Sredanovic Podloge Za Vjezbe Iz Obradnih Sistema Za Obradu Rezanjem

7/24/2019 Sredanovic Podloge Za Vjezbe Iz Obradnih Sistema Za Obradu Rezanjem

1/87

UNIVERZITET U BANJOJ LUCIMAINSKI FAKULTET

Katedra za proizvodne i raunarom podranetehnologije

Branislav Sredanovi

PODLOGE ZA VJEBE IZOBRADNIH SISTEMA ZA OBRADU

REZANJEM- Radna verzija skripte -

Banja Luka, mart 2014. godine


2/87


3/87

OBRADNI SISTEMI ZA OBRADU REZANJEM .

Predgovor

Ova skripta je namjenjena studentima III godine Mainskog fakulteta Univerziteta u

Banjoj Luci koji pohaaju vjebe iz predmeta Obradni sistemi za obradu rezanjem.

Koncipirana je kao podloga za semestralni zadatak, pri emu studenti dobijaju polazne podatke i

na osnovu njih rijeavaju zadatke koncipirane u skripti.

Skripta je sainjena iz slinih dostupnih literaturnih izvora, knjiga, skripti i diplomskih

radova. Koristi se uz prezentacije sa vjebi. Svaka primjedba na sadraj, koncepciju i izgled

ovog materijala je korisna.

SKRIPTA JE PREDVIENA ZA INTERNU UPOTREBU!

Vjebe iz Obradnih sistema za rezanje i


4/87


5/87


Literatura

[1]

Luki, Lj. FLEKSIBILNI TEHNOLOKI SISTEMI, Univerzitet u Kragujevcu, Mainskifakultet, Kraljevo, 2007.

[2] Jovievi, V. PROJEKTOVANJE TEHNOLOKIH PROCESA, Univerzitet u BanjojLuci, Mainski fakultet, Banja Luka, 2005.

[3] Djapic, M., Lukic, Lj. APPLICATION OF THE DEMPSTER - SHAFER THEORY INCONCEPTUAL DESIGN OF THE MACHINING CENTERS, Technical Gazette, Vol.20, No.1., pp. 65 - 71, 2013.

[4] Nedi, B., MAINE ALATKE - PROJEKTOVANJE PRENOSNIKA MAINA

ALATKI - Skripta, Mainski fakultet, Kragujevac, 2007[5] Glavonji, M., Kokotovi, B., ivanovi, S. GLAVNO KRETANJA OBRADNOG

CENTRA - KONFIGURISANJE GLAVNOG KRETANJA, Univerzitet u Beogradu,Mainski fakultet, Beograd, 2005.

[6] Glavonji, M., Kokotovi, B., ivanovi, S. POMONA KRETANJA OBRADNOGCENTRA - KONFIGURISANJE POMONIH KRETANJA, Univerzitet u Beogradu,Mainski fakultet, Beograd, 2005.

[7] ivkov, S. VERTIKALNA NUMERIKI UPRAVLJANA GLODALICA ZA IZRADUALATA ZA LIVENJE PLASTINIH MASA - Diplomski rad, Univerzitet u Beogradu,

Mainski fakultet, Beograd, 2002.

[8] Petrovi, P., PROJEKTOVANJE OBRADNIH SISTEMA - Separati predavanja,Univerzitet u Beogradu, Mainski fakultet, Beograd, 2011.

[9] Grupa autora, KOMPONENTE NUMERIKI UPRAVLJANIH ALATNIH MAINA -Skripta, Univerzitet u Niu, Mainski fakultet, Ni, 2001,

[10] Miltenovi, V., MAINSKI ELEMENTI - TABLICE I DIJAGRAMI, Univerzitet u Niu,Mainski fakultet, Ni, 2002.

[11] Obradni centri i moduli:www.hasscnc.com

[12] Obradni centri i moduli:www.hurco.com

[13] Glavna vretena:www.shaublin.ch

[14] Glavna vretena:www.franc-kessler.de

[15] Leajevi i uleitenja:www.skf.com

[16] Leajevi i uleitenja:www.fkl.com

[17] Elektromotori i elektrina vretena:www.dynospindles.com

[18]

Elektromotori i elektrina vretena:www.simens.com

Vjebe iz Obradnih sistema za rezanje iii
http://www.hasscnc.com/http://www.hasscnc.com/http://www.hasscnc.com/http://www.hurco.com/http://www.hurco.com/http://www.hurco.com/http://www.shaublin.ch/http://www.shaublin.ch/http://www.shaublin.ch/http://www.franc-kessler.de/http://www.franc-kessler.de/http://www.franc-kessler.de/http://www.skf.com/http://www.skf.com/http://www.skf.com/http://www.fkl-serbia.com/http://www.fkl-serbia.com/http://www.fkl-serbia.com/http://www.dynospindles.com/http://www.dynospindles.com/http://www.dynospindles.com/http://www.simens.com/http://www.simens.com/http://www.simens.com/http://www.simens.com/http://www.dynospindles.com/http://www.fkl-serbia.com/http://www.skf.com/http://www.franc-kessler.de/http://www.shaublin.ch/http://www.hurco.com/http://www.hasscnc.com/


6/87


7/87


Sadraj

1.

DEFINISANJE STRUKTURE OBRADNOG CENTRA .........................................

2. 1. Analiza predmeta obrade ......................................................................

2. 2. Potrebni oblici i veliine kretanja .........................................................

2. 3. Veliine kretanja i radni prostor ...........................................................

2. 4. Morfoloka analiza konstrucije obradnog centra .................................

2. PRORAUN OPTEREENJA OBRADOG CENTRA ...........................................

2.1. Otpori kod glodanja ..............................................................................

2.2.

Otpori kod buenja ................................................................................

2.3.

Ukupni otpori ........................................................................................3. KONFIGURISANJE MODULA GLAVNOG KRETANJA ....................................

3.1. Predprojektovanje glavnog vretena .......................................................

3.2. Otpori u osloncima glavnog vretena .....................................................

3.3. Provjera optereenja glavnog vretena ...................................................

3.4. Izbor uleitenja glavnog vretena .........................................................

4. KONFIGURISANJE MODULA POMONOG KRETANJA .................................

4.1. Izbor i proraun voica .........................................................................

4.2. Izbor i proraun kuglinog zavojnog vretena .......................................

4.3. Konstruisanje postolja X ose ................................................................

5.

POGONI NA OBRADNOM CENTRU ....................................................................

5.1. Izbor elektromotora glavnog vretena ....................................................

5.2.

Izbor elektromotora X ose .....................................................................

6. POKAZATELJI KVALITETA OBRADNOG CENTRA ........................................

6.1. Laboratorijska vjeba: Konstruisanje zupastog prenosnika ................

6.2. Laboratorijska vjeba: Snimanje prenosnika glavnog kretanja ............

6.3. Laboratorijska vjeba: Ispitivanje statike krutosti maine ..................

6.4.

Laboratorijska vjeba: Ispitivanje geometrijske tanosti maine .........

6.5. Laboratorijska vjeba: Ispitivanje radne tanosti maine .....................

1

3

7

9

10

19

21

22

2325

27

30

32

34

43

45

50

54

57

59

60

63

65

73

75

79

83

Vjebe iz Obradnih sistema za rezanje v


8/87


9/87

1. DEFINISANJE STRUKTURE

OBRADNOG CENTRA


10/87

1.1. ANALIZA PREDMETA OBRADE

Slika 2.1. Razvrstani dijelovi proizvodnog programa

Vjebe iz Obradnih sistema za rezanje 3


11/87

1.1.1. Uestanost klasificiranihoblika predmeta obrade [3]:

(pr) - primarno rotacioni dijelovi

(pr+s) - primarno rotacioni dijelovi sa dodatnim oblicima(pp) -primarno prizmatini dijelovi(pp+s) -primarno prizmatini dijelovi sa dodatnim oblicima(pr+pp) -primarno prizmatini i primarno rotacioni dijelovi(pr+(pp+s) - primarno prizm. i rotac. dijelovi sa dodatnim oblicima

(s) - svi ostali

Slika 2.2. Klasifikacija prema PERA i

Tabela 2.1. Broj dijelova prema klasama i vrstama obrade

ObradeKategorije dijelova

pr pr+s pp pp+s pr+pp pr+(pp+s) s

Struganje 82 55 33 20

Glodanje 80 44 45 23 5

Buenje 27 32 33 68

Izrada navoja 10 13 13 27

Bruenje 18 8 20 11 22 11

1.1.2.

Odnosi gabaritnih dimenzija na radnim predmetima (kolinika najvee i najmanje):

Tabela 2.2. Broj dijelova prema gabaritnim dimenzijama

Kategorija Dugaki: Max / Min > 4 Ujednaeni: Max / Min < 4

pp 14 86

pp+s 22 78

pr+pp 19 81

pr+(pp+s) 23 77



12/87

1.1.3. Uestanost dimenzija radnih predmeta po osama:

Tabela 2.3.Brojevi dijelova koje je mogue izradti na stolu date dimenzije

Veliinekretanja

Broj dijelova Dijagram uestanostidimenzijaX Y Z

200 3 4 5250 6 11 8

315 8 17 9

400 15 19 11

500 13 25 27

630 29 9 2

800 3 4 5

1000 6 2 8

1250 8 7 41600 22 12 14

2000 11 4 6

2500 1 4 4

1.1.4. Gabaritne dimenzije se biraju na osnovu dominantne uestanosti:

Po x osi: Xg = 630mmPo y osi: Yg = 500mmPo z osi. Zg = 500mm

1.1.5. Maksimalne veliine alata koji se koriste za obradu tehnolokih formi na proizvodu.

Tabela 2.4. Maksimalne veliine alata

AlatMaks. prenik

Dmax(mm)Min. prenik

Dmax(mm)Maks. duina sa adapterima

Lmax(mm)

eono glodalo 100 20 200Vretenasta glodala 40 3 120

Burgije 30 2 220

Razvrtai 30 3 220Ureznice M16 M3 50



13/87

1.1.6.

Osnovne informacije o proizvoda predstavnika [2]:

Tabela 2.5. Osnovne informacije o proizvodu predstavniku

Osobina RP Vrijednost / Opis

Dominantni tip oblika predmeta Rotacioni Prizmatini Kombinovani

Odnosi gabaritnih dimenzija Ujednaen Dugaki

Materijal sa najloijom obradivou Cr - Ni elik

Dominantne obrade i

odgovarajui alati

1 Ravno glodanje eona glodala

2 Glodanje stepenika i utora Vretenasta glodala

3 Obrada sloenih povrina Vretenasta glodala

4 Obrada otvora Burgije i ureznici

Tanost za dominantne obrade 0,01 mm

Kvalitet za dominantne obrade N7

Teina predmeta obrade (mg) 100 kg

Radni predmet sa najsloenijim

povrinama i obradamaBlok motora BM - 200

Slika 2.3.Karakteristian dio- blok motora



14/87

1.2. POTREBNI OBLICI I VRSTE KRETANJA

1.2.1.

Povoljan poloaj radnog predmeta - X osa orjentisana prema najduoj ivici:

RbKarateristini oblici na

radnom predmetu

Zahvat pomou osa Mogua ravanbazira

AlatiX Y Z A B C

1 Gornja ravan paralelna xy ravni

+ + +

XYeonoglodalo

2 Sloena povrina na gornjoj strani XYVretenasto

glodalo

3 Otvori na gornjoj strani XYBurgije i

ureznice

4 Desna kosa ravan

+ + + +

XYeonoglodalo

5 Sloena povr na desnoj kosojstrani

XY Vretenastoglodalo

6 Otvori na desnoj kosoj strani XYBurgije i

ureznice

7 Lijeva kosa ravan

+ + + +

XYeonoglodalo

8Sloena povr na lijevoj kosoj

straniXY

Vretenasto

glodalo

9 Otvori na lijevoj kosoj strani XYBurgije i

ureznice

10Desna ravna strana paralelna XZ

ravniXY

eonoglodalo

11

Sloena povrina na desnoj strani

paralelnoj XZ ravni XY

Vretenasto

glodalo

12Otvori sa desne strane paralelne

XZ ravniXY

Burgije i

ureznice

13Lijeva ravna strana paralelna XZ

ravni

+ + + +

XYeonoglodalo

14Sloena povrina na lijevoj strani

paralelnoj XZ ravniXY

Vretenasto

glodalo

15Otvori sa lijeve strane paralelne

XZ ravniXY

Burgije i

ureznice

16Bona lijeva ravna strana

paralelna YZ ravni

+ + +

XYeonoglodalo

17Sloena povrina na lijevoj strani

paralelnoj YZ ravni

+ XYVretenasto

glodalo18

Otvori na lijevoj strani paralelnoj

YZ ravniXY

Burgije i

ureznice

19Bona desna ravna strana

paralelna YZ ravni

+ + + +

XY ili okretanjeeonoglodalo

20Sloena povrina na desnoj strani

paralelnoj YZ ravniXY ili okretanje

Vretenasto

glodalo

21Otvori na desnoj strani paralelnoj

YZ ravniXY ili okretanje

Burgije i

ureznice

22Donja ravna strana paralena XY

ravni

+ + +

Novo baziranjeeonoglodalo

23Sloena povrina na donjoj strani

paralena XY ravniNovo baziranje

Vretenasto

glodalo

24 Otvori na donjoj strani paralenaXY ravni

Novo baziranje Burgije iureznice



15/87

Slika 2.10. Obradak sa povoljnom orijentaciom

1.2.2. Potrebna kretanja, dobijena na osnovu analize potreba obrade odnosno potrebnih osa zadovoenje radnog predmeta u poziciju za obradu:

Biraju se:

Translatorne: X, Yi ZObrtne: Ai C

1.2.3.

Poloaj glavnog vretena se bira na osnovu dominantne uestanosti radnih predmeta iizdvojenih operacija izrade:

Bira se:Vertikalno glavno vreteno

1.2.4.

Vrsta upravljanja zavisi od sloenosti radnog predmeta, tehnologije i strukture maine. S

obzirom da je potrebno izvesti sloenu obradu povrina, bira se:

Bira se:5D upravljanje



16/87

1.3. VELIINE KRETANJA I RADNI PROSTOR

Slika 2.11. Radni prostor kod vertikalnog obradnog sistema

1.3.1. Dimenzije radnog stola zavise od gabaritnih dimenzija najveeg radnog predmeta:

XS= 1.1 XG= 1.1 630 = 700 mm

YS= 1.1 YG= 1.1 500 = 550 mmZS= 1.1 ZG= 1.1 500 = 550 mm

1.3.2. Potrebna veliina klizaa za kretanje po X osi (struktura sa dugakomX osom):

XK= 1.1 (y + 1) YG= 1.1 (1 + 1) 630 = 1386 mm

1.3.3. Potrebna veliina klizaa za kretanje po Y osi (najkraa osa):

YK= 1.1 (x + 1) XG= 1.1 (0 + 1) 500 = 550 mm

1.3.4. Potrebna veliina klizaa za kretanje po Z osi (struktura sa dugakom Z osom):

ZK= 1.1 ZG+ 1.5 Lmax= 1.1 500 + 1.5 220 = 880 mm

1.3.5.

Prostor radnog predmeta:

PRP = XK YK ZK= 1.4 0.55 0.88 = 0.68 m

1.3.6.

Radni prostor:

RP = XS YS ZS= 0.7 0.55 0.55 = 0.22 m



17/87

1.4. MORFOLOKA ANALIZA OBRADNOG CENTRA

1.4.1.

Izvrioci funkcija:

Tabela 2.6. Izvrioci funkcija

Izvrioci funkcija

1 2 3 4

Modulglavnog

vretena

1 Prihvat alata ISO HSK

2 Uleitenje AksijalnoRadijalno-

aksijalnoRadijalno Tandemi

3 Pogon Korani DC AC

4 Veza sa vretenom Elektrino vratilo In lineZupasti

prenosnik

Remeni

prenosnik

Modulpomonogkretanja

5 Sistem voenja Kotrljajne Klizne

6 Vrste kl. voica Klasine Hidro-statikeHidro-

dinamikeAero-

statike

7Oblik kliznihvoica

Otvorene

pravugaone

Zatvorene

pravugaoneV voice Lastin rep

8 Regulisanje zazora Letva bez nagiba Letva sa nagibom Bez regulisanja

9 Podmazivanje Pumpom Mau Potapanjem

10 Zatita voica Uzduni titnici Kruti titnici Teleskopski Harmonika

11Pretvara

kretanja

Kuglino zavojno

vreteno

Klizno zavojno

vreteno

Zupanik

zupasta letva

12Uleitenjevretena

Jedna strana Dvije strane

13 PogonLinearni

motor

Koranimotor

Servomotor

14 Uleitenja Radijalni kugliniRadijalno

aksijalno kug.

Radijalni

valjastiTandemi

Stacionarnidio-

p

ostolje

15 Oblik postolja Otvoren Zatvoren

16 Vrsta ojaanja Rebra Dupli zidovi

17 Poloaj rebara Popreni Uzduni Dijagonalni

18 Materijal Sivi liv elik Beton

Uprav-

ljanje

19 Nain Manuelno Automatski

Izmjena

alata

20 Magacin alataLanasti saradijalnim

sjeditima

Lanasti saparalelnim

sjeditima

Dobo sa

radijalnim

sjeditima

Dobo sa

paralelnim

sjeditima

21 Izmjena alata Manuelno Automatski

Izmjena

paleta

22Izmjenapaleta

Manuelno Automatski



18/87

1.4.2.

Definisanje varijanti obradnog centra:

Tabela 2.7. Varijante prema izvriocima

ElementVarijante

V1 V2 V3

1 2 1 12 2 4 13 2 3 24 1 4 35 1 2 26 3 2 17 3 3 28 1 2 29 1 1 2

10 3 4 2

11 1 1 312 2 2 113 1 3 214 2 3 115 2 1 216 1 1 117 1 2 218 2 1 219 2 2 220 2 4 5

21 2 2 222 1 1 1

1.4.3.

Ocjene varijanti obradnog centra:

Tabela 2.8. Ocjene varijanti

Karakteristikamaine

Varijante

V1 V2 V3

Tanost 10 9 8

Brzina 9 9 4

Snaga 6 10 5

Krutost 8 9 6

Fleksibilnost 5 8 7

Odravanje 4 7 5

Ukupni zbir 42 52 35

Srednja ocjena 7.0 8.7 5.8



19/87

1.4.4.

Razmatranje izvedenih rjeenja obradnog centra:

Tabela.2.9.Razliite konstrukcije obradnih centara HURCO



20/87

1.4.5.

Formiranje struktura obradnog centra se vri na osnovu iskustva i moguih izvedbikonstrukcije (potrebno je razmotriti to vie moguih modularnih struktura):

Tabela 3.6.Razliite strukuture obradnih centara stubnog tipa sa obrtnim stolovima

AFOXYZCv

FAOXYZCv

AFXOYZCv

FAXOYZCv

AFXYOZCv

FAXYOZCv

AFYXOZCv

FAYXOZCv



21/87

Razliite strukture obradnih centara stubnog tipa sa obrtnim glavama

AOXYZB

Cv

FOXYZA

Cv

AXOYZBCv

FXOYZACv

FXYOZBCv

FXYOZAV

XOYZBACv

XYOZBACv



22/87

Tabela 3.7.Razliite strukture obradnih centara portalnog tipa

AFXYOZCv

AFYOXZCv

AFOXYZCv

AFOXYZCv

FOXYZCv

OXYZBACv

AFOXZYCv

OXZYABCv



23/87

1.4.6.

Izbor povoljne strukture obradnog sistema se vri na osnovu karakteristika razmatranih

struktura. U tom smislu mogu smislu moe se koristi sljedea tabela:

Tabela 3.8. Neka pravila izbora oblika strukture

Ako je Onda Napomena

Oblik

RP

Cilindrian Glavno kretanje izvodi RP Strugovi

Prizmatian Glavno obrtno kretanje izvodi AL Glodalice

Masaradnogpredmeta mg> 400 kg Sva pomona i glavna kretanja izvodi AL Portalni tip

mg< 200 kg Pomona horizontalna moe da izvodi RP

mg< 100 kg Vertikalno pomono kretanje moe da izvodi RP

mg< 200 kg Obrtna pomona kretanja moe da izvodi RP

mg> 200 kg Obrtna pomona kretanja treba da izvodi AL

Veliineradnogpredmeta

Zg > 300 mm Vertikalno pomono kretanje treba da izvodi AL

Zg > 350 mm Vertikalno kretanje treba preko dugake Z ose

Xg > 400 mm Horizontalno kretanje po X osi treba da izvodi RP

Yg > 400 mm Kretanje po Y osi treba da izvodi RP

Xg > 300 mm Treba izbjegavati nadovezivanje sa Y osom

Yg > 300 mm Treba izbjegavati nadovezivanje sa X osom

Zg < 300 mm Vertikalno kretanje moe preko kratke Z ose

Potrebnakrutost(tanos

t)

Poviena Izbjegavati obrtna pomona kretanja AL

Poviena U sutini izbjegavati pomona obrtna kretanja

Poviena Izbjegavati vertikalno kretanje RP po Z osi

Poviena Stacionarni modul u sredini strukturne formule

Poviena Izbjegavati vezana obrtna kretanja

Poviena Kretanje po Z osi treba vezati za postolje

Normalna Podjeliti pomona obrtna kretanja na A i RP

Normalna Obrtno kretanje oko dugake X ose izvodi RP



24/87

1.4.7.

Povoljna struktura obradnog sistema je varijanta koja zadovoljava najvei brojkriterijuma postavljenih pred obradni sistem. Na osnovu smijernica bira se struktura:

FAXOYZCv

1.4.8. Odabir izvedbe obradnog centra vri se na osnovu povoljne strukture. Pri tome se vrikonani izbor konstrukcije obradnog centra.

Slika 3.9.Razliite izvedbe strukture FAXOYZCv

DugakeXiZose

KratkeXiZose

- Dovoljna krutost

- Dugake X i Z ose

- Mogunost veeg radnog prostora- Inercijalne sile u Y osi poviene

- Smanjenja krutost

- Kratke X i Z ose

- Totalno smanjeni radni prostor- Inercijalne sile u Y osi smanjene

DugakeXiZose

Portalnitipobradnogc

entra

- Dovoljna krutost

- Dugake X i Z ose- Smanjeni radni prostor

- Inercijalne sile u Y osi poviene

- Poviena krutost

- Dugake X, Y i Z ose- Mogunost veeg radnog prostora

- Smanjena mogunost manipulacijeobradkom



25/87

1.4.9.

Odabire se prikazana struktura obradnog centra sa modulima:

Slika 3.7. Odabrana struktura obradnog centra

gdje je:

1 - Modul glavnog vretena (vertikalno)

2 - Modul linearnog kretanja u pravcu Z ose (stubna izvedba)

3 - Modul linearnog kretanja u pravcu Y ose

4 - Postolje obradnog centra (stacionarni modul)

5 - Modul linearnog kretanja u pravcu X ose (translatorni sto)

6 - Modul pomonog obrtnog kretanja oko osa X i Z (obrtno - zakretni sto)



26/87

2. PRORAUN OPTEREENJA

OBRADNIH CENTARA


27/87

2.1.

OTPORI KOD GLODANJA

2.1.1.

Vrijednost obimne sile glodanja se rauna za predviene teke uslove obrade vretenastim

glodalom (u sutini, maksimalne vrijednosti sila ne prelaze 5000 N):

hmv

qr

r

yx

fGO KKKKDbzSaCF ffff

=1

50001.18.196.01.1403031.010820 1.195.08.01.1

=

GOF [N]

gdje je:

b = 30 mm Maksimalna irina glodanja

a = 10 mm Maksimalna dubina rezanja

zr = 3 Pretpostavljeni broj zuba u zahvatu

S1= 0.1 mm/z Maksimalni korak po zubuD = 40 mm Maksimalni prenik glodala

Cf = 820 Koeficijent materijala obratka

xf = 1.1 Eksponent dubine rezanja

yf = 0.8 Eksponent koraka obrade

rf = 0.95 Eksponent irine glodanja

qf = -1.1 Eksponent prenika glodanja

Tabela 4.1. Koeficijenti obimne sile glodanja[4]

2.1.2. Maksimalna sila glodanja u XY ravni:

650050003.13.1max === GOG FF [N]

2.1.3. Maksimalni moment glodanja:

1002000

405000

2000

max

max =

=

=

DFM

GO

G [Nm]



28/87

2.2. OTPORI KOD BUENJA

2.2.1.

Maksimalni otpor pomonom kretanju (u pravcu ose burgije):

51501.0251030 7.01311

==yx

f SDCF [N]

gdje je:

D = 25 [mm] Prenik burgije

S = 0.1 [mm/o] Maksimalni korak pri buenju za predviene uslove

Cf= 840 Koeficijent materijala obratka

x1= 1 Eksponent prenika burgije

y1= 0.7 Eksponent koraka buenja

2.2.2.

Maksimalni obrtni moment (moment uvijanja burgije):

421000

1.025420

1000

8.02

=

=

=

yx

m

B

SDCM [Nm]

gdje je.

Cm= 345 Koeficijent materijala obratka

x = 2 Eksponent prenika burgije

y = 0.8 Eksponent koraka buenja

Tabela 4.3. Koeficijenti otpora pri buenju [4]



29/87

2.3.

UKUPNA OPTEREENJA

2.3.1.

Brzina obrade s obzirom na pretpostavku o korienim alatima i snazi maine:

Tabela 4.4.Preporuene brzine obrade pri glodanju[4]

Tabela 4.5.Preporuene brzine obrade pri buenju[4]

Preporuene brzinesu:

Brzina pri glodanju: vG= 82 m/min

brzina pri buenju: vB= 40 m/min

mjerodavna brzina: v = 90 m/min

2.3.2. Snaga glodanja:

75.91060

906500

6000 3

maxmax=

=

= GG

G

vFP [kW]



30/87

2.3.3.

Snaga buenja:

25.21055.9

51042

1055.9 36

=

=

=

nMP

B

B [kW]

gdje je za preporuenu brzinu rezanja i maksimalni prenik alata:

51025

4010001000=

=

=

D

vn

B

B [o/min]

2.3.4. Mjerodavna snaga:

75.9)25.2;75.9max(),max( === BGU PPP [kW]

2.3.5.

Mjerodavni moment:

100)42,100max(),max( === BGU MMM [Nm] - maksimalni se javlja pri glodanju

2.3.6. Referentni broj obrtaja pri pojavi mjerodavnog momenta:

71640

9010001000

max

max=

=

=

D

vnr

[o/min]

2.3.7. Maksimalni broj obrtaja glavnog vretena:

95503

9010001000

min

max

max =

=

=

D

vn [o/min]

2.3.8.

Nominalni broj obrtaja glavnog vretena, bira se na osnovu maksimalnog broja obrtaja:

n = 10 000 [o/min]

2.3.9.

Optereenja glavnog vretena:

Tabela 4.6. Konane vrijednosti optereenja

Vrsta optereenja Vrijednost

Sila u pravcu Z ose Aksijalna sila 5150 N

Sila u pravcu X ose

Radijalna sila 6500 N

Sila u pravcu Y ose

Moment Moment uvijanja 100 Nm



31/87

3. KONFIGURISANJE MODULA

GLAVNOG VRETENA


32/87

3.1. PREDPROJEKTOVANJE GLAVNOG VRETENA

3.1.1. Tip prihvata se bira na osnovu broja obrtaja glavnog vretena i tipa maine:

Usvaja se: ISO 40

Tabela 5.1. Tipovi prihvata alata

Tip Osobine Podruije

ISO Prihvat sa strmim konusom 7:24 (Tepered Shank) n 10000 min-1

HSK Cilindrini prihvat (Hollow Shank Taper) n > 10000 min-1

Tabela 5.2. Veliine prihvata alata

Tip Oznaka veliine Primjena

ISO30 Veoma male maine40 Obradni centri srednje veliine50 Veliki obradni centri

HSK

24 Mikromaine30 Obradni centri za mikroobradu38 Mali visokobrzinski obradni centri

48 Visokobrzinski obradni centri srednje veliine60 Veliki visokobrzinski obradni centri

3.1.2. Materijal glavnog vretena:

Bira se elik: .4320 (legirani elik za cementaciju) Izdrljivost materijala na naizmjenino optereenje savijanja: 320

)1( =D [N/mm]

Izdrljivost materijala na istosmjerno optereenje uvijanja: 300)0( =D [N/mm] Izdrljivost materijala na istosmjerno optereenje pritiska: 400

)0( =D [N/mm]

Jangov modul elastinosti: E = 2.1 105 [N/mm2]



33/87

Slika 5.7.Prikljune dimenzije ISO prihvata[5]

3.1.3. Koeficijenti raspona u pogledu glavnih veliina glavnog vretena formiraju se na osnovuempirijskog znanja, prema datim smjernicama:

ako su odnosiA

aD

aK = i

a

bKb = tada je:



34/87

Tabela 5.3.Pribline vrijednosti prenika glavnog vretena na prednjem leaju:

TipPrenik vretena na prednjem leaju DAza snage maine (kW)

1.5 - 3.5 3.5 - 7.5 7.5 - 14.5 14.5 - 22 22 - 30

Strugovi 60 - 90 70 - 125 95 - 165 130 - 220 200 - 240

Glodalice 50 - 90 60 - 110 80 - 130 100 - 250 220 - 250

Brusilice 40 - 60 50 - 80 70 - 95 85 - 105 100 - 110

Tabela 5.4. Pribline vrijednosti koeficijenata raspona

TipPreciznost obradeili krutost vratila

Koeficijent prepusta kodprednjeg leajaKa

Koeficijent meurastojanjaizmeu leajevaKb

I Visoka 0.60 - 1.50 3.70 - 1.25II Srednja 1.25 - 2.50 1.50 - 0.70

III Niska 2.50 - 5.00 0.70- 0.30

3.1.4. Karakteristini prenici na glavnom vretenu, mogu se u predprojektu usvojiti na sljedeinain:

Usvaja se spoljanji prenik na osloncu A: 90=AD [mm]

Prenik srednjeg dijela glavnog vretena: 85909.09.0 == AS DD [mm]

Prenik vretena na zadnjem osloncu - osloncu B: 75859.09.0 == SB DD [mm]

3.1.5.

Veliine prepusta zavise od preuzetih koeficijenata.

Rastojanje izmeu oslonaca: b = 400 mm Maksimalni dozvoljeni prepust pri razmatranim reimima rezanja:a = 120 mm

Prepust na strani remenog prenosnika: c = 60 mm

3.1.6. Konstrukcija glavnog vretena se razmatra za razliite izvedbe sklopa glavnog vretena:

Bira se: Glavno vreteno sa remenim prenosnikom na konzolnom prepustu



35/87

3.2. OTPORI U OSLONCIMA GLAVNOG VRETENA

3.2.1. Sila kojom remen pritiska vratilo, prema priruniku:

3500100

100000215.15.1

25.1 =

=

=

w

Aqd

TCF [N]

3.2.2. Otpori oslonaca za konstrukciju sa konszolno postavljenim remenim prenosnikom:

Slika 5.12. ema optereenja vratila sa konzolno postavljenim remenim prenosom

01

==

n

i

iX 0= Aa XF

01

==

n

i

iY 0=++ qBAr FYYF

01

==

n

i

AM 0)( =++ cbFbYaF qBr



36/87

Za prikazani smijer dijelovanja sile rezanja:

5150== aA FX [N]

2075400

1206500)60400(3500)(=

+=

+=

b

aFcbFY

rq

B [N]

7925207535006500 =+=+= BqrA YFFY [N]

Za suprotni smijer dijelovanja sile rezanja:

5975400

120)6500()60400(3500)(=

+=

+=

b

aFcbFY

rq

B [N]

8975597535006500 =+=+= BqrA YFFY [N]

3.2.3.

Maksimalni momenti savijanja:

Evidentno je da je najvei moment savijanja u osloncu A:

7800001206500max ==== aFMM r

l

SA [Nmm]

3.2.4. Ekvivalentni moment savijanja, moment koji uzima naprezanje na uvijanje:

7818331000002

07.1780000

2

2

2

2

2

max =

+=

+= TMM oi

[Nmm]

gdje je: 07.1300

320

)0(

)1(===

D

D

o

koeficijent ekvivalencije napona

3.2.5. Ugib glavnog vretena na prepustu, za maksimalnu vrijednost sile rezanja:

027.01633

223

=

+

+

=

b

c

b

c

b

cb

EI

abF

EI

abF

EI

aFy

x

q

x

r

x

rgv mm

gdje je:

( )4464

dDIx =



37/87

3.3. PROVJERA OPTEREENJA GLAVNOG VRETENA

3.3.1. Provjera vratila s obzirom na savijanje:

Dozvoljeni napon na savijanje: 915.3

320)1(===

S

D

doz

[N/mm]

Jednaina savijanja jex

sdoz

W

M iz ega slijedi

doz

s

x

MW

Otporni moment poprenog presjekaD

dDWx

44

32

=

Zamjenom se dobija:

doz

sM

D

dD

44

32

uvrtavanjem vrijednosti

91

78183332

32

44

D

D

dobija se nejednaina:

01048576875134 DD

Rjeenje nejednaine je priblino 85.47D [mm] to zadovoljava!

3.3.2. Provjera vratila s obzirom na uvijanje:

Napon na uvijanje jedoz

pW

T iz ega slijedi

doz

p

TW

Otporni polarni moment poprenog presjeka glavnog vretena:D

dDWp

44

16

=

Dozvoljeni napon na uvijanje: 85

5.3

300)0(===

S

D

doz

[N/mm]

Zamjenom veliina dobija se nejednaina:

doz

T

D

dD

44

16

Uvrtavanjem veliina:

85

10000032

16

44

D

D

dobija se nejednaina:

0104857659924 DD




38/87

3.3.3. Provjera vratila s obzirom na pritisak:

Napon na pritisak je doza

A

F iz ega slijedi

doz

aFA

Povrina poprenog presjeka glavnog vretena: ( )22

4

dDA =

Dozvoljeni napon na pritisak: 1155.3

400)0(===

S

D

doz

[N/mm]

Zamjenom veliina dobija se nejednaina:

( )doz

aF

dD

22

4

Uvrtavanjem veliina:

( )115

515032

4

22 D

dobija se nejednaina:1081D


3.3.4. Provjera deformisanja vratila s obzirom na pritisak:

Aksijalna krutost gleavnog vretena rauna se za veliinu prepusta jer je oslonac A nepokretan.

Jednaina za deformaciju:EAlFl a

=

Povrina poprenog presjeka: ( )224

dDA =

Uvrtavanjem veliina dobije se

( )224

dDE

aFl a

=

zamjenom vrijednosti dobija se veliina aksijalnog pomjeranja:

( ) 0005.0

3290101.2

12051504225

=

=

l [mm]

Aksijalna deformacija glavnog vretena je jako mala to zadovoljava!



39/87

3.4. IZBOR ULEITENJA GLAVNOG VRETENA

3.4.1. Izbor tipa uleitenja

Bira se: tandem ugradnja

Tabela 5.8. Princip rasporeda vie leajeva na osloncu [15]

Principi ugradnje vie leajeva na jednom osloncu

Nain ugradnje

Naziv O raspored X raspored Tandem raspored

Karakteristike Prenos aksijalne sile u oba pravcaPrenos aksijalne sile samo u

jednom pravcu

3.4.2. Izbor sistema uleitenja

Bira se: sistem C

Tabela 5.9. Izbor sistema uleitenja [5]

Tip Prednje nepokretnouleitenje

Zadnje pokretnouleitenje

Velikebrzine

Tanostu radu

Krutost Radnivijek

A + + + + + + + + +

B + + + + + + + + +

C + + + + + + + + +

D + + + + + + + +

D + + + + + + + +

E + + + + + + + - -



40/87

3.4.3. Izbor leaja na nepokretnom osloncu A:

Tip leaja, bira se na osnovu tipa optereenja,a poto se na mestu A javljaju radijalna iaksijalna sila, bira se leaj iz grupe radijalno-aksijalnih leajeva:

Precizni kuglini jednoredni leaj sa kosim dodirom 25 montiran u

TANDEMU, proizvoaa SKF

Tabela 5.11.Precizni jednoredni kuglini leajevi sa kosim dodirom[15]



41/87

Faktor vrste kotrljajnih tela Obzirom da je rije o prstenastom jednorednom leaju sa kotrljajnim t ijelima u obliku

kuglica, tada je: = 3

Broj asova rada Lh,za alatnu maini iznosi L = 15000 ... 25000 h, te se usvaja:

L = 15000 [h]

Odnos aksijalne i radijalne sile:

57.08975

5150==

rA

aA

F

F

Koeficijent aksijalnog i radijalnog optereenja

Prema tipu leaja oitava se vrijednost:e = 0.68

Prema navedenom odnosu aksijalne i radijalne komponente sile i tipa leaja, montiranja utandemu, poto je odnos sila manji od e, vrijednosti:

Faktor radijalnog optereenja: X = 1 Faktor aksijalnog optereenja: Y = 0

Tabela 5.10.Proraun ekvivalentnog optereenja - SKF [15]

Ekvivalentno dinamiko optereenje naosloncu A

89755138089751 =+=+= ar FYFXF [N]

Potrebna dinamika nosivost leajana osloncu A

18710

150001000060975.8

10

603

66 hA

LnFC [kN]



42/87

Provjera dinamike nosivosti i izbor broja leajeva

Bira se leaj: 7218 ACD - proizvoaa SKF irina leaja B = 30 mm; vanjski prenik D = 160 mm Podruije broja obrtaja: nmax< 12000 min

-1, to odgovara! Dinamika nosivost leaja: C = 121 kN

Kako dinamika nosivost jednog leaja nije dovoljna, ugrauje se vie leajeva (broj

leajeva - i), pri emu se nosivost rauna: CiCn = 7.0 , pa je broj potrebnih leajeva:

86.1121

1877.07.0 ==

C

Ci A , na osnovu ega se usvaja i = 2 leaja u tandemu

3.4.4.

Izbor leaja na pokretnom osloncu B:

Tip leaja, bira se na osnovu tipa optereenja,a poto se na mestu B javljaju sile, bira seleaj iz grupe radijalno leajeva:

Jednoredni valjasti leaj sa konusnim provrtom tipa NU

Faktor vrste kotrljajnih tela Obzirom da je rije o prstenastom jednorednom leaju sa kotrljajnim t ijelima u obliku

kuglica, tada je:

= 3.33

Broj asova rada Lhse usvaja kao i za prednji leaj:

L = 15000 [h]

Odnos aksijalne i radijalne sile (kao radijlna sila moe se uzeti teina konstrukcije):

17.05975

1000==

rB

aB

F

F

gdje je FaB= 1000 N - teina vratila sa remenicom

Koeficijent aksijalnog i radijalnog optereenja

Iz tablice se oitavaju vrijednosti:

Koeficijent radijalnog optereenja: X = 1 Koeficijent aksijalnog optereenja: Y = 0



43/87

Ekvivalentno dinamiko optereenje naosloncu B:

59751000057001 =+=+= ar FYFXF [N]

Tabela 5.12.Jednoredni valjasti leaj sa konusnim provrtom[15]



44/87

Potrebna dinamika nosivost leajana osloncu B

9210

150001000060975.5

10

6033.3

66

hB

LnFC [kN]

Provjera dinamike nosivosti i izbor broja leajeva

Bira se leaj: NUP 215 ECP - proizvoaa SKF irina leaja B = 25 mm; vanjski prenik D = 130 mm Podruije broja obrtaja: nmax< 6700 min

-1, to granino odgovara! Dinamika nosivost leaja: C = 150 kN, to odgovara!

3.4.5. Deformacija sistema uleitenja

Iskazuje se kroz odstupanje osnih linija neoptereenog i optereenog glavnog vretena naprepustu (yul):

( ) ( )029.0

175735

120

427380

400120

400

6500 22

2

22

2 =

+

+=

+

+=

zp

r

ulC

a

C

ba

b

Fy [mm]

pri emu je:

815.0

893.0

48.0d

Frr = [m] - radijalna deformacija leajeva za jedan leaj

koja za uleitenja iznosi:

6.4190

897548.048.0815.0

893.0

815.0

893.0

=

=

=A

rArA

d

F [m]

5.3375

597548.048.0815.0

893.0

815.0

893.0

=

=

= B

rB

rB d

F

[m]

Na osnovu radijalne deformacije, mogu se izraunati krutosti leajeva:

r

r

L

FC

=

pa e krutosti leajeva iznositi:

213690042.0

8975

===rA

rALA

FC

[N/mm]



45/87

175735034.0

5975===

rB

rBLB

FC

[N/mm]

Dok e ukupna krutosti uleitenja A iznositi:

4273802136902 === UAUA CiC [N/mm]



46/87

ISO 2768-1 R

.4320 (EN 19MnCr5)Materijal:

Povrinska hrTolerancija slobodnih mjera:

MrPregled

Standard

Obradio

Datum

ImeDatumIzmjeneSt.i.

0.8

0.8 0.8

0.

80.8

0.

8

0.

8

0.8

Razmjera 1 : 2PRESJEK A-A0.8

0.8

0.8

0.08

27

0

.1

25.6

8.3

0

28

31.5

28.5

/60

100.5

H8

32

91.5

3.32.9

+0

25.5

23

H

8

67.4

/60

0.1+

140.6

5

137.8

42.1

0

1/45

PRESJEK B-BRazmjera 1 : 2

18P8

57

0.05

0.05 B

0

.8

0.05

0.08

0.05

0.0

A0.05

B

30

70

112.5

-

79.5

k6

120-

0

80

0.1

45

90

00.1

90

620

75

-

0

59

0.1

k6

0.1

90

180

100

+

200

8 0+

65h7

A

B

B


47/87


48/87

4. KONFIGURISANJE MODULA

POMONOG KRETANJA


49/87

4.1.

IZBOR I PRORAUN VOICA

4.1.1. Oblik voica je prvi korak u izboru voica je izbor oblika kliznih voica, prema

zahtijevima u pogledu pokretljivosti i bonog zazora. Klizne - za maine normalne

preciznosti ( > 0,001 mm) i vee snage ( > 3 kW). Kotrljajne - za maine poviene

preciznosti (< 0,001 mm) i manje snage ( < 3 kW)

Bira se: klizne voice - pravugaoni oblik

4.1.2. Izbor nazivne mjere voice je drugi korak u izboru voica, koja se moe usvojiti prema

potrebnoj irini modula X za linearno pomono kretanje:

= 25 = 55025 = 22usvajanjem prve vee dobija se nazivna mjeraMvoica= 25

Tabela 6.1. Osnovne mjere kliznih voica [6]

Trouglaste voice

Kvadratne voice



50/87

4.1.3. Osnovne mjere voice

H = 25 mm

B = (2 ... 2.5) H = 2 25 = 50 mm

m 0.5 H = 0.5 H = 14 mm

4.1.4. Materijal voica:

Bira se: SL200

4.1.5. Optereenja voica se proraunavaju na osnovu oblika konstrukcije, eme optereenja i

rasporeda aktivnih optereenja.

Slika 6.6.Raspored sila na voicama[6]

4.1.6. Sile u pravcima osa:

Sila rezanja u pravcu X ose: Fx= 6500 [N]

Sila rezanja u pravcu Y ose: Fy= 6500 [N]

Sila rezanja u pravcu Z ose: Fz= 5150 [N]

Teina radnog predmeta i stola: G = 10000 [N]



51/87

Koordinate taaka na voicama - regulisana strana je strana gdje se nalazi letva za

ponitavanje zazora i koja se smatra nepokretnim osloncem.

Y koordianata napadne take sile koja djeluje na sredini voice na regulisanoj strani:

YA= 0

Z koordianata napadne take sile koja djeluje na sredini voice na regulisanoj strani:

ZA= H / 2 = 25 / 2 = 12.5 [mm]

Y koordianata napadne take sile koja djeluje na unutranjem dijelu voice na regulisanoj strani:

YB= B / 2 = 50 / 2 = 25 [mm]

Z koordianata napadne take sile koja djeluje na unutranjem dijelu voice na regulisanoj strani:

ZB= 0

Y koordianata napadne take sile koja djeluje na sredini voice na neregulisanoj strani:YC= YS= 550 [mm]

Z koordianata napadne take sile koja djeluje na sredini voice na neregulisanoj strani:

ZC= H / 2 = 25 / 2 = 12.5 [mm]

Ostale poznate veliine su:

Taka djelovanja rezultujue sile rezanja K (prema najdaljoj taki radnog prostora):

XF= XS= 700 [mm]

YF= YS= 550 [mm]ZF= ZS= 550 [mm]

Teina taka predmeta obrade L (ukoliko se obradak postavi na sredinu stola):

XG= XS/2 = 700 / 2 = 350 [mm]

YG= YS/ 2 = 550 / 2 = 275 [mm]

ZG= ZS/ 2 = 550 / 2 = 275 [mm]

Taka djelovanja sila na zavojno vretenoN (ako je vreteno na sredini raspona i radnog stola):XQ= XS/ 2 = 700 / 2 = 350 [mm]

YQ= YS/ 2 = 550 / 2 = 275 [mm]

ZQ= - 100 [mm] -procjenjena vrijednost

Nepoznate veliine koje e se odrediti iz postavljenih uslova su:

FA, FB, FC - sile koje direktno djeluju na voice

Q - sila na vunom vretenuXA, XB, XC - koordinate djelovanja sila na voicama



52/87

4.1.7. Uslovi ravnotee prostornog sistema sila:

0= XiF 0=+++ QFFFF xCBA (1.1)

0= YiF 0= yB FF (1.2)

0= ZiF 0=+ GFFF zCA (1.3)

0= XiM 0=+ GYFYFZFY GzFyFCC (1.4)

0= YiM ( ) ( ) 0=+ GXFXFZQZFZXFZX GzFxFQCCCAAA (1.5)

0= ZiM ; 0=+ yFxFQCCBBBB FXFYQYFYFYFX (1.6)

Dopunski uslov - krutost voica srazmjerna je njihovoj efektivnoj irini, odnosno vai:

cFXaFX CCAA :: = (1.7)

Rjeavanjem sistema dobija se:

Iz (1.2) FB= Fy= 6500 [N]

Iz (1.4) 3650550

6500550515055010000275=

+=

+=

C

yFzFG

CY

FZFYGYF [N]

Iz (1.3) FA= Fz + G FC= 5150 + 10000 3650 = 11500 [N]

Iz (1.1) Q = FA + FB + FC +Fx= 0.111500+ 0.16500 + 0.13650 + 6500 = 8665 [N]

Iz (1.7) A

CCA

Fc

FXaX

=

Uvrtavanjem u (1.5) dobije se:

+

+++++=

c

aF

GXFXFZQZFZFZX

C

GZFXFQCCAA

C

1

+

+++++=

50

5013650

10000350515070065005508665)100(36505.121.0115005.121.0C

X

1345=CX [mm]

pa e na osnovu jednaine (1.7) biti:

4271150050

3650134550=

=

=

A

CCA

Fc

FXaX [mm]

Iz jednaine (1.6) slijedi da je:

B

yFxFQCCBB

BF

FXFYQYFYFYX

+++=

9166500

65007006500550866527536505501.06500251.0=

+++=BX

[mm]



53/87

4.1.8. Raspodjela pritiska na voicama se odreuje na osnovu empirijskih obrazaca, na osnovu

kojih se koriste odgovarajui kriterijumi provjere povrinskog pritiska:

Ako je |xA, xB, xC| < L/6 raspored je trapez, a provjera se vri po kriterijumu: srDozsr pp

Ako je |xA, xB, xC| = L/6 raspored je trougao, a provjera se vri po kriterijumu: srDozsr pp

Ako je |xA, xB, xC| > L/6 raspored je dva trougla, a provjera se vri po kriterijumu: Dozsr pp max

gdje je:

L / 6 = 700 / 3 = 233,3 [mm]

Poto je: (xA, xB, xC) < L / 6 raspodjela je trapez

Slika 6.7.Raspodjela pritiska na voicama prikazana je na slici

4.1.9. Dimenzionisanje voica od sivog liva SL200 vri se na osnovu kriterijuma da je

[ ]Papp Dozsr6

max 10)15...10( ==

Srednji pritisci za svaku od grana A, B, C su:

5102.3

7.005.0

11500=

=

=

La

Fp AsrA [Pa] < pmaxDoz - zadovoljava

5108.3

7.0025.0

6500=

=

=

Lb

Fp BsrB [Pa] < pmaxDoz - zadovoljava

5101.1

7.005.0

3650=

=

=

Lc

Fp CsrC [Pa] < pmaxDoz - zadovoljava



54/87

4.2.

IZBOR I PRORAUN KUGLINOG ZAVOJNOG VRETENA

4.2.1. Izbor kuglinog vretena vri se na osnovu preporuka proizvoaa.

Tabela 6.2. Kuglino zavojno vreteno [6]

Nazivni prenik: d = 40 mm

Standardna duina neoslonjenog dijela mora biti vei od hoda X ose: Lk= 1500 mm

4.2.2. Polazni podaci:

m = msr+ mob= 500 + 500 = 1000 kg - masa pokretnih djelova

vmax= 0.5 m/s - maksimalna brzina

t1= 0,2 s - vrijeme ubrzanja

= 0,1 - koeficijent trenja voica

4.2.3. Kriterijum dozvoljene aksijalne sile koristi maksimalnu aksijalnu silu Famax

Ubrzanje:

= 1 = 0,50,2 = 2,5 2 Sila pri ubrzanju:

1 = + = 1000 1,75 + 0,1 1000 9,81 = 2730

Sila pri uniformnom kretanju:

2 = = 0,1 1000 9,81 = 981Vjebe iz Obradnih sistema za rezanje 50


55/87

Sila pri usporavanju:

3 = = 0,1 1000 9,81 1000 1,75 =769 Sila usred radnog optereenja:

=(,,) = 6500 Maksimalna sila pritiska aksijalna sila na zavojnom vretenu je:

=1 + = 2730 + 6500 = 9230 Dozvoljena sila pritiska:

= 4

3

64 2 =2,1

105

404

3

4

64 15002 = 463027gdje je:

E = 2.1 104N/mm2 - Jangov modul elastinosti

d -prenik jezgra vretena

LK - maksimalna neoslonjena duina zavojnog vretena.

fk = 4 - korekcioni faktor koji uzima u obzir tip uleitenja zavojnog vretena,

za tip uleitenja sa 4 leaja na obe strane vretena

Slika 6.10.Prikaz veliine korekcionog faktora s obzirom na tip uleitenja[1]

Provjera aksijalne sile

= 463027 > = 9230 Na osnovu provedenog prorauna i provjere zakljuuje se da je maksimalna aksijalna sila na

zavojnom vretenu znatno manja od dozvoljenje vrijednosti.



56/87

4.2.4. Kriterijum graninog broja obrtaja

Maksimalni broj okretaja zavojnog vretena

=

=

0,5

0,01= 50

= 3000

gdje je:

p = 10 mm = 0,01 m - korak zavojnog vretena

Teina neoslonjenog dijela vretena:

= 9,81 22 = 9,81 7500 0,04

22 1,5 = 140

Izraunavanje graninog broja obrtaja:

= 30 4 104

0,26 3 =302,1 10

5 404 1040,26 140 15003 = 1998

Dozvoljeni broj obrtaja:

= 0,8 = 0,8 1998 2,24 = 3580 gdje je:fk= 2,24 - korekcioni faktor koji uzima u obzir tip uleitenja zavojnog vretena, za tip

uleitenja sa 4 leaja na obe strane vretena

Slika 6.11. Korekcioni faktori koji uzimaju u obzir nain ugradnje i tip

uleitenja zavojnog vretena [1]

Provjera graninog broja obrtaja:

Na osnovu prorauna slijedi: nmax= 3000 N < ndoz= 3580 N to zadovoljava!



57/87

4.2.5. Kriterijum krutosti

Dozvoljeno aksijalno opterecenje navrtke:

=

=52700

5= 10540

gdje je:

Ca= 141 kN - ukupna dinamikanosivost navrtke iz tabele

fs= 5 - stepen sigurnosti, koji obuhvata uslove rada maine (rad pod uticajem

vibracija i udara)

Provjera krutosti

= 10540

>

= 6500

to zadovoljava!

4.2.6. Kriterijum vijeka trajanja

Radni vijek prema ukupnom broju obrtaja:

= 2 2 +3 106 = 2 52700

981 + 65003 106 = 2,8 109

gdje je:

C (N) - dinamika krutost kuglinog zavojnog vretenaFa2(N) - sila pri uniformnom kretanju radnog stola

FR(N) - sila rezanja

Radni vijek prema ukupnom broju radnih sati:

= 60 = 2,8 10

9

60 900 1 = 51851 gdje je:

nm(min-1) - srednja vrijednost broja obrtaja (moe se uzeti nm= nmax/ 2)

fn(N) - stepen iskorienja kuglinog vretena

Provjera radnog vijeka kuglinog zavojnog vretena:

Radni vijek za kuglina zavojna vretena se kree u sljedeim granicama:

Pri jednosmjernom optereenju i punom iskorienju:Lh= 10000 ... 20000 h

Pri dvosmjernom optereenju i punom iskorienju:Lh= 20000 ... 40000 h

Na osnovu prorauna moe se zakljuiti da radni vijek kuglinog zavojnog vretena

zadovoljava posavljene kriterijume!



58/87

4.3. KONSTRUISANJE POSTOLJA X-OSE

4.3.1. Modeliranje napona i pomjeranja pomou MKE:

Postolje se oslanja cijelom donjom stranom, pa je potrebno usvojiti fiksne oslonce:

Na irini stola voica postavlja se ukupno optereenje po osama:



59/87

Definie se veliina i tolerancija tetraedarskog konanog elementa:

Rjeavanje matrinih jednaina:



60/87

4.3.2. Rezultati simulacije:

Maksimalni napon:

Maksimalno pomjeranje:



61/87

5. POGONI NA OBRADNOM

CENTRU


62/87

5.1.

IZBOR ELEKTROMOTORA GLAVNOG VRETENA

5.1.1. Ulazni podaci za izbor pogona glavnog vretena:

Tabela 7.3. Podaci potrebni za izbor pogona -preuzeto iz ranijeg prorauna

Karakteristika Izvor Vrijednost

Potrebna snaga Proraun optereenja 9.75 kW

Maksimalni moment Proraun optereenja 100 Nm

Broj obrtaja sa konstantnim momentom Proraun optereenja 716 o/min

Maksimalni broj obrtaja Proraun optereenja 9550 o/min

5.1.2. Izbor standardnog elektromotora:

Proizvoa: SIEMENS

Tip elektromotora: 1PH7

Kataloka oznaka elektromotora: 1PH7135-2NFOC-OL

Slika 7.17. Asihroni motor SIEMENS [18]

Tabela 7.4. Karakteristike izabranog asihronog elektromotora

Snaga (S1) kW 18.5

Referentni broj obrtaja min-1 1500

Moment (S1) Nm 118

Maksimalni broj obrtaja min-1 10000

Teina kg 130

Moment inercije kgm2 0.109



63/87

5.2. IZBOR ELEKTROMOTORA ZA POGON X-OSE

5.2.1. Obrtni moment zavojnog vretena:

=1 + = = 9230

5.2.2. Ugao uspona zavojaka na zavojnom vretenu:

= arctan = arctan10

40 = 4,5

5.2.3.

Ugao trenja:

= arctan() = arctan(0,05) = 2,9 5.2.4. Obrtni moment zavojnog vretena:

= 2 tan( + ) = 9230 0,04

2 tan(4,5 + 2,9) = 24

5.2.5.

Redukovani obrtni moment uslijed prenosnog odnosa:

> > 24 0,5 = 12

5.2.6. Maksimalan obrtni moment elektromotora u dinamikoj oblasti rada - za vrlo kratak

vremenski interval od 200 ms za ubrzanje, u praksi se uetverostruuje:

= 4

= 4

12 = 48

5.2.7. Maksimalni broj obrtaja motora - se rauna na osnovu maksimalnog obrtaja zavojnog

vretena:

= = 3000 0,5 = 1500

5.2.8. Moment inercije obrtnih dijelova na kuginom zavojnom vretenu:

= + 1 + = 3 103 + 4 104 + 2 104 = 0,004 2



64/87

gdje je:

moment inercije kuglinog vretena:

= 132

4 = 132

7850 0,044 1,5 = 3 103 2 moment inercije remenice na kuglinom zavojnom vretenu:

1 = 132 4 = 132 7850 0,064 0,04 = 4 104 2 moment inercije uleitenja na kuglinom zavojnom vretenu (usvojeno):

= 2 104 2

5.2.9. Moment inercije linearnih elemenata na modulu:

= 91

23600

= 91

1000

0,012

3600= 3

103

2

5.2.10.Redukovani moment inercije sveden na vratilo elektromotora:

= ( + )2 =(0,004 + 0,003)

0,52= 0,028 2

5.2.11.Moment inercije masa na vratilu elekromotora:

= + 2 = 0,005 + 0,006 = 0,011 2gdje je:

moment inercije elektromotora:

= 5 103 2 moment inercije remenice na elektromotoru:

2 = 132

4 = 132

7850 0,124 0,04 = 0,006 2

5.2.12.Ukupni moment inercije masa na vratilu elektromotora:

= + = 0,011 + 0,028 = 0,039 2

5.2.13.Vrijeme ubrzanja pokretnih masa tum:

= 30 = 1500 0,03930 48 = 0,127



65/87

5.2.14.Provjera vremena ubrzanja:

= 0,127 < = 0,2 to zadovoljava!

5.2.15.Izbor servomotor motora - motor se usvaja na osnovu izraunatog maksimalnog momenta

i normalnog momenta motora.

Usvaja se sihroni servomotor SIEMENS 1FK7084 - 2 AC7sledeih karakteristika:

Snaga motora kW 3,5

Nazivni moment Nm 15

Nazivni broj obrtaja o/min 2000

Maksimalni broj obrtaja o/min 4200

Maksimalni moment Nm 81

Moment inercije kgm2 45 10-4

Slika 7.20. AC sihroni servomotor za pomono kretanje SIEMENS[18]



66/87

6. LABORATORIJSKE I

GRAFIKE VJEBE


67/87

6.1. GRAFIKI RAD 1

Konstrukcija zupastog prenosnikaza glavno kretanje

A. Zakonitost promjene broja obrtaja

Podaci

Vrsta promjene Geometrijska

Tip Jednostruka

Broj stepeni prenosa m = 4

Maksimalni prenik Dmax = 40 mm

Brzina obrade v = 90 m/min

Maksimalni broj obrtaja izlaznog vratila nmax = 7500 o/min

1. Minimalni broj obrtaja glavnog vretena:

71740

9010001000

max

min =

=

=

D

vn [o/min]

2. Faktor stepenovanja:

18.2717

7500141

min

max=== m

n

n

3. Standardni faktor stepenovanja:

Standardni faktori stepenovanja se biraju iz niza: 1.12; 1.25; 1.4; 1.6; 1.8 i 2.0. Faktori

stepenovanja u sutini predstavljaju prenosne odnose.Usvaja seprva manja standardna vrijednost: 2.0

4. Standardne vrijednosti brojeva obrtaja:

Za faktor stepenovanja 2.0, uzimajui o obzir minimalni i maksimalni broj obrtaja, standardne

vrijednosti su:

n1= 900 [o/min]

n2= 1800 [o/min]

n3= 3550 [o/min]

n4= 7100 [o/min]



68/87

5. Ekvivalentni prenici- ekonomski prenici (na kojima se predvia promjena brzine):

8.31900

9010001000

1

1 =

=

=

n

vD [mm]

9.15

1800

9010001000

2

2 =

=

=

n

vD [mm]

1.83550

9010001000

3

3 =

=

=

n

vD [mm]

0.47100

9010001000

4

4 =

=

=

n

vD [mm]

6.

Gubitak brzine:

45902

121=

=

= vv

[m/min]

7. Testerasti dijagram u prirodnim koordinatama:

Slika 6.1.1. Testerasti dijagramzupastogprenosnika u prirodnim koordinatama



69/87

8.

Radni testerasti dijagram:

( ) 954.190loglog ==v

( ) 502.18.31loglog 1 ==D

( ) 201.19.15loglog 2 ==D ( ) 908.01.8loglog 3 ==D

( ) 602.00.4loglog 4 ==D

Slika 6.1.2. Testerasti dijagramzupastogprenosnika u prirodnim koordinatama



70/87

B. Konstrukcija zupastog prenosnika

Dodatni podaci

Minimalni broj zuba 17

Modul zupanika mn= 1 ... 3.5

9. lezingerov dijagram:

Slika 6.1.3. lezingerov zupastog dijagram

10. Kinematska ema prenosnika:

Slika 6.1.4. Kinematska emazupastogprenosnika



71/87

11. ema ukljuivanja se formira na osnovu poloaja pomjerljivih grupa zupanika i

lezingerovog dijagrama:

RuicaBroj obrtaja

n1 n2 n3 n4

R1

R2

12. Proraun broja zubaca zupanika (vri se na osnovu injenice o jednakom osnomrastojanju zupanika na susjednim vratilima):

Zupasti parZ1/Z2

17min1 == ZZ usvaja se

1

2

1 =

Z

Z

342

1711

12 ===

ZZ

171 =Z 342 =Z

Zupasti parZ3/Z4

514321 =+=+ ZZZZ

2211

4

3===

Z

Z

43 51 ZZ =

5.034 = ZZ

33 5.051 ZZ =

515.0 33 =+ ZZ

515.1 3 =Z

345.1

513 ==Z

17345151 34 === ZZ

343 =Z 174 =Z



72/87

Zupasti parZ5/Z6

265 =Z usvajamo (priblino prethodnom zbiru, i djeljivo sa dva)

0

6

5=

Z

Z

26126056

=== ZZ

265 =Z 266 =Z

Zupasti parZ7/Z8

5226266587 =+=+=+ ZZZZ

2211

8

7===

Z

Z

87 52 ZZ =

5.078 = ZZ

77 5.052 ZZ =

525.0 33 =+ ZZ

525.1 7 =Z

67.345.1

527 ==Z

33.1767.345252 78 === ZZ

Usvaja se

357 =Z 178 =Z

13. Proraun stvarnih brojeva obrtaja, vri se na osnovu lezigerovog dijagrama:

900

25

25

34

171800

6

5

2

11 ===

Z

Z

Z

Znnu

[o/min]

185317

35

34

171800

8

7

2

12 ===

Z

Z

Z

Znnu

[o/min]

360025

25

17

341800

6

5

4

33 ===

Z

Z

Z

Znnu

[o/min]

741217

35

17

341800

8

7

4

34 ===

Z

Z

Z

Znn u [o/min]



73/87

14.

Odstupanja stvarnih brojeva obtraja, vri se na osnovu standardnih i stvarnih brojevaobrtaja

Koristi se obrazac za proraun relativne greka:stn

stnra

i

n

nnn

= , ije su dozvoljene granice od -

2% do 4.5%.

Tabela 7.1. Odstupanja brojeva obrtaja kod zupastog prenosnika

i Standardni Proraunati Greka Ocjena

1 900 900 0.000% U granicama

2 1800 1853 2.944% U granicama

3 3550 3600 1.408% U granicama

4 7100 7412 4.394% U granicama

15. Proraun podionih prenika zupanika, vri se na osnovu usvojenog modula i broja zuba

Usvaja se modul: mn= 3 [mm]

Koristei poznati obrazacnii

mZD = , podioni prenici e biti:

Tabela 7.2.Prenici zupanikakod zupastog prenosnika

iModul

mnBroj zubaca

ZiPodioni prenik

Di [mm]

1 3 17 51

2 3 34 102

3 3 34 102

4 3 17 51

5 3 25 75

6 3 25 75

7 3 35 105

8 3 17 51



74/87



75/87

6.2. LABORATORIJSKA VJEBA 1

Snimanje prenosnika glavnog kretanja

Zadatak:

Na univerzalnoj horizontalnoj alatnoj glodalici potrebno je izvriti snimanje prenosnika

za glavno kretanje. Pri tome je potreno skicirati lezingerov dijagram, kinematsku emu

prenosnika i emu ukljuivanja.

Rjeenje:

1. Osnovni podaci:Snaga motora: P = 4 kW

Broj obrtaja motora: n = 1440 o/min

Tip prenosnika: zupasti prenosnikBroj stepeni prenosa: m = 12

Vrsta prenosnika: IV/12

Tip prebacivanja: pomjerljive grupe

2. Faktor stepenovanja:

4.145

20001121

min

max=== m

n

n

3. Dostupan broj obrtaja glavnog vretena:

nBroj obrtaja

(o/min)Slika prenosnika

1 45

2 63

3 90

4 125

5 180

6 250

7 355

8 500

9 710

10 1000

11 1400

12 2000



76/87

4.

Kinematska ema prenosnika

Slika 6.2.1.Kinematska ema zupastog prenosnika glodalice u laboratoriji

5.

lezingerov dijgram

Slika 6.2.2. lezingerov dijagram zupastog prenosnika glodalice u laboratoriji

6. ema ukljuivanja

RuicaBroj obrtaja

n1 n2 n3 n4 n5 n6 n7 n8 n9 n10 n11 n12

R1

R2

R3



77/87


Ispitivanje statike krutost maine alatke

Zadatak:

Izvriti ispitivanje statike krutosti univerzalnog strugaADA POTISJE US-220. U okviru

ispitivanja odrediti krutost nosaa pinole, glavnog vrtena i nosaa alata. Silu pritiska mjeriti

pomou mjernog lanca KISTLER 9257B, a pomjeranja karakteristinih taaka pomou

komparatora sa magnetnim stalkom tanosti 0.001 mm.

Rjeenje:

1. Osnovni podaci:

Prenik ispitnog obradka: D = 60 mmRazdaljina izmeu karakteristinih taaka: L = 420 mm

Temperatura okoline: To= 20C

Snaga maine: P = 4 kW

Prenik glavnog vretena: Ds= 80 mm

Raspon koraka: 0.02 ... 0.720 mm/o

Raspon okrtaja: 16 ... 1440 o/min

2. Procedura mjerenja:

U steznu glavu maine i u pinolu postavljaju se kruti iljci, izmeu kojih se stegne

posebno pripreljen ispitni obradak. Komparatori sa magnetnim stalkom se postvljaju na postolje

struga, na mjestima prema slici 8.7. Mjerenje se vri na tako to se ispitni obradak preko nosaa

alata optereeuje silom Fs, koja se postepeno poveava (200 N, 400 N, 500 N, ...). Za svako

optereenje oitavaju vrijednosti pomjeranja nosaa alata (fNA), glavnog vretena (fGV) i zadnjeg

suporta (fZS). Mjerenje se vri vie puta.

Slika 6.3.1. ema mjerenja statike krutosti kod univerzalnog struga



78/87

3.

Rezultati mjerenja:

Tabela 6.3.1. Izmjerene vrijednosti

Pomjeranja Sila pritiska Fs(N)

fNA

(m)

Rb

12

3

4

5

fGV

(m)

1

2

3

4

5

fZS

(m)

1

2

3

4

5

4.

Dijagrami sila pomjeranje, histerzsis dijagrami:

Histerezis dijagrami za svaku taku u kojoj se mjeripomjerenje:

Ukupno pomjeranje:

fGV= ________ m

Elastino pomjeranje:

eGV= ________ m

Zazor:

zGV= ________ m

Slika 6.3.2. Histerezis dijagram glavnog vretena



79/87

Ukupno pomjeranje:

fNA= ________ m


eNA= ________ m

Zazor:

zNA= ________ m

Slika 6.3.3. Histerezis dijagram nosaa alata

Ukupno pomjeranje:

fZS= ________ m


eZS= ________ m

Zazor:

zZS= ________ m

Slika 6.3.4. Histerezis dijagram zadnjeg suporta



80/87

5.

Proraun konstanti statike krutosti:

Tabela 6.3.2. Statike konstante maine

Rb Naziv Obrazac Jedinica Vrijednost

1Statika krutost glavnog

vretena =

2 kN/m

2Statika krutost nosaa

alata = kN/m

3

Satika krutost zadnjeg

suporta =2 kN/m

4 Statika krutost maine1

=1

+1

4 1 +

1

kN/m

5 Ukupan zazor maine =+ 12 ( + ) kN/m



81/87


Ispitivanje geometrijske tanosti maine alatke

Zadatak:

Izvriti ispitivanje geometrijske tanosti vertikalne NC glodalice Microcut WF-800. U

okviru ispitivanja odrediti geometrijske tanosti radnog stola i vretena. Odstupanja oblika i

poloaja karakteristinih taaka mjeriti pomou komparatora sa magnetnim stalkom tanosti

0.001 mm.

Rjeenje:

1. Osnovni podaci:

Temperatura okoline: To= 20CSnaga maine: P = 5 kW

Dimenzije radnog stola: 800 x 500

Radni prostor / hodovi: 500 x 350 x300

Kretanja X/Y/Z: sto / alat / sto

Prihvat alata: ISO 40

Spoljanji prenik vretena: Ds= 80 mm

Unutranji prenijk vretena: Du= 40 mm

Prenik prednjeg leaja: Dl= 35 mm


Ispitivanje spoljanjeg radijalnog bacanja (rgv), spoljanjeg aksijalnog bacanja (agv) i

unutranjeg aksijalnog bacanja (rpa) glavnog vretena, izvodi se pomoi koparatera sa magnetnim

stalkom koji se postavljaju na statine dijelove maine, nezavisne od glavnog vretena (Slika

6.4.1. lijevo). Prilikom ispitivanja potrebno je glavnom vretenu zadati laganu rotaciju i pustiti da

mjerne igle klize po odgovarajuim povrinama.

Standardna procedura nalae i ispitivanje paralelnosti voica glavnog vretena u

horizontalnoj (vgv) i vertikalnoj ravni (hgv). Ispitivanje je potrebno provesti uz lagano pomono

kretanje nosaa glavnog vretena, pri emu mjerne igle klize po vertikalnoj odnosno horizontalnoj

povrini voica (Slika 8.11. desno).

Ispitivanje tanosti uzdunog kretanja radnog stola (xrs) izvodi se laganim pomjeranjem

radnog stola po X osi, pri emu ispitna igla klizi po ravnom dijelu stola. Komparater se

privruje za glavno vreteno koje je, u svim sluajevima, zakoeno (Slika 6.4.2.) Ispitivanje

poprenog kretanja radnog stola (yrs) se izvodi laganim kretanjem maine po Y osi, pri emu

mjerna igla klizi po povrini planparalelnog mjerila. Prizma mora biti privrena za radni sto,

umjerena i upravna na uzdunu osu stola. Prizma ima duinu veu od 300 mm. Ispitivanje

tanosti vertikalnog krtanja (zrs) se izvodi laganim kretanjem maine po Z osi. I u ovom sluajuse koristi planparalelno mjerilo, sa istim karakteristikama kao u prethodnom postupku. Mjerna

igla prilikom mjerenja klizi po povrini planparalelnog mjerila.



82/87

Slika 6.4.1.Ispitivanje tanosti rotacije (lijevo) i kretanja (desno) glavnog vretena glodalice

Slika 6.4.2. Ispitivanje kretanja radnog stola glodalice



83/87

3.

Rezultati mjerenja:

Tabela 6.4.1. Izmjerene vrijednosti odstupanja za glodalicu WF-800

Rb Karakteristika OznakaOdstupanje

Dozvoljeno Izmjereno

1Centrinost unutranjeg konusa

glavnog vretenarpa 0.010 mm ________ mm

2

Centrinost spoljanjeg konusa

glavnog vretena odnosno cilindra

glavnog vretena

rgv 0.010 mm ________ mm

3Aksijalno bacanje eone strane

glavnog vretena agv 0.015 mm ________ mm

4Paralelnost povrine radnog stola sa

pravce njegovog uzdunog pomjeranjaxrs 0.020 mm ________ mm

5

Paralelnost pravca poprenog kretanja

radnog stola sa pravcem ose glavnog

vretena u vertikalnoj ravni

zrs 0.020 na 300 mm ________ mm

6

Paralelnost pravca poprenog kretanja

radnog stola sa pravcem ose glavnog

vretena u u horizontalnoj ravni

yrs 0.020 na 300 mm ________ mm

7

Paralelnost voica nosaa glavnog

vretena sa pravcem kretanja glavnog

vretena u horizontalnoj ravni

hgv 0.020 na 300 mm ________ mm

8Paralelnost voica nosaa glavnogvretena sa pravcem kretanja glavnog

vretena u vertikalnoj ravni

vgv 0.020 na 300 mm ________ mm

9 Mrtvi hod ruice4/100

obrtaja ruice________ mm



84/87



85/87


Ispitivanje radne tanosti maine alatke

Zadatak:

Izvriti ispitivanje radne tanosti vertikalne NC glodalice Microcut WF-800. U okviru

ispitivanja odrediti tanost rada osa radnog stola i vretena. Odstupanja mjera karakteristinih

taaka mjeriti pomou komparatora montiranim na prihvat u glavnom vretenu tanosti 0.001

mm.

Napomena: ispitivanje se improvizouje zbog nedostatka precizne mjerne opreme

(laserski ureaj za mjerenje).

Rjeenje:

1.

Osnovni podaci:

Temperatura okoline: To= 20C

Snaga maine: P = 5 kW

Dimenzije radnog stola: 800 x 500

Radni prostor / hodovi: 500 x 350 x300

Kretanja X/Y/Z: sto / alat / sto

Prihvat alata: ISO 40

Upravljanje: linijsko (paraaksijalno)

Upravljaka jedinica: Haidenhain TNC 26


Na prethodno postavljenom ureaju za stezanje na radnom stolu maine alatke, potrebno

je postaviti set planparalnih mjerila odgovarajue nazivne mjere. Mjerila se postavljaju u

odgovarajui poloaj u zavisnosti od ose ija se tanost kretanja ispituje (Slika 6.5.1.).

Prilikom ispitivanja, maini se preko upravljake jedinice zadaje pozicija koja se dobija

sabiranjem ili oduzimanjem nazivnih mjera planparalelnih mjerila u setu. Kada se ticalo

mikrometra, postavljenog u glavno vreteno, nasloni na odgovaraje mjerilo oitava se

vrijednost na komparatoru. Oitana vrijednost, pozitivna ili negativna, predstavlja greku

pozicioniranja.

Mjernje i ispitivanje se moe ponoviti i vie puta, kombinujui razliite pravce i

smijerove prilaza planparalelnim mjerilima.



86/87

Slika 6.5.1.Ispitivanje radne tanosti maine: po X osi (lijevo) i Z osi (desno)

3.

Rezultati mjerenja:

Tabela 6.5.1. Izmjerene vrijednosti odstupanja po osama za glodalicu WF-800

Rbmjere

Nominalnamjera

x y z

Smijer prilaenja br. 1

1

2

3

4

Smijer prilaenja br. 2

1

2

3

4



87/87

4.

Dijagrami:

Documents

Sredanovic Podloge Za Vjezbe Iz Obradnih Sistema Za Obradu Rezanjem