spzoz-czluchow.plspzoz-czluchow.pl › bhp › Skrypt BHP.docx · Web viewReagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane

BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY

Materiał dydaktyczny do szkoleń okresowego BHP dla pracowników:

- administracyjno-biurowych,

- kadry kierowniczej,

- personelu medycznego,

- robotniczych.

Materiał szkoleniowy BHPCzłuchów 2017r.

1. WPROWADZENIE

"Zgodnie z Kodeksem pracy nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada wymaganych kwalifikacji lub umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bhp.” Przez przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy należy rozumieć przepisy zawarte w dziale X Kodeksu pracy oraz przepisy szczegółowe zamieszczone w aktach prawnych wydanych na podstawie Kodeksu pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), natomiast przez zasady bezpieczeństwa i higieny pracy należy rozumieć zasady pozaprawne, wynikające z techniki i doświadczenia życiowego, których przestrzeganie zapewnia faktyczne bezpieczeństwo i higiena pracy.

Bezpieczeństwo i higiena pracy jest to prawne określenie warunków pracy i jej organizacji, którego celem jest eliminowanie zagrożeń dla życia i zdrowia pracujących osób.


2. ZAKRES OBOWIĄZKÓW I UPRAWNIEŃ PRACODAWCÓW, PRACOWNIKÓW ORAZ POSZCZEGÓLNYCH KOMÓREK ORGANIZACYJNYCH ZAKŁADU PRACY W ZAKRESIE BHP.

A. Obowiązki PRACODAWCY:

Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

W szczególności pracodawca jest obowiązany:

Organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy, Zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny

pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,

Reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy,

Zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy,

Uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych,

Zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,

Zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

Pracodawca jest obowiązany przekazywać pracownikom informacje o:

Zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, w tym o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników,

Działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń.

Istotnymi obowiązkiem pracodawcy w zakresie BHP jest:


Dokonywanie oceny ryzyka (zagrożeń) na stanowiskach pracy. Każdy pracodawca jest zobowiązany poinformować o ryzyku zawodowym na stanowisku

pracy każdego zatrudnionego na tym stanowisku pracownika. Ocena ryzyka powinna zostać wykonana w sposób uwzględniający kompleksowo wszystkie

zagrożenia występujące na stanowisku pracy a w przypadku, gdy zagrożenia te stwarzają ryzyko wypadku lub choroby pracodawca powinien podjąć działania zmierzające do ograniczenia tego ryzyka.

Przeprowadzanie kontrolnych badań środowiska pracy (natężenie oświetlenia, hałasu, mikroklimatu, zawartości substancji chemicznych w powietrzu, zapylenia, wibracji (drgań mechanicznych).

Występujące natężenia (stężenia) czynników szkodliwych nie powinny przekraczać wartości dopuszczalnych norm. Przeprowadzanie wymaganych pomiarów elektrycznych (instalacji i urządzeń) w celu

ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym. Współpraca z Urzędem Dozoru Technicznego w zakresie kontrolowania maszyn i urządzeń

podlegającym okresowym przeglądom technicznym.

Pracodawca jest również obowiązany:

Zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, gaszenia pożaru i ewakuacji pracowników,

Wyznaczyć pracowników do:o udzielania pierwszej pomocy,o wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji

pracowników, zgodnie z przepisami o ochronie przeciwpożarowej, Zapewnić łączność ze służbami zewnętrznymi wyspecjalizowanymi w szczególności

w zakresie udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, ratownictwa medycznego oraz ochrony przeciwpożarowej.

Dodatkowo, na podstawie Rozporządzenia Ministra Zdrowia pracodawca zobowiązany jest: stosować, na warunkach określonych w rozporządzeniu, wszelkie dostępne środki

eliminujące lub ograniczające stopień narażenia na zranienia ostrymi narzędziami. dokonuje oceny ryzyka zawodowego zranienia ostrym narzędziem oraz przeniesienia

zakażenia w wyniku ekspozycji na krew lub inny potencjalnie zakaźny materiał biologiczny na danym stanowisku pracy

B. Obowiązki PRACOWNIKA:


Podstawowym obowiązkiem każdego pracownika jest przestrzeganie przepisów i zasad BHP. W szczególności pracownik jest zobowiązany:

Brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się egzaminom sprawdzającym,

Dbać o należyty stan urządzeń i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy, Stosować środki ochrony zbiorowej, Używać przydzielone środki ochrony indywidualnej, Poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom

lekarskim, Niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie wypadku albo

zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników o grożącym niebezpieczeństwie,

Współdziałać z pracodawcą i przełożonym w wypełnianiu obowiązków dotyczących bhp.

C. Uprawnienia pracownika:

Pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy zawiadamiając o tym przełożonego, w razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo, gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom,

Pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia zawiadamiając o tym przełożonego, jeśli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia lub życia pracownika.

Uwaga! Za czas od powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenie się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa powyżej pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.

Pytania przykładowe:


W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika lub innych pracowników, pracownik ma:a) prawo powstrzymania się od wykonywania pracy po zawiadomieniu przełożonego z zachowaniem prawa do

wynagrodzenia,b) bez zachowania prawa do wynagrodzenia,c) nie ma prawa powstrzymać się od wykonywania pracy.

Za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie odpowiada:a) wyznaczony przez pracodawcę pracownik,b) pracodawca,c) pracownik służby bhp.d)

3. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA NARUSZENIE PRZEPISÓW BHP.

Wyróżniamy następujące odpowiedzialności: odpowiedzialność służbowa (regulaminowa), odpowiedzialność wykroczeniowa, odpowiedzialność karna, odpowiedzialność cywilna;

Jakie kary służbowe mogą być stosowane za nieprzestrzeganie przepisów bhp: upomnienia, nagany, karę pieniężną.

(Kara pieniężna za jedno przekroczenie nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty).Wpływy kar pieniężnych przeznacza się na cele socjalne zakładu pracy.

Odpowiedzialność, o której mowa nie wyłącza odpowiedzialności dyscyplinarnej lub zawodowejprzewidzianej w odrębnych przepisach.Karami dyscyplinarnymi są:

upomnienie; nagana; nagana z pozbawieniem prawa do pełnienia funkcji kierowniczych w uczelni na okres do

pięciu lat; pozbawienie prawa do wykonywania zawodu nauczyciela akademickiego na stałe lub na

czas określony.Odpis orzeczenia o udzieleniu kary dyscyplinarnej z uzasadnieniem włącza się do akt osobowych. Sentencje prawomocnych orzeczeń komisji dyscyplinarnych, o których mowa, orzekające karę, o której mowa powyżej, są ogłaszane przez ministra zdrowia w wydawanym przez niego dzienniku urzędowym.Karę upomnienia za przewinienia dyscyplinarne mniejszej wagi nakłada pracodawca po uprzednim wysłuchaniu pracownika.



Kary upomnienia i nagany pozostają w aktach pracownika przez: 12 miesięcy 24 miesiące 30 miesięcy

Jednorazowa kara pieniężna za nieprzestrzeganie przepisów bhp dla pracownika nie może przekraczaća) Równoważnika 1/10 średniego miesięcznego wynagrodzenia gospodarki rynkowej w Polsce b) Jednodniowego wynagrodzenia pracownikac) Tygodniowego wynagrodzenia pracownika

Jaką karę można zastosować dla pracownika, który umyślnie zastawia np. paczkami dostęp do gaśnicy a) Wykonanie prac porządkowych poza godzinami pracyb) Karę pieniężną w wysokości 200złc) Karę pieniężną w wysokości jednodniowego wynagrodzenia pracownika


4. WARUNKI (ORGANIZACJA) PRACY W POMIESZCZENIACH BIUROWYCHWarunki bezpiecznej pracy w pomieszczeniach i przy wykonywaniu prac biurowych uzależnione są od następujących czynników: 1) wielkości pomieszczeń, w których zorganizowano stanowisko pracy biurowej, 2) mikroklimatu na stanowiskach pracy i innych czynników środowiska pracy, 3) charakteru pracy biurowej i wyposażenia miejsca pracy, 4) wymagań higieniczno-sanitarnych i socjalnych.

OświetlenieW pomieszczeniach pracy szeroko stosuje się oświetlenie jarzeniowe (tzw. świetlówki). Przy stosowaniu tego rodzaju oświetlenia mogą występować różnorodne uciążliwości (np. hałas, tętnienie), w tym również olśnienia. Przyczyną tych uciążliwości nie jest rodzaj światła, lecz jakość opraw i lamp. Uciążliwości te niesłusznie utożsamia się ze szkodliwością dla wzroku tego rodzaju oświetlenia, ponieważ jest ono bardzo zbliżone do naturalnego. Poza tym często spotykamy w pomieszczeniach pracy nie osłonięte rury jarzeniowe, które są źródłem olśnienia.

Hałas W pomieszczeniach przeznaczonych do pracy umysłowej, biurowej dopuszczalne natężenie hałasu zawiera się w granicach 55–65 dB. Badania naukowe potwierdzają, że przebywanie człowieka przez dłuższy czas w hałasie o poziomie ustalonym w granicach 60–70 dB może być przyczyną trwałego uszkodzenia słuchu. Budynki biurowe powinny być izolowane od hałasu ulicznego przez odpowiedniej konstrukcji okna, klimatyzację, wyłożenie ścian i sufitów materiałami dźwiękochłonnymi.

CHARAKTER PRACY BIUROWEJ I WYPOSAŻENIE MIEJSCA PRACYW zależności od charakteru pracy biurowej warunki bezpieczeństwa pracy, zagrożenia i ryzyko zawodowe są różne. Wiadomo że praca w instytucjach z bezpośrednim, ciągłym kontaktem z interesantami z zewnątrz jest pracą bardziej męczącą, przy której występują stresy i wymuszone przez interesantów duże tempo pracy. Są też prace biurowe o spokojnym charakterze, samodzielne, bez kontaktu z interesantami i tam narażenie na wypadek i utratę zdrowia jest znikome. Większość prac biurowych ma charakter statyczny, co powoduje niedobór tlenu, utrudniony przepływ krwi oraz spowolnienie przemiany materii. Higiena pracy w biurze ma nie mniejsze znaczenie niż w fabryce. Fizjologowie zwracają uwagę, że u pracownika umysłowego praca mózgu nie ustaje „na rozkaz”. Często człowiek zaabsorbowany jakimś problemem czy kłopotami przedłuża nieświadomie swój wysiłek umysłowy długo poza godziny pracy. Dlatego wypoczynek pracownika umysłowego powinien być tak zorganizowany, aby jego umysł został „zajęty” innymi problemami. Odpoczynek aktywny, spacery na świeżym powietrzu, atrakcyjne spędzanie urlopu, właściwe odżywianie – to są zalecenia fizjologów, z którymi powinien być zapoznany każdy pracownik biurowy.


WYMAGANIA HIGIENICZNO-SANITARNE I SOCJALNE W BIURZEW budynku, w którym znajdują się pomieszczenia biurowe, powinny być zainstalowane na każdej kondygnacji ubikacje osobno dla kobiet i mężczyzn. Nie dotyczy to zakładów – biur, w których zatrudnionych jest mniej niż 5 pracowników na jednej zmianie – pod warunkiem zapewnienia możliwości osobnego korzystania przez kobiety i mężczyzn z tych pomieszczeń. Ustęp powinien być oddzielony szczelnymi ścianami od pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi i dostępny z dróg komunikacji wewnętrznej budynku. W ubikacjach powinny znajdować się umywalki z dopływem ciepłej i zimnej wody, jedna na sześć misek ustępowych lub pisuarów, lecz nie mniej niż jedna. W załączniku do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. (Dz. U. Nr 129, poz. 844 z późniejszymi zmianami) opisano szczegółowo wymagania w stosunku do pomieszczeń higieniczno-sanitarnych dla pracowników.

Palarnie Zgodnie z najnowszymi przepisami w każdym budynku obowiązuje zakaz palenia w pomieszczeniach pracy. Pracodawca może (nie ma obowiązku) jednak urządzić palarnię. W palarni powinno przypadać co najmniej 0,1 m2 powierzchni podłogi na każdego pracownika, z tym jednak, że powierzchnia jednego pomieszczenia palarni powinna wynosić nie mniej niż 8 m2. W palarni należy zapewnić odpowiednią wymianę powietrza w ciągu godziny.

Jadalnie W obiekcie biurowym powinno być wydzielone pomieszczenie do spożywania posiłków w czasie pracy. Spożywanie posiłków, a szczególnie picie gorących napojów, siedząc przy biurku, na którym znajdują się różne dokumenty, może oprócz możliwości poparzenia spowodować zniszczenie lub zabrudzenie tych dokumentów. W urzędach i biurach zatrudniających 50 pracowników zaleca się przygotowanie napojów gorących przez specjalnego pracownika w wydzielonym pomieszczeniu.

BEZPIECZEŃSTWO PRACY W POMIESZCZENIACH BIUROWYCH

Niewielka różnorodność zagrożeń występujących w procesie pracy biurowej jest istotną różnicą między halą produkcyjną a biurem. Pracownikom biurowym upadki zdarzają się 3 razy częściej niż innym, przy czym około 8% spowodowane jest potknięciami o krzesła, wystające szuflady, dywany i wyposażenie biurowe. Najczęściej zdarzają się upadki z wysokości, np. z krzesła, gdy pracownik stojąc na siedzisku usiłuje sięgnąć coś z górnych półek szafy. Upadki należą do najcięższych w skutkach.

Przyczyną wypadku może być ponadto uderzenie o otwarte drzwi i szuflady, uderzenia przez przedmioty spadające z biurek lub przez otwarte drzwi nagle pchnięte z przeciwnej strony.


Aby uchronić pracowników przed wypadkami należy przestrzegać następujących wskazówek:

wchodząc do pomieszczenia nie należy otwierać drzwi zbyt energicznie, przy wchodzeniu i schodzeniu ze schodów należy zachować ostrożność, dotyczy to

szczególnie kobiet w obuwiu na wysokich obcasach, nie należy pastować stopni schodów ze względu na duże zagrożenie, szuflady biurek, szczególnie najniżej położonych nad podłogą, muszą być zamknięte, wykładziny podłogowe należy dokładnie mocować do podłoża, a uszkodzenia natychmiast

naprawić, krawędzie schodów nie mogą być wyszczerbione i nie powinny być wzmacniane metalowymi

nakładkami, lecz gumowatymi lub porowatymi, nie jest wskazane układanie chodników na schodach, ponieważ niewłaściwie ułożone lub

uszkodzone są przyczyną częstych wypadków, po wyjęciu dokumentów z szuflady należy ją zamknąć i nie zostawiać segregatorów na

podłodze, wszystkie naprawy i konserwacje sprzętu elektrycznego i oświetleniowego powinni

wykonywać tylko uprawnieni elektrycy, porządek i ład jest podstawą bezpieczeństwa, dlatego należy dbać o uporządkowanie przed

zakończeniem pracy własnego biurka i wokół stanowiska pracy, ponadto w biurach należy dbać o czystość miejsc pracy oraz przestrzegać przepisów

dotyczących ochrony przeciwpożarowej. Pracownikom należy zapewnić możliwość korzystania z przenośnej, odpowiednio wyposażonej apteczki pierwszej pomocy, stale gotowej do użytku.

UCIĄŻLIWOŚĆ PRACY BIUROWEJŹródła uciążliwości pracy biurowej, czynniki i przyczyny powodujące dolegliwości zdrowotne mogą tkwić w samych pracownikach lub w ich nadzorze, a także na stanowiskach pracy oraz w otoczeniu tych stanowisk. Do uciążliwych czynników należy zaliczyć: • brak odpowiednich warunków powierzchniowo-przestrzennych, • emitowanie ciepła przez nasłonecznienie miejsc pracy, • niedostateczną wymianę powietrza w pomieszczeniu, • odblaski i odbicia światła od powierzchni przedmiotów, • hałas w czasie pisania na maszynie, prace drukarki itp., • promieniowanie elektromagnetyczne i elektryczność statyczną, • brak przestrzeni do zajęcia wygodnej pozycji ciała przy pracy, • brak wymaganej powierzchni do ustawienia urządzeń i sprzętu, • niemożliwość regulacji wysokości blatów biurka lub stołu, • niemożliwość regulacji wysokości siedziska i zajęcia wygodnej pozycji przy pracy, • obciążenie statyczne i dynamiczne ciała, • obciążenie psychiczne.


PRACA PRZY MONITORACH EKRANOWYCH

Pracodawca jest obowiązany organizować stanowiska pracy z monitorami ekranowymi tak, aby spełniały minimalne wymagania bhp i ergonomii. Wyposażenie stanowiska pracy oraz sposób rozmieszczenia elementów tego wyposażenia nie może powodować podczas pracy nadmiernego obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego i wzroku oraz być źródłem zagrożeń dla pracownika.

Stanowisko pracy Stanowisko pracy powinno być tak zaprojektowane, aby użytkownik miał zapewnioną dostateczną przestrzeń pracy pozwalającą na umieszczenie wszystkich elementów obsługiwanych ręcznie w zasięgu kończyn górnych pracownika. Stanowisko pracy wyposażone w monitor ekranowy należy tak usytuować w pomieszczeniu, aby zapewnić pracownikowi swobodny dostęp do tego stanowiska. Odległość między sąsiednimi monitorami powinna wynosić co najmniej 0,6 m, a między pracownikiem i tyłem sąsiedniego monitora – co najmniej 0,8 m.


ORGANIZACJA STANOWISKA PRACY Z KOMPUTEREM.(ZASADY ZGODNE Z BHP)

na jedno stanowisko pracy z komputerem powinno przypadać co najmniej 2 m2 powierzchni pomieszczenia o wys. co najmniej 3,3 m;

należy unikać instalowania wielu komputerów w dużych salach (trudno ograniczyć hałas); duże sale powinny być podzielone na mniejsze z zastosowaniem osłon przeciwhałasowych; wystrój pomieszczeń i otoczenia powinien zapewniać barwy spokojne, ochronne dla wzroku; wykładziny wykonane z materiałów niepodatnych na elektryzację; pomieszczenie powinno być klimatyzowane, zapewniające wilgotność względną 60-80 % , a

temperaturą 21 – 230 C (bez klimatyzacji często i intensywnie wietrzone); w pomieszczeniach wskazana jest jak największa liczba zieleni; oświetlenie najlepsze naturalne, a sztuczne zbliżone spektrum do naturalnego ( źródło

światła w odległości nie mniejszej niż 50 cm od monitora); nie powinno być jaskrawych punktów świetlnych powodujących odbicia;

między rzędami monitorów odległość ma wynosić nie mniej niż 1,5 m natomiast pomiędzy sąsiednimi parami nie mniej niż 2 m;

stanowisko komputerowe powinno odpowiadać zasadom ergonomii ( parametry omówiono przy opisie poszczególnych elementów stanowiska komputerowego);

pracownik powinien mieć oddzielne miejsce do spożywania posiłków, stanowisko pracy powinno być wyposażone w meble zapewniające odpowiednie podparcie

dla stóp i rąk bez konieczności pochylania się, względnie unoszenia rąk do góry; ekran monitora powinien być ustawiony poprzecznie względem okien, jeśli to niemożliwe

należy stosować osłony chroniące monitor przed bezpośrednim światłem; w okresie letnim okna powinny być wyposażone w żaluzje, ograniczające oświetlenie ekranu

do poziomu poniżej 500 lx; po zapaleniu światła na ekranie monitora nie mogą być widoczne odbicia źródeł światła; sprzęt fabrycznie powinien być wyposażony w trójżyłowy sznur sieciowy i zasilany z

prawidłowo zbudowanego gniazda z bolcem uziemiającym ( takie postępowanie chroni przed porażeniem elektrycznym jak również przed polami elektrycznymi emitowanymi przez nieuziemione konstrukcje metalowe)

dla zapewnienia czytelności obrazu należy co najmniej raz na tydzień czyścić ekran monitora; operator powinien przechodzić wstępne i okresowe badania lekarskie ( ze szczególnym

zwróceniem uwagi na wady wzroku); w przypadku wskazań w miarę możności stosować szkła dwuogniskowe, jako dużo

wygodniejsze przy pracy z komputerem; pracownicy powinni okresowe przechodzić szkolenia w zakresie bhp przy komputerach

( przed szkoleniem przeprowadzić specjalistyczny przegląd stanowisk pracy).

Pracodawca jest obowiązany do przeprowadzania na stanowiskach pracy wyposażonych w monitory ekranowe oceny warunków pracy w aspekcie:


• organizacji stanowisk pracy, w tym rozmieszczenia elementów wyposażenia w sposób zapewniający spełnienie wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy, • stanu elementów wyposażenia stanowisk pracy zapewniającego bezpieczeństwo pracy, w tym ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym, • obciążenia narządu wzroku oraz układu mięśniowo-szkieletowego pracowników, • obciążenia pracowników czynnikami fizycznymi, w tym szczególnie nieodpowiednim oświetleniem, • obciążenia psychicznego pracowników,

Ocena, o której mowa wyżej, powinna być przeprowadzana głównie dla nowo tworzonych stanowisk oraz po każdej zmianie organizacji i wyposażenia stanowisk pracy. Na podstawie oceny pracodawca jest obowiązany podejmować działania mające na celu usunięcie stwierdzonych zagrożeń i uciążliwości. Problemy związane z obsługą monitorów ekranowych reguluje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. Nr 148, poz. 973).

Pracodawca obowiązany jest zapewnić pracownikom:

• łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami prac, które nie obciążają narządu wzroku i są wykonywane w innych pozycjach ciała – przy nieprzekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora ekranowego, lub • co najmniej 5-minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego, • okulary korygujące wzrok – zgodnie z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

OKULARY

Departament Warunków Pracy wyjaśnia, że obowiązek zapewnienia przez pracodawcę okularów korygujących wzrok do pracy przy monitorze ekranowym, wynika z przepisów par. 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973).


Zgodnie z tymi przepisami pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikom okularów korygujących wzrok, jeśli potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego stwierdzi lekarz przeprowadzający badania okulistyczne w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej, o której mowa w Kodeksie pracy i przepisach wykonawczych (tj. w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy - Dz. U. Nr 69, poz. 332, ze zmianami).

Okulary korygujące wzrok, (o których mowa w omawianym rozporządzeniu) powinny być zapewnione jedynie tym pracownikom, którym lekarz zaleci ich stosowanie przy monitorze ze względu na stan wzroku. Dotyczy to przeważnie sytuacji, kiedy zwykle stosowane przez nich okulary są nieodpowiednie do pracy przy monitorze.

Powinny to być okulary zgodne z zaleceniem lekarza - o określonych parametrach, odpowiednich do stanu wzroku pracownika, przeznaczone do pracy przy monitorze.

Należy zauważyć, że okulary do pracy przy monitorze, które powinny zapewnić ostre widzenie na ekranie monitora z odległości ok. 500-600 mm, mają często szkła o innych parametrach niż okulary przeznaczone np. do czytania (zapewniające ostre widzenie z odległości ok. 300 mm.

W par. 8 ust. 2 omawianego rozporządzenia określono, że ww. okulary zapewnia pracodawca. Oznacza to, że wysokość środków finansowych przeznaczonych na ten cel określa pracodawca, przy czym środki te powinny umożliwiać zakup okularów korygujących wzrok zgodnych z zaleceniem lekarza. Spełnieniem obowiązku wynikającego z tego przepisu będzie przeznaczenie nawet najmniejszej kwoty, za którą można kupić okulary (z tanią oprawką); celowe jest zatem ustalenie przez pracodawcę kwoty przeznaczonej na omawiane okulary (po dokonaniu rozpoznania w zakładach optycznych w danym rejonie) i poinformowanie o tym zainteresowanych pracowników.


5. ZAGROŻENIE WYPADKOWE I ZAGROŻENIE DLA ZDROWIA WYSTĘPUJĄCE WZAKŁADZIE PRACY.

Wypadek przy pracy - przepisy prawne

Art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr167 z 2009 r., poz. 1322)Za wypadek przy pracy uważa się: nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3. w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Określone zdarzenie może być zakwalifikowane jako wypadek przy pracy jedynie wówczas, gdy spełnia równocześnie wszystkie cztery warunki podane definicji.

Wypadek śmiertelnyZgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr167 z 2009 r., poz. 1322)- za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć poszkodowanego w okresie 6 miesięcy od zdarzenia. Ciężki wypadekZgodnie z art. 3 ust. 5 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 167 z 2009 r., poz. 1322)- za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała. Zbiorowy wypadekZgodnie z art. 3 ust. 6 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 167 z 2009r., poz. 1322) - za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby. Nagłe zdarzeniePojęcie „nagłość” – pierwszy warunek uznania określonego zdarzenia za wypadek przy pracy - zostało ukształtowane przez orzecznictwo sądowe. Przełomowe znaczenie dla rozstrzygnięcia tej kwestii miał wyrok Trybunału Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 września 1958 r. (nr IR III


140/58). Przyjęto wówczas, że cechę „nagłości” ma zdarzenie, którego czas trwania nie przekracza jednej dniówki roboczej. Zdarzeniem nagłym jest więc zarówno trwający kilka sekund kontakt dłoni stolarza z piłą tarczową, jak i kilkugodzinne oddziaływanie na palacza kotłów centralnego ogrzewania tlenku węgla (czadu). „Nagłość” określa czas oddziaływania czynnika niebezpiecznego na organizm człowieka. Skutki tego oddziaływania mogą ujawnić się natychmiast lub dopiero po pewnym czasie - po kilku dniach, a nawet tygodniach. Przyjęty pogląd utrwalił się w orzecznictwie sądowym. Przyczyna zewnętrznaPrzyczyna zewnętrzna – drugi warunek uznania określonego zdarzenia za wypadek przy pracy - występuje wówczas, gdy do urazu dochodzi w wyniku oddziaływania na człowieka czynnika występującego poza nim.Nie ma cech wypadku przy pracy uraz, który jest następstwem zakłóceń wywołanych przez czynnik tkwiący wyłącznie w organizmie poszkodowanego, tj. przyczynę wewnętrzną. Np. uraz wskutek upadku spowodowanego atakiem epilepsji, śmierć w wyniku zawału mięśnia sercowego w okolicznościach nie odbiegających rażąco od warunków powszechnie przyjmowanych za normalne.Przyczyna zewnętrzna nie musi być związana wyłącznie z działaniem sił przyrody, narzędzi, maszyn i urządzeń, energii, czynników chemicznych itp. Może nią być każdy czynnik zewnętrzny, mogący wywołać uraz, w tym także czynności wykonywane przez samego poszkodowanego, np. wysiłek fizyczny związany z przemieszczaniem ciężarów – nawet wówczas, gdy masa przenoszonych ładunków nie przekracza dopuszczalnych norm dźwigania. Taki sens ma m.in. uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 1963 r. nr III PO 15/62 (OSNCP 1963 r., zeszyt nr 10), zgodnie z którą: cechy przyczyny zewnętrznej może mieć nadmierny wysiłek fizyczny lub psychiczny związany z pracą, jeśli może on być za taki uznany dla określonej osoby - ze względu na stan wydolności jej organizmu.Przyczyna zewnętrzna, w przeciwieństwie do przyczyny wewnętrznej, nie musi występować jako wyłączna. Przy zbiegu obu rodzajów przyczyn - uaktywnienie się schorzenia samoistnego (mogącego samodzielnie występować jedynie jako przyczyna wewnętrzna) pod wpływem czynnika zewnętrznego (przyczyny zewnętrznej) – spełniony jest warunek do uznania określonego zdarzenia za wypadek. Przykładem może być perforacja wrzodu żołądka pod wpływem wysiłku fizycznego. Przy takim zbiegu przyczyn nie ma zastosowania zasada szacowania stopnia wpływu każdej z przyczyn na powstanie urazu i jego skutki. Pogląd ten potwierdza również stan późniejszego orzecznictwa sądowego. UrazZgodnie z art. 2 pkt 13 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673 z późn. zm.), "uraz" jest uszkodzeniem tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego (czynnika niebezpiecznego).Powstanie urazu jest czwartym warunkiem uznania określonego zdarzenia za wypadek przy pracy.Nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w związku z pracą, a nie spowodowało „urazu”, nie jest wypadkiem przy pracy. Jest ono – coraz częściej - określane pojęciem: wydarzenie wypadkowe bezurazowe (WWB).


Związek z pracąZwiązek urazu z pracą – trzeci warunek uznania określonego zdarzenia za wypadek przy pracy – może zachodzić zarówno wówczas, gdy do urazu dojdzie podczas wykonywania pracy, jak i podczas pozostawania tylko w dyspozycji pracodawcy (lub innego podmiotu), na rzecz którego miała być świadczona praca (oczekiwanie na polecenia: na terenie zakładu lub w innym, wyznaczonym przez pracodawcę lub ten podmiot miejscu).Zerwanie związku z pracą występuje w szczególności w sytuacji, gdy bez uzasadnienia poszkodowany nie świadczy pracy. Związek zdarzenia z pracą, poza przypadkami wynikającymi wprost z definicji wypadku przy pracy, zostaje jednak zachowany w warunkach, gdy poszkodowany nie świadczy pracy, a wykonuje inne czynności, w tym służące zaspokojeniu jego własnych potrzeb. Jako przykłady (wg poglądów utrwalonych w orzecznictwie sądowym) można wskazać: upadek powodujący uraz w drodze do sklepu w celu zakupu artykułów żywnościowych do spożycia podczas przerwy śniadaniowej; skaleczenie dłoni przy zmywaniu talerza po posiłku w czasie tej przerwy itp. Problem związku zdarzenia wypadkowego z pracą od lat wzbudza wiele wątpliwości, a wyrazem tego jest orzecznictwo sądowe.

Wypadek w drodze do pracy i z pracy do domu

Definicję tego zdarzenia podano w art. 57b ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227).

Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się

nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej

działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana.

Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo iż droga ta została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza.

Za drogę do pracy lub z pracy uważa się, oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu, drogę do miejsca lub z miejsca:

1. innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego;2. zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych;3. zwykłego spożywania posiłków;4. odbywania nauki lub studiów.

Użyte w definicji pojęcie „droga” nie dotyczy wyłącznie dróg publicznych i traktów znajdujących się na zewnątrz pomieszczeń. „Drogą” jest także ścieżka prowadząca przez teren prywatny, w tym posesję należącą do osoby poszkodowanej. W przypadku budynku wielorodzinnego, „drogą” jest ogólnie dostępna klatka schodowa na zewnątrz mieszkania. Nie ma również znaczenia fakt, ile razy poszkodowany przemieszczał się tą drogą w dniu wypadku.

W orzecznictwie sądowym występują różne poglądy na temat pojęcia „drogi do pracy i z pracy”. Można spotkać się ze stanowiskiem, wg którego tą drogą jest tylko odcinek zaczynający się lub


kończący w miejscu zamieszkania, a jej punktem wyjściowym lub docelowym jest miejsce zatrudnienia.

Z definicji wypadku w drodze do pracy i z pracy wynika, że nie jest traktowany jako droga z pracy odcinek między miejscem pracy a miejscem załatwiania prywatnej sprawy w sytuacji, gdy nastąpi powrót do pracy, po załatwieniu sprawy. Jest to droga odbywana w czasie przerwy w świadczeniu pracy. O drodze z pracy do domu można natomiast mówić w sytuacji, gdy będzie miało miejsce wcześniejsze wyjście z pracy z zamiarem załatwienia sprawy prywatnej, ale bez powrotu do pracy. Przerwa w drodze do domu może być w tym przypadku potraktowana jako „życiowo uzasadniona” (załatwianie spraw osobistych, rodzinnych, zdrowotnych itp.).

Jako droga z pracy do domu może być potraktowana droga na obiad (do domu lub innego miejsca) w czasie regulaminowej przerwy na spożycie posiłku.

W orzecznictwie sądowym przyjęło się stanowisko, że wypadek podczas pobytu w podróży służbowej przy pokonywaniu drogi między miejscem wykonywania pracy a miejscem zakwaterowania jest wypadkiem zrównanym z wypadkiem przy pracy.

Co robić, gdy zdarzy się wypadek?

Pracodawca

1. Zapewnić poszkodowanym pierwszą pomoc i podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie (wyłączenie maszyn i urządzeń z ruchu, odcięcie zasilania maszyn energią, materiałami itp.).

2. Zabezpieczyć miejsce wypadkuMiejsce wypadku należy zabezpieczyć przed dostępem osób niepowołanych i możliwością uruchomienia – bez potrzeby – maszyn i innych urządzeń technicznych, których ruch wstrzymano w związku z tym zdarzeniem. Należy wykluczyć możliwość zmian usytuowania maszyn i urządzeń oraz innych przedmiotów, które spowodowały wypadek, jeżeli na podstawie ich położenia i stanu będzie można odtworzyć okoliczności, przebieg i ustalić przyczyny.Zgodę na uruchomienie maszyn i urządzeń lub inne zmiany w miejscu wypadku, wydaje pracodawca, w uzgodnieniu ze społecznym inspektorem pracy, po dokonaniu oględzin miejsca wypadku oraz po sporządzeniu, jeśli zajdzie potrzeba, szkicu lub fotografii miejsca wypadku itp.Po wypadku śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym, zgoda może być wydana po ustaleniu z inspektorem pracy i prokuratorem. W razie wypadków w zakładzie górniczym, wymagana jest także zgoda właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

Wprowadzanie zmian w miejscu wypadku bez wymaganej zgody jest dopuszczalne tylko wówczas, jeżeli zachodzi konieczność ratowania osób lub mienia albo zapobieżenia niebezpieczeństwu.

3. Zawiadomić o wypadku właściwego inspektora pracy i inne organyPracodawca ma obowiązek niezwłocznego zawiadomienia właściwego, ze względu na miejsce zdarzenia, inspektora pracy Państwowej Inspekcji Pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał takie skutki, a mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.Inspektora pracy PIP można powiadomić o wypadku drogą telefoniczną. W każdym okręgowym


inspektoracie pracy prowadzone są całodobowe dyżury pod telefonem.

Zaniechanie obowiązku powiadomienia o wypadku przy pracy (śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym) wymienionych organów, w tym inspektora pracy, stanowi wykroczenie z art. 283 § 2 pkt 6 Kodeksu pracy i jest zagrożone karą.

4. Przeprowadzić postępowanie powypadkowe Postępowanie to, zwane też dochodzeniem powypadkowym, przeprowadza podmiot, na rzecz którego poszkodowany świadczył pracę lub ZUS, a w przypadku rolników indywidualnych - KRUS.

Poszkodowany

1. Zgłosić wypadek

Zgłoszenia wypadku dokonuje poszkodowany, jeśli jego stan zdrowia na to pozwala.Pracownik, który uległ wypadkowi, niezwłocznie zawiadamia o tym fakcie swojego przełożonego, a świadczący pracę na innej podstawie – odpowiednie osoby reprezentujące podmiot, na rzecz którego świadczyły pracę. Wypadek przy pracy rolniczej zgłasza się właściwej jednostce organizacyjnej (oddziałowi regionalnemu lub placówce, w której poszkodowany jest ubezpieczony) Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) – bezpośrednio w jej siedzibie albo za pośrednictwem poczty, telefonicznie lub pocztą elektroniczną.

2. Zgłosić ewentualne roszczenia z tytułu skutków wypadku.Uprawnienia poszkodowanego nie są realizowane „z urzędu”. W sprawach tych wymaga się złożenia odpowiednich wniosków – bezpośrednio do ZUS lub do płatnika składek.Zgłoszenie wypadku przy pracy rolniczej – do KRUS – jest traktowane jako równoczesne zgłoszenie roszczenia o jednorazowe odszkodowanie.

Jakie świadczenia są z tytułu wypadku:1) Wypadek 100% wynagrodzenia (chorobowego)2) Odszkodowanie za rzeczy zniszczone, utracone w wypadku3) Renta rehabilitacyjna do 12 miesięcy4) Renta inwalidzka5) Renta rodzinna ( po śmierci poszkodowanego nawet 6 miesięcy od chwili wypadku)6) Jednorazowe odszkodowanie7) Świadczenie wyrównawcze, gdy pracownik po wypadku zostaje przesunięty na gorzej płatne stanowisko, pobiera wynagrodzenie poprzednie, nie dłużej niż 3 lata.

Nie otrzymuje świadczeń, gdy był pod wpływem alkoholu z powodu rażącego niedbalstwa, działał sprzecznie z prawem choć mógłby i powinien przewidzieć skutki. Umyślnie naruszył przepisy.


O tym, że dane zdarzenie jest wypadkiem przy pracy decyduje:a) komisja ZUS


b) zakład pracy,c) Inspektor Pracy PIP

W jakim terminie pracownik zobowiązany jest do zgłoszenia wypadku:a) nie później niż w ciągu 14 dni od daty wypadkub) nie później niż 30 dni od daty wypadkuc) niezwłocznie

Ile dni zwolnienia lekarskiego musi mieć pracownik, aby zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy lub wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy:a) 14 dnib) nie musi być zwolnieniac) 21 dni

Jaki elementy muszą wystąpić aby uznać zdarzenie za wypadek przy pracy:a) zdarzenie nagłe d)uraz, śmierćb) przyczyna zewnętrzna e) zwolnienie lekarskiec) związek z pracą


6. PROFILAKTYCZNA OPIEKA LEKARSKA.

Rodzaje badań

Skierowanie na badania wydaje pracodawca, na którym powinno być zaznaczone: rodzaj badania lekarskiego – wstępne, okresowe, kontrolne.Stanowisko, na którym pracownik jest lub będzie pracował.Orzeczenie lekarskie zostaje wydane w formie zaświadczenia i zostaje przekazane pracownikowi a następnie pozostaje w aktach osobowych.Pracownik lub pracodawca, który nie godzi się z treścią wydanego zaświadczenia może wystąpić w ciągu 7 dni od daty wydania z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania w Wojewódzkim Ośrodku Medycyny Pracy.Ponowne powinno być przeprowadzone w terminie 14 dni od złożenia wniosku.Wynik jest ostateczny.

Badania przeprowadzane są na koszt zakładu pracy.Badania profilaktyczne wykonują lekarze uprawnieni do ich przeprowadzania wpisani do rejestru. Badania kontrolne – podlegają nim pracownicy w przypadku niezdolności do pracy ponad 30 dni.Badania sanitarne– poddawani są nim pracownicy mający kontakt z żywnością.Termin: Przed przystąpieniem do pracy a następnie co 6 miesięcy.

Pytania przykładowe:Okresowe badania lekarskie przeprowadzane są na koszt:a) zakładu pracy,b) pracownika,c) decyduje o tym kierownik zakładu pracy.

Badania profilaktyczne mogą przeprowadzać:a) wszyscy lekarze,b) lekarze uprawnieni do przeprowadzania badań profilaktycznych,c) lekarze przemysłowej służby zdrowia.

Lekarskim badaniom kontrolnym podlegają:a) wszyscy pracownicy,b) pracownicy , którzy chorowali co najmniej 30 dni kalendarzowych, c) pracownicy u których stwierdzono objawy choroby zawodowej


7. PRAWO PRACY

Umowa o pracę

Stosunek pracyCelem umowy o pracę jest nawiązanie stosunku pracy.Stosunek pracy to taki stosunek prawny, w którym pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a jeżeli terminu tego nie określono - w dniu zawarcia umowy.

Forma umowyUmowa o pracę powinna zostać zawarta na piśmie. Kodeks pracy nie wprowadza jednak w tym zakresie rygoru nieważności. Umowa może być więc zawarta również ustnie, pracodawca musi najpóźniej w dniu rozpoczęcia przez pracownika pracy, potwierdzić mu na piśmie ustalenia co do rodzaju umowy oraz jej warunków.

Rodzaje umówPrawo pracy przewiduje następujące rodzaje umów o pracę:

umowa o pracę na czas określony umowa o pracę na zastępstwo - jest to również umowa na czas określony, jednak okres

czasu nie jest podany wprost tylko zależy od czasu nieobecności pracownika zastępowanego,

umowa o pracę na czas wykonania określonej pracy umowa o pracę na czas nieokreślony umowa o pracę na okres próbny

Treść umowyUmowa o pracę musi zawierać następujące składniki:strony umowy - należy dokładnie, a przede wszystkim jednoznacznie określić strony umowy tak by nie było wątpliwości kto tę umowę zawarł, rodzaj umowy , datę zawarcia umowy, warunki pracy i płacy.Trzecia na czas określonyOd 1 maja 2004. Trzecia umowa na czas określony jest automatycznie umową na czas nieokreślony. Warunkiem jest jednak aby przerwy pomiędzy kolejnymi umowami nie były dłuższe od miesiąca. Jeżeli przekraczają one miesiąc - skutek w postaci umowy na czas nieokreślony się nie pojawi. Istnieją również inne wyjątki. Dowolną liczbę umów na czas określony zawrzeć można w przypadku: umów na zastępstwo, umów zawartych w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym albo zadań realizowanych cyklicznie.


Zmiana umowy o pracęZmiana umowy o pracę wymaga formy pisemnej.

Czas pracy

Zgodnie z art 128 KP przez czas pracy należy rozumieć czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.

Aby dany okres czasu można było uznać za czas pracy muszą więc zostać spełnione dwie przesłanki:

pracownik musi pozostawać w dyspozycji pracodawcy – przez dyspozycję należy rozumieć gotowość do wykonywania poleceń, wykonywanie tychże poleceń.

pracownik musi przebywać w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.

Kodeks pracy definiuje kilka pojęć związanych z czasem pracy:

praca zmianowa - wykonywanie pracy według ustalonego rozkładu czasu pracy przewidującego zmianę pory wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników po upływie określonej liczby godzin, dni lub tygodni,

pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy - pracownicy kierujący jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępcy lub pracownicy wchodzący w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy oraz główni księgowi.

doba - 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy (jeżeli pracownik zaczyna pracę o 8:00, jego doba pracownicza trwa do 8:00 dnia następnego),

tydzień - 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego. Z powyższy definicji doby oraz tygodnia należy korzystać jedynie w przypadku zagadnień związanych z czasem pracy. Nie można opierać się na nich podczas interpretacji przepisów zawartych w innych działach kodeksu..

Normy czasu pracy

Normy czasu pracy zakreślają górną granicę czasu pracy. Wymiar czasu pracownika może być więc krótszy od normy czasu pracy nie może jednak być dłuższy.


Przyjęło się uznawanie podstawowej normy czasu pracy za “cały etat”. Jeżeli pracownik zgodnie z umową o pracę powinien pracować w wymiarze wynoszącym połowę normy czasu pracy uważa się, iż pracuje on na “pół etatu”. Podstawowe obowiązujące w Polsce podstawowe normy czasu pracy to:8 godzin na dobę,40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym nie przekraczającym czterech miesięcy. łącznie wraz z nadgodzinami czas pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nie może przekroczyć 48 godzin (norma ta nie dotyczy jednak pracowników zarządzających zakładem pracy)

Wymiar czasu pracyWymiar czasu pracy to czas w jakim pracownik zobowiązał się pozostawać w dyspozycji pracodawcy w danym dniu roboczym i “uśrednionym” tygodniu pracy. Wymiar czasu pracownika zatrudnionego na pełny etat wynosi 8 godzin dziennie i 40 w tygodniu, na 1/4 etatu 2 godziny dziennie i 10 tygodniowo. Wymiar czasu pracy określa więc ile czasu zgodnie z umową pracownik powinien poświęcić swemu pracodawcy.Przerwy w pracy wliczane do czasu pracyKodeks pracy wprowadza szereg przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Najczęściej przerwy te związane są z rodzajem wykonywanej pracy (np. przed monitorem ekranowym) lub ochroną danej grupy pracowników (kobiet w ciąży)..Istnieje jedna „ogólna” przerwa w czasie pracy, dotycząca wszystkich pracowników – przerwa 15-minutowa. Przysługuje ona pracownikom, których dzienny wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin.

Okresy odpoczynku

Wprowadzona została dobowa oraz tygodniowa norma wypoczynku

Odpoczynek dobowy11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Jak łatwo wyliczyć maksymalny okres czasu jaki może przepracować pracownik, nie naruszając tej normy wynosi 13 godzin. Przez dobę należy rozumieć w tym wypadku kolejne 24 godziny od momentu rozpoczęcia pracy zgodnie z rozkładem czasu pracy. Jeżeli więc pracownik rozpoczyna pracę o 6:00 – jego doba kończy się o 6:00 następnego dnia. Jeżeli norma ma być zachowana pracownik ten powinien co najmniej od godziny 19:00 odpoczywać.

Dobowa norma wypoczynku nie dotyczy:pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy, przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.


W powyższych przypadkach więc okresy odpoczynku mogą być krótsze od 11 godzin. Krótsze okresy należy jednak wyrównać w danym okresie rozliczeniowym okresami dłuższymi, tak aby średnia byłą zgodna z normą. Można więc powiedzieć, iż w tym przypadku obowiązuje równoważna norma wypoczynku.

Pewne modyfikacje w zakresie dobowej normy odpoczynku wprowadzone zostały w przypadku równoważnych systemów czasu pracy przewidujących pracę do 16 godzin (dozór urządzeń, pogotowie pracy) oraz do 24 godzin na dobę (np. ochrona osób i mienia, zakładowe straże pożarne). Omówione one zostaną w artykule poświęconym tym systemom.

Odpoczynek tygodniowyZgodnie z KP w każdym tygodniu pracownikowi przysługuje prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Tygodniem jest 7 dni kalendarzowych poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego. Jeżeli okres rozpoczyna się we wtorek, to poniedziałek następnego tygodnia jest końcem tygodnia „rozliczeniowego”.Omawiane 35 godzin zawierają już w sobie 11 godzin wypoczynku dobowego, tak więc pracodawca nie musi kumulować tych okresów.Również w tym przypadku dyżuru nie wlicza się do okresu odpoczynku.

Tygodniowa norma wypoczynku może zostać obniżona do 24 godzin w przypadku:pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy, konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii. gdy jest to wynikiem przejścia pracownika na inną zmianę, zgodnie z rozkładem pracy zmianowej.Odpoczynek tygodniowy powinien przypadać w niedzielę. Niedziela obejmuje 24 kolejne godziny, poczynając od godziny 6.00 w tym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina. Jeżeli praca w niedzielę zgodnie z odrębnymi przepisami jest dozwolona, odpoczynek może przypadać w innym dniu niż niedziela.

Systemy czasu pracy

System czasu pracy to mówiąc w uproszczeniu zbiór reguł normujących czas pracy w zakładzie pracy. Dzięki lekturze KP rozróżnić możemy podstawowy system czasu pracy oraz szczególne systemy czasu pracy. Te ostatnie jak łatwo się domyślić wprowadzają wyjątki do systemu podstawowego..

Obecnie możemy wyróżnić następujące systemy czasu pracy: podstawowy, równoważnego czasu pracy,


w ruchu ciągłym, przerywanego czasu pracy, zadaniowy, skróconego tygodnia pracy, „pracy weekendowej”

PodstawowyJest to system najczęściej stosowany. Omówiony on został w artykule Czas pracy . Jego istotę oddaje art 129 §1 KP:

„Art. 129. § 1. Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.” Dla pracownika, którego czas pracy mieści się w powyższych ramach nie trzeba wprowadzać szczególnego systemu czasu pracy.

Wymiar urlopu

Wymiar urlopu a ilość dni wolnego.

Należy rozróżnić: wymiar urlopu przysługujący danemu pracownikowi, ilość dni wolnego jakie pracownik otrzyma w zamian za przysługujący mu wymiar urlopu.

Pacownik może mieć inny wymiar urlopu i inną ilość przyznanych dni wolnych. Różnice nie pojawią się jednak jeżeli dobowy wymiar czasu pracy równa się 8 godzinom. Tylko więc w przypadku gdy dobowy wymiar czasu pracy jest większy lub mniejszy od 8 godzin będzie pojawiała się potrzeba dokonania przeliczeń.

Wymiar urlopu wynosi: 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat, 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Okres zatrudnienia


http://prawopracy.fr.pl/21.php

Wymiar należnego urlopu zależy od okresu zatrudnienia. Do okresu zatrudnienia wlicza się wszystkie okresy poprzedniego zatrudnienia. Nie ma w tym wypadku znaczenia jak poprzednie stosunki pracy zostały zakończone i czy istniały pomiędzy nimi przerwy w zatrudnieniu.

Do okresu zatrudnienia wlicza się z tytułu ukończenia:

zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,

średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,

średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,

średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata, szkoły policealnej - 6 lat, szkoły wyższej - 8 lat.

Pamiętać należy jednak o dwóch zasadach:powyższe okresy nauki nie podlegają sumowaniu - jeżeli więc po liceum skończyłem studia to nie należy mi się 12 lat tylko 8,

Termin urlopu

Zgodnie z podstawową zasadą dotyczącą urlopów wyrażoną w art. 152 § 1. KP pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Na termin urlopu wpływ będą miały dwie cechy urlopu wyrażone w tym przepisie. Urlop mianowicie powinien być coroczny oraz nieprzerwany.

NieprzerwanyJak już wcześniej wskazano urlop powinien być nieprzerwany. Kodeks pracy wprowadza jednak wyjątek od tej zasady.

Urlop może być mianowicie podzielony na części, pod dwoma jednakże warunkami: tylko na wniosek pracownika, przynajmniej jedna część urlopu powinna trwać minimum 14 dni kalendarzowych (dwa tygodnie załatwia sprawę). W przypadku braku wniosku pracownika należy udzielić mu urlopu w jednym długim kawałku.(Teoretycznie podział urlopu na części jest wyjątkiem, jednak jak wszyscy wiemy jest to raczej reguła.)

Pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo.


Jeżeli wskutek przeróżnych okoliczności pracodawca nie udzielił pracownikowi urlopu w roku, za który urlop przysługuje powinien to zrobić najpóźniej do końca września roku następnego.

Plan urlopówZasadą jest, że pracodawca powinien ustalić plan urlopów. W planie terminy urlopów pracodawca wyznacza samodzielnie biorąc pod uwagę

wnioski pracowników oraz konieczność zapewnienia normalnego toku pracy.

Wnioskami pracowników pracodawca nie jest związany - w praktyce więc ma on sporo swobody w ustalaniu terminów urlopów. W planie urlopów nie uwzględnia się tzw. urlopów na żądanie (co jest nawiasem mówiąc dosyć logiczne).Plan urlopu należy podać do wiadomości pracowników w sposób przyjęty w danym zakładzie. Sposoby mogą być różnorakie - obwieszczenie, intranet, poinformowanie przez przełożonego lub kadrową etc.

Urlop na żądanieUrlop na żądanie jest dla pracownika pewnego rodzaju zaworem bezpieczeństwa - w przypadku zaistnienia nieprzewidzianych okoliczności może on mianowicie nie stawić się danego dnia w pracy, nie ryzykując przy tym swojej posady.Przyjęło się co prawda twierdzenie, że instytucja urlopu na żądanie służy przede wszystkim niwelowaniu skutków nadużycia alkoholu i innych równie smakowitych używek, jednak przyda się ona z pewnością do realizacji również bardziej szczytnych celów.Każdemu pracownikowi w danym roku kalendarzowym przysługują 4 dni urlopu na żądanie. Żądanie takie należy zgłosić najpóźniej w dniu rozpoczęcia tegoż urlopu. Powyższe 4 dni przysługują łącznie w całym roku kalendarzowym bez względu na ewentualne zmiany pracodawcy.

Pamiętać należy, iż urlop na żądanie jest trybem udzielenia urlopu nie zaś dodatkowymi dniami urlopowymi. Jeżeli wykorzystaliśmy cały wymiar urlopu w trybie zwykłym, to już na żądanie wziąć nie możemy.Wykładnia celowościowa wskazuje, iż owe 4 dni to dni kalendarzowe, nie zaś dni wymiaru urlopu. Gdyby przyjąć tę drugą opcję pracownik pracujący na pół etatu miałby 8 dni urlopu na żądanie.Uprawnienie do wykorzystania urlopu w omawianym trybie nie przechodzi na kolejny rok. Przechodzą jedynie zaległe dni urlopu.

Urlop w okresie wypowiedzeniaJeżeli jedna ze stron wypowiedziała umowę o pracę rozpoczyna swój bieg okres wypowiedzenia.W okresie tym pracodawca jest uprawniony wysłać pracownika na przymusowy urlop, pracownik zaś obowiązany jest to polecenie wykonać. Długość przymusowego urlopu nie może przekraczać ilości dni urlopu jakie przysługują pracownikowi u danego pracodawcy. Pamiętać należy, iż


w przypadku zakończenia zatrudnienia w trakcie roku kalendarzowego pracownikowi przysługuje urlop proporcjonalny do okresu zatrudnienia.

Urlopy macierzyńskie

Począwszy od dnia 2 stycznia 2016 r. obowiązują dwa rodzaje urlopów związanych z narodzinami dziecka: urlop macierzyński (podstawowy), którego wymiar pozostanie bez zmian i wynosi 20 tygodni(w tym 14 zarezerwowanych tylko dla matki)oraz urlop rodzicielski, którego wymiar wynosić będzie do 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i do 34 tygodni w przypadku urodzenia dwojga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Wydłużony, płatny urlop obejmuje nie tylko rodziców zatrudnionych na etatach, ale wszystkich, którzy opłacają ubezpieczenie chorobowe, czyli także pracujących na umowach zlecenia i prowadzących firmy. Obecnie w okresie płatnego urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. przez pierwsze 26 tygodni i 60 proc. wynagrodzenia przez kolejnych 26 tygodni.

Jeśli zaś matka dziecka od razu zadeklaruje, że interesuje ją roczny urlop macierzyński - 52 tygodnie, to przez cały ten okres wypłacany będzie zasiłek w wysokości 80 proc. wynagrodzenia. Gdyby jednak po takiej deklaracji, zrezygnowała z całości lub części urlopu rodzicielskiego, wówczas przysługuje jej wyrównanie dotychczas pobieranego 80 proc. zasiłku do wysokości 100 proc.

Urlop macierzyński można rozpocząć przed porodem. Maksymalnie można wykorzystać wtedy sześć tygodni.

Urlop rodzicielski przysługuje bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Można go wykorzystać jednorazowo albo w nie więcej niż 4 częściach i nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończyło 6 rok życia. W przypadku korzystania z urlopu w częściach, części te również mają przypadać bezpośrednio jedna po drugiej.

Niemniej jednak nowe przepisy wprowadzają też możliwość udzielenia maksymalnie 16 tygodniu urlopu rodzicielskiego w terminie, który nie przypada bezpośrednio po poprzedniej części urlopu. To rodzice dziecka zdecydują, czy będą chcieli skorzystać z tej opcji, a jeśli tak, to kiedy (np. w czasie adaptacji dziecka do przedszkola, rozpoczęcia przez nie szkoły, czy w innym okresie). Trzeba przy tym pamiętać, że liczba części udzielonego w taki sposób urlopu rodzicielskiego będzie pomniejszała liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego. W praktyce oznacza to, że decydując się na wykorzystanie w późniejszym terminie, np. jednej części urlopu rodzicielskiego udzielonego na dziecko, w przypadku korzystania w przyszłości również z urlopu wychowawczego na to samo dziecko będzie można wykorzystać go już nie w 5 a tylko w 4 częściach.

Okres ciąży

Zaświadczenie o ciążyŻeby korzystać z ochronnych praw dawanych nam przez kodeks pracy przede wszystkim należy pracodawcy przedłożyć zaświadczenie lekarskie stwierdzające ciąże. Zaświadczenie


to przewidziane w art. 185 § 1 k.p. nie musi odpowiadać żadnym szczególnym wymaganiom formalnym, byle by tylko wydane zostało przez lekarza i stwierdzało fakt ciąży pracownicy. Nie jest więc wcale powiedziane, że musi być to lekarz ginekolog, równie dobrze może być to nawet psychiatra czy lekarz pierwszego kontaktu. Należy uznać że pracodawca został skutecznie powiadomiony o ciąży pracownicy gdy przedstawiła ona jakiekolwiek oświadczenie podpisane przez lekarza, w którym jest informacja o jej ciąży. Od tej chwili pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy.

Trwałość stosunku pracy Najważniejszym aspektem dla zatrudnionej jest to , że pracodawca nie będzie mógł w okresie ciąży, a także urlopu macierzyńskiego wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę. Bezwzględny zakaz rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego oznacza, że nieważne jest także rozwiązanie umowy o pracę, które nastąpiło przed zajściem w ciążę, jeśli tylko ciąża zostanie stwierdzona w okresie wypowiedzenia lub w okresie, gdy zainteresowana była już w ciąży, chociaż o swoim stanie jeszcze nie wiedziała.

Od tej reguły istnieje kila wyjątków Pierwszy z nich to rozwiązanie umowy o prace bez wypowiedzenia z winy pracownicy uzyskać zgodę reprezentującej ją zakładowej organizacji związkowej. Drugi to rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. W tym przypadku pracodawca jest zobowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. Jeśli pracodawca nie jest w stanie zapewnić pracownicy w tym okresie innego zatrudnienia, przysługują jej wszystkie świadczenia określone w kodeksie pracy. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia.

Jeśli jest zatrudniona na okres próbny krótszy niż miesiąc Przepis chroni przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego, natomiast nie chroni pracownicy przed wygaśnięciem umowy w tym okresie. Gdy pracownica jest zatrudniona na podstawie umowy na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, umowa ta ulega przedłużeniu do dnia porodu. Przepisu § 3 nie stosuje się jednak jeśli pracownica została zatrudniona w ramach umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Prace wzbronione, zmiana warunków i rozkładu czasu pracy Prace wzbronione i zmiana warunków pracy


Kobiet w ciąży oraz karmiących piersią nie wolno zatrudniać przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. Wykaz tych prac umieszczony jest w rozporządzeniu rady ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet.

Zmiana rozkładu czasu pracy Pracownicy w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Nie wolno także bez jej zgody delegować jej poza stałe miejsce pracy ani zatrudniać w przerywanym systemie czasu pracy (art. 178). Jeśli pracownica jest zatrudniona w porze nocnej, pracodawca jest zobowiązany zmienić jej rozkład czasu pracy na dotychczasowym stanowisku pracy w sposób umożliwiający wykonywanie pracy poza porą nocną, a jeżeli jest to niemożliwe lub niecelowe, przenieść pracownicę do innej pracy, której wykonywanie nie wymaga pracy w porze nocnej. W wypadku braku możliwości zmiany rozkładu czasu pracy pracownicy pracodawca jest zmuszony zwolnić pracownicę na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

Dwa dni na dziecko

Wątpliwości pojawiają się głównie w wyniku błędu w potocznym nazewnictwie tej instytucji. Nazywa się ją mianowicie często „urlopem”, oczekując intuicyjnie, iż owe dwa dni będą „zachowywały” się jak urlop. Dni te są zaś zwolnieniem od pracy.W przypadku złożenia przez pracownicę wniosku o udzielenie zwolnienia pracodawca bada jedynie:

czy pracownica wychowuje dziecko w wieku do 14 lat oraz, czy uprawnienie do dwóch dni zwolnienia w danym roku kalendarzowym nie zostało już

wykorzystane.

Na powyższe okoliczności pracodawca powinien odebrać od pracownicy oświadczenie. Jeżeli w przyszłości okaże się, że oświadczenie było nieprawdziwe pracodawca będzie mógł żądać stosownego odszkodowania.Zomawianego uprawnienia do dwóch dni zwolnienia może skorzystać nie tylko pracownica, ale też pracownik-mężczyzna. Możliwa jest sytuacja, w której każdy z rodziców weźmie po jednym dniu.Przed udzieleniem zwolnienia pracodawca powinien odebrać od pracownicy (pracownika) oświadczenie, co do tego który z rodziców (opiekunów) będzie korzystał z uprawnienia.Na koniec jeszcze rzecz chyba najważniejsza - za czas zwolnienia pracownikom przysługuje prawo do wynagrodzenia.

Rozwiązywanie umów o pracę

Sposób rozwiązania umowy o pracę zależy w dużym stopniu od rodzaju tej umowy, dlatego niezbędne jest krótkie scharakteryzowanie tej materii. Pamiętać należy, że wszelkie umowy zlecenia, agencji, o dzieło, o świadczenie usług, współpracy etc nie są umowami o pracę, dlatego przepisów kodeksu pracy nie stosuje się.


Umowa o pracę rozwiązuje się:

Na mocy porozumienia stron–pracownik zawiera z pracodawcą porozumienie. Podpisują stosowne, krótkie oświadczenie. W taki sposób można rozwiązać wszystkie umowy o pracę.

Przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (tzw. rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem) - nie zawsze opisane wyżej porozumienie jest możliwe. W takim wypadku każda ze stron może rozwiązać umowę poprzez złożenie stosownego oświadczenia typu "Do dyrektora. Niniejszym rozwiązuję umowę o pracę zawartą w dniu..." Umowa rozwiązuje się z upływem określonego w prawie pracy okresu wypowiedzenia (np. 1 miesiąc, trzy miesiące). Okres wypowiedzenia zależy od rodzaju umowy o pracę, okresu zatrudnienia. W powyższy sposób można rozwiązać umowę zawartą na czas nieokreślony i okres próbny. Na czas określony zaś tylko wtedy, gdy strony przewidzą taką możliwość w umowie. Taką możliwość mogą zaś zastrzec tylko wtedy, gdy umowa zawarta jest na okres dłuższy niż 6 miesięcy.

Przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia) - czyli tzw. zwolnienie dyscyplinarne. W taki sposób można rozwiązać wszystkie umowy.

Z upływem czasu, na który była.

Z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.

Wygaśnięcie umowy o pracę Kodeks pracy podaje trzy przyczyny:

Śmierć pracownika, Śmierć pracodawcy - dotyczy tylko sytuacji gdy pracodawcą jest osoba fizyczna - osobom

zatrudnionym w spółkach, spółdzielniach sferze budżetowej raczej więc to nie grozi, Nieobecność pracownika w pracy przez okres dłuższy niż 3 miesiące z powodu

tymczasowego aresztowania. Liczenie okresów wypowiedzenia W przypadku gdy okres wypowiedzenia wynosi tydzień lub miesiąc (lub ich wielokrotność) w prawie pracy termin liczy się nieco inaczej niż w prawie cywilnym. Termin mianowicie upływa dopiero z końcem danego tygodnia/miesiąca.

Forma wypowiedzenia Wypowiedzenie należy sporządzić w formie pisemnej. W przypadku gdy wypowiedzenie składa pracodawca oprócz informacji powyższych powinien on zawsze umieścić w jego treści informację o prawie odwołania się do sądu.


Ponadto jeżeli pracodawca wypowiada umowę zawartą na czas nieokreślony powinien wskazać przyczynę wypowiedzenia - musi być ona dla niego jasna i zrozumiała.

Okresy wypowiedzenia Po złożeniu przez jedną ze stron (pracodawcę lub pracownika) stosunek pracy nie rozwiązuje się od razu - musi upłynąć najpierw okres wypowiedzenia. Długość tego okresu zależy przede wszystkim od rodzaju zawartej umowy o pracę. Umowa o prace na czas nieokreślonyOkres wypowiedzenia zależy od okresu zatrudnienia......i wynosi: 2 tygodnie - przy okresie zatrudnienia krótszym niż 6 miesięcy, 1 miesiąc - przy okresie zatrudnienia co najmniej 6 miesięcy, 3 miesiące - przy okresie zatrudnienia co najmniej 3 lat

Umowa o prace na okres próbnyOkres wypowiedzenia zależy od okresu na jaki została zawarta......i wynosi: 3 dni robocze - przy okresie próbnym nie przekraczającym 2 tygodni, 1 tydzień - przy okresie próbnym dłuższym niż 2 tygodnie, 2 tygodnie - jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące (dłuższy nie może już być).

Umowa o prace na czas określonyJeżeli istnieje możliwość wypowiedzenia to okres wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie.Pisząc umowę należy okres ten w umowie wskazać.

Dni wolne na poszukiwanie pracy W przypadku gdy wypowiedzenie składa pracodawca, pracownikowi przysługują dni wolne na poszukiwanie pracy. W przypadku gdy okres wypowiedzenia nie przekracza 1 miesiąca pracownikowi przysługują 2 dni, jeżeli zaś wynosi 3 miesiące przysługują 3 dni.Za powyższe dni wolne pracownikowi przysługuje

Kogo pracodawca nie może zwolnić Ochrona przedemerytalnaPracodawca nie może zwolnić pracownika, jeżeli spełnione będą dwie poniższe przesłanki: pracownikowi brakuje do osiągnięcia wieku emerytalnego nie więcej niż dwa lata,

wraz z osiągnięciem tego wieku uzyska prawo do emerytury. Nie obejmuje pracownika również w przypadku uzyskania prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.


Pracownik chroniony jest jedynie przed wypowiedzeniem umowy - pracodawca może więc rozwiązać umowę bez wypowiedzenia, jeżeli zaistnieją przesłanki takiego sposobu rozwiązania.Ochrona w trakcie urlopu i innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy Pracodawca nie może wypowiedzieć pracownikowi umowy o pracę w okresie:urlopu (a więc zarówno wypoczynkowego jak i bezpłatnego), innejusprawiedliwionej nieobecności w pracy (chyba że upłynął okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia - omówiony on zostanie a artykule dotyczącym rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia). Pracownik chroniony jest jedynie przed wypowiedzeniem umowy - pracodawca może więc rozwiązać umowę bez wypowiedzenia, jeżeli zaistnieją przesłanki takiego sposobu rozwiązania. Pracodawca w trakcie gdy pracownik jest na urlopie może dowiedzieć przykładowo się, iż fałszował on dokumentację - wtedy może sporządzić dyscyplinarkę i wysłać kuriera do Tunezji z zadaniem jej wręczenia :)

Ochrona kobiet w ciąży

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę pracownicy: w ciąży, przebywającej na urlopie macierzyńskim

Jak z powyższego wynika pracownica chroniona jest zarówno przed wypowiedzeniem jak i rozwiązaniem umowy o pracę.Pracownicę można jednak zwolnić, jeżeli:istnieją przesłanki rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownicy,na rozwiązanie musi wyrazić zgodę reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa.Obydwa warunki muszą zostać spełnione łącznie. W takim wypadku stosunek pracy rozwiązany będzie bez wypowiedzenia. Z ochrony powyższej nie mogą skorzystać pracownice zatrudnione na okres próbny nie dłuższy niż jeden miesiąc. Oprócz ochrony przed wypowiedzeniem pracodawca przewidział drugi sposób na ochronę umów o pracę pracownic w ciąży, a mianowicie przedłużenie tych umów do dnia porodu. Przywilej ten dotyczy następujących umów:

na czas określony na czas wykonania określonej pracy, na okres próbny dłuższy niż 1 miesiąc.


Jeżeli okaże się, że pracownica, która zawarła jedną z powyższych jest w ciąży umowa przedłuży się wtedy gdy w normalnym trybie uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży. Omawiany przywilej nie dotyczy umowy na zastępstwo. W przypadku upadłości bądź likwidacji zakłady pracy ochrona przed wypowiedzeniem ulega znacznemu osłabieniu. Pracodawca może rozwiązać umowę z pracownicą w ciąży lub w okresie urlopu macierzyńskiego - termin rozwiązania musi jednak uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową. W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do stażu pracowniczego. Jeżeli w danej rodzinie uznano, że ojciec dziecka wykorzysta część urlopu macierzyńskiego również jemu przysługuje w trakcie tego urlopu ochrona przed wypowiedzeniem (na zasadach analogicznych).

Rozwiązanie umowy bez okresu wypowiedzenia

Zawinione - niezawinioneRozwiązać umowę bez wypowiedzenia można tylko ze ściśle określonych w kodeksie pracy powodów. Można podzielić je na dwie grupy:przyczyny przez pracownika zawinione - pracownik na wypowiedzenie zasłużył sobie swoim zachowaniem, przyczyny przez pracownika niezawinione - pracownika nie można obarczać winą za zaistnienie przyczyn zwolnienia, jednak z uwagi na dobro i uzasadniony interes pracodawcy powinien on mieć możliwość takiego rozwiązania umowy. W tym wypadku nie powinno raczej używać się określenia „zwolnienia dyscyplinarnego”, gdyż do naruszenia dyscypliny pracy przez pracownika nie doszło. Umowę o pracę pracownik może rozwiązać bez wypowiedzenia tylko w przypadku zaistnienia jednej z czterech ściśle określonych przyczyn:zostało wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, pracodawca ciężko naruszył swoje obowiązki względem pracownika, pracownik został przywrócony do pracy u innego pracodawcy, zakład pracy przeszedł na innego pracodawcę.

Odprawa rentowa i emerytalna


Odprawa przysługuje w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. W układzie zbiorowym pracy, regulaminie płac, w umowie o pracę itp. może być oczywiście kwota ta podwyższona, nie może jednak zostać obniżona. Odprawa przysługuje w przypadku, gdy stosunek pracy ustał w związku:

z przejściem na emeryturę, z przejściem na rentę.

Pamiętać należy, iż samo uzyskanie uprawnień do uzyskania emerytury lub renty nie powoduje automatycznie rozwiązania umowy o pracę. Odprawa emerytalno-rentowa przysługuje tylko raz w życiu. Jeżeli np. po uzyskaniu odprawy z tytułu przejścia na rentę pracownik uzyskał ponowne zatrudnienie, z kolei zaś przeszedł na emeryturę - odprawa już mu nie przysługuje. Odprawa przysługuje również w przypadku przejścia na wcześniejszą emeryturę, nie przysługuje zaś osobie, która przechodzi na świadczenie przedemerytalne.

Mobbing

Dręczenie w pracy.Jednym ze skutków konfliktów – konfliktów negatywnych, nie rozwiązywanych konstruktywnie lub pozostawionych samymi sobie - jest zjawisko mobbingu. Mimo iż mobbing nie musi dzisiaj występować w twojej firmie niemniej jednak może stać się częścią życia każdej organizacji, wobec czego warto zapoznać się aspektami tego zjawiska i sposobami radzenia sobie z nim.

Kodeks Pracy określa:

Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi. § 2. Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. § 3. Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. § 4. Pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów. § 5. Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny, o której mowa w § 2, uzasadniającej rozwiązanie umowy.

Z powodu trudności na rynku pracy zmiana miejsca pracy jest bardzo trudna a dla osób po 45 roku życia wręcz niemożliwa. Pracownik w zakładzie pracy korzysta często z możliwości pożyczek, bierze kredyt w banku. Uzależnia go to od pracodawcy i niewielu poszkodowanych decyduje się w takiej sytuacji na zrujnowanie swojej sytuacji społecznej i finansowej wybierając bezrobocie.


Świadomość tych realiów daje przełożonemu poczucie absolutnej władzy nad pracownikiem a w przypadku systemów zarządzania zezwalających na to, świadomość całkowitej bezkarności.

Osoba szykanowana w procesie mobbingu ma obecnie przed sobą jedynie dwa wyjścia- obronić własną godność i cześć za cenę utraty miejsca pracy i zajmowanego stanowiska lub pozostać na miejscu pracy tracąc własną godność, płacąc za to cenę własnego zdrowia fizycznego i psychicznego a często także narażając na zaburzenia relacji w środowisku własnej rodziny.

Poza zwalczaniem problemów już istniejących, należy zwrócić uwagę na zapobieganie mobbingowi. Od współczesnych organizacji wymaga się, aby były organizacjami samouczącymi. Zarządzający powinien wymagać nieustannego kształcenia od swoich pracowników, umożliwiać im zdobywanie wiedzy. Ale i sam menadżer, kierujący ludźmi musi czerpać wiedzę z nauk społecznych i stale pogłębiać swoją znajomość z zakresu nauk o zarządzaniu, psychologii i socjotechniki, mając na uwadze dobro przedsiębiorstwa, ale i swoich pracowników. Zdolność do kooperacji, umiejętność skutecznego komunikowania się w społeczności określonej organizacji oraz twórcze reagowanie na zmiany wymaga od liderów przygotowania i ciągłego kształcenia.

Zadaniem kierownictwa zakładu pracy, jest wybranie takiego sposobu zarządzania, który stworzy dobry klimat w miejscu pracy i sprawi, że pracownicy, zarządzani według klarownych i jasnych reguł, chronieni przed próbami nadużycia władzy i mobbingiem, będą z pracy zadowoleni.


Kobietę w ciąży można zatrudnić w godzinach nocnych:a) tylko na wyraźny jej wniosek,b) gdy wyrazi zgodę,c) nie wolno zatrudniać.

Jaki jest wymiar urlopu wypoczynkowego dla pracownika, którego staż pracy nie przekracza 10 lat?a) 15 dnib) 20 dnic) 26 dni

Ukończenie liceum ogólnokształcącego zalicza się do stażu pracy jako:a) 4 latab) 5 latc) 8 lat

Jeżeli pracownik był zatrudniony u jednego pracodawcy krócej niż 2 lata, to w przypadku rozwiązania umowy o pracę w ramach grupowego zwolnienia przysługuje odprawa pieniężna w wysokości a) jednomiesięcznego wynagrodzeniab) dwumiesięcznego wynagrodzeniac) trzymiesięcznego wynagrodzenia

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony dla pracownika, który zatrudniony był co najmniej 6 miesięcy wynosi:


a) 2 tygodnieb) 1 miesiącc) 3 miesiące

Tygodniowa norma czasu pracy wynosi:a) 35 godzinb) 40 godzinc) nie ma ograniczeń

Dobowy i tygodniowy odpoczynek powinien wynosić odpowiednio:a) 10 i 24 godzinyb) 12 i 30 godzinc) 11 i 35 godzin

O stałych stanowiskach pracy mówi się gdy czas pracy przekracza:a) 2 godziny na zmianęb) 6 godzin na zmianęc) 4 godziny na zmianę

Kiedy pracownik może rozwiązać umowę o prace bez okresu wypowiedzenia:a) Gdy zostało wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika,b) Kiedy przebywa na zwolnieniu lekarskim dłużej niż jeden miesiąc,c) Po przepracowaniu jednego roku na danym stanowisku.


8. METODYKA PROWADZENIA INSTRUKTAŻU STANOWISKOWEGO

Jeśli szkolenie bhp pracowników ma przynieść dobre efekty, którymi powinno być bezwypadkowe, nienarażające zdrowia i życia orazwydajne wykonywanie pracy, muszą zostać spełnione pewne wymogi postępowania pedagogicznego. Szkolący powinien znać prawa rządzące procesem dydaktycznym i podporządkować swoje działania ogólnym normom poprawnego metodycznie postępowania szkolącego (instruktora) ze szkolonymi, które noszą nazwę zasad nauczania.

W prowadzeniu instruktażu stanowiskowego należy przestrzegać następujących zasad:

świadomego i aktywnego udziału szkolonych w procesie nauczania, poglądowości, postępującej złożoności i stopniowania trudności, systematyczności, jedności szkolenia indywidualnego i zespołowego, trwałości przyswajanej wiedzy, umiejętności i nawyków, łączenia teorii z praktyką.

Zasady nauczania są ze sobą ściśle powiązane. Określają najskuteczniejsze sposoby przekazywania przez szkolącego wiadomości – wskazują, jak przekazać wiedzę przewidzianą programem szkolenia, aby została dobrze opanowana przez szkolonego.

Pamiętaj o właściwym zakresie instruktażu stanowiskowegoPamiętaj, że jeżeli pracownik ma wpisane w umowie o pracę np. stanowisko stolarza, a wykonuje czynności na różnych maszynach i urządzeniach, zakres jego szkolenia powinien obejmować wszystkie te maszyny i urządzenia.

Zwróć uwagę, że instruktaż stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku w szczególności pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym oraz innym, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych oraz pracownika przenoszonego na wyżej określone stanowisko pracy (§ 11 ust.1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe). Pracownik wykonujący pracę na kilku stanowiskach pracy powinien odbyć instruktaż stanowiskowy na każdym z tych stanowisk. W przypadku wprowadzenia na stanowisku pracy zmian warunków techniczno – organizacyjnych, w szczególności zmian procesu technologicznego, zmian organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń – pracownik zatrudniony na tym stanowisku odbywa instruktaż stanowiskowy przygotowujący go do bezpiecznego wykonywania pracy w zmienionych warunkach (§ 11 ust. 3 rozporządzenia szkoleniowego).


Tematyka i czas trwania instruktażu stanowiskowego powinny być uzależnione od rodzaju i zakresu wprowadzonych na stanowisku zmian.

W praktyce pracownik mający określone w umowie o pracę stanowisko np. stolarza z pewnością obsługuje różną ilość maszyn i urządzeń, które na dodatek mogą się zmieniać podczas jego okresu zatrudnienia. Jeśli więc instruktaż stanowiskowy odbyty przez pracownika przed dopuszczeniem go do pracy nie obejmował szkolenia przy obsłudze wszystkich maszyn i urządzeń, każde zatrudnienie przy użyciu nowego lub zmienionego narzędzia, maszyny lub urządzenia wymagać będzie przeprowadzenia uzupełniającego instruktażu stanowiskowego dla tego pracownika. Zakres tego instruktażu powinno się uzależnić od rodzaju i zakresu wprowadzonych zmian.

Szkolenie wstępne stanowiskowe

UczestnicySzkolenie wstępne stanowiskowe jest przeznaczone dla pracowników nowo zatrudnianych na stanowiskach robotniczych i innych, na których występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, dla pracowników przenoszonych na takie stanowiska oraz w przypadku zmiany warunków techniczno-organizacyjnych, tj. w razie zmiany procesu technologicznego, zmiany organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń. Szkolenie to jest przeznaczone także dla studentów odbywających praktyki studenckie oraz uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu (pkt II ust. 2 załącznika nr 1 do rozporządzenia szkoleniowego).

Cel szkoleniaInstruktaż stanowiskowy powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z: czynnikami środowiska występującymi na ich stanowiskach pracy, ryzykiem zawodowym (zagrożeniami) związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami wypadkowymi i zagrożeniami dla zdrowia

w warunkach normalnej pracy i w warunkach awaryjnych, metodami bezpiecznego wykonywania pracy na danym stanowisku

(pkt II ust. 1 załącznika nr 1 do rozporządzenia szkoleniowego).

Prowadzący szkolenieInstruktaż stanowiskowy przeprowadza osoba (wyznaczona przez pracodawcę) kierująca pracownikami (np. brygadzista, kierownik komórki organizacyjnej) lub pracodawca, jeżeli osoby te posiadają niezbędne kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia tego instruktażu. Osoba wyznaczona do prowadzenia szkolenia wstępnego stanowiskowego powinna być przeszkolona w tym zakresie przez jednostkę uprawnioną do przeprowadzania szkoleń z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy.


Pracownik zatrudniony na kilku stanowiskach pracy powinien przejść instruktaż stanowiskowy obowiązujący na każdym z tych stanowisk.

Czas trwania szkolenia wstępnego na stanowisku pracy powinien być uzależniony od: przygotowania zawodowego pracownika, dotychczasowego stażu pracy oraz jej rodzaju, zagrożeń panujących na stanowisku pracy,(pkt II ust. 3 załącznika nr 1 do rozporządzenia szkoleniowego).

Łączny czas trwania instruktażu stanowiskowego, zgodnie z ramowym programem szkolenia, nie powinien być krótszy niż 8 godzin, z wyjątkiem pracowników administracyjno-biurowych narażonych na działanie czynników uciążliwych, dla których określono to minimum w liczbie 2 godzin lekcyjnych.

Ramowy program instruktażu stanowiskowego dzieli ten instruktaż na 5 etapów:

ETAP I

rozmowa wstępna instruktora z instruowanym pracownikiem,

pracownik powinien być poinformowany o: warunkach pracy na stanowisku, czyli:

- pomieszczeniach pracy (oświetlenie, ogrzewanie, wentylacja, wysokość pomieszczenia, drogi transportowe itp.),- stanowiskach pracy (pozycja przy pracy, oświetlenie stanowiska, wentylacja, odległość od sąsiednich stanowisk itp.),- maszynach i urządzeniach (rodzaj urządzeń w pomieszczeniu itp.),- surowcach, półproduktach i produktach danego stanowiska pracy (właściwości fizyczne i chemiczne i ich wpływ na zdrowie pracownika),- urządzeniach sygnalizacyjnych i ostrzegawczych, - przebiegu procesu produkcyjnego (pracy),

zagrożeniach na stanowisku pracy:- technicznych, wynikających z cech przedmiotu, właściwości urządzenia, cech terenu, pomieszczenia, otoczenia, właściwości narzędzi;- organizacyjnych: właściwy dobór pracownika, wybór optymalnych metod pracy, zapewnienie bezpieczeństwa pracy, zapewnienie najdogodniejszej organizacji pracy;- ludzkich (wynikających z właściwości psychofizycznych pracownika), z których najważniejsze to: stan zdrowia, staż pracy, przydatność do zawodu, stosunek do pracy),


przygotowaniu wyposażenia stanowiska roboczego do wykonania określonego zadania w:- urządzenia do składowania,- urządzenia transportowe,- narzędzia,- wyposażenie pomocnicze

ETAP II

Kolejnym etapem instruktażu jest pokaz i objaśnienie całego procesu pracy.

Prawidłowo prowadzony pokaz realizowany jest w następujących kolejnych stadiach:

1. Prowadzący pokazuje cały układ czynności w normalnym tempie. W trakcie pokazu przedstawia także, wraz z objaśnieniami, cały proces pracy. Jeśli jest on bardzo skomplikowany, dzieli go na poszczególne fazy i dokładnie wyjaśnia.

2. Prowadzący stosuje pokaz częściowy - elementowy, który wynika z analizy układu czynności. Punktem wyjścia jest tu instrukcja szkoleniowa, sporządzona na podstawie technicznej i psychologicznej analizy pracy, która zawiera schemat postępowania podczas szkolenia pracownika.Powtarzany pokaz fragmentu pracy staje się źródłem m.in.:- nabycia określonej umiejętności, uzyskania wiadomości o charakterze wykonywanych czyn-ności, sposobie ich wykonania, dokonania spostrzeżeń o stopniu trudności i niebezpieczeństwie tkwiącym w pracy.

Pokaz częściowy powinien przebiegać według następującego porządku:a) pokazanie i określenie wszystkich elementów potrzebnych do wykonania danej czynności,

b) pokazanie sposobu wykonania danej czynności,c) pokazanie sposobu posługiwania się urządzeniami, narzędziami itp.

3. Prowadzący zwraca uwagę na węzłowe ogniwa, mające duże znaczenie dla prawidłowego wykonania czynności. Te węzłowe ogniwa prowadzący demonstruje w zwolnionym tempie, aby umożliwić zaobserwowanie, na czym polega trudność.

4. Po pokazie całościowym i fragmentarycznym w celu lepszego utrwalenia przez pracowników prowadzący ponownie pokazuje cały układ czynności - pierwszy raz w tempie zwolnionym, po raz drugi i ewentualnie trzeci w tempie rzeczywistym.

5. Prowadzący sprawdza efekty pokazu poprzez polecenie uczestnikom powtórzenia demonstrowanych czynności. Prawidłowe wykonanie tych czynności przez szkolonych stanowi zakończenie pokazu. Jeśli uczestnik szkolenia popełni błędy, należy ponownie zademonstrować prawidłowe wykonanie


czynności. Powtarzanie czynności powinno trwać do czasu osiągnięcia prawidłowego powtórzenia.

ETAP IIIW trzecim etapie instruktażu stanowiskowego powinno nastąpić próbne wykonanie zadania przez pracownika.Najbardziej skuteczną metodą próbnego wykonania pracy przez pracownika pod nadzorem prowadzącego jest /uchowanie kolejności wykonywania poniższych faz:

1) wstępna samodzielna próba wykonania pracy, wykonanie w zwolnionym tempie poszczególnych fragmentów pracy z jednoczesnym głośnym objaśnianiem wykonywania po-szczególnych czynności,

2) wykonywanie poszczególnych fragmentów pracy z jednoczesnym objaśnianiem sposobu wykonywania tych czynności,

3) wykonywanie poszczególnych fragmentów pracy wraz z jej uzasadnieniem, ogólny, ponowny pokaz całościowy wraz ze stopniowym przyspieszeniem tempa wykonywanych czynności (od powolnego do rzeczywistego).

ETAP IVJeżeli szkolony pracownik poczynił wystarczające postępy i potrafi już pod nadzorem zadowalająco wykonywać nową czynność, należy powierzyć mu do wykonania samodzielną pracę pod nadzorem instruktora. Szkolący nie powinien w żadnym wypadku stać obok szkolonego i cały czas obserwować jego pracy, tylko ograniczyć interwencję do najbardziej niezbędnej. Taktowne i przyjazne odnoszenie się do szkolonego stanowi podstawową zasadę postępowania w trakcie szkolenia. Trzeba jednak pamiętać, że uczący się musi mieć możliwość zwrócenia się do przełożonego (szkolącego) z prośbą o wyjaśnienie nasuwających się wątpliwości.

ETAP VOstatnim etapem instruktażu stanowiskowego jest sprawdzenie i ocena sposobu wykonania pracy przez pracownika szkolonego. Szkolenie pracowników zakłada aktywizację uczestników w po-znawaniu zasad bezpiecznej pracy i nabywaniu umiejętności usprawniania stanowiska pracy przez dokonywanie prób działań zmniejszających uciążliwość pracy. Celowi temu służą różnorodne metody organizowania zajęć, ale przede wszystkim metoda sprawdzania wiedzy i umiejętności.

Rozkład materiału nauczania

Temat 1Przygotowanie pracownika do wykonywania określonej pracy.1. Rozmowa wstępna instruktora z instruowanym pracownikiem, przygotowanie pracownika do wykonywania określonej pracy. Omówienie warunków pracy:


pomieszczenia pracy, w których ma pracować pracownik, a także oświetlenie, ogrzewanie, wentylacja, wysokość pomieszczeń, urządzenia techniczne, urządzenia ochronne, drogi transportowe itp. – należy pracownika oprowadzić i zaznajomić z rozkładem pomieszczeń w zakładzie pracy, drogami transportowymi i warunkami technicznymi w pomieszczeniach;

stanowisko pracy w tym pozycja przy pracy, oświetlenie miejscowe stanowiska, wentylacja miejscowa, odległość od sąsiednich stanowisk, itp. – należy zapoznać pracownika z jego stanowiskiem pracy, rozmieszczeniem tego stanowiska i wyposażeniem technicznym;

maszyny, urządzenia, narzędzia, itp. – instruktor powinien zapoznać pracownika z maszynami, urządzeniami i narzędziami na jego stanowisku pracy oraz w pomieszczeniach gdzie pracownik będzie przebywał;

surowce, półproduktu i produkty danego stanowiska pracy – omówić właściwości fizyczne i chemiczne oraz ich wpływ na zdrowie pracownika;

urządzenia zabezpieczające, ostrzegawcze i sygnalizacyjne, itp. – omówić rodzaje urządzeń, zasady uruchamiania i postępowania;

przebieg procesu pracy na stanowisku w nawiązaniu do działalności w całej komórce organizacyjnej i zakładzie pracy – omówić zadania jakie będzie wykonywał pracownik i wykazać ich przydatność dla zakładu pracy.

2. Omówienie zagrożeń występujących przy określonych czynnościach na stanowisku pracy, wyników oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą i sposobów ochrony przed zagrożeniami oraz zasad postępowania w razie wypadku lub awarii - osoba przeprowadzająca instruktaż stanowiskowy powinna korzystać z oceny ryzyka zawodowego przeprowadzonej dla danego stanowiska i omówić wszystkie rodzaje zagrożeń, przyczyny ich występowania i metody ich eliminowania, oraz omówić ewentualne skutki jakie niosą za sobą poszczególne zagrożenia. Rodzaje zagrożeń :

Techniczne – wynikające z cech przedmiotu, właściwości urządzenia, cech terenu, pomieszczenia, otoczenia, właściwości narzędzi;

Organizacyjne – właściwy dobór pracownika, wybór optymalnych metod pracy, zapewnienie bezpieczeństwa pracy, zapewnienie najdogodniejszej organizacji pracy;

Ludzkie – wynikające z właściwości psychofizycznych pracownika, z których najważniejsze to: stan zdrowia, staż pracy, przygotowanie do zawodu, stosunek do pracy.

3. Przygotowanie wyposażenia stanowiska roboczego do wykonywania określonego zadania (urządzenia do składowania, urządzenia transportowe, narzędzia, wyposażenie pomocnicze) – należy dokładnie omówić, jak przygotować stanowisko pracy do wykonywania poszczególnych zadań oraz wykazać celowość przygotowania wyposażenia stanowiska roboczego.

Temat 2Pokaz sposobu wykonywania pracy.


Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem metod bezpiecznego wykonywania poszczególnych czynności i ze szczególnym zwróceniem uwagi na czynności trudne i niebezpieczne.

Prawidłowo prowadzony pokaz realizowany jest w następujących kolejnych punktach:

3. Prowadzący pokazuje cały układ czynności w normalnym tempie. W trakcie pokazu przedstawia także, wraz z objaśnieniami, cały proces pracy. Jeśli jest on bardzo skomplikowany, dzieli go na poszczególne fazy i dokładnie wyjaśnia.

4. Prowadzący stosuje pokaz częściowy - elementowy, który wynika z analizy układu czynności. Punktem wyjścia jest tu instrukcja szkoleniowa, sporządzona na podstawie technicz -nej i psychologicznej analizy pracy, która zawiera schemat postępowania podczas szkolenia pracownika.

5. Powtarzany pokaz fragmentu pracy staje się źródłem nabycia określonych umiejętności, uzyskania wiadomości o charakterze wykonywanych czynności, sposobie ich wykonania, dokonania spostrzeżeń o stopniu trudności i niebezpieczeństwie tkwiącym w pracy.

Pokaz częściowy powinien przebiegać według następującego porządku:d) pokazanie i określenie wszystkich elementów potrzebnych do wykonania danej

czynności,e) pokazanie sposobu wykonania danej czynności,f) pokazanie sposobu posługiwania się urządzeniami, narzędziami itp.

6. Prowadzący zwraca uwagę na zasadnicze ogniwa, mające duże znaczenie dla prawidłowego wykonania czynności. Te węzłowe ogniwa prowadzący demonstruje w zwolnionym tempie, aby umożliwić zaobserwowanie, na czym polega trudność.

7. Po pokazie całościowym i fragmentarycznym w celu lepszego utrwalenia przez pracowników prowadzący ponownie pokazuje cały układ czynności - pierwszy raz w tempie zwolnionym, po raz drugi i ewentualnie trzeci w tempie rzeczywistym.

8. Prowadzący sprawdza efekty pokazu poprzez polecenie uczestnikom powtórzenia demonstrowanych czynności. Prawidłowe wykonanie tych czynności przez szkolonych stanowi zakończenie pokazu. Jeśli uczestnik szkolenia popełni błędy, należy ponownie zademonstrować prawidłowe wykonanie czynności. Powtarzanie czynności powinno trwać do czasu osiągnięcia prawidłowego powtórzenia.

Jeżeli ograniczymy się tylko do pokazu, to wytworzony w umysłach uczestników model czynności zostanie po pewnym czasie zapomniany. Aby je utrwalić uczniowie powinni samodzielnie wykonywać ćwiczenie. Pokaz czynności bez ćwiczeń jest metodą podającą.

Temat 3Próbne wykonanie zadania.


Na tym etapie instruktażu stanowiskowego powinno nastąpić próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą instruktora, najlepiej wykonując kolejno podane elementy:

4) wstępna samodzielna próba wykonania pracy, wykonanie w zwolnionym tempie poszczególnych fragmentów pracy z jednoczesnym głośnym objaśnianiem wykonywania poszczególnych czynności,

5) wykonywanie poszczególnych fragmentów pracy z jednoczesnym objaśnianiem sposobu wykonywania tych czynności,

6) wykonywanie poszczególnych fragmentów pracy wraz z jej uzasadnieniem, ogólny, ponowny pokaz całościowy wraz ze stopniowym przyspieszeniem tempa wykonywanych czynności (od powolnego do rzeczywistego).

Temat 4 Praca samodzielna pod nadzorem.Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora. Jeżeli szkolony pracownik poczynił wystarczające postępy i potrafi już pod nadzorem zadowalająco wykonywać nową czynność, należy powierzyć mu do wykonania samodzielną pracę pod nadzorem instruktora. Szkolący nie powinien w żadnym wypadku stać obok szkolonego i cały czas obserwować jego pracy, tylko ograniczyć interwencję do najbardziej niezbędnej. Taktowne i przyjazne odnoszenie się do szkolonego stanowi podstawową zasadę postępowania w trakcie szkolenia. Trzeba jednak pamiętać, że uczący się musi mieć możliwość zwrócenia się do przełożonego (szkolącego) z prośbą o wyjaśnienie nasuwających się wątpliwości.

Temat 5Omówienie i ocena wykonanych zadań.Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika. Ostatnim etapem instruktażu stanowiskowego jest sprawdzenie i ocena sposobu wykonania pracy przez pracownika szkolonego. Szkolenie pracowników zakłada aktywizację uczestników w poznawaniu zasad bezpiecznej pracy i nabywaniu umiejętności usprawniania stanowiska pracy przez dokonywanie prób działań zmniejszających uciążliwość pracy. Celowi temu służą różnorodne metody organizowania zajęć, ale przede wszystkim metoda sprawdzania wiedzy i umiejętności.


9. OCHRONA PRZECIPOŻAROWA

Podstawowe zasady ochrony przeciwpożarowej.

Przyczyny powstawania pożaru – środki produkcji, materiały i ciecze łatwopalne, pomieszczenia magazynowe, gospodarcze, materiały i sprzęt biurowy, urządzenia elektryczne, drogi komunikacyjne (meble, wykładziny podłogowe, podwieszone sufity, boazerie), instalacje elektryczne, wentylacyjne, grzewcze. Czynnik ludzki -palenie tytoniu poza miejscami wydzielonymi. Rodzaje sprzętu gaśniczego, sposób ich rozmieszczenia i sposób posługiwania się nim – podręczny sprzęt gaśniczy: gaśnice (proszkowa, śniegowa, pianowa), koce gaśnicze, hydranty wewnętrzne, hydronetki wodne.

Zasady postępowania w przypadku powstania pożaru

W przypadku powstania pożaru wszyscy zobowiązani są podjąć działania w celu jego likwidacji:

zaalarmować niezwłocznie, przy użyciu wszystkich dostępnych środków osoby będące w strefie zagrożenia,

wezwać straż pożarną.

Telefoniczne alarmowanie należy wykonać w następujący sposób: Po wybraniu numeru alarmowego straży pożarnej 998 i zgłoszeniu się dyżurnego spokojnie i wyraźnie podaje się:

swoje imię i nazwisko, numer telefonu, z którego nadawana jest informacja o zdarzeniu, adres i nazwę obiektu, co się pali, na którym piętrze, czy jest zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego. po podaniu informacji nie odkładać słuchawki do chwili potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia.

Przyjmujący może zażądać:


potwierdzenia zgłoszenia poprzez oddzwonienie, dodatkowych informacji, które w miarę możliwości należy podać.

Przystąpić niezwłocznie, przy użyciu podręcznego sprzętu gaśniczego do gaszenia pożaru i nieść pomoc osobom zagrożonym w przypadku koniecznym przystąpić do ewakuacji ludzi i mienia. Należy czynności te wykonać w taki sposób,aby nie doszło do powstania paniki, jaka może ogarnąć ludzi będących w zagrożeniu, które wywołuje u ludzi ogień i dym. Panika może być przyczyną niepotrzebnych i tragicznych w skutkach wypadków w trakcie prowadzenia działań ratowniczo gaśniczych. Dlatego prowadząc jakiekolwiek działania w przypadku powstania pożar należy kierować się rozwagą w podejmowaniu decyzji. Do czasu przybycia straży pożarnej kierowanie akcją obejmuje kierownik zakładu pracy (właściciel) obiektu/ lub osoba wyznaczona.

Osoby mające uczestniczyć bezpośrednio w akcji i wykonywać polecenia kierującego wskazujemy imiennie (dosłownie palcem).

Jak ewakuować ludzi:Celem ewakuacji ludzi jest zapewnienie osobom szybkiego i bezpiecznego opuszczenia strefy zagrożonej lub objętej pożarem. Do celów ewakuacji ludzi służą korytarze - poziome drogi ewakuacji i klatki schodowe - pionowe drogi ewakuacyjne, z których istnieje możliwość bezpośredniego wyjścia na zewnątrz. Drogi i wyjścia ewakuacyjne oznakowane muszą być pożarniczymi tablicami informacyjnymi zgodnie z normą PN-EN ISO 7010-2012 Symbole graficzne. Barwy bezpieczeństwa i znaki bezpieczeństwa. Ewakuacją ludzi z części lub z całego obiektu zarządza kierujący akcją ratowniczo - gaśniczą. W przypadku zaistnienia pożaru lub innego zagrożenia budynku lub jego części, osoby niebiorące udziału w akcji ratowniczej powinny opuścić strefę zagrożenia. Osoby opuszczające strefę zagrożenia kierują się do najbliższego wyjścia służącego celom ewakuacji zgodnie z oznakowaniem.

W czasie prowadzenia ewakuacji zabronione jest: - dokonywanie jakichkolwiek czynności mogących wywołać panikę, - przechodzenie w kierunku przeciwnym do kierunku ewakuacji, - zatrzymywanie się lub tamowanie ruchu w inny sposób.

Osoby ewakuowane muszą podporządkować się poleceniom ratowników to jest osobom prowadzącym ewakuację: strażakom, pracownikom służby zabezpieczenia obiektu. Poza ewakuacją ludzi niejednokrotnie zachodzi konieczność ewakuacji mienia. Celem ewakuacji mienia jest zabezpieczenie cennych przedmiotów oraz ważnych dokumentów przed zniszczeniem lub uszkodzeniem w przypadku pożaru lub innego zagrożenia. Pracodawca ma obowiązek zabezpieczenia pogorzeliska.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w zakładzie pracy


Ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniempoprzez:

zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia,

zapewnienie sił i środków do zwalczania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowegozagrożenia,

prowadzenia działań ratowniczych.

Osoba fizyczna, osoba prawna, organizacja lub instytucja korzystająca ze środowiska, budynku, obiektu lub terenu są obowiązane zabezpieczyć je przed zagrożeniem pożarowym lub innym zagrożeniem miejscowym.

Właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu, zapewniając ich ochronę przeciwpożarową jest obowiązany:

przestrzegać przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych i technologicznych,

wyposażyć budynek, obiekt lub teren w sprzęt pożarniczy i ratowniczy oraz środki gaśnicze zgodnie z obowiązującymi zasadami,

zapewnić konserwację i naprawy sprzętu oraz urządzeń określonych w pkt. b. zgodnie z zasadamii wymaganiami gwarantującymi sprawne i niezawodne ich funkcjonowanie,

zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie lub na terenie bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji,

przygotować budynek, obiekt lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej, zaznajomić pracowników z przepisami przeciwpożarowymi (w tym z treścią IBP zgodnie

z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 10 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów),

ustalić sposoby postępowania na wypadek pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowegozagrożenia.

Odpowiedzialność za realizację powyższych obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej, stosownie do obowiązków i zadań powierzonych w odniesieniu do budynku, obiektu budowlanego lub terenu, przejmuje – w całości lub części – ich zarządca lub użytkownik, na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej ustanawiającej zarząd lub użytkowanie. W przypadku gdy umowa taka nie została zawarta, odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej spoczywa na faktycznie władającym budynkiem, obiektem budowlanym lub terenem.

System powiadamiania – telefon alarmowy 998, telefon ratowniczy 112


Art.9 ustawy o ochronie przeciwpożarowej: „Kto zauważy pożar, klęskę żywiołową lub inne miejscowe zagrożenie, obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić osoby znajdujące się w strefie zagrożenia oraz: centrum powiadamiania ratunkowego lub jednostkę ochrony przeciwpożarowej albo policję bądź wójta albo sołtysa”.

System powiadamiania pozwala na realizację powyższego wymogu w zakresie przekazania informacji do jednostki ochrony przeciwpożarowej

Aktywne (czynne) formy zabezpieczeń przeciwpożarowych :

system sygnalizacji pożaru

Stosowanie systemu sygnalizacji pożarowej, obejmującego urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe, służące do samoczynnego wykrywania i przekazywania informacji o pożarze mają za zadanie w połączeniuz systemem monitoringu pożarowego – wykluczenie czynnika ludzkiego z procesu wykrycia i zaalarmowania o pożarze służb ratowniczych.

stałe urządzenia gaśnicze

1. Stosowanie stałych urządzeń gaśniczych, związanych na stałe z obiektem, zawierających zapas środka gaśniczego i uruchamianych samoczynnie we wczesnej fazie rozwoju pożaru, jest wymagane m.in. w:

muzeach oraz zabytkach budowlanych, wyznaczonych przez Generalnego Konserwatora Zabytków w uzgodnieniu z Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej;

ośrodkach elektronicznego przetwarzania danych o znaczeniu krajowym.

2. Stosowanie stałych urządzeń gaśniczych wodnych jest wymagane w:

budynkach handlowych lub wystawowych:

jednokondygnacyjnych o powierzchni strefy pożarowej powyżej 8.000 m2,

wielokondygnacyjnych o powierzchni strefy pożarowej powyżej 5.000 m2; budynkach o liczbie miejsc służących celom gastronomicznym powyżej 600; salach widowiskowych i sportowych o liczbie miejsc powyżej 3.000; budynkach użyteczności publicznej wysokościowych; budynkach zamieszkania zbiorowego wysokościowych.

W strefach pożarowych i pomieszczeniach wyposażonych w stałe urządzenia gaśnicze gazowe lubz innym środkiem gaśniczym mogącym mieć wpływ na zdrowie ludzi powinny być zapewnione


warunki bezpieczeństwa dla osób przebywających w tych pomieszczeniach, zgodnie z odpowiednimi Polskimi Normami dotyczącymi tych urządzeń.

oświetlenie awaryjne

Budynek, w którym zanik napięcia w elektrycznej sieci zasilającej może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, poważne zagrożenie środowiska, a także znaczne straty materialne, należy zasilać co najmniej z dwóch niezależnych, samoczynnie załączających się źródeł energii elektrycznej, oraz wyposażać w samoczynnie załączające się oświetlenie awaryjne (zapasowe i ewakuacyjne). W budynku wysokościowym jednym ze źródeł zasilania powinien być zespół prądotwórczy.

Awaryjne oświetlenie zapasowe należy stosować w pomieszczeniach, w których nawet krótkotrwałe wyłączenie oświetlenia podstawowego może spowodować następstwa wymienione powyżej, przy czym czas działania tego oświetlenia powinien być dostosowany do warunków występujących w pomieszczeniu i wykonywanych w nim czynności.

Awaryjne oświetlenie ewakuacyjne należy stosować:

1) w pomieszczeniach:

widowni kin, teatrów i filharmonii oraz innych sal widowiskowych, audytoriów, sal konferencyjnych, lokali rozrywkowych oraz sal sportowych przeznaczonych

dla ponad 200 osób, wystawowych w muzeach, o powierzchni ponad 1.000 m2 w garażach oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym, o powierzchni ponad 2.000 m2 w budynkach użyteczności publicznej i zamieszkania

zbiorowego,

2) na drogach ewakuacyjnych:

- z pomieszczeń wymienionych w pkt 1,- oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym,- w szpitalach i innych budynkach przeznaczonych przede wszystkim do pobytu ludzi

o ograniczonej zdolności poruszania się,- w wysokich i wysokościowych budynkach użyteczności publicznej i zamieszkania

zbiorowego.

Awaryjne oświetlenie ewakuacyjne powinno działać, przez co najmniej 1 godzinę od zaniku oświetlenia podstawowego.

W pomieszczeniu, które jest użytkowane przy zgaszonym oświetleniu podstawowym, należy stosować oświetlenie przeszkodowe, zasilane napięciem bezpiecznym, służące uwidocznieniu


przeszkód wynikających z układu budynku, drogi komunikacyjnej lub sposobu jego użytkowania, a także podświetlane znaki wskazujące kierunki ewakuacji.

Awaryjne oświetlenie zapasowe, ewakuacyjne i przeszkodowe oraz podświetlane znaki wskazujące kierunki ewakuacji należy wykonywać zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi wymagań w tym zakresie.

Przeciwpożarowy wyłącznik prądu, odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru, należy stosować w strefach pożarowych o kubaturze przekraczającej 1.000 m3 lub zawierających strefy zagrożone wybuchem.

wentylacja pożarowa

Zastosowanie wentylacji pożarowej w budynku wynika z konieczności: obniżenia parametrów odporności ogniowej elementów budynku, przekroczenia wielkości dopuszczalnej strefy pożarowej, przekroczenia wielkości dopuszczalnych długości dróg ewakuacyjnych, podniesienia poziomu bezpieczeństwa ewakuacji.

Prawidłowo zaprojektowane i zainstalowane klapy oddymiające spełniają następujące warunki: ułatwiają ewakuację poprzez utrzymanie dolnej części pomieszczeń bez dymu, ułatwiają działania ratownicze, zapewniają ochronę konstrukcji budynku przed przegrzaniem i zniszczeniem, zmniejszają pośrednie straty pożarowe spowodowane zadymieniem i gorącymi gazami pożarowymi.

W celu szybkiego odprowadzenia dymów i gazów pożarowych do atmosfery bardziej celowe jest zastosowanie większej liczby małych klap oddymiających niż mniejszej liczby dużych klap oddymiających

system rozgłoszeniowyStosowanie dźwiękowego systemu ostrzegawczego, umożliwiającego rozgłaszanie sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych dla potrzeb bezpieczeństwa osób przebywających w budynku, nadawanych automatycznie po otrzymaniu sygnału z systemu sygnalizacji pożarowej, a także przez operatora, jest wymagane w:

budynkach handlowych lub wystawowych:o jednokondygnacyjnych o powierzchni strefy pożarowej powyżej 8.000 m2,o wielokondygnacyjnych o powierzchni strefy pożarowej powyżej 5.000 m2;

salach widowiskowych i sportowych o liczbie miejsc powyżej 1.500; kinach i teatrach o liczbie miejsc powyżej 600; szpitalach i sanatoriach o liczbie łóżek powyżej 200 w budynku;


budynkach użyteczności publicznej wysokich i wysokościowych; budynkach zamieszkania zbiorowego:

o wysokich i wysokościowych lubo o liczbie miejsc noclegowych powyżej 200;

stacjach metra (kolei podziemnych); dworcach i portach, przeznaczonych do jednoczesnego przebywania powyżej 500 osób.

podręczny sprzęt gaśniczy

Obiekty powinny być wyposażone w gaśnice przenośne spełniające wymagania Polskich Norm będących odpowiednikami norm europejskich (EN), dotyczących gaśnic, lub w gaśnice przewoźne.

Zgodnie z normą PN-EN 3-7, gaśnicą przenośną nazywamy urządzenie zawierające środek gaśniczy, które może być przenoszone i uruchamiane ręcznie a jego masa w stanie roboczym nie przekracza 20kg. Środek gaśniczy jest wyrzucany na skutek działania ciśnienia wewnętrznego, które może być stałe lub wytwarzane przez gaz pomocniczy z naboju.

Rodzaj gaśnic powinien być dostosowany do gaszenia tych grup pożarów, określonych w Polskich Normach dotyczących podziału pożarów, które mogą wystąpić w obiekcie.

Grupy pożarów

A – Pożary ciał stałych pochodzenia organicznego, przy spalaniu których obok innych zjawisk powstaje zjawisko żarzenia n. drewno, papier, węgiel, tworzywa sztuczne, tkaniny, słoma,

B – Pożary cieczy palnych i substancji stałych topiących się wskutek ciepła wytwarzającego się przy pożarze np. benzyna, alkohole, aceton, oleje, lakiery, parafina, stearyna, pak, naftalen, smoła,

C – Pożary gazównp. metan, acetylen, propan, wodór, gaz miejski,

D – Pożary metali np. magnez, sód, uran, aluminium,

F – Pożary tłuszczów i olejów roślinnych.

Gaśnice dzielimy ze względu na środek gaśniczy jaki zawiera:

gaśnice wodne, łącznie z gaśnicami pianowymi i gaśnicami chemicznymi płynowymi; gaśnice proszkowe; gaśnice na dwutlenek węgla; gaśnice na czysty środek gaśniczy; gaśnice halonowe (dodatkowo Przepis Rady Europy 2037/2000 dot. używania halonów)


Środki gaśnicze:

Woda: Jest powszechnie stosowanym w pożarnictwie środkiem gaśniczym ze względu na: bardzo dobre właściwości chłodzące, łatwość pozyskiwania, transportu i przechowywania, nietoksyczność i brak toksycznych produktów rozkładu. Głównym działaniem gaśniczym jest odbieranie ciepła i rozcieńczanie strefy spalania i palnych gazów powstających podczas pożaru wyniku intensywnego odparowywania. Dużą wadą wody jest mała skuteczność, gdyż dużą jej ilość spływa z gaszonych materiałów lub szybko odparowuje nie docierając do palących się miejsc. Do innych wad należy wchodzenie w reakcje z takimi materiałami jak metale lekkie (sód, potas, lit) i karbid – w ich wyniku powstają gazy wybuchowe. Wadą jej jest również wysoka przewodność elektryczna.

Nie stosować do: pożarów metali, pożarów kominowych, pożarów cieczy palnych i substancji chemicznych reagujących z wodą, urządzeń pod napięciem.

Piana gaśnicza – wytwarzana jest w wyniku energicznego mieszania powietrza i wodnego roztworu środka pianotwórczego. Jest to mieszanina trzech podstawowych składników: wody, koncentratu środka pianotwórczego i powietrza. Piany gaśnicze mają działanie chłodzące i izolujące.

Proszki gaśnicze – są to bardzo drobno zmielone substancje stałe, najczęściej proste sole nieorganiczne, które wykazują aktywne chemiczne oddziaływanie na płomień. Obecnie dostępne są proszki gaśnicze go gaszenia pożarów grupy B i C (proszki BC), A, B i C (proszki ABC) oraz specjalne proszki do gaszenia pożarów metali (proszki D). Proszki gaśnicze najczęściej stosowane są w podręcznym sprzęcie gaśniczym, głównie do gaszenia niewielkich pożarów. Proszki gaśnicze wykazują wysoką skuteczność w stosunku do pożarów cieczy niezależnie od jej rodzaju (paliwo węglowodorowe czy ciecz polarna). Zgaszenie płomienia następuje bardzo szybko, proszki gaśnicze nie zabezpieczają jednak przed ponownym zapaleniem. Dodatkowo obłok proszku ogranicza widoczność przez co utrudniają ewakuację. Proszkiem gaśniczym z podręcznego sprzętu gaśniczego można bezpiecznie gasić urządzenia pod napięciem elektrycznym nie przekraczającym 1000V.

Dwutlenek węgla CO2 -jest bezbarwny, bezwonny, bez smaku, jest produktem reakcji całkowitego spalania węgla, nie powoduje szkód, nie przewodzi prądu elektrycznego, jest cięższy od powietrza (1,5 razy). Działanie gaśnicze polega na ograniczanie dostępu tlenu do materiału palącego się - tłumienie materiału, na otwartej przestrzeni jest nieskuteczny. Wady to: w pomieszczeniach zamkniętych stosować z zachowaniem środków ostrożności, istnieje niebezpieczeństwo wtórnego zapłonu (z uwagi na bardzo słabe działanie chłodzące), toksyczność – działanie duszące już przy stężeniu pow. 2%. Przeznaczony do gaszenia tylko pożarów grup B.

Przykładowe rodzaje podręcznego sprzętu gaśniczego:

Gaśnica z gazem pomocniczym w naboju.


Gaśnica pod stałym ciśnieniem

Gaśnica na dwutlenek węgla


Gaśnice w obiektach powinny być rozmieszczone:

w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, w szczególności: przy wejściach do budynków, na klatkach schodowych, na korytarzach, przy wyjściach z pomieszczeń na zewnątrz; w miejscach nienarażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła

(piece, grzejniki); w obiektach wielokondygnacyjnych - w tych samych miejscach na każdej kondygnacji, jeżeli

pozwalają na to istniejące warunki.

Przy rozmieszczaniu gaśnic powinny być spełnione następujące warunki:

odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać człowiek, do najbliższej gaśnicy nie powinna być większa niż 30 m;

do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m.

Przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne powinny być przeprowadzone w sposób zgodny z instrukcją ustaloną przez producenta co najmniej raz w roku.

§ 32 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719) wprowadził obowiązek wyposażania obiektów wyłącznie w takie gaśnice, które spełniają wymagania Polskich Norm. O spełnieniu tych wymagań świadczy oznaczenie normy na etykiecie, wraz z trwałym oznakowaniem daty produkcji zbiornika.



Do obowiązków pracownika na wypadek pożaru należy:a) opuszczenie miejsca pożarub) zawiadomienie straży pożarnej i ewakuacjac) zawiadomienie straży pożarnej i uczestnictwo w akcji gaśniczej

Jaki jest numer do straży pożarneja) 999 lub 112 (tel. kom.)b) 998 lub 112 (tel. kom.)c) 997 lub 112 (tel. kom.)

Typowa gaśnica samochodowa to: A- gaśnica śniegowaB- gaśnica proszkowa pod stałym ciśnieniemC- gaśnica proszkowa z nabojem CO2

Pożary grupy A to pożary:a) cieczy palnychb) materiałów stałych pochodzenia organicznegoc) metali

Podchodząc do pożaru należy zbliżać się od:a) strony nawietrznej (z wiatrem)b) strony zawietrznej (pod wiatr)c) strona podejścia nie ma znaczenia

Urządzenia przeciwpożarowe (gaśnice, hydranty, klapy oddymiające) powinny być poddawane przeglądom nie rzadziej niż:a) raz na pół rokub) raz na rokc) raz na dwa lata

Gaśnicami proszkowymi:a) nie można gasić pożarów grupy A,B i Cb) można gasić płonące ubranie na człowiekuc) można gasić pożary urządzeń elektrycznych

Środkiem gaśniczym w gaśnicy śniegowej jest:a) dwutlenek węglab) azotc) tlen

Odległość do najbliższej gaśnicy z każdego miejsca w budynku nie może być większa niż:a) 100 metrówb) 50 metrówc) 30 metrów

Gaśnicę użytą go gaszenia pożaru należy:a) odwiesić na miejsce, jeśli zużyto mniej niż połowę środka gaśniczegob) wyrzucić na śmietnikc) oddać do remontu i ponownego napełnienia


10. PIERWSZA POMOC PRZEDMEDYCZNA

Zasady postępowania w razie wypadku w czasie pracy i w sytuacjach zagrożeń (np. pożaru, awarii), w tym zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku

Wzywanie pomocy

Numery ratunkowe:• dla telefonów komórkowych: 112,• dla telefonów stacjonarnych: 999 (pogotowie ratunkowe),

998 (straż pożarna), 997 (policja),

Kolejność podawania informacji podczas wzywania pomocy:

1) Gdzie wydarzył się wypadek?2) Ile osób zostało poszkodowanych?3) Co się stało?

Zasady zabezpieczenia miejsca wypadku i ewakuacji poszkodowanych

Niezależnie od wezwania pomocy kwalifikowanej i udzielania pierwszej pomocy należy zająć się zabezpieczeniem miejsca wypadku.

W miejscu zdarzenia należy: zatrzymać lub ograniczyć ruch pojazdów lub urządzeń mechanicznych (by nie zagrażały akcji

ratowniczej), wyznaczyć strefę ochronną wokół miejsca zdarzenia, do bezpośredniego udzielania pomocy angażować jedynie niezbędną,minimalną grupę

ratowników (wszelkich widzów, przedstawicieli mediów szukających sensacji dobrze jest usunąć jak najdalej od miejsca akcji),

decyzję o ewentualnej ewakuacji rannych podejmować jedynie wtedy, gdy grozi im bezpośrednie zagrożenie (np. pożar, wybuch, zatrucie, eskalacja wypadku na drodze) i transport nie będzie bezpośrednio zagrażał życiu rannych.


„Łańcuch przeżycia” oznacza zachowanie następującej kolejności działań na miejscu wypadku:

ocena sytuacji (zorientowanie się, co się stało, ilu jest poszkodowanych i jak ciężko rannych), wezwanie pomocy profesjonalnej, zabezpieczenie miejsca wypadku, prowadzenie działań ratujących i podtrzymujących funkcje życiowe osób poszkodowanych

(BLS), profesjonalna pomoc, przywrócenie i stabilizacja funkcji życiowych, z zastosowaniem sprzętu

ratunkowego i leków (ALS), transport do szpitali zabezpieczonych i stabilnych poszkodowanych w celu kontynuowania

działań diagnostycznych i leczniczych.

Schemat postępowania

NIE TAK

NIE TAK

Diagnostyka objawów życiowych

Jeżeli poszkodowany nie reaguje ani na głos ratownika, ani na dotyk, na pewno jest nieprzytomny.Jeżeli masz do czynienia z osobą nieprzytomną, możliwe jest, że dojdzie u niej do zaburzeń funkcji krążenia i oddychania. Należy więc natychmiast sprawdzić,


Sprawdź, czy poszkodowany jest przytomny

Sprawdź, czy poszkodowany oddycha Spytaj, czy jest ranny, gdzie go boli, postaraj sięopatrzyć ewentualne

krwawienia

Rozpocznij pośrednimasaż serca

Ułóż poszkodowanegow pozycji bezpiecznej, o ilenie ma on obrażeń

wymagających opatrzenia

czy osoba ta oddycha:– Czy słyszysz i czujesz uchem przystawionym do ust i nosa wydech poszkodowanego?– Czy widzisz ruchy oddechowe klatki piersiowej i brzucha?W standardzie podstawowych działań resuscytacyjnych nie sprawdza się tętna.

U pacjenta nieprzytomnego i nie oddychającego (domniemanie niewydolności krążenia) trzeba podjąć pośredni masaż serca.

Całość diagnostyki oznak życia powinna zająć około 10 – 15 sekund. Następnie należy bezzwłocznie przystąpić do niezbędnych działań ratunkowych.

Pierwsza pomoc przedlekarska

Pierwsza pomoc — zespół czynności wykonywanych w razie wypadku, urazu lub nagłego ataku choroby w celu ochrony życia lub zdrowia poszkodowanego oraz zminimalizowania niekorzystnych następstw, zanim możliwe będzie udzielenie specjalistycznej pomocy medycznej (po przewiezieniu do szpitala).

Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej. (art. . 162 kk)

Rozróżnia się:

pierwszą pomoc, definiowaną jako zespół czynności ratunkowych wykonywanych przez osoby znajdujące się na miejscu zdarzenia

kwalifikowaną pierwszą pomoc prowadzoną przez Ratownika w ramach wykonywanej pracy lub każdego innego przypadku zagrożenia zdrowia lub życia jakiego był świadkiem

medyczne czynności ratunkowe wykonywane przez lekarza lub ratownika medycznego najczęściej w wyniku interwencji pogotowia ratunkowego lub na Szpitalnym Oddziale Ratunkowym


Łańcuch ratunkowy

Łańcuch ratunkowy jest zespołem czynności ratowniczych zazębiających się i dających większe rokowania na przeżycie poszkodowanego.

Prewencja – nauczanie zasad pierwszej pomocy teoretycznie i praktycznie

Wczesne rozpoznanie i wezwanie pomocy – w tym ogniwie należy rozpoznać rodzaj zagrożenia. Należy opisać co się dzieje z poszkodowanym

Wczesne rozpoczęcie RKO (resuscytacji krążeniowej) – jeżeli dojdzie do nagłego zatrzymania krążenia

Wczesna defibrylacja – do NZK dochodzi głównie poprzez mechanizm migotania komór aby przywrócić prawidłową pracę serca należy wykonać defibrylacje. ERC (Europejska Rada Resuscytacji) wprowadziła program z użyciem AED – automatyczny defibrylator zewnętrzny

Opieka poresuscytacyjna – są to czynności wykonywane w szpitalu, są to czynności medyczne wykonywane w celu przywrócenia poszkodowanego do jak najlepszej sprawności i powrotu do normalnego życia.

Przebieg akcji ratunkowej powinien pozwolić na łagodne przejście do kolejnego ogniwa łańcucha (np. z etapu pomocy przedmedycznej do etapu pomocy specjalistycznej po przyjechaniu karetki pogotowia P-zespołu paramedycznego, S-zespołu specjalistycznego z lekarzem), przez co ogniwa łańcucha ratunkowego nachodzą na siebie.

Zakres pierwszej pomocy

W zakres pierwszej pomocy przed medycznej wchodzą takie czynności jak (istotna kolejność):

1. zabezpieczenie miejsca wypadku

2. sprawdzenie stanu poszkodowanego (podstawowych funkcji życiowych – krążenia, oddechu i świadomości, zlokalizowanie odniesionych urazów)


4. zapewnienie sobie pomocy, wezwanie pogotowia ratunkowego lub innych specjalistycznych służb ratowniczych

5. prowadzenie resuscytacji krążeniowej, zatamowanie krwotoków i działanie przeciwwstrząsowe

6. wykonanie pozostałych/innych czynności ratunkowych zależnych od stanu poszkodowanego

7. ułożenie poszkodowanego w pozycji bezpiecznej (jedynie jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny)

Ze względu na brak specjalistycznego wykształcenia, świadek zdarzenia u poszkodowanego zajmuje się tylko tym, co najważniejsze, udziela tylko niezbędnej pomocy.

Zabezpieczenie miejsca wypadku

Zabezpieczenie miejsca wypadku ma na celu ochronę zarówno poszkodowanego, ratownika, jak i osób trzecich (gapiów, innych uczestników ruchu drogowego, itp.).

Procedury zabezpieczania są zależne od sytuacji. Standardowo w wypadkach komunikacyjnych zatrzymuje się ruch na danym odcinku drogi. W tym celu na drodze, w odpowiednio oddalonym miejscu ustawia się trójkąt ostrzegawczy. Praktycznie odległość ustawienia trójkąta od miejsca zdarzenia zależy od rodzaju drogi (inna będzie na drodze gminnej, inna na autostradzie), warunków atmosferycznych, rzeźby terenu, itd. Trójkąt ostrzegawczy w razie konieczności może być zastąpiony np. samochodem, który – o ile jest dobrze widoczny – może spełniać podobną funkcję.

Wypadki w domu, szkole, miejscu pracy nie wymagają zwykle szczególnych zabezpieczeń. W przypadku drgawek (np. epilepsji) konieczne jest usunięcie twardych przedmiotów (stoły, krzesła), aby ograniczyć urazy kończyn i tułowia.

Jeśli niemożliwe jest wystarczające opanowanie sytuacji (płonące mieszkanie lub samochód, skażenie chemiczne, pojazd mogący zjechać ze zbocza, możliwość karambolu, itd., ale także zagrożenie wstrząsem znajdujących się wewnątrz pojazdu poszkodowanych) w miarę możliwości przystępuje się do ewakuacji poszkodowanych.

Sprawdzenie stanu poszkodowanego, Funkcje życiowe

U pacjenta nieprzytomnego należy określić, czy oddycha, przykładając policzek nad jego usta, obserwując zarazem czy unosi się klatka piersiowa (tzw. widzę, słyszę, czuję – jeśli ratownik na policzku nie wyczuł oddechu, nie usłyszał jego świstu ani nie zobaczył unoszącej się i opadającej klatki piersiowej powinien uznać, że poszkodowany nie oddycha). Przy określaniu innych nieprawidłowości kluczowe znaczenia ma obserwacja nieprzytomnego chorego.

O ile poszkodowany jest przytomny, ratownik może spróbować zebrać wywiad – jest to istotne szczególnie przy chorobach przewlekłych (takich jak cukrzyca), jeśli to one spowodowały, że chory potrzebuje pomocy (np. podania glukozy).


Wzywanie pomocy

Wezwania pomocy należy dokonać po ustaleniu stanu poszkodowanego, ale przed rozpoczęciem udzielania pomocy (bezwzględnie dotyczy to reanimacji, ale można poświęcić 1 minutę na opatrzenie obrażeń bezpośrednio zagrażających życiu, jak krwotok, czy wstrząs) lub – o ile to możliwe – równocześnie (np. prosząc przechodnia, aby zrobił to za ratownika).

Zwykle zawiadamia się albo pogotowie ratunkowe, albo straż pożarną. Drugą ze służb wzywa się w wypadku, gdy potrzebne może być użycie specjalistycznego wyposażenia do bezpiecznego wyciągnięcia poszkodowanego, ugaszenia pożaru, neutralizacji wycieku z cysterny, baku samochodu, itd. Po zawiadomieniu straży pożarnej na miejsce wypadku przybędą zarazem strażacy, karetka pogotowia, jak i inne potrzebne służby (policja, pogotowie gazowe, itd).

Nim zaczniesz działać

Najpierw ostrożnie zbadaj ofiarę; podchodząc do poszkodowanego: należy ocenić jego miejsce pod kątem bezpieczeństwa dla siebie i chorego. Główna zasada to:

bezpieczeństwo ratownika jest zawsze najważniejsze.

Również ze względów bezpieczeństwa do leżącej ofiary podchodź „od strony głowy”.

Pierwsza pomoc - to szybkie i zorganizowane działanie prowadzone przez osoby z otoczenia ofiary nieszczęśliwego wypadku.

Sprawne i w miarę kompetentne działanie przy udzielaniu pierwszej pomocy ma decydujące znaczenie dla dalszych rezultatów leczenia przez fachowy personel medyczny – często decyduje o życiu osoby poszkodowanej.

Pierwszej pomocy udziela się w miejscu wypadku.

Ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy:

Ocena zagrożenia i podjęcie działania;- Jak najszybsze usunięcie czynnika działającego na poszkodowanego;- Sprawdzenie tętna (dotknięcie palcami do tętnicy szyjnej);- Sprawdzenie oddechu oraz drożności dróg oddechowych;- Ocena stanu przytomności- Ustalenie rodzaju urazu (rany, złamania, itp.);- Zabezpieczenie chorego przed możliwością dodatkowego urazu lub innego zagrożenia (np.

wyniesienie poszkodowanego ...)- Wezwanie pomocy fachowej (lekarza, Pogotowia Ratunkowego, itd.);


- Zorganizowanie transportu poszkodowanego (jeśli nie ma możliwości szybkiego dotarcia lekarza).

Resuscytacja według schematu BLS

Od momentu zatrzymania krążenia i oddychania w ciągu 4 minut dochodzi do nieodwracalnych zmian w wyniku niedotlenienia mózgu (w standardowych warunkach otoczenia). Jest to proces biologicznie ostateczny i nieodwracalny.

Pojęcie resuscytacji oznacza przywrócenie czynności układu krążenia, oddychania i nerwowego.

W pozycji na plecach człowiek nieprzytomny może mieć zatkany dostęp do krtani przez zapadnięty na tylną ścianę gardła język. Należy odchylić głowę do tyłu i wysunąć (podciągnąć) żuchwę. Manewr wysunięcia nazywany jest „rękoczynem Esmarcha”.

Masaż pośredni serca

Należy podjąć masaż pośredni serca. W tym celu należy odsłonić klatkę piersiową poszkodowanego, określić wcięcie szyjne mostka i kąt podżebrowy. Należy ułożyć dłonie na dolnej połowie mostka i nie odrywając ich, rytmicznie uciskać klatkę piersiową, tak aby uchylała się o 3 – 5 centymetrów.

Częstotliwość uciskania klatki piersiowej powinna wynosić 100 na minutę.


Oznaczenie miejsca i sposobu uciskania klatki piersiowej podczas pośredniego masażu serca

Postępowanie ratownicze należy kontynuować do momentu przybycia profesjonalnego zespołu ratunkowego, poruszenia się pacjenta i powrotu własnego oddychania lub ostatecznie do momentu wyczerpania się sił ratowników.

Pozycja bezpiecznaJeżeli poszkodowany jest nieprzytomny, a ma zachowane oddychanie postaraj się ułożyć go na boku w pozycji bezpiecznej (o ile nie ma on innych obrażeń ciała wymagających natychmiastowego opatrzenia). Pozycja boczna umożliwia naturalne udrożnienie górnych dróg oddechowych oraz zabezpiecza przed ewentualnym zachłyśnięciem przy wymiotach.

1. Rękę ratowanego bliższą tobie ułóż pod kątem prostym w stosunku do ciała, a następnie zegnij w łokciu pod kątem prostym tak aby dłoń ręki była skierowana do góry. Dalszą rękę przełóż w poprzek klatki piersiowej i przytrzymaj stroną grzbietową przy najbliższym tobie policzku.


2. Drugą swoją ręką złap za dalszą kończynę dolną tuż powyżej kolana i pociągnij ją ku górze nie odrywając stopy od podłoża.

3. Przytrzymując dłoń dociśniętą do policzka pociągnij za dalszą kończynę dolną tak, by ratowany obrócił się na bok w twoim kierunku.

4. Ułóż kończynę, za którą przetaczałeś poszkodowanego w ten sposób, aby zarówno staw kolanowy jak i biodrowy były zgięte pod kątem prostym.

5. Odegnij głowę ratowanego do tyłu, aby udrożnić drogi oddechowe. Jeżeli to konieczne ułóż rękę ratowanego pod policzkiem tak, aby utrzymać głowę w odgięciu.

Pierwsza pomoc osobie z podejrzeniem urazu kręgosłupa

Jeżeli charakter obrażeń ciała lub prawdopodobny przebieg zdarzenia (np. upadek z wysokości, uraz głowy ciężkim przedmiotem, wypadek komunikacyjny lub sportowy) sugerują uszkodzenie kręgosłupa u osoby nieprzytomnej, należy ograniczyćwszelkie manewry przez prowizoryczne zabezpieczenie przynajmniej odcinka szyjnego.Poszkodowanego nieprzytomnego należy jednak ułożyć na boku, gdyż zachłyśnięcie kwaśną zawartością żołądka jest powikłaniem natychmiastowym i w większości przypadków śmiertelnym.Bardzo cennym i prostym urządzeniem ratowniczym jest sztywny kołnierz zabezpieczający odcinek szyjny kręgosłupa (inaczej „kołnierz Schanza”).Prawidłowa i bezpieczna technika zakładania kołnierza wymaga jednak nieco praktyki.Zanim założy się go osobie z urazem, najpierw


należy przymierzyć go sobie – umożliwiato zorientowanie się, jak należy go dopasować, aby stabilizował głowę, a nie dusił.

Ciało obce w drogach oddechowych

Gdy w drogach oddechowych poszkodowanego utkwi ciało obce, należy klepać go po plecach w głębokim skłonie. Spowoduje to wypadnięcie przeszkody z dróg oddechowych pod wpływem drgań.

W skrajnych sytuacjach możesz podjąć próbę ciśnieniowego wybicia ciała obcego z tchawicy poprzez tzw. manewr Heimlicha. Powinieneś w tym celu stanąć za osobą duszącą się, objąć rękoma jejtułów (łącząc obie dłonie pięściami na nadbrzuszu) i gwałtownie ścisnąć brzuch i klatkę piersiową duszącego się, wybijając ciało obce.

Osobie leżącej (nieprzytomnej) można silnie ucisnąć oburącz brzuch. Po każdym przypadku usuwania ciał obcych z dróg oddechowych metodą Heimlicha zalecana jest kontrola lekarska poszkodowanego, gdyż istnieje możliwość przypadkowego połamania żeber.

Postępowanie w zranieniach

W przypadku zranienia krwawiącą ranę (po odsłonięciu, rozcięciu ubrania) powinieneś ucisnąć poprzez czystą gazę opatrunkową lub część ubrania (sterylność doraźnych opatrunków nie jest kwestią najważniejszą). Nie stosuje się raczej waty ani ligniny bezpośrednio na ranę, gdyż mogą one we fragmentach pozostać w ranie.Unikaj wlewania do rany środków dezynfekcyjnych, które denaturują białka tkanek, utrudniają postępowanie chirurgiczne, utrudniają niekiedy gojenie rany i mogą spowodować wstrząs bólowy.


Ranną kończynę dobrze jest unieść powyżej poziomu ciała. Zmniejsza to ciśnienie krwi w kończynie i krwawienie z rany.

Z wyjątkiem szczególnych sytuacji: katastrof masowych, ukąszeń jadowitych zwierząt i amputacji urazowych, nie stosuje się opasek uciskowych powyżej rany (pasków, linek). Opaska uciskowa najczęściej potrzebna jest przy amputacjach urazowych – wtedy na kikut obciętej kończyny zakłada się opaskę uciskową (pasek, taśmę) około 5 – 10 centymetrów od rany, następnie opatrunek uciskowy na ranę i unosi kikut powyżej poziomu serca. Amputowane części ciała należy zachować do ewentualnej replantacji, przechowując w czystej, suchej, plastikowej folii zanurzonej w wodzie z lodem.

Zranienia głowy i rany szyi

Szczególnego postępowania wymagają rany i obrażenia głowy.

Rannych należy: ułożyć w pozycji półsiedzącej podpartej, delikatnie (nie uciskając) osłonić ranę opatrunkiem.

Pozycja półsiedząca podparta

Trzeba unikać uciskania ran głowy, ponieważ rana może być otwartym „wentylem bezpieczeństwa” dla rosnącego ciśnienia przy ewentualnym krwawieniu wewnątrz czaszki. Zatkanie odpływu może powiększyć krwiak i ucisnąć mózg z fatalnymi tego konsekwencjami.

Rany szyi wymagają ostrożności opatrywania. Dobrze jest stosować ucisk punktowy, tak aby nie spowodować zaburzeń oddychania (uduszenia), zaciśnięcia tętnic szyjnych lub nie uszkodzić kręgosłupa szyjnego.

Rany klatki piersiowej i brzucha


Rany klatki piersiowej, poza założeniem opatrunku uciskowego, należy jeszcze uszczelnić folią i plastrem. Postępowanie takie zabezpiecza przed powstaniem lub narastaniem odmy opłucnowej, czyli „zapadnięciem się” płuca pod działaniem sił sprężystych tkanki z powodu wyrównania ciśnień między atmosferą a jamą opłucnej. Brak czynnej tkanki płucnej prowadzi do duszenia się.

Rany brzucha wymagają ułożenia rannego na plecach, niewielkiego ugięcia mu nóg w kolanach (zmniejszenie napięcia ściany brzucha) i przykrycia rany dużym, nieuciskającym opatrunkiem, np. z chusty trójkątnej lub gazy opatrunkowej.

Nigdy nie należy podawać osobom rannym w brzuch niczego doustnie!

Może się zdarzyć, że w ranie utkwiło jakieś ciało obce (kawałek metalu, drewna, szkła, plastiku). Przeciw naturalnemu odruchowi, nie wyjmuj go z rany, lecz pozostaw, uszczelniając i stabilizując opatrunkami. Na ostrym końcu ciała obcego mogła obkurczyć się życiowo istotna tętnica, z której krwotok będzie trudny do zatamowania. O ile obecność ciała obcego nie zagraża bezpośrednio życiu, jego usuwanie pozostaw specjalistom.


Krwotok z nosa

1 posadź poszkodowanego i pochyl jego głowę do przodu,2 połóż zimny opatrunek na szyję (z przodu, pod brodą ) i nos, w celu obkurczenia naczyń

krwionośnych, 3 nie wolno łykać krwi, gdyż zbierająca się w żołądku krew może, w krótkim czasie, wywołać

wymioty nie zatykamy nozdrzy w nadziei zatamowania krwi.Ściskamy części chrzęstne nosa przez 10s (3 x próba).

Uszkodzenia oczu

Dla ograniczenia ruchomości gałki ocznej preferuje się zastosowanie opatrunku obuocznego, nawet w urazach jednego oka. Do opatrywania ran możesz, opróczgazy i bandaży, stosować także chusty trójkątne, plaster. Istnieje również wielerodzajów specjalistycznych opatrunków, np. silikonowanych, metalizowanych lubhydrożelowych (na oparzenia).Nie tyle istotna jest podręcznikowa poprawność techniki bandażowania, sterylność opatrunków, co szybkość i dokładność ich mocowania.

Wstrząs pourazowy

Początkowo poszkodowany we wstrząsie bywa przytomny, blady, spocony, ma przyspieszoną czynność serca, przyspieszone oddychanie, może odczuwać niepokój, może być nawet pobudzony i agresywny. Stopniowo kontakt z poszkodowanym może się pogarszać, pojawiają się kłopoty z porozumiewaniem, senność, sinica ust i paznokci, spłycenie oddychania, zwolnienie częstości tętna. Potem może nastąpić utrata przytomności, sinica lub bladość skóry, tętno jest wolne i słabo wyczuwalne, mięśnie wiotkie, dochodzi do zwolnienia i zatrzymania oddychania, a następnie krążenia.

Przeciwdziałanie rozwijaniu się reakcji wstrząsowej w warunkach doraźnych polega na: zatamowaniu ewentualnych krwotoków, zapobieganiu stratom ciepła (folia termoizolacyjna NRC), stabilizacji złamań i zwichnięć, działaniu przeciwbólowym, zapewnieniu komfortu oczekiwania i transportu poszkodowanego (utrzymywanie kontaktu

werbalnego z przytomnym poszkodowanym).

Zabezpieczanie złamań

O złamaniu kości czaszki lub kręgosłupa mogą świadczyć zaburzenia świadomości, drgawki, porażenia ruchowe, zaburzenia czucia, nietypowy ból okolic nieuszkodzonych ciała. Jeżeli


okoliczności zmuszają do przenoszenia takich osób, należy starać się unikać poruszania ich głową i szyją oraz nie zginać, nie skręcać i nie ściskać kręgosłupa w odcinku piersiowym i lędźwiowym.Wskazaniem do przenoszenia, transportu doraźnymi, prowizorycznymi środkami poszkodowanych z urazem czaszki lub kręgosłupa jest tylko i wyłącznie konieczność ewakuacji z miejsca zdarzenia z powodu zagrożenia życia poszkodowanych lub ratowników.Transport takich poszkodowanych zawsze związany jest z ryzykiem śmierci lub ciężkiego kalectwa. O ile jest dostępny kołnierz chroniący kręgosłup szyjny („kołnierz Schanza”) należy go ostrożnie założyć. Jeżeli nie dysponujesz zespołem przynajmniej czterech sprawnych ratowników, jedyną dostępną metodą ewakuacji ludzi z podejrzeniem urazu kręgosłupa jest wywlekanie – czyli ciągnięcie za ubranie lub na kocu (tak aby unikać zginania).

Przenoszenie metodą „strażacką”

Niedopuszczalne jest noszenie rannych z urazem kręgosłupa na plecach metodą „strażacką” lub na jednym ramieniu.

Złamania kości czaszki i kończyn

W razie złamania kości czaszki nie wolno manipulować w okolicy urazu, żeby nie wgłębić ewentualnych odłamków do mózgu. O ukrytym pęknięciu czaszki może świadczyć krwawienie z uszu i nosa, zasinienie okolic około oczodołowych, porażenie mięśni twarzy, ból i zaburzenia czucia. Prawidłową stabilizację złamanej kości uzyskacie poprzez unieruchomienie dwóch sąsiadujących ze złamaniem stawów.Kończynę górną najprościej przymocować do klatki piersiowej (zgiętą w łokciu). Możesz zrobić prowizoryczny temblak z podwiniętej poły bluzy, kurtki lub koszuli albo zawiesić rękę w chuście trójkątnej. Kończynę dolną staraj się stabilizować, związując z drugą nogą, oczywiście omijając okolicę złamania.


W razie złamań z rotacją zalecane jest unikanie obracania „na miejsce”, ponieważ może dojść do dodatkowego uszkodzenia naczyń krwionośnych i nerwów. Otwarte złamania, gdzie odłam kostny przebił skórę, bardzo delikatnie ustabilizuj, a ranę przykryj luźno opatrunkiem z gazy. Bardzo niebezpieczne i niedopuszczalne są próby doraźnego, amatorskiego nastawiania złamań i zwichnięć.

Opatrywanie oparzeń termicznych

Doraźne ratowanie osób poparzonych powinno obejmować następujące czynności:1) usunięcie „czynnika sprawczego” (zgaszenie ognia, usunięcie innych źródeł ciepła, odciągnięcie

poparzonego w bezpieczną strefę itp.),2) schłodzenie poparzonej okolicy ciała (najlepszym środkiem chłodzącym jest zimna woda w dużej

ilości),3) przykrycie rany jałowym opatrunkiem,4) rozpoczęcie specjalistycznego leczenia.

Do gaszenia palącego się na człowieku ubrania nigdy nie stosuj gaśnicy!Wskazane jest użycie koca gaśniczego, wody, mokrego ubrania.

Nie należy polewać ran oparzeniowych spirytusem lub innymi środkami dezynfekcyjnymi (gencjana czy jodyna). Pogłębiają one uszkodzenie tkanek, denaturują białka, powodują wstrząs bólowy, uszkadzają zakończenia nerwowe. Nie używaj też maści, kremów, zasypek, talku, olejów, soli kuchennej czy Hemostinu. Unikaj preparatów organicznych (np. białko jaj kurzych grozi zakażeniem salmonellą). Oparzenia oczu, twarzy również należy chłodzić zimną wodą, później przykryć delikatnie opatrunkiem.

Oparzenia substancją chemiczną

Oparzenia żrącą substancją chemiczną wymagają zachowania ostrożności w postępowaniu:1. Najpierw w sposób mechaniczny należy postarać się usunąć nadmiar substancji z odzieży i skóry

poparzonego. Fragmenty ubrania nasączone substancją można wyciąć nożyczkami.


2. Następnie należy rozpocząć neutralizację substancji lub jej spłukiwanie. W miejscach, gdzie istnieje zawodowe ryzyko oparzenia stężonym kwasem lub ługiem, warto przygotować roztwory neutralizatora, słabego kwasu i zasady.

3. Doraźnie, po zneutralizowaniu substancji i spłukaniu wodą, trzeba założyć jałowy opatrunek i skontrolować stan poszkodowanego u lekarza.

Szczególne niebezpieczeństwo związane jest z przypadkowym poparzeniem śluzówek jamy ustnej, przełyku i żołądka. Nie wolno wtedy powodować wymiotów, bo może dojśćdo zachłyśnięcia lub pęknięcia przełyku i żołądka. Nie wolno także neutralizowaćsubstancji, gdyż egzotermiczna reakcja zobojętniania powoduje spienienie zawartościżołądka, wymioty i zachłyśnięcie. Dopuszczalne jest podanie do picia 1 – 2 szklanek ciepłej wody w celu rozcieńczenia substancji w jamie ustnej, przełyku i żołądku.Wymagana jest szybka interwencja lekarska.

Postępowanie z odmrożeniami i wychłodzeniem

Czynnikami sprzyjającymi odmrożeniom są:

• przemoczenie odzieży,

• za ciasne buty (powodują niedokrwienie),

• zmęczenie (powoduje zmniejszenie odporności organizmu),

• wpływ alkoholu (rozszerza naczynia krwionośne),

• wiatr (ang. chill factor – iloczyn wiatru i mrozu).

Zsiniałe, nieczułe na dotyk i ból części ciała należy delikatnie rozgrzewać przyłożonądłonią, nie zaleca się rozcierania ani masażu. Można powoli rozgrzewać części ciała w coraz cieplejszej wodzie. Wszystkie odmrożenia z pęcherzami, martwicą wymagają natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Nie wolno rozcierać wychłodzonemu rąk i nóg, gdyż zasoby wychłodzonej krwi obwodowej mogłyby spowodować zatrzymanie pracy serca.

Jeżeli występowałyby zaburzenia oddechowe, należy prowadzić zastępcze oddychanie techniką „usta – usta” a nie przyrządem typu worek samorozprężalny (istotne jest ogrzanie powietrza).

Zasady postępowania z osobą porażoną prądem


W czasie ratowania osoby porażonej prądem ważne jest zachowanie kolejności działań:

1) odłączenie poszkodowanego od prądu i zabezpieczenie przed kolejnym porażeniem,

2) ocena obrażeń ciała (ewentualnie sztuczne oddychanie, opatrzenie oparzeń),

3) poddanie poszkodowanego diagnostyce lekarskiej.

Do odłączenia osoby poszkodowanej od prądu powinieneś użyć wyłączników sieciowych, bezpieczników sieciowych lub przewodów zasilających. Odrywanie osoby poszkodowanejod uszkodzonego urządzenia elektrycznego powinno być ostatecznością.

Po odłączeniu porażonego od prądu elektrycznego i zabezpieczeniu miejsca wypadku przed kolejnym porażeniem, powinieneś dokonać krótkiej oceny obrażeń ciała. Jeżeli porażenie prądem doprowadziło do zatrzymania krążenia i oddychania – niezwłocznie rozpocznij masaż pośredni serca i oddychanie zastępcze. Osobę nieprzytomną z wydolnym oddychaniem ułóż na boku w pozycji bezpiecznej i nadzoruj do momentu przejęcia opieki przez pogotowie ratunkowe. Uszkodzenia i oparzenia skóry prądem przykryjcie jałowym opatrunkiem.

Wszystkie osoby po porażeniu prądem powinny być poddane diagnostyce lekarskieNagłe zatrucia

W niektórych przypadkach substancja trująca może dostawać się do organizmu dwoma lub trzema drogami jednocześnie (np. zatrucie środkami ochrony roślin).


droga kontaktowa(przezskórna)

droga wziewna(oddechowa)

Podstawowe drogi zatrucia

droga pokarmowa(doustna)

Zatrucia wziewne

Zatrucie nagłe drogą wziewną jest związane ze szczególnym ryzykiem także dla ratownika. Jeżeli powietrze jest skażone substancją chemiczną, wykazującą gwałtowne i trujące działanie na człowieka, nie należy podejmować złożonych działańratowniczych w miejscu wypadku, lecz niezwłocznie ewakuować wszystkie zagrożone osoby.

O ile to możliwe, ewakuację należy prowadzić, zabezpieczając poszkodowanych i ratowników indywidualnymi środkami ochrony przeciwchemicznej (maska przeciwgazowa, kombinezon gazoszczelny, ewakuacyjny aparat oddechowy). Jeżeli dysponujesz tylko jednym kompletem, powinien używać go ratownik ewakuujący poszkodowanego, inaczej istnieje duże prawdopodobieństwo zatrucia kolejnej osoby (ratownika).

Doraźna pomoc w zatruciach wziewnych polega na zapewnieniu opieki osobie zatrutej. Poszkodowanych, którzy stracili przytomność, mają zaburzenia oddychania, należy usunąć ze strefy zagrożenia i dopiero wtedy można podjąć bezpośrednie czynności ratunkowe wobec zatrutych.

Zatrucia kontaktowe

Zatrucia kontaktowe polegają na przezskórnym wchłanianiu substancji toksycznych.

Pomoc osobom poszkodowanym polega na:1) mechanicznym usunięciu nadmiaru substancji,2) usunięciu zabrudzonej odzieży,3) spłukaniu zanieczyszczenia rozpuszczalnikiem (stosownym dla danej substancji, najczęściej wodą).

Do mycia skóry (spłukiwania) zaleca się stosowanie letniej lub zimnej wody. Ciepła lub gorąca woda rozszerza naczynia krwionośne skóry i znacznie ułatwia przezskórne wchłanianie substancji szkodliwej. Zalecana jest także kontrola lekarska, na wypadek gdyby wchłonięta substancja mogła dać objawy ogólne, a nie tylko miejscowe.

Zatrucia pokarmowe

Podstawową metodą postępowania w zatruciach drogą pokarmową jest wywołanie wymiotów u osoby zatrutej, ale pod pewnymi warunkami:

ile nie doszło do zatrucia substancją żrącą, szczególnie aktywną lub lżejszą od wody (np. benzyna, nafta),


o ile od momentu zatrucia nie upłynęło więcej niż 4 – 5 godzin i perystaltyka nie przepchnęła zawartości żołądka do dwunastnicy,

o ile osoba zatruta jest przytomna (współpracująca z ratownikiem).

W celu wywołania wymiotów podaje się osobie zatrutej 1 – 2 szklanki ciepłej, dobrze osolonej wody i podrażnia palcem tylną ścianę gardła. Zabieg należy powtórzyć 2 – 3 razy.

Nagłe zatrucia benzyną, naftą, środkami chemicznymi lżejszymi od wody, lotnymi wymagają specjalnego postępowania. Nie wolno zatrutych niczym poić, podawać żadnych „neutralizatorów” i powodować wymiotów, ponieważ istnieje poważne ryzyko zachłyśnięcia się zatrutego zawartością żołądka.

Postępowanie w stanach nagłych w chorobach wewnętrznych

Postępowanie ratownicze w stanach nagłych, wywołanych zaostrzeniem przebiegu choroby lub nagle powstałą chorobą wewnętrzną, jest postępowaniem objawowym.

Padaczka

Nagła utrata przytomności z drgawkami, czyli „napad padaczkowy”, wymaga spokojnego postępowania z poszkodowanym:

1. Należy starać się chronić jego głowę, ewentualnie zabezpieczyć zęby i czekać na samoistne ustąpienie drgawek – można także rozluźnić odzież chorego. Ważne jest, by chronić oczy poszkodowanego przed migającym światłem.

2. Po ustąpieniu drgawek nieprzytomnego należy ułożyć na boku w pozycji bezpiecznej i chronić przed ewentualnym wychłodzeniem.

3. Po ustąpieniu napadu drgawek zawsze wskazana jest kontrola lekarska chorego.

Zaburzenia świadomości

Zaburzenia świadomości, bez drgawek, lecz z objawami podobnymi do stanu upojenia alkoholowego, a także osłabienie, wzmożone pragnienie, wzmożone oddawanie moczu mogą być pierwszymi objawami cukrzycy. Osoby tracące przytomność możecie ułożyć w pozycji bezpiecznej. Powinniście też niezwłocznie wezwać lekarza.Częściej zdarza się, że u chorych na cukrzycę, leczonych z tego powodu, pojawiają się objawy niedocukrzenia w postaci drżenia, niepokoju, zblednięcia. Należy wtedy szybko podaćim do zjedzenia lub wypicia coś bardzo słodkiego (np. cukierek, czekoladę, wodę z dużą ilością cukru). Ewentualne podawanie czegokolwiek doustnie jest jednak dopuszczalne oczywiście tylko osobom w pełni przytomnym. Zawsze wskazana jest kontrola lekarska.


Choroby serca i oskrzeli

Ból w klatce piersiowej, uczucie niepokoju, duszności mogą towarzyszyć pogorszeniu wydolności krążenia w niestabilnej chorobie naczyń wieńcowych serca. Człowiek wymaga wtedy pilnej konsultacji lekarskiej.W pogorszeniu wydolności oddechowej w astmie (dychawicy oskrzelowej), objawiającym się dusznością i niepokojem, możesz starać się doraźnie uspokoić chorego, zapewnić mu dostęp do świeżego powietrza.

Ułożenie poszkodowanegoUłożenie na wznak - z cienką poduszką pod głowę stosujemy, jeśli nie ma konieczności zastosowania jednego ze specjalnych ułożeń. To ułożenie wymagane jest podczas sztucznego oddychania lub masażu serca.

Ułożenie na boku - stosujemy u każdego nieprzytomnego oddychającego samoistnie i mającego prawidłową akcję serca. Położenie to zapobiega zatkaniu się dróg oddechowych, dodatkowo należy naciągnąć szyję i odgiąć głowę [ćwiczenia praktyczne].

Ułożenie na wznak z wałkiem pod kolanami - stosujemy, w przypadku zranień jamy brzusznej i bólów brzucha, można lekko unieść tułów, co odciąża napięcie powłok jamy brzusznej

Ułożenie z uniesionym tułowiem - stosujemy przy niewielkiej duszności: urazach czaszkowo - mózgowych, którym nie towarzyszy utrata przytomności. Tułów podciąga się w górę około 300 - 400 (stopni), podkładając pod plecy koce lub poduszki.

Ułożenie półsiedzące - stosujemy przy: ciężkiej duszności (astma oskrzelowa) lub zranieniach w obrębie klatki piersiowej.

Ułożenie przeciwwstrząsowe - zalecane nawet przy podejrzeniu rozwijającego się wstrząsu, chorego kładzie się na plecach z nogami uniesionymi na wysokość 300 - 400 cm (nie więcej!).Ułożenia tego nie stosujemy przy złamaniach miednicy, uszkodzeniach czaszkowo-mózgowych oraz uszkodzeniach klatki piersiowej i brzucha.


Ocenę stanu poszkodowanego zaczniesz od:a) sprawdzenia oddechub) sprawdzenia przytomności


c) sprawdzenia tętna

Termin „złote minuty życia” odnosi się do pierwszych:a) 2 minut od zatrzymania krążenia,b) 4 minut od zatrzymania krążenia,c) 8 minut od zatrzymania krążenia.

Stosunek uciśnięć klatki piersiowej do wdechów podczas RKO wynosi:a) 15:2b) 5:1c) 30:2

Tempo uciskania klatki piersiowej podczas RKO powinno wynosić:a) 50 uciśnięć na minutęb) 100 uciśnięć na minutęc) 120 uciśnięć na minutę

Głębokość uciskania mostka podczas RKO powinna wynosić:a) 3 cmb) 5 cmc) 1/3 wysokości klatki piersiowej

Ocenę oddechu przeprowadza się:a) przez 10 sekund za pomocą lusterkab) przez 10 sekund obserwując klatę piersiowąc) przez 10 sekund wzrokowo, słuchowo i dotykowo

Podczas sztucznego oddychania należy:a) użyć mokrej chusteczki aby zabezpieczyć się przed zarazkamib) wykonywać wdech przez 1 sekundęc) wykonywać wdechy przez 3 sekundy

Co oznacza skrót ICEa) urządzenie ewakuacyjne,b) defibrylator elektryczny,c) In Case of Emergency (w razie wypadku)


11. Wybrane zagadnienia z zakresu bhp i prawa pracy dla pracodawców i osób kierujących pracownikami:

PODSUMOWANIE:

Badania lekarskie profilaktyczne badaniom lekarskim profilaktycznym (badania wstępne, okresowe i kontrolne) podlegają wszyscy pracownicy, – badanie profilaktyczne kończy się orzeczeniem lekarskim, stwierdzającym brak przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na określonym stanowisku lub stwierdzającym przeciwwskazania, – badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie skierowania, wydanego przez pracodawcę, – pracodawca przechowuje orzeczenia lekarskie, zawierające wyniki badań profilaktycznych, zgodnie z wymaganiami dokumentacji osobowej.

Badania lekarskie profilaktyczne – badania lekarskie profilaktyczne przeprowadzane są na koszt pracodawcy, – pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest obowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe badania lekarskie także: - po zaprzestaniu prac w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami. - po rozwiązaniu stosunku pracy, jeśli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami, – pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Pomiary czynników szkodliwych –pracodawca jest zobowiązany przeprowadzać na swój koszt badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrować i przechowywać wyniki tych badań i pomiarów oraz udostępniać je pracownikom, –badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia przeprowadza się co 2 lata, raz w roku lub co 6 miesięcy w zależności od stopnia stężenia lub natężenia tych czynników, –badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy, mogą być wykonywane przez laboratoria: - Państwowej Inspekcji Sanitarnej, - jednostek badawczo-rozwojowych w dziedzinie medycyny pracy i Centralnego Instytutu Ochrony Pracy, - akredytowane zgodnie z przepisami o badaniach i certyfikacji, - upoważnione przez państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.


Wypadki przy pracyZa wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: :–podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych, –podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności w interesie zakładu pracy, nawet bez polecenia, – w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji zakładu pracy, w drodze miedzy siedzibą zakładu pracy a miejscem wykonywania obowiązku, wynikającego ze stosunku pracy.

Świadczenia z. tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowychZ tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące świadczenia: 1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy;3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;10) dodatek pielęgnacyjny;11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Rodzaje wypadków przy pracy: wypadek śmiertelny - wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć na miejscu wypadku

lub w okresie 6 miesięcy od chwili wypadku, wypadek ciężki - wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała,

a mianowicie: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub inne uszkodzenia ciała, albo rozstrój zdrowia naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu; trwała choroba psychiczna, trwała lub znaczna


niezdolność do pracy w zawodzie lub trwałe poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała,

wypadek zbiorowy - wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

Postępowanie powypadkowe: miejsce wypadku pracodawca obowiązany jest zabezpieczyć do czasu ustalenia jego

okoliczności i przyczyn, okoliczności i przyczyny wypadków przy pracy bada zespól powypadkowy, zespół powypadkowy sporządza protokół nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania

zawiadomienia o wypadku. protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca, nie później jednak niż w ciągu 5 dni od

dnia jego sporządzenia, protokół powypadkowy z załącznikami przechowuje się w aktach zakładu przez 10 lat.

Rejestracja wypadkówZakład pracy obowiązany jest prowadzić rejestr wypadków. Rejestr wypadków powinien zawierać:

imię i nazwisko poszkodowanego miejsce i datę wypadku, skutki, datę sporządzenia protokołu powypadkowego, stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy, krótki opis okoliczności wypadku, datę przekazania wniosku do ZUS, inne okoliczności wypadku, których zamieszczenie w rejestrze jest celowe,

Choroby zawodoweChoroby zawodowe są to choroby określone w wykazie chorób zawodowych,przy zgłaszaniu podejrzenia, rozpoznawaniu i stwierdzaniu chorób zawodowych uwzględnia się choroby ujęte w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że choroba została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanymi dalej "narażeniem zawodowym". ;

Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej u pracownika, u którego podejrzewa się chorobę zawodową, dokonuje:1) pracodawca zatrudniający pracownika, u którego podejrzewa się chorobę zawodową;2) lekarz, który podczas wykonywania zawodu powziął podejrzenie choroby zawodowej u pracownika.Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może również dokonać:1) pracownik, który podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na taką chorobę, przy czym pracownik aktualnie zatrudniony zgłasza podejrzenie za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną;.


2) lekarz stomatolog, który podczas wykonywania zawodu powziął podejrzenie wystąpienia u pacjenta choroby zawodowej;.Lekarz, wydaje orzeczenie lekarskie o rozpoznaniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej na podstawie wyników przeprowadzonych badań lekarskich i pomocniczych, dokumentacji medycznej pracownika, dokumentacji przebiegu zatrudnienia oraz oceny narażenia zawodowego.

Młodociani

Młodociany to osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Zabronione jest zatrudnienie osoby, która nie ukończyła 15 lat.Pracodawca zatrudniający młodocianych przy niektórych rodzajach prac wzbronionych (w celu przygotowania zawodowego) jest zobowiązany zapewnić szczególną ochronę zdrowia młodocianych, a w szczególności:

organizować prace i zajęcia młodocianych w taki sposób, by na terenie zakładu pracy znajdowali się zawsze pod opieką wyznaczonej w tym celu osoby;

organizować przerwy w pracy młodocianych dla ich odpoczynku, w pomieszczeniach izolowanych od czynników uciążliwych występujących na danym stanowisku pracy,

przestrzegać stosowania przez młodocianych właściwej odzieży ochronnej i sprzętu ochrony osobistej oraz instruować młodocianych z zakresu prawidłowego użycia i konserwach sprzętu;

pracodawca, na podstawie wykazu prac wzbronionych młodocianym, określa wykaz stanowisk pracy i rodzaje prac wzbronionych młodocianym oraz wykaz stanowisk pracy i prac dozwolonych w celu odbycia przygotowania zawodowego;

wykaz, o którym mowa wyżej, powinien znajdować się w widocznym miejscu w każdej jednostce organizacyjnej zakładu zatrudniającej młodocianych;

zabronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach wymienionych w wykazie prac wzbronionych młodocianym,

dozwolone jest zatrudnianie młodocianych powyżej 15 lat przy pracach wzbronionych, w celu przygotowania zawodowego. Powinno się ono odbywać pod nadzorem nauczycieli zawodu, instruktorów praktycznej nauki zawodu lub innych osób uprawnionych do prowadzenia praktycznej nauki zawodu,

zatrudnianie młodocianych nie może mieć charakteru pracy stałej, lecz powinno się ograniczać do zaznajamiania młodocianych z podstawowymi czynnościami, niezbędnymi do wykonywania zawodu,

czas zatrudniania młodocianych przy pracach wzbronionych powinien być odnotowany w dokumentacji praktycznej nauki zawodu.

Kobiety nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla

zdrowia, wymienionych w wykazie prac wzbronionych kobietom, nie wolno zatrudniać kobiet w ciąży, między innymi przy pracach:


- w których poziom ekspozycji na hałas, odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy, przekracza wartość 65 dB, – w warunkach narażenia na promieniowanie jonizacyjne, – przy obsłudze monitorów ekranowych - powyżej 4 godzin na dobę, – na wysokości - poza stałymi galeriami, pomostami, podestami i innymi stałymi podwyższeniami, posiadającymi pełne zabezpieczenie przed upadkiem oraz przy wchodzeniu i schodzeniu po drabinach i klamrach. – w wykopach oraz w zbiornikach otwartych – wewnątrz zbiorników i kanałów

Uprawnienia służby BHPPracownicy służby bhp:

przeprowadzają kontrolę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przestrzegania przepisów oraz zasad w tym zakresie w zakładzie pracy i w każdym innym miejscu wykonywania pracy,

występują z zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

wstrzymują niezwłocznie pracę maszyny lub innego urządzenia technicznego w razie bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia pracownika albo innych osób,

odsuwają niezwłocznie pracownika zatrudnionego przy pracy wzbronionej, odsuwają niezwłocznie pracownika, który swoim zachowaniem lub sposobem

wykonywania pracy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia własnego albo innych osób,

wnioskują do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, w jego części lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy, w wypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników albo innych osób.

Pomieszczenia pracy w pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju

wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie niższą niż 14 C (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają; w pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18 C (291K),

na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.),

w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi stosunek powierzchni okien, liczony w świetle ościeżnic do powierzchni podłogi powinien wynosić co najmniej 1:8, natomiast w innym pomieszczeniu, w którym oświetlenie naturalne jest wymagane ze względów na przeznaczenie - co najmniej 1:12.


Pomieszczenia pracy – wentylacja w nie klimatyzowanych pomieszczeniach pracy niezależnie od wymiany powietrza,

wynikającej z potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych - powinna być zapewniona stała wymiana powietrza, nie mniejsza niż 0,5-krotna w ciągu godziny; za stałą wymianę nie uważa się wymiany uzyskiwanej wyłącznie w drodze wentylacji mechanicznej,

urządzenia lub ich części, z których mogą wydzielać się szkodliwe gazy, pary lub pyły, powinny być hermetyzowane; w razie niemożliwości zhermetyzowania urządzenia te powinny być wyposażone w miejscowe odciągi,

strumień powietrza pochodzący z urządzeń wentylacji nawiewnej nie powinien być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy,

maksymalna temperatura nawiewanego powietrza nie powinna przekraczać 70 o C (343 K) przy nawiewie powietrza na wysokości nie mniejszej niż 3,5 m od poziomu podłogi stanowiska pracy i 45oC (318 K) w pozostałych przypadkach.

Szkolenie w zakresie bhp nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on

wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

pracodawca jest zobowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzić okresowe szkolenia w tym zakresie w czasie pracy i na swój koszt,

pracodawca jest zobowiązany zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bhp dotyczącymi wykonywanych przez nich prac oraz wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bhp na stanowisku pracy,

zapoznanie się z przepisami i zasadami bhp pracownik jest zobowiązany potwierdzić na piśmie.

Szkolenie w zakresie bhp – wstępneSzkolenie wstępne obejmuje:

szkolenie wstępne ogólne - instruktaż ogólny, szkolenie wstępne na stanowisku pracy - instruktaż stanowiskowy, szkolenie wstępne przeprowadzane jest według programów opracowanych dla

poszczególnych grup (stanowisk).

Szkolenie wstępne w zakresie bhp – instruktaż ogólny instruktaż ogólny - przed dopuszczeniem do wykonywania pracy - przechodzą wszyscy

nowo zatrudnieni pracownicy, a także studenci odbywający praktyki studenckie i uczniowie szkół zawodowych odbywający praktyczną naukę zawodu w zakładzie pracy,

instruktaż ogólny prowadzą: - pracownicy służby bhp albo pracodawcy lub pracownicy wyznaczeni przez pracodawcę,


posiadający ukończone aktualne szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.

Szkolenie wstępne w zakresie bhp – instruktaż stanowiskowy Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku pracy dla:

pracowników produkcyjnych i innych, których charakter pracy będzie się wiązał z bezpośrednimi kontaktami z produkcją, jej kontrolą lub z narażeniem na zagrożenia zawodowe,

pracowników przenoszonych na wyżej wymienione stanowiska oraz zatrudnionych na tych stanowiskach w przypadku zmiany procesu technologicznego, wprowadzenia substancji szkodliwych dla zdrowia czy nowych narzędzi, maszyn i innych urządzeń itp.,

uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu oraz studentów odbywających praktyki studenckie.

Instruktaż stanowiskowy przeprowadza osoba kierująca pracownikami, wyznaczona przez pracodawcę, posiadająca odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz przeszkolona w zakresie metod prowadzenia instruktażu.

Szkolenie w zakresie bhp – okresowe Szkolenie okresowe odbywają te same osoby, które przeszły szkolenie wstępne,

Wykroczenia przeciwko prawom pracownika 1. zawieranie umowy cywilnoprawnej w warunkach, w których zgodnie z art. 22 Kodeksu pracy powinna być zawarta umowa o pracę, 2. niepotwierdzanie na piśmie, w terminie 7 dni, zawartej z pracownikiem umowy o pracę, 3. wypowiadanie lub rozwiązywanie z pracownikiem stosunku pracy bez wypowiedzenia, naruszając w sposób rażący przepisy prawa pracy, 4. stosowanie wobec pracowników innych kar niż przewidziane w Kodeksie pracy, 5. naruszenie przepisów o czasie pracy lub przepisów o ochronie pracy kobiet i zatrudnianiu młodocianych, 6. nieprowadzenie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracowników,7. niewypłacenie w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracy lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika, 8. bezpodstawne obniżanie lub dokonywanie bezpodstawnych potrąceń z wynagrodzenia lub innych świadczeń, 9. nieudzielenie przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawne obniżanie wymiaru tego urlopu, 10. niewydanie pracownikowi świadectwa pracy, 11. niewykonywanie podlegającego wykonaniu orzeczenia sadu pracy lub ugody zawartej przed komisją pojednawczą lub sądem pracy


12. dostarczanie pracownikowi środków ochrony indywidualnej, które nie uzyskały wymaganego certyfikatu na znak bezpieczeństwa i nie zostały oznaczone tym znakiem albo nie posiadają deklaracji zgodności, 13. niezawiadomienie inspektora pracy, prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy, 14. niezgłoszenie choroby zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę 15. nieujawnienie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej albo przedstawienie niezgodnie z prawdą informacji, dowodów lub dokumentów dotyczących takich wypadków i chorób, 16. niewykonanie w wyznaczonym terminie nakazy inspektora pracy, 17. utrudnianie działalności organu Państwowej Inspekcji Pracy, w szczególności uniemożliwienie prowadzenia wizytacji zakładu lub nieudzielanie informacji niezbędnych do wykonywania jej zadań.

Ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy

ocena zdarzenia, podjęcie działania, jak najszybsze usunięcie czynnika działającego na poszkodowanego, ocena zaistniałego zagrożenia dla życia poszkodowanego: sprawdzenie tętna, sprawdzenie oddechu oraz drożności dróg oddechowych, ocena stanu przytomności, ustalenie rodzaju urazu (rany, złamania itp.), zabezpieczenie chorego przed możliwością dodatkowego urazu lub innego zagrożenia wezwanie fachowej pomocy (lekarza, pogotowia ratunkowego itp.) zorganizowanie transportu poszkodowanego

Maszyny i inne urządzenia techniczne Niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w urządzenia techniczne, a także narzędzia, które nie uzyskały wymaganego certyfikatu na znak bezpieczeństwa i nie zostały oznaczone tym znakiem albo nie posiadają deklaracji zgodności.

Prawa pracownika pracownik ma prawo powstrzymać się od pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie

przełożonego, w razie gdy warunki pracy nie odpowiadam przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom pracownik i ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym przełożonego, jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy me usuwa zagrożenia, o którym mowa powyżej,


pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia. Ustawa Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r

Uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy W razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy inspektorzy pracy uprawnieni są do stosowania następujących środków prawnych:

nakazu (decyzji administracyjnej) usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym w nakazie terminie,

nakazu wstrzymania robót wykonywanych przez pracowników w bezpośrednim zagrożeniu ich zdrowia lub życia (nakaz ten podlega natychmiastowemu wykonaniu),

nakazu skierowania do innych robót pracowników zatrudnionych przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych, a także przy robotach niebezpiecznych bez wymaganych uprawnień i kwalifikacji (nakaz ten podlega natychmiastowemu wykonaniu),

sprzeciwu wobec uruchomienia wybudowanego lub przebudowanego zakładu pracy, jeśli dopuszczenie do eksploatacji mogłoby spowodować bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników,

karania winnych wykroczeń przeciwko prawom pracownika(włącznie z karą grzywny do 30.000 zł).


Documents

spzoz-czluchow.plspzoz-czluchow.pl › bhp › Skrypt BHP.docx · Web viewReagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane