verkregen in regionale verschillen.

ondanks de omvangrijkheid van de huidige

database en de gepresenteerde kengetallen

is niettemin duidelijk geworden dat de data-

base ook beperkingen kent en dat uitbrei-

dingen nodig zijn om meer kengetallen en

referentiematen voor het sportaccommo-

datiebeleid te ontwikkelen. de benodigde

uitbreidingen richten zich op het opvullen

van de ‘witte vlekken’ in de database en,

waar mogelijk, het toevoegen van meer

detailinformatie. ten aanzien van de ‘witte

vlekken’ is vooral winst te behalen door

het toevoegen van gymzalen, maneges,

voorzieningen voor gehandicaptensport

en routesystemen voor sportief gebruik,

zoals fiets-, wandelen paardrijdroutes.

Het opnemen van specifieke voorzieningen

voor gehandicaptensport of de mate van

toegankelijkheid van sportaccommodaties

voor gehandicapten kan eveneens gezien

worden als het opnemen van meer detail-

informatie. andere typen detailinformatie

die een waardevolle toevoeging zijn voor

de database betreffen de omvang van de

sportruimte, zoals aantal bassins bij zwem-

baden, aantal zaaldelen bij sporthallen en

aantal velden bij hockeyaccommodaties,


Achtergrondinformatie de gegevens uit dit artikel zijn afkomstig uit: hoekman, r., hoenderkamp,

k. & van der poel, h. (2013). Sportaccommodaties in beeld.

utrecht: mulier instituut/arko sports media, pp. 202, isbn 978-90-5472-233-5.

voor meer informatie over het boek Sportaccommodaties in beeld of het

onderzoeksprogramma ‘sportvoorzieningen en sportdeelname’ kunt u contact

opnemen met remco hoekman, senior onderzoeker bij het mulier instituut:

+31 (0)30-7210233 / +31 (0)6-12020082 / [email protected].

en de typen sportvloeren die aanwezig zijn,

zoals de aanwezigheid van kunstgrasvel-

den bij voetbalaccommodaties.

hiermee liggen nog voldoende uitdagin-

gen klaar om de potentie van de sportat-

las-database optimaal te benutten en de

database te laten renderen ten dienste van

het sport(accommodatie)beleid. het mulier

instituut zal zich in de komende jaren blij-

ven inzetten voor het monitoren van spor-

taccommodaties en ziet de publicatie Spor-

taccommodaties in beeld als een starteditie

van wat hopelijk een lange reeks van publi-

caties over sportaccommodaties in neder-

land gaat worden.

Onderzoeksprogramma Sportvoorzieningen en sportdeelnamehet mulier instituut zet de komende jaren

niet alleen in op het monitoren van sportac-

commodaties, maar blijft ook verdiepend

wetenschappelijk onderzoek uitvoeren

naar de rol van sportaccommodaties. hier-

toe gaat het mulier instituut een vervolg

geven aan het huidige wetenschappelijke

onderzoeksprogramma ‘accommoderen van

ruimte voor sport’, dat is gefinancierd door

het ministerie van vws. vanaf medio 2013

start het mulier instituut met het vierjarige

onderzoeksprogramma ‘sportvoorzienin-

gen en sportdeelname: naar een optimale

inzet van sportvoorzieningen ter stimule-

ring van de sportdeelname’, dat is geho-

noreerd binnen het nwo-onderzoekspro-

gramma sport. het mulier instituut voert

dit onderzoek uit samen met de onder-

zoeksgroep Stadsgeografie van de Univer-

siteit van utrecht en vele maatschappelijke

partijen, waaronder vsG, noc*nsf, nisb,

knvb, knltb en in ieder geval tien gemeen-

ten. in het onderzoeksprogramma staat de

betekenis van sportvoorzieningen voor de

sportdeelname centraal, bezien vanuit het

perspectief van het gemeentelijk sportac-

commodatiebeleid en de georganiseerde

sport. daarbij is het van belang meer inzicht

te krijgen in de mate waarin het accommo-

datiebeleid effectief is, oftewel bijdraagt

aan vergroting van de sportdeelname. en

verder of dit beleid ook efficiënt is vormge-

geven en wat de mogelijkheden zijn voor

een doelmatiger accommodatiebeleid. bin-

nen dit onderzoeksprogramma is een palet

aan praktijkgerichte output te verwachten

geconcentreerd rondom (1) gevolgen van

verzelfstandiging/privatisering en con-

centratie/schaalvergroting van sportac-

commodaties, (2) bereikbaarheidsanalyses

voor de sport, en (3) bouwstenen voor een

doelmatiger sportaccommodatiebeleid. in

samenwerking met vsG wordt het werk-

veld via sportengemeenten.nl op de hoogte

gehouden van de vorderingen en belang-

rijkste uitkomsten van het programma.

wilt u meer weten over het onderzoekspro-

gramma of heeft u interesse om te partici-

peren in dit onderzoeksprogramma, neem

dan contact op met het mulier instituut.

Spo

rt &

Acc

om

mo

dat

ie


Nederlander tevreden over overdekte zwembaden

men belangrijk vindt bij het bezoeken van

een zwembad en hoe tevreden men is over

het bezoek.

Rapportcijferuit de vraag of men een rapportcijfer (schaal

dat men in nederland best tevreden is met

het zwembad dat wordt bezocht om de

wekelijkse baantjes te trekken of om van

de glijbaan te gaan, blijkt uit onderzoek van

het mulier instituut. de onderzoekers gin-

gen op pad bij dertig overdekte zwembaden

verspreid over het land, zowel bij gemeente-

als commerciële baden. Bij elk van die

zwembaden is aan minimaal twintig men-

sen een vragenlijst voorgelegd, goed voor in

totaal 600 respondenten. twee onderwer-

pen stonden centraal in het onderzoek: wat

tekst: Sven Bakker en Harold van der Werff

overdekte zwembaden in nederland zijn vaak onderwerp van gesprek, zowel bij gemeenten als

onder de nederlandse bevolking. bij gemeenten gaat het met name over het overdekte zwembad als

een grote kostenpost op de begroting. de vraag doet zich voor of de hoge kosten opwegen tegen het

gebruik. maar hoe kijkt de nederlandse bevolking aan tegen de overdekte zwembaden? in dit artikel

wordt duidelijk dat wij over het algemeen best tevreden zijn over ‘onze’ overdekte zwembaden.

Foto

: Kim

de

Bru

ijn


teVredeNheidsoNderzoek zwembadeN

1-10) wil geven aan het zwembad, blijkt dat

men over het algemeen genomen tevreden

is met het zwembad. de gemiddelde score

is een 7,4. de tevredenheid blijkt ook uit

het feit dat slechts 2 procent van de onder-

vraagden het zwembad dat zij bezoeken

een onvoldoende, een score van 5 of lager,

geeft. daarnaast geeft 8 procent een 9 of

10 als rapportcijfer. daarmee zijn de onder-

vraagde bezoekers uitermate tevreden met

het zwembad waar zij zwemmen. ten slotte

zegt drie kwart van de zwembadbezoekers

het zwembad aan te bevelen bij vrienden,

familie en/of collega’s; slechts 4 procent

doet dat niet.

het onderzoek focust zich naast het alge-

mene rapportcijfer op negentien verschil-

lende aspecten van het zwembadbezoek.

voor deze aspecten werd gevraagd in hoe-

verre men deze belangrijk vindt en hoe

tevreden men hierover is. wat vindt men,

bijvoorbeeld, van de sfeer, hygiëne of toe-

gangsprijs? het idee hierachter is dat hoe

hoger de score van de bezoeker op belang

is, hoe hoger de tevredenheid van de bezoe-

ker zou moeten zijn. aspecten met een hoog

belang en hoge tevredenheid vormen het

uithangbord van een zwembad; aspecten

met een hoog belang en een lage tevreden-

heid zouden hoog op de prioriteitenlijst

moeten staan van zwembadbeheerders.

Samenvattende figuurde negentien aspecten van het zwembad-

bezoek die zijn voorgelegd aan de bezoeker

zijn in figuur 1 samenvattend weergegeven.

In deze figuur is het belang van het aspect

afgezet op de x-coördinaat (horizontaal)

en de tevredenheid van het aspect op de

Y-coördinaat (verticaal). de aspecten zijn

geplaatst op basis van percentages waarin

men aangaf het aspect belangrijk te vinden

en hierover tevreden te zijn. hierdoor ont-

staat een overzichtelijk beeld van welke

aspecten een hoog belang en hoge tevre-

denheid genieten (kwadrant rechtsboven),

welke een laag belang en hoge tevreden-

heid (linksboven), welke een laag belang en

lage tevredenheid (linksonder) en welke een

hoog belang en lage tevredenheid (rechts-

onder). de bepaling van de plaatsing van

de assen is gebeurd op basis van de gemid-

delde scores op tevredenheid en belang.

HygiëneQua belang is er één onderwerp dat boven-

aan het lijstje staat: hygiëne. Vrijwel alle

bezoekers (98%) vinden de hygiëne in een

zwembad belangrijk. het gaat hier om

zowel de hygiëne van de kleedkamers als

de hygiëne rond de bassins en van de bas-

sins zelf. daarentegen toont een veel klei-

ner deel van de zwembadbezoekers zich

tevreden over de hygiëne. Hoewel drie

kwart tevreden is over de hygiëne van de

bassins zelf en een bijna even groot deel

(71%) over de hygiëne rond de bassins, is

maar 63 procent te spreken over de hygi-

ene van de kleedkamers. met een uitermate

hoge score op belang en een aanzienlijk

lagere score op tevredenheid zou het een

belangrijk aandachtspunt moeten zijn voor

de zwembaden. Enerzijds is hygiëne een

aspect van het zwembad dat direct kan

worden aangepakt (schoonmaken), ander-

zijds kunnen twee modderschoenen in een

kleedkamer direct de mening van de bezoe-

ker beïnvloeden.

Personeelook de beleefdheid en behulpzaamheid van

het zwembadpersoneel wordt belangrijk

gevonden. vrijwel alle bezoekers vinden de

beleefdheid (95%) en behulpzaamheid (92%)

van het personeel belangrijk. bijna negen

op de tien bezoekers zijn tevreden over de

beleefdheid en behulpzaamheid.

Belevingmoeten zwembaden alleen accommoda-

ties zijn waar simpelweg baantjes kunnen

worden gezwommen of moeten ze ruimte

bieden aan een ultieme zwembeleving? een

actuele vraag die meerdere gemeenten en

exploitanten zich stellen. daarnaast houdt

de nederlandse zwembond knzb zich ook

nadrukkelijk met deze materie bezig, gezien

de inhoud van het masterplan accommo-

daties. de eenvoudigste variant van een

zwembad is niets meer en niets minder

dan een overdekte bak met water waarin

kan worden gezwommen. in deze ‘bak met

water’ zal beleving niet erg hoog scoren.

Figuur 1. Vier kwadranten die worden gevormd

door belang op de X-coördinaat en tevreden-

heid op de Y-coördinaat

100

90

80

70

60

50

40

Belang

Tevredenheid

40 50 60 70 80 90 100

Parkeermogelijkheden

Mogelijkheden tot vermaakMogelijkheden tot ontsnappen

Behulpzaamheid

BeleefdheidSfeer zwembad

Waterkwaliteitbassins

Hygiëne bassinsBeschikbare faciliteiten

Dagelijkse openingstijden

Tijdstip recreatieurenHygiëne rondbassins

Kwaliteit kleedkamers

Tijdstip verenigingsurenHygiëne kleedkamers

Hoogte toegangsprijsKwaliteit eten + drinken

Mogelijkheden iets te lerenDrukte zwembad

Spo

rt &

Acc

om

mo

dat

ie


beleving kan, volgens Joseph pine en James

Gilmore (1999), worden onderverdeeld in

vier aspecten: amusement, ontsnapping,

esthetiek en leren. dit is voor dit onderzoek

onder de bezoekers van overdekte zwem-

baden vertaald naar: sfeer in het zwem-

bad, mogelijkheden tot ontsnappen aan de

dagelijkse bezigheden, mogelijkheden tot

vermaak en mogelijkheden om iets te leren

van het zwembezoek.

de mate waarin de zwembadbezoeker

dit belangrijk vindt en er tevreden over is,

verschilt nogal voor deze vier aspecten.

84 procent geeft aan de sfeer in het zwem-

bad belangrijk te vinden en 85 procent is

daarover tevreden. waar mogelijkheden tot

ontsnappen aan de dagelijkse bezigheden

door drie kwart van de bezoekers belangrijk

worden gevonden, is dit aandeel bij moge-

lijkheden tot vermaak (66%) en mogelijkhe-

den om iets te leren van het zwembezoek

(52%) lager.

wel is men redelijk tevreden over de moge-

lijkheden tot ontsnappen aan de dagelijkse

bezigheden (79%) en de mogelijkheden tot

vermaak (78%). Men is minder tevreden over

de mogelijkheden om iets te leren van het

zwembezoek (67%). De bezoeker is over het

algemeen tevreden over de belevingsas-

pecten die men belangrijk vindt. een aan-

dachtspunt voor de zwembadbeheerder

ligt qua beleving bij het op peil houden van

de tevredenheid over deze vier aspecten,

waarbij in eerste instantie de focus ligt op

de mogelijkheden tot vermaak.

Eten en drinken en toegangsprijsopvallend is dat de kwaliteit van het eten

en drinken in het zwembad door de bezoe-

kers het minst belangrijk wordt gevonden.

slechts 41 procent van de bezoekers geeft

aan dit belangrijk te vinden. daarmee

scoort de kwaliteit van het eten qua belang

het laagst van alle aspecten. daarnaast is

slechts 56 procent tevreden over de kwa-

liteit van het eten en drinken. vanwege de

lage tevredenheid is de kwaliteit van het

eten en drinken iets dat aandacht behoeft,

maar vanwege de lage score op belang niet

op de korte termijn. daar tegenover staat

een hoge prioriteit voor de hoogte van de

toegangsprijs. 81 procent van de zwembad-

bezoekers is het erover eens dat dit belang-

rijk is en slechts 55 procent is hierover

tevreden. daarmee scoort de hoogte van de

toegangsprijs qua tevredenheid het laagst

van alle negentien onderzochte aspecten in

dit onderzoek. het is aan de zwembaden om

de hoogte van de toegangsprijs hoog op de

prioriteitenlijst te zetten.

Zwemmen goedkoper dan vrijwel alle andere vrijetijdsactiviteitennaar aanleiding van de lage tevredenheids-

score die de zwembadbezoeker geeft voor

de toegangsprijs, duiken we ter analyse iets

dieper in de materie van de toegangsprijs bij

zwembaden. uit de zwemmonitor blijkt dat

de toegangsprijs voor een zwembadbezoek

doorgaans tussen de 3 en 5 euro ligt. de prijs

van een kaartje is echter verre van kosten-

dekkend. als de werkelijke kosten zouden

Foto

: Kim

de

Bru

ijn


worden doorgerekend, zou de prijs zeker

verdubbelen of verdrievoudigen, en in ver-

schillende gevallen zelfs nog sterker stijgen.

vanuit dat oogpunt bekeken is het enigszins

verbazingwekkend dat zwembadbezoekers

juist over dit aspect het minst tevreden zijn.

een logische verklaring voor die (relatieve)

ontevredenheid is dat het zwembadbezoek

van oudsher zeer sterk wordt gesubsidieerd

en dat men in nederland gewend is geraakt

aan het kunstmatig laag gehouden prijspeil.

andere veel beoefende vrijetijdsactiviteiten

zijn (veel) duurder. zo kost naar de bioscoop

gaan en een film kijken circa 10 euro en een

ticket voor een theatervoorstelling meestal

tussen de 15 en 35 euro (ook sterk gesubsidi-

eerd), afhankelijk van de voorstelling en de

rang van de plaatsen. kaarten voor de grote

populaire musicals zijn nog duurder; 50 euro

is eerder regel dan uitzondering. een ticket

voor de efteling kost 32,50 euro (online). de

uitgaven voor een dagje ‘funshoppen’ kun-

nen ook aardig oplopen. bij de genoemde

uitstapjes komen ook nog de uitgaven voor

kleine (snoep, popcorn, drankje) en grote

(lunch en/of diner) consumpties, wat bij

zwembadbezoek beduidend minder het

geval is. en gezien het grote aantal zwemba-

den en de goede spreiding over het land zijn

de transportkosten voor een zwembadbe-

zoek ook beperkt.

wat maakt nu dat men voor andere uitstap-

jes wel diep(er) in de buidel wil tasten, maar

voor een zwembadbezoek minder? een eer-

ste mogelijke verklaring zit in de aard van

het aanbod van een zwembad, dat gezien

kan worden als niets meer dan een ‘bak met

water’. daarnaast is zwemmen een vrije-

tijdsactiviteit op zich, waarbij men naar

het zwembad gaat om te gaan zwemmen,

hoogstens een drankje nuttigt en daarna

weer richting huis vertrekt. dit staat in

contrast tot eerdergenoemde vrijetijdsbe-

stedingen, zoals theaterbezoek, dat vaak

wordt gecombineerd met een avondje uit

eten en een borrel na afloop. Een derde ver-

klaring waarom men voor een zwembadbe-

zoek niet al te veel wil betalen ten opzichte

van andere vrijetijdsactiviteiten zou kun-

nen liggen in termen van beleving. uit het

onderzoek blijkt immers dat men over de

mogelijkheden tot vermaak en de moge-

lijkheden tot ontsnappen aan de dagelijkse

bezigheden bij een zwembad wel tevreden

is, maar dat het niet heel hoog scoort ten

opzichte van de andere aspecten van het

zwembadbezoek (zie figuur 1). Deze twee

belevingsaspecten scoren bij een bezoek

aan de bioscoop, het theater of het pretpark

naar alle waarschijnlijkheid een stuk hoger

op de tevredenheidsschaal.

Hoe prijselastisch is zwembadbezoek?in ogenschouw nemend dat de zwembad-

bezoeker aangeeft van de negentien onder-

zochte aspecten het minst tevreden te zijn

over de hoogte van de toegangsprijs, terwijl

deze toegangsprijs juist relatief laag is ten

opzichte van andere vrijetijdsbestedingen,

teVredeNheidsoNderzoek zwembadeN

Gebruikte literatuur pine, J. & Gilmore, J. (1999). The

Experience Economy. boston: har-

vard business school press.

van der werff, h. et al. (voorge-

nomen publicatie, zomer 2013).

Zwemmen in Nederland. utrecht/

nieuwegein: mulier instituut/arko

sports media.

Verder lezenZwemmonitor 2012

De eerste publicatie van de Zwemmonitor geeft inzicht in het aantal zwembaden

in Nederland, typen zwembaden en kenmerken van bassins van zwembaden.

Ook geeft het rapport een korte blik op ontwikkelingen rondom de druk op het

zwemwater en de openstelling van zwembaden.

U kunt de publicatie downloaden op www.sportengemeenten.nl op het ‘Visie &

beleidsplein’ onder de sectie ‘Accommodatiebeleid’.

is het interessant om de prijselasticiteit

van het zwembadbezoek te onderzoeken.

dergelijk onderzoek kan de vraag beant-

woorden welke toegangsprijs men wel en

niet bereid is te betalen. zeker tegen de ach-

tergrond van de economische crisis is prij-

selasticiteit bij zwembaden een interessant

onderwerp. Gemeenten moeten immers

bezuinigen en zwembaden zijn de duurste

sportaccommodaties op de gemeentelijke

begroting. een verhoging van de toegangs-

prijs zou in dat perspectief een welkome

bijdrage aan de kosten zijn, zodat het zwem-

bad in stand kan worden gehouden. er zijn

waarschijnlijk weinig huishoudens die posi-

tief reageren op het (mogelijk) verdwijnen

van ‘hun’ zwembad uit hun directe woon-

omgeving. aan de andere kant zijn er veel

huishoudens die het als gevolg van de crisis

moeten doen met een lager vrij besteed-

baar inkomen en die de toegangsprijs voor

een zwembad liever zien dalen dan stijgen.

Spo

rt &

Acc

om

mo

dat

ie

adviseur buitensport

Wij bieden het complete pakket voor aanleg en renovatie van buitensportaccommodaties. Het traject wordt beheerst vanaf het ontwerp tot en met de oplevering van de constructie. Praktische benadering, kennis van normering en con-structies kenmerken onze aanpak. De referenties tonen onze ervaring aan.

veenendaal - elst(gld) - www.buroboot.nl - [email protected] - tel.: 0481-377 165

www.scheldesports.nl

websiteonze nieuweBezoek

Tel. 0113 - 315100 • [email protected]

• Online catalogus

• Online offertes anvragen

• Online bestellingen plaatsen

www.scheldesports.nl

websiteonze nieuweBezoek

Tel. 0113 - 315100 • [email protected]

• Online catalogus

• Online offertes anvragen

• Online bestellingen plaatsen

Wij zijn gespecialiseerd inreparatie en onderhoud vankunststof objecten, zoals:

(water)glijbanen, zwembaden,skatebanen en speeltoestellen.

Poly Vision polyester repair | Postbus 393 | 2400 AJ Alphen a.d. Rijn T: 06 54 71 61 54 | E: [email protected] | I: www.poly-vision.nl

Uw partner in polyester reparatie en onderhoudop locatie

Wij zorgen voor een langerelevensduur van uw object. Kijk ook

eens op onze website voor eenoverzicht van onze projecten.

57

OVerzicht spOrtaccOmmOdaties


de nieuwe multifunctionele accom-

modatie (mfa) in maarssenbroek,

gemeente stichtse vecht, is klaar.

daarmee opent een duurzaam, ener-

giezuinig en multifunctioneel complex

voor sport, ontspanning, wonen en

cultuur. in september 2011 startte de

bouw. vanaf 18 maart 2013 wordt dit

kenmerkende gebouw gefaseerd in

gebruik genomen. dan zijn de sporthal,

het wedstrijdbad, het doelgroepen- en

instructiebad, het peuter/kleuterbad,

het jongerencentrum en de horeca-

voorziening klaar voor gebruik. daarna

volgen in mei/juni de bibliotheek en de

dansstudio. naast deze voorzieningen

voor een breed publiek, zijn er ook 45

(huur)appartementen voor senioren in

de mfa gerealiseerd die door woning-

corporatie portaal worden verhuurd.

op de plek van de oude sportaccommo-

datie bisonsport is daarmee, begeleid

door convisie procesmanagement, een

even uniek als bijzonder gebouw ge -

realiseerd. De officiële opening van

het gehele complex staat gepland voor

14 juni 2013.

NAAM ACCOMMODATIE: SAFARI

soort accommodatie mfa

plaats (gemeente) stichtse vecht

PROJECT

opdrachtgever Gemeente stichtse vecht

architect aGs architecten & planners bv

projectkosten (excl. btw) € 17.000.000

start bouw (datum) september 2011

opleveringsdatum maart 2013

openingsdatum 14 juni 2013

BEDRIJFSNAAM: CONVISIE PROCESMANAGEMENT BV

contactpersoon kees lamberts (adviseur / projectmanager)

adres singel 20

postcode 3984 nz

plaats odijk

telefoon 030 – 657 55 55

e-mail clamberts@convisie

internet www.convisie.nl

multifunctionele accommodatie safari

Nieuw iN 2012

58



sportvloeren st. aloysius college

descol installeert 4.000m² vloeren bij

het st. aloysius college in hilversum.

de nieuwe school heeft een mooie,

gebogen vorm. het is een functioneel

gebouw dat goed aansluit bij het hui-

dige onderwijs, waarbij ruim aandacht

wordt besteed aan het binnenklimaat

en duurzaamheid. de school is opge-

bouwd uit een kelder en twee verdie-

pingen. alle vloeren in de nieuwbouw

van het aloysius zijn geïnstalleerd door

descol sportvloeren. in het gymlokaal

ligt een multifunctionele sportvloer in

de kleur duivenblauw, waarop de leer-

lingen prettig en veilig kunnen spor-

ten en waarop ook andere activiteiten

gehouden kunnen worden.

NAAM ACCOMMODATIE: ST. ALOySIUS COLLEGE

soort accommodatie school

plaats (gemeente) hilversum

PROJECT

opdrachtgever verenigde scholen J.a. alberdingk thijm

bouwonderneming van norel bouwbedrijf, epe

architect sluijmer & van leeuwen, utrecht

oplevering 2012

BEDRIJFSNAAM: DESCOL

contactpersoon Jeroen bontenbal

adres duurstedeweg 7

postcode 7418 ck

plaats deventer

telefoon 0570-854251

e-mail [email protected]

internet www.descol.nl

Nieuw iN 2012

59



fontys sporthogeschool eindhoven

de sportaccommodatie is ingericht

in overleg met de vakdocenten van de

fontys sporthogeschool en is uiter-

mate geschikt voor het (leren) geven

van modern bewegingsonderwijs.

Er is een grote sporthal die in drieën

gedeeld kan worden met akoestische

scheidingspanelen en een sportzaal

ten behoeve van wedstrijdvolleybal en

-basketbal met tribunes. de sportac-

commodatie is tevens voorzien van een

uitdagende tokkelbaan en een sport-

zaal in het centrum van het gebouw met

inkijk van alle zijden. de zaaldelen wor-

den in de avond gebruikt door diverse

verenigingen. er is ook een moderne,

uitdagende klimhal gerealiseerd.

NAAM ACCOMMODATIE: FONTyS SPORTHOGESCHOOL EINDHOVEN

soort accommodatie sporthogeschool

plaats (gemeente) eindhoven

PROJECT

opdrachtgever Gemeente eindhoven

architect mecanoo architecten delft

bouwonderneming mertens bouwbedrijf weert

opleveringsdatum juli 2012

openingsdatum 25 oktober 2012

BEDRIJFSNAAM: JANSSEN-FRITSEN BV

contactpersoon m. deckers

adres berkveld 1

postcode 5709 ae

plaats helmond



internet www.janssen-fritsen.nl

Nieuw iN 2012

60



NAAM ACCOMMODATIE: KyOCERASTADION

soort accommodatie hockeystadion

plaats (gemeente) den haag

PROJECT

opdrachtgever Gemeente den haag en knhb

bouwteam Gemeente den haag, knhb, kYbYs, heijmans

start bouw (datum) medio mei 2014

opleveringsdatum 1 juni 2014 (uniek: realisatie in 10 dagen)

BEDRIJFSNAAM: KyByS BV

contactpersoon Jeroen ebbeng

adres bosscheweg 107-8

postcode 5282 wv

plaats boxtel



internet www.kybys.nl

de gemiddelde supporter van ado den

haag moet zich mogelijk even achter de

oren krabben. het kyocerastadion in

die stad wordt omgetoverd tot een hoc-

keystadion. kYbYs zorgt voor de voor-

bereidingen om het huidige natuurgras

om te bouwen tot een kunstgras hoc-

keyveld. naast het stadion van ado

komt een tijdelijk stadion waar even-

eens een kunstgras veld in komt te lig-

gen. in de stadions wordt in juni 2014

het wk hockey gehouden. ook na het

wk is de klus niet geklaard. het voorne-

men is namelijk om de kunstgrasvelden

in de stadions na het wk te verplaatsen

naar locaties elders in den haag.

Velden wk hockey den haag

Nieuw iN 2012

61



sporthal west - papendal

op sportcentrum papendal is onlangs

de meest duurzame demontabele

sporthal geopend. de door bouwspe-

cialist neptunus ontwikkelde ‘flexolu-

tion’ voldoet namelijk aan de strengste

energie- en milieunormen. het demon-

tabel gebouw biedt optimale isolatie-

waarden. daarnaast geven de speciaal

ontwikkelde wanden een uitstekende

akoestiek, niet onbelangrijk voor de

sporthalgebruikers. de sporthal op

papendal is in enkele weken gebouwd,

de uitstraling en eigenschappen zijn

hetzelfde als die van vast bouw, zonder

dat aan kwaliteit wordt ingeboet. inte-

gendeel. na de gewenste gebruiksperi-

ode kan het gebouw worden gedemon-

teerd of verplaatst. en alle materialen

zijn herbruikbaar: een flexibel én duur-

zaam bouwsysteem door bouwspecia-

list neptunus.

NAAM ACCOMMODATIE: SPORTHAL WEST - PAPENDAL

soort accommodatie multifunctionele sporthal

plaats (gemeente) arnhem

PROJECT

opdrachtgever noc*nsf

architect neptunus bv

bouwonderneming neptunus bv

BEDRIJFSNAAM: NEPTUNUS BV

contactpersoon dhr. l. brouwer

adres neptunuslaan 2

postcode 5995 ma

plaats kessel

telefoon 077 - 4 62 24 44


internet www.neptunus.eu

Nieuw iN 2012

62



NAAM ACCOMMODATIE: SPORTHAL ‘IN DE ROOS’

soort accommodatie sportaccommodatie

wijze van beheer exploitatie door derden

plaats (gemeente) roosendaal

aantal inwoners plaats 67.000

aantal inwoners

verzorgingsgebied

77.000

PROJECT

opdrachtgever Gemeente roosendaal

architect venhoeven cs

aannemer bouwbedrijf boot

start bouw 1 februari 2012

oplevering 2 december 2012

openingsdatum 7 januari 2013

BEDRIJFSNAAM: OLCO MAATSCHAPPELIJK VASTGOED

contactpersoon daan veeze

adres kwekerijweg 2b

postcode 3709 Ja

plaats zeist

telefoon 030 - 693 03 96


internet www.olco.nl

in januari 2013 is de sporthal ‘in de

roos’ in gebruik genomen. begin 2011

stonden de gemeente roosendaal en

olco voor de opgave om, binnen een

zeer krap budget en een zeer snelle

doorlooptijd, een nieuwe sporthal te

ontwikkelen in het zuidoostkwartier te

roosendaal. het Jan tinbergen college

(Jtc), dat naast de sporthal is gereali-

seerd, wordt de hoofdgebruiker van

de sporthal. de opdracht bestaat uit

het realiseren van een sportzaal met

de afmetingen van 24 bij 42 meter, die

opgedeeld kan worden in drie zaalde-

len op de begane grond. op de verdie-

ping zijn twee lo-zalen van 12 bij 21

meter gerealiseerd. het gehele ontwerp

heeft een oppervlakte van 3.556 m²

bvo, verspreid over drie verdiepingen,

waarvan twee verdiepingen zijn voor-

zien van een sportvloer.

sporthal ‘in de roos’

Nieuw iN 2013

63



NAAM ACCOMMODATIE: ARNHEMHAL

soort accommodatie trainingscentrum voor topsporters

wijze van beheer noc*nsf

plaats (gemeente) arnhem

aantal inwoners plaats 149.821

PROJECT

opdrachtgever noc*nsf

architect hooper architects

bouwonderneming pellikaan bouwbedrijf bv

star bouw (datum) 4 oktober 2011

opleveringsdatum 30 oktober 2012

openingsdatum Januari 2013

BEDRIJFSNAAM: PELLIKAAN BOUWBEDRIJF BV

contactpersoon de heer J. hazen

adres dr. hub van doorneweg 95

postcode 5026 rb

plaats tilburg



internet www.pellikaan.com

Een sportgebouw specifiek ontworpen

als trainingscentrum voor topsporters.

het project omvat naast twee gekop-

pelde sporthallen van elk 24 x 44 meter,

een sprinthal van 11 x 130 meter, een

atletiekhal voor de technische num-

mers van 22 x 44 meter en een vecht-

sporthal van 17 x 34 meter.

duurzaamheid is bij de ontwikkeling

van het plan een van de kernthema’s

geweest, het resultaat daarvan spreekt

uit de toegepaste bouwmaterialen en

de gebouwinstallaties. het plan is zoda-

nig ontworpen dat een aantal logische

uitbreidingen eenvoudig mogelijk is.

multisporthal te arnhem-papendal

Nieuw iN 2012

64



NAAM ACCOMMODATIE: HORLEy LEISURE CENTRE

soort accommodatie leisurecentrum

wijze van beheer Gemeentelijk

plaats (gemeente) horley (uk)

PROJECT

opdrachtgever reigate and banstead borough council

architect s&p architects

bouwonderneming pellikaan construction ltd

bouwkosten (excl. btw) £ 7.500.000

star bouw (datum) 23 augustus 2010

opleveringsdatum 28 december 2011

openingsdatum januari 2012




postcode 5026 rb

plaats tilburg




een oud schoolgebouw is gesloopt voor

het nieuwe publieke leisurecentrum in

horley. de nieuwe faciliteiten omvatten

een 25 meter bad met een instructiebad,

4-baans sporthal, een fitnessruimte,

een aerobicsstudio en bijbehorende

kleedfaciliteiten en receptie. de toe-

gangsweg naar de aangrenzende voet-

balclub ligt binnen de perceelsgrens en

werd open gehouden voor de spelers en

publiek gedurende het project.

het gebouw heeft een a-status inzake

duurzaamheid verworven dankzij het

toepassen van verschillende energie-

zuinige maatregelen zoals: een ver-

brandingsinstallatie voor houtsnip-

pers en houten pellets, het afdekken

van de zwembaden, zonnepanelen en

daglichtgereguleerde lichtarmaturen.

Het UV-filtersysteem halveert de beno-

digde hoeveelheid chloor. het gebouw

is gemaakt van beton met gelami-

neerde houten balken, kolommen en

dak- en wandpanelen. Meer dan 90%

van het vrijgekomen sloopmateriaal

van de oude school werd teruggewon-

nen of gerecycled.

horley leisure centre (uk)

Nieuw iN 2012

65



NAAM ACCOMMODATIE: SPORTCOMPLEx OUDE- EN NIEUWEHORNE

soort accommodatie sportcomplex

wijze van beheer Gemeentelijk

plaats (gemeente) oude & nieuwehorne

PROJECT

opdrachtgever Gemeente heerenveen

architect strategie architecten


bouwkosten (excl. btw) 4.550.000

star bouw (datum) 18 april 2012

opleveringsdatum 30 november 2012

openingsdatum 11 januari 2013




postcode 5026 rb

plaats tilburg




in nieuwehorne is een duurzaam sport-

complex gerealiseerd met onder meer

sporthal, tennisclubhuis, tennisvelden,

(kunst)grasvelden en grastrimbaan. op

allerlei manieren zette pellikaan duur-

zame technieken in en hergebruikte

materialen. het energieverbruik zo

laag mogelijk houden is een belangrijke

succesfactor bij de exploitatie. blikvan-

ger vormt het groene, golfvormige dak

van de sporthal, dat gedeeltelijk een

energiedak is waarmee de hal wordt

verwarmd. de groene vlakken op de

zijwanden van de sporthal geven een

luchtfoto weer van het omliggende

landschap. opvallend is dat materialen

en gras van de bestaande voetbalvel-

den werden hergebruikt. bewegingsen-

soren zorgen dat de verlichting en het

ventilatiesysteem in de sporthal geen

energie verspillen wanneer de ruimte

niet in gebruik is.

sportcomplex te Nieuwehorne

Nieuw iN 2012

66



25 meter wedstrijdbaden, een doel-

groepenbad, een kleuterbad en een

gecombineerd doelgroepen- en recre-

atiebad. dit wordt aangevuld met een

binnenglijbaan, restaurant, tribune en

meerdere ruimten voor verenigingen

en fitness. In het zwembad zijn verschil-

lende duurzame maatregelen gereali-

seerd die energie, water en onderhoud

besparen. dit zijn onder meer een opti-

male ligging ten opzichte van de zon,

lage druk filters, warmte terugwinning

via de afgevoerde lucht, hergebruik

van warmtedamp om lucht en water

te verwarmen, extra isolatie, een grijs

watersysteem, gehele accommodatie

in led-verlichting, aansluiting op een

biomassa-installatie, een zonneboiler

en 2.550 m² aan zonnepanelen. door

deze maatregelen hoort dit zwembad

tot de meest energiezuinige zwemba-

den die op dit moment kunnen worden

gerealiseerd.

zwembad de Vrolijkheid

NAAM ACCOMMODATIE: DE VROLIJKHEID

soort accommodatie zwembad

wijze van beheer optisport

plaats (gemeente) zwolle

aantal inwoners plaats > 120.000

PROJECT

opdrachtgever Gemeente zwolle

architect pos4 architektur / städtebau


bouwkosten (excl. btw) 14.900.000

star bouw (datum) 9 mei 2011

opleveringsdatum 12 oktober 2012

openingsdatum 18 oktober 2012




postcode 5026 rb

plaats tilburg

bezoekadres 013-4657600



Nieuw iN 2012

67



nieuwbouw huis van ontmoeting

en sport te demen. van der heijden

bouw en ontwikkeling had zowel de

verantwoording voor de engineering

als build. in de prijsvraag hebben wij

een EPC (Energie Prestatie coëfficiënt)

van 50% bereikt. Dit wil zeggen 50%

boven de wettelijke uitgangspunten.

belangrijk onderdeel van het gebouw

is de nieuwbouw van de kleed- en

club accommodatie van omni sportclub

demen, deursen, langel, kortweg sddl.

verder is er in het multifunctionele

gebouw een kantine, ruimte voor

toneel- en dansvoorstellingen en repe-

tities. ook clubs kunnen er terecht voor

yoga les, vergaderingen, kaarten, hand-

werken of om carnaval te vieren. door

het gebouw slim in te delen, heeft het

ruimte voor al deze activiteiten.

huis van ontmoeting en sport ‘onder d’n plag’

NAAM ACCOMMODATIE: HUIS VAN ONTMOETING EN SPORT ‘ONDER D’N PLAG’

soort accommodatie multifunctionele accommodatie

plaats (gemeente) demen, gemeente oss

PROJECT

opdrachtgever Gemeente oss

architect architectenbureau hendriks bna te heesch

bouwonderneming van der heijden bouw en ontwikkeling

start bouw (datum) december 2011

opleveringsdatum Juni 2012

BEDRIJFSNAAM: VAN DER HEIJDEN BOUW EN ONTWIKKELING

contactpersoon de heer a.a. van de braak

adres postbus 52

postcode 5374 zh

plaats schaijk

bezoekadres industriepark 8


internet www.vd-heijden.nl

Nieuw iN 2012

68



NAAM ACCOMMODATIE: A.J. SCHREUDERSCHOOL

soort accommodatie school met sportzaal (dubbele gymzaal)

plaats (gemeente) rotterdam

PROJECT

opdrachtgever stichting pcbo te rotterdam-zuid

architect korteknie stuhlmacher architecten, rotterdam

bouwonderneming van der heijden bouw en ontwikkeling

start bouw (datum) Juni 2011


BEDRIJFSNAAM: VAN DER HEIJDEN BOUW EN ONTWIKKELING

contactpersoon de heer a.a. van de braak

adres postbus 52

postcode 5374 zh

plaats schaijk

bezoekadres industriepark 8


internet www.vd-heijden.nl

nieuwbouw van een school voor zeer

moeilijk lerende kinderen met een

sport zaal, welke in 2 gymzalen kan

worden verdeeld. het complex bestaat

uit twee gedeelten, een gedeelte waar

de kleedkamers en dergelijke gesitu-

eerd zijn en de sportzaal zelf. de nieuwe

school bestaat uit twee volumes die

onderling overhoeks zijn verbonden,

de eigenlijke school en de nieuwe

sportzaal. het is onze ambitie om een

duurzame school te bouwen. de plat-

tegronden zijn flexibel en kunnen op

termijn ook geschikt worden gemaakt

voor andere typen onderwijs. de een-

voudige, stevige baksteenarchitectuur,

de toepassing van hout als materiaal

voor constructie én afwerking en het

installatieconcept sluiten hierop aan.

constructief is de school een combina-

tie van conventionele massieve wan-

den en vloeren met een dak van hout.

de sportzaal wordt uitgevoerd met

houten gelamineerde liggers en met

een akoestische wanden dakconstruc-

tie. de plint rondom het hele gebouw

wordt versierd met keramische tegels

in verschillende zwart-witte patronen

a.J. schreuderschool

en biedt ruimte aan de kunstzinnige

inbreng van de op kunstgebied verras-

send productieve leerlingen. naast het

schoolgebouw is een buitenberging/

fietsenstalling gebouwd van 25 x 3

meter.

Nieuw iN 2012

69



NAAM ACCOMMODATIE: SPORTCENTRUM DE KOEKOEK

soort accommodatie zwembad, sporthal

plaats (gemeente) vaassen, gemeente epe

PROJECT

opdrachtgever stichting sportcentrum de koekoek

architect ir. h. meulenbelt

bouwonderneming van norel bouwgroep

bouwkosten (excl. btw) € 6.510.000

start bouw (datum) Juli 2010

opleveringsdatum zwembad voorjaar 2012 / sporthal maart 2013

BEDRIJFSNAAM: WIND DESIGN & BUILD / WIND ARCHITECTEN ADVISEURS

contactpersoon dhr. p. schievink

adres postbus 160

postcode 9200 ad

plaats drachten

telefoon 0512- 571 475


internet www.waa.nu

sportcentrum de koekoek bestaat uit

een zwembad en een sporthal (totaal

6.444 m²). fasegewijs is de accommoda-

tie geheel vervangen met toevoeging

van een recreatiebassin en fysiothe-

rapie. de exploitatie van het complex

gaat gedurende de bouw gewoon door.

het gebouw biedt onderdak aan onder-

wijs, verenigingssport en recreanten.

sportcentrum de koekoek

W I N D A R C H I T E C T E N A D V I S E U R S

Nieuw iN 2012

70



NAAM ACCOMMODATIE: MARNE COLLEGE

soort accommodatie vmbo school

plaats (gemeente) bolsward

PROJECT

opdrachtgever Gemeente bolsward en cvo zuid-west fryslân

architect ir. b. huitsing

bouwonderneming bouwgroep dijkstra draisma

bouwkosten (excl. btw) € 5.200.000, inclusief installaties

start bouw (datum) december 2008

opleveringsdatum 7 januari 2010



adres postbus 160

postcode 9200 ad

plaats drachten

telefoon 0512- 571 475


internet www.waa.nu

het marne college in bolsward is een

opvallend gebouw en heeft met de

komst van deze nieuwbouw naast

de bestaande school voor havo/vwo

en vmbo-tl een meer campusachtige

opzet. het beroepsgericht vmbo-onder-

wijs vindt binnen deze nieuwe school

plaats. vanaf het derde leerjaar worden

school en werk geïntegreerd in de zoge-

noemde schoolbedrijven: technologie,

transport, handel & administratie, zorg

& welzijn en sport/dienstverlening &

veiligheid. leerlingen werken samen in

een bedrijfsstructuur en het marne col-

lege werkt samen met het bedrijfsleven.

marne college


Foto

’s: G

era

rd v

an

Be

ek

Fo

tog

rafi

e

Nieuw iN 2012

71



NAAM ACCOMMODATIE: THEATER VAN DE SPORT (TOPSPORTHAL LANDSTEDE)

soort accommodatie topsporthal, inclusief kantoor

plaats (gemeente) zwolle

PROJECT

opdrachtgever landstede

architect dhr. p. schievink avb

bouwonderneming moes bouwgroep

bouwkosten (excl. btw) € 9.000.000

start bouw (datum) maart 2009

opleveringsdatum juli 2010



adres postbus 160

postcode 9200 ad

plaats drachten

telefoon 0512- 571 475


internet www.waa.nu

landstede is een op-en-top sportcom-

plex met heel veel extra gebruiksmo-

gelijkheden. daarnaast betreft het een

verbouw-/renovatieproject waar een

oude betonnen opslaghal is getransfor-

meerd naar het ‘theater van de sport’.

logistiek en wat betreft ontwerp een

zeer lastige opgave maar voor ons

bureau, met sportvoorzieningen als

een van de expertises, een enorme uit-

daging met, wat betreft de opdracht-

gever, een fantastisch resultaat.

theater van de sport (topsporthal landstede)


Foto

’s: G

era

rd v

an

Be

ek

Fo

tog

rafi

e

Nieuw iN 2012

72



NAAM ACCOMMODATIE: HET DE MIRANDABAD

soort accommodatie zwembad

plaats (gemeente) amsterdam

PROJECT

opdrachtgever Gemeente amsterdam

architect dhr. p. schievink

bouwonderneming bot bouw bv


start bouw (datum) Juni 2013

opleveringsdatum december 2013


contactpersoon dhr. ing. m. copinga

adres postbus 160

postcode 9200 ad

plaats drachten

telefoon 0512- 571 477


internet www.windgroep.nl

design, build, maintain. totale bouw-

kundige en technische renovatie van

subtropisch zwembad, 25-meterbassin

en diverse buitenbaden. aanleg van een

waterspeeltuin en een 85 meter lange

waterglijbaan (1e verdieping) behoort

tot de modernisatie. vanaf 2014 volgt

een 10-jarig onderhoudscontract.

de mirandabad

Nieuw iN 2012

73



sportcentrum onderdak

design, build, maintain, operate. hét

sportcentrum van schouwen-duive-

land. de accommodatie van maar liefst

12.000 m² biedt onderdak aan een

sporthal (4 zaaldelen), een tennishal (3

banen), een turnhal en een zwembad

(25 meterbassin, instructie- en peuter-

bassin). vanaf 2014 volgt een beheer- en

onderhoudsperiode van 20 jaar.

NAAM ACCOMMODATIE: SPORTCENTRUM ONDERDAK

soort accommodatie sportcentrum

plaats (gemeente) zierikzee, gemeente schouwen-duiveland

PROJECT

opdrachtgever Gemeente schouwen-duiveland

architect dhr. p. schievink

bouwonderneming bouwgroep peters bv

exploitatie laco nederland


start bouw (datum) maart 2013




adres postbus 160

postcode 9200 ad

plaats drachten

telefoon 0512- 571 477



Nieuw iN 2012

74



Nieuw iN 2012

ons Gebouw

design, build. multifunctioneel centrum

met een keur aan maatschappelijke

functies: dokterspost, GGd, jeugdwerk,

bibliotheek, speluitleen, kinderdagver-

blijf en buitenschoolse opvang. hoog-

waardige bouwkundige en technische

installaties maken het gebouw duur-

zaam, comfortabel en energiezuinig.

NAAM ACCOMMODATIE: ONS GEBOUW

soort accommodatie multifunctioneel centrum

plaats (gemeente) lekkerkerk, gemeente nederlek

PROJECT

opdrachtgever Gemeente nederlek

architect dhr. h. van schie

bouwonderneming peltenburg bouwmij bv


start bouw (datum) april 2011

opleveringsdatum december 2011



adres postbus 160

postcode 9200 ad

plaats drachten

telefoon 0512- 571 477



Foto

’s: G

era

rd v

an

Be

ek

Fo

tog

rafi

e


het debat over lokaal sportbeleid is meer dan

ooit noodzakelijk in de onzekere, complexe en

uitdagende tijd waarin we ons nu bevinden. ik

doel dan vanzelfsprekend op de economische

crisis en daarmee gepaard gaande landelijke en

lokale bezuinigingen, maar ook op de positione-

ring van sport in het regeerakkoord. het kabinet

heeft (voorlopig) een streep gezet door de ambi-

tie om de olympische spelen naar nederland te

halen. tegelijkertijd is er echter niet bezuinigd op

de sportbegroting en wordt sport op ongebrui-

kelijke plekken in het regeerakkoord genoemd,

zoals bij sociale zaken. bovendien zet het kabinet

in op meer geld voor de sport via de kansspelen.

de lokale bezuinigingen, de in het verschiet lig-

gende gemeenteraadsverkiezingen, de decentra-

lisaties (o.a. op het gebied van de jeugdzorg) en

het nationale preventie programma maken het

lokale sportbeleid voor de komende jaren een

spannend speelveld. noc*nsf propageert daar-

bij wijkgedifferentieerd integraal lokaal sportbe-

leid (lees: kernen bij plattelandsgemeenten).

uit onze database van 4,9 miljoen leden van

sportclubs op postcodeniveau blijkt dat er grote

verschillen zijn tussen wijken op het gebied

van (georganiseerde) sportdeelname. dit hangt

samen met de grote verschillen in leeftijdsop-

bouw, sociaaleconomische status en leefstijl op

wijkniveau. u weet bovendien beter dan ik dat

er ook grote verschillen zijn in de kwantiteit en

kwaliteit van het sportaanbod tussen wijken.

ten slotte blijkt uit onderzoek dat nederlanders

het liefst op maximaal tien minuten van hun huis

willen sporten (in de eigen wijk dus).

integraal ziet noc*nsf op twee niveaus. op

beleidsniveau betekent integraal het wer-

ken met plannen die gericht zijn op meerdere

beleidsvelden tegelijk: het kan, met sport als

aangrijpingspunt, gaan om onder andere ruim-

telijke ordening, leefbaarheid, sociale zaken,

onderwijs, gezondheid, ouderen, sociale cohesie

en jeugdzorg. sport kan positief bijdragen aan

de doelstellingen op al deze beleidsterreinen.

op mensniveau gaat het om het samenbrengen

en samen laten werken van verschillende groe-

pen: de voorzitters van de sportverenigingen, de

fitnessondernemer, de directeur van de basis-

school, de huisarts, het uwv en de woningbouw-

vereniging. de gemeente is hierbij de regisseur.

het is daarbij essentieel dat de plannen geza-

menlijk worden ontwikkeld; het venijn zit dan

ook in de start.

uit onderzoek blijkt dat 90 procent van de neder-

landers wil sporten (nu 65%). NOC*NSF zet in op

10 procent meer in elke wijk in 2016. in sommige

wijken gaat het dan om het realiseren van een

schoolsportvereniging, een richard krajicek

playground en een vmbo-schoolsportcompe-

titie, omdat zelfs de jeugd daar niet sport. in

andere wijken is het zaak om vooral volwasse-

nen te bereiken met concepten als bedrijfssport,

gezinssport, 35+-voetbal en start to run. voor

ouderen zijn er beproefde concepten zoals de

via vierdaagse en denken en doen.

Graag ga ik met u in gesprek over bovenstaande

en nog veel meer. voel u dan ook vrij om te

reageren naar [email protected] of via

twitter: @eriklenselink.

columN erik leNseliNk

wijkgedifferentieerd

integraal lokaal

sportbeleid

enige weken geleden werd

ik gevraagd om columnist te

worden in het vernieuwde blad

van de vereniging sport en

Gemeenten. dit verzoek voelt

als waardering voor het feit dat

noc*nsf en ik in het bijzonder

de afgelopen jaren veel hebben

geïnvesteerd in de relatie met

gemeenten. dit komt weer

voort uit ons nieuwe beleid (de

sportagenda 2013-2016), waarin

de sport nog veel explicieter

dan daarvoor aangeeft dat het

bereiken van haar sportparti-

cipatiedoelstelling (verhogen

van 65% naar 75%) alleen kan

in nauwe samenwerking met

de gemeenten in nederland.

sportbeleid is immers voor een

groot deel lokaal beleid. voor mij

is deze column een extra kans

om in gesprek te komen met de

sportbeleidsmakers op lokaal

niveau. ik wil mijn columns inzet-

ten om het gezamenlijke gesprek

met gemeenten over effectief

sportbeleid te versterken.

columN

76

Korte berichten


onderzoek verwey-Jonker instituut

betere sfeer op de sportvereniging door ‘sportpedagoog’

op twee rotterdamse sportverenigingen is

het gedrag van jeugdleden verbeterd sinds

de ondersteuning van een pedagogisch co-

ordinator. ondersteuning op pedagogisch

terrein leidt verder tot meer betrokken

ouders en een kleiner verloop onder jeugd-

leden. dit concludeert het verwey-Jonker

instituut, dat de werkzaamheden van

de ‘sportpedagoog’ tussen 2010 en 2012

onderzocht.

de pedagogisch coördinator onder-

steunde twee voetbalverenigingen uit

rotterdam-iJsselmonde. op initiatief van

deelgemeente iJsselmonde en rotterdam

sportsupport ontstond de functie drie jaar

geleden als tegenreactie op de toename

van geweld en criminaliteit bij de sport-

verenigingen. de pedagogisch coördinator

constateerde dat sportverenigingen een

belangrijke plek zijn voor het signaleren

van opvoed- en opgroeiproblemen. trainers

en leiders werden pedagogische vaardig-

heden bijgebracht om hiermee om te gaan.

het onderzoek toont aan dat jeugdleden

bekender zijn geworden met gedragsregels

en er meer waarde aan hechten. daar-

naast zijn de pedagogische en didactische

vaardigheden van trainers uitgebreid. zij

kunnen afwijkend gedrag beter signaleren

en weten hoe ze ermee om kunnen gaan.

vooral clubs in wijken met vrij veel soci-

aaleconomische problemen kunnen baat

hebben bij pedagogische ondersteuning,

zoals hulp bij het optuigen van plannen en

beleid en het dienen als vraagbaak voor

trainers en als back-up bij incidenten. de

onderzoeksresultaten staan in de publica-

tie Sportclubs in de jeugdketen. De moge-

lijkheden van pedagogische ondersteuning

van sportverenigingen (te downloaden op

www.verwey-jonker.nl).

hospitalitY group neemt adviesactiviteiten andres cum suis over

hospitality Group heeft overeenstemming

bereikt met de aandeelhouders van andres

cum suis voor de overname van hun advies-

praktijk in welzijn en sport(accommoda-

ties). de dienstverlening van andres cum

suis gaat zich de komende jaren volledig

concentreren op project-, proces- en pro-

grammamanagement. als gevolg daarvan

worden de diensten van het adviesteam

volledig geïntegreerd in hospitality consul-

tants, de adviestak van hospitality Group.

hospitality Group is gespecialiseerd in het

verbeteren van het dienstverleningsrende-

ment in hospitality, facility management

en huisvesting. met de overname van de

adviesactiviteiten van andres cum suis

versterkt hospitality Group haar oplossin-

gen voor opdrachtgevers in het maatschap-

pelijke domein, zoals welzijn, cultuur, sport

en onderwijs. hospitality consultants en

andres cum suis zijn beide al vele jaren

toonaangevende bureaus voor strategi-

sche en operationele vraagstukken rondom

welzijn en sport en werken voor een groot

aantal gemeenten in nederland

rotterdam niet genomineerd voor jeugd olYmpische spelen 2018

rotterdam is niet genomineerd voor de or-

ganisatie van de Jeugd olympische spelen

in 2018. de steden Glasgow, buenos aires

en medellin zijn wel genomineerd. op 4 juli

Sport & Maatschappij

korte berichteN

Foto

: Sto

ck.x

chn

g


2013 besluit het ioc welke stad de Youth

olympic Games 2018 zal organiseren. zowel

experts als het ioc hadden groot vertrou-

wen in de kracht van het rotterdamse bid,

vanwege de compactheid, het gebruik

van bestaande accommodaties en het

innovatieve educatieve programma voor

jongeren. rotterdam kon het ioc echter

niet overtuigen van de door het comité

gewenste financiële zekerheden. Stich-

ting Youth olympic Games rotterdam, de

gemeente en noc*nsf betreuren de keuze

van het ioc. de spelen hadden de potentie

een sterke impuls voor rotterdam-zuid

te zijn. het had jongeren in rotterdam en

ver daarbuiten kunnen inspireren om hun

talenten te ontdekken en het beste uit

zichzelf te halen op het gebied van sport,

cultuur, vrijwilligerswerk of onderwijs.

provincie noord-holland en gemeenten tekenen regionaal convenant sport

op 27 februari 2013 hebben vertegenwoor-

digers van zeven noord-hollandse gemeen-

ten en de provincie noord-holland het re-

gionaal convenant sport ondertekend. dit

convenant richt zich op het verbeteren van

het topsportklimaat, talentontwikkeling in

samenhang met breedtesport, kennisde-

ling en het verbinden van sport en bedrijfs-

leven. door samenwerking op te zoeken

willen de gemeenten alkmaar, edam-vo-

lendam, hoorn, medemblik, oostzaan,

purmerend en zaanstad effectiever en

efficiënter kunnen werken op sportgebied.

de provincie speelt hierbij een faciliterende

rol. het is voor andere noord-hollandse ge-

meenten mogelijk om in een later stadium

tot het convenant toe te treden. met het

vaststellen van het convenant is een eerste

stap naar verdere samenwerking gezet. in

de komende periode zullen de deelnemers

zich richten op het uitwerken van concre-

te plannen die binnen de regio’s worden

opgepakt. deze plannen zullen zich richten

op talentontwikkeling, accommodaties en

evenementen.

bokaal topsportgemeente 2012 voor ’s-hertogenbosch

’s-hertogenbosch is topsportgemeente van

2012. wethouder huib van olden ontving

begin maart de bijbehorende bokaal en

een sportief kunstwerk. hij beschouwt

de prijs als een erkenning voor het lokale

sportklimaat en vindt het een bewijs dat de

gemeente een aantal uitblinkende vereni-

gingen heeft. de prijs werd voor de achtste

keer uitgereikt.

’s-hertogenbosch bleek afgelopen jaar

de beste sportieve prestaties te hebben

gekend, gemeten over 41 nationale topcom-

petities. dankzij de uitmuntende prestaties

van negen verenigingen op het hoogste ni-

veau bleef ’s-hertogenbosch de vier overige

genomineerden voor. dit waren landsmeer,

zwolle, edam-volendam en laren. meer

informatie over de verkiezing en de volle-

dige ranglijst van 2012 zijn te vinden op de

website www.topsportgemeente.nl.

gemeente tilburg laat buurtbeWoners nieuWe bestemming voormalig dierenverblijf bepalen

het harmoniepark ligt midden in het

centrum van tilburg, waar tot voor kort

een kinderboerderij gehuisvest was.

enkele maanden geleden kreeg de plek

een nieuwe bestemming van de gemeente.

de omwonenden, die overlast ondervon-

den van het dierenverblijf, mochten de

nieuwe bestemming bepalen. de buurt was

overtuigd dat het harmoniepark een plaats

voor kinderen moest blijven, want in het

centrum zijn geen andere speelgelegenhe-

den. daarop hebben buurtbewoners zelf

een leverancier gezocht en een plan laten

maken voor het plein. daarmee zijn ze naar

de gemeente gegaan, die het budget had

om de plannen op deze wijze uit te voeren.

de speelplek is in korte tijd en zonder

weerstand van omwonenden tot stand

gekomen, juist doordat de buurt betrokken

is bij de realisatie van het plein. om te voor-

komen dat er in de avonduren overlast van

hangjeugd zou komen, heeft de gemeen-

te een afsluitbaar hek om de speeltuin

geplaatst.

Foto

: ya

lp

Sport & Maatschappij


VereNiGiNGsmoNitor

met behulp van een al eerder opgezette verenigingsmonitor heeft de gemeente arnhem samen met

het mulier instituut nu ook een vitaliteitsindex ontwikkeld. daarin kunnen arnhemse sportverenigin-

gen geclassificeerd worden op grond van hun kracht en hun bijdrage aan het gemeentelijk sportbeleid.

de Verenigingsmonitor als basis voor nieuw sportbeleid

arNhem eN mulier iNstituut

oNtwikkeleN VitaliteitsiNdex

tekst: Denise Simonse,

Lucas Hullegie

(Sportbedrijf Arnhem) en

Janine van Kalmthout

(Mulier Instituut)

in de nieuwe sportvisie voor de gemeente

arnhem is een belangrijke rol weggelegd

voor sportorganisaties. sportverenigingen

worden gezien als een belangrijke samen-

werkingspartner en speler in het lokale

sportveld, waar nog niet het volledige

potentieel van wordt benut. om sportver-

enigingen beter te kunnen benutten als

samenwerkingspartner is er behoefte aan

een goed inzicht in de kracht van de diverse

sportverenigingen en hun mogelijkhe-

den en onmogelijkheden. hiertoe heeft de

gemeente arnhem in samenwerking met

het mulier instituut een verenigingsmonitor

uitgezet, waarin aandacht is voor de stand

Foto

: Sp

ort

be

dri

jf A

rnh

em


van zaken bij sportverenigingen in arnhem

en hun mogelijkheden en bereidheid om bin-

nen het sportbeleid als samenwerkingspart-

ner van de gemeente arnhem te fungeren.

met behulp van deze verenigingsmonitor

is samen met het mulier instituut een vita-

liteitsindex ontwikkeld om verenigingen te

kunnen classificeren en een ‘op maat’ bena-

dering te kunnen toepassen. in dit artikel

gaan we na een korte introductie van het

sportbeleid in de gemeente arnhem in op

de waarde van deze vitaliteitsindex voor

het sportbeleid, zowel voor wat de onder-

steuning van verenigingen als voor wat de

inzet van verenigingen als samenwerkings-

partner betreft.

Sportvisie Arnhem: 75 procent sporters in 2016de gemeente arnhem heeft in haar nieuwe

visie op sport en bewegen vijf beleidsdoelen

vastgesteld:

• vitalere sportverenigingen en sportor-

ganisaties, inclusief stichtingen;

• bewegen en sporten beter bereikbaar

maken voor iedereen, met speciale aan-

dacht voor de jeugd;

• meer aandacht voor de relatie tussen

breedtesport en (sub)topsport;

• meer sportiviteit en respect binnen de

sport;

• kwalitatief goede en laagdrempelige

sportaccommodaties.

de bovenstaande doelen staan in het teken

van één ambitie: het verhogen van de sport-

participatie in arnhem van 64 procent in

2011 naar 75 procent in 2016. dat betekent

dat drie op de vier arnhemmers minimaal

twaalf keer per jaar aan sport doen in 2016.

De vitale verenigingbinnen de nieuwe visie op sport en bewegen

nemen sportverenigingen en sportorganisa-

ties inclusief stichtingen een centrale plaats

in. de vitale vereniging kenmerkt zich door

haar hedendaags toekomstgericht vereni-

gingsbeleid. zij is niet alleen op zichzelf

gericht, maar heeft oog voor haar directe

omgeving en haar maatschappelijke positie

in de stad. Hiervoor creëert zij een sporten

activiteitenaanbod dat niet alleen bijdraagt

aan sportiviteit, gezondheid en welbevin-

den van de eigen leden, maar ook van de rest

van de bevolking in de wijk of stad.

de gemeente arnhem ambieert dat vereni-

gingen vitaal zijn, blijven of worden. om de

vitale rol van sportorganisaties te stimule-

ren en te versterken wordt ingezet op:

• de introductie van de vitale vereniging;

• het versterken van de vitaliteit van

sportverenigingen;

• het stimuleren dat sportverenigingen

hun maatschappelijke rol oppakken in

samenwerking met onderwijs, welzijn

en wijk(verenigingen);

• het vergroten van de dienstverlening

naar verenigingen;

• het laten aansluiten van het sportaan-

bod bij de maatschappelijke vraag.

Interactief ontwikkelingsprocesom zicht te krijgen op de stand van zaken bij

de sportverenigingen maakt de gemeente

gebruik van de verenigingsmonitor van het

mulier instituut. de verenigingsmonitor is

een uitgebreide vragenlijst waarin de stand

van zaken bij sportverenigingen (en stich-

tingen) wordt gemeten op verschillende

terreinen, zoals ledenontwikkeling, kader,

financiën, beleid, sportaanbod en onder-

steuningsbehoefte. er is de mogelijkheid

om op basis van de actualiteit modules toe

te voegen, bijvoorbeeld over sportiviteit en

respect. op basis van deze verenigingsmoni-

tor worden knelpunten en ontwikkelingsmo-

gelijkheden bij sportverenigingen zichtbaar.

in 2010 heeft arnhem een eerste vereni-

gingsmonitor uitgevoerd. deze is in 2012

VitaliteitsiNdex

Tabel 1. Invulling criteria Vitaliteitsindex

CRITE-

RIA

STRATEGIE KWALITEIT EN

CONTINUïTEIT

MAATSCHAPPELIJK

ACTIEF

ACTIEF

VRIJWILLIGERSBELEID

AA

NW

EZ

IG/B

ES

CH

IKB

AA

R:

Jaarplan(ning) Jaarlijks positief

financieel

resultaat

erkenning

maatschappelijke

functie

bewust actief op

behoud vrijwilligers

lange termijn

visie (missie/visie)

ruimte voor

onverwachte

uitgaven

sportwijs+8 opleiding & werving

financieel plan sportaanbod samenwerking

met partners/

inspelen op

maatschappelijke

ontwikkelingen

vrijwilligersplan

aanwezig

beleidsplannen,

-doelstellingen &

speerpunten

voldoende

gecertificeerde

trainers

voldoende

vrijwilligers

transparantie

gezonde financiën

schaduwlijst

vervangers

vacatures/

knelpunten kader

beschikbaarheid

accommodatie

kwaliteit

accommodatie

Spo

rt &

Maa

tsch

app

ij


100%

80%

60%

40%

20%

0%Kwaliteit en continuiteit Strategie Maatschappelijk actief Actief

vrijwilligersbeleid

UitmuntendGoedVoldoendeOnvoldoende

Figuur 1. Verdeling scores per vitaliteitscriterium (percentage verenigingen, n=11)

Figuur 2. Indeling verenigingen in groeimodel

vitaliteit (percentage verenigingen, n=11)

KwetsbaarVitaal Maatschappelijkbetrokken

Gezond

Vitaal

saties in arnhem inhoudt.

om die reden zijn bijeenkomsten belegd en

individuele gesprekken gevoerd met de ver-

schillende partners en verenigingen om tot

overeenstemming te komen over de bete-

kenis van vitaliteit van sportorganisaties

en de verschillende aspecten hiervan. dit

heeft als onderlegger gediend om de crite-

ria rond vitaliteit aan te scherpen. vervol-

gens heeft sportbedrijf arnhem in opdracht

van de interne beleidsafdeling van de

gemeente drie brainstormsessies georgani-

seerd met uiteenlopende professionals van

de gemeente arnhem en het mulier insti-

tuut. in deze bijeenkomsten zijn de criteria

inhoudelijk beschreven en uitgewerkt in

een aantal items die onderdeel zijn van de

verenigingsmonitor of hierin opgenomen

zijn. op die manier kunnen ontwikkelingen

de komende jaren via herhaalde metingen

worden gevolgd.

vervolgens zijn de criteria en de onderlig-

gende items gelabeld ten aanzien van de

zwaarte (het belang) binnen de vitaliteitsin-

dex. de regie voor de ontwikkeling van de

vitaliteitsindex lag bij het mulier instituut.

de ontwikkeling ervan heeft plaatsgevon-

den vanuit een hechte samenwerking met

sportbedrijf arnhem en de beleidsafdeling

van de gemeente arnhem. deze mix van

wetenschap, beleid en praktijk heeft geleid

tot een gedragen en toegankelijke index

voor arnhemse sportverenigingen.

herhaald. de resultaten uit de verenigings-

monitor bieden mogelijkheden om de vita-

liteit van sportverenigingen te bepalen. om

dit te kunnen doen dient er echter wel con-

sensus te zijn over wat aspecten van vitali-

teit zijn. om de vitale rol van sportorganisa-

ties te kunnen stimuleren en versterken is

het daarom van belang om gezamenlijk te

bepalen wat die vitale rol van sportorgani-

Het meten van vitaliteitde vitaliteit van de arnhemse sportvereni-

gingen wordt gemeten met behulp van de

verenigingsmonitor. op basis van de ant-

woorden in de verenigingsmonitor wordt

per vereniging gekeken naar de scores op

de vier criteria die samen de vitaliteitsindex

vormen: 1. kwaliteit en continuïteit, 2. stra-

tegie, 3. maatschappelijk actief en 4. actief

vrijwilligersbeleid (tabel 1).

op elk van de vier criteria kan een vereniging

onvoldoende, voldoende, goed of uitmun-

tend scoren. de combinatie van de scores

op de vier criteria bepaalt de plaatsing van

een vereniging in één van de vier benoemde

segmenten: 1. de kwetsbare sportvereni-

ging, 2. de gezonde sportvereniging, 3. de

vitale sportvereniging of 4. de vitale, maat-

schappelijk betrokken sportvereniging.

Toetsing van vitaliteitom de vitaliteitsindex te toetsen is eerst

een pilot uitgevoerd onder elf sterk van

elkaar verschillende verenigingen. na het

doorrekenen van de resultaten in de vitali-

teitsindex bleek dat de monitor daadwerke-

lijk het gewenste en benodigde inzicht gaf

in de vitaliteit van de verenigingen voor de

gemeente. zo werd per criterium de score in

beeld gebracht (figuur 1).

uit de pilot bleek dat de verenigingen het

best scoren op het criterium ‘maatschappe-

VitaliteitsiNdex

Foto

: sp

ort

be

dri

jf a

rnh

em


Gerrie Elfrink, wethouder bouwen, wonen en sport, gemeente Arnhem:“sport is heel belangrijk voor de

samenleving. de sportverenigin-

gen spelen binnen sport een heel

belangrijke rol, dat is logisch. voor

ons als gemeente is het goed om

te weten hoe de verenigingen

ervoor staan. dan kunnen wij ze

beter helpen, kunnen zij zich-

zelf beter helpen en wordt het

gemakkelijker om goede voorbeel-

den binnen de verenigingen uit

te wisselen. ik ben dan ook heel

blij dat zo veel verenigingen met

de monitor hebben meegedaan

en gezamenlijk ook een ambitie

hebben opgesteld in de sportvisie.

dit is een van de manieren om

die ambitie dichterbij te brengen.

tenslotte is sport goud voor de

samenleving.”

lijk actief’. de criteria ‘kwaliteit en continuï-

teit’ en ‘actief vrijwilligersbeleid’ verdienen

nog de nodige aandacht bij verenigingen.

per vereniging is een overzicht van scores

gemaakt, zodat voor de gemeente zichtbaar

wordt waar (on)mogelijkheden van vereni-

gingen liggen.

het beeld over de vitaliteit van de deelne-

mende verenigingen bij het sportbedrijf

arnhem werd in de pilot bevestigd door de

resultaten uit de monitor (figuur 2). Aan de

verenigingsbestuurders is in de monitor

gevraagd om hun vereniging in een van de

segmenten te plaatsen. die indeling kwam

goed overeen met de feitelijke indeling, al

waren een paar verenigingsbestuurders net

iets optimistischer.

de conclusie na de pilot was dat de vereni-

gingsmonitor en de daaraan gekoppelde

vitaliteitsindex geschikte instrumenten zijn

om de vitaliteit van verenigingen voor de

gemeente arnhem in beeld te brengen.

Hoge respons sportverenigingenna de pilot is de verenigingsmonitor uitge-

zet onder alle arnhemse sportverenigingen.

om een goed beeld van het verenigingsle-

ven te kunnen schetsen is het noodzakelijk

dat zo veel mogelijk verenigingen deelne-

men. dat is in arnhem gelukt. in totaal zijn

er 126 vragenlijsten uitgezet, waarvan 108

zijn ingevuld. een mooi resultaat, dat vooral

te danken is aan de aanjagende rol en het

netwerk van de coördinator verenigingson-

dersteuning en advies van het sportbedrijf

arnhem. persoonlijk contact, zicht hebben

op de verenigingen en daarbinnen de con-

tactpersonen en een actueel adressenbe-

stand zijn een must voor een hoge respons.

Wat levert de Verenigingsmonitor op voor toekomstig beleid?de monitor levert uiteenlopende gegevens

over de stand van zaken in het verenigings-

leven (beleid, kaderproblematiek, ambities,

samenstelling ledenbestand, ledenont-

wikkeling, financiële positie e.d.). Door ook

het thema ‘sportiviteit en respect’ onder te

brengen in de verenigingsmonitor heeft de

gemeente tevens informatie over dit actu-

ele beleidsthema. op basis van de gegevens

worden de uitkomsten van de monitor per

vereniging teruggekoppeld. voordeel van

deze aanpak is dat er direct contact is met

de vereniging. door deze gesprekken heeft

de coördinator verenigingsondersteuning

en advies, en daardoor ook sportbedrijf

arnhem, een completer beeld van de klant.

sportbedrijf arnhem zal verenigingen met

VitaliteitsiNdex

Foto

: sp

ort

be

dri

jf a

rnh

em

Wethouder Gerrie Elfrink, gemeente Arnhem

Spo

rt &

Maa

tsch

app

ij


2012

2010

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70 80% 90% 100%

Zorgwekkend

4 11 23 55 7

3 5 36 49 7

Minder gezond Redelijk Gezond Zeer gezond

Figuur 3. Financiële positie verenigingen (percentage verenigingen, 2010 n=74, 2012 n=108)

meer informatie over de verenigingsmonitor is te vinden op http://www.mulier-

instituut.nl/projecten/monitoringprojecten/verenigingsmonitor_panel.

html. u kunt ook contact opnemen met Janine van kalmthout, onderzoeker bij

het mulier instituut: 030-7210236 / [email protected].

voor meer informatie over activiteiten in het kader van de sportvisie en het sport-

beleid van de gemeente arnhem kunt u contact opnemen met denise simonse,

coördinator verenigingsondersteuning en advies bij het sportbedrijf arnhem:

026-3774816 / [email protected].

dezelfde problematiek gaan koppelen en

ondersteuningstrajecten geclusterd aan-

bieden. ook verenigingen die het antwoord

op deze problemen al hebben gevonden

worden hierbij betrokken, om kennisover-

dracht te laten plaatsvinden.

Segmenteringdoor de vitaliteitsindex te koppelen aan de

verenigingsmonitor is het mogelijk gewor-

den verschillende segmenten verenigingen

te onderscheiden. door te segmenteren

ontstaat er een goed beeld ten aanzien van

het aantal vitale verenigingen in arnhem.

de onderscheiden segmenten van vitaliteit

worden door de gemeente gezien als een

mogelijkheid voor verenigingen om door

te groeien naar een ander segment. het is

geen verplichting voor verenigingen om

deze groei te realiseren. iedere vereniging

krijgt de mogelijkheid om, uitgaande van

de eigen situatie, stappen te zetten in de

richting van ‘kwetsbaar’ naar ‘vitaal/maat-

schappelijk betrokken’.

de gemeente streeft ernaar om sportver-

enigingen binnen arnhem minimaal te laten

voldoen aan de categorie ‘gezonde sport-

vereniging’. door de index worden de ont-

wikkelingsmogelijkheden en ambities van

verenigingen in de verschillende segmenten

zichtbaar. dit biedt de mogelijkheid om de

ontwikkeling en gewenste doorgroei van

verenigingen gericht te ondersteunen, in

de vorm van verenigingsondersteuning en

-advies. door de segmentatie kan ook op wij-

kniveau worden bepaald of en hoe vereni-

gingsondersteuning/-advies in te zetten. in

samenwerking met de sportbonden zullen

door het sportbedrijf arnhem bij verenigin-

gen trajecten op maat worden aangeboden.

Landelijk vergelijkbaarde komende periode zal de afdeling beleid

en realisatie vanuit de gemeente arnhem

haar keuzes verwoorden in de nota Vitale

vereniging. de verenigingsmonitor en de

vitaliteitsindex leveren daarvoor belang-

rijke bouwstenen, in combinatie met het

accommodatie- en subsidiebeleid dat ont-

wikkeld wordt.

er is inmiddels een 0- en een 1-meting in arn-

hem gedaan. door deze vrijwel identieke

metingen kan over twee jaar gemeten wor-

den wat het resultaat is van deze aanpak.

wordt de ambitie van meer vitale sportver-

enigingen gehaald? ook kunnen ontwikke-

lingen van de afgelopen paar jaar in beeld

gebracht worden, bijvoorbeeld de financi-

ele positie van de verenigingen (figuur 3).

in de komende twee jaar wordt vanuit ver-

enigingsondersteuning en sportontwik-

keling ingezet op de ontwikkeling van ver-

enigingen naar vitale verenigingen. deze

ontwikkeling zal getoetst gaan worden bij

een 2-meting die voor 2015 op de planning

staat. doordat de verenigingsmonitor afge-

stemd is op de landelijke monitor, zijn de

resultaten ook landelijk vergelijkbaar.

Verenigingsondersteuning op maatkortom, de verenigingsmonitor geeft in-

zicht in de huidige situatie van sportver-

enigingen en stichtingen die sport aanbie-

den, en hoe een en ander zich verhoudt

tot de uitgangspunten en ambities van het

gemeentelijke sportbeleid. door een vitali-

teitsindex te integreren in de verenigings-

monitor is de gemeente arnhem in staat om

sportverenigingen te segmenteren en een

ontwikkelingsplan per vereniging te schet-

sen waar het verenigingsondersteunings-

beleid op kan worden afgestemd. hiermee

functioneren de uitkomsten van de ver-

enigingsmonitor als bouwstenen voor het

sportbeleid.

VitaliteitsiNdex


columN

onlangs bracht het wetenschappelijk bureau

van de vvd, de prof. mr. b.m. teldersstichting,

een studie uit over cultuur- en sportbeleid vanuit

liberaal perspectief, voorzien van de fraaie en

intrigerende titel Manifestaties van de vrijheid

des geestes. in deze studie wordt de opkomst

van het ‘maakbaarheidsdenken’ in het sport-

beleid gesignaleerd. er wordt geen geheim van

gemaakt dat dit voor liberalen gelijk staat aan

vloeken in de kerk. helaas ontbreekt vervol-

gens enige reflectie op het feit dat het juist een

vvd-politica – erica terpstra – was die in 1996

kwam met de nota Wat sport beweegt.

met deze nota was de stimulering van de sport-

deelname niet langer de hoofddoelstelling van

het landelijk sportbeleid, maar werd vol ingezet

op het gebruik van sport als beleidsinstrument

om andere doelstellingen van het overheidsbe-

leid te bereiken. en was het niet het recente, door

de vvd geleide kabinet-rutte i dat begon met

forse bezuinigingen op het cultuurbeleid, maar

het sportbeleid ontzag en zich schaarde achter

de olympische ambities van noc*nsf?

het is overigens helemaal niet zo vanzelfspre-

kend dat liberalen geen voorstander zijn van

‘maakbaarheidsdenken’. ik ga er dan even van

uit dat ‘maakbaarheid’ inhoudt dat de poli-

tiek bepaalde doelen stelt (hier moet een brug

komen, we dringen overgewicht terug met x %)

en die vervolgens met inzet van zo weinig moge-

lijk middelen realiseert. stel: je zou weten welke

beleidsinstrumenten daadwerkelijk bijdragen

aan de gestelde doelen en nog doelmatig zijn

ook. zou je deze beleidsinstrumenten dan ter-

zijde schuiven omdat hier sprake is van maak-

baarheid? sterker nog, als je als rechtgeaarde

liberaal zo min mogelijk belastingmiddelen wilt

uitgeven, wil je dan überhaupt nog beleid voeren

waarvan je niet weet of het werkt?

misschien toch wel. tenslotte levert het veel

(beleids)vrijheid op om je niet te hoeven storen

aan de vraag of iets werkt of niet. heel postmo-

dern, alles kan! een ex-vvd-politica bedenkt een

olympisch plan, als zuivere manifestatie van de

vrijheid des geestes volgehangen met allerlei

onhaalbare ambities. als liberale regeringspar-

tij samen met ex-liberaal wilders omhels je dit

plan. en als liberale regeringspartij samen met

de socialisten schiet je het weer af als onhaal-

baar. misschien omdat de socialisten, maakbaar-

heidsdenkers bij uitstek, beter dan de liberalen

doorhadden dat met dit olympisch plan de voor-

gestelde ambities niet maakbaar waren?

meer dan 80 procent van het sportbeleid in

nederland is lokaal accommodatiebeleid. helaas

verduidelijkt het rapport niets van de liberale

kijk op dit accommodatiebeleid. wat vindt de

liberaal er bijvoorbeeld van dat de ijshockeyer,

waterpoloër en voetballer zwaar gesubsidieerd

worden door het lokale sportaccommodatiebe-

leid, terwijl de paardrijder, golfer en fitnesser het

volle pond mogen betalen? als er een vorm van

beleid is die ‘vraaggestuurd’ is, dan is het wel

het lokale sportaccommodatiebeleid. maar aan

zo’n constatering heb je natuurlijk niets als je de

opkomst van het maakbaarheidsdenken in de

sport aan de kaak wilt stellen.

hugo van der poel

directeur van het Mulier Instituut.

een liberale kijk op sport

columN huGo VaN der poel

84

Onderwerp artikel


sportvisie nieuwe stijlactieVe participatie VaN burGers eN betrokkeNeN VerbiNdt sport met maatschappeliJke VraaGstukkeN

tekst: Audrey Friedel en Kim de Bruijn, met dank aan Renée Vercoulen

Foto

: Sh

utt

ers

tock

de tijd van topdown vormgegeven beleid is voorbij nu de veranderende rol van de overheid meer

initiatief bij de burger en andere betrokkenen legt. bovendien heeft onder meer de explosieve ontwik-

keling van sociale media tot gevolg dat acties door de politiek transparanter dan ooit dienen te zijn.

ook gemeenten erkennen deze signalen bij het vormgeven van beleid. sportbeleid is daarbinnen een

onderwerp dat zich bij uitstek leent voor betrokkenheid van ‘onderaf’: het is een concreet en toegan-

kelijk onderwerp.


sportVisie Nieuwe stiJl

SúDWEST-FRySLâNbijna een jaar geleden beleefde de gemeente

súdwest-fryslân de primeur van een grote

werkconferentie volgens de principes van

large scale intervention (lsi). ruim 120 ver-

tegenwoordigers van verschillende orga-

nisaties kwamen toen bijeen om mee te

denken over de nieuwe beleidsnota sport

en bewegen. bij een dergelijke lsi komen

mensen bijeen die betrokken zijn bij een

bepaald vraagstuk en die kunnen bijdragen

aan de oplossing daarvan. nisb zocht een

pilot om de lsi-werkmethode uit te probe-

ren en de gemeente súdwest-fryslân had

hier wel oren naar. nisb vindt actieve bur-

gerparticipatie waardevol en wil gemeen-

ten stimuleren om via deze of vergelijkbare

methoden de burgers of organisaties in de

gemeente te betrekken bij het tot stand

komen van het sporten beweegbeleid. de

gemeente súdwest-fryslân wilde graag met

zo veel mogelijk betrokkenen het nieuwe

sportbeleid voeden en vormgeven.

Fusie de gemeente súdwest-fryslân is op 1 janu-

ari 2011 ontstaan door een fusie van vijf

gemeenten en bestaat nu uit zes steden en

63 dorpen. in oppervlakte is het de groot-

ste gemeente van nederland, met 82.000

inwoners. wethouder wigle sinnema: “de

fusie betekent dat we op alle terreinen

nieuw beleid moeten maken voor de hele

gemeente. alle steden, dorpen en wijken

hebben een eigen karakter en eigen wen-

sen en ideeën over de toekomst. Voor ons

was de uitdaging om samen met alle sport-

verenigingen, welzijnsinstellingen, wijk-

verenigingen, scholen en andere betrok-

kenen handen en voeten aan het sporten

beweegbeleid te geven.”

een kwalitatief goed sporten beweeg-

beleid, daar streeft de gemeente súd-

west-fryslân naar. samenwerking met

lokale organisaties vindt zij daarbij erg

belangrijk. omdat er een groot aantal par-

tijen op het gebied van sport en bewegen

is, werd naar een methode gezocht waarbij

daadwerkelijk iedereen betrokken kan wor-

den. die vond de gemeente in lsi en zo was

de eerste werkconferentie volgens dit prin-

cipe een feit.

Participatie “in het proces van een lsi wordt aan betrok-

kenen gevraagd om mee te denken, inbreng

te leveren en ideeën te opperen”, legt

beleidsmedewerker willem oosting uit. “de

mogelijkheid om zelf veel inbreng te heb-

ben, daar was men nog niet zo aan gewend

in deze regio. meestal wordt er eerst beleid

gemaakt en wordt dan gevraagd aan

betrokkenen wat ze ervan vinden. dat men-

sen vanaf het begin bij het proces betrok-

ken worden en inspraak hebben, vinden ze

bijzonder. het mooie aan zo’n bijeenkomst

is dat mensen zelf aan kunnen geven wat zij

de komende jaren belangrijk vinden.”

Werkconferentiehet proces van een lsi start met een ont-

werpteam. dit is een groep van vertegen-

woordigers uit alle organisaties die de

werkconferentie voorbereiden. zij bepalen

samen het doel, de op te leveren resultaten

en de werkwijze van de werkconferentie. dit

team wordt samengesteld uit mensen met

brede en diverse kennis van het onderwerp.

zij weten wat er speelt en doen tijdens de

werkconferentie actief mee. bij de werkcon-

ferentie worden mensen van verschillende

organisaties aan een tafel geplaatst. per

ronde krijgt een tafel een vraag of opdracht

die in een bepaalde tijd moet worden uitge-

werkt. het resultaat wordt gepresenteerd

en ter plekke uitgewerkt door een logistiek

team. in de tweede ronde proberen de tafel-

groepen vervolgens dieper in te gaan op uit-

komsten van de eerste ronde. oosting: “Je

begint heel breed met vragen als: waar baal

je van als het gaat om sporten en bewegen

in de gemeente, en waar ben je trots op? in

vervolgrondes wordt meer ingegaan op wat

de rol van de gemeente moet zijn op sport-

en beweeggebied en wat er moet verande-

ren. voor sommige onderwerpen was het

helaas niet zo makkelijk om tot verdieping

of eerstvolgende stappen te komen. dat

is een leerpuntje voor de volgende keer.”

daarnaast was er tijdens de werkconferen-

tie een ‘open space’: een soort podium voor

mensen die hun ideeën in het openbaar met

toehoorders willen delen en daarover wil-

len discussiëren.

Sportgemeentede gemeente súdwest-fryslân wil een

gezonde sportgemeente zijn. in de gemeen-

telijke visie heeft elke inwoner de mogelijk-

heid om te sporten en te bewegen, is sporten

en bewegen een vast onderdeel van de dage-

lijkse tijdsbesteding en draagt het bij aan

maatschappelijke thema’s als gezondheid,

welzijn en sociale cohesie. voorafgaand aan

de werkconferentie was het echter al dui-

delijk dat een bezuiniging op het sporten

beweegbeleid onontkoombaar zou zijn. de

gemeenteraad besloot tot een taakstellende

bezuiniging van 840.000 euro in 2016. die

kaders werden tijdens de werkconferentie

dan ook gesteld en toegelicht. aanbevelin-

In de gemeente Súdwest-Fryslân werd de methodiek van Large Scale Intervention (LSI)

toegepast om de nieuwe beleidsnota sport en bewegen tot stand te brengen. De LSI-werk-

methode vormde een pilotproject voor het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen

(NISB), dat actieve burgerparticipatie waardevol vindt en gemeenten wil stimuleren om via

deze of vergelijkbare methoden de burgers of organisaties in de gemeente te betrekken

bij het tot stand komen van het sporten beweegbeleid. In Venlo werd de inzet van digi-

tale middelen gecombineerd met intensieve betrokkenheid van verenigingen, onderwijs,

bedrijfsleven en gezondheidszorg. De sportvisie die in juni wordt gepresenteerd dient op

deze manier ook meer inzicht te geven in de rol van sport bij maatschappelijke vraagstuk-

ken en de rol die de overheid daarbij in dient te nemen. Twee verschillende werkwijzen leve-

ren een sportvisie ‘nieuwe stijl’.

Spo

rt &

Maa

tsch

app

ij



brengen jullie bij elkaar, nu moeten we het

met elkaar doen. daar zie ik ook op andere

beleidsterreinen of in de wijk zelf met buurt-

bewoners mogelijkheden voor.”

Sport in de buurtop www.nisb.nl/buurtscan staan meer

methoden om burgerparticipatie toe te pas-

sen, zoals participedia en het wereld café. de

buurtscan is een database met instrumenten

waarmee professionals feiten en cijfers over

sport en bewegen in hun omgeving helder

gen die de deelnemers tijdens de werkconfe-

rentie hebben gedaan, zijn zo veel mogelijk

binnen die mogelijkheden uitgewerkt.

De uitkomsten van de werkconferentie“samenwerking is een belangrijk punt dat op

de werkconferentie naar voren kwam”, zegt

sinnema. “ik vind het heel waardevol om ver-

schillende organisaties bij elkaar aan tafel

te brengen, zodat iedereen zijn ideeën kan

inbrengen: de bestuurder van de sporthal,

de voetbalcoach, de welzijnsmedewerker.

zij kijken elk vanuit hun eigen invalshoek

naar sport en bewegen en dat is van grote

meerwaarde.” de werkconferentie volgens

de lsi-methode heeft volgens de gemeente

dan ook een positief effect op samenwerking

tussen de mensen van de verschillende orga-

nisaties. oosting: “de lsi-methode heeft

toekomst, omdat op een gestructureerde

manier veel burgers in één ruimte met elkaar

bespreken wat voor hen belangrijk is.” sin-

nema: “het signaal van de gemeente is: wij

ASPECTEN VAN VERANDEREN LARGE SCALE INTERVENTION TOPDOWN BENADERINGEN

visie Gevormd met betrokkenheid van het hele systeem,

met ontwikkeling van verandervermogen.

Gevormd door een speciale groep van experts en

senior management.

ontstaan eigenaarschap als een natuurlijk bijproduct van de betrokkenheid

van mensen in het veranderproces.

een kleine groep moet de strategie, plannen en

aanbevelingen promoten bij de rest van de organisatie.

Beschikbaarheid informatie de betrokkenheid van een grote en diverse groep

van stakeholders zorgt voor een brede blik op de

werkelijkheid, als basis voor informatie en strategische

beslissingen.

de beperkte blik op de werkelijkheid van een kleine

groep vormt de basis voor informatie en strategische

beslissingen. weinig betrokkenheid van interne

stakeholders. externe belanghebbenden, klanten

en de lokale gemeenschap worden vaak genegeerd.

sommige cruciale punten komen nooit aan de orde.

commitment en

verantwoordelijkheid

mensen voelen zich medeverantwoordelijk voor het

resultaat van de organisatie als geheel. ze sturen

mede het veranderproces.

mensen voelen zich alleen verantwoordelijk voor

hun eigen taken.

communicatie de veranderstrategie wordt real-time ontwikkeld en

gecommuniceerd.

de veranderstrategie wordt gecommuniceerd met

informatieberichten.

Flexibiliteit systeemdenken zorgt voor een cyclisch proces van

ontwikkelstappen en herziening van doelen. het

bewustzijn van de actuele werkelijkheid is uitgebreid.

lineair denken zorgt voor een programma met vooraf

bepaalde stappen naar vastgestelde doelen. er is

zelden gelegenheid voor het opnieuw bezien van

doelen en het eventueel bijstellen daarvan.

reikwijdte in denken systeemdenken brengt inzicht in het complexe web

van oorzaken en gevolgen. een kwestie wordt bezien in

een brede context, inclusief trends in ontwikkeling.

vaak wordt een kwestie in een te smalle context

bezien en worden mogelijk uitgestelde reacties niet

meegewogen.

Perspectief op veranderen verandering wordt gezien als een integraal onderdeel

van het werk.

verandering wordt gezien als een tijdelijke verstoring

van het ‘echte’ werk van mensen.

tempo verandering in hoog tempo en real-time, door de hele

organisatie.

verandering in laag tempo en in bepaalde haarden

van een organisatie.

soort veranderingen wezenlijke verandering, verspreid over de hele

organisatie.

vaak of een wezenlijke verandering in een gedeelte

van de organisatie, of een beperkte verandering in de

hele organisatie.

Planning en implementatie planning en implementatie verlopen simultaan,

in de hele organisatie tegelijk geïnitieerd.

implementatie komt na de planningsfase. de wereld

wordt geacht stil te staan terwijl de planners aan het

werk zijn.

Tabel 1. Verschillen tussen de LSI-benadering en topdown benaderingen



in kaart kunnen brengen. een voorbeeld

hiervan is de beweeg vriendelijke omgeving

scan (bvo-scan). dit instrument geeft door

het beantwoorden van dertig stellingen ant-

woord op de vraag of burgers in hun directe

leefomgeving voldoende worden uitgedaagd

en gefaciliteerd om te sporten en te bewegen

en geeft inzicht op welke vlakken verbetering

mogelijk of nodig is. ook staan er instrumen-

ten in die de samenwerking tussen organisa-

ties onderzoeken of wensen van bewoners in

kaart brengen. belangrijke verschillen tussen

de lsi-benadering en gebruikelijke benade-

ringen zijn weergegeven in tabel 1.

VeNloInwoners denken mee over nieuwe sportvisiein venlo is het proces waarbinnen een

nieuw sportbeleid tot stand moet komen

bijna afgerond. hier ligt de focus eerder

op een digitaal platform en interne en

externe werksessies waarlangs interac-

tie met de burger en andere betrokkenen

wordt gezocht. de gemeente koos ervoor

om te werken volgens een vooraf bepaalde

structuur, waarbij wel steeds duidelijk blijft

welke kaders gelden. dit om te voorkomen

dat het beleid uiteindelijk financieel, orga-

nisatorisch of anderszins onhaalbaar blijkt,

ondanks dat burgers en andere betrok-

kenen zich er allemaal in kunnen vinden.

sport wordt hierbij niet alleen gezien als

doel, maar veel meer nog als middel om

aan andere maatschappelijke vraagstuk-

ken tegemoet te komen (op het vlak van

gezondheid, onderwijs, ruimtelijke orde-

ning, enzovoort). de gemeente zoekt binnen

het proces ook naar de rol van de overheid:

waar kan de verantwoordelijkheid voor

maatschappelijke vraagstukken bijvoor-

beeld aan particuliere initiatieven worden

overgelaten, en waar is overheidsbemoeie-

nis duidelijk wel gewenst en noodzakelijk?

Het trajectin september 2012 stemde het college in

venlo in met de opdracht ‘ontwikkelen

nieuw sportbeleid’. de oude sportnota werd

als vertrekpunt bestempeld, van waaruit nu

nieuw beleid kon worden bepaald, maar

dan juist vanuit de burger, verenigingen en

het onderwijs. wethouder ramon testroote

lichtte toe: “de tijd dat we als gemeente

nieuw beleid alleen, afgezonderd van de

buitenwereld, achter ons bureau maken,

is echt voorbij. nieuwe media bieden aller-

hande mogelijkheden om onze inwoners te

betrekken bij de vorming van beleid. men

hoeft niet naar een zaaltje te komen op een

afgesproken tijd, maar kan waar men maar

wil, wanneer men maar wil reageren. ik wil

dan ook iedereen oproepen dat vooral te

doen.”

daarop werd een eerste intern discussie-

stuk opgesteld. de burger moet immers wel

betrokken worden, maar er moeten con-

crete vraagstukken zijn waarover hij mee

kan praten. ook bij het interne discussie-

stuk werden echter direct al verbindingen

gelegd met andere afdelingen binnen de

gemeente. zo wordt het sportbeleid straks

een verbindingsstuk naar allerhande maat-

schappelijke vraagstukken, bijvoorbeeld op

het gebied van ruimtelijke ordening. na de

interne discussieronde volgde overleg met

een externe klankbordgroep bestaande uit

bedrijfs- en verenigingsleven, onderwijs en

gezondheidszorg.

na de fysieke ontmoetingen werd een gro-

tere groep venlonaren opgeroepen mee te

praten over het sportbeleid. daarbij werd

gebruikgemaakt van het digitale burgerpa-

nel waar venlo al over beschikt. ongeveer

3.000 betrokken inwoners nemen hieraan

deel en praten mee over allerhande vraag-

stukken die leven in de gemeente. bijna 800

Foto

: Sh

utt

ers

tock

burgers en andere betrokkenen

zijn in venlo opgeroepen mee

te discussiëren over de nieuwe

sportvisie. die discussie werd

echter wel voorzien van ‘spel-

regels’ en werd gestuurd op

concrete vraagstukken. bij de

vertaalslag van de resultaten naar

de uiteindelijke sportvisie worden

uiteraard ook relevante externe

ontwikkelingen aan de onderwer-

pen gerelateerd.

Door het herijken van tarieven en subsidies

ontstaat een transparant, eenduidig en bovenal

rechtvaardig tariefstelsel. Gemeente én

vereniging(en) weten precies waar ze aan toe zijn.

Partijen worden conform het principe ‘gelijke

monniken, gelijke kappen’ belast.

Sport, welzijn en maatschappelijk vastgoedwww.hospitalityconsultants.nl/swm

[email protected]

Tarieven en subsidies:

de gemeente als grootste

sponsor?

Helder en onbetwist staat vast hoe de gemeente

de sportsector subsidieert en welke fi nanciële

bijdrage zij levert.

Resultaat: een waardevol inzicht in kosten en

baten met concrete aanknopingspunten voor

nieuw beleid.

B.A.S. Begeleiding en Advies SportterreinenDelftsestraatweg 51 Telefoon: 015-285 22 11 [email protected] CA Delfgauw Fax: 015-251 06 33 www.basportterreinen.nl

Kwaliteitsbepaling kunstgrasveld Inspectie natuurgras sportveld BAS team met de Fieldmanager of the Year 2013 Bertus Carelse!

Uw coach voor beheer, aanleg & renovatie

Bel of e-mail ons voor meer informatie over het BAS beheersysteem, beheerplannen ofonze projectbegeleiding! goede coaches behalen succes!



heeft aangesproken. er zijn heldere vraag-

stukken voorgelegd, waarmee inhoudelijk

zinvolle en dus bruikbare reacties en sug-

gesties zijn verzameld. waar nodig werd

in de loop der tijd de vraagstelling aange-

scherpt. door inhoudelijke tegenreacties

van de gemeente voelen betrokkenen zich

een serieuze gesprekspartner.

beleidsmedewerkster renée vercoulen

heeft het hele traject begeleid en ervaart

dat het resultaat tot nu toe al meer gedra-

gen wordt dan voorheen. “de werkwijze van

de gemeente is positief ontvangen, zowel

door betrokken verenigingen, onderwijs

en bedrijfsleven als door de inwoners van

venlo. het onderwerp sport leent zich dan

ook uitstekend voor deze werkwijze: het is

concreet en toegankelijk.”

Eindresultaat: actiegerichte sportvisiemet alle verzamelde input wordt op dit

moment gewerkt aan de uiteindelijke sport-

visie, die in juni 2013 aan de gemeenteraad

wordt voorgelegd ter besluitvorming. het

resultaat zal dit keer niet een vijftig pagina’s

tellend ambtelijk stuk worden, want, zo licht

vercoulen toe: “dat leest toch niet iedereen

meer, zo is het nu eenmaal. daarom maken

we nu een presentatie in prezi waarin we

kort en overzichtelijk laten zien wat de

actiepunten zijn voor de komende jaren. er

komt ter onderbouwing wel een klein docu-

ment onder te liggen, waarin we bijvoor-

beeld in één pagina per thema de actiepun-

ten toelichten.” de sportvisie wordt via de

website www.sportvisievenlo.nl ook weer

teruggekoppeld aan de inwoners van venlo.

inwoners namen deel aan de enquête over

de toekomst van de sport in venlo.

de resultaten uit de enquête zijn gebruikt

om een website te ontwikkelen gericht op

e-participatie van betrokken inwoners,

sportverenigingen, bedrijfsleven en onder-

wijs bij sport en bewegen in venlo. op het

digitale platform www.sportvisievenlo.nl

konden sportliefhebbers meepraten over

stellingen en vraagstukken over de thema’s

jeugd en sport, sportverenigingen, vitaliteit,

sport en ruimte en topsport. de afdeling

sportbedrijf van de gemeente heeft daarbij

een aantal kaders en een algemene richting

voor de nieuwe sportvisie bepaald. met de

participatiewebsite wilde de gemeente op

een laagdrempelige manier aanvullende

ideeën, voorkeuren en meningen ophalen

om de sportvisie verder uit te werken. in zes

weken tijd werden ongeveer 75 reacties van

betrokkenen verzameld. het digitale plat-

form was interactief van aard: wanneer een

reactie onduidelijk was of nieuwe vragen

opriep, plaatste een beleidsmedewerker

een oproep op de website om een nadere

toelichting te verkrijgen. venlonaren wer-

den gewezen op de mogelijkheid te partici-

peren op het platform via lokale media, aan-

kondigingen op twitter en directe mails van

de sportafdeling naar mensen binnen hun

netwerk. ook de lokale omroep bracht een

item over het digitale platform.

de bevindingen uit het voortraject zijn inge-

bracht in sessies met de eerder gevormde

interne en externe klankbordgroepen. daar

werd nader ingegaan op de suggesties en de

richting die bleek uit de verzamelde digitale

inbreng. in de gezamenlijke sessies werden

diverse werkvormen gehanteerd. Specifiek

werd bij een sessie ingegaan op de bijdrage

van sport aan bepaalde maatschappelijke

vraagstukken. dit werd afgezet tegen de

mate waarin de lokale overheid zich moet

bemoeien met bepaalde vraagstukken,

hetgeen interessante discussies opleverde.

nieuw in het hele traject is ook dat ‘aan de

voorkant’ de gemeenteraad is betrokken bij

het tot stand komen van de visie. een noti-

tie met bevindingen en voorstellen werd

gepresenteerd en ingebracht in de raads-

vergadering. ook van daaruit volgde een

terugkoppeling. beleidsproces en interactie

met betrokkenen zijn zo gedurende het pro-

ces met elkaar verweven.

Bevindingen tot nu toemet het proces zoals hiervoor is beschreven

heeft de gemeente venlo duidelijke stappen

gezet om tot de realisatie van een nieuwe

sportvisie te komen die door alle betrok-

kenen wordt gedragen. voorheen werden

ook gesprekken gevoerd met betrokken

partijen, werd vervolgens een visie in een

document vastgelegd en werd daarop om

reacties gevraagd. nu is in het hele proces

sprake van tweerichtingsverkeer. het hele

traject werd intern uitgestippeld en uitge-

voerd met ondersteuning van de communi-

catieafdeling van de gemeente.

een analyse van de reacties die zijn ver-

zameld op het digitale platform leert dat

venlo hier de juiste groep betrokkenen mee

Het inzetten van de LSI-methode voor een werkconferentie is tot

stand gekomen met het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB),

de gemeente Súdwest-Fryslân en Sigma Real Time BV. De werkconferentie in

Súdwest-Fryslân is mogelijk gemaakt vanuit middelen van de gemeente en het

Nationaal Actieplan Sport en Bewegen (NASB). De sportvisie kunt u downloaden

op www.sportengemeenten.nl op het ‘Visie & beleidsplein’.

Foto

: Sh

utt

ers

tock

Spo

rt &

Maa

tsch

app

ij

90

Korte berichten


gemeente Winsum onderzoekt kWaliteit sportaccommodaties

in de gemeente winsum heeft de raad

het college verzocht om in het kader van

de opstelling van de kadernota sport een

kwaliteitsmeting uit te voeren voor de

sportaccommodaties. dit onderzoek gaat

binnenkort van start. het doel van het

onderzoek is om inzicht te krijgen in de

kosten en investeringen die nodig zijn om

de kwaliteit van de sportaccommodaties

de komende tien jaar op niveau te houden.

met het onderzoek is een bedrag gemoeid

van 17.500 euro. het onderzoek richt zich

op bijna alle sportaccommodaties in de

gemeente, ongeacht de huidige verant-

woordelijkheid voor onderhoud. Gelijktijdig

wordt de sportinventaris van de gymzalen

en de sporthal bekeken. het onderzoek

wordt uitgevoerd door adviesbureau

Grontmij. de resultaten van het onderzoek

worden gebruikt bij de opstelling van de

kadernota sport. uitgangspunten van deze

nota zijn enerzijds een bezuiniging op de

sportuitgaven van de gemeente en ander-

zijds investeringen in sportstimulering.

donderdag 18 april: congres aanbesteding in de sport

vaak loopt een aanbesteding uit op een

teleurstelling voor opdrachtgever en

opdrachtnemer. waarom gebeurt dat

eigenlijk? en minstens zo belangrijk: hoe

voorkom je dat? en hoe maak je goede

afspraken die leiden tot een goede samen-

werking op basis van vertrouwen? een

samenwerking die leidt tot positieve en

kwalitatieve resultaten, waarbij waar-

dering bestaat voor beide partijen. om

het vertrouwen in de markt te herstellen,

organiseren de branchevereniging sport

en cultuurtechniek, vereniging sport en

Gemeenten, vhG en cumela nederland

een landelijk congres over aanbesteding

in de sport. onder leiding van tom van ’t

hek informeren gerenommeerde sprekers,

zoals hennes de ridder, anja van den borne

en katja staartjes, u over dit belangrijke

thema.

kijk voor meer informatie of om u aan te

melden op www.bsnc.nl of op www.sport-

engemeenten.nl bij bijeenkomsten.

gemeente oude ijsselstreek voert marktconsultatie uit voor zWembaden

de gemeente oude iJsselstreek voert sa-

men met een extern adviesbureau, andres

cum suis, een marktconsultatie uit voor

de drie zwembaden binnen de gemeente.

de marktconsultatie moet leiden tot in-

zicht in ideeën, kansen en mogelijkheden

om eigendom en/of exploitatie en beheer

van een of meer zwembaden buiten de

gemeentelijke organisatie te plaatsen.

met de marktconsultatie worden de

haalbaarheid en wenselijkheid van de

gemeentelijke kaders getoetst. daar-

naast worden geïnteresseerde partijen

uitgedaagd om suggesties te doen voor

creatieve oplossingen. de marktconsul-

tatie richt zich op zowel professionele

marktpartijen als lokale – al dan niet pro-

fessionele – samenwerkingsverbanden

en initiatieven. met het uitvoeren van de

marktconsultatie wil de gemeente voorko-

men dat in het aanbestedingstraject, dat

volgt op de marktconsultatie, onmogelijke

vragen aan de partijen worden gesteld.

ook wil de gemeente hiermee borgen dat

de aanbesteding kan rekenen op belang-

stelling uit de markt. het uitvoeren van

de marktconsultatie en de aanbesteding

vindt in 2013 plaats.

korte berichteN

Sport &Economie

Foto

: Sto

ck.x

chn

g


brochure samen scoren: sportverenigingen en lokale overheid in tijden van bezuiniging

uit onderzoek van het mulier instituut blijkt

dat 62 procent van de sportverenigingen te

maken heeft met een verminderde bijdrage

vanuit de gemeente. dat gemeenten in

tijden van crisis ook naar de uitgaven op

sport kijken is op zichzelf niet vreemd en

biedt ook kansen om zaken efficiënter te

organiseren. zorgwekkend zijn echter de

signalen over extreme huurverhogingen

van sportaccommodaties, die het voortbe-

staan van sportverenigingen bedreigen.

in de brochure Samen Scoren wordt een

plan van aanpak gepresenteerd waarmee

sportverenigingen zo goed mogelijk door

deze periode van bezuinigingen heen

kunnen komen in hun relatie met de lokale

overheid.

de brochure geeft handreikingen om er sa-

men met de lokale overheid op een slimme

manier uit te komen, maar ook ondersteu-

ning voor sportverenigingen wanneer de

belangen onverenigbaar zijn. de brochure

is opgesteld door stichting vereniging en

recht in opdracht van noc*nsf. knvb,

knkv, knltb, nevobo, nttb en reddings-

brigade nederland hebben een bijdrage

geleverd aan de brochure.

de brochure Samen Scoren kunt u down-

loaden op www.sportengemeenten.nl bij

nieuws.

evaluatie Wk Wielrennen zuid-limburg 2012: 390.000 bezoeken, 29 miljoen euro bestedingen

de economische impact van het wk

wielrennen 2012 voor de zuid-limburgse

economie bedraagt 29 miljoen euro. de

mediawaarde komt uit op 22,5 miljoen euro.

twee derde van de inwoners van de loca-

tiegemeenten is trots dat het evenement

er heeft plaatsgevonden. dat blijkt uit een

evaluatie van hogeschool zuyd in samen-

werking met nhtv uit breda en het mulier

instituut, uitgevoerd in opdracht van de

provincie limburg.

uit de cijfers blijkt dat het wk wielrennen

130.000 bezoekers trok, die gemiddeld

drie dagen een wedstrijd bezochten

(390.000 bezoeken). zij spendeerden geza-

menlijk 29 miljoen euro, geld dat zonder het

wk wielrennen niet in zuid-limburg zou

zijn uitgegeven. bijna de helft van de eco-

nomische impact wordt veroorzaakt door

bestedingen van bezoekers. de renners en

hun begeleiding waren goed voor ongeveer

een derde van de impact.

ook de media-aandacht kan vertaald wor-

den in een bedrag. omgerekend bedroeg de

totale mediawaarde 22,5 miljoen euro. de

nos, eurosport en l1 besteedden samen

ruim vijftig uren tv-aandacht aan het

wk. in 22 landen werden een of meerde-

re wedstrijden uitgezonden, goed voor

459 uren uitzendtijd. het aantal kijkers

bedroeg wereldwijd ruim 176 miljoen. in

totaal verschenen in nederland 383 arti-

kelen over het wk, omgerekend naar hele

pagina’s een volume van ruim 146 pagina’s.

wereldwijd verschenen in september 2012

ruim 16.000 artikelen over het wk wielren-

nen in kranten, tijdschriften en op online

nieuwssites.

naast de economische waarde blijkt uit het

onderzoek dat het wk over het algemeen

positief is beoordeeld. twee derde van de

ondervraagde zuid-limburgers zei trots te

zijn op het feit dat het evenement in hun

‘achtertuin’ is gehouden. eenzelfde per-

centage was het eens met de initiatieven

om topsportevenementen naar limburg te

halen. eén op de tien ondervraagden heeft

zich gestoord aan het wk.

Foto

: Je

roe

n v

an

Nu

ne

n

Sport & Economie

92

Onderwerp artikel


Nieuw besluit fondswerving en kantines

GeVolGeN Voor sportVereNiGiNGeN eN GemeeNteN

per 1 januari 2013 is de zogeheten kantineregeling voor sportverenigingen gewijzigd. naar aanleiding

van europese rechtspraak is bepaald dat de verstrekking van spijzen en dranken vanuit een kantine

voor de heffing van btw niet langer als een dienst, maar als een levering wordt aangemerkt. Dit ver-

schil in benadering kan tot gevolg hebben dat een kantine vanaf 2013 buiten de heffing van btw gaat

vallen, omdat de daarvoor geldende grensbedragen niet worden overschreden. in dat geval is btw

op investeringen ook niet meer aftrekbaar en bestaat het risico op terugbetaling van btw uit voor-

gaande jaren. ook voor gemeenten kan het nieuwe besluit gevolgen hebben, met name bij recente

nieuwbouw of verhuur van een kantinegebouw aan de vereniging. in dit artikel worden de belangrijk-

ste wijzigingen en mogelijke gevolgen toegelicht.

tekst: Kim de Bruijn, Arko Sports Media

Foto

: Kim

de

Bru

ijn


De situatie tot 1 januari 2013tot 1 januari 2013 werden verkopen van

kantines als een dienst aangemerkt. als de

inkomsten uit fondswervende diensten (de

kantineverkopen en andere fondswervende

diensten zoals sponsoring en dergelijke)

minder waren dan 31.765 euro per jaar, dan

bestond er geen btw-plicht. andersom hield

dat in dat een sportvereniging ook geen

recht had op aftrek van btw die ter zake van

de exploitatie- en investeringskosten (bij-

voorbeeld nieuwbouw) voor de kantine aan

derden werd betaald.

als de opbrengsten uit de fondswervende

diensten meer waren dan 31.765 euro per

jaar, maar minder dan 68.067 euro, hadden

sportverenigingen een keuze:

• een btw-belaste exploitatie. daarmee

had de vereniging ook recht op btw-af-

trek van uitgaven voor exploitatie en

investeringen;

• opteren voor de goedkeuring van de

kantineregeling. in dat geval kon een

kantineomzet tot 68.067 euro ook bui-

ten de btw-heffing blijven. Anderzijds

was er dan ook geen sprake van btw-af-

trekrecht.

veel sportverenigingen met een beperkte

kantineomzet (minder dan 68.067 euro,

maar meer dan 31.765 euro) kozen voor een

btw-belaste exploitatie. hierdoor werd de

opbrengst van de kantineverkopen in de

btw-heffing betrokken, maar had de vereni-

ging ook recht op aftrek van de inkoop-btw

op de investerings- en exploitatiekosten.

zodoende kon sprake zijn van een btw-voor-

deel, met name als de sportvereniging inves-

teerde in ver- of nieuwbouw van de kantine.

wanneer de opbrengsten uit fondswer-

vende diensten meer dan 68.067 euro

bedroegen, was de sportvereniging auto-

matisch btw-plichtig. de exploitatie van

(met name) de kantine was btw-belast, en

voor uitgaven ten behoeve van exploitatie

en investeringen kon de btw van de belas-

ting worden afgetrokken.

Het nieuwe besluitper 1 januari 2013 worden de kantinever-

strekkingen niet meer als dienst, maar als

levering aangemerkt. dit heeft tot gevolg

dat wanneer de fondswervende leveringen

(de kantineverstrekkingen en de andere bij-

komende leveringen van producten) minder

dan 68.067 euro per jaar bedragen, deze niet

langer belast zijn met btw. de kantineomzet

is dan in feite verplicht vrijgesteld van btw.

er bestaat voor de sportvereniging dan ook

geen recht meer op aftrek van voorbelas-

ting of inkoop-btw.

de voorwaarde is wel dat het moet gaan om

een fondswervende activiteit: een normale

bijkomstige activiteit. ‘niet-normaal’ is het

“In de oude situatie kon

er sprake zijn van een

btw-voordeel, met name

als een sportvereniging

investeerde in

ver- of nieuwbouw van

de kantine.”

uit cijfers van onderzoeksbureau foodstep blijkt dat de gemiddelde omzet van

een sportkantine in 2011 ruim 50.000 euro was. de totale omzet aan eten en

drinken van de sportkantines in nederland bedraagt in 2012 641 miljoen euro. in

2011 was dat nog 659 miljoen euro. uit de cijfers blijkt verder dat een bezoeker

van een kantine in 2011 gemiddeld 5,24 euro besteedde in de kantine.

“Per 1 januari 2013 zijn

sportverenigingen

met een kantine-

omzet van minder dan

68.067 euro verplicht

btw- vrijgesteld.”

uitbaten voor de niet-primaire sfeer. bijvoor-

beeld: een sportvereniging exploiteert haar

kantine regelmatig voor bruiloften, fees-

ten, jubilea, enzovoort. Gemeenten hebben

vaak in de exploitatievoorwaarden bepaald

dat het gebruik enkel primair-gerelateerd

mag zijn. dit ter voorkoming van concurren-

tieverstoring met de commer ciële horeca.

Foto

: Kim

de

Bru

ijn

Nieuw besluit foNdswerViNG eN kaNtiNes

Spo

rt &

Eco

no

mie



Andere wijzigingenAls een sportvereniging in de btw-heffing

wordt betrokken, mag gekozen worden:

afdracht volgens de wettelijke tarieven (6%

of 21%) of een forfaitair percentage. Als

er zowel prestaties tegen het 21%-tarief

als tegen het 6%-tarief worden verricht, is

dit administratief veel eenvoudiger. deze

methode van afdracht is echter ongunstig

indien de kantine veel met 6 procent belaste

spijzen en dranken verkoopt. tot dit jaar was

het forfaitair percentage 11 procent. vanaf

1 januari is dit 11,5 procent (in verband met

de reguliere btw-verhoging van 19 naar 21%).

Gevolgen voor sportverenigingenveel sportverenigingen haalden tot 1 janu-

ari 2013 de bovengrens van 68.067 euro niet,

maar wel de ondergrens van 31.765 euro.

zij kozen voor een btw-belaste exploitatie

van hun kantine, veelal omdat de vooraf-

trek van btw hoger was: btw op de investe-

ring (nieuwbouw, inrichting) en exploitatie

(energie, schoonhouden, onderhoud). per

1 januari 2013 zijn deze organisaties echter

btw-vrijgesteld. de gemeente heeft een rol

in het daarvan op de hoogte stellen van deze

organisaties. de sportverenigingen met een

kantineomzet van minder dan 68.067 euro

kunnen hun voorheen genoten btw-voor-

deel verliezen door de nieuwe regeling. de

btw op investeringen is niet meer aftrekbaar.

wellicht dat de belastingdienst stelt dat een

dergelijke wijziging in het btw-gebruik (van

belaste exploitatie naar vrijgestelde exploi-

tatie) ook tot gevolg heeft dat de eerder ter

zake van investeringen in aftrek gebrachte

inkoop-btw (gedeeltelijk) moet worden

terugbetaald aan de belastingdienst.

de vraag kan gesteld worden of de herzie-

ningsregels van de omzetbelasting van toe-

passing zijn. nieuwbouw wordt hierbij tien

jaar gevolgd, roerende zaken vijf jaar. ver-

dedigbaar is echter dat er geen btw hoeft

te worden terugbetaald omdat de organi-

saties de btw destijds rechtmatig geclaimd

Cursus Sport en BTWin de cursus sport en btw wordt

u in een middag volledig geïnfor-

meerd over de vraag hoe u het

sportbesluit optimaal in uw orga-

nisatie kunt benutten. de cursus

is sterk praktijkgericht: er is alle

ruimte om uw praktijksituatie aan

de orde te stellen. de cursus is

gepland op donderdag 3 oktober

van 13.00 tot 17.00 uur.

kijk op www.academiesporten-

beleid.nl voor meer informatie en

inschrijving.

hebben (op basis van toen geldend beleid).

inmiddels is er dan ook een overgangsrege-

ling beschreven voor bestaande gevallen

(besluit 14 februari 2013).

Gevolgen voor gemeentenGemeenten verhuren soms het kantine-

gebouw aan de sportvereniging. als deze

btw-plichtig is, kan de 90%-verklaring wor-

den afgegeven. de verhuur is dan belast.

per 1 januari 2013 kan deze verklaring bij

een omzet onder de 68.067 euro niet meer

afgegeven worden. het gevolg is dat de ver-

huur verplicht btw-vrijgesteld wordt. daar

weer het gevolg van is dat de gemeente

btw op verhuurdersonderhoud niet meer

kan terugvragen. bij recente nieuwbouw (<

10 jaar) zal de gemeente ook nog geconfron-

teerd worden met herzienings-btw.

omdat de gemeente geen vooraftrek meer

heeft op onderhoud, en mogelijk zelfs her-

“Voor sport-

verenigingen bestaat er

een escape indien een

aparte kantinestichting

wordt opgericht.”

Foto

: Kim

de

Bru

ijn


Verder lezennieuwe versie ‘handreiking btw & sport 2013’

de ‘handreiking btw & sport’ uitgave 2012 is herzien. een wijziging in het besluit

fondswerving en kantines (van 20 december 2012) gaf aanleiding om de editie

van februari 2012 aan te passen.

behalve dat deze ‘kantineregeling’ (hoofdstuk 5) is gewijzigd, is ook:

• het btw-percentage verhoogd van 19 procent naar 21 procent, zowel in de

tekst als in de uitwerking van de rekenvoorbeelden;

• een jurisprudentiezaak geactualiseerd met een uitspraak van de hoge raad

(pagina 14);

• jurisprudentie over integratieheffing geactualiseerd met een uitspraak van

het europese hof van Justitie (pagina 19).

de herziene versie 2013 kunt u downloaden op www.sportengemeenten.nl, bij

‘publicaties vsG’.

zienings-btw moet gaan betalen, lijdt zij

schade. in menig huurovereenkomst voor

zakelijke objecten staat bij ‘geen btw’ dat de

schade in dat geval leidt tot een opslag op

de huurprijs. in feite doet zich deze situatie

voor. Gemeenten zullen zelf moeten bezien

of ze de btw-schade gaan verhalen middels

een opslag.

Overgangsregeling: Besluit 14 februari 2013in het besluit van 14 februari 2013 (staats-

courant 2013, nummer 4558) is een over-

gangsregeling beschreven voor bestaande

gevallen. in het kort mogen organisaties die

binnen deze regeling vallen het oude beleid

continueren zolang de herzieningsperiode

loopt. de kern van de overgangsregeling

omvat het principe dat btw niet hoeft te wor-

den herzien als de organisatie ervoor kiest

in de btw-heffing te blijven (op basis van de

oude grensbedragen). daarbij wordt geke-

ken naar het moment waarop een investe-

ring(sverplichting) is aangegaan. dit kan al

voor 2013 liggen: de overeenkomst voor de

bouw (levering) of verbouwing/renovatie

(dienst) van een kantine kan al in 2012 geslo-

ten zijn. de realisatie bepaalt dan de lengte

van het overgangsrecht. het eerste moment

van ingebruikname van de kantine is dan het

eerste van de periode van tien jaar. als men

kiest voor de overgangsregeling, blijft men

aangifte doen zoals voorheen.

indien een gemeente btw-belast verhuurt,

blijft dit doorlopen zolang de sportvereni-

ging de kantine in de belaste sfeer blijft

exploiteren (tot het einde van de herzie-

ningsperiode). let wel: sommige kantines

kennen geen herzieningsperiode meer.

AlternatiefGezien de mogelijk nadelige gevolgen is het

van belang te weten of een sportvereniging

ondanks een omzet lager dan 68.067 euro

toch btw-plichtig kan worden. voor sport-

verenigingen bestaat er inderdaad een der-

gelijke escape indien een aparte kantines-

tichting wordt opgericht. deze heeft niet

als primair doel de bevordering van sport

en zal daarom altijd btw-plichtig zijn (net

als normale horecabedrijven). het is wel van

belang dat deze stichting een ander bestuur

krijgt en financieel onafhankelijk is van de

sportvereniging. De fiscus kan ze anders

beschouwen als een fiscale eenheid. Bij een

fiscale eenheid worden meerdere organisa-

ties samen gezien als één organisatie voor

de btw.

Dit artikel is mede tot stand gekomen dank-

zij een bijdrage van mr. Hans Rooijackers,

fiscalist/GO-lid gemeente Eindhoven.

Foto

: Kim

de

Bru

ijn


Spo

rt &

Eco

no

mie

96

Kop bold 50 ptkop 50 punten alt light

Boventitel 15 pt Kapitalen

Tussenkop bold 11 ptPlatte tekst Vista Sans light 9,5 pt.

onderwerp artiKel

Tekst: Naam schrijver

Foto: Naam fotograaf


Inleiding 13 punten VistaSans Light.

Diversey B.V.Postbus 404413504 aE Utrechtmaarssenbroeksedijk 2 3542 dn Utrechttel. 030-2476911www.diversey.comTotaaloplossingen voor reiniging en hygiëne. diversey wil voor haar klanten de beste partner zijn in het realiseren van veilige, gezonde en hoog renderende faciliteiten door het aanbieden van duurzame professionele systemen en services voor reiniging en hygiëne.

Drijver en Partners BVGrindweg 823055 vd rotterdamtel. 010-2112121fax 010-2112129info@drijver-en-partners.nlwww.drijver-en-partners.nleen onafhankelijk en gespecialiseerd onderzoeks- en adviesbureau dat de (gemeentelijke) overheid en marktpartijen adviseert in de sectoren sport, cultuur, welzijn, zorg en onderwijs. onze advise-ring onderscheidt zich door de combinatie van economische en bedrijfskundige analyses met een betrokkenheid bij mens en samenleving.

Eputan Kunststoftechniek BVPostbus 464230 Ba meerkerktel. 0183-354700fax [email protected] produceert, levert, renoveert, repareert en onderhoudt multifunctionele punten vlak-elas-tische binnensportvloeren (ook onder noc*nsf keur). ook voor inspectie- en inventarisatie, inclu-sief rapportage, kunt u bij eputan terecht.

Gerflor Benelux BV Postbus 71025605 jc Eindhoventel: 040-2661700Fax: [email protected] Benelux creëert, produceert en verkoopt innovatieve, design-led en duurzame vinyl vloer-bedekking en wandbescherming voor woningen, projecten en sportaccommodaties.

Grontmij Postbus 2033730 aE de Bilttel. 030-2207911fax [email protected] is een toonaangevend internationaal ontwerp-, advies- en managementbureau. wij leve-ren adviezen en ingenieursdiensten met betrek-king tot de stedelijke en natuurlijke leefomgeving, multimodale mobiliteit, schoon water en energie. samen met onze klanten en erkende kennisinstitu-ten plannen en realiseren wij duurzame, haalbare oplossingen.

Van der Heijden bouw en ontwikkeling BVPostbus 525374 Zh schaijktel. 0486-461855fax [email protected] www.vd-heijden.nl sinds 1892 actief in de bouw en turnkey specialist.

Andres c.s. Postbus 233870 ca hoevelakentel. 033-4892929fax [email protected] www.andrescs.nladvisering op maat t.a.v. haalbaarheid, bedrijfs-plannen, exploitatiescreening, renovatie/nieuw-bouw, programma’s, planbeoordeling, realisatie-begeleiding en verzelfstandiging.

bbn adviseurs Postbus 943990 dB houtentel. 088 - 226 74 00 fax 088 - 226 74 06 [email protected] www.bbn.nlbbn is een onafhankelijk adviesbureau dat partijen ondersteunt die betrokken zijn bij het ontwikkelen, realiseren en beheren van gebouwen en gebieden. advisering en begeleiding van spor-taccommodaties en multifunctionele gebouwen voor met name programma’s van eisen, investe-ringskosten en voorbereiding en aansturing van het bouwproces.

Belt, Van den Sport & LeisurePostbus 177390 aa twellotel. [email protected] den belt sport & leisure is de turn-key specia-list in het realiseren van zwembaden, sporthallen, leisure accommodaties, fitnesscentra en multi-functionele accommodaties. Gedurende het hele proces adviseren wij u, op basis van onze kennis en jarenlange ervaring, weloverwogen over te nemen beslissingen. sportfunctionaliteit, sport-logistiek, duurzaamheid en veiligheid staan hierbij centraal. van idee tot en met de exploitatie & beheer is van den belt sport & leisure uw partner.

BMC advies en managementsmallepad 343811 mG amersfoorttel. 033-4965200fax [email protected] advies en management is een trendsettend adviesbureau dat gemeenten en marktpartijen adviseert over advies-, management- en coa-chingsvraagstukken. bmc advies en management heeft haar expertise opgebouwd door jarenlange ervaring met het adviseren van lokale overheden en met het exploiteren van vrijetijdsaccommoda-ties. het optimaliseren van de exploitaties combi-neren wij met het toevoegen van kwaliteit.

ConVisie advies en managementkleverparkweg 442023 cG haarlemtel. [email protected] advies en management is actief voor lokale overheden en instellingen in de sectoren sport, welzijn en onderwijs. convisie adviseert over huisvesting, beleid, beheer en exploitatie van maatschappelijke voorzieningen. tevens levert convisie (bouw)projecten interim-management voor sport, welzijn en onderwijsvoorzieningen.

Copier Advies Zuid BVPostbus 5015460 am veghelPoort van veghel5466 sB vegheltel. 0413 - 246601fax 0413 - 246799 [email protected]

Coresta Postbus 16505602 Br EindhovEntel. [email protected] coresta is een full service bedrijf op het gebied van vastgoed. wij hebben onze service volledig toespitst op het continu verbeteren en besparen met vastgoed, zodat onze klanten maximaal kunnen investeren in hun klanten. hiervoor heeft coresta een unieke methode ontwikkeld: return on real estate.

Descol Kunststof Chemie BVPostbus 4207400 ak deventertel. 0570-620744fax [email protected] sportvloeren ontwikkelt, levert en renoveert multifunctionele pulastic vloeren onder diverse internationale keurmerken.

Desso Sports SystemsPostbus 2155340 aE osstel. 0412·660000fax [email protected] sports systems zorgt voor aanleg, renova-tie en onderhoud van verschillende kwaliteiten kunstgras die speciaal afgestemd zijn op diverse sporttoepassingen. ook voor desso Grassmaster, een wetra-concept, bestaande uit natuurgras versterkt met kunstgras.

Bedrijfsledende op deze pagina vermelde bedrijven en organisaties is, op basis van hun (aantoon-

bare) ervaring en bewezen deskundigheid in de sporten recreatie sector, het bedrijfslid-

maatschap toegekend. meer informatie over het lidmaatschap wordt u verstrekt door

het bureau van vereniging sport en Gemeenten, telefoon 070-373 8055.

bedriJfsledeN


bedriJfsledeN

Hellebrekers TechniekenPostbus 68070 aa nunspeettel. 0341-252688fax [email protected] in ontwerpen en realiseren van waterbe-

handelings-, werktuigbouwkundige en electro-

technische installaties in zwembaden en overige

sportaccommodaties.

Heuvel Watertechnologie BV, Van den Postbus 713925 Zh scherpenzeeltel. 033-2778600fax [email protected] ter plaatse (insitu), met gewoon keukenzout,

fabriceren van het desinfectiemiddel natriumhy-

pochloriet en zuur op een veilige en milieuvriende-

lijke manier.

HevoPostbus 705015201 cB ’s-hertogenboschtel. 073-6409475fax [email protected] is een organisatie voor onderzoek, advies en

projectmanagement op het gebied van huisves-

ting en bouwen. we ondersteunen onze opdracht-

gevers onder andere bij de ontwikkeling van

sportaccommodaties en multifunctionele centra.

Hollander techniekPostbus 11727324 aG apeldoorntel. 055-3681111fax [email protected] hollander techniek heeft veel kennis en ervaring

met waterbehandeling, elektrotechniek, werktuig-

bouwkundige installaties en de besturing hiervan.

wij zijn in staat om complete zwembadinstalla-

ties turnkey op te leveren. advies, uitvoering en

onderhoud.

Hospitality ConsultantsPostbus 21863800 cd amersfoorttel. 033-4625555fax 033-4625552info@ hospitalityconsultants.nl www.hospitalityconsultants.nlhospitality consultants is een adviesbureau

voor services, facilities en accommodaties. we

adviseren opdrachtgevers bij visieontwikkeling,

strategievorming, beheervormafwegingen,

accommodatie en services-beleid, conceptont-

wikkeling, beheer en exploitatie tot en met het

verwerven van diensten en de controle daarop in

de vorm van contractmanagement. we hebben

onze expertise en dienstverlening ondergebracht

in competence-centers.

Janssen-Fritsen Nederland BVPostbus 775709 ac helmondtel. 0492-530930fax 0492-511968verkoop@ janssen-fritsen.nl www.janssen-fritsen.nlJanssen-fritsen verzorgt de gehele inrichting van

sporthallen, gymzalen en turnhallen. Jf ontwikkelt

en levert naast gymnastiek- en turntoestellen,

ook sporten spelmateriaal. op tal van ek’s, wk’s

en olympische spelen is gebruik gemaakt van ons

materiaal. met een Jf serviceabonnement blijft uw

zaalinrichting in topconditie.

Jos Scholman bedrijvenPostbus 14583430 Bl nieuwegeintel. 030-6044282fax [email protected]‘alles in eigen hand’. met dit motto is Jos scholman

b.v. geworden tot een kwaliteitsspeler bij uitstek

op het gebied van buitensportaccommoda-

ties. met name ten aanzien van alle mogelijke

sportvelden, natuurgrasvelden of velden van

gravel of kunstgras, maar ook alle natte en droge

infrastructurele voorzieningen die nodig zijn bij de

realisatie van een modern sportpark.

Kessel Sport en cultuurtechniek Bv, vanPostbus 7104116 Zj Burentel. 0344-578520fax [email protected] ontwikkelen, realiseren en onderhouden van

projecten op het gebied van buitensportaccom-

modaties en recreatieprojecten.

Kiwa ISA SportPapendallaan 7Postbus 7216800 as arnhemtel. 026-4834625fax 026·[email protected] isa sport doet onderzoek, geeft adviezen en

verzorgt keuringen. doelstelling: goede, duurzame

en veilige sportvoorzieningen voor verschillende

takken van sport garanderen. opdrachtgevers zijn

onder andere de sportbonden, bouwbedrijven,

fabrikanten en overheden.

Lotec BV zwembaden recreatietechniekPostbus 14275602 Bk Eindhoventel. 040-2430021fax 040-2455390

[email protected] 1867, toonaangevend in de nederlandse

en belgische zwembadbranche. innovativiteit

en duurzaamheid van filtersystemen. In-house

engineeringafdeling en ontwikkeling van diverse

attracties, golfslagmachines. 400-tal gerealiseerde

projecten waaronder tikibad1, de tongelreep en

sportbedrijf tilburg.

MtoM Consultantsoosterweg 37 9751 PB haren Gntel 06 [email protected] to manage adviseert op het gebied van

management-, beleids- en organisatieontwikke-

ling en is al meer dan 15 jaar actief voor lokaal

sportbeleid; de ontwikkeling en evaluatie.

Neptunus B.V.neptunuslaan 25995 ma kesseltel. 077-4622444fax [email protected] ontwerpt en bouwt semi-permanente

sportaccommodaties, indien gewenst turn-key. de

innovatieve oplossingen doen niet onder voor een

permanent gebouw, maar bieden tegelijkertijd

de voordelen van tijdelijke bouw. neptunus advi-

seert, begeleidt en bouwt, zodat u verzekerd bent

van een oplossing die aansluit op uw wensen en

eisen. Neptunus is Official Supplier van NOC*NSF.

Nijha BVPostbus 37240 aa lochemtel. 0573-288555fax [email protected] van speeltoestellen, spelmateriaal, spor-

tinrichting en tribunes. inspectie en onderhoud

van speeltoestellen, sportinrichting en tribunes.

Olco maatschappelijk vastgoed BVPostbus 2053700 aE Zeisttel. 030-6930396fax 030·[email protected] opzetten, realiseren en exploiteren van sport-

en recreatieprojecten. met als deeltaken: huisves-

tingsonderzoek, ontwerpen, bouwmanagement

en advies.

Optisport Exploitaties BVtouwbaan 254205 aB Gorinchemtel. 0183 - 66 88 88fax 0183 - 66 88 [email protected]


bedriJfsledeN

www.optisport.nloptisport richt zich op de ontwikkeling, realisatie

en exploitatie van sporten leisureaccommoda-

ties, multifunctionele centra en horecavoorzie-

ningen. daarmee opereren we op een snijvlak van

markten en zijn we een belangrijke partner voor

gemeenten die hun voorzieningenaanbod op hoog

niveau en commercieel aan hun inwoners willen

aanbieden.

Pellikaan Bouwbedrijf BV‘design, Build, operate’Postbus 5515000 an tilburgtel. 013-4657600fax [email protected], turn-key realisatie en exploitatie van

overdekte sportaccommodaties, droge en natte

sport, in de breedste zin van het woord. zo’n 900

sportaccommodaties in west-europa.

Pool Water Treatment BVkralingse Plaslaan 65B3061 Ba rotterdamtel. 010-4524342fax 010-4524084info@poolwatertreatment.comwww.poolwatertreatment.compool water treatment levert duurzame systemen

voor de behandeling van zwembadwater. Gepa-

tenteerde technologieën zorgen voor de afbraak

van alle ongewenste en schadelijke bijproducten

van chloor (dpb’s) in water en lucht, waardoor u

een topkwaliteit in uw zwembad heeft. en tegelij-

kertijd realisatie van hoge water- en energiebespa-

ringen wat gunstig is voor uw exploitatie.

Schelde SportsPostbus 214460 aa Goestel. 0113-315100fax [email protected] ontwerpen, produceren, leveren en monteren

van sportinstallaties, gymtoestellen, scheidings-

wanden, tribunes en scoreborden.

Slangen + Koenis Architectenswammerdamweg 113401 mP ijsselsteintel. 030-6888044fax [email protected] + koenis is de specialist op het gebied

van het ontwerpen en realiseren van sporten

recreatiezwembaden.

SportspherePostbus 845000 aB tilburgtel. [email protected]

www.sportsphere.nltwee bouwbedrijven, heerkens van bavel bouw

en bouwbedrijf remmers hebben hun jarenlange

specialistische kennis en kunde op het gebied

van sportgebouwen gebundeld onder de naam

sportsphere. sportsphere is úw bouwpartner voor

ontwerp, bouw en gebruiksklaar opleveren van

sportaccommodaties.

S&R Group Nederland BVvaarwerkhorst 1177531 hn Enschedetel. 053-4616022www.sr-group.nl s&r ontwerpt, bouwt en exploiteert multifuncti-

onele sporten recreatiecentra volgens een uniek

concept. via publiek-private samenwerking (pps)

met steden en gemeenten zorgen we voor aantrek-

kelijke en betaalbare zwembaden en sportcom-

plexen met een totaalaanbod voor iedereen.

Synarchis Adviesgroephakgriend 183371 ka hardinxveld-Giessendamtel. 0184-616544fax [email protected] is een onafhankelijk en innovatief

adviesbureau dat vanuit een bestuurs-, bedrijfs- en

bouwkundig perspectief partijen ondersteunt bij

het ontwikkelen, realiseren, beheren en exploite-

ren van maatschappelijke voorzieningen.

Triple S advies & bouwmanagement Welbergweg 70 7576 PE hengelotel. 074-2671976www.triples3.nltriple s is een advies- en bouwmanagementbu-

reau op het terrein van binnen & buitensport

en multifunctionele accommodaties. vanaf het

eerste begin van een vastgoedontwikkeling

ondersteunt ons team u bij het uitvoeren van een

marktanalyse, haalbaarheidsstudie en integraal

projectmanagement. triple s hanteert hierbij

een interactieve werkwijze, waarbij visuele 3d

middelen ter ondersteuning van het totale proces

een belangrijke rol spelen. vanuit onze vestigin-

gen in heerenveen en twente bieden wij u onze

dienstverlening aan.

Vaessen Algemeen Bouwbedrijf BVPostbus 2394940 aE raamsdonksveertel. 0162-522120fax [email protected] bezit een vooraanstaande positie op het

gebied van de turn-key realisatie van zwembaden,

sporthallen en welzijnsaccommodaties.

Wehrung Architecten BVElsstraat 96191 jW Beektel. [email protected] opereert landelijk en heeft brede erva-

ring met gemeentelijke gebouwen, vooral op het

gebied van sport en recreatie. alle voorkomende

fasen in de ontwikkeling

van een gebouw worden uitgewerkt en begeleid.

Wind Groep Architectuur, advies en design & buildPostbus 160 9200 ad drachtentel. 0512- 571 471fax 0512- 571 [email protected], architectuur en ‘design & build’ realisatie

van uiteenlopende utilitaire projecten in neder-

land met het accent op sport & recreatie; sporthal-

len, turnhallen, zwembaden en multifunctionele

centra. de synergie van de drie disciplines is meer

dan de som der delen; de deskundigheid omvat

alle processen van het bouwproces: van initiatief

tot oplevering en nazorg.

yalp nieuwenkampsmaten 12 7472 dE Goor tel. 0547-289410fax [email protected] beweegt te weinig. daarom maken

wij bewegen weer leuk. voor jong én oud. als

leverancier van speel- en sporttoestellen creëren

we namelijk inspirerende, uitdagende omgevingen

die iedereen uitnodigen tot spelen, sporten en

bewegen, maar vooral tot plezier maken. omgevin-

gen voor kinderen, jeugd én ouderen. met innova-

tieve producten en interactieve speeltoestellen,

zoals smartus en de Yalpsona. want mensen die

bewegen, voelen zich beter.

ZilvoldHF BV robbertsmatenstraat 158081 hl Elburgtel. 0525-686822fax [email protected] produceert zoutelektrolyse toestellen

als volwaardig en duurzaam alternatief voor het

gevaarlijke chloorbleekloog t.b.v. zwembaden. de

Elektrolyse Managers® doseren 100% chloride vrij

zonder chloorhoudende producten te bufferen.

als enige met tÜv veiligheidskeurmerk.

Adv_220x280 Epke wereldprestatie tot_2.indd 1 12-03-13 11:05

Sport & Gemeenten

andres c.s. - www.andrescs.nl • bbn adviseurs - www.bbn.nl • belt sport & leisure, van den - www.vandenbelt.nl • bmc advies en management - www.bmc.nl • convisie advies

& management - www.convisie.nl • copier advies zuid bv - www.copiergroep.nl • coresta sports bv - www.coresta.nl • descol kunststof chemie bv - www.descol.nl • desso

sports systems - www.dessosports.com • diversey b.v. - www.diversey.com • drijver en partners bv - www.drijver-en-partners.nl • eputan kunststoftechniek bv - www.eputan.nl

Gerflor Benelux BV - www.gerflor.nl • Grontmij - www.grontmij.nl • heijden bouw en ontwikkeling, van der - www.vd-heijden.nl • hellebrekers technieken - www.hellebrekers.nl

heuvel watertechnologie bv, van den - www.vdhwater.nl • hevo - www.hevo.nl • hollander techniek - www.hollandertechniek.nl • hospitality consultants - www.hospitality-

consultants.nl • Janssen-fritsen nederland bv - www.janssen-fritsen.nl • Jos scholman bedrijven - www.josscholman.nl • kessel sport en cultuurtechniek bv, van - www.kesselsport-

cultuur.nl • kiwa isa sport - www.isa-sport.com • slangen + koenis architecten - www.slangenkoenis.nl • lotec bv zwembaden recreatietechniek - www.lotec.nl • mtom consultants -

www.managetomanage.nl • neptunus b.v. - www.neptunus.eu • nijha bv - www.nijha.nl • olco maatschappelijk vastgoed b.v. - www.olco.nl • optisport exploitaties b.v. - www.optisport.nl

pellikaan bouwbedrijf bv - www.pellikaan.com • pool water treatment bv – www.poolwatertreatment.com • schelde sports - www.scheldesports.nl • sportsphere - www.sportsphere.

nl • s&r-group nederland bv - www.sr-group.nl • synarchis adviesgroep - www.synarchis.nl • triple s advies & bouwmanagement - www.triples3.nl • vaessen algemeen bouwbedrijf

bv - www.vaessenbv.nl • wehrung architecten bv - www.wehrungarchitecten.nl • wind Groep architectuur - www.windgroep.nl • Yalp - www.yalp.nl • zilvoldhf b.v. - www.zilvoldhf.nl

bedrijfsleden

aa en hunze • aalsmeer • aalten • achtkarspelen • alblasserdam • albrandswaard • alkmaar • almelo • almere • alphen aan de rijn • alphen-chaam • amersfoort

amstelveen • amsterdam • apeldoorn • appingedam • arnhem • assen • asten • baarn • barendrecht • bedum • beemster • bergeijk • bergen • bergen (l)

bergen op zoom • berkelland • bernheze • bernisse • beverwijk • binnenmaas • bladel • blaricum • boarnsterhim • bodegraven-reeuwijk • borger-odoorn • borne • boxtel

breda • brielle • bronckhorst • brummen • bunnik • bunschoten • capelle aan den iJssel • coevorden • cranendonck • cromstrijen • cuijk • culemborg

dalfsen • dantumadeel • de bilt • de marne • de ronde venen • de wolden • delft • delfzijl • den haag • deurne • deventer • diemen • dinkelland • doetinchem

dongen • dongeradeel • dordrecht • drechterland • drimmelen • dronten • duiven • echt-susteren • edam-volendam • ede • eemsmond • eersel • eindhoven

elburg • emmen • enkhuizen • enschede • epe • ferwerderadiel • franekeradeel • Gaasterlân-sleat • Geldrop-mierlo • Gilze en rijen • Goes • Gorinchem • Gouda

Groesbeek • Groningen • Grootegast • haaksbergen • haarlem • haarlemmermeer • halderberge • hardenberg • harderwijk • haren • heemskerk

heemstede • heerde • heerenveen • heerhugowaard • heerlen • heiloo • hellendoorn • hellevoetsluis • helmond • hengelo • het bildt • heusden • hillegom

hilversum • hof van twente • hollands kroon • hoogeveen • hoogezand-sappemeer • hoorn • horst aan de maas • houten • hulst • kapelle • katwijk • kerkrade

krimpen aan den iJssel • kollumerland en nieuwkruisland • laarbeek • landsmeer • langedijk • lansingerland • laren • leerdam • leeuwarden • leeuwarderadeel • leiden

leiderdorp • leidschendam-voorburg • lelystad • lemsterland • lingewaard • lisse • lochem • lopik • loppersum • losser • maasgouw • maassluis

maastricht • marum • medemblik • meerssen • menaldumadeel • menterwolde • meppel • middelburg • midden-drenthe • mill en st. hubert • moerdijk • montferland

montfoort • neder-betuwe • nederweert • neerijnen • nieuwegein • nijkerk • nijmegen • noordenveld • noordoostpolder • noordwijk

nunspeet • oegstgeest • oirschot • oisterwijk • oldenzaal • oldebroek • olst-wijhe • ommen • oosterhout • oost-Gelre • ooststellingwerf • oostzaan • opmeer

opsterland • oss • oud-beijerland • oude iJsselstreek • ouder-amstel • oudewater • overbetuwe • papendrecht • peel en maas • purmerend • putten • raalte

reimerswaal • renkum • rheden • ridderkerk • rijnwoude • rijssen-holten • rijswijk • roermond • rotterdam • schagen • scherpenzeel • schiedam

schijndel • schinnen • schoonhoven • schouwen-duiveland • ’s-hertogenbosch • simpelveld • sint michielsgestel • sint oedenrode • sittard-Geleen • skarsterlân

sliedrecht • smallingerland • soest • someren • stadskanaal • stede broec • steenwijkerland • stichtse vecht • sùdwest fryslân • terneuzen • terschelling

teylingen • tholen • tiel • tilburg • tubbergen • twenterand • tynaarlo • tytjerksteradiel • uden • uithoorn • utrecht • valkenswaard • veendam • veenendaal • veere • veghel

veldhoven • velsen • venlo • venray • vianen • vlaardingen • vlissingen • voorschoten • waalre • waalwijk • waddinxveen • wassenaar • weert • weesp

werkendam • west maas en waal • westerveld • westervoort • westland • weststellingwerf • westvoorne • wierden • wijk bij duurstede • winsum • winterswijk

woerden • woudenberg • zaanstad • zandvoort • zeewolde • zeist • zoetermeer • zuidhorn • zundert • zwolle • zutphen • zwartewaterland • zwijndrecht

Gemeenteleden

Documents

Sport & Gemeenten - nummer 1 - 2013