İSTANBUL SERBEST MUHASEBECİ MALİ …tahsilat ve tediye makbuzları ve karar örnekleri İSTANBUL SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER ODASI İSTANBUL CHAMBER OF CERTIFIED PUBLIC

İSTANBUL SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER ODASIİSTANBUL CHAMBER OF CERTIFIED PUBLIC ACCOUNTANTS

DÖNEM SONU İŞLEMLERİ VE VERGİ UYGULAMALARI

1

Ticaret Unvanı ve İşletme Adı

Tescil edilen ticaret unvanı, ticari işletmenin görülebilecek bir yerine okunaklı bir şekilde yazılır. Tacirin işletmesiyle ilgili olarak düzenlediği ticari mektuplarda ve ticari defterlere yapılan kayıtların dayandığı belgelerde tacirin sicil numarası, ticaret unvanı, işletmesinin merkezi ile tacir internet sitesi oluşturma yükümlülüğüne tabi ise tescil edilen internet sitesinin adresi de gösterilir. Tüm bu bilgiler şirketin internet sitesinde de yayımlanır. Bu sitede ayrıca, anonim şirketlerde yönetim kurulu başkan ve üyelerinin adları ve soyadları ile taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarı, limited şirketlerde müdürlerin adları ve soyadları ile taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarı, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde yöneticilerin adları ve soyadları ile taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarı yayımlanır.

İSTANBUL SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER ODASI

İSTANBUL CHAMBER OF CERTIFIED PUBLIC ACCOUNTANTS

TTK md. 39

2

Ticari mektuplar ve Belgeler

Fatura, irsaliye veya irsaliyeli fatura, perakende satış fişi, dekont, ücret bordrosu, müstahsil makbuzu, gider pusulası, çek, bono, poliçe, tahvil, hisse senedi, finansman bonosu, mukavele, taahhütname, kefaletname, ibraname, tahsilat ve tediye makbuzları ve karar örnekleri



3

TİCARİ DEFTERLER

Tacirlerin defter tutma bakımından ilk başta getirilen Türkiye Muhasebe Standartları’na uyma zorunluluğu kaldırılmıştır.

Defterler Vergi Usul Kanunu’na göre tutulmaya devam edecektir.

Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun münferit ve konsolide finansal tabloların hazırlanması yükümlülüğü belli başlı şirketlere getirilmiştir.

Bu kapsamda olmayan şirketler kurumca yeni bir belirleme yapılıncaya kadar tamamen VUK hükümlerine yönelik mali tablo çıkarma uygulaması devam edecek



Kamu Gözetimi Kurumunun 17.11.2012 / 28470 Tarih Sayılı RG de Yayınlanan

Türkiye Muhasebe

Standartlarının Uygulanmasına İlişkin Duyurusu

4

TİCARİ DEFTERLER

Açılış onaylarının her hesap dönemi için yapılması zorunlu olan defterler •Yevmiye defteri •Defteri kebir •Envanter defteri •Yönetim kurulu karar defteri , Müdürler kurulu karar defteri

(ihtiyari)Yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen hesap dönemlerinde açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam edilebilecek defterler Pay defteriGenel kurul toplantı ve müzakere defteri

Pay defterinin ve Yönetim Kurulu Karar defterinin yenilenmesinin gerektiği durumlarda açılış onayı yapılacak yeni defter, kullanımına son verilecek defterle veya zayi edilmişse zayi belgesi ile birlikte notere ibraz edilir.



TİCARİ DEFTERLERE

İLİŞKİN TEBLİĞ

5

1

Dönem Başındaki işlemler

2

Dönem içinde yap. işlemler

3

Dönem sonunda yap.işlemler

MUHASEBE SÜRECİ

6

Dönem sonunda yap.işlemler

Genel Geçici Mizanın Düzenlenmesi

Dönem Sonu Envanterinin Çıkarılması

Dönem Sonu Muhasebe İşlemlerinin Yapılması

Kesin Mizanın Düzenlenmesi

Finansal Tabloların Hazırlanması

Kapanış Kayıtlarının yapılması

7

GirişDÖNEM SONU ĠġLEMLERĠ

ENVANTER

Envanter, bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde müfredatlı olarak tespitetmektedir.

VUK md. 186



8

Giriş

DÖNEM SONU ĠġLEMLERĠ

ENVANTER

Her tacir, ticari işletmesinin açılışında, taşınmazlarını, alacaklarını, borçlarını, nakit parasının tutarını ve diğer varlıklarını eksiksiz ve doğru bir şekilde gösteren ve varlıkları ile borçlarının değerlerini teker teker belirten bir envanter çıkarır.

Tacir açılıştan sonra her faaliyet döneminin sonunda da böyle bir envanter düzenler. Faaliyet dönemi veya başka bir kanuni terimle hesap yılı oniki ayı geçemez. Envanter, düzenli bir işletme faaliyetinin akışına uygun düşen süre içinde çıkarılır.

TTK md. 66

9


Envanteri kolaylaştırıcı yöntemler

Envanter çıkarılırken, malvarlığı mevcudu, sondajyöntemine göre ve genel kabul gören matematiksel-istatistiksel yöntemler yardımı ile çeşit, miktar ve değer olarak belirlenir. Kullanılan yöntem, Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olmalıdır. Bu şekilde düzenlenen envanterin vardığı sonuçlar, fiziksel sayım yapılmış olsaydı elde edilecek olan envanterin sonuçlarına eş düşmelidir.

Faaliyet döneminin kapanışında, fizikî sayım veya ikinci fıkraya göre izin verilen diğer bir usul kullanılarak malvarlığı kalemlerinin cins, miktar ve değerine göre faaliyet döneminin kapanışından önceki üç veya sonraki iki ay içinde bulunan bir gün itibarıyla düzenlenmiş özel bir envanterde gösterilmişse, ayrıca bu özel envantere dayalı olarak ve Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun bir şekilde ileriye dönük tahmin yöntemiyle, faaliyet döneminin sonunda mevcut varlıkların o faaliyet döneminin sonu itibarıyla değerlemesi doğru yapılıyorsa, varlıklara ilişkin envanterin yapılmasına gerek yoktur.

TTK md. 67

10


DEĞERLEME

İşletmenin ticari servetini belli etmek amacıyla, Vergi matrahının hesaplanması ile ilgili iktisadi kıymetlerin takdir ve tespitidir. Tanımda da anlaşılacağı üzerine değerlemeler direk olarak vergi matrahını etkilemektedirler.

VUK 258-312



11

Değerleme ölçüleri VUK

Maliyet bedeli 262. md

Borsa rayici 263. md

Tasarruf değeri264. md

Mukayyet değeri 265.md

İtibari değer 266.md

Rayiç bedel Mükerrer 266.md

Emsal bedeli ve ücreti 267.md

Mükellefçe tahmin olunacak bedel Geçici md. 5

Tapu siciline kayıtlı bedel 296.md

Vergi Değeri 268.md 12

DÖNEMSELLİK

İçinde bulunulan dönemde ödemesine rağmen, içinde bulunulan döneme ait olmayan giderler ile, yine içinde bulunulan dönemde tahsil edilmesine rağmen, içinde bulunulan döneme ait olmayan gelirlerin, faaliyet dönemi gelir ve giderlerinden çıkartılması gerekir.



13

-KASA-



Kasa mevcutları İTİBARİ kıymetleri ile değerlenir.

Daima BORÇ bakiyesi verir.

(Alacak bakiyesi vermesi durumunda = V.U.K.’nun30/4. maddesine göre re’sen takdir nedenidir.)

VUK 284.md

İtibari değer, her nevi senetlerle esham ve tahvillerin

üzerinde yazılı olan değerlerdir.

14

-Kasa sayım fazlası



31/12/201X

100 KASA XXX397 KASA SAYIM VE TESELLUM FAZ. XXX

31/12/201X

397 KASA SAYIM VE TESELLUM FAZ. XXX 679 DİĞER OLAĞAN DIŞI GEL. VE KAR. XXX

(Fazlalığın nedeni bulunmadığı takdirde gelir olarak matraha ilave edilecektir.)

15

-Kasa sayım noksanı



31/12/201X

197 SAYIM TESELLÜM NOKSANLARI XXX100 KASA XXX

31/12/201X

689 DİĞER OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR XXX 197 SAYIM TESELLÜM NOKSANLARI XXX

(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak matraha dahil edilecektir.)

16

-DÖVİZLİ KASA HESABININ DEĞERLEMESİYabancı paralar prensip olarak borsa rayici ile değerlenecektir. Borsada rayici olmayan yabancı paralar için Maliye Bakanlığının ilan edeceği kurlar esas alınır. (Efektif alış kuru)



31/12/201X

100 EURO KASA XXX646 KAMBİYO KARLARI XXX

(Kambiyo Karı Oluşması)31/12/201X

656 KAMBİYO ZARARLARI XXX 100 EURO KASA XXX

(Kambiyo Zararı Oluşması)

VUK 280.md

Değerlemeden önceki son muamele gününde borsadaki muamelelerin ortalama değeridir.

17



TTK md

358,395

TTK

MD.562

KASA FAZLASI/ORT CARİ

Vergisel açıdan yapılacak adat yöntemiyle faiz hesabında kreditutarı; kasa hesabı açısından ticari hayatın gerekleri, işletmeolağan nakit çıkışları üzerinde olduğu ve işletmenin gelirhanesine girmeyen bir şekilde, işletme kayıtları dışındadeğerlendirildiği kabul edilen tutardır.Azami kasa tutarı tespit edilecek ve asgari tutarın üzerindekalan bakiyeler faiz hesabında dikkat alınacaktır.

18



REESKONT VE AVANS İŞLEMLERİNDE UYGULANACAK FAİZ ORANLARITC. Merkez Bankası Tebliği – 27.12.2013’den itibaren Reeskont işlemlerinde % 10,25 Avans İşlemlerinde %11,75TC. Merkez Bankası Tebliği – 21.06.2013’den itibaren Reeskont işlemlerinde % 9,50 Avans İşlemlerinde %11,00TC. Merkez Bankası Tebliği – 20.12.2012’den itibaren Reeskont işlemlerinde %13,50 Avans İşlemlerinde %13,75

ÖRNEK;

Tarih BakiyeOlağan Bakiye Fiktif Tutar Gün Faiz (%11)

22.06.2013 300.000,00 10.000,00

30.06.2013 322.000,00 10.000,00 312.000,00 8 762,67

12.07.2013 324.000,00 10.000,00 314.000,00 12 1.151,33

18.07.2013 336.000,00 10.000,00 326.000,00 6 597,67

25.07.2013 348.000,00 10.000,00 338.000,00 7 722,94

Adat Faiz 3.234,61

Faiz = A x N x T

360 x 100

KASA FAZLASI/ORT CARİ

19

- KASA HESABINA ADAT UYGULANMASI



31/12/201X

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 3.816,84679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KAR. 3.234,61391 İLAVE EDİLECEK KDV 582,23

201X Dönemi Kasa Adatı

20



Çekler İtibari Değeri ile değerlenir.

Alınan çeklerin sene sonu bakiyesiTicari nitelikli olanlar = 121 ALACAK SENETLERİTicari nitelikli olmayanlar = 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLARhesabına virman yapılır.

Verilen çeklerin sene sonu bakiyesiTicari nitelikli olanlar = 321 BORÇ SENETLERİTicari nitelikli olmayanlar = 336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLARhesabına virman yapılır.

Dövizli çekler yıl sonunda Maliye Bakanlığınca belirlenen Döviz alış kuru üzerinden değerlenir.

-ALINAN VE VERİLEN ÇEKLER-

21

DÖVİZLİ ÇEKLER HESABININ DEĞERLEMESİ



31/12/201X

101.02 EURO ÇEKLERİ XXX646 KAMBİYO KARLARI XXX

(Kambiyo Karı Oluşması)

31/12/201X

656 KAMBİYO ZARARLARI XXX 101.02 EURO ÇEKLERİ XXX

(Kambiyo Zararı Oluşması)

22



-BANKALAR-

- Banka hesabında TL ve döviz cinsinden paralar tutulduğu için TL

cinsinden kıymetler mukayyet değerle, döviz cinsinden

değerler ise, Maliye Bakanlığı’nca yayımlanan ilgili döviz alışkuru ile değerlenirler.

- Bankalar hesabının envanteri yapılırken öncelikle bankalarhesabı ile ilgili yanlış ve eksik kayıtların düzeltilmesi yapılarakmuhasebe kayıtlarının banka ekstreleri ile uyumu sağlanır.

- Bankalarda bulunan yabancı para mevcutlarının dönemsonunda mutlaka değerleme işlemi yapılarak oluşan kurfarklarının ilgili hesaplara alınması gerekir.

23

k



31/12/201X

102.02 XYZ BANKASI (EURO) XXX646 KAMBİYO KARLARI XXX

Kambiyo Zararı oluşması

31/12/201X

656 KAMBİYO ZARARLARI XXX 102.02 XYZ BANKASI (EURO) XXX

Kambiyo Karı oluşması

24



- Mevduat ve Kredi sözleşmelerine dayanan alacaklar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır.

ÖRNEK; VUK 281.md

Hesap Borç Alacak Borç Bakiyesi

102.04 XYZ Bankası 374.245,24 12.547,24 361.698,00

102.04.01 XYZ Bankası Vadesiz 254.245,24 12.547,24 241.698,00

102.04.02 XYZ Bankası Vadeli 120.000,00 0,00 120.000,00

102.05 ABC Bankası Vadeli 60.000,00 0,00 60.000,00

Anapara

Başlangıç

Vade

31.12.2013'e

Kalan Gün Bitiş Vade

Toplam

Gün

Vade Sonu

Tutar

Faiz

Oranı VUK Faizi

120.000,00 10.10.2013 82 09.04.2014 181 125.430,00 9 2.460,00

60.000,00 20.11.2013 41 19.03.2014 119 61.586,67 8 546,67

25

k



31/12/201X

181 GELİR TAHAKKUKLARI 2.555,67 193 PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR 451,00

642 FAİZ GELİRLERİ 3.006,672.460,--

546.67

Faiz = A x N x T 120.000 X 9 X 82 = 2.460,00

360 x 100 36000

60.000 X 8 X 41 = 546,67

36000

26



-DİĞER HAZIR DEĞERLER-

Kredi Kartı Slipleri ;

- Satış bedeli işletmenin hesabına hemen geçilecek ise,kredi kartı slip tutarı

108 DİĞER HAZIR DEĞER hesabına

- Satış bedeli, banka ile yapılan sözleşme gereği belli birsüre sonra hesaba geçecekse

127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR hesabına kaydedilir.

27



-MENKUL KIYMETLER-

- Faiz geliri veya kâr payı sağlamak veya fiyat değişmelerindenyararlanarak kâr elde etmek amacı ile geçici bir süre elde tutulmaküzere alınan hisse senedi, tahvil, hazine bonosu, finansmanbonosu, yatırım fonu katılma belgesi, kâr-zarar ortaklığı belgesi,gelir ortaklığı senedi gibi finansal araçlardır.

Menkul Kıymetler ;

Borsa RayiciAlış Bedeli Kar İlaveli Alış Bedeli (kıst getiri ölçütü)

İle değerlenmektedir.

VUK 279.md

28



-Borsa Rayici ile değerlenecek menkul kıymetler

• Devlet Tahvilleri

• Hazine Bonosu

• Gelir Ortaklığı Senetleri

• Özel Sektör Tahvilleri

• Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler

• Finansman Bonoları

• Kamu idarelerince ihraç edilmiş tahviller

29



-Alış Bedeli ile değerlenecek menkul kıymetler

• Hisse Senetleri

• Yabancı Hisse Senetleri

• Bedelsiz Hisse Senetleri

• Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Hisse Senetleri

• Yatırım Fonu Katılma Belgeleri (portföyleri %51’i Türkiye’de kurulmuş bulunan şirketlerin hisse senetlerinden oluşan)

• Kar Zarar Ortaklığı Belgeleri

30



-Kıst Getiri Ölçüsü

• Yatırım Fonu Katılım Belgesi(Alış Bedeli ile değerlenemeyen, Portföyü, en az %51’i Türkiye de kurulmuş şirketlerin hisse senetlerinden olmayan)

• Eurobondlar

• Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler

• Gelir ortaklığı Senetleri

Burada sözü edilen menkul kıymetlerin alış bedellerine kıst dönem getirileri de eklenerek değerlenecektir.

31

k



01/01/2013111 ÖZEL KESİM TAH.SEN.BON. 60.000,00

102 BANKALAR 60.000,00

B tipi likit fon alımı

31.12.2013 likit fon değeri 3,20 TL.3,20 – 3,00 = 0,20 TL. 20.000 X 0,20 = 4.000,00 TL.

31/12/2013111 ÖZEL KESİM TAH.SEN.BON. 4.000,00

642 FAİZ GELİRLERİ 4.000,00

Likit fon dönem sonu değerlemesi

ÖRNEK;XYZ A.Ş. 01.01.2013 tarihinde birim fiyatı 3 TL den 20.000,00 AD.

B Tipi Likit Fon almıştır. 31.12.2013 tarihinde likit fonun birimfiyatı 3,20 TL olmuştur.

32

Alacaklar mukayyet değer ile değerlenirler.

Mukayyet değer ölçüsü uygulanmadan önce alacaklar içinde şüpheli ve değersiz alacaklar varsa saptanır ve bunlar muhasebe kayıtlarıyledüşüldükten sonra geriye kalan alacaklara mukayyet değer ölçüsü uygulanır.Alacakların envanter ve değerlemesinde cari hesaplarla ilgili olarak dönemsel gelir tahakkuklarının yapılması sağlanmalıdır.

VUK 281



VUK 258-330

ALACAKLAR

Bir iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında gösterilen hesap değeridir.

33

•Dövizli alacaklarda mukayyet değer ile değerlenir.•Dövizli alacakların mukayyet değerine Maliye Bakanlığınca açıklanan döviz alış kuru üzerinden yapılacak kur değerlemesi sonuçlarınında ilave edilmesi gerekmektedir.



34

k



31/12/2013120 ALICILAR XXX

601 YURT DIŞI SATIŞLAR XXX601.99 KUR FARKLARI

-İHRACATDA KUR AZALIŞI

31/12/2013612 DİĞER İNDİRİMLER(-) XXX

120 ALICILAR XXX

İhracat kaynaklı yurt dışı alacakları da dönem sonu itibariyle kurdeğerlemesine tabi tutulur.

-İHRACATDA KUR ARTIŞI

35

ŞÜPHELİ HALE GELEN ALACAKLAR

Ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartı ile;

VUK MD.323



Dava veya icra safhasında bulunan

alacaklar

Teminata bağlanmış alacaklar

için karşılık ayrılmaz

Dava ve icra takibine değmeyecek

derecede küçük alacaklar

36

Karşılık ayırmanın şartları

Alacak Ticari karın elde edilmesi ve devamı ile ilgili olmalıdır.Mükellef Bilanço esasına göre defter tutmalıdır.Alacak Zamanında tahsil edilmemiş olmalıdır.Alacak Teminatsız olmalıdır.Karşılık ayrılacak alacak Tahakkuk etmiş olmalıdır



Şüpheli hale gelen alacaklar için değerleme gününde tasarruf değerine göre pasifte karşılık ayrılabilir.

ŞÜPHELİ ALACAKLAR

Tasarruf değeri, bir iktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için arzettiği gerçek değerdir.

37

ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYRILMASINDA ÖZELLİKLİ DURUMLAR

Kampanyalı (ön ödemeli) satışlardan doğan alacaklar ve avans mahiyetindeki alacaklar için karşılık ayrılamaz.334 sayılı VUK Genel Tebliği’ne göre alacağın ilgili dönem kayıtlarına girmiş olması ve KDV beyannamelerinde beyan edilmiş olması şartıyla, KDV içeren şüpheli alacaklarda katma değer vergisi için de karşılık ayrılabilecektir.Aciz vesikasına bağlanan alacaklarda alacağın tamamı için değil bu vesikada yer alan tutar kadar karşılık ayrılabilir.Yurt dışından olan alacaklar içinde dava açıldığının dış temsilciliklere onaylatılması şartıyla karşılık ayrılabilir . (VUK md 323) Dövize endeksli veya döviz cinsinden olan şüpheli alacaklar için karşılık ayrılmasına karar verilmesi halinde, bu alacağa bağlı olarak ortaya çıkan kur farkları da şüpheli alacak kabul edilerek karşılık ayrılır.



38


İştiraklerden olan alacaklar için karşılık ayrılabilir.İflas halindeki kişilerden olan alacaklar için karşılık ayrılabilirFerdi işletme ve şahıs şirketlerinde şirketin ortaklarından olan alacakları için karşılık ayrılamaz. Şahıs şirketlerinden ( Kollektif ve Adi Ortaklıklar ) olan alacaklarda TTK hükümlerine göre tüm ortaklar bütün mal varlıklarıyla müteselsilen sorumlu olduklarından şüpheli alacak karşılığı ayrılabilmesi için şirket tüzel kişiliği ve ortakların hepsi için takibata geçilmiş olması gerekmektedir. Ciro edilmek suretiyle gelen senet bedelinin ödenmemiş olması durumunda, şüpheli alacak karşılığı ayrılabilmesi için bu senedi ciro eden kişi hakkında takibat yapılmış olması gerekir.



39


Kefalete bağlı olan alacaklarda asıl borçlunun yanı sıra kefil nezdinde de takibata geçilmiş olması gerekir. Hatır senetleri için şüpheli alacak karşılığı ayrılamaz. TMSF’ ye devredilen bankalarda bulunan mevduat ve repo hesapları için karşılık ayrılamazGrup içi firmalardan olan alacaklar için şüpheli alacak ayrılabilir.



40

Giriş

Şüpheli Alacak Karşılığı Ayrılacak Dönem

Borçlusu tarafından vadesinde ödenmeyen alacaklar kanuni yollara hangi dönemde başvurulmuşsa alacak o dönemde şüpheli hale geleceğinden, karşılık da söz konusu dönemde ayrılacaktır.Alacağın vadesi ile kanuni yollara başvurulması farklı dönemlere rastlarsa, karşılık vadenin dolduğu yılda değil, gerekli kanuni şartların sağlandığı yılda ayrılacaktır.Şüpheli alacak uygulaması ihtiyari bir uygulamadır.Alacak şüpheli hale geldiği dönemde karşılık ayrılmadığı durumda, ihitiyariliğin karşılık ayırmama yönünde kullanıldığı kabul edilerek, daha sonraki dönemlerde bu alacak için karşılık ayrılamaz. Aksine mahkeme kararı mevcuttur.



41



15/08/201X

128 ŞÜPHELİ ALACAKLAR XXX121 ALACAK SENETLERİ XXX

31/12/201X

654 KARŞILIK GİDERLERİ XXX 129 ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI XXX

ŞÜPHELİ ALACAKLARŞüpheli alacaklarda muhasebeleştirme

42



15 /10/201X

100/102 KASA/BANKA XXX128 ŞÜPHELİ ALACAKLAR XXX

15 /10/201X

129 ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI XXX 644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR XXX

ŞÜPHELİ ALACAKLAR

Alacak sonradan tahsil edildiğinde

43

DEĞERSİZ ALACAKLAR

VUK 323



YAD

A

44

Giriş


ġirket avukatlarının alacağın takibi için

yapılan iĢlemlerin sonuçsuz kaldığı

yolundaki görüĢüne istinaden değersiz

alacak kaydı yapılamaz



45


Değersiz alacaklar bu mahiyete girdikleri tarihte tasarruf değerlerini kaybederler ve mukayyet kıymetleri ile zarara geçirilerek yok edilirler.İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin bu madde hükmüne giren değersiz alacakları, gider kaydedilmek suretiyle yok edilirler.” Bir alacağın değersiz alacak sayılabilmesi için tüm hukuki yolların tüketilmiş olması gerekir.Borçlunun iflas etmiş olması tek başına değersiz alacak yazmak için yeterli değildir.



46

Kanaat getirici vesikalara örnek

Borçlunun gaipliğine ilişkin mahkeme kararı,

Konkordato ilan edildiği durumda alacaklının borçluyu ibra ettiği tutar,

Alacağın olmadığını ifade eden mahkeme tutanakları,

Borçlunun herhangi bir malvarlığı bırakmadan ölümü ve mirasçıların da mirası red kararı,

Borçlunun memleketi terk ettiği ve haczi mümkün mal bulunmadığını gösteren belgeler,

Mahkeme huzurunda sulh suretiyle alacağın bir kısmından vazgeçilmesi,



47

Değersiz Alacağın Zarar Yazılacağı Dönem

Şüpheli alacak karşılığından farklı olarak, işletme hesabı esasında defter tutan mükellefler de değersiz alacaklarını gider kaydetmek suretiyle zarar yazabilirler.Değersiz hale gelen alacakların zarar yazılması alacağın amortismanı niteliğindedir. Alacakların değersiz alacak niteliğini aldıkları dönemde zarar yazılması gerekir. İlgili yılda zarara geçirilmeyen değersiz alacağın, sonraki yıllarda zarar yazılabilmesi mümkün değildir.



48

Vazgeçilen Alacaklar (VUK 324 md)

VUK 324

Birleşme, tasfiye devir ve ölüm hallerinde

süre beklenmemeli

Alacaktan vazgeçildiği yılın sonundan başlayarak üç yıl içinde zararla itfa edilme

Konkordato veya sulh yoluyla alınmasından

vazgeçilmesi



49

Vazgeçilen Alacaklar

Vazgeçilen alacakları değersiz alacaklardan ayıran en önemli husus sulh yoluyla alacaktan vazgeçme halidir.

Sulh yolunun kabul edilebilmesi için sulhun yine de mahkeme sürecinde ve mahkeme vasıtasıyla sağlanmış olması kanaat verici vesika oluşturmak için gereklidir.



VUK 324

50



/ /201X

659/689 DİĞER OLAGAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR XXX120 ALICILAR HESABI XXX

A şahsından olan 10.000. TL alacak,ilgili adına açılan davanın kaybedilmesi sonucunda değersiz alacak niteliği kazanmıştır. Bu durumda yapılacak muhasebe kaydı aşağıdaki şekilde olacaktır.

•Alacaklının muhasebe kaydı

51



320 SATICILAR XXX546 VAZGEÇİLEN BORÇLAR XXX

546 VAZGEÇİLEN BORÇLAR XXX 679 DİĞER OLAGAN DIŞI GELİR VE

KARLAR XXX

Vazgeçilen Alacaklar

Borçlunun muhasebe kaydı

İzleyen üç yılda zararla mahsup edilemezse üçüncü yılda matraha ilave edilir

VUK 324

52

ALACAK VE BORÇ

SENETLERĠ REESKONTU

Reeskont, işletme aktifinde veya pasifinde yer alan alacak ve borç senetlerinin değerleme günündeki gerçek değerine indirgenmesidir.

Şartları•Alacak veya borç senede veya çeke bağlı olmalıdır.•Senet, vade içermelidir.•Senedin vadesi değerleme günü itibariyle gelmemiş olmalıdır.•Senet bilançoda yer almalıdır.•Senet kazancın elde edilmesine yönelik olmalıdır. •Borç senedi veya çeki gider veya maliyet özelliği taşımalıdır•27.12.2013 tarihinden itibaren yapılacak olan reeskont işlemlerinde % 10,25 oranı uygulanacaktır.

VUK md. 281-285



53

Giriş

REESKONTTA ÖZELLĠKLĠ

DURUMLAR

•Bankalar, bankerler ve sigorta şirketleri dışında kalan ve bilanço esasına göre defter tutan mükellefler için reeskont işlemi ihtiyaridir.

•Ancak alacak senetlerini reeskonta tabi tutan kuruluşlar, borç senetlerini de reeskonta tabi tutmak zorundadır. Kısmi reeskont işlemi yapılamaz. Örneğin; alacak senetlerinin bir kısmını reeskonta tabi tutup, diğer kısmını tutmamak olmaz.

•Bankalara Teminata ve tahsilata verilen senetler için reeskont hesaplanabilir.

•Kampanyalı ( ön ödemeli ) satışlarla ilgili olarak alınan senetler için reeskont hesaplanamaz.

•Hatır senetleri için reeskont hesaplanamaz.

VUK md. 281-285



54


DURUMLAR

•Yıllara sari inşaat dolayısı ile alınan senetler için reeskont hesaplanamaz.•Vadesi belli olan senetsiz alacak ve borçlar için reeskont hesaplanamaz.•Müflisten olan alacaklar için reeskont hesaplanamaz.•Senet tutarı KDV’de içeriyorsa, KDV hasılat unsuru olmadığından, reeskont işlemi yapılırken bu kısım senet bedelinden düşülüp düşülmeyeceği tartışmalıdır •Finansal kiralama işlemlerinde kiralayan tarafından aktifleştirilen alacak tutarının reeskonta tabi tutulması mümkün bulunmamaktadır.•Vade içermeyen senetler için reeskont işlemi yapılamayacaktır. Vade, reeskont hesaplamasında teknik bir gerekliliktir.

VUK md. 281-285



55

Giriş


DURUMLAR

•Döviz cinsinden senetli alacak ve borçlar ile çekler reeskonta tabi tutulur.

•Maliye Bakanlığı 30.04.2013 tarih ve 64 sayılı Vergi Usul Kanunu sirküleri ile vadeli çeklerde reeskont uygulaması yapılacağını kabul etmiştir.

• Dövizli çeklerde LİBOR (Londra Bankalar arası Faiz Oranı) esas alınır.

•31/12/2017 tarihine kadar, üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir.”



56

Giriş

REESKONT HESAPLAMA

•Reeskont şu formülle hesaplanacaktır:•F= A-[A x 360/360+(M x T)]•F=Reeskont tutarı, •A=Nominal değer, •M=Faiz oranı•T=Vade (vadeye kalan gün sayısı)



57

Giriş

ÖRNEK

GİZ A.Ş’nin 31.12.20XX tarihi itibariyle bilançosunun aktifinde kayıtlı 90 gün vadeli, nominal bedeli 100.000 TL olan bir adet alacak senedi bulunmakta ve senet üzerinde faiz oranı yer almamaktadır.

Merkez Bankası kısa vadeli avans işlemleri için belirlediği oran % 11,5 dur.

İç iskonto formülüne göre

F=100.000.-[100.000 x 360/360+(90 x 0,1175)] F=100.000.-[36.000.000/370,58] F=100.000.-97.145,02F= 2.854,98



58

•Dövizli senetlerde reeskont tutarı önce döviz bedeli üzerinden hesaplanır. •Daha sonra bu tutar kur değerlemesine tabi tutularak reeskont tutarına ulaşılır. •Dönem sonunda hesaplanarak dönem kazancının tespitinde dikkate alınan reeskont giderleri izleyen dönemin başında reeskont geliri yazılarak (122 veya 222 no.lu hesap) kapatılır



59

Giriş

ÖRNEK

Bir işletmenin aktifinde 31.12.201X tarihi itibariyle 100 gün vadeli 7.000 $ (10.500.TL olarak kayıtlı) tutarında alacak senedi (senette faiz oranı % 10 olarak belirtilmiştir) ve 10.000.TL tutarında 40 gün vadeli çeki bulunduğunu varsayalım.

TC Merkez Bankası avans işlemleri reeskont oranı %11,75’dir. Dönem sonu $ kurunun 1.82 TL/$ olduğunu kabul edelim. Bu durumda reeskont tutarı şöyle hesaplanacaktır.



60

Giriş

ÖRNEK

Dövizli Senet DeğerlemesiF= 7000-[7000 x 360/360+(100 x 0.1)]F=7000-[2.520.000/370]F=7000-6810F=190 $ F=190 x1.82 =345.8.-TL

Senet değeri: 7000 x1.82=12.740.-TL Kur farkı geliri: (12.740.-10.500=) 2.240-TL

Vadeli çek değerlemesiF=10.000.-[10.000. x 360/360+(40 x 0.1175)] F=10.000.-[3.600.000/364.70] F=10.000.-9.871,13F=128,87.TL



61

-Muhasebe kayıtları şöyle olacaktır:



31/12/201X

121 ALACAK SENETLERİ 2.240,00646 KAMBİYO KARLARI 2.240,00

Dövizli senet dönem sonu değerlemesi

31/12/201X

657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ 474,67657.01 Gider niteliğinde 345,80657.03 Gider niteliğinde 128,87

122 ALACAK SEN. REESKONTU 474,67

Dönem sonu reeskont hesaplanması

62

-Muhasebe kayıtları şöyle olacaktır:



01/01/201X

122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU 474,675647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ 474,67647.01 Mali gelir nit. 345,80 647.03 Mali gelir nit. 128,87

Önceki yıl ayrılan reeskontların iptali

63

Giriş

TĠCARĠ BORÇLAR

İşletme ticari borçları şu borç kalemlerinden oluşur.

•Satıcılar (satıcılara senetsiz borçlar),•Borç Senetleri,•Alınan Depozito ve Teminatlar,•Alınan Avanslar,•Diğer Ticari Borçlar.



VUK md. 285

64

Giriş

TĠCARĠ BORÇLAR

•İşletme yabancı kaynakları içinde yer alan ve ticari borçlar olarak nitelendirilen borçlar, işletmelerin ticari işlemleri çerçevesinde doğan borçlardır. Ticari faaliyetle ilgili olmakla birlikte bir ticari işlem sonucu oluşmayan borçlar işletme bilançosunun bu kalemi içinde gösterilmez. Bu tür borçlar diğer borçlar içinde gösterilir.•Mukayyet değeri ile değerlenir.• Ticari borçlar vadelerine göre kısa ve uzun vadeli olmak üzere ikiye ayrılır.



VUK md. 285

65

Giriş

ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR

Alınan depozito ve teminatlar diğer borçlar gibi mukayyet değeri ile değerlenir.

ALINAN AVANSLAR

Avans; belirli veya belirsiz bir iktisadi kıymeti veya hizmeti belli bir zamanda belli kişiden almak veya kişiye satmak amacıyla alım-satım bedeline mahsuben alıcı tarafından verilen satıcı tarafından da alınan ön ödeme niteliğinde bir bedeldir.



66

Giriş

Döviz olarak alınan avansların mukayyet bedeli, Maliye Bakanlığınca yayımlanan kur üzerinden yapılacak kur değerlemesi sonucuna göre düzeltilir. Kur değerlemesinde tespit edilecek lehte kur farkları gelir (646 no.lu hesap), aleyhte kur farkları da gider (656 no.lu hesap) kaydolunacaktır.



67

STOKLAR

Tanımı ve stok hesaplarıStoklar işletmenin üretimde kullanmak veya satmakamacı ile edindiği ilk madde ve malzeme ticari mal yarımamul, mamul hurda gibi varlıklar ile kendi ürettiğibenzeri nitelikteki iktisadi kıymetleri ifade eder.

Başlıca stok değerleme yöntemleri

Maliyet bedeli: V.U.K’na göre stoklar genel olarak maliyet bedeli ile değerlenir.

Piyasa değeri (Emsal)



Maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin toplamını ifade eder.

VUK md. 274

68

Stok Değerleme Yöntemleri

• Fiili Maliyet Yöntemi

• Ortalama Maliyet YöntemiBasit Ortalama Maliyet YöntemiAğırlıklı Ortalama Maliyet YöntemiHareketli Ağırlıklı Ortalama Maliyet Yöntemi

• FİFO (İlk Giren İlk Çıkar) Yöntemi

• Standart Maliyet Yöntemi ile Değerleme



69



Satın Alınan Emtianın Değerlemesi Satın alman emtiada, maliyet bedeline aşağıdaki unsurlarıngirmesi gerekir:• Satın alma bedeli.• Malın iş yerine getirilmesine kadar ödenen nakliye vesigorta giderleri.• Ödenen alış komisyonları.• İthal edilen emtianın CİF bedeli, gümrükte ödenen vergilerve emtianın gümrükten işyerine gelinceye kadar yapılannakliye, komisyon ve benzeri giderler.• İthalat teminatları için ödenen faiz ve komisyonlar.• Emtianın satın alınıp işletme stoklarına girdiği tarihe kadaroluşan kur farkları.

70



Kur farkında ve finansman giderlerinde seçimlik durum

• Stokta kalan emtia ile ilgili olarak daha sonra ortaya çıkacak aleyhtekur farklarının ilgili bulundukları yıllarda gider yazılması veya malınmaliyetine intikal ettirilmesi mükelleflerin seçimine bırakılmıştır.(VUK 238 Sıra No’lu Genel Tebliğ)• Emtianın işletmenin stoklarına girdiği tarihe kadar oluşan lehte kurfarklarının maliyetten düşülmesi, daha sonrasında ortaya çıkan lehtekur farklarının ise doğrudan gelir yazılması veya malın maliyetindendüşülmesi, mükellefin tercihine bırakılmıştır. (VUK 334 Sıra No’lu GenelTebliğ )• İşletmelerin finansman temini amacıyla bankalardan veya benzerikredi kurumlarından aldıkları krediler için ödedikleri faiz ve komisyongiderlerini doğrudan gider olarak kaydedebilecekleri gibi, diledikleritakdirde malın maliyetine de kaydedebilirler (VUK 238 Sıra No’luGenel Tebliğ)

71



ÖRNEK: A firması İstanbul ili Bayrampaşa ilçesinde tekstil ürünlerialım satımı yapmaktadır. 25.11.2013 tarihinde merkeziBursa da olan B firmasından 10.000,00.-TL + KDV tutarındatekstil malı almıştır. Malın Bursa’dan İstanbul’a nakliyesiiçin nakliye firmasına 500,00.-TL + KDV ödeme yapılmıştır.Diğer taraftan aynı gün mal alımına aracılık edenpazarlama firmasına 600,00.-TL +KDV komisyon bedeliödenmiştir.

72

• İSTANBUL SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER ODASI


25/11/2013

153 TİCARİ MALLAR HS 10.000153.01 Tekstil Ticari Malı 191 İND. KATMA DEĞER VERGİSİ HS 800

320 SATICILAR HS 11.800320.01 B firması

Ticari mal alımı muhasebe kaydı

73



25/11/2013

153 TİCARİ MALLAR HS 500153.01 Tekstil Ticari Malı 191 İND. KATMA DEĞER VERGİSİ HS 90

100 KASA 590

Nakliye bedeli muhasebe kaydı

74



25/11/201X

153 TİCARİ MALLAR HS 600,00153.01 Tekstil Ticari Malı 191 İND. KATMA DEĞER VERGİSİ HS 108,00

100 KASA 708,00

Komisyon bedeli muhasebe kaydı

75

İmal Edilen Emtianın Değerlemesiİmal edilen (üretilen) emtianın (tam ve yarı mamul mallar)maliyet bedeli aşağıda yazılı unsurları ihtiva eder.

•Mamulün vücuda getirilmesinde sarf olunan iptidai veham maddelerin bedeli.•Mamule isabet eden işçilik•Genel imal giderlerinden mamule düşen hisse•Genel idare giderlerinden mamule düşen hisse; (Buhissenin mamulün maliyetine katılması ihtiyaridir.)•Ambalajlı olarak piyasaya arz edilmesi zaruri olanmamullerde ambalaj malzemesinin bedeli.



76

ÖRNEK:X A.Ş. mutfak dolapları üretmektedir. Üretilen mutfakdolaplarını için katlanılan maliyetler şu şekildedir;Direkt ilk madde ve malzeme gideri ….... 2.500-TLDirekt işçilik gideri……………………………………500-TLGenel Üretim Gideri…………………………………400-TLToplam imalat gideri…………………………… 3.400-TL



77



/

710 DİREKT İLK MAD. VE MALZ. GİD. HS 2.500

150 İLK MADDE VE MALZEME HS 2.500/

muhasebe kaydı

720 DİREKT İŞÇİLİK HS 500730 GENEL ÜRETİM GİD. HS 400

100/102/335 900/

151 YARI MAMULLER - ÜRETİM HS 3.400711 DİREKT İLK MAD.VE MAL.GİD.YAN.HS 2.500 721 DİREKT İŞÇİLİK YAN. HS 500731 GENEL ÜRETİM GİDİ YAN.HS 400

78



31/12/201X

152 MAMÜLLER HS 3.400151 YARI MAMULLER - ÜRETİM HS 3.400

31/12/201X

muhasebe kaydı

620 SATILAN MALLAR MALİYETİ HS 3.400

152 MAMÜLLER HS 3.400

79



Emtiada Düşük Bedelle DeğerlemeEmtianın maliyet bedeline nazaran değerleme

günündeki satış bedelleri % 10 ve daha fazla bir düşüklükgösterdiği hallerde mükellef maliyet bedeli yerine emsalbedeli ölçüsünü uygulayarak değerleme yapabilir.

Mükelleflerin isteğine bağlı olan bu değerleme şeklindekriter olan satış fiyatı, mükellefin kendi satış fiyatı değilpiyasada oluşan ortalama fiyattır. Bu nedenle dönem sonustoklarını emsal bedelle değerlemek isteyen mükellefin, malmaliyet bedelinin piyasadaki o mala ilişkin genel satış fiyatdüzeyinin % 10 ve daha fazla altında kaldığını ispatlamasıgerekir.

VUK md. 274

VUK md.267

80



Örnek: Dönem sonu stok miktarı 200 birimolan, söz konusu malın, işletmedeki birim maliyet bedelinin 55 TL ve değerleme günü itibariyle piyasada oluşan fiyatının 48 TL olması halinde,

piyasada oluşan fiyat, maliyet bedelinin % 10’undan daha fazla oranda düşük olduğundan, işletme emsal bedelle değerleme yapılabilir.

81



Birinci sıra: (Ortalama fiyat esası) Aynı cins ve nevideki mallardan sıra ile değerlemenin yapılacağı ayda veya bir evvelki veya bir daha evvelki aylarda satış yapılmışsa, emsal bedeli bu satışların miktar ve tutarına göre mükellef tarafından çıkarılacak olan "Ortalama satış fiyatı" ile hesaplanır. Bu esasın uygulanması için, aylık satış miktarının, emsal bedeli tayin olunacak her bir malın miktarına nazaran % 25'ten az olmaması şarttır.

AYLAR SATIŞ

MİKTARI

SATIŞ

FİYATI (TL)

TUTAR (TL)

EYLÜL 40 55.- 2.200.-

EKİM 55 49.- 2.695.-

KASIM 40 47.- 1.880.-

ARALIK 45 48.- 2.160.-VUK md.

267

82



31.12.201X 157- Diğer Stoklar 11.000-

01- Değeri Düşen Mallar153- Ticari Mallar 11.000-01- A Ticari Malı

31.12.201X654- Karşılık Giderleri 1.200-

01- Değeri Düşen Mallar158- Stok Değer Düş. Karş. 1.200-01- A Ticari Malı

83



Kıymeti Düşen Emtiada Değerleme

• Yangın, deprem ve su basması gibi afetler,

• Bozulmak, kırılmak, çürümek, çatlamak, paslanmak gibihaller de; İktisadi kıymetlerinde önemli bir azalış olan emtiaemsal bedeli ile değerlenir. (VUK 278) Bu haller dışında,örneğin çalınma veya kaybolma suretiyle emtiada meydanagelen kayıplar için bu hükmün uygulanması mümkün değildir.

VUK md. 278

84



Kıymeti Düşen Emtiada DeğerlemeEmtiadaki kıymet kaybı dolayısıyla takdir komisyonunabaşvurulup, emsal bedeli tespitinin istenmesi gerekir.Stoklarında meydana gelen bir azalmanın takdir edilmesitalebinde bulunan bir mükellefin;

• Değer düşüklüğüne yol açan olayı,• Stokunda iddia ettiği miktarda mal bulunduğunu,• Değer düşüklüğünün Yangın, deprem ve su basmasıBozulmak, kırılmak, çürümek, çatlamak, paslanmak gibihaller sayılan olaylardan kaynaklandığını,ispatlaması gerekir.

85



ÖRNEK:İstanbul ikitelli organize sanayi bölgesinde faaliyetgösteren X limited şirketi oto yedek parça ticariyapmaktadır. 25.11.2013 tarihinde meydana gelen sel vesu felaketinde stoklarında bulunan 50.000,00.-TLtutarındaki malların %50 değer kaybına uğradığı27.11.2013 tarihindeki takdir komisyonu kararı ile tespitedilmiştir. Değeri düşün mallar 12.12.2013 tarihinde30.000,00.-TL +KDV tutarına satılmıştır.

86



25/11/2013

157 DİĞER STOKLAR HS 50.000153 TİCARİ MALLAR HS 50.000

27/11/2013

muhasebe kaydı

654 KARŞILIK GİDERLERİ HS 25.000

158 STOK DEĞ. DÜŞ. KARŞ. HS 25.000

12/12/2013120 ALICILAR HS 35.400

600 YURTİÇİ SATIŞLAR HS 30.000391 HESAPLANAN KDV 5.400

./..87



12/12/201X

623 DİĞER SATIŞARIN MALİYETİ HS 50.000

157 DİĞER STOKLAR HS 50.00012/12/201X

158 STOK DEĞER DÜŞ. KARŞ. HS. 25.000

644 KONUSU KALMAYAN KARŞ.HS 25.000

muhasebe kaydı

88



KDV 30/c

Zayi olan mallar

Deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere , Zayi olan malların ekonomik değeri yoksa satışı da söz konusu değildir. Alış vesikalarındaki KDV, hesaplanan KDV’ne ilave edilmelidir.

89

maddeler/KDV Md. 30.docx



23/11/2013

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD.ZAR. HS. 47.200

153 TİCARİ MALLAR HS 40.000391 İlave Edilecek KDV 7.200

ÖRNEKGebze organize sanayi bölgesinde 21.11.2013 tarihinde kağıt alımısatımı yapılan bir firmada çıkan yangın sonucu 40.000,00.-TLdeğerindeki kağıt ürünü tamamen yanmıştır. Firma 22.11.2013tarihinden takdir komisyonuna başvurarak değer tespitti talep etmiş23.11.2013 tarihinde taktir komisyonu, kağıt ticari malın değerininolmadığı kararını vermiştir.

90

Çalınan Malların DeğerlemesiVergi idaresi, ticari işletmelerde malların çalınması, yahut dolandırıcılık sonucu işletmelerin zarara uğraması halinde bu zararın vergi matrahı ile ilişkilendirilmesini kesin olarak kabul etmemektedir. Kaybolan veya çalınan malların maliyet bedelleri, kaybolma veya çalınma olayının polis raporu veya benzeri belgelerle kanıtlanması halinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak kayıtlara alınır.

Kaybolma veya çalınma olayının polis raporu veya benzeri belgelerle kanıtlanamaması durumunda söz konusu mallar işletmeden çekilmiş kabul edilir ve fatura düzenlenerek emsal bedellerinin hasılat yazılması gerekir.



91



../…./201X

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD.ZAR. HS. 11.800689.10 Kanunen Kabul Edilmeyen Gid.Hs

153 TİCARİ MALLAR HS 10.000391 HESAPLANAN KDV 1.800

ÖRNEK:İstanbul ili fatih ilçesinde cep telefonu satışı yapılan firmada yapılanhırsızlık sonucu maliyet bedeli 10.000,00.-TL +KDV tutarında olancep telefonu çalındığı polis raporu tespit edilmiştir

92



Vade ve fiyat farkı

Vade farkları, mal bedelinin peşin ödenmemesi nedeniyle,peşin satış fiyatına ek olarak yapılan ödemelerdir. Vadefarkları, malın alınma aşamasında belli olup: alış faturasındaaçıkça gösterilmiş veya alış fiyatı içinde gizlenmiş olabileceğigibi, ödemelerdeki gecikme nedeniyle sonradan da doğabilir.Alış faturasında açıkça gösterilen veya alış fiyatı içindegizlenmiş olan vade farkları maliyete dahildir. Bunlar, malıniktisabı aşamasında kesinleşen maliyet unsurlarıdır.

93



ÖRNEK:

Firma 18.11.2013 tarihinde 50.000,00.-TL + KDV tutarındakimalı 7 gün vadeli almıştır. Malı bedelini vadesindeödeyememesi üzerine satıcı 500,00.-TL+KDV tutarındakivade farkı faturası düzenleyip firmaya göndermiştir.

94



18/11/201X

153 TİCARİ MALLAR HS 50.000191 İND. KATMA DEĞER VERGİSİ HS 9.000

320 SATICILAR HS 59.000 ../…/201X

muhasebe kaydı

153/780 500191 İND. KATMA DEĞER VERGİSİ HS 90

320 SATICILAR HS 590

95

İskontolar ve Primler

Faturada yer alan ıskonto sonrası tutar, malın satın almabedelidir. Alış faturasında tek kalem mal varsa sorun yoktur.Ancak, faturada birden fazla mal yer alıyorsa ve ıskonto tekkalemde gösterilmişse; yapılan iskonto faturadaki mallararasında orantı yoluyla dağıtılmalıdır.

Buna karşılık, daha önce alınmış bir malla ilgili olarak,belirlenen vadeden önce ödemeden dolayı, sonradanyapılan erken ödeme iskontosu maliyet bedelindendüşülmez, gelir yazılır. (26 Seri No.lu KDV Genel Tebliği)



96



muhasebe kaydı

31/12/201X

320 SATICILAR HS 11.800649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR HS 10.000391 HESAPLANAN KDV 1.800

ÖRNEKA firması mal aldığı B firmasına , dönem sonunda yıl içinde fazla mal

aldığı için 10.000.- TL+ KDV tutarında ciro primini satıcı firmayagöndermiştir.

97

Ciro primleri (Bedelsiz Mal Alımı)

Ciro primine karşılık bedelsiz mal gönderilmesi halindeciro primi gelir yazılır, bu tutar aynı zamanda bedelsizalınan malın alış bedeli olarak kaydedilir.

Söz konusu mallar işletme aktifinde bu bedelle gösterilir.



98



muhasebe kaydı

31/12/201X320 TİCARİ BORÇLAR 11,800

649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR HS 10.000391 HESAPLANAN KDV 1.800

ÖRNEK Bir işletme lehine, mal aldığı işletme, dönem sonunda 10.000.- TL tutarında ciro primi dekont etmiş ve karşılığında bedelsiz mal göndermiştir. KDV oranı %18’dir.

99

31/12/201X153 TİCAARİ MALLAR 10.000191 İND.KDV 1,800

320 TİCARİ BORÇLAR 11.800

Yurtdışından Gelen İskontolar, Fiyat Farkları

•Yurtdışından gelen yıl sonu ıskontoları veya fiyat farkları da doğrudan gelir yazılır. Önceleri idarenin görüşü bu tutarlar için KDV’li fatura düzenlenmesi gerektiği yolunda idi

•Ancak son dönemde idare görüşünü değiştirdi. Buna göre fiyat farkına konu malların ithalatı sırasında KDV’sinin gümrüğe ödendiği ve ilgili ayda indirim konusu yapıldığı dolayısıyla fiyat farkları için gümrükte ödenen KDV’nin indirim konusu yapılamayacağı ve credit note düzenlendiği dönemde düzeltilmesi gerektiği açıklandı. Kesinleşen görüşe göre düzeltme işlemi beyanname üzerinde yer alan ilave edilecek KDV kısmında yapılacaktır.



100



İşletmeden Çekilen Emtia

Teşebbüs sahibinin eşinin çocuklarının işletmedençektikleri paralar veya aynen aldıkları sair değerler giderkaydedilmez, Bunlar tarafından alınan veya çekileniktisadi kıymetlerin emsal bedeli değerlenir. (GVKmad.41)

101



Ayın Ücret Olarak Ödenen Emtia

Hizmet karşılığı olarak verilen ayınlar, verildiği gün ve yerdekiperakende fiyatlar ile değerlenir. Ayni değerin verildiği gün veyerde, bu tür satışlar için uygulanan birden fazla fiyat varsa,bunların ortalaması esas alınır. (GVK mad 63)

102



Katma Değer Vergisi Yönünden EmsalBedelle Değerleme

Bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler ile bedelinmal, menfaat, hizmet gibi paradan başka değerler olmasıhalinde, matrahın emsal bedeli veya emsal ücreti dir.

Ayrıca, bedel belli olmakla birlikte, emsallerine göre açıkşekilde düşükse ve bu düşüklük mükellef tarafından haklıbir sebeple izah edilmezse, söz konusu düşük bedel yerineemsal bedeli veya emsal ücreti KDV matrahı olarak dikkatealınır.

103

KDV md.27



Katma Değer Vergisi Yönünden belgesizmal bulundurma

Fiilî yada kaydî envanter sırasında belgesiz malbulundurulduğu veya belgesiz hizmet satın alındığınıntespiti halinde, bu alışlar nedeniyle ziyaa uğratılan katmadeğer vergisi, belgesiz mal bulunduran veya hizmet satınalan mükelleften aranır.

Belgesiz mal bulundurdukları veya hizmet satınaldıkları tespit edilen mükelleflere, bu mal ve hizmetlereait alış belgelerinin ibrazı için tespit tarihinden itibaren10 günlük bir süre verilir. Bu süre içinde alış belgelerininibraz edilememesi halinde, belgesi ibraz edilemeyen malve hizmetlerin tespit tarihindeki emsal bedeli üzerindenhesaplanan katma değer vergisi, alışlarınıbelgeleyemeyen mükellef adına re'sen tarhedilir. Butarhiyata vergi ziyaı cezası uygulanır. (KDV kanunu 9)

104



Konsinye Mallar

Konsinye mal, bir işletmenin satılması amacı ile başkaişletmeye gönderdiği maldır. Bu gönderilen mal herhangisatış işlemi içermez. Dolayısıyla konsinye olarak gönderilenmal gönderen işletmenin aktifinde kayıtlı olmakla beraber,fiili stoklan içinde yer almaz.

Konsinye mal veren işletmeler bu malları stoklarhesabının detayında izler. Bu mallar envanter vedeğerlemede bu işletmenin stokları arasında gösterilir.Konsinye mal kabul eden işletmeler ise konsinye malgelmesi ile herhangi bir işlem yapmayacaklardır. Durumunazım hesaplarda takip edebilirler.

105



muhasebe kaydı

../…./201X

153 TİCARİ MALLAR HS 10.000153.09 Konsinye Gönderilen Mallar

153 TİCARİ MALLAR HS 10.000153.01 Stoklardaki Mallar

ÖRNEKA firması 10.000,00 .- TL + KDV tutarındaki malı B firmasına

konsinye olarak göndermiştir.

106



Her türlü malda oluşan kuruma, dökülme, bozulma gibi sebeplerle oluşan eskime veya ağırlık kaybı.

Asıl fire: Bir ürünün kendi doğasından kaynaklanıyorsa,

Arızi fire: Rastlantı sonucu ortaya çıkıyorsa,

FİRE

107



Fire Oranlarının Tespiti ve Geçerli Oranlara Uygunluğu

İşletmenin gerek üretim ve gerekse ticari fire oranlarının tespitinin yapılması gerekir. Bu oranlar üretimde ve ticarette (kaydi-fiili miktar dengeleri kontrol edilmek suretiyle) tespit edilir. •Fiili fire oranları şirketteki imalatın yapısına, benzer sektörlerdeki nispetlere, kapasite raporundaki prensiplere ve varsa Sanayi ve Ticaret odası kriterlerine uygun olmalı, (varsa) mevcut resmi fire oranlarını aşmamalıdır. Aksi halde uygulanan firelerin iktisadi ticari ve teknik icaplara uygun olduğunun izahı gerekebilir. •Makul oranlardaki fireler dönem sonuç hesaplarında gider veya maliyet olarak dikkate alınabilir. Zaten bir çok üretim programı fireler dahil muhasebeleştirme yapmakla birlikte farklar olabilmektedir.

108

DURAN VARLIKLAR

Satın alınan ATİK maliyet bedeli ile değerlenir.

Satın alınan ATIK maliyetine ilave edilecek giderler.

Satın alma bedeli,

Makine tesisatta gümrük vergileri, nakliye ve montaj giderleri,

Mevcut bir binanın satın alınarak yıkılmasından ve arsanın tesviyesindenoluşan giderler.

İmal ve inşa edilen iktisadi kıymetlerde, imal ve inĢa bedelleri toplamından oluşur.

Yatırımın finansmanında kullanılan kredi faizleri ile yurt dıĢından döviz kredisi ile sabit kıymet ithali nedeniyle oluĢan kur farları aktifleĢtirildikleri dönemde maliyete intikal ettirilmesi gerekir. sonraki dönemlerde maliyete veya giderleştirilmesi serbesttir.

VUK md. 269-273

Maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferribilumum giderlerin toplamını ifade eder.

109

Giriş

DURAN VARLIKLAR

Maliyet bedeline eklenmesi ihtiyari

giderler.

Satın alınmaları sırasında ödenen

Noter,

Mahkeme,

Kıymet takdiri,

Komisyon ve Tellaliye,

Emlak alım ve taşıt alım vergileri.

ÖTV

Binek otomobil alımında ödenen KDV

110

Giriş

DURAN VARLIKLAR

Maliyet bedelini artıran giderler

İktisadi kıymetin ömrünü uzatan harcamalar,Normal iktisadi ömründe, fonksiyonlarını değiştiren harcamalar.

Normal bakım, tamir ve temizleme giderleri maliyete eklenmeyerek doğrudan gider yazılır. 111

Giriş

DURAN VARLIKLAR

Amortismanlar

İşletmede bir yıldan fazla kullanılan,

Yıpranmaya aĢınmaya veya kıymetten düĢmeye maruz bulunan,

Envantere dahil olan ve iĢletmede kullanılan,

Değeri belli tutarı aĢan (2013-2014 yılı 800 TL)

Gayrimenkuller, maden ocakları, petrol kuyuları, makine ve tesisat, gemiler, diğer taşıt araçları, alet, edevat, mefruşat, demirbaş, sinema ve benzeri sabit kıymetlerle patent, telif, ihtira, imtiyaz, gayrimaddi haklar amortisman konusuna girmektedir.

Boş arazi ve arsalar amortismana tabi değildir.

VUK md. 313-314

112

Giriş

DURAN VARLIKLAR

İktisadi kıymetin ömrünü

uzatıcı giderler,

aktifleştirildikleri yıldan

itibaren bağımsız olarak.

Fonksiyon artırıcı giderler,

asıl İktisadi kıymetin kalan

itfa süresi içerisinde eşit

tutarlarda itfa edilirler.

113

Giriş

Ġktisadi ve teknik bütünlük

İktisadi bütünlük, iktisadi kıymetlerin bir arada kullanılmasının daha rasyonel, istenen amacı gerçekleştirmede daha etkili, kayıpların daha az olmasını ifade eder.

Teknik bütünlük, iktisadi kıymetlerin bir amacı gerçekleştirmede bir arada kullanılmalarının zorunlu olmasını belirler. 114

Giriş

Amortisman ayırma yöntemleri

Normal amortisman

01/01/2004 tarihinden itibaren

Faydalı ömür dikkate alınacak

(VUK G.tebliğ 333,339,365,

389)

Bu tarihten önce aktife giren

iktisadi kıymetler aktife

alındıkları yıldaki hükümlere

göre amortisman ayrılmaya

devam olunur. (Geçici md. 18)

VUK md. 3155024 S.K.

115

Giriş


Azalan bakiyeler usulü amortisman % 50 yi geçmemek üzere normal amortisman oranının iki katıdır.

Bilanço usulü defter tutan mükellefler uygulayabilirler.

VUK MÜKERRER 315. MD.

116

Azalan Bakiyeler Yöntemine

Göre Amortisman Hesaplaması

AĢağıdaki gibi olacaktır.

117

Giriş


Fevkalade amortisman

Doğal afetler, yeni icatlar veya cebri çalışmaya maruz tutulmadan dolayı kullanılamaz hale gelen ve mükellefin ilgili bakanlıkların görüşü alınarak uygulanır.Maliye Bakanlığınca her işletme için ayrı nispetler uygulanır.

VUK 317. MD.

118

Amortismanın herhangi bir yıl yapılmamasından veya

ilk uygulanan orandan daha düĢük bir oran

uygulanmasından dolayı amortisman süresi

uzamaz.

Amortisman ayırma hakkı o yıl için kullanılır.

Kullanılmaması halinde sonraki yıla devretmez. O yıl

için amortisman hakkından vazgeçilmiş sayılır.

Amortisman yönteminde normal amortisman

uygulamasından azalan bakiyeler usulüne geçiĢ

mümkün değildir. Ancak azalan bakiyeler usulünden

normal usule dönmek mümkündür. Yöntem değişikliği

amortisman süresini uzatmaz.

Amortismana tabi tutulan iktisadi kıymetler ve

bunların amortismanları envanter defterinin ayrı bir

yerinde, özel bir amortisman defterinde veya

amortisman listelerinde gösterilmek zorundadır.

Amortisman ayırmada özellikli

durumlar

119

• Alındıktan sonra montajı gereken iktisadi kıymetlerde, montaj işlemi tamamlandıktan sonra iktisadi kıymetin kendisinden bekleneni yerine getirebilir, (kullanılabilir) duruma geldikten sonra amortisman uygulanabilir.

• İşletmede imal ya da inşa edilen iktisadi kıymetlerde de, imal ya da inşa tamamlandıktan, kendisinden beklenen yerine getirebilir, (kullanılabilir) duruma geldikten sonra amortisman uygulanabilir. Burada söz konusu iktisadi kıymetler inşaat, imalat hesaplarından çıkarılarak sabit kıymet hesabına aktarılmış olmalıdır.

• Tarım tesislerinde, tesislerin ürün vermesi beklenmez, tesislerin tamamlanması yeterli sayılmalıdır.

Amortisman ayırmada özellikli

durumlar

120

Giriş

Kıst Dönem Amortismanı

- Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariçolmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılması zorunlu olup, amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer ise, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilmelidir.

121

Giriş

YENĠLEME FONU

Yenileme fonu ayırabilmek için bilanço hesabı esasına göre defter tutmak gerekir.Satılan iktisadi kıymetin yenilenmesinin zaruri olması veya işletmeyi yönetenlerce karar verilip teşebbüse geçilmiş bulunulmalıdır.Satın alınacak iktisadi kıymetin daha önce satılan kıymetle aynı nitelikte olması gerekir.Satılan ve yenilenecek olan iktisadi kıymet Amortismana Tabi iktisadi kıymet olmalıdır.

Boş arazi ve arsalar amortismana tabi olduğundan satışından doğan kar yenileme fonuna alınmaz.

VUK 328. MD.

122

Yenileme Fonunda kullanım süresi

Süre ile ilgili birinci görüş:Amortismana tabi iktisadi kıymetin satışından

elde elde edilen karın yenileme giderlerini karşılamak üzere pasifte geçici bir hesapta azami üç yıl sure ile tutulabileceği kesin hüküm olduğundan, yıl deyimi dönem kabul edilmekte, yenileme fonuna alınıldığı yılı başlangıç yılı sayılmaktadır.

Süre ile ilgili ikinci görüş:Danıştay tarafından benimsenen ikinci görüş

karın satışın yapıldığı yılı izleyen üçüncü yılın vergi matrahına dahil edileceği yönündedir.

Satış karından oluşan fonun döviz veya mevduat hesaplarında tutulması sonucu elde edilen kur veya faiz geliri fona eklenmez

123

Giriş

ÖRNEK

* Makine Satışı

-----------------------------10.10.201X -----------------------------100 Kasa 11.800257 Birikmiş Amortismanlar 2.000

253 Makine ve Teçhizat 5.000391 Hesaplanan KDV 1.800679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar 7.000

----------------------------------- / ------------------------------------

*Satış Karının Yenileme Fonuna Devri----------------------------- 31/12/201X----------------------------679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar 7.000

549 Özel Fonlar 7.000549 … Yenileme Fonu

---------------------------------------------- / -------------------------

124

ÖRNEK

* Yeni Makinenin amortismanı

---------------------------------------/----------------------------------549 ÖZEL FONLAR 1.400

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN 1.400--------------------------------------/----------------------------------

* Yeni Makinenin alım kaydı

---------------------------------------/----------------------------------253 MAKİNE TESİS VE CİHAZLAR 7.000

102 BANKALAR 7.000--------------------------------------/----------------------------------

125

ÖZEL MALĠYET BEDELĠ

Kiralanan gayrimenkullerle ilgili olarak işletmeler tarafından yapılan değer artırıcı veya gayrimenkulü genişletici nitelikteki giderlerden kira süresi sonunda kiralayanda bırakılacak olan kıymetler özel maliyet adını almaktadır. Bu tür harcamalar doğrudan gider yazılmayıp aktifleştirilir. Özel maliyetler, maliyet bedeli ile değerlenir.

Özel maliyetler kira süresine göre eşit yüzdelerle amortismana tabi tutulur. Kira süresinin belirsiz olması durumunda amortisman beş yıllık süre esas alınarak hesaplanacaktır. Özel maliyet bedellerinin itfasında kıst amortisman uygulaması yapılmayacak ve azalan bakiyeler usulü kullanılmayacaktır. Özel maliyetin bir bedel karşılığında devredilmesi durumunda iktisadi kıymet satısı gibi işlem yapılacaktır.

126

Giriş

FĠNANSAL KĠRALAMA

Kullanılacak Hesaplar:

260 Haklar İmtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi bir bedel ödenerek elde edilen bazı hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin işletmeye belirli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yapılan harcamaları kapsar.

127

Giriş

FĠNANSAL KĠRALAMA


301 Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar: Finansal Kiralama sözleşmesi kapsamında yapılacak ödemelerin bir yılı aşmayan(Anapara+Faiz) kısmı bu hesaba alacak kaydedilir.(Cari Yıl)

401 Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar: Finansal Kiralama sözleşmesi kapsamında yapılacak ödemelerin bir yılı aşan kısmı(Anapara+Faiz) bu hesaba alacak kaydedilir. (Anapara+Faiz Genel toplamından Cari Yıla ilişkin Anapara+Faiz tutarı çıkartılarak bulunur.)

128

Giriş

FĠNANSAL KĠRALAMA


302 Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri (-): Finansal Kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan borçlar ile kiralanan varlığa ilişkin kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark bu hesaba borç kaydedilir. (Kiralamanın yapıldığı yıla ilişkin faiz tutarı)

402 Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri (-): Finansal Kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan ve vadesi bir yılı aşan borçlar ile kiralanan varlığa ilişkin kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark bu hesaba borç kaydedilir. (Kiralamaya ilişkin toplam faiz tutarından cari yıla ilişkin faiz tutarı(302) çıkartılarak bulunur.)

129

Giriş

YILLARA YAYGIN ĠNġAAT VE

ONARIM ĠġLERĠ

Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar iĢin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, o yıl beyannamesinde gösterilir.

İnşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesinkabul usulüne tabi olan hallerde geçicikabulün yapıldığını gösteren tutanağınidarece onaylandığı tarih; diğer hallerdeişin fiilen tamamlandığı veya fiilenbırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabuledilir.

130


ONARIM ĠġLERĠ

MÜġTEREK GĠDERLERĠN DAĞITIMI

Yıl içinde birden fazla

inĢaat ve onarma iĢinin

birlikte yapılması halinde,

her yıla ait müĢterek genel

giderler bu iĢlere ait

harcamaların birbirine olan

nispeti dahilinde;

131

ÖRNEK

Yıllara Yaygın Taah.ĠĢi Harcama Tutarı Dağıtım Oranı Gider Payı

A Taahhüt İşi 150.000. % 25 30.000.-

B Taahhüt İşi 200.000. % 33,3 40.000.-

C Taahhüt İşi 250.000. % 41,7 50.000.-

----------- ------------- --------------

600.000.- %100 120.000.-

E. Mühendislik Mümessillik A.Ş. 2013 yılında

üç inĢaat ve taahhüt iĢi için 120.000.TL

tutarında genel gider yapmış ve bu işlerle ilgili

olarak aşağıdaki harcamaları gerçekleştirmiştir.

132


ONARIM ĠġLERĠ

Yıl içinde tek veya birden fazla

inĢaat ve onarma iĢinin bu

madde Ģümulüne girmeyen

iĢlerle birlikte yapılması halinde,

her yıla ait müĢterek genel

giderler, bu iĢlere ait harcamalar

ile diğer iĢlere ait satıĢ ve hasılat

tutarlarının birbirine olan nispeti

dahilinde;

133

Giriş

ÖRNEK

E. Mühendislik Mümessillik A.Ş. 201X

yılında üç inşaat ve taahhüt faaliyeti

üzerinde çalışmış, bu işlerin yanında bir de

Otomotiv işinde faaliyet

göstermiştir.Bunların hepsi için yapılan

ortak genel giderler 140.000.- TL’dir. A

taahhüt işinden 150.000.- TL, B taahhüt

işinden 200.000.- TL, C taahhüt işinden

250.000.- TL istihkak tahsil etmiştir.

Otomotiv işinden dolayı ise 100.000.-TL

hasılat elde etmiştir. Bu verilere göre

müşterek genel giderler aşağıdaki şekilde

dağıtılacaktır.

134

ÖRNEK

Yıllara Yaygın Taah.ĠĢi Ġstihkak Hasılat Oranı Gider Payı Hasılat Tutarı

A Taahhüt İşi 150.000.- % 21,4 30.000.-

B Taahhüt İşi 200.000.- % 28,5 40.000.-

C Taahhüt İşi 250.000.- % 35,7 50.000.-

Otomotiv İşi 100.000.- % 14,4 20.000.-

-------------- ----------- ---------------

700.000. %100 140.000.-

135


ONARIM ĠġLERĠ

Amortismanların Dağıtımı:

Birden fazla inşaat ve onarma işlerinde

veya bu işlerle sair işlerde müĢtereken

kullanılan tesisat, makine ve ulaĢtırma

vasıtalarının amortismanları, bunların her

işte kullanıldıkları gün sayısına göre

dağıtılır.

136

Gider Tahakkukları

Kira, sigorta primi vb. gibi gelecek aylara yada yıllara ilişkin

olarak şimdiden peşin olarak ödenen giderlerin dönemsellik ilkesi gereğince cari yıla ait olan kısmının tespit edilerek geri kalan kısmının giderler arasından çıkarılması (yada aktifleştirilmiş ödemenin cari yıla isabet eden kısmının giderlere atılması) gerekmektedir.

Örnek :01/12/201X Tarihinde iki yıllığına kiralanmış iş yeri için aylığı 1.000.- TL olarak iki yıllık kira peşin olarak ödenmiştir.

--------------------------------01/12/201X---------------------------------------770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 1.000.-180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 12.000.-280 GELECEK YILARAAİT GİDERLER 11.000.-

102 BANKA 24.000.------------------------------------------------------------------------------------------

137

Gider Tahakkukları

Elektrik, Su, Telefon Vb. Giderleri

Genellikle dönem sonundan sonra gelen elektrik, su, telefon vb. gibi faturaları dolayısıyla kapatılan döneme isabet eden giderler için tahakkuk yapılması gerekir.

Söz konusu tahakkuk hesaplamalarının isabetli olması için sayaçların dönem sonu itibariyle okunması, önceki dönemlere göre tahmin yapılması uygundur. Yapılan tahakkuklar kurumlar vergisi beyannamesi verilme tarihine kadar gerçekleşme durumuna göre gerekirse düzeltilmelidir.

138

Gider Tahakkukları

Faiz, Vade Farkı vb. Giderler:

İşletmelerin kullanmış olduğu yabancı kaynaklar dolayısıyla doğan faiz, vade farkı gibi giderlerden kapatılan döneme isabet eden kısımların tahakkuk ettirilerek gider yazılması gerekmektedir.

Söz konusu giderlerin karşı işletmeler tarafından sözleşme gereği kapanış tarihi itibariyle hesaplanmaması ve bunlar için faturalama yapılmaması, dönem sonu itibariyle tahakkuk etmiş bu finansman giderlerinin gider yazılmasına engel değildir.

139

Giriş

VERGİ MATRAHININ TESPİTİ

690 DÖNEM TİCARİ KAR VEYA ZARARI +(-) XXXX

Matraha İlave Edilecek Unsurlar(KKEG vb.) + XXX

Matrahtan İndirilecek Unsurlar (-) XXX

MALİ KAR VEYA ZARARVUK md. 186



140

TİCARİ KÂRDAN MALİ KÂRA GEÇİŞ



141

K.K.E

Kanunen Kabul Edilmeyen Gider (K.K.E.G.) Kavramı

İşletmelerin faaliyetiyle ilgili olduğu veya doğrudanişletme tarafından çeşitli nedenlerle yapıldığı haldevergi mevzuatı gereğince vergi matrahınıntespitinde, matrahtan indirim konu yapılamasınaizin verilmeyen giderlerdir.Örneğin işletmeye ait vergi borcunun geç ödenmesi

nedeniyle oluşan gecikme faizi gideri işletmefaaliyeti ile ilgili olduğu halde 6183 sayılı Kanunuyarınca K.K.E.G.’dir. İşletme tarafından yapılan bazıbağışlar da, bağış yapmak işletme tüzel kişiliğininbir tasarrufu olduğu halde K.K.E.G.’dir.

K.K.E.G.G.V.K. Md. 41K.V.K. Md. 11



142

K.K.E

Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

Kanunen Kabul Edilmeyen Gider (K.K.E.G.) Kavramı

Bu giderlerin işletmenin faaliyet konusu ile ilgisi olmayan ve işletme tüzel kişiliğinin kararı olmayan bir takım harcamalarla karıştırılmaması gerekir. Örneğin işletme sahibinin işletmedeçalışmayan eşinin arabasının giderleri K.K.E.G.değildir. O harcama esasen işletme sahibininişletmeden çektiği değerdir. K.K.E.G. değil,işletme sahibinin cari hesabına yazmakgerekir.




143

K.K.E


Gelir Vergisinde kanunen kabul edilmeyen giderler 41. Maddede sayılmıştır. Bunlar;1. Teşebbüs sahibi ile eşinin ve çocuklarının işletmeden çektikleri paralar veya aynen aldıkları sair değerler (Aynen alınan değerler emsal bedeli ile değerlenerek teşebbüs sahibinin çektiklerine ilave olunur.)2. Teşebbüs sahibinin kendisine, eşine, küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar, ücretler, ikramiyeler, komisyonlar ve tazminatlar;3. Teşebbüs sahibinin işletmeye koyduğu sermaye için yürütülecek faizler;




144

K.K.E


4. Teşebbüs sahibinin, eşinin ve küçük çocuklarının işletmede cari hesap veya diğer şekillerdeki alacakları üzerinden yürütülecek faizler;5. Teşebbüs sahibinin, ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit edilen bedel veya fiyatlar üzerinden mal veya hizmet alım ya da satımında bulunması halinde, emsallere uygun bedel veya fiyatlar ile teşebbüs sahibince uygulanmış bedel veya fiyat arasındaki işletme aleyhine oluşan farklar işletmeden çekilmiş sayılır.




145

K.K.E


6. Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile teşebbüs sahibinin suçlarından doğan tazminatlar (Akitlerde ceza şartı olarak derpiş edilen tazminatlar, cezai mahiyette tazminat sayılmaz.)7. Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin tamamı




146

K.K.E

Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler8. Kiralama yoluyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi motorlu deniz, uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ile amortismanları;

9. Kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10'unu aşmamak üzere Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan kısmı.




147

K.K.E


10. Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddî ve manevî zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri. K.K.E.G.

G.V.K. Md. 41K.V.K. Md. 11



148

K.K.E

Kurumlar Vergisinde Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

Gelir Vergisi Kanunu Md. 41 Kurumlar Vergisi mükellefleri için de geçerlidir. Kurumlar Vergisi mükellefleri yukarıda sayılanlara ilave olarak; aşağıdaki giderleri de matrahtan indirim konusu yapamazlar:

1. Öz sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faizler.2. Örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri giderler.3. Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançlar.




149

K.K.E


4. Her ne şekilde ve ne isimle olursa olsun ayrılan yedek akçeler (Türk Ticaret Kanununa, kurumların kuruluş kanunlarına, tüzüklerine, ana statülerine veya sözleşmelerine göre safî kazançlardan ayırdıkları tüm yedek akçeler ile Bankacılık Kanununa göre bankaların ayırdıkları genel karşılıklar dahil).

5. Kanunlarla veya kanunların verdiği yetkiye dayanılarak tespit edilen hadler saklı kalmak kaydıyla, menkul kıymetlerin itibarî değerlerinin altında ihracından doğan zararlar ile bu menkul kıymetlere ilişkin olarak ödenen komisyonlar ve benzeri her türlü giderler.




150

K.K.E


6. Sözleşmelerde ceza şartı olarak konulan tazminatlar hariç olmak üzere kurumun kendisinin, ortaklarının, yöneticilerinin ve çalışanlarının suçlarından doğan maddî ve manevî zarar tazminat giderleri.

Yukarıdaki maddelere ek olarak Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/3 maddesi uyarınca, kurumların kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlarına ilişkin giderlerinin veya istisna kapsamındaki faaliyetlerinden doğan zararlarının, istisna dışı kurum kazancından indirilmesi kabul edilmez. Bu kuralın tek istisnası iştirak hisseleri alımıyla ilgili finansman giderleridir.




151

K.K.E

Diğer Kanunlarda bulunan Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarında belirtilmediği

halde başka kanunlarda gelir ve kurumlar vergisi matrahından düşülmesi yasaklanan giderler aşağıdadır.

1-5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 88. maddesi gereğince, fiilen ödenmeyen SGK primleri

2-Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 14 maddesi gereğince Binek otomobillere ve motosikletlere ilişkin olarak ödenen MTV

K.K.E.G.DİĞER KANUNLARDAN KAYNAKLANAN



152

K.K.E



- SSK Primlerinin Gider Kaydı----------------- 30/11/201X-----------------------------770 Genel Yönetim Giderleri 5.000

335 Personele Borçlar 3.000360 Ödenecek Vergi ve Fonlar 500361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri 1.500

------------------------ / ------------------------------------- Ödenmeyen SSK Primlerinin Kaydı------------------- 31/12/201X ---------------------------361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri 1.500

368 Va.Geç. Ert. veya Tak.Vergi ve Diğ.Yük. 1.500950 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler 1.500

951 Kan. Kabul Edilmeyen Gider Karşılığı 1.500------------------------ / ------------------------------------

153

K.K.E


3- 6802 Sayılı Gider Vergileri Kanunu’nun 39.

maddesinde düzenlenen Özel İletişim Vergisi

4-6111 sayılı Kanunun çeşitli hükümlerine göre vergi matrahından indirimi kabul edilmeyen giderler;- 6111/7-7 hükmüne göre; vergi artırımı sonucu ödenen katma değer vergisi, gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınamaz.

K.K.E.G.DİĞER KANUNLARDAN KAYNAKLANAN



154

K.K.E


- 6111/8 vergi artırımı sonucu ödenen gelir (stopaj)

vergisi, mükelleflerin gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınamaz.- 6111/9-2 matrah artımı uygulaması nedeniyle hesaplanarak ödenen vergiler, gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez, indirim, mahsup ve iade konusu yapılmaz. - Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede bulunmayan kasa ve ortaklardan alacaklar mevcudu için ödenen vergiler, gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmez.

K.K.E.G.DİĞER

KANUNLARDAN KAYNAKLANAN



155

ZARAR OLSA DAHİ İNDİRİLECEK İSTİSNA

VE İNDİRİMLER



156

İştirak Kazançları

İŞTİRAK KAZANÇLARI

İSTİSNASI

K.V.K. Md. 5/1-a

Bu istisna ile mükerrer vergilemeninönlenmesi amaçlanmaktadır. İstisnayakonu kazanç, esas itibarıyla kazancınelde edildiği ilk kurumda kurumlarvergisine tabi tutulduğundan, kazancınkâr dağıtımı yoluyla intikali sağlanandiğer kurumlarda da kurumlar vergisinetabi tutulmasının önüne geçilmekistenmiştir.



157

İstisnaya Tabi İştirak Kazançları


İSTİSNASI

K.V.K. Md. 5/1-a

Kurumların;1) Tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun sermayesine katılımlarından elde ettikleri kazançlar,2) Tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun kârına katılma imkanı veren kurucu senetleri ile diğer intifa senetlerinden elde ettikleri kâr payları,3) Tam mükellefiyete tabi girişim sermayesi yatırım fonu katılma payları ile girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde ettikleri kâr payları.Ancak, diğer fon ve yatırım ortaklıklarının katılma payları ve hisse senetlerinden elde edilen kâr payları bu istisnadan yararlanamaz.



158

İstisnaya Tabi İştirak Kazançları


İSTİSNASI

K.V.K. Md. 5/1-a

Kurumların başka bir kuruma iştirak etmeleri nedeniyle bu kurumun yönetim kurulunda bulunan temsilcileri vasıtasıyla elde etmiş oldukları kâr payları da iştirak kazancı istisnasından yararlanabilecektir.(GVK 75/3)

Kurumlar vergisi mükelleflerinin iştirak ettikleri tam mükellef kuruma hangi oranda iştirak ettiklerinin ya da ne kadar süreyle iştirak ettiklerinin önemi bulunmamaktadır.



159

Yurt Dışı İştirak Kazançları

YURT DIŞI İŞTİRAK

KAZANÇLARI İSTİSNASI

K.V.K. Md. 5/1-b

Kurumların yurt dışı iştirak kazançlarının Kurumlar Vergisinden istisna olabilmesi için aşağıda sayılan koşulların birlikte sağlanması gerekir.

1-İştirak edilen kurumun anonim veya limitedşirket niteliğinde bir kurum olması,

2-İştirak edilen kurumun kanuni ve iş merkezinin Türkiye’de bulunmaması,İştirak payını elinde tutan kurumun, yurt dışı iştirakin ödenmiş sermayesinin en az %10’una sahip olması,

./..



160




K.V.K. Md. 5/1-b

3-İştirak kazancının elde edildiği tarih itibarıyla, iştirak payının kesintisiz olarak en az bir yıl süre ile elde tutulması,

4-İştirak kazancının üzerinde iştirak edilen kurumun faaliyette bulunduğu ülke vergi kanunları uyarınca en az %15 oranında vergi yükü bulunması,

./..



161




K.V.K. Md. 5/1-b

5-iştirak edilen yabancı kurumun esas faaliyet konusunun finansman temini veya sigorta hizmetlerinin sunulması ya da menkul kıymet yatırımı olması durumunda, en az % 20 vergi yükü taşıması,

6-İştirak kazancının, elde edildiği hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmesi



162

Vergi Yükü Hesaplaması



K.V.K. Md. 5/1-b

AÇIKLAMA TUTAR

1TİCARİ KAZANÇ 100,00

2KKEG 20,00

3MALİ KAR (1+2) 120,00

4GEÇMİŞ YIL ZARARI - 40,00

5 İSİTİSNA KAZANÇ - 50,00

6KV MATRAHI (3-4-5) 30,00

7VERGİ % 15 (6 X %15) 4,50

8 İSTİSNA KAZANÇ STOPAJI % 5 (5 X %5) 2,50

9DAĞITILABİLİR KAR (1-4-7-8) 53,00

10KAR ÜZERİNDEN GV STOPAJI % 5 (9 X %5) 2,65

11VERGİ YÜKÜ (7+8+10) 9,65

12VERGİ YÜKÜ ORANI (11/(1-4)) 16,1%163

Yurt dışındaki inşaat işlerinin yapılabilmesi için ilgili ülke mevzuatına göre ayrı bir şirket

kurulmasının zorunlu olduğu durumlarda istisna uygulaması



K.V.K. Md. 5/1-b

Yurt dışındaki inşaat, onarım, montaj işleri veteknik hizmetlerin yapılabilmesi için ilgili ülkemevzuatına göre ayrı bir şirket kurulmasınınzorunlu olduğu durumlarda, söz konusuşirketlere iştirak edilmesinden elde edilenkazançlara, herhangi bir şart aranmaksızınyurt dışı iştirak kazançları istisnasıuygulanacaktır.



164

Tam Mükellef Kurumların Y.D. İştirak Hissesi Satış Kazancı


HİSSESİ SATIŞ KAZANCI

K.V.K. Md. 5/1-C

Bu istisna ana faaliyet konusu yurt dışında bulunan şirketlere iştirak etmek olan Kurumlara tanınmıştır.Düzenlemeye göre, istisna uygulamasına konu kazancın istisna olabilmesi için;Kazancı elde edecek Kurumun;- Tam mükellef A.Ş. olması,- Aktif toplamının -en az bir yıldır- %75 veya daha

fazlasının tam mükellef olmayan anonim veya limitedşirket niteliğindeki şirketlerin her birinin sermayesine en az %10 oranında iştirakten oluşması,

- Satışa konu iştirak hissesinin en az 2 tam yıl süreyle aktiflerinde bulunması gerekir.



165

Emisyon Primi İstisnası

EMİSYON PRİMİ

K.V.K. Md. 5/1-ç

Bu istisna ile Anonim Şirketlerin gerek kuruluşlarında gerekse sermayelerini artırdıkları sırada çıkardıkları payların, itibari değerin üzerinde bir bedelle elden çıkarılması halinde oluşan kazançları kurumlar vergisinden istisna edilmektedir.Doğal olarak payların itibari değerin altında elden çıkarılmasından kaynaklanan zararlar K.K.E.G. niteliğindedir.İstisna, anonim şirketlerin portföylerinde bulunan başka şirketlere ait hisse senetlerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazançları kapsamamaktadır.



166

Yatırım Fonu ve Ortaklıklarının Portföy İşletmeciliği Kazanç İstisnası

Y. Fonu ve Ort. Portföy İşl. Kazancı

K.V.K. Md. 5/1-d

Bu istisna ile aşağıda sayılan fon ve ortaklıkların kazançlarını K.V’den istisna etmiştir. Bunlar;

1-Menkul kıymetler yatırım fonları veya ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları,

2-Portföyü Türkiye’de kurulu borsalarda işlem gören altın ve kıymetli madenlere dayalı yatırım fonları veya ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları,

3-Girişim sermayesi yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları,

./..



167

Yatırım Fonu ve Ortaklıklarının Portföy İşletmeciliği Kazanç İstisnası

Y. Fonu ve Ort. Portföy İşl. Kazancı

K.V.K. Md. 5/1-d

4-Gayrimenkul yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları,

5-Emeklilik yatırım fonlarının kazançları,Konut finansmanı fonları ile varlık finansmanı fonlarının kazançları

İstisna uygulaması bakımından bu fon veya ortaklıkların Türkiye’de kurulmuş olmaları şarttır.

Bu istisna, anılan fon ve ortaklıkların söz konusu kazançları üzerinden kesinti yoluyla vergi alınmasına engel teşkil etmemektedir.



168

Taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan hakları

satış kazancı istisnası

Taşınmaz İştirak His.Vb. Satış Kazancı

K.V.K. Md. 5/1-e

Bu istisnadan tüm tam ve dar mükellefler yararlanabilir.

İstisna uygulamasından yararlanılabilecek iktisadi kıymetler şunlardır: 1- Taşınmazlar2-Yurt iç veya yurt dışında bulunan Şirketlere ait iştirak hisseleri, kurucu senetleri veya intifa senetleri ile 3-Rüçhan hakları



169

İstisnadan Yararlanma Şartları ve Oranı

Taşınmaz İştirak His. vb. Satış Kazancı

K.V.K. Md. 5/1-e

1- İki tam yıl süre ile aktifte bulundurulma,

2-Satış kazancının 5 yıl süreyle fon hesabında tutulması,

3-Menkul kıymet veya taşınmaz ticareti ile uğraşılmaması, İstisna satış kazancının tamamına değil % 75’lik kısmına uygulanır.

Kazancın tamamı gelir tablosuna alınarak ticari karda beyan edilir. K.V. Beyannamesinde % 75’lik kısmı matrahtan indirilir. Takip eden yıl özel fon hesabına alınarak 5 yıl burada tutulması gerekir.



170

Banka veya TMSF’ye Borçlu Durumda Olan Kurumların Taş. Ve İşt. His. İle Kur. Sen. İnt.

Sen. R. Hakl. Satış Kazancı

Banka ve TMSF’yeborçlu Olanların Taşınmaz İştirak His. vb. Satış Kazancı

K.V.K. Md. 5/1-f

Bankalara borçları nedeniyle kanuni takibe alınmış veya TMS Fonuna borçlu durumda olan kurumlar ile bunların kefillerinin ve ipotek verenlerin sahip oldukları taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının, bu borçlara karşılık bankalara veya bu Fona devrinden sağlanan hasılatın bu borçların tasfiyesinde kullanılan kısmına isabet eden kazançların tamamı kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.



171

Yurt Dışı Şube Kazançları


K.V.K. Md. 5/1-g

Kurumların yurt dışında bulunan iş yerleri veya daimi temsilcileri aracılığıyla elde ettikleri kurum kazançları, belli şartlar altında kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. Bu şartlar;

1-Kazancın ilgili ülkede en az %15 oranında gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması,

2- Elde edildiği hesap dönemine ilişkin yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmiş olması,

./..



172



K.V.K. Md. 5/1-g

3-İştirak edilen şirketin ana faaliyet konusunun, finansal kiralama dahil finansman temini, sigorta hizmetlerinin sunulması veya menkul kıymet yatırımı olması durumunda, bu kazançların doğduğu ülke vergi kanunları uyarınca en az Türkiye’de uygulanan kurumlar vergisi oranında (%20) gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması gerekir.



173

Yurt Dışı İnşaat, Onarım, Montaj İşlerinden Sağlanan Kazanç istisnası

Yurt Dışı İnşaat, Onarım, Montaj İşlerinden Sağlanan Kazanç istisnası

K.V.K. Md. 5/1-h

Bu istisna ile yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanarak Türkiye’de genel sonuç hesaplarına aktarılan kazançlar, herhangi bir koşula bağlanmaksızın kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.



174

Eğitim Öğretim ve Rehabilitasyon Merkezleri Kazançları istisnası

Eğitim Öğretim ve Rehabilitasyon

MerkezleriKazançları istisnası

K.V.K. Md. 5/1-ı

Bu istisna,1- 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında yer alan okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okullarının işletilmesinden elde edilen kazançlar ile2- Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara veya kamu yararına çalışan derneklere bağlı rehabilitasyon merkezlerinin işletilmesinden elde edilen kazançlarauygulanacaktır.



175

Eğitim Öğretim ve Rehabilitasyon Merkezleri Kazançları istisnası

Eğitim Öğretim ve Rehabilitasyon


K.V.K. Md. 5/1-ı

Eğitim tesisleri ile rehabilitasyon merkezlerinde yer alan büfe, kantin, kafeterya, kitap satış yeri gibi tesislerin gerek bizzat işletilmesinden gerekse kiraya verilmesinden elde edilen kazançlara istisna uygulanmaz.

Yemek ve konaklama hizmetlerinin okul bünyesinde verildiği ve bu hizmetlere ilişkin bedelin okul ücretine dahil olduğu durumlarda, istisnaya dahil edilir.



176

Eğitim Öğretim ve Rehabilitasyon Merkezleri Kazançları istisnası Diğer

HususlarEğitim Öğretim ve Rehabilitasyon


K.V.K. Md. 5/1-ı

Bu istisna, her okul için faaliyete geçtiği dönemden itibaren beş hesap dönemi süreyle geçerlidir.

Okulun istisna süresi içinde devri halinde devralan kalan süreyle istisnadan yararlanabilir.



177

Serbest Bölgelerde Elde Edilen Kazançlar

Serbest Bölgelerde Elde Edilen Kazanç İstisnası

3218. S.K. Md. Geçici 3

Genel olarak faaliyet ruhsatlarını 6 Şubat 2004 tarihine kadar almış olan mükelleflerin, bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri dolayısıyla elde ettikleri kazançları, faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır.

Bu genel uygulama olup imalat ya da ticaret işletmelerinin tamamı için geçerlidir.



178

Serbest Bölgelerde Elde Edilen Kazançlar

Serbest Bölgelerde Elde Edilen Kazanç İstisnası

3218. S.K. Md. Geçici 3

6 Şubat 2004 tarihinden sonra değişen uygulamaya göre;Serbest bölgelerde imalat faaliyetinde bulunan mükelleflerin bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları, Türkiye’nin Avrupa Birliğine tam üyeliğinin gerçekleştiği tarihi içeren yıllık vergileme döneminin sonuna kadar kurumlar vergisinden istisnadır.Bu istisnadan, bölgede yeni faaliyete geçen mükellefler ile faaliyet ruhsatlarında yer alan sürenin dolmasıyla normal vergileme rejimine tabi olacak mükellefler yararlanacaktır.



179

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununda yer alan istisna

TEKNOPARK Kazançları İstisnası

4691 S.K. Md. Geçici 2

1- Teknoloji Bölgelerdeki Yönetici şirketlerin bu faaliyetleri kapsamında elde ettikleri kazançlar ile 2- Teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren mükelleflerin, münhasıran bu bölgedeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar, faaliyete başlanılan tarihten bağımsız olmak üzere, 31/12/2023 tarihine kadar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.



180

TUGS kayıtlı gemilerin işletilmesinden ve devrinden elde edilecek kazançlara

ilişkin istisna

4490 S.K.Md. 12

Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı gemilerin ve yatların işletilmesinden elde edilen kazançlar, faaliyetin yapanın mükellefiyetine göre G.V. ve K.V.’den istisnadır.Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı gemilerin devrinden elde edilecek kazançlar da gelir ve kurumlar vergisinden istisnadır.Ayrıca, Türkiye’de inşa edilen gemi ve yatlardan anılan Sicile kayıtlı olanların işletilip işletilmediğine bakılmaksızın devrinden elde edilen kazançlar da istisna kapsamında değerlendirilecektir.



181

GEÇMİŞ YIL ZARARLARININ

MAHSUBU



182

GEÇMİŞ YIL ZARARLARI

G.V.K. Md. 88K.V.K. Md. 9

Gelir Vergisi Kanununda Geçmiş Yıl Zararlarının MahsubuGelir vergisi mükellefleri, beyana tabi gelirleriniG.V.K.’nun 2. maddesinde belirtilen yedi farklı kazanç veirat unsurundan elde ederler.Farklı gelir unsurlarından elde ettikleri kazanç veiratlarını yıllık G.V. beyannamesinde toplamak zorundaolan mükellefler öncelikle, gelirin toplanması sonucugelir kaynaklarının bir kısmından meydana gelenzararlarını (80'inci maddede yazılı diğer kazanç veiratlardan doğanlar hariç) diğer kaynakların kazanç veiratlarına mahsup ederler.Bu mahsup neticesinde kapatılmayan zarar kısmı,müteakip yılların gelirinden indirilir.



183



Gelir Vergisi Kanununda Yurt Dışı Geçmiş Yıl Zararlarının Mahsubu

Tam mükellefiyette yurt dışı faaliyetlerdendoğan zararlar da G.V. matrahındanindirilebilir. Bunun için;- Söz konusu kazancın Türkiye’de istisna

kazanç olmaması,- Her yıl faaliyet sonuçlarının ilgili ülke

ülkenin denetime yetkili kuruluşlarıncarapora bağlanması,



184



Kurumlar Vergisi Mükellefleri İçin Geçmiş Yıl Zararlarının Mahsubu

Kurumlar Vergisi mükelleflerinin elde ettiğigelirler, hangi gelir unsurundan kaynaklanırsakaynaklansın tamamı “kurum kazancı” dır.Bu nedenle tamamı ticari kazancın elde edilmeesaslarına göre hesaplanır ve sonunda kurumkârı/zararı ortaya çıkar.



185




Kurumlar cari dönem kazançlarından;- Geçmiş yıllara ait zararlarını,

-Devralınan veya tam bölünme suretiyle bölünen kurumlara ait devralınan zararları,

- Yurt dışı faaliyetlerinden doğan zararları, kurumlar vergisi matrahının tespitinde beyanname üzerinde indirim konusu yapabilirler.



186




Geçmiş yıl zararları;

-Beş yıldan fazla nakledilemez,

-En önceki hesap dönemi zararından başlayarak sırasıyla mahsup edilmesi gerekir,

- Yıl atlanmaksızın, mahsup imkânının doğduğu hesap döneminde yapılması gerekir.



187



Devralınan Veya Bölünen Kurumlara Ait Geçmiş Yıl Zararlarının Mahsubu

Devralınan veya bölünme yoluyla edinilen kurumlardangelen geçmiş yıl zararlarının mahsubunda ilave şartlargetirilmiştir. Bunlar;-Kurumun, devraldıkları kurumların devir tarihi itibariyleöz sermaye tutarını geçmeyen zararları,

-Kurumun tam veya kısmi bölünme yoluyla devraldıklarıbölünen kurumdaki öz sermayesinin devralınan tutarınıgeçmeyen ve devralınan kıymetle orantılı zararları,

Kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusuyapılabilir.



188



6111 Sayılı Kanundan Yararlanarak Matrah Artırımında Bulunan Mükelleflerin Ait

Geçmiş Yıl Zararlarının Mahsubu

6111 sayılı Kanuna göre matrahartırımında bulunan mükellefler, matrahartırımında bulundukları yıllara ait olupindirim konusu yapılamamış geçmiş yılzararlarının yarısını, 2010 ve müteakip yılkarlarından mahsup edemeyeceklerdir.



189



6111 Sayılı Kanundan Yararlanan Mükellefler İçin Örnek

(Y) A.Ş.’nin geçmiş yıllar mali kâr/zararları beyan edildikleri dönemde aşağıdaki gibidir:

Yıllar Mali Kâr / Zarar2007 -200.000 Zarar2008 -500.000 Zarar2009 300.000 Kar2010 600.000 Kar

Mükellef , 2007 ve 2008 yılları için 6111Sayılı Kanun kapsamında matrahartırımında bulunmuştur.



190



6111 Sayılı Kanundan Yararlanan Mükellefler İçin ÖrnekBu durumda geçmiş yıl zararlarının mahsubu aşağıdaki gibi olacaktır.2009 Yılı

Mali Kar 300.0002007 Yılı Zararı (200.000)2008 Yılı Zararından (100.000)Matrah -

Mükellefin 2009 yılında elde ettiği mali kar, 2007 ve2008 yılları mali zararlarından mahsup edilmiş ve sözkonusu yıl için matrah oluşmamıştır. Mahsuptan sonraindirilebilir geçmiş yıl zararları aşağıdaki gibidir.



191




Mükellefin 2010 yılı Kurumlar Vergisi beyannamesindeindirebileceği geçmiş yıl zararı aşağıdaki gibi olacaktır.2008 Yılı

Yıllar İndirilebilir Zarar Kalanı

2007 02008 400.000

2008 Yılı Zararı 500.000

2009 Karından Mahsup Edilen Kısmı (100.000)

Kalan 400.000

6111 S.K. Gereği Mahsubu Yapılamayacak Kısım % 50

(200.000)

2010 Yılı Karından Mahsup Edilebilecek Kısmı

200.000



192




Bu durumda mükellefin 2010 yılı K.V. beyanı aşağıdakigibi olacaktır.2010 Yılı

Mali Kar 600.000

2009 Yılı Zararından (200.000)

Matrah 400.000



193



Yurt Dışı Zararların Mahsubu

-Zarar edilen yurt dışı faaliyet,Türkiye’de Kurumlar Vergisindenistisna bir kazanç olmamalıdır.

-Beş yıldan fazla nakledilmemelidir.

- Yurt dışı faaliyetlerini, ilgili ülkededenetim raporuna bağlamalıdırlar.



194



Yurt Dışı Zararların Mahsubu-Söz konusu denetim kuruluşlarıncahazırlanan rapor ekinde yer alacak vergibeyanları ile bilanço ve gelir tablosunun,yabancı ülkedeki yetkili makamlaraonaylatılması zorunludur.

-Türkiye’de indirim konusu yapılan yurt dışızararın, ilgili ülkede de mahsup edilmesi veyagider yazılması halinde, Türkiye’dekibeyannameye dahil edilecek yurt dışı kazanç,mahsup veya gider yazılmadan önceki tutarolacaktır.



195



Yurt Dışı Zararların Mahsubu

Mükellef Kurumun yurt dışı şubesinde yaptığıfaaliyetten 2009, 2010, 2011 ve 2012yıllarında kar ettiğini 2013 yılında ise zararettiğini varsayalım.Bu zararını 2013 yılı ve müteakip beş yılboyunca Türkiye’deki kazançlarından mahsupedebilmesi için hem 2013 hem de kar ettiği2012, 2011, 2010 ve 2009 yıllarına ait o ülkemevzuatına göre denetim yetkisini haizkuruluşlarca hazırlanan raporla tevsiketmeleri gerekir.



196

KAZANCIN BULUNMASI HALİNDE İNDİRİLECEK

İSTİSNA VE İNDİRİMLER



197



BİREYSEL VE ZORUNLU OLMAYAN SİGORTALARA ÖDENEN PRİMLER

SİGORTA PRİMLERİ

GV.K. Md. 89/1

Bu hüküm sadece Gelir Vergisi mükellefleri için geçerlidir.Beyan edilen gelirin %15'ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortalarına ödenen primlerin %50'si ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri beyan edilecek gelirden indirilebilir.

198



Eğitim Ve Sağlık Harcamaları

EĞİTİM VE SAĞLIK

HARCAMALARI

GV.K. Md. 89/2

Bu hüküm sadece Gelir Vergisi mükellefleri için geçerlidir.Beyan edilen gelirin % 10'unu aşmaması, Türkiye'de yapılması ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamaları beyan edilecek gelirden indirilebilir.

199



RİSTURN İSTİSNASI


K.V.K. Md. 5/1.i

Kooperatiflerde, ortakların yönetim gideri karşılığı olarak ödedikleri tutarlardan harcanmayarak iade edilen kısımlar da kooperatifin türüne bakılmaksızın istisnadan yararlanacaktır.Tüketim, üretim , kredi kooperatifleri ile tarımsal üretici birliklerinde ise ortakları için hesapladıkları risturnlar (bazı koşullar altında) kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.

Tüketim kooperatiflerinde risturn istisnasıTüketim kooperatiflerinde, ortakların kişisel ve ailevi gıda ve giyecek ihtiyaçlarını karşılamak için satın aldıkları malların değerine göre hesaplanan risturnlar.

200





K.V.K. Md. 5/1.i

Üretim kooperatiflerinde risturn istisnasıÜretim kooperatiflerinde, ortakların üreterek kooperatife sattıkları veya kooperatiften üretim faaliyetinde kullanmak üzere satın aldıkları malların değerine göre hesaplanan risturnlar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.Kredi kooperatiflerinde risturn istisnasıKredi kooperatiflerinde, ortakların kullandıkları kredilere göre hesaplanan risturnlar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.Tarımsal üretici birliklerinde risturn istinasıBirliklerin üyeleri ile yaptıkları muameleler hakkında da risturnlara ilişkin hükümler uygulanır

201



ARAŞTIMA – GELİŞTİRME (AR-GE) HARCAMALARI

Ar-Ge Harcamalarının Tanımı

Araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) faaliyeti, bilim ve teknolojiningelişmesini sağlayacak yeni bilgileri elde etmek veya mevcutbilgilerle yeni malzeme, ürün ve araçlar üretmek, yazılım üretimidahil olmak üzere yeni sistem, süreç ve hizmetler oluşturmak veyamevcut olanları geliştirmek amacıyla yapılan düzenli çalışmalarıifade etmektedir.

Ar-Ge harcamalarının tutarının beyan edilen vergi matrahındandüşülebileceği, Gelir Vergisi Kanunu’nun 89/9 ve Kurumlar VergisiKanunu’nun10/1-a ve 5746 Sayılı Araştırma ve GeliştirmeFaaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ile hüküm altınaalınmıştır.

(AR-GE) HARCAMALARI

K.V.K. Md. 10/1-a

G.V.K. Md.89/95746 S.K.

202



Ar-Ge Harcamalarının Tanımı

Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları birbirlerine paralel düzenlemeler içermektedir. 5746 Sayılı Kanun ise uygulamanın kapsamı açısından diğerlerinden farklıdır.

Her üç düzenlemede de yapılan Ar-Geharcamalarının % 100’ü oranında bir tutarınvergi matrahından indirim imkânı verilmiştir.

(AR-GE) HARCAMAL

ARIK.V.K. Md.

10/1-aG.V.K.

Md.89/95746 S.K.

203



AR-GE UYGULAMASINDA5520 S.K. İLE 5746 S.K. ARASINDAKİ FARKLAR

1- G.V.K. Ve K.V.K. da süre sınırı yok. 5746’da31.12.2023’e kadar.2- G.V.K. Ve K.V.K. da Başka faaliyetlerdekullanılan sabit kıymetlerin amortismanı Ar-Ge harcaması sayılmıyor. 5746’da Ar-Gefaaliyetinde kullanıldığı gün sayısına göresayılıyor.3-G.V.K. Ve K.V.K. da tam zamanlı Ar-Geprojesinde çalışmayan personelin ücret gideriAr-Ge harcaması sayılmıyor. 5746’da Ar-Gefaaliyetinde çalıştığı gün sayısına göresayılıyor.

(AR-GE) HARCAMAL

ARIK.V.K. Md.

10/1-aG.V.K.

Md.89/95746 S.K.

204



AR-GE UYGULAMASINDA5520 S.K. İLE 5746 S.K. ARASINDAKİ FARKLAR

4- G.V.K. Ve K.V.K. da dışardan sağlanan fayda vehizmetlerde üst sınır yok. 5746 S.K.’da var.Toplam harcamanın % 20 ile sınırlı.5-Kazanç yetersizliği nedeniyle sonraki dönemedevir K.V.K.’da var. G.V.K.’da yok. 5746’da var.6- Yeniden değerleme K.V.K’da yok. 5746’da var.7-Finansman giderleri K.V.K’da Ar-Ge harcamasısayılıyor. 5746’da sayılmıyor.8-Hibe destekleri K.V.K’da kazanca ilave, 5746’dakazanca ilave edilmez. Öz varlıkda fon olarakdurur.

(AR-GE) HARCAMAL

ARIK.V.K. Md.

10/1-aG.V.K.

Md.89/95746 S.K.

205



Ar-Ge İndiriminin Uygulanması

Mükellefler, Ar-Ge harcamalarının %100'ü oranındahesaplayacakları Ar-Ge indirimini, beyannameüzerinden hesaplanan kurum kazancındanindirebileceklerdir.Ar-Ge indirimi, Ar-Ge faaliyetine başlandığı andanitibaren hem yıllık beyannamede hem de geçici vergibeyannamelerinde uygulanabilecektir.Mükelleflerin Ar-Ge projesi kapsamındakiharcamalarını, işletmenin diğer faaliyetlerine ilişkinharcamalarından ayırarak, Ar-Ge indiriminin doğruhesaplanmasına imkan verecek şekildemuhasebeleştirmeleri gerekmektedir.

(AR-GE) HARCAMAL

ARIK.V.K. Md.

10/1-aG.V.K.

Md.89/95746 S.K.

206

SPONSORLUK HARCAMALARI

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10/8. Maddesindehüküm altına alınan sponsorluk harcaması 3289sayılı Gençlik ve Spor Genel MüdürlüğününTeşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile17.6.1992 tarihli ve 3813 sayılı Türkiye FutbolFederasyonu Kuruluş ve Görevleri HakkındaKanun kapsamında yapılan sponsorlukharcamalarıdır.Bu kapsamda olmak şartıyla yapılan sponsorlukharcamasının amatör spor dalları için tamamı,profesyonel spor dalları için % 50'si kurumlarvergisi matrahından indirilebilecektir.Vergi borcu bulunan mükelleflerin sponsorolmaları mümkün değildir



SPONSORLUK HARCAMALARI

K.V.K. Md. 10/1-b

G.V.K. Md.89/8

207

GVGV

Giriş

Bağış Ve Yardımların Vergi Kanunlarımızdaki Yeri

İşletmeler tarafından yapılan her türlü bağış ve yardım esasen işletmenin faaliyetini sürdürmesi ile ilgili olmadığından her halükarda K.K.E.G.’dir.

Ancak, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarında sayılan bazı bağış ve yardımların belirli şartlar altında tamamının veya bir kısmının vergi matrahlarından indirilmesi kabul edilmiştir.



BAĞIŞ VE YARDIMLAR

GVK Md. 89KVK Md. 10

208

Giriş

BağıĢ Ve Yardımın Sınırı

Bağış ve yardımların ne kadarının vergi matrahından indirilebileceğine göre bağış ve yardımlar;- Kurum kazancının % 5’i ile sınırlı bağış ve yardımlar,-Kurum kazancının tamamı ile sınırlı bağış ve yardımlarolarak ayrılabilir.



BAĞIŞ VE YARDIMLAR

GVK Md. 89KVK Md. 10

209

Giriş

Yüzde 5 İle Sınırlı Bağış Ve Yardımlar

Örneğin,kurum kazancının % 5 ilesınırlı nitelikteki bir bağış türünden100 TL bağış yapıldığını, bağışı yapankurumun da dönem kurumkazancının 1.100 TL olduğunuvarsayalım.Bu durumda kurum kazancının % 5’i(1.100 x % 5=) 55 TL olduğundan,yapılan bağışın 55 TL’si matrahtanindirilebilecek, kalan 45 TL’si isematrahtan indirilemeyeceği gibigelecek yıla da devretmeyecektir.



210

Giriş

Yüzde 5 İle Sınırlı Bağış Ve Yardımlar Kimlere Yapılabilir

•Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, •İl özel idareleri ve belediyeler, •Köyler •Kamu yararına çalışan dernekler, •Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, •Bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunan kurum ve kuruluşlar



211

TAMAMI ĠNDĠRĠLEBĠLECEK

BAĞIġ VE YARDIMLAR

Bu kısımda toplanan bağış ve yardımlar,bazen yardımın ne için yapıldığı, bazenyardım edilen kurumun kim olduğu,bazen yardımın ayni mi nakdi miolduğuna göre bazen de iki kritere birdenbakılarak tespit edilmiştir.Dolayısıyla hem yapılan yardımınamacının hem de kime yapıldığının ya danasıl yapıldığına göre yüzde yüzüindirilebilecek bağış ve yardımlar G.V. VeK.V’nın ilgili maddelerinde tek teksayılmıştır.



212

Diğer Kanunlarda Düzenlenen

Ġndirilebilecek BağıĢ Ve Yardımlar

Gelir Ve Kurumlar Vergisi Kanunundabelirtilmediği halde pek çok özelkanunda da vergi matrahından indirimikabul edilen bağış ve yardımlarbulunmaktadır.Bunlarla karşılaşıldığında ilgili kanunabakılarak hareket edilmesi gerekir.

Ancak bütün bağış ve yardımlar, eğerkazanç varsa indirime konu edilebilirve sonraki yıla devredilemez.



213



Girişim Sermayesi Fonu

S.P.K.nun düzenleme ve denetimine tabi olarakTürkiye'de kurulmuş veya kurulacak olan girişimsermayesi yatırım ortaklıklarına sermaye olarakkonulması veya girişim sermayesi yatırım fonupaylarının satın alınması amacıyla, ilgili dönemkazancından veya beyan edilen gelirden girişimsermayesi fonu ayrılabilir.Girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlarpasifte geçici bir hesapta tutulur.

Girişim Sermayesi

FonuV.U.K. Md

325/AG.V.K. Md.

89/12K.V.K. Md.

10/g

214



Girişim Sermayesi Fonu

Mükelleflerce, fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar yatırım yapılmaması halinde, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir.Ayrılacak tutarın formülü; Girişim sermaye fonu= { (Ticari bilanço kârı/zararı + Kanunen kabul edilmeyen giderler) – (Geçmiş yıl zararları + Tüm indirim ve istisnalar)} X %10Bu şekilde hesaplanan girişim sermayesi fonunun toplamı öz sermayesinin %20’sini geçemez.

Girişim Sermayesi

Fonu

Girişim Sermayesi

FonuV.U.K. Md

325/AG.V.K. Md.

89/12K.V.K. Md.

10/g

215



Katma Değeri Yüksek Hizmet İhracatı

Hizmet İhracatıG.V.K. Md.

89/13K.V.K.Md. 10/ğ

-Türkiye'de yerleşmiş olmayan kişilerle, -İş yeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara,Türkiye'de verilen ve münhasıran yurt dışında yararlanılan bazı hizmetlerden elde edilen kazancın %50'sinin beyan edilen kurum kazancından indirilebilir.

216



Katma Değeri Yüksek Hizmet İhracatı


89/13K.V.K.Md. 10/ğ

İndirim kapsamındaki hizmetler;- Mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi ve veri saklama hizmetleri.- İlgili bakanlığın izni ve denetimine tabi olarak verilen eğitim ve sağlık hizmetleri.

217



İndirim Tutarının Tespiti


89/13K.V.K.Md. 10/ğ

Kazancın %50'si, kurumlar vergisi beyannamesinin "Kazancın Bulunması Halinde İndirilecek İstisna ve İndirimler" bölümünde gösterilmek suretiyle indirim konusu yapılabilecektir. Diğer indirim ve istisnalar ile geçmiş yıl zararları nedeniyle indirim konusu yapılamayan tutar izleyen dönemlere devredilemeyecektir. Faaliyet sonucunun zararlı olması halinde ise indirim söz konusu olmayacaktır.

218

Yatırım Ġndirimi

Uygulamasında Son Durum

Yatırım indirimi uygulaması, VergiMevzuatımızdan 01.01.2006 tarihiitibarıyla kalkmıştır.Bugün itibarıyla öncekidönemlerden devreden yatırımindirimi tutarlarının 2013 yılı vergimatrahından indirilmesi sözkonusudur.Henüz matrahtan indirilemeyenyatırım indirimi hakkının nasılkullanılacağı aşağıda özetlenmiştir.



YATIRIM İNDİRİMİ

219

Giriş

Yatırım Ġndirimi


1-24.04.2003 tarihinden önceyapılan müracaatlara istinadendüzenlenen Yatırım Teşvik Belgesikapsamında yapılan yatırımharcamaları üzerinden hesaplanan,ancak kazancın yetersiz olmasınedeniyle indirim konusuyapılamayan yatırım indirimiistisnası tutarı 2013 yılı için % 7,70oranında yeniden değerlemeoranında arttırılmak suretiyle,.




220

Giriş

Yatırım Ġndirimi


2- Gelir Vergisi Kanunu’nun Mülga19’uncu maddesi kapsamında08.04.2006 tarihinden öncebaşlanan yatırımlarla ilgili olarakgerçekleşen harcamalar üzerindenhesaplanan ancak kazancın yetersizolması nedeniyle dikkatealınamayan yatırım indirimi istisnasıtutarı ise 2013 yılı için % 2,45oranında ÜFE artış oranındaarttırılmak suretiyle,Uygulanacaktır..




221

DÖNEM SONU İŞLEMLERİNDE ÖZELLİKLİ

KONULAR



222

GÖTÜRÜ GİDER UYGULAMASI

G.V.K. Md. 40 (Parantez içi hüküm)

Götürü Gider Uygulaması Tanımı ve Amacı

Düzenlemenin amacı; Bazıfaaliyetler nedeniyle fiilen yapılıpda belgelendirilemediği için vergimatrahının tespitinde indirimikabul edilmeyen harcamalarınmatrahtan indirilebilmesinisağlamaktır.



223



Götürü Gider Uygulaması Hangi Faaliyet Gelirlerine Uygulanabilir?

Götürü Gider uygulaması,- ihracat, - Yurt dışında inşaat, onarma,

montaj - Uluslararası taşımacılık

faaliyetlerinden kaynaklanan gelirlere uygulanabilir.



224



Götürü Gider Uygulamasında Tutar Sınırı Var mıdır?

Götürü Gider uygulaması,Yukarıda belirtilen faaliyetlerdenelde edilen hasılatın binde 5’inigeçmemek üzere yapılan belgesizharcamanın tamamını olarakayrılabilir.



225



Götürü Gider Uygulamasında Dikkat Edilecek Konular

- Harcamanın fiilen yapılmış olması,- Harcamanın defter kayıtlarına işlenmiş

olması ancak Vergi Usul Kanunu uyarıncageçerli bir belge ile tevsik edilemediği içinKKEG olarak vergi matrahına ilave edilmişolması gerekiyor.



226




- Götürü gider uygulamasına konufaaliyetlerin zararla sonuçlanmış olmasıgötürü gider hesaplanmasına engel teşkiletmemektedir.

- Bu durumda, götürü olarak hesaplanangiderler, bu zararları artırıcı bir unsurolacak ve genel hükümler çerçevesindeindirim konusu yapılacaktır.



227




- Götürü gider uygulamasına esastutarın belirlenmesinde dövizolarak elde edilen kazancın TürkLirası karşılığının tespiti içinhasılatın elde edildiği tarihtekiTCMB döviz alış kurukullanılacaktır.



228




İhraç kaydıyla mal tesliminde bulunanlar,götürü gider uygulamasından yararlanamaz.

Götürü gider uygulaması ve yurt dışında eldeedilen hâsılatın ne şekilde belirleneceğineilişkin açıklamalar 194 Seri No’lu Gelir VergisiGenel Tebliğinde yapılmıştır.



229



Götürü Gider Uygulamasına İlişkin Örnek

(X) A.Ş.’nin 2013 yılı ihracat hasılatının TLkarşılığı 10.000.000 TL’dir. Bu işletmeninihracat faaliyeti nedeniyle katlandığı ancakbelgelendiremediği giderler ise yıl içinde çeşitlitarihlerde olmak üzere 40.000 TL olarakdefterlere kaydedilmiştir.Mükellef yıl içinde katlandığı bu belgesizgiderleri defterlerine aşağıdaki şekildekaydetmiştir.



230




------------------ / /2013--------------760 Hs. P/S Dağıtım Giderleri760.01 Hs. İhracat ilgili Belgelendirilemeyen Giderler 40.000

100 Kasa Hs 40.000

______________________________Söz konusu giderler belgesiz olduğundan vergi matrahının tespitinde beyanname üzerinde K.K.E.G. olarak matraha ilave edilmiştir.



231




Götürü Gider hesabı aşağıdaki gibi yapılacaktır.İhracat Hasılatı 10.000.000 TL%05 Götürü Gider Uygulanabilecek Tutar 50.000 TLFiilen Yapılan Belgesiz Gider 40.000 TLMatrahtan İndirilebilecek Götürü Gid. Tutarı 40.000 TL



232



31/12/201X

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIĞI XXX

370 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIĞI XXX

31/12/201X

690 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI XXX 691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER

YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIĞI XXX692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI XXX

VERGİ KARŞILIKLARININ AYRILMASI

233



31/12/201X

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI XXX590 DÖNEM NET KARI XXX

31/12/201X

371 DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜM. XXX

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİLER XXX

VERGİ KARŞILIKLARININ AYRILMASI

234

Giriş



• Halim BURSALI

• Arzu ÖNEN

• Aydın DEDE

• Bülent BERKE

• Emine KOCAKERİM

• Emre Eren GÖKTÜRK

• Mustafa GÜN

235

Documents

İSTANBUL SERBEST MUHASEBECİ MALİ …tahsilat ve tediye makbuzları ve karar örnekleri İSTANBUL SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER ODASI İSTANBUL CHAMBER OF CERTIFIED PUBLIC