İSTANBUL TESMER SERBEST MUHASEBECİ TEMEL ...archive.ismmmo.org.tr/.../yayinlar/kitaplar/130SORUDATTK.pdfTESMER TEMEL EĞİTİM VE STAJ MERKEZİ İSTANBUL ŞUBESİ İSTANBUL SERBEST

İSTANBULSERBEST MUHASEBECİ

MALİ MÜŞAVİRLER ODASI

TESMERTEMEL EĞİTİM VE STAJ MERKEZİİSTANBUL ŞUBESİ

130 SORUDAYENİ TÜRK TİCARET KANUNU

Y E N İ T T K M U H A S E B E M E S L E Ğ İ İ Ç İ N

HEM MİLAD HEM FIRSAT

.

Sunuş1956 yılından beri yürürlükte olan 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun ülke ve dünya tica-

retinde yaşanan gelişmelere paralel değiştirilme ihtiyacı doğmuştur.Bu süreçte büyük bir sorumlulukla görevi üstlenen Prof. Dr. Ünal Tekinalp hocamız ve ekibi

bilimsel bir eser titizliğiyle güzel yüreğini ortaya koyarak yeni TTK’yı hazırlamışlardır. Hazırlık sü-recinde geniş bir katılım sağlanmış, toplu-mun her kesimi çalışma ile ilgili olarak bilgilendirilmiştir.

Muhasebe camiası olarak önce Prf.Dr. Ünal Tekinalp hocamızı bu emek-lerinden dolayı her za-man saygıyla anacağımızı bir kez daha belirtmek istiyoruz.

Yıllar süren mesai ile hazırlanan ve 1535 maddeden oluşan 6102 sayılı yeni TTK, 14.02.2011Tarihli 27846 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak genel anlamda 01.07.2012’de yürürlüğe gire-cektir.

Bu kitapçık da yeni Türk Ticaret Kanununda yer alan, yürürlük ile ilgili tarihler, ticaret un-vanı, haksız rekabet, defter ve belgelerin yeni şekli, envanter çıkarılması, şirket birleşme bölün-me ve devralma, i:asın ertelenmesi, bağlı ortaklıklar, anonim şirketler, yönetim kurulu, genel ku-rul, pay sahibi hakları, şirketlerin internet siteleri, genel anlamda denetimler, bağımsız denetçive işlem denetçisi gibi konuları içeren 130 soru yanıttan oluşan pratik bilgiler veril-mektedir.

Kitapçığın hazırlanmasında emeği geçen, Meslektaşlarımız; Ethem Kutucular’a, MustafaÇömlekçi’ye, Osman Dinçbaş’a, İSMMMO Saymanı Erol Demirel’e, İSMMMO Türk Ticaret KomitesiBaşkanı Gülnaz Güler başta olmak üzere komite üyelerine de sizler adına teşekkür ediyorum.

Yahya ARIKANİSMMMO Başkanı

3







A Genel Olarak Yeni Türk Ticaret Kanunu 13

1. Mevcut Türk Ticaret Kanunu’nun değiştirilmesine neden ihtiyaç duyulmuştur? 14

2. Yeni Türk Ticaret Kanunu hazırlanırken yeni düzenlenen sistematiğinde ne gibi yenilikler yapılmıştır? 14

3. Yeni TTK’nın yürürlük tarihi nedir? 15

4. Yeni TTK’ya uyum aşamasında dikkat edilmesi gereken tarihler nelerdir? 16

5. Yeni TTK ile ilgili ikincil mevzuatlar nelerdir? 17

6. Bilişim ve teknoloji alanında yaşanan gelişmeler yeni kanunu ne şekilde etkilemiştir? 18

7. Yeni TTK’da uluslararası muhasebe standartları ve muhasebe genel ilkelerinin yansıması ne şekilde olmuştur? 19

8. Kamuyu aydınlatma yükümlülüğü çerçevesinde yeni TTK’nın getirdiği düzenlemeleri değerlendiriniz. 19

9. Yeni TTK’da düzenlenen kurumsal yönetim ilkelerinin getiriliş amacı nedir? 20

B Ticari İşletme Hukuku, Yeni Türk Ticaret Kanunu Açısından Ticari İşletme 21

10. Yeni TTK’da tüzel kişi tacir kavramında ne gibi değişiklikler öngörülmüştür? 22

11. Yeni TTK’da ticari işletme kavramıyla ilgili herhangi bir değişiklik getirilmiş midir? 22

12. Ticaret sicilinin tutulmasından doğan zararlar bakımından Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın sorumluluğu nedir? 23

13. Ticaret sicili müessesine yönelik olarak getirilen yenilikler nelerdir? 24

14. Ticari faizin serbestçe belirlenmesi ilkesi nasıl düzenlenmiştir? 25

15. Ticaret unvanının görünürlüğüne ilişkin yeni düzenlemeler nelerdir? 26

16. Ticaret unvanının korunması ne şekilde genişletilmiştir? 26

17. Yeni TTK haksız rekabetin önlenmesi ile ilgili nasıl bir düzenleme öngörmüştür? 27

İÇİNDEKİLER

18. Haksız rekabet ile ilgili maddenin genel işlem şartları sorununa çözüm bulması mümkün müdür? 28

19. Yeni TTK ticari defterlerin tutulması yükümlülüğü çerçevesinde nasıl bir düzenleme öngörmüştür? 29

20. Tacirin saklamakla yükümlü olduğu belge ve defterleri saklama yöntemlerinden bahsediniz. 30

21. Ticari defterlerin açılış ve kapanış tasdikleri konusunda getirilen yeni düzenlemeden bahsediniz. 30

22. Ticari defterlerin bir ispat aracı olarak kullanılması konusunda yeni TTK, defterleri nasıl bir delil olarak öngörmüştür? 31

23. Yeni TTK ‘ile Ticari Davalar Hangi Mahkemelerde görülür? 31

24. Defterlerin tutulmasında esas alınan evrensel bilanço ilkeleri nelerdir? 32

25. Yeni TTK’ya göre envanter nedir? Envanteri kolaylaştırıcı yöntemler nelerdir? 32

26. Yeni TTK Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu’na (TMSK) ne tür görev ve yetkiler vermiştir? 33

27. Acentelerle ilgili olarak uygulamada “Portföy Tazminatı” adı altında düzenlenen ücret isteme 34

hakkı yeni TTK’da ne şekilde düzenlenmiştir?

28. Yeni TTK’nın acente ile ilgili getirdiği düzenleme rekabet yasağını öngörür nitelikte midir? 34

29. Mevcut düzenlemede bulunan “Ultra Vires” yasağının kaldırılma amacı nedir? 35

30. Yeni TTK şirketlerin birleşme, devralma ve bölünme işlemleri ile ilgili olarak 36

işçilerin korunmasını sağlayacak hükümler getiriyor mu?

31. Birleşme işlemleri ile ilgili olarak yeni TTK nasıl bir düzenleme getirmektedir? 37

32. Aynı türden şirket birleşmesi kuralı nedir? 38

33. Sermaye şirketlerinin kolaylaştırılmış şekilde birleşmesi konusunda yeni TTK nasıl bir düzenleme öngörmektedir? 39

34.Birleşme işlemine bağlı olarak ortakların şirketten ayrılma hakkı var mıdır? 40

35. Tasfiye halinde olan ya da borca batık bir şirketin birleşmeye dahil olması mümkün müdür? 40

Teknik iflas durumunun birleşmeye etkisi nedir?

36. Mevcut düzenlemede şirketlerin bölünmesi konusunda herhangi bir düzenleme var mıdır? 41

37. Yeni TTK bölünme konusunda nasıl bir sistematik izliyor? 42







38. Bir sermaye şirketinin şahıs şirketine bölünmesi mümkün müdür? 42

39. Bölünmede sorumluluk ne şekilde tasnif edilmiştir? 43

40. Tür değiştirmenin geçerli olması açısından yeni TTK hangi şirket türlerinin tür değiştirmesine izin vermektedir? 44

41- Yeni TTK’nın sermayenin kaybı ve borca batıklık durumlarıyla ilgili getirdiği düzenlemeler nelerdir? 45

42- Yeni TTK’da ıflasın Ertelenmesi müessesiyle ilgili getirdiği düzenlemeler nelerdir? 46

43. Şirketler topluluğu kavramı nedir ve hangi ihtiyaca cevap vermektedir? 46

44. Ana şirket ve yavru şirket arasındaki organik ilişki nasıl belirlenecektir? 47

45. Bağlı ve hakim şirketlerin raporlama yükümlülükleri nelerdir? 48

46. Hisselerin çoğunluğuna sahip hakim şirketin, satın alma hakkı var mıdır? 48

47. Yeni TTK bağlı şirket alacaklılarına hakim şirkete karşı alacak davası açma hakkı tanıyor mu? 49

48. Yabancı şirketlerin Türkiye şubelerine ilişkin olarak yeni TTK’nın getirdiği bir düzenleme mevcut mudur? 50

C Anonim Şirketler Hukuku 51

49. Anonim şirketlerin kuruluş türlerinde bir değişiklik olmuş mudur? 52

50. Tedrici kuruluş sisteminin kaldırılması sonrasında nasıl bir düzenleme öngörülmüştür? 52

51. Şirket kuruluşları açısından kanun hükümlerine uyulmaması halinde nasıl bir yaptırım öngörülmektedir? 53

52. Anonim şirketlerin kuruluş belgeleri nelerdir? Böyle bir düzenlemeye neden ihtiyaç duyulmuştur? 54

53. Anonim şirketler için aranan kurucular beyanı neleri içermektedir? Bu düzenleme ile ne amaçlanmıştır? 54

54. Anonim şirketlerin asgari sermayesi ile ilgili bir değişiklik yapılmış mıdır? 55

İÇİNDEKİLER

55. Yeni TTK’nın kayıtlı sermaye sistemi bakımından getirdiği yenilikler nelerdir? 56

56. Özsermayenin yerini tutan ödünçlerin yeni TTK’da düzenlenme amacı nedir? 56

57. Sermaye koyma borcu bakımından yeni TTK nasıl bir düzenleme getirmektedir? Böyle bir düzenleme neden gerekli görülmüştür? 57

58. Tek kişilik anonim şirket yeni TTK’da nasıl düzenlenmiştir? 58

59. Anonim şirketlerin tek kişi olarak kurulabilmesi hangi amaca hizmet edecektir? 58

60. Eşit işlem ilkesi ile ilgili olarak yeni TTK somut bir düzenlenme öngörmüş müdür? 59

61. Pay sahiplerinin şirkete borçlanmaları konusunda yeni TTK nasıl bir düzenleme öngörmüştür? 60

62. Anonim şirketlerde pay sahiplerinin şirkete borçlanamaması konusunda getirilen düzenleme ile ne amaçlanmıştır? 60

63. Anonim şirketin kendi paylarını iktisabı ve rehin olarak kabul etmesi konusunda getirilen düzenleme nedir? 61

Neden böyle bir düzenlemeye ihtiyaç duyulmuştur?

C.1 Yönetim Kurulu 63

64. Yeni TTK ile anonim şirketlerin yönetim kurullarına ilişkin olarak getirilen yenilikler nelerdir? 64

65. Tüzel kişilerin yönetim kurulu üyesi olması ile ilgili getirilen yeni düzenlemeden bahseder misiniz? 65

66. Yönetim kurulu ile ilgili getirilen düzenlemelerin şirket yönetimi açısından nasıl bir yararı olacaktır? 66

67. Yeni TTK anonim şirketin temel organı olan Yönetim Kurulunun hak ve yükümlülükleri ile ilgili olarak 66

nasıl bir düzenleme öngörüyor?

68. Yönetim kurulu üyelerinin kusurlarıyla şirkete verebilecekleri zararlardan doğan zararlarla ilgili olarak, 67

üyeleri koruyucu nitelikte bir düzenleme getirilmiş midir?

69. Yönetim kurulu kararlarının batıl olması ile ilgili yeni TTK nasıl bir düzenleme öngörmüştür? 67

70. Yönetim kurulu üyelerinin hukuki ve cezai sorumluluğu anlamında yeni TTK nasıl bir yenilik getirmiştir? 68







C.2Genel Kurul 69

71. Yeni TTK esas sözleşme değişikliğinde aradığı toplantı ve karar nisapları konusunda ne tür değişiklikler getirmiştir? 70

72. Çağrısız genel kurul konusunda yeni TTK bir değişiklik getiriyor mu? 71

73. Genel Kurul organının devredilmez hak ve yetkileri konusunda yeni TTK’nın getirdiği düzenlemelerden bahsediniz. 71

74. Genel kurul kararlarının iptal edilmesine ilişkin olarak yeni TTK mevcut düzenlemeden farklı bir hüküm öngörmekte midir? 72

75. Anonim şirketlerde genel kurul toplantısının online olarak yapılması hangi amaca hizmet etmektedir? 73

76. Yeni TTK ile getirilen online sistem hangi işlemlerin yapılmasına izin veriyor? 74

77. Pay sahibin hakları konusunda yeni TTK’nın getirdiği yenilikler nelerdir? 74

78. Yeni TTK’nın pay sahibinin konumunu güçlendirdiği doğru mudur? 75

79. Azınlık haklarının etkin bir şekilde kullanılması konusunda getirilen yenilikler nelerdir? 76

80. Şarta bağlı sermaye artırımı hangi amaçla düzenlenmiştir? 76

81. Şirketlerin sermaye arttırımı ya da şirket kurmak amacıyla halktan topladığı paralarla ilgili olarak 77

yeni TTK nasıl bir düzenleme öngörmüştür?

82. Pay sahibinin dava açma hakkı konusunda yeni TTK’nın getirdiği yenilikler nelerdir? 78

83. Pay devrine ilişkin olarak yeni TTK’nın şekil şartları bakımından farklılık getirdiği söylenebilir mi? 78

84. Yeni TTK pay sahiplerinin oy haklarını kullanması konusunda herhangi bir değişiklik ya da sınırlama getiriyor mu? 79

85. Yeni TTK rüçhan hakkının kullanılması konusunda nasıl bir sınırlama öngörmüştür? 80

86. Kar payı (temettü) avansı yeni TTK’da ne şekilde düzenlenmiştir? 80

İÇİNDEKİLER




87. Tehlikelerin erken teşhisi komitesi nedir ve kurulması zorunluluğu 81

konusunda yeni TTK’nın getirdiği bir düzenleme mevcut mudur?

88. Yeni TTK hangi şirketler bakımından internet sitesi yapma zorunluluğu getiriyor? 82

89. Şirketler internet sitelerinde ne tür bilgileri bulundurmakla mükelleftirler? 82

90. Sermaye şirketlerinin sınıflandırılması ile ilgili getirilen yeni düzenlemeden bahseder misiniz? 83

C.3Yeni Türk Ticaret Kanunu açısından şirketlerin denetimi 85

91. Yeni TTK’da denetçinin anonim şirketin bir organı olmaktan çıkarılması farklı bir denetim mekanizmasını da 86

beraberinde getirmiş midir?

92. Kanunda bağımsız denetim konusunda getirilen yeni düzenlemeler şirketler açısından nasıl bir amaca hizmet edecektir? 86

93. Kabul edilen yeni sisteme göre; denetçilerin denetim görev ve yetkisi devredilebilir mi? 87

94. Yeni TTK’nın bağımsız denetim konusunda getirdiği sır saklama yükümlülüğünden bahseder misiniz? 87

95. Yeni TTK’ya göre bağımsız denetçinin sır saklama sorumluluğunda zamanaşımı süresi nedir? 88

96. Yeni TTK’ya göre denetçilerin sorumlulukları nelerdir? 88

97. Getirilen yeni düzenlemeye göre denetçi olabilecek kişilerde hangi nitelikler aranmaktadır? 89

98. Yeni TTK’ya göre bağımsız denetçi nasıl seçilir? 90

99.Yeni TTK’ya göre bağımsız denetçi görevden alınabilir mi? 90

100. Denetçi bağımsız denetim sözleşmesini hangi hallerde fesh edebilir? 91

101. Bağımsız denetim şirketleri ile bağımsız denetçilerin nitelikleri nasıl belirlenecektir? 92

102. Bağımsız denetçinin şirketten bilgi alma hakkının sınırları ve yönetim kurulunun denetçiye karşı sorumlulukları nelerdir? 92

103. Şirket ile bağımsız denetçi arasındaki görüş ayrılıklarının olması durumunda nasıl bir yol izlenecektir? 93

10




İÇİNDEKİLER104. Bağımsız denetçilerin denetimi nasıl yapılacaktır? 94

105. Yeni TTK ile getirilen işlem denetçisi kavramından ve işlem denetçisinin görevlerinden bahseder misiniz? 94

106. İşlem Denetçilerini Atamaları Nasıl Yapılır? 95

107. Yeni TTK ile getirilen özel denetçi atanması kavramından ve hangi hallerde özel denetçi atanacağından bahseder misiniz? 95

108. Yeni TTK’nın anonim şirketleri sınıflandırması denetim aşamasında bir farklılık getirecek midir? 96

109. Denetimin yapılması aşamasında hangi standartlar dikkate alınacaktır? 96

110. Yeni düzenleme ile bağımsız denetime tabi olacak şirketler nelerdir? Bağımsız denetim kapsamından bahsediniz. 97

111. Yönetim Kurulu tarafından hazırlanan yıllık faaliyet raporlarının denetimi nasıl olacaktır? 97

112. Riskin erken saptanması ve yönetimi komitesince düzenlenen raporun denetimi nasıl olacaktır? 98

113 . Denetçinin denetim sonunda vereceği onay veya kaçınma yazısı hakkında yeni TTK nasıl bir düzenleme öngörüyor? 99

114. Sınırlı olumlu görüş, olumsuz görüş verilmesi veya görüş verilmesinden kaçınılması durumunda yapılacak işlemler 100

D Yeni Türk Ticaret Kanunu açısından Limited Şirketler 101

115 . Yeni TTK limited şirketlerde aranan en az iki ortak olması koşulunu bırakıyor mu? 102

116 . Tek ortaklı limited şirket hangi amaca hizmet edecektir? 102

117 . Limited şirket asgari sermayesinde değişiklik olmuş mudur? 103

118 . Limited şirketlerin şirket esas sözleşmesinde bulunması gereken kayıtlarla ilgili olarak 104

yeni TTK herhangi bir değişiklik getiriyor mu? Neden?

11




119. Limited şirketler açısından müdürlerin sorumlulukları ile ilgili olarak ne tür değişiklikler getirilmiştir? 105

120. Limited şirketler ile ilgili diğer düzenlemeler nelerdir ? 105

121. Limited şirketler ne tür kıymetli evrak çıkarabilir ? 106

122-Limited Şirketin Esas Sözleşmesinin Değiştirilmesinde Karar Nisabları? 106

E Yeni Türk Ticaret Kanununda Elektronik İşlemler ve Bilgi 107

123-İnternet Sayfasında Yayınlanması Gereken Hususlar Nelerdir ? 108

124-İnternet Sayfasındaki Ticari Bilgilerin Yayınlanma Süresi Nedir ? 109

125-İnternet Sayfası ile ilgili Yükümlülüklere uymamanın cezası nedir ? Cezanın muhatabı kimlerdir ? 109

F Yeni Türk Ticaret Kanununda Ticari Hükümlerle Yasaklanmış İşlemler ile 111

Mal ve Hizmet Tedarikinde Geç Ödemenin Sonuçları126-Geç ödeme direktifi nedir? 112

127-Geç ödeme sonuçları nelerdir? 112

128- Mal ve hizmet tedarikinde geç ödemede temerrüt faizi nasıl hesaplanır? 113

129- Mal ve hizmet tedarikinde taksitle ödeme öngörüldüğü durumlarda geç ödemenin yaptırımları nelerdir? 113

130- Şirket Kurulları elektronik ortamda hangi durumlarda ve nasıl yapılır? 114

12

.

13




GENEL OLARAKYENİ TÜRK TİCARETKANUNUA




1956 yılından beri yürürlükte bulunan 6762 sayılıTürk Ticaret Kanunu (bundan böyle “6762 sayılı TTK”olarak anılacaktır.), dünya ticaretinde yaşanangelişmeler neticesinde, mevcut ihtiyaçları karşılamadayetersiz kalmıştır. Şöyle ki; serbest pazar ve rekabetekonomisinin yaygınlık kazanması ile işletme ve şirketleruluslararası arenada daha rahat hareket etmeyebaşlamış ve bu durum daha pratik ve yeni dünya düzeniile uyumlu bir Ticaret Kanunu’nu gerektirmiştir. Sözkonusu gelişmelere paralel olarak Türkiye’nin AvrupaBirliği uyum süreci nedeniyle başta temel kanunlarınıdeğiştirmesi, Xnans ve sermaye piyasaları ile ilgili

düzenlemelerden başlamak üzere ulusal ve uluslararasıanlamda ticari hayatı kolaylaştırıcı hükümler getirmesizorunluluk arz etmiştir. Öte yandan Türkiye’nin AB uyumsürecinin dışında uluslararası ticaret, endüstri, hizmet,Xnans ve sermaye piyasalarının bir parçası olmak içinözellikle Xnansal raporlama yönetiminde şeffaYık gibigüncel ve genel kabul görmüş konseptleri içeren yeni birTicaret Kanunu’na sahip olması gerekmiştir. Ayrıca 2001yılında Türk Medeni Kanunu’nda, 2011 yılında BorçlarKanununda ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu’ndayapılan köklü değişiklikler, Türk Ticaret Kanunu’nunyenilenmesini zorunlu kılan diğer önemli olgulardır.

Mevcut Türk Ticaret Kanunu’nun değiştirilmesineneden ihtiyaç duyulmuştur?SORU 1

Yeni TTK hazırlanırken yeni düzenlemeninsistematiğinde ne gibi yenilikler yapılmıştır?SORU 2

14 Şubat 2011 tarih 27846 sayılı Resmi Gazetedeyayınlanan 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu(Bundan böyle “Yeni TTK” olarak anılacaktır.) bir bütünolarak incelendiğinde sadece içerik olarak değilsistematik olarak da birçok açıdan yenilenmiştir. Öncelikliolarak dikkat çeken nokta mevcut düzenlemede 5 anakitaptan oluşan 6762 Sayılı TTK’nın, Yeni TTK’da 6 anakitapta düzenlenmiş olmasıdır. Buna göre; yeni TTK’ya

“Taşıma ışleri” başlığı altında yeni bir kitap eklenmişolup; Ticari ışletme, Ticaret Şirketleri, Kıymetli Evrak,Deniz Ticareti ve Sigorta Hukuku diğer kitaplardır. Yenidüzenleme 1535 maddeden oluşmaktadır. Yeni TTK’dagetirilen bir diğer yenilik ise dilinin sadeleş-tirilmesidir.Buna paralel olarak birçok hukuki kavram ve teriminTürk-çeleştirildiği ya da başka kavramlar altındadüzenlendiği söylenebilir.

14

Yeni Türk Ticaret Kanunu genel olarak 01/07/2012’deyürürlüğe girecektir.

Ancak;Türkiye Denetim Standartlarının belirlenmesine yönelik

Geçici 2’nci ve denetçilerin denetimine yönelik Geçici 3’ncüMaddesi Yasanın yayım tarihi olan 14/02/2011,

Her sermaye şirketine bir internet sitesi açma veyainternet sitesi zaten mevcutsa, internet sitesinde yayımlanması

zorunlu hükümleri düzenleyen 1524’ncü maddesi01/07/2013,

Gerçek ile tüzel kişi tacirlerin Uluslararası FinansalRaporlama Stan-dartlarının (IFRS) özdeşi olan TürkiyeMuhasebe Standartları’na (TMS) tâbi olmasını öngörenXnansal raporlamaya ilişkin düzenlemeler olup, budüzenlemeler 01/01/2013 tarihinden itibaren yürürlüğegirecektir.

Yeni TTK’nın yürürlük tarihi nedir?SORU 3




15

Gerek Yeni TTK’da gerekse 6103 Sayılı Türk TicaretKanununun Yürür-lüğü ve Uygulama Şekli HakkındaKanun’da belirtilen hükümler kapsamında dikkat edilmesigereken tarihler şöyledir.

1 Ocak 2012Bir önceki soru cevabında belirtildiği üzere, 1 Ocak

2013 tarihinden itibaren tüm şirketler artık Xnansaltablolarını Türkiye Muhasebe Standartları’na göre hazırlamakzorunda olacaklardır. Ancak TMS’ye göre mali tabloların karşı-laştırmalı olarak hazırlanması gerekmektedir. Bu sebeple31.12.2013 tarihi itibariyle hazırlanacak mali tablolar31.12.2012 tarihli mali tablolar ile karşı-laştırmalı olaraksunulacaktır. Ayrıca 2013 yılı muhasebe açılış kaydınınTMS’ye uygun yapılması da diğer bir zorunluluktur. Busebeple ilgili tüm kesimler 1 Ocak 2012 tarihine kadarTMS’nın uygulamasına yönelik hazırlıklarını tamamlamayararlı olacaktır.

1 Temmuz 20126102 Sayılı Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesi.

(Madde 1534)14 Ağustos 2012Anonim Şirketler esas sözleşmelerini, limited şirketler

sözleşmelerini bu tarihe kadar yeni Türk Ticaret Kanunu ileuyumlu hale getireceklerdir. (6103 Madde 22)

1 Ocak 2013Bu tarihten itibaren muhasebe kayıtları ve Xnansal

tabloların TMS/TFRS’ye göre düzenlenmesi gerekecektir.(Madde 1534/3)

1 Mart 2013Bağımsız denetçi seçilmesi için son tarihtir. Atama

yapmayan şirketlere mahkemece atama yapılacaktır. (GeçiciMadde 6/3)

1 Temmuz 2013Sermaye şirketleri için internet sayfalarının hazırlanması

ve yayınlanması için son tarih. Bu tarihten itibaren üç ayiçinde internet sitesi kurma zorunlu-luğunu yerinegetirmeyenler için ise çeşitli hapis ve para cezaları öngö-rülmektedir. (Madde 1534/1)

14 Şubat 2014Anonim ve limited şirketler, Türk Ticaret Kanununun

yayımı tarihinden itibaren üç yıl içinde yani 14 Şubat 2014tarihine kadar sermayelerini, Kanunun 332 ve 580 incimaddelerinde öngörülen tutarlara yükseltmek zorundadırlar.Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bu süreyi birer yıl olarak en çokiki defa uzata-bilecektir. (6103 Madde 20)

16




Yeni TTK’ya uyum aşamasında dikkat edilmesi gerekentarihler nelerdir?SORU 4

Hazırlanacak ikincil mevzuat, 3 tüzük, 9 yönetmelik ve11 tebliğden oluşacaktır. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, TicaretSicili Tüzüğünü, Kanunun yayımı tarihinden itibaren 6 ay,

diğer ikincil mevzuatı ise bir yıl içerisinde hazırlayarak 1Temmuz 2012’den önce yayınlayacaktır. Hazırlanacak ikincilmevzuat başlıklar itibariyle şöyledir.




17

TEBLİĞLER• Defterlerin Onayına ılişkin Tebliğ• ızin Alacak Anonim Şirketler Tebliği• Birikimli Oy Tebliği• Kâr Avansı Tebliği• Uygulama Tebliği• Şirketler Topluluğu Tebliği• Kayıtlı Sermaye Tebliği• Finansal Tabloların ılanı Tebliği• Eski Türe Dönüş Tebliği• Anonim Şirketlerin Genel Kurullarının Çalışma EsasVe Usullerine ılişkin İç Yönergede Yer Alacak AsgariUnsurların Belirlenmesine ılişkin Tebliğ• Ünvanda ıltibas Tebliği/Genelgesi

YÖNETMELİKLER• Ticaret Sicili Müdürlüklerinin Kurulmasında Aranan Şartlar veOdalar Arası ışbirliği Yönetmeliği (Madde 24/3)• Bağımsız Denetleme Yönetmeliği (Madde 400/1)• Denetçinin Denetimi Yönetmeliği• Kobi Tanımı Yönetmeliği (Madde 1522)• ınternet Sitesi Yönetmeliği (Madde 1524/4)• Elektronik Ortamda Genel Kurul Ve Yönetim KuruluYönetmeliği (Madde 1527/6)• Genel Kurullarda Bulunacak Bakanlık Temsilcisi Yönetmeliği• Tevdi Eden Temsilcisi Yönetmeliği• Yıllık Faaliyet Raporu Zorunlu Asgari ıçeriğinin BelirlenmesineDair Yönetmelik

TÜZÜKLER• Ticaret Sicili Tüzüğü (Madde 26)• Denetleme Tüzüğü• Elektronik Ortamda Genel Kurul Tüzüğü (Madde 1527/5)

Yeni TTK ile ilgili ikincil mevzuatlar nelerdir?SORU 5

Yeni TTK’nıngeneline bakıldığında, teknolojikgelişmelerin büyük ölçüde dikkate alındığı görülmektedir.ınternetin günlük hayatın her alanına etkisi, internet üzerindeyapılan işlem sayısının artışı ve mesafeli sözleşmelerin ticarihayattaki artan önemi düşünülerek yapılan düzenleme ilehukuk güvenliğinin kanuni düzenlemelerle azami şekildekurala bağlanması amaçlanmıştır. Teknolojik gelişmelereparalel olarak Yeni TTK ile öngörülen değişiklikler şu şekildesıralanabilir;

• Ticaret sicil kayıtlarının elektronik ortamda tutulmasıve depolanması,

• Sözleşmelerin kuruluş süreçlerinin elektronik ortamdayapılmasının mümkün kılınması,

• Fatura ve teyit mektuplarının elektronik ortamdaoluşturulması ve saklanması,

• Genel Kurul çağrılarının elektronik posta ileyapılabilecek olması, toplantıya katılma, öneri sunma, oykullanma gibi yönetimsel hakların internet ortamındaelektronik imza ile kullanılabilecek olması,

• Şirketlere internet sitesi kurma zorunluluğu getirilmesive bu internet sitelerinde kamunun aydınlatılması ilkesinedeniyle gerekli görülen belgelerin sunulma zorunluluğu,

• Yönetim Kurulu üyesinin bir tüzel kişi temsilcisi olmasıdurumunda tüzel kişi ve temsilcisinin internet sitesinde

yayınlanma zorunluluğu,• TaraYarın anlaşmaları halinde ihbar, itiraz ve benzeri

beyanlarını elektronik ortamda yapabilmesi imkânınıntanınmış olması.

18




Bilişim ve teknoloji alanında yaşanan gelişmeler yenikanunu ne şekilde etkilemiştir?SORU 6

Yeni TTK’nın geneli incelendiğinde denetimle ilgilihükümler başta olmak üzere birçok hükmün UluslararasıFinansal Raporlama Standartları (UFRS) ve muhasebeilkelerinden etkilenerek hazırlandığı görülmektedir. Özellikle,madde gerekçelerinde, muhasebenin temel ilkelerinden olanŞEFFAFLIK VE TUTARLILIK ilkelerine atıf yapıldığıgörülmektedir. Buna göre bir ülkenin, sermaye ve kredipiyasalarının, uluslararası piyasaların bir parçası olabilmesi,ülkenin yabancı sermayeyi çekebilmesi, rekabet piyasasındabir güç olarak yer alabilmesi ve pay senetlerini büyük

borsalarda kote edebilmesi için tam şeffaYığa dayalı birsistemi kabul etmesi gerekmektedir. Bunun için deuluslararası arenada ortak dil olarak kabul edilenUluslararası Finansal Raporlama Standartlarının mevcutkanuni düzenlemelerde yer alması gerekmektedir. Dolayısıylayeni düzenlemenin tümünde UFRS ve muhasebe ilkelerinindikkate alınması, daha şeffaf şirket yapılarını yaratacakşirketlerin büyümesi aşamasında daha gerçekçi verilerverecek ve küresel piyasalarda entegrasyon anlamındakolaylık sağlayacaktır.

Halka açık şirketlerin hukukunu düzenleyen SermayePiyasası Kanunu’nda (SPK) uygulama alanı bulan kamuyuaydınlatma yükümlülüğü, kamuyu ilgilendiren şirket bilgi vebelgelerinin tam ve doğru olarak kamuya duyurulması ileilgilidir. Söz konusu düzenleme, tam ve doğru bilgilendirmeninsağlanması amacıyla şirketin Xnansal tabloları ile şirketitemsilcileri ve yönetimi ile ilgili alınan kararların duyurulması vebu sayede üçüncü kişilerin ticari hayatın baş aktörleri olan şirkettüzel kişileri hakkında bilgilendirilmesini içermektedir. Kamuyu

aydınlatma yükümlülüğü ile şirketler hesap verebilir bir yapıyakavuşmakta ve şeffaYık sağlanmaktadır. Yeni TTK’nın getirmişolduğu düzenlemeler dikkate alındığında şirketlere getirileninternet sitesi hazırlama zorunluluğu bu yükümlülüğün birsonucudur. Şirketlerin uygun bir internet sitelerinin olmasıhalinde, bu sitenin belirli bir kısmını bilgi toplumu hizmetineözgülemesi gerekir. Şirketin yükümlülüğü, şirkete ilişkinXnansal tablolar ile denetleme raporlarının yayımlanmasını vetüm ilanların sitede yer almasını sağlamaktır.




19

Yeni TTK’da uluslararası muhasebe standartları vemuhasebe genel ilkelerinin yansıması ne şekilde olmuştur?SORU 7

Kamuyu aydınlatma yükümlülüğü çerçevesinde yeniTTK’nın getirdiği düzenlemeleri değerlendiriniz.SORU 8

Özellikle şirket gruplarının yönetimi açısından uygulamaalanı bulan kurumsal yönetim ilkeleri konusunda SermayePiyasası Kurulu’nun (SPK) yayınlamış olduğu bir düzenlemezaten mevcuttur. Söz konusu ilkelerin denetimi konusunda iseilgili Kurul yetkili kılınmıştır. Yeni TTK ile bu ilkeleri yayınlamayetkisinin Kurula devredilmesi kanuni bir temeledayandırılmaktadır. Düzenleme sadece halka açık anonimşirketler için öngörülmüş olmakla birlikte, başkaca şirketyapıları için kurumsal yönetim ilkelerinin benimsenmesihalinde de yine bu ilkeler SPK’ca denetlenecektir. Kurumsalyönetim ilkeleri; şirketlerin doğru zamanda doğru kararverebilme yeteneklerini arttırmayı hedeYemektedir. Bu ise;

şeffaf, adil ve hesap verilebilir şirket kayıtlarınıntutulmasından ve iç ve dış denetimin doğru bir şekildeyapılmasını sağlamaktan geçer. Esasında kurumsal yönetimilkeleri kamunun aydınlatılması ilkesine hizmet verdiğindensermaye piyasası araçları, alacaklılar ve pay sahipleriyönünden önemli olan tüm ilişkilerin, raporların, planların,projelerin açıklanmasını da içermektedir.

20




Yeni TTK’da düzenlenen kurumsal yönetim ilkeleriningetiriliş amacı nedir?SORU 9

YENİ TÜRK TİCARETKANUNU AÇISINDANTİCARİ İŞLETMEB




21

6762 sayılı TTK’da vakıYar tüzel kişi tacir olaraksayılmamış ancak yorum yoluyla bunların da tacirolabileceği yönünde görüşler oluşturulmuştur. Söz konusu buboşluk yeni TTK’da açıkça düzenleme yapılarak giderilmiş vebuna göre; ticari işletme işleten tüzel kişiler arasına vakıYar‘da eklenmiştir. Yeni TTK’nın gerekçesi dikkate alındığında

vakıYarın, derneklere nazaran daha fazla ticari kazançamacı güden tüzel kişiler olması nedeniyle bu düzenlemeninyapılması kaçınılmaz olarak değerlendirilmiştir. Yenidüzenlemeye göre gelirinin yarısından fazlasını kamu göreviniteliğinde görevler için harcayan vakıYarın tacirsayılmayacağı da ifade edilmiştir. (Madde 44)

6762 sayılı TTK’da “Ticari ışletme” kavramının somutbir tanımı bulun-mamakla beraber örnekleme yoluyla birtanım yapılmaktaydı. Yeni TTK’nın gerekçesi incelendiğindemerkez kavram olarak belirtilen ticari işletmenin, bu önemisebebiyle daha somut olarak tanımlandığındanbahsedilebilir. Buna göre ; “Ticarî işletme, esnaf işletmesi içinöngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutanfaaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğüişletmedir.” Bahsi geçen sınır, Bakanlar Kurulunca çıkarılacakkararname ile gösterilecektir. Tanıma ek olarak ticari

işletmenin bir bütün olarak yazılı bir sözleşmeyledevredilebileceği veya başka hukuki işlemlere konuolabileceği eklenmiş ve prensip olarak bütünlüğün nelerikapsadığı sayılmıştır. Bunlar; duran mal varlığı, işletmedeğeri, kiracılık hakkı, ticaret unvanı ile diğer Xkrî mülkiyethakları ve sürekli olarak işletmeye özgülenen malvarlığıunsurlarıdır. ışletme devri sözleşmesinde ticari işletmeunsurlarının ayrıştırılabileceği de belirlenmiştir. 6762 sayılıTTK’nın aksine ticarethane ve fabrika tanımlarına yeniTTK’da yer veril-memiştir. (Madde 11)

22




Yeni TTK’da tüzel kişi tacir kavramında ne gibideğişiklikler öngörülmüştür?SORU 10

Yeni TTK’da ticari işletme kavramıyla ilgili herhangi birdeğişiklik getirilmiş midir?SORU 11

Sicil kayıtlarının tutulmasından doğan zararlarınkarşılanması konusunda mevcut kanunda açık bir düzenlemebulunmamaktadır. Ancak 559 sayılı Kanun HükmündeKararname’de, doğan zararlardan Devletin sorumlu olduğubelirtilmiş, yine de ticaret odalarına herhangi bir sorumlulukyüklenmemiştir. Söz konusu bu kararnamenin kaldırılmasınınardından sorumluluğun kime ait olduğu konusunda açık bir

hüküm bulunmamaktaydı. Söz konusu bu boşluk yeni TTK iledoldurulmuş ve ticaret sicilinin tutulmasından doğan bütünzararlardan Devlet ve ilgili odanın müteselsilen sorumluolduğu kabul edilmiştir. Söz konusu düzen-lemeye göre,Devlet ve ilgili oda, sorumlu olan ticaret sicil müdürü,yardımcıları ve diğer personele kusuru oranında rücuedebilecektir. (Madde 25)




23

T.C. SANAYİ ve TİCARET BAKANLIĞI

Ticaret sicilinin tutulmasından doğan zararlar bakımındanSanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın sorumluluğu nedir?SORU 12

Ticaret sicili müessesesine yönelikolarak getirilen en önemli yenilik; sicilkayıtlarının aleniyetinin sağlanmasıaçısından, kayıtların elektronik ortamdatutulmasıdır. Uygulamada bu yönde çokönemli adımlar atıldığı ve bilgiyeulaşmanın kolaylaştığı görülmektedir.Ayrıca 6762 sayılı TTK’da ticaret sicilininkimin tarafından tutulacağı açık bir şekildebelirtilmemekte iken yeni düzen-lemede,ticaret sicilinin ticaret ve sanayi odalarıveya ticaret odaları tarafından tutulacağı;oda bulunmayan veya yeterli şekildekurumlaşmamış odaların bulun-duğuyerlerde ise Sanayi ve TicaretBakanlığı’nca belirlenecek bir odatarafından tutulacağı hükme bağlamıştır.

Yeni TTK’da para cezası miktarlarıgünün ekonomik koşullarına uygun olarakyeniden belirlenmiştir. Ticaret Sicil ile ilgilihapis de dahil olmak üzere cezalara yerverilmiştir.

Sicil müdürünce verilen süre içindetescil isteminde bulunmayan ve kaçınma

sebeplerini de bildirmeyen kişi, sicilmüdürü tarafından ikiyüz TürkLirasındandörtbin Türk Lirasına kadar idari paracezasıyla cezalandırılır. Tescil ve kayıt içinbilerek gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar,üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlipara cezasıyla cezalandırılır. Gerçeğe aykırıtescilden dolayı zarar görenlerin tazminatdavası açma hakları da vardır.

Kayıtların ; tescil edilecek hususlarıtam olarak yansıtmamaları,üçüncükişilerde yanlış izlenim yaratacak niteliktaşımaları ve kamu düzenine aykırıolduğunu öğrendikleri haldedüzeltilmesini istemeyenler ve tescil olunanbir hususun değişmesi, sona ermesi veyakaldırılması dolayısıyla, kaydın değiş-tirilmesini veya silinmesini istemeye ya dayeniden tescili gereken bir hususu tescilettirmeye zorunlu olup da bunuyapmayanlar, bu kusurları nedeniyleüçüncü kişilerin uğradıkları zararlarıtazmin ile yükümlüdürler. (Madde 24),(Madde 33), (Madde 38)

24




Ticaret sicili müessesine yönelik olarak getirilenyenilikler nelerdir?SORU 13

Bileşik faiz yasağı devam etmekle beraber, aynızamanda üç aydan aşağı olmamak üzere faizin ana parayaeklenerek birlikte tekrar faiz yürütülmesi şartının, yalnız carihesaplarla, borçlu yönünden ticarî iş niteliğindeki ödünçsözleşmelerinde geçerli olması istisnası da aynen yeni TTK’dakorunmuştur. Buna karşın ödünç para verme işleri, bankalar,

tasarruf sandıkları ve tarım kredi kooperatiYeri hakkındakihususi hükümlerin saklı tutulmasıyla ilgili 6762 sayılı TTK’dakidüzenlemeye yeni TTK’da yer verilmemiştir. Gerekçede buistisnanın yorumunun güçlük doğurduğu belirtilmiş ve anılanistisnaların çıkarılmasıyla bileşik faiz yasağı daha net çizgilerlebelirlenebilmiştir. (6103 Madde 9), (6102 Madde 8)




25

Ticari faizin serbestçe belirlenmesi ilkesi nasıldüzenlenmiştir?SORU 14

Yeni TTK ile öngörülen düzenlemeye göre tescilolunan ticaret unvanı, ticarî işletmenin girişcephesinin herkes tarafından kolayca görülebilecekbir yerine, okunaklı bir şekilde yazılmalıdır. ışletme

belgelerinde, ticari işletmenin sicil numarası, ticaretunvanı, merkezi, tacir sermaye şirketi ise sermayemiktarı, internet sitesi adresi ve numarası dagösterilir. (Madde 39)

Yeni TTK’da ticaret unvanının korunmasına ilişkinhüküm genişletilmiş ve markalar, endüstriyel tasarımlar,patentlerle ilgili kanun hükmünde kararna-melerde veFikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda marka, tasarım, patentve eser sahibine tanınan haklarla uyumlu halegetirilmiştir. Buna göre hak sahibi, kendi ticaret ünvanınınhaksız kullanıldığını öne sürerek kanuna aykırı kullanımın

men edilmesini; eğer ticaret unvanı tescil edilmişse kanunauygun bir şekilde değiş-tirilmesini veya silinmesini,tecavüzün sonucu olan maddî durumun ortadankaldırılmasını, gereğinde araçların ve ilgili mallarınimhasını ve zarar varsa, kusurun ağırlığına göre maddî vemanevî tazminat talep etme haklarına sahip olacaktır.(Madde 51), (Madde 52)

26




Ticaret unvanının görünürlüğüne ilişkin yenidüzenlemeler nelerdir?SORU 15

Ticaret unvanının korunması ne şekildegenişletilmiştir?SORU 16

Yeni TTK’da haksız rekabetin önlenmesiile ilgili hükümlerin yeniden ele alındığıgörülmektedir. Buna göre 6762 sayılı TTK’nın54. maddesinden farklı olarak haksız rekabettanımı yapılmamıştır. Bunun yerine haksızrekabetin önlenmesine ilişkin amaç veilkelerin vurgulandığı görülmektedir. Hükmegöre; haksız rekabete ilişkin hükümlerinöngörülme amacı bütün katılanlarınmenfaati, dürüst ve bozulmamış rekabetinsağlanması şeklinde açıklanmaktadır. Ayrıcadüzenlemede, rakipler veya tedarikçilerlemüşteriler arasındaki ilişkileri etkileyenaldatıcı veya dürüstlük kuralına diğerşekillerdeki aykırı davranışlar ile ticarîuygulamaların haksız ve hukuka aykırıolduğu vurgulanmıştır.

Dürüstlük kuralını ihlal ederekrekabeti bozucu sonuç doğuran eylemlerinkapsamlı bir şekilde düzenlenmiş olduğu vebu yeni düzenlemenin rekabetin korunmasıve gelişmesi açısından son derece olumlusonuçları doğuracağı ortadadır.

(Madde 54), (Madde 55)




27

Yeni TTK haksız rekabetin önlenmesi ile ilgili nasılbir düzenleme öngörmüştür?SORU 17

6762 sayılı TTK incelendiğinde TicaretHukuku bakımından ve hatta 818 sayılı BorçlarKanunu açısından genel işlem şartları ile ilgili genel birdüzenlemenin olmadığı bu konuda sadece tüketicilerinkoruma altına alındığı bilinmektedir. Bu konudaBorçlar Kanunu’nun genel hükümlerinden yola çıkarakmevcut uyuşmazlıklara çözüm bulunduğu söylenebilir.Ancak bu genel düzen-lemelerin bile şirketler arasıişlemler açısından yeterli bir çözüm getirmediği vekoruma sağlayamadığı söylenebilir. Yeni TTK’da isegenel işlem şartları ile ilgili açık ve detaylı birdüzenleme öngörülmemiş sadece 55. maddenin f.bendinde özellikle yanıltıcı bir şekilde diğer tarafaleyhine; doğrudan veya yorum yoluyla uygulanacakkanuni düzenlemeden önemli ölçüde ayrılan veyasözleşmenin niteliğine önemli ölçüde aykırı haklar veborçlar dağılımını öngören, önceden yazılmış genelişlem şartlarını kullananların dürüstlüğe aykırıdavranmış olacağı belirtilmiştir. Düzenleme uyarınca,genel işlem şartları dürüstlük kuralını ihlal ederekrekabeti bozucu eylemler arasında sayılmaktadır. Buanlamda, ilgili maddenin Genel ışlem Şartlarısorununa doğrudan olmasa da çözüm bulacağısöylenebilir.




28

Haksız rekabet ile ilgili maddenin genel işlemşartları sorununa çözüm bulması mümkün müdür?SORU 18

Yeni TTK ticari defterlerin tutulması konusunda ulusal veuluslararası standartlara uyularak ticari defter tutmayükümlülüğüne ilişkin emredici bir düzenleme getirmektedir. Sözkonusu yeni düzenleme defter tutma yüküm-lülüğünü düzenlemeklebirlikte geniş bir ifade içermektedir. Buna göre tutulması gerekendefterlerin sadece envanter, defteri kebir ve yevmiye defterleriolduğu düşünülmemelidir. Yeni TTK hesapların bir sistem dahilindetutulmasını öngör-düğünden bahsedilen defter tutma yükümlülüğüsadece ticari defterler bakımından değil, tacirlerin bir muhasebesistemi dahilinde belge ve kayıtlarını tutması olarak anlaşılmalıdır.Defter tutma yükümlüğü; gerçek kişi tacirler ve tüzel kişileraçısından yöneticilere ve Yönetim Kuruluna verilmiştir. Defteribizzat tutacak kişilerin uzman kişiler arasından seçilmesizorunluluğu, yöneticiye ve yönetim organlarına yüklenen birsorumluluktur.

Bununla birlikte ; defter ve gerekli diğer kayıtların Türkçetutulacağı yeni TTK’da açıkça düzenlenmiştir. Söz konusu düzenlemeemredici niteliktedir. Buna göre; kısaltmalar, harYer ve sembollerkullanıldığı taktirde bunların anlamları açıkça belirtilmelidir. ışlemyapan kişilerin adları da açıkça belirtilmeli ve anlamlarıduraksamaya yer bırakmayacak şekilde tekdüze olmalıdır.

Defter tutma yükümünü Yeni TTK’da belirtildiği şekilde yerinegetir-meyenler, 200 günden az olmamak üzere adli para cezasıylacezalandırılır.(Madde 64), (Madde 65), (Madde 562)




29

Yeni TTK ticari defterlerin tutulması yükümlülüğüçerçevesinde nasıl bir düzenleme öngörmüştür?SORU 19

Yeni düzenlemenin, teknolojik gelişmeleri dikkatealmasının bir sonucu olarak; defter ve belgelerin saklanmasıkonusunda ikili bir sistem öngörülmüştür. Buna göre; defterve belgeler Xziki olarak saklanabileceği gibi veri taşıyıcılarıkullanılarak da saklanabilecektir. Veri taşıyıcıları dendiğinde;inter alia, mikro-Xşleri, CD’ler, magnetler ve elektronik ortamanlaşılmalıdır. Bu yöntemle; defterlerin tutulmasında,UFRS’ye göre tacirin ticari işlemlerini açıkça göstermesigerekmektedir. Defterlerin yansız ve tarafsız bir uzmanınprofesyonellik ilkelerine göre; mesleğinin gerektirdiği ölçüde

ve herkes tarafından anlaşılır bir şekilde düzenlemesigerekmektedir. Temel defterler dışında hangi defterlerintutulması gerektiği yeni düzenlemede açıkça belirtilmemiştir.ışletmelerin niteliği dikkate alınmakla birlikte TürkiyeMuhasebe Standartları Kurulu (TMSK) tarafından belirlenecekesaslar dahilinde hangi defterlerin tutulacağı belirlenecektir.

ışletme ile ilgili her tür belge ve bilgisayar kayıtlarınınv.b.saklanması yükümünü Yeni TTK ‘da belirtildiği şekildeyerine getirmeyenler, 200 günden az olmamak üzere adlipara cezasıyla cezalandırılır. (Madde 64/2), (Madde 562)

Yeni TTK ile tüm defterlerin açılış ve kapanışları noteronayına tabi tutulmuştur. Herhangi bir uyuşmazlıktamahkemelerin önüne getirilen defterlerin gerçeğiyansıtmaması nedeniyle ticari defterlerin açılış ve kapanıştasdikleri zorunlu hale getirilmiştir. Buna göre; uygulamadazaman bakımından sıkışıklık yaratmamak için tasdik süresi,

izleyen faaliyet döneminin altıncı ayına kadaryapılabilecektir.

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın Tebliği ‘ne uygunşekilde ticari defter-lerin açılış ve kapanış onaylarını yerinegetirmeyenler 200 günden az olmamak üzere adli paracezasıyla cezalandırılır. (Madde 64/3), (Madde 562)

30




Tacirin saklamakla yükümlü olduğu belge vedefterleri saklama yöntemlerinden bahsediniz.SORU 20

Ticari defterlerin açılış ve kapanış tasdiklerikonusunda getirilen yeni düzenlemeden bahsediniz.SORU 21

Yeni TTK’da ticari defterlerin ispat aracı olarakkullanılması konusunda köklü bir değişikliğe gidildiğigörülmektedir. Buna göre; ticari defterlerin kesin delilolarak sahibinin lehine, aleyhine veya diğer tarafınaleyhine kullanılması durumu ortadan kaldırılmıştır. Bununyerine “Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun,yargılamayı gerektiren davalarda hazırlık işlemlerineilişkin hü-kümleriyle senetlerin ibrazı zorunluluğuna dair

olan hükümleri ticarî işlerde de uygulanır” hükmügetirilmiştir. Hükme göre; ticari uyuşmazlıkların varlığıhalinde hakim tarafından re’sen ya da taraYardan birininistemi üzerine incelenen defterler takdiri delil olaraknitelendirilecektir. Söz konusu defterlerin tutulmasında ise;UFRS’nin dikkate alınması gerekliliği vurgulanmış ve budefterlerin elektronik ortamda tutulması imkanıgetirilmiştir. (Madde 82), (Madde 83)

Ticari davalar Asliye TicaretMahkemelerinde bakılır. Başkacabir mahkemede bakılmışsagörevsizlik kararı verilmez dosyailgili mahkemeye gönderilir.Böylece dava başvuru süresininkaçırılmasının önüne geçildiğigibi,yargı uyuşmazlığından doğanzaman kaybının da önünegeçilmesi sağlanır. (Madde 5)




31

Ticari defterlerin bir ispat aracı olarakkullanılması konusunda yeni TTK, defterleri nasılbir delil olarak öngörmüştür?

SORU 22

Yeni TTK ile Ticari Davalar HangiMahkemelerde görülür ?SORU 23

Daha önce de bahsettiğimiz üzere; UFRS ilkelerininyeni düzenlemenin her alanında karşımıza çıktığınıgörebilmekteyiz. Bunun somut bir görünümü olan bilançoilkeleri; tamlık, doğruluk, tutarlılık, zamanında kayıtesasları doğrul-tusunda defter ve belgelerin tutulmasıdır.Kısaca; defter ve belgelerin eksiksiz hazırlanması, boşlukyaratmadan muhasebeleştirilmesi, gerçeğe uygun veyanlış anlaşılmalara mahal vermeyecek şekilde

hazırlanması, kayıt dışı hiçbir işlemin bırakılmamasıgerekmektedir. Bilançodaki tamlık ilkesi; şirket aktif vepasif-lerinin eşit olmasını gerektirir. Yeni TTK, bilançoilkelerine gönderme yapmakla birlikte bu kavramlarıtanımlamamaktadır. Söz konusu bu ilkeler sadecedefterlerin tutulmasında değil yıl sonu Xnansaltablolarının hazırlanması aşama-sında da dikkatealınmalıdır. (Madde 65), (Madde 68)

Envanter; bir işletmenin aktif ve pasiYerinin çıkarılması,sayılması, ölçülmesi, tartılması ve değerlendirilmesi suretiyle,bilanço günündeki mevcut-ların, alacakların ve borçlarındetaylı bir şekilde tespit edilmesidir. Her gerçek ve tüzel kişitacirin ticari işletmesini açması, taşınmazlarını, alacaklarını,borçlarını, nakit parasının tutarını ve diğer varlıklarını eksiksizve doğru bir şekilde göstermesi ve bu konuda bir envanterçıkarması gerekmektedir. Envanter işlemi her hesap dönemisonunda tekrarlanacak olup, tamlık ve doğruluk ilkeleri esasalınacaktır. Aksi takdirde işletmenin hesap ve sonuçlarınıngerçeği yansıtması beklenemez. Gerçeği yansıtmayan bir

envanterin, doğru bir bilanço oluştur-mayacağı da açıktır. YeniTTK’da 6762 sayılı TTK’dan farklı olarak envanterikolaylaştırıcı yöntemlere de değinilmiştir. Buna göre; sondajyöntemi, mate-matiksel-istatistiksel yöntemler, Xziki sayım;çeşit, miktar ve değerlerin hesaplanmasında dikkate alınanenvanter yöntemlerindendir. Bunun yanında envanteryöntemleri konusunda Türkiye Muhasebe Standartlarına (TMS)uygun başkaca yöntemlerde izlenebilir

Hileli envanter çıkaranlar, 200 günden az olmamaküzere adli para cezasıyla cezalandırılır. (Madde 66), (Madde67), (Madde 562)

32




Defterlerin tutulmasında esas alınan evrenselbilanço ilkeleri nelerdir?SORU 24

Yeni TTK’ya göre envanter nedir?Envanteri kolaylaştırıcı yöntemler nelerdir?SORU 25

Yeni TTK şirketlerinmuhasebe uygulamaları ileilgili açık bir hükümgetirmemekle birlikte, UFRS

ilkelerinin benimsenmesikonusunda önemli yeniliklergetirmektedir. UluslararasıFinansal RaporlamaStandartlarının uygu-lanmasını

sağlamak ve benimsenmesinikolaylaştırmak amacıyla, TMSK’ya

görev verilmiştir. Buna göre; TMSK kanunenkendisine verilmiş olan görevi kullanarak, UluslararasıFinansal Raporlama Standartlarına uygun bir şekildeilkeleri ilan edecektir. TMSK, ilan edeceği ilkelerinuygulanmasını sağlamak, kanunlarda kendisineverilen yetki dahilinde denetim yapmak ve Türkiyemuhasebe siste-minin dünyaca kabul görmüş bir

düzeye ulaşmasını sağlamak içinçalışmalarda bulunacak ve özellikle

bu ilkelerin uygulanmasıkonusunda küçük ölçekli sermaye

şirketleri ile tek kişi işletmelere uyumiçin süre tanıyacaktır. (Madde 88)




33

Yeni TTK Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu’na(TMSK) ne tür görev ve yetkiler vermiştir?SORU 26

Uygulamada, “Portföy Tazminatı” olarak bilinen ücretisteme hakkı yeni TTK’da “Denkleştirme Bedeli” olarakdüzenlenmiş ve bu sayede 6762 sayılı TTK’da bulunan açıkboşluk giderilmiştir. Denkleştirme talebi, bizzat acentetarafından yaratılan ve müvekkile devredilen müşteriportföyünün avantajlarından artık kendisininyararlanamayacak olması nedeniyle ödenen ek bir karşılıkolarak düzenlenmektedir. Burada amaçlanan sözleşmeninsona ermesinden ötürü tam olarak karşılığı ödenmeyenacenteye, müvekkile sağladığı menfaatler için hakkaniyet

esasından hareketle belirlenen bir karşılık sağlamaktır.Yeni TTK acentenin denkleştirme talebinde

bulunamayacağı durumları da düzenlemiştir. Buna göreacentenin sözleşmeyi feshetmesi için haklı bir sebebininbulunmaması veya acentenin kusuru nedeniyle sözleşmeninfeshedilmesi durumunda acente denkleştirme talebindebulunamaz. Söz konusu tazminatın son 5 yıl içindeacentenin aldığı komisyon ücretinin yıllık ortalamasınıgeçemeyeceği ve ücret isteme hakkından sözleşme ilevazgeçemeyeceği açıkça düzenlenmiştir.

Getirilen yeni düzenleme taraYara rekabet yasağıanlaşması düzenleme yetkisi vermiştir. Ancak buanlaşmanın yazılı şekilde yapılması ve müvekkiltarafından imzalanması zorunludur. Kanunkoyucu,sözleşme sonu faaliyet yasağı ile ilgili olarak acenteyikoruyucu hükümler konulmasını gerekli görmüştür. Bu

doğrultuda yapılan rekabet yasağı anlaşması sözleşmeninsona ermesinden itibaren en fazla 2 yıl için geçerliliğinikoruyacak ve yalnızca acenteye bırakılmış olan bölgeyeve müşteri çevresine ilişkin olacaktır. Ayrıca müvekkilin buanlaşma dolayısıyla acenteye uygun bir tazminat ödemesigereklidir.

34




Acentelerle ilgili olarak uygulamada “PortföyTazminatı“ adı altında düzenlenen ücret isteme hakkıyeni TTK’da ne şekilde düzenlenmiştir?

SORU 27

Yeni TTK’nın acente ile ilgili getirdiği düzenlemerekabet yasağını öngörür nitelikte midir?SORU 28

Mevcut düzenlemede bulunan “Ultra Vires” yasağı;üçüncü kişilerle işletme konusu dışında yapılan işlemlerinşirketi bağlamayacağı hükmünü içermekteydi. Buna göre;ticari şirketler ancak şirket ana sözleşmesinde yazılı işletmekonusu içinde kalmak kaydıyla; hak iktisap etmeye ve borçyüklenmeye yetkilidirler. ışletmenin konusu dışında yapılanişlemler ise Ultra Vires yasağının bir sonucu olarak yokhükmündedir. Bu ise pratik hayatta iki sorunu beraberindegetirmektedir.Birincisi; şirketler bu yasağa takılmamak içinfaaliyet konularını geniş tutmakta ve gelecekteki muhtemelgirişimler için şimdiden esas sözleşmelerine faaliyetkonularının dışında kalan hükümler eklemektedirler. Bu iseşirketlerin belirli bir sektörden başka bir sektöre geçişlerinikolaylaştırdığı gibi, şeffaYığı azaltmakta ve sektörleringüvenliğini zedelemektedir. Buna bağlı olarak da sektöründeuzman olmayan, birden fazla iş kolunda faaliyet gösterenancak piyasada etkin olmayan şirketler ortaya çıkmaktadır.İkinci olarak ise; şirketlerin doğrudan ya da dolaylı olarakişletme konuları dışında kalan işlemler yapmaları halindesonucun yok hükmünde olması işlem ve pazar güvenliğiniolumsuz etkilemektedir. Yeni TTK ile Ultra Vires kuralı kalktığıiçin, artık şirketlerin hak ehliyetlerinin sınırını işletme konusuçizmemektedir. Bu değişiklik neticesinde bir şirketin amaç vekonusunu o şirketin hak ehliyeti değil, imza yetkilisine rücu

edeceği veya edemeyeceği hususu sınırlayacaktır. Esassözleşmenin iştigal konusu hükmüne aykırı işlemlerle busınırın aşılması halinde şirketin rücu hakkı olacaktır. Başkabir deyişle, şirketin amacı ve işletme konusu dışında yapılanişlemler de şirketi bağlayacak, bu işlemler nedeniyle üçüncükişiye karşı şirket sorumlu olacak, ancak sınırı aşan temsilyetkisini haiz kişiye karşı şirket rücu edebilecektir. Ayrıcayeni TTK’nın 371. maddesinde bu yasağın somutlaştırıldığı veyasağın kaldırılmasına bağlı olarak şirketin işletme konusudışında bir iş ya da işlem yapması halinde Yönetim Kuruluaçısından özel bir sorumluluk halinin düzenlendiği degörülmektedir. Söz konusu bu yasağın kaldırılması çağdaşgelişmelere uygun düşmektedir.




35

Mevcut düzenlemede bulunan “Ultra Vires”yasağının kaldırılma amacı nedir?SORU 29

Yeni TTK incelendiğinde,4857 sayılı ış Kanunu ileparalel hükümler getirildiğigörülmektedir. Yeni TTK’nın157 –158 ve 178.maddelerinde, çalışanlarınkorunması amacı ile çeşitlihükümler tesis edilmiştir.ışçilerin devralan şirketegeçişleri, hakları vesorumlulukları hakkındaayrıntılı bir düzenlemegetirilmekle beraber; şirketçalışanları şirketinbirleşmesinden itibaren 3 ayiçinde alacaklarının güvencealtına alınmasını istemehakkına sahiptirler. Ancakşirket, alacağın tehlikeyedüşmediğini; denetçiden talepedeceği bir raporla, ispatederek söz konusu güvenceyivermekten kaçınabilir.

36




Yeni TTK şirketlerin birleşme, devralma ve bölünmeişlemleri ile ilgili olarak işçilerin korunmasınısağlayacak hükümler getiriyor mu?

SORU 30

Yeni TTK ile getirilen düzenleme uyarınca mevcutdüzenlemeden farklı olarak birleşme işlemlerinin süreci vedetayları kanun metni haline getirilmiştir. Buna göre; birleşmeişlemleri ile ilgili olarak Yeni TTK’nın getirmiş olduğusistematik aşağıdaki şekildedir;

• Birleşmeye taraf şirketlerin yetkili organlarıncabirleşme sözleşmesi hazırlanıp imzalanır. Birleşmesözleşmesinin içeriğinde bulunması gereken ve Kanundabelirlenen zorunlu unsurlara dikkat edilmelidir.

• Birleşme bilançoları hazırlanır.• Bilançonun tarihi ile birleşme sözleşmesinin yapıldığı

tarih arasında 6 aylık bir farklılığın bulunması halinde arabilançonun hazırlanması zorunludur. Çıkarılan ara bilançoyagöre; esas bilanço ve ticari defterlerde gerekli deği-şiklikleryapılır.

• Devrolunan şirketin intifa hakkı sahiplerine, imtiyazhakkı sahipleri ile oydan yoksun paylarına sahip ortaklarınaeş değerde karşılıklar ayrılır.

• Birleşme sözleşmesi ile ilgili olarak taraYarın birleşmeraporu hazırlaması ve bu raporun hukuki ve ekonomikyönden bir takım çıkarımlarda bulunması aranır.

• Yeni kuruluş yoluyla birleşmede birleşme raporunayeni şirketin esas sözleşmesinin konulması gerekir.

• Birleşme sözleşmesi ve raporu işlem denetçisitarafından denetlenir.

• Birleşmeye katılan şirketlerden her biri birleşmesözleşmesini, birleşme raporunu, denetleme raporunu, son üçyılın yıl sonu Xnansal tablolarını ve yıllık faaliyet raporlarınışirket menfaati bulunan diğer ilgililere sunmakla mükel-leftirler. Bu raporlar ayrıca ilgili sermaye şirketlerinin internetsitesinde de yayın-lanmalıdır.

• Birleşmeye katılacak şirketler ilgili belgelerin nereyetevdi edildiğini ticaret sicilinde ve internet sitelerinde ilanederler.

• Birleşmeye katılan şirketler yönetim organlarındabirleşme sözleşmesinin değiştirilmesini talep edebilirler.

• Yönetim Organı Genel Kurula birleşme sözleşmesinisunar. Genel Kurul; yeni TTK’nın151. maddesinde öngörülennisaplara bağlı olmak üzere sözleşmeyi onaylar.

• Devralan şirket birleşme sonucu oluşan yeni sermayesiile paralel olarak sermaye artırım kararı alır.

• Sermaye artırımı: Devralma yoluyla birleşmededevralan şirketin, devrolunan şirket ortaklarının haklarınıkoruyabilmek için sermayesini arttırmak zorundadır.

• Birleşmeye katılan şirketler birleşme kararı aldıklarıanda yönetim organlarının bu konuyu ticaret sicilinebildirmelerini sağlamalıdırlar.

• Devrolunan şirket, birleşme ile ticaret sicilinde inXsaholur.

(Madde 142-154)




37

Birleşme işlemleri ile ilgili olarak yeni TTK nasıl birdüzenleme getirmektedir?SORU 31

Yeni TTK’nın 137. maddesindedüzenlendiği üzere şirket birleşmeleriningeçerli olması için:

1.Sermaye şirketleri ancak,• Sermaye şirketleriyle, kooperatiYerle

ve devralan şirket olmaları şartıyla, kolektifve komandit şirketlerle, birleşebilirler.

2.Şahıs şirketleri,• Şahıs şirketleriyle, devrolunan şirket

olmaları şartıyla, sermaye şir-ketleriyle,devrolunan şirket olmaları şartıyla,kooperatiYerle, birleşebilirler.

3.KooperatiYer,• KooperatiYerle, sermaye şirketleriyle

ve devralan şirket olmaları şartıyla, şahısşirketleriyle, birleşebilirler. Kısaca sınırlısayıda sayılan bu haller bir yandan birleşmeyapılabilecek şirket türlerini genişletmekte biryandan da ortaklık borçlarından kişisel olaraksorumlu olan ortakların, anonim bir şirketlebirleşmesi neticesinde kişiselsorumluluklarından kurtulma imkanınıortadan kaldırmaktadır.

38




Aynı türden şirket birleşmesi kuralı nedir?SORU 32

6762 sayılı Kanun’da konuya ilişkin birdüzenleme olmamakla beraber, SPK’nın çıkarmışolduğu Seri: I, No: 41 sayılı Birleşme ışlemlerineılişkin Esaslar Tebliğinde konuya açıklık getirildiğigörülmektedir. Söz konusu tebliğde; belirlikoşulların varlığı halinde birleşme işlemlerininkolaylaştırıldığı, ortaklığın; paylarının % 95’i veyadaha fazlasına sahip başka bir ortaklık tarafındandevralınması suretiyle birleşmesi halinde, bağımsızdenetim raporu, uzman kuruluş raporu ve YönetimKurulu raporuna gerek olmadan birleşme işleminingerçekleştirilmesine imkan sağlandığıbelirtilmektedir. Bu düzenlemeye paralel YeniTTK’nın 153. ve 154. maddelerinde sadece sermayeşirketlerine özgü olmak üzere kolaylaştırılmışbirleşme prosedürünü düzenlendiğigörülmektedir.Buna göre;

• Devralan sermaye şirketi devrolunansermaye şirketinin oy hakkı veren bütün paylarınaveya,

• Bir şirket ya da bir gerçek kişi veya kanunyahut sözleşme dolayısıyla bağlı bulunan kişigrupları, birleşmeye katılan sermaye şirketlerinin

oy hakkı veren tüm paylarına sahiplerse sermayeşirketleri kolaylaştırılmış düzene göre birleşebilirler.

• Devralan sermaye şirketi, devrolunansermaye şirketinin tüm paylarına değilde oyhakkıveren paylarının enaz yüzdedoksanına sahipse,azınlıkta kalan pay sahipleri için;

• Devralan şirkette bu payların denk karşılığıolan paylar verilmesi şirket payları yanında,141.maddeye göre, şirket paylarının gerçekdeğerinin tam dengi olan nakdî bir karşılıkverilmesinin önerilmiş olması ve birleşmedolayısıyla ek ödeme borcunun veya herhangi birkişisel edim yükümlülüğünü yahut kişiselsorumluluğun doğmaması, hâlinde birleşmekolaylaştırılmış usulde gerçek-leşebilir.

Bu usulde; sınırlı kapsamda bir birleşmesözleşmesinin yapılması yeterli görülecek vebirleşme raporunun hazırlanmasına, birleşmesözleşmesinin denetlenmesine ve Genel Kurulonayına sunulmasına gerek görülmeyecektir. YeniTTK’nın bu hükmü ile birleşme işlemlerinin kolay veefektif bir şekilde tamamlanması sağlanacaktır.(Madde 155), (Madde 156)




39

Sermaye şirketlerinin kolaylaştırılmış şekildebirleşmesi konusunda yeni TTK nasıl birdüzenleme öngörmektedir?

SORU 33

Evet. Yeni TTK’nın 141. maddesinde “Ayrılma Akçesi”başlığı altında düzenlenen hükme göre; birleşme sözleşmesi ileortağın devredilen şirketten ayrılması hakkı bir seçimlik hakolarak getirilmektedir. Buna göre; ortaklar yeni durumdakipaylarının gösterilmesinin yanında, şirket paylarının gerçekdeğerine denk gelen bir ayrılma akçesi alarak şirkettenayrılabileceklerdir. Buna göre;

• Birleşmeyi arzu etmeyen ortak ayrılma akçesini alarakşirketten çıkabilmekte,

• Azınlık durumunda olan veya şirket kararlarınınverilmesi konusunda sorun çıkaran bir kısım ortağın şirketten

çıkarılması olanağı getirilmektedir.Söz konusu ayrılmaakçesinin nakit olması gerekmez. Bunun yerine başka birşirketten pay senedi veya menkul değer verilmesi imkanısunulabilir. Ancak kanunda bahsedilen payların gerçekdeğerinin bulunması konusunda yeni TTK’nınherhangi birhüküm öngörmediği ve söz konusu durumun uygulamayabırakıldığı söylenebilir. Ortaklara tanınan bu ayrılma hakkının,tüm ya da çok sayıda ortak tarafından kullanılmasıdurumunda birleşme işleminin gerçekleşme olasılığı azalacakolmakla birlikte pay sahipleri demokrasisinin bir gereği olarakgetirilen düzenlemenin yerinde olduğunu söyleyebiliriz.

Yeni TTK tasXye halinde bulunan veya borca batık olanşirketlerin birleşmeye katılmasına olanak tanımaktadır. Bunagöre;

• TasJye halinde olan bir şirketin birleşmeye dahilolması: Bunun için; malvarlığının dağıtılmasına başlanmaması vetasXye halindeki şirketin devrolunan şirket olması gerekmektedir.Bu hüküm uygulamada olmamakla birlikte; Yargıtay’ın aynınitelikteki benzer kararları ile uyum sağlanmaktadır.

• Borca batık olan bir şirketin birleşmeye dahilolması: Yeni TTK’ya göre;borca batık bilançonun varlığı birşirketin birleşmesini engellemez. Bu durumda bulunan bir şirketborca batıklık durumunu karşılayabilecek serbestçe tasarrufedebilen öz varlığa sahip başka bir şirketle birleşebilir. Bu tür birbirleşmeye karar verilmiş olması yönetim organının şirketin borcabatık olmasından kaynaklanan yükümlülüklerin sona ermesineneden olmayacaktır. (Madde 138), (Madde 139)

40




Birleşme işlemine bağlı olarak ortakların şirkettenayrılma hakkı var mıdır?SORU 34

TasJye halinde olan ya da borca batık bir şirketinbirleşmeye dahil olması mümkün müdür? Teknik iKasdurumunun birleşmeye etkisi nedir?

SORU 35

Şirketlerin bölünmesi ile ilgili olarak 6762 sayılı TTKherhangi bir hüküm içermediği gibi, başka diğer kanunlardada sistematik bir düzenleme bulun-mamaktadır. Ancak MaliyeBakanlığı ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın, ortaklaşadüzenledikleri Anonim ve Limited Şirketlerin Kısmî Bölünmeişlem-lerinin Usul ve Esaslarının Düzenlenmesi Hakkında

Tebliğ ile Kurumlar Vergisi Kanunundaki hükümleredayanarak kısmi bölünmenin belirli alanlarına açıklıkgetirilmiştir. Ancak bu düzenlemelerin yetersiz kalması vemevcut ihtiyaca cevap verememesi sonucunda Yeni TTK’nınişlemin usul ve esaslarına yönelik olarak daha sistematik vedetaylı hükümler getirmesi yerinde olmuştur.




41

Mevcut düzenlemede şirketlerin bölünmesi konusundaherhangi bir düzenleme var mıdır?SORU 36

Yeni Kanun’un bölünme konusunda getirmiş olduğudüzenleme uygulama ile paralel olup tam ve kısmi bölünmeolarak düzenlenmiştir. Sistematik olarak incelediğindeyerinde olan bu düzenlemenin tam ve kısmi bölünme ile ilgilitanım içerdiği görülmektedir. Bölünme işlemi özelliklegereğinden çok veya hızlı büyüyen, birden çok sektörde yada bölgede faaliyet gösteren ortaklıkların dağılmasınıengellemek ve şirketlerin esas faaliyet konularına dönmesiamacıyla yapılmaktadır. Bunun yanında ortaklık yapısındaçıkan uyuşmazlıkların gide-rilmesi açısından bölünmeninfaydalı olduğu da söylenebilir.Yeni TTK hükmüne göre; tam

bölünme, şirketin tüm malvarlığının bölümlere ayrılması vediğer şirketlere devrolunmasıdır. Tam bölünüp devrolunanşirket tasXyesiz inXsah eder (sona erer) ve unvanı ticaretsicilinden silinir. Kısmî bölünmede ise, bir şirketinmalvarlığının bir veya birden fazla bölümünün diğerşirketlere devrolunması söz konusudur. Şirketten ayrılanbölümlerin sicilden silinmesi söz konusu değildir. Şirkettenayrılan kısımlarla yavru şirket kurmak amaçlanabilir. Budurumda bölünmeden sonra oluşacak yeni malvarlığı yavruşirkete külli haleXyet yolu ile geçmeyecek, ancak aynisermaye olarak konulabilecektir. (Madde 159-179)

Hayır, mümkün değildir. Yeni TTK’nın 160. maddesi,sermaye şirketleri ve kooperatiYer için ancak sermayeşirketlerine ve kooperatiYer bölünme imkanı getirmektedir.Dolayısıyla, bir sermaye şirketinin şahıs şirketine bölünmesimümkün olmadığı gibi tersi de mümkün değildir. Buyasağın aşılması tür değiştirme yoluyla mümkün

olabilecektir. Bununla birlikte sermaye şirketlerinin kenditürleri içinde bölünmesi mümkündür. Kısaca bir anonimşirket, bir limited şirkete bölünebilecektir. Buna karşılık biranonim şirket şahıs şirketine bölünemez ve tersi demümkün değildir. Söz konusu düzenlemenin alacaklılarıkorumak amacıyla getirildiği düşünülmektedir.

42




Yeni TTK bölünme konusunda nasıl birsistematik izliyor?SORU 37

Bir sermaye şirketinin şahıs şirketine bölünmesimümkün müdür?SORU 38




43

Bölünmede sorumluluk ne şekilde tasnif edilmiştir?SORU 39

Yeni TTK’da bölünmeişlemleri ile ilgili olarak ikili bir

sorumluluk öngörülmüştür. Bu düzenlemebölünmeye katılan şirketlerin ikinci derece sorumluluğu

ile ortakların kişisel sorumluluğunu ayrı ayrı düzenlemiştir.Buna göre;

• Bölünmeye Katılan Şirketlerin İkinci DereceSorumluluğu:

Bölünme sözleşmesi veya planına göre, bölünen şirketin bazı borçları,bölünmeye katılan şirketlerden birine devredilmişse, kısaca borç o devralan şirket

tarafından ödenecekse, fakat ödenmemişse bölünmeye katılan diğer şirketler bu ödenmeyen borçlardanmüteselsilensorumlu olurlar. Borcu ödemekle yükümlü olan şirket bu borçtan birinci derecede sorumludur. Kısacabirinci derecede sorumlu şirkete başvurmadan ikinci derece sorumlu şirketlere başvurulamaz.

• Ortakların Kişisel Sorumluluğu: Bölünme öncesinde sorumlu olan ortakların sorumluluğu birleşmedensonra da devam eder. Ancak borçların bölünme kararının ilanından önce doğması ve sebebin bu tarihten önceoluşması gerekmektedir. Bu sorumluluk üç yıllık bir zamanaşımına tabidir. (Madde 176), (Madde 177)

44




Tür değiştirmenin geçerli olması açısından yeni TTK hangişirket türlerinin tür değiştirmesine izin vermektedir?SORU 40

Yeni TTK’da öngörülen tür değiştirmelersınırlı sayıda gösterilmiştir. Söz konusu hükmegöre tür değiştirebilecek şirket türleriniaşağıdaki şekilde sıralayabiliriz;

1.Bir sermaye şirketi ancak;-Başka türde bir sermaye şirketine;-Bir kooperatife2.Bir kolektif şirket;• Bir sermaye şirketine;• Bir kooperatife;• Bir komandit şirkete;3.Bir komandit şirket;• Bir sermaye şirketine;• Bir kooperatife;• Bir kolektif şirkete;4.Bir kooperatif bir sermaye şirketine

dönüşebilir.Tür değiştirme yukarıda sayılanşirket türleri için geçerli olup, yeni türedönüştürülen şirket eskisinin devamısayılacaktır. Genel olarak bakıldığındabirleşme işlemleri için bahsedilen prosedürüntür değiştirme için de geçerli olduğusöylenebilir. (Madde 180), (Madde 181)

6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 324’ncü maddesindedüzenlenen sermaye kaybı ve borca batıklık durumu yeni Türk TicaretKanununun 376’ncı maddesinde, mevcut 324’ncü maddenin hükümleri birölçüde korunmuş, ancak, uygulamada sıkça rastlanılan sorunlar dikkatealınarak yeni kurallar öngörülmüştür. Ayrıca 6762 sayılı Kanundaki 324üncü maddenin bilânço hukukuna uymayan hükümleri düzeltilmiştir.

İlgili 376’ncı maddenin birinci fıkrasına göre, son yıllık bilânçodansermaye ile yasal yedekler toplamının yarısının zararlar sonucu karşılıksızkaldığının anlaşılması halinde, yönetim kurulu, genel kurulu hementoplantıya çağırmaya ve uygun gördüğü gerekli önlemleri genel kurulasunmakla mükelleftir. Yeni TTK’nın gerekçesinde yönetim kuruluna bukonuda önemli sorumluluklar getirilmiştir. Gerekçede, yönetim kurulunun,genel kurulu hemen toplantıya çağırması, şirketin Xnansal yönden kötüdurumda bulunduğunu bütün açıklığıyla kurula anlatması, hatta bukonuda bir rapor vermesi, zararların sebeplerini göstermesi ve çözümönerisi sunması gerekir, aksi halde yönetim kurulu sorumlu olucaktır.

İkinci fıkraya göre, son yıllık bilânçodan, zararlar sebebiyle sermayeile yasal yedeklerin toplamının üçte ikisinin karşılıksız kaldığı anlaşıldığıtakdirde, yönetim kurulunun çağrısı üzerine genel kurul toplanır vesermayenin üçte biri ile yetinmeye veya sermayenin tamamlanmasınakarar verir. Genel Kurul bu iki karardan birini almamışsa anonim şirketsona erer.

Üçüncü fıkra ise şirketin borca batık olması durumunda uygulanacakkuralları göstermektedir. Borca batık olma kavramı, şirket aktiYeri yıllıkbilânçoda olduğu gibi defter değerleriyle değil gerçek değerleriyledeğerlemeye tâbi tutulsalar bile alacaklıların, alacaklarını alamamaları,yani şirketin borç ve taahhütlerini karşılayamaması demektir. Borca batık

durumda olmanın işaretleri, yıllık mali tablodan veya ara dönem malitablolarından, denetçinin, erken teşhis komitesinin raporlarından ve/veyayönetim ile yönetim kurulunun tespitlerinden ortaya çıkabilir. Böylebelirtilerin bulunması halinde, yönetim kurulu hem işletmenin devamıesasına göre hem de aktiYerin olası satış değerleri üzerinden bir arabilânço düzenletip denetçiye verir. Varlıkların satış değerlerine göreçıkarılan bilânço şirketin iYâsı için yönetim kurulunun mahkemeyebaşvurmasına gerek olup olmadığını ortaya koyar. Aktif ve pasiYerinişletmenin sürekliliğine göre değerlendirilmesi, faaliyetine devam edecekbir işletme esas alınarak değerlendirme yapılması demektir. Böyle birdeğerlendirme işletmenin borca batık olma durumuna rağmen bazı olgular,beklentiler, etkisini yitiren sebepler dolayısıyla şirketin yaşama ümidininvar olup olmadığını ortaya koyar.

Ara bilânçoların incelenmesi ve değerlendirilmesi denetçi tarafındanyedi gün içinde yapılır ve raporlanır. Rapor mahkemenin kararlarına esasolur.

Ayrıca üçüncü fıkrada mahkemeye başvuru zorunluluğunu ortadankaldırabilecek bir yenilikte yer almaktadır. Bu yenilik, şirketalacaklılarından bazılarının, kendi alacaklarını, diğer alacaklılarınalacaklarının sırasından sonraki sıraya gitmesini yazıyla kabul etmeleridir.Böyle bir taahhüt etkilerini iYâs halinde gösterir ve önceki alacaklarödenmeden sona giden alacak garameye katılamaz. Bu taahhütlerin tutarıara bilânço ile ortaya çıkan açığa eşitse, iYâs bildirimi zorunluluğu yoktur.Başka bir deyişle, bu taahhütlerin tutarı, borca batıklığı ortadan kaldıracakdüzeydeyse, kısa vadeli olmayıp süreklilik arzeder nitelikteyse vetaahhütlerin yerine getirilmesi güç şartlara bağlanmamış ise mahkemeyebildirimde bulunulmaz. (Madde 376)




45

Yeni TTK’nın sermayenin kaybı ve borca batıklıkdurumlarıyla ilgili getirdiği düzenlemeler nelerdir?SORU 41

6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 324’ncümaddesinde “şirket durumunun ıslahı mümkün görülüyorsaidare meclisi veya bir alacaklının talebi üzerine mahkeme iYastalebini tehir edebilir.” ifadesiyle yer bulan iYasın ertelenmesimüessesi yeni Türk Ticaret Kanununun 377’nci maddesindedüzenlenmiş ve yönetim kurulu veya herhangi bir alacaklı yeni

nakit sermaye konulması dâhil nesnel ve gerçek kaynaklarıve önlemleri gösteren bir iyileştirme projesini mahkemeyesunarak iYasın ertelenmesini isteyebileceği belirtilmiş olup,erteleme talebinde bulunulduğunda ıcra ve ıYas Kanununun179 ilâ 179/b maddelerinin uygulanacağı hükmebağlanmıştır. (Madde 377)

Yeni TTK’nın göze çarpan en önemli yeniliklerden biride şirketler topluluğu ile ilgili düzenlemeler getirmesidir.Şirketler topluluğu müessesesinin düzenlenme amacı yeniTTK’nın tüm maddelerinde hissedilen şeffaYık ve hesapverilebilirlik ilkelerinin bir gereğidir. Zira uygulamadamevcut olan grup şirket yapısı bakımından hukuki anlamdabir boşluk bulunmakta, hakim şirket ve bağlı şirketarasında yapılan her türlü işlemin iç içe geçmesi nedeniyleşirketler gerçek iktisadi varlıklarını saklamaktadırlar. YeniTTK’nın bu anlamda tüzel kişilik perdesini kaldırdığını vesorumluluk bahsi açısından önemli bir düzenleme getirdiğinisöyleyebiliriz. Mevcut sistemde hakim şirketler hissedar

oldukları yavru şirketler üzerinden yaptıkları işlemlernedeniyle bilançolarında gerçek durumları yansıtmayan birgörünüm yaratabilmektedir.Getirilen bu düzenleme ile sözkonusu durumdan en çok etkilenen bağlı şirketyöneticilerinin korunması sağlanmakta ve şirketlerinsorumluluk sınırları belirlenmektedir. Ayrıca şirketlertopluluğu içinde yer alan her şirket için kayıp vekazançların açıkça görülmesi sağlanacaktır. Bu nedenle sözkonusu yapının düzenlenmesi önemli bir ihtiyaca cevapverecek, yeni TTK’nın yürürlüğe girmesi sonrasındaşirketlerin sermayelerini sulandırmaları büyük ölçüdeönlenecektir. (Madde 195)

46




Yeni TTK’da iKasın Ertelenmesi müessesiyle ilgiligetirdiği düzenlemeler nelerdir?SORU 42

Şirketler topluluğu kavramı nedir ve hangi ihtiyacacevap vermektedir?SORU 43

Yeni TTK’da ”Karşılıklı Katılma” başlığı altında anaşirket ve yavru şirket kurumları düzenlenmiştir. ılgilihükme göre birbirlerinin paylarının en az ¼’üne sahipolan sermaye şirketleri karşılıklı iştirak durumundaolacaklardır. Söz konusu hakimiyetin sağlanması

konusunda ¼’lük oran hesaplanırken; pay ve oymiktarlarına bakılması gerekmektedir. Bunun yanı sırabir şirketin diğeri üzerinde herhangi bir surette hakimiyetkurması o şirketi hakim şirket kılacaktır. (Madde 196),(Madde 197)




47

Ana şirket ve yavru şirket arasındaki organik ilişkinasıl belirlenecektir?SORU 44

Bağlı şirketin Yönetim Kurulu, faaliyet yılının ilk üç ayıiçinde; şirketin hakim ve bağlı şirketlerle ilişkileri hakkındabir rapor hazırlayacaktır. Bu rapor bağlı şirketlerin kendiaralarında ve bağlı şirketin hakim şirketle olan ilişkilerinedeniyle meydana gelen kayıp ve yararların ortayakonulması ile ilgilidir. Raporda, şirketin geçmiş faaliyet yıllarıdikkate alınacak ve elde edilen faydaların karşılığında karşıedim sağlanıp sağlanmadığı, alınan kararların bağlı şirketi birzarara uğratıp uğratmadığı hususlarının incelemesi açıkçabelirtilecektir. Yönetim Kurulunun hazırladığı bu raporunsonuç kısmının yıllık rapora alınarak Olağan Genel Kurulda

sunulması, pay sahiplerinin grup ve hakim şirketler hakkındabilgi almasını ve aydınlanmasını sağlayacaktır.Söz konusuraporun doğru, dürüst ve hesap verme ilkeleri çerçevesindedüzenlenmesi esastır. Rapor bağlı ve hakim şirketlerindenetlenmesine olanak sağlayacağından rakamların,olguların ve sonuçların gerçekleri yansıtması gerekmektedir.Söz konusu raporun hazır-lanmaması ya da raporun içeriğinineksik olması durumu, Yeni TTK’nın sorumluluk bahsindeayrıca düzenlenmiştir. Buna göre söz konusu hükme aykırıhareket edenler bir yıla kadar hapis ve üç yüz güne kadaradli para cezasıyla cezalandırılacaklardır. (Madde 199)

Bir şirket doğrudan veya dolaylı olarak diğer birşirketin paylarının ve oy haklarının en az yüzdedoksanına sahipse, diğer pay sahipleri karşı oyları, açtığıdavalar ya da benzeri davranışlarla çalışmalarınıengelliyor, dürüstlük kuralına aykırı davranıyor, şirkettefarkedilir sıkıntı yaratıyor veya pervasızca hareket

ediyorsa hâkim ortak bu payları, varsa borsa, yoksagerçek bilânço değeri ile satın almak için mahkemeyebaşvurabilir. Söz konusu düzenlemenin getiriliş amacışirket kararlarının alınması sırasında ortaya çıkabilecekkötüye kullanmaların engellenmesi ve şirket içi barışınsağlanmasıdır. (Madde 208)

48




Bağlı ve hakim şirketlerin raporlamayükümlülükleri nelerdir?SORU 45

Hisselerin çoğunluğuna sahip hakim şirketin,satın alma hakkı var mıdır?SORU 46

Evet. 6762 sayılı TTK, bağlı şirketalacaklıları için böyle bir korumasağlamıyordu. Bağlı şirketin arkasına saklananhakim şirketler her türlü davadan vesorumluluktan sıyrılabiliyordu. Bu husustagetirilen düzenlemeyle; bağlı şirketalacaklıklılarına hakim şirket ve yöneticilerinekarşı doğrudan tazminat davası açma hakkıtanınmıştır. Bu davanın açılabilmesi için hakimşirket ve yöneticilerinin bağlı şirkete verdikleritalimatlar dolayısıyla bağlı şirketi zararauğratması ve bu zararı o hesap yılı içerisindedenkleştirmemesi şartı aranır. (Madde 206)




49

Yeni TTK, bağlı şirket alacaklılarına hakim şirketekarşı alacak davası açma hakkı tanıyor mu?SORU 47

Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama ŞekliHakkında Kanun ile 30 Teşrinisani 1330 tarihli EcnebiAnonim ve Sermayesi Eshama Münkasim Şirketlerle EcnebiSigorta Şirketleri Hakkında Kanunu Muvakkat yürürlüktenkaldırılmıştır. Merkezi yurt dışında bulunan şirketlerinTürkiye’de açacakları şubelerle ilgili düzenlemeyapıldığından ve yine aynı maddeye göre tescil edilecekhususlarla, şubenin tesciline ilişkin ayrıntılı düzenlemeninTicaret Sicili Tüzüğü ile yapılacağı belirtildiğinden KanunuMuvakkat yürürlükten kal-dırılmıştır. Ayrıca, bu düzenlemeile merkezi yurt dışında bulunan şirketlerin Türkiye’deaçacakları şubelerin kuruluşuna ilişkin Sanayi ve TicaretBakanlığından alınan izin aşaması kaldırılacak ve bu

sayede anılan şirketlerin Türkiye’de açacakları şubelerinkuruluş işlemlerinin kolaylaştırılması sağ-lanacaktır.Öteyandan, Yeni TTK yabancı şirketlerin Türkiye şubeleriaçısından yeni bir düzenleme getirmiştir. Bu husustagetirilen yeniliğe göre; yabancı şirketlerin Türkiye şubemüdürleri, şubeye özgü Xnansal tabloları, şubesi olduklarışirketin dahil olduğu topluluğun yıl sonu Xnansal tablo özetve yıllık raporlarını tabi olduğu hukuka göre gereklionayların alınmasından itibaren altı ay içinde Türkiye’deyayınlamakla görevlidirler. Söz konusu hükmün kamuyuaydınlatma yükümlülüğü çerçevesinde getirildiği ve mevcutolan yabancı şirketlerin Xnansal açıdan tanıtılmasınınamaçlandığı söylenebilir.

50




Yabancı şirketlerin Türkiye şubelerine ilişkin olarak yeniTTK’nın getirdiği bir düzenleme mevcut mudur?SORU 48

YENİ TÜRK TİCARETKANUNU AÇISINDANANONİM ŞİRKETLERC




51

Yeni TTK ile anonim şirketlerin kuruluş türlerinden biriolan tedrici kuruluş kaldırılmaktadır. Zira mevcutdüzenlemede bulunmakla birlikte hiç uygulamasıbulunmayan bu kurumun kuruluş işlemleri bakımındankarışıklık yarattığı, şirketlerin basit yapıda kurulmasının

hesap verilebilirlik ve güvenlik açısından önem taşıdığısöylenebilir. Bu sebeple yeni düzenlemenin kuruluşişlemleri bakımından yenilik getirdiğini, bu yenidüzenlemenin güvenliği esas aldığını ve hükümlerininemredici nitelik arz ettiğini söyleyebiliriz.

52




Anonim şirketlerin kuruluş türlerinde bir değişiklikolmuş mudur?SORU 49

Tedrici kuruluş sisteminin kaldırılması sonrasındaoluşan boşlukların giderilmesi ile ilgili olarak getirilenönemli düzenlemeleri şu şekilde açıkla-yabiliriz:

• Şirketlerin halka arzı ile ilgili getirilen yenidüzenleme: Sermayenin bir kısmının nakit karşılığıtaahhüt edilip şirketin kurulmasından itibaren 2 ay içindehalka arzı mümkün hale gelecektir.

• Kuruluşla ilgili istenen belgeler mevcutdüzenlemeden farklı olarak açıkça belirtilmiş ve esas

sözleşmede bulunması gereken kayıtlar ile esassözleşmenin tescili konusunda özel hükümler getirilmiştir.

• Pay bedellerinin tamamının 24 ay içindeödenmesi zorunluluğu getirilerek, esas sermayeninödenmeme ihtimali ortadan kaldırılmıştır. Paybedellerinin ödenmemesi durumunda şirketmenfaatlerinin tehlikeye düşmesi gerekçesiyle Sanayi veTicaret Bakanlığı’na fesih davası açma hakkı verilmiştir.(Madde 335), (Madde 336)

Tedrici kuruluş sisteminin kaldırılması sonrasındanasıl bir düzenleme öngörülmüştür?SORU 50




53

Şirket kuruluşları açısından kanun hükümlerineuyulmaması halinde nasıl bir yaptırım öngörülmektedir?SORU 51

6762 sayılı TTK’da şirket kuruluşlarıaçısından kanun hükümlerine uyulmamasıhalinde nasıl bir yaptırım uygulanacağınailişkin olarak açık bir düzenlemebulunmamaktadır. Öte yandan yeni TTK’da yeralan ifadede ise şirketin butlanına veyokluğuna karar verilemeyeceği açıkçabelirtilmiştir. Anonim şirket kuruluşuaşamasında, kanun hükümlerine aykırıdavranılması, pay sahiplerinin veya kamumenfaatlerinin tehlikeye düşürülmesi halindebile doğrudan şirketin yokluğuna kararverilmeyecek, öncelikli olarak Sanayi veTicaret Bakanlığı, şirket müdürü ve paysahiplerinin bu konuda bir fesih davası açmasıgerekecektir. Ancak fesih davasına bakacakhakim; açılan davanın görülmesi sırasında,eksikliklerin giderilmesi, kanuna aykırılıklarındüzeltilmesi için şirkete süre verebilir. Budurumda söz konusu düzenlemenin işlemgüvenliği bakımından şirketlerin mevcudiyetinikorumaya yönelik değişiklik getirdiğisöylenebilir. (Madde 353)

Yeni TTK’ya göre kuruluş belgeleri; esas sözleşme,kurucular beyanı, değerleme raporları, ayın ve işletmedevralmasına ilişkin olanlar da dahil olmak üzere,kurulmakta olan şirketle, kurucular ve diğer kişilerleyapılan ve kuruluşla ilgili sözleşmeler, işlem denetçisiraporudur. Bu belgeler şirketin sicil dosyasına konulmaksuretiyle beş yıl süreyle saklanacaktır. Mevcut kanundabulunmayan bu düzenlemenin getiriliş amacı güvenli bir

kuruluş yaratmak ve aleniyeti sağla-maktır. Bu belgelerinilgili sicilde saklanmasıyla birlikte; gizli sözleşmelerinyapılması büyük ölçüde önlenecek, gizli sözleşme veyabelgelerin kurucular beyanına aykırı olması ya damuvazaa oluşturması halinde sorumlu olanlar açıkçagörülecektir. Bu sayede gizli ortak ya da sözleşmelerleşirketin üzerinden menfaat sağlanması önlenecektir.(Madde 336)

Kurucular tarafından kuruluşa ilişkin olarak bir beyanverilmesi zorunluluğu yeni TTK ile ilk defadüzenlenmektedir. Söz konusu beyan bir rapor niteliğindeolup bağlayıcıdır. Kurucular beyanı; kuruluş sırasındakonulan sermayenin türünü, sermaye taahhütlerini, aynisermayeyi, devralınan bir işletme varsa ona ilişkin raporlarıve devralmanın gerekliliğini, satın alınan malvarlığıunsurlarının Xyat ve maliyetini, ödenecek komisyonları,şirket taahhütlerini içermelidir. Böyle bir düzenlemenin

yapılış amacı; şirketlerin hesap verebilirliğini arttırmak vekamuyu aydınlatma yükümlülüğünün, en etkin şekildeyerine getirilmesini sağlamaktır. Verilen bu beyan kuralolarak öncelikle denetimden geçecektir. Denetçinin ve sicilmüdürünün incelemesine sunulan belgeler sicil müdür-lüklerinde saklanır. Yeni TTK bu düzenlemeyle beraberkurucular beyanının gerçeğe aykırı bilgiler içermesidurumunda, üç yüz günden az olmamak üzere adli paracezası da öngörmektedir. (Madde 349), (Madde 562)

54




Anonim şirketlerin kuruluş belgeleri nelerdir?Böyle bir düzenlemeye neden ihtiyaç duyulmuştur?SORU 52

Anonim şirketler için aranan kurucular beyanı neleriiçermektedir? Bu düzenleme ile ne amaçlanmıştır?SORU 53

Yeni TTK hükmünegöre anonim şirket içinaranan asgari sermaye içinikili bir sistem getirilmiştir.Bu ikili sistemingetirilmesinde sermayepiyasası tebliğlerinindikkate alındığı söylenebilir.Buna göre; esas sermaye enaz 50.000 TL olmalıdır.Halka açık olmayan ancakkayıtlı sermayeyi kabuletmiş bulunan anonimşirketler de ise 100.000 TLolmalıdır. Bunun yanında;mevcut kanunda “esassermaye” olarak bahsedilenkavramın yeni TTK’da“başlangıç sermayesi”olarak düzenlendiğini veyeni düzenleme ile SermayePiyasası Hukuku ileparalellik sağlandığınısöyleyebiliriz. (Madde 332)




55

Anonim şirketlerin asgari sermayesi ile ilgili birdeğişiklik yapılmış mıdır?SORU 54

Yeni TTK’nın getirdiği bir diğeryenilik, SPK’ya tabi olmayan anonimşirketlerin de kayıtlı sermaye sisteminikabul etmelerine olanak tanımasıdır.Halka açık anonim şirkette benimsenenkayıtlı sermaye sisteminin kapalı anonimşirketler için de öngörülmesi bu iki farklıanonim şirket yapısını birbirine yakın-laştırmaktadır. Bu sayede kapalı anonimşirketlerin halka açık anonim şirketedönüşme prosedürü basitleşecektir. SPK’da

benimsenen esas ve kayıtlı sermaye ayrımıyeni düzenlemede de benimsenmiş busayede iki kanun arasında paralelliksağlanmıştır. Yeni TTK hükmüne göre;halka açık olmayan anonim şirketler,Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ndan izinalarak kayıtlı sermaye sistemindençıkabilecekleri gibi, bu sisteme alınırkenaranan nitelikleri yitirdikleri takdirde aynıBakanlık tarafından sistemden çıkarılırlar.(Madde 332/3)

Yeni TTK’da özsermayenin yerini tutanödünçler düzenlenerek, şirketin krediyeteneğinin artırılması, iYâslarınazaltılabilmesi ve alacaklıların güvencealtına alınması amaçlanmaktadır. Öte

yandan, Avrupa ülkelerinde sınırlı sorumluşirketlerin doğal araçları olarak kabul edilenek ödeme yükümlülükleri ile yan edimyükümlülükleri de yeni TTK’dadüzenlenmektedir. (Madde 615)

56




Yeni TTK’nın kayıtlı sermaye sistemi bakımındangetirdiği yenilikler nelerdir?SORU 55

Özsermayenin yerini tutan ödünçlerin yeni TTK’dadüzenlenme amacı nedir?SORU 56

Yeni TTK, sermayekoyma borcu hakkında küçük amaönemli bazı değişiklikler getirmektedir. Söz konusudüzenlemenin teknolojik gelişmeleri dikkate aldığındanbahsedebiliriz. Yeni TTK’nın 127. maddesi hükmü;devredilebilir elektronik ortamların, alanların, adların veişaretlerin de ticaret şirket-lerine sermaye olarakkonulmasını mümkün kılmaktadır. Ayrıca taşınmazlarınsermaye olarak konulması sırasında bugün sıkça karşılaşılanşirket adına tescillerinin ihmal edilmesi veya kastenyapılmaması sorununa ilişkin olarak yeni bir düzenlemegetirilmektedir. Zira mevcut düzende taşınmazların şirketesermaye olarak konulmasına karşın halen eski maliklerinin

üzerinde kalması hukuk güvenliğini sarsmakta ve şirketsermayesini tehlikeye sokmaktaydı. Bunu önlemek için,taşınmazların ve diğer aynî hakların, tapu kütüğünde;markalar, patentler, tasarımlar gibi hakların da kendilerinehas sicillerde, şirket adına tescil edilmeleri için, buna ilişkinbildirimin, ilgili sicil müdürlüklerine veya sorumlularınaticaret sicili müdürlüğünce resen ve hemen yapılmasızorunluluğu getirilmektedir. Ayrıca şirkete ayni olarakkonulan sermayelerin üzerinde tedbir, rehin ve benzerisınırlayıcı hakların bulunmaması zorunluluğuöngörülmektedir. Bu sayede şirket sermayesinin korunmasıve güvenliğinin sağlanması mümkün olacaktır.




57

Sermaye koyma borcu bakımından yeni TTK nasıl birdüzenleme getirmektedir? Böyle bir düzenlemeneden gerekli görülmüştür?

SORU 57

6762 sayılı TTK’da en az 5 kurucu ortağınmevcudiyeti aranmaktadır. Söz konusu sayı sınırınınsağlanması için çoğunlukla ortaklık yapısında gerçekteolmayan kişilerin görünüşte ortak yapılması, başkacasorunlara yol açmaktadır. Sayının beşin altına düşmesihalinde ise şirketin feshi veya inXsahı söz konusuolduğundan beş kurucu ortak kuralından vazgeçmeninşirketlerin gelecekleri açısından daha faydalı olduğuna

karar verilmiştir. Söz konusu Yeni TTK’nın düzenlemesinegöre bir anonim şirket tek kişi tarafından başkaca birortağa gereksinim duymaksızın kurulabileceği gibisonradan da bu durumun ticaret siciline tescili kaydıyla tekkişilik hale gelebilecektir. Bu sayede mevcut sayı kuralınauyularak kurulan şirketlerin sonradan tek ortağa düşmesihalinde şirketin fesih tehlikesi ile karşılaşma olasılığıortadan kaldırılmıştır. (Madde 338)

Bilindiği üzere mevcut kanun bir anonim şirketinkurulması için en az 5 kişi ortakla kurulma zorunluluğunuaramaktadır. Ancak bu nedenle esas sermayeye katılmadığıgibi kazanca da ortak olmayan ve şirketin yönetiminde aktifolarak görev almayan kişiler görünüşte ortak olmakta ve 3.kişiler açısından hukuki görünüşe olan güven sarsılmaktadır.Şirketin etkisiz birer elemanı olarak da görülen bu gibisembolik hissedarların genellikle aile üyelerinden oluşması,söz konusu bu şirketlerin kurumsallaşmasını engellemekte vezamanla parçalanmasına neden olmaktadır.ışte bugerekçelerle mevcut yapı terk edilerek bunun yerine özellikleküçük ve orta ölçekli şirket yapıları için daha pratik ve esnek

bir yapı kazandıracak tek kişilik anonim şirket yapısıbenimsenmiştir. Bu sayede, şirketlerin kurumsallaşması veprofesyonelce hareket etmeleri bakımından daha elverişli biryapının oluşturulduğu düşünülmektedir.Avrupa Birliği’ninşirketlere ilişkin yönergeleri incelendiğinde düzenlenen buyeni yapının, ekonomik açıdan daha gerçekçi ve güvenilir biryapı oluşturacağı ortadadır. Özellikle yabancı sermayeninülkemize gelmesi sırasında çoğu zaman tek yabancıyatırımcının mevcut sayı kuralına uymak için ortak almayazorlanması kanunun dolanılmasına sebebiyet vermektedir.Söz konusu düzenlenmenin KOBı’ler açısından bir korumagetireceği ve bu korumanın yerinde olduğu söylenebilir.

58




Tek kişilik anonim şirket yeni TTK’da nasıldüzenlenmiştir?SORU 58

Anonim şirketlerin tek kişi olarak kurulabilmesihangi amaca hizmet edecektir?SORU 59

Mevcut düzenlemede eşit işlem ilkesi ile ilgili olaraksomut bir düzenleme bulunmamasına karşın, Yargıtay’ınyerleşik uygulamaları ile benimsenin bu kural yeni TTK ilehükme bağlanmıştır. Yeni TTK’da; pay sahiplerinin eşit

şartlarda eşit işleme tabi tutulacağı öngörülmüştür. Bu mutlakilke bazı somut olaylara özgü olarak kaldırılabilir. Budüzenlemenin Avrupa Birliği açısından evrensel ve kanuni birüst kural olarak kabul edilmesi ve organların keyX

uygulamalarının önlenmesi için getirildiği söylenebilir.Zira yine Yeni TTK’da eşit işlem ilkesine aykırı olanYönetim Kurulu kararlarının batıl sayılacağı ayrıcahükme bağlanmıştır. (Madde 357)




59

Eşit işlem ilkesi ile ilgili olarak yeni TTK somut birdüzenlenme öngörmüş müdür?SORU 60

Yeni TTK bu konuda 6762 sayılı kanundan farklı birdüzenleme öngörmüş ve pay sahiplerinin şirketeborçlanmalarını engelleyecek bir yasak getirmiştir. Yenikanun , söz konusu düzenlemeye bir de istisna getirmiştir.Hükme göre, anonim şirketlerde pay sahiplerinin şirketeborçlanması yasak olmakla birlikte pay sahiplerinin, iştirak

taahhüdünden doğan borçları istisna sayılmıştır. Zira paysahibinin, her müşterisi gibi şirketten vadeli olarak malalması mümkün görülmelidir. Pay sahiplerinin bu istisnadışında şirkete borçlanmaları durumunda Yeni TTK’da üç yüzgünden beş yüz güne kadar adli para cezası öngörülmüştür.(Madde 358), (Madde 562/5.c)

Yeni düzenleme anonim şirketlerde iştiraktaahhüdünden doğan borç hariç, pay sahiplerinin şirketeborçlanmasını engellemektedir. Bu düzenleme ticarethayatında yaygın olan, şirket yönetiminde yer alanşahısların şirketlerin cari hesaplarından kuralsız bir

şekilde para çekmeleri önlemek amacıyla getirilmiştir.Pay sahiplerinin, birçok iş ve işlemde şirket kasasınıkullanmasının, kişisel harcamalarını bu kanaldanyapmasının ve hatta şirketten para çekmesininengellenmesi amaçlanmıştır.

60




Pay sahiplerinin şirkete borçlanmaları konusundayeni TTK nasıl bir düzenleme öngörmüştür?SORU 61

Anonim şirketlerde pay sahiplerinin şirketeborçlanamaması konusunda getirilen düzenlemeile ne amaçlanmıştır?

SORU 62

Mevcut yapıda, bir şirket kural olarak (istisnai hallerhariç) kendi paylarını iktisap edemeyeceği gibi rehinolarak da kabul edemez. Reform niteliğinde olan yenidüzenleme ile anonim şirketlerin kendi hisse senetlerinibelirli kurallara bağlı olarak iktisap etmesi mümkünkılınmaktadır. Buna göre şirketler sermayelerinin yüzdeonunu aşmamak şartı ile kendi paylarını iktisap ve rehinolarak kabul ederler. Bunun için;

• Genel Kurulun bu konuda Yönetim Kurulunuyetkilendirmesi gerekir. Yönetim Kuruluna sermayeniniktisabı ile ilgili olarak on sekiz ay için izin verilebilir. Bu

süre devamlı olarak yenilenebilir.• Şirket yakın ve ciddi bir kaybın varlığı

durumunda Yönetim Kurulunun yetkilendirilmesinibeklemeden sermayelerini iktisap edebilir.Düzenlemenin Avrupa Birliği uyum süreci çerçevesindemevcut olan yönergelere paralel olarak çıkarıldığısöylenebilir. Buna göre, hisse senetleri borsada işlemgören şirketlerin manipülasyondan etkilenmemesi, gelipgeçici ortakların şirkete zarar vermesinin önlenmesiamacıyla, böyle bir düzenlemeye ihtiyaç duyulduğudüşünülmektedir. (Madde 379)




61

Anonim şirketin kendi paylarını iktisabı ve rehin olarakkabul etmesi konusunda getirilen düzenleme nedir?Neden böyle bir düzenlemeye ihtiyaç duyulmuştur?

SORU 63

.

YÖNETİMKURULUC1




63

Şirketlerin Yönetim Kurullarına ilişkin getirilen yenidüzenlemenin mevcut yapıdan oldukça farklı olduğusöylenebilir. Söz konusu düzenlemede kurumsal yönetimilkeleri dikkate alınmakla birlikte, profesyonel yönetiminamaçlandığı, şeffaYığı sağlamak amacıyla Kurulunyapısında değişiklikler yapıldığı görülmektedir. Yeni TTK’nıngetirdiği yenilikleri şu şekilde sıralayabiliriz;

• Yönetim Kurulunun en az üç üyeden oluşacağınailişkin mevcut düzenleme yeni TTK’da terk edilmiştir. Busayede tek kişi ortaklı anonim şirket düzenlemesine paralelolarak tek kişilik Yönetim Kurulu oluşumu mümkünkılınmıştır. Özellikle küçük ölçekli anonim şirketlerin üçkişiden oluşan bir Yönetim Kuruluna ihtiyaç duymamasınedeniyle yönetiminin pratikte daha da kolaylaşacağı, buesnek yapının ileride profesyonel şirketlerin kurulmasınaönayak olacağı öngörülmektedir. Ancak şu var ki; tekkişiden oluşan bir Yönetim Kurulunun; artık Kurulniteliğinde olmadığı noktasında da eleştiriler mevcuttur.

• Yönetim Kurulu üyelerinin pay sahibi olmazorunluluğu yeni TTK ile kaldırılmış ve bu sayede YönetimKurulu üyelerinin daha uzman ve profesyonel kişilerdenoluşması imkanı tanınmıştır.

• Yönetim Kurulu üyelerinin sadece gerçek kişi değil,tüzel kişi olması imkanı da getirilmiştir. Buna göre; tüzel

kişilerin belirleyecekleri bir temsilci ile şirket YönetimKurulunda söz sahibi olabilmesi imkanı getirilmiştir.

• ışlem kolaylığını sağlamak için, Yönetim Kuruluüyelerinden en az birinin Türkiye’de ikamet etmesi ve Türkvatandaşı olması zorunluluğu getirilmiştir. Bu sayedeüyelere ilişkin hukuki ve cezai sorumluluk hükümlerininuygulanması konusunda kolaylık sağlanacaktır.

• Yeni TTK uyarınca; Yönetim Kurulu toplantılarınıkolaylaştırmak amacıyla toplantıların elektronik ortamdayapılabilmesi imkânı getirilmiştir. Bu sayede özellikleyabancı sermayeli şirketler bakımından Yönetim Kurulununtoplanması konusunda çıkan aksaklıklar giderilmişolacaktır.

• Yeni TTK, ile Yönetim Kurulunun sorumluluğunailişkin olarak kusurun derecelendirilmesi bakımından yenibir müteselsil sorumluluk anlayışı getirilmiştir.

Farklılaştırılmış Teselsül şeklindeki bu yenimüteselsiliyet Yönetim Kurulu Üyesinin kusuru oranındasorumlu olması şeklindedir.

• Ayrıca şirket Yönetim Kurulu üyelerinin en az dörttebirinin yüksek öğrenim görme zorunluluğu getirilerekyönetimin profesyonelleşmesi amaç-lanmıştır. Ancak bukural tek üyeli yönetim kurullarında uygulanmayacaktır.(Madde 359)

64




Yeni TTK ile anonim şirketlerin yönetim kurullarınailişkin olarak getirilen yenilikler nelerdir?SORU 64

Mevcut yapı sadece gerçek kişi pay sahiplerininveya tüzel kişi ortağı temsilen ortak olmayan kimselerinYönetim Kurulu üyesi olmasına izin veriyordu. Yenidüzenleme ile tüzel kişilere Yönetim Kurulu üyesi olmayolu açılmıştır. Buna göre; tüzel kişiler Yönetim Kuruluüyesi olarak seçilebilecek ve belirleyecekleri bir temsilciile şirketin Yönetim Kurulunda söz sahibi olabileceklerdir.Bu temsilcinin Yönetim Kurulunda söz sahibi olabilmesive Yönetim Kurulunda oy kullanabilmesi için öncelikliolarak ticaret sicilinde tescil ve ilanı ve ilgili tüzel kişinininternet sitesinde keyXyeti yayınlanması şartkoşulmuştur. Hükmün getirilme nedeni dikkatealındığında; mevcut yapıda böyle bir düzenlemeninolmadığı, büyük şirketlerin temsilcileri arkasınagizlenerek Yönetim Kurullarında kararlar aldığı ve bukararların verilmesinin hukuk güvenliğini zedelediğisöylenebilir. Bu anlamda yeni TTK’nın tüzel kişilikperdesinin aralanması konusunda somut bir düzenlemegetirdiğinden bahsedilebilir. Ayrıca belirli pay sahibigruplarına ve azınlığa imtiyaz olarak Yönetim Kurulundatemsil edilme hakkı sağlayacak bir düzenlemeöngörülmüştür. Bu hükmün özellikle; sanayi mensupları,sendika ve bayilerin yönetimde temsil edilmek içingetirildiği söylenebilir. (Madde 359)




65

Tüzel kişilerin yönetim kurulu üyesi olması ile ilgiligetirilen yeni düzenlemeden bahseder misiniz?SORU 65

Yeni TTK’nın Yönetim Kurulu ile ilgili getirdiğidüzenlemeler ince-lendiğinde; profesyonel YönetimKuruluna gönderme yapıldığı, şirketin yönetimfonksiyonunun daha da etkinleştirmek istendiğigörülmektedir. Özellikle ABD ve Avrupa Birliği ülkelerindeyıllardır başarılı uygulamalarla gelişen profesyonel yöneticikonseptinin, yeni TTK ile ülkemizde de yaygınlaşacağı

beklen-mektedir.Yönetim Kurulu organı, görünüşte bir organolmaktan çıkarılmakta ve işlevsel bir niteliğekavuşmaktadır. Bu durum şirket hakkında alınacakkararların daha şeffaf olmasını sağlayacaktır. Zira yeniTTK’nın Yönetim Kurulu üyelerinin sorumluluğu konusundagetirdiği hukuki ve cezai sorumluluk Kurulun daha etkin vedikkatli çalışmasını sağlayacaktır.

66




Yönetim kurulu ile ilgili getirilen düzenlemelerinşirket yönetimi açısından nasıl bir yararı olacaktır?SORU 66

Yeni TTK, 6762 sayılı TTK ile karşılaştırıldığındaanonim şirketin temel organı olan Yönetim Kurulu ile ilgilihükümlerde çok önemli yenilikler getirmiştir. Söz konusuyeni düzenleme, Yönetim Kuruluna başka hiçbir organa

devredemeyeceği görev ve yetkiler vermektedir. Bu yetkilerşirketin yönetimi ile ilgili konular başta olmak üzere;muhasebe, Xnans, risk yönetimi ve denetimi gibi konularlailgilidir. (Madde 375)

Yeni TTK anonim şirketin temel organı olanYönetim Kurulunun hak ve yükümlülükleri ile ilgiliolarak nasıl bir düzenleme öngörüyor?

SORU 67

Yeni TTK Yönetim Kurulu üyelerinin görevleriniyaparken kusurlarıyla şirkete verebilecekleri zararlarlailgili olarak sigorta mekanizması öngörmüştür. Getirilenbu mekanizma isteğe bağlıdır. Buna göre; şirketsermayesinin %25’ini aşan bir bedelle sigorta ettirilmiş ve

bu suretle şirket teminat altına alınmışsa, bu husus halkaaçık şirketlerde SPK’nın ve ayrıca pay senetleri borsadaişlem görüyorsa borsanın bülteninde duyurulur vekurumsal yönetim ilkelerine uygunlukdeğerlendirmesinde dikkate alınır. (Madde 361)

Yargıtay’ın içtihadı birleştirme kararlarına göre; birYönetim Kurulu kararının iptali söz konusu olamaz.Ancak bu Yönetim Kurulu kararlarının geçersizolduğunun tespit edilmesi mahkemeden istenebilir. YeniTTK, mevcut düzen-lemede olmayan ancak uygulama ileyerleşen, Yönetim Kurulu kararlarının geçersizliğisorununu somut bir düzenleme ile ifade etmiştir. Buna

göre; eşit işlem ilkesine aykırı olan, anonim şirketintemel yapısına uymayan veya sermayenin korunmasıilkesini gözetmeyen, pay sahiplerinin vazgeçilmeznitelikteki haklarını ihlal eden, bunların kullanılmasınıkısıtlayan veya güçleştiren diğer organların devredilmezyetkilerine giren kararların batıl olacağı açıkçadüzenlenmiştir. (Madde 391)




67

Yönetim kurulu kararlarının batıl olması ile ilgiliyeni TTK nasıl bir düzenleme öngörmüştür?SORU 69

Yönetim kurulu üyelerinin kusurlarıyla şirketeverebilecekleri zararlardan doğan zararlarla ilgiliolarak, üyeleri koruyucu nitelikte bir düzenlemegetirilmiş midir?

SORU 68

68




Mevcut düzenlemede Yönetim Kurulu üyelerininsorumluluğu belirlenirken dikkate alınan basiretli işadamı ölçütünün bırakıldığı ve yerine tedbirli yöneticiölçütünün getirildiği görülmektedir. Yeni TTK’da YönetimKurulu üyelerinin tedbirli bir yönetici olarak; bütün krizve pazar şartlarını değerlendirmesi, değişiklikleri en kısazamanda tespit etmesi ve gerekli tedbirleri almasıaranacaktır. Bu anlamda yeni düzenlemenin YönetimKurulunun devredilmez görev ve yetkileri ile üyelerininsorumluluk alanını belirginleştirdiği ve genişlettiğigörülmektedir.

Hukuki ve cezai sorumluluk bakımından ise YeniTTK’da Yönetim Kurulu üyelerinin sorumluluğu konusuayrı bir madde altında düzenlenmemiştir. Bunun yerineayrı bir bölümde “Hukuki ve Cezai Sorumluluk” başlıklarıaltında torba bir hükümle düzenlemeye gidilmiştir. YeniTTK ile Yönetim Kurulu üyelerinin kanundan kaynaklananyükümlülükleri yerine getirmediği takdirde hukuki vecezai sorumlulukları olacaktır. Cezai sorumluluklarınönemli bir kısmı ilk defa yeni TTK ile düzenlenmiştir.Cezai hükümler incelendiğinde ilk defa adli paracezalarının düzenlendiği görülmektedir. (Madde 562)

Yönetim kurulu üyelerinin hukuki ve cezaisorumluluğu anlamında yeni TTK nasıl bir yenilikgetirmiştir?

SORU 70

GENELKURULC2




69

Yeni TTK esas sözleşme değişikliğine ilişkin olarakaramış olduğu toplantı ve karar nisapları bakımından mevcutkanundan çok farklı bir sistematik benimsemiştir.

Mevcut sistemde; şirketlerin tabiiyetini değiştirmek veyapay sahiplerinin taahhütlerini arttırmak hususundaki kararlariçin oybirliği aranmakta, şirketin faaliyet konusu ve türünündeğiştirilmesi için ise sermayenin 2/3’üne sahip paysahiplerinin toplanmasını aramakta, bu sayı sağlanamıyorsa,ikinci toplantı için yarı çoğunluk aranmaktaydı. Kararların ise

oy çoğunluğuyla alınması esastı. Yeni TTK ise, farklı sözleşmedeğişiklikleri için 4 farklı nisap öngörmüştür. Buna göre,

Oybirliği gerektiren konular; bilanço zararlarınınkapatılması için yüküm ve ikinci yüküm koyan kararlar, şirketmerkezinin yurtdışına taşınmasına ilişkin kararlar, (Madde421/2)

Esas sermayenin en az % 75’inin olumlu oyunugerektiren konular; şirketin işletme konusunun tamamendeğiştirilmesi, imtiyazlı pay oluşturulması, nama yazılı

paylarının devrinin sınırlandırılması, (Madde 421/3)Esas sermayenin en az % 50’sinin olumlu

oyunu gerektiren konular; esas sözleşmede her türlüdeğişikliğe ilişkin kararlar, nevi değiştirme, birleşme vebölünmeye ilişkin kararlar, (Madde 421/1)

Esas sermayenin en az % 60’ının olumluoyunu gerektiren konular; yeni pay alma hakkınınkaldırılması ya da sınırlandırılmasına ilişkin kararlar,(Madde 461)

Pay senetleri menkul kıymet borsasındaişlem gören şirketlerde; olağan toplantı ve kararyeter sayıları için sermayenin en az dörtte birinin hazırolması ve mevcut oyların çoğunluğu ile karar verilmesigerekmektedir. (Madde 418)

70




Yeni TTK esas sözleşme değişikliğinde aradığıtoplantı ve karar nisapları konusunda ne türdeğişiklikler getirmiştir?

SORU 71




71

Genel kurulun çağrısız bir şekilde toplanmasıkonusunda Yeni TTK herhangi bir yenilik getirmemeklebirlikte, toplantının geçerliliği konusunda tartışılan birnoktaya açıklık getirilmiştir. Buna göre, toplantıda alınankararların geçerli olabilmesi için yüzde yüz katılımındevamı gerekmektedir. Kısaca bir pay sahibinin toplantıyıterk etmesi durumunda çağrısız Genel Kurulun karar

alabilmesi mümkün olmayacaktır. Zira, çağrısız GenelKurulun karar alabilme ehliyeti, tüm toplantı süresincearanmaktadır. Bununla birlikte gündeme bağlılık ilkesininamacına uygun olarak; çağrısız Genel Kurulda gündemeoybirliği ile madde eklenebileceği kabul edilmektedir.Aksinin sözleşme ile düzenlenmesi ise düşünülemez.(Madde 416)

Çağrısız genel kurul konusunda yeni TTK birdeğişiklik getiriyor mu?SORU 72

Yeni düzenlemede Yönetim Kurulu ve Genel Kurularasındaki yetki çatışmasını engellemek için, her birinin görevve yetkileri açıkça düzenlenmiştir. Bu sebeple mevcutkanunda dağınık bir şekilde bulunan bu devredilmez yetkilertekrarlanmış ancak bağımsız denetim konusunda getirilenyeni düzenlemelere bağlı olarak bir takım değişiklikler deöngörülmüştür. Söz konusu düzenlemeye göre, Genel Kurulundevredilmez yetkileri şu şekilde sayabiliriz;

• Esas sözleşmenin değiştirilmesi,• Yönetim Kurulu üyelerinin seçimi, süre ve ücretlerinin

belirlenmesi, ibraları hakkında karar verilmesi ve görevden

alınmaları,• Kanunda öngörülen istisnalar dışında, denetçinin ve

işlem denetçilerinin seçimi ve görevden alınmaları,• Finansal tablolara, yıllık rapor ve yıllık kar üzerinde

tasarrufa, kar payları ile kazanç paylarının belirlenmesine,yedek akçenin sermayeye veya dağıtılacak kara katılmasıdahil kullanılmasına dair kararların alınması,

• Kanunda öngörülen istisnalar dışında şirketin feshiyönünde karar vermek.Sayılan bu yetkiler Genel Kurulorganına ait olup, bu yetkilerin devri mümkün değildir.(Madde 616)

Genel Kurul organının devredilmez hak veyetkileri konusunda yeni TTK’nın getirdiğidüzenlemelerden bahsediniz.

SORU 73

72




Yeni TTK’nınGenel Kurul kararların iptal edilmesineilişkin olarak farklı bir düzenleme getirmediği mevcutdüzenlemeyi tekrar ettiği söylenebilir. Söz konusudüzenlemeye göre; kanun ve esas sözleşme hükümlerine,dürüstlük kurallarına aykırı olan Genel Kurul kararlarınıniptali için şirket merkezinin bulunduğu yerde üç ay içerisindedava açmak gerekecektir. ıptal davası açmaya yetkili kişilerYeni TTK’da mevcut düzenlemeye paralel olarak sayılmıştır.Ancak Genel Kurul kararlarının iptalinden farklı bir şekilde,Yeni TTK’da Genel Kurul kararlarının butlanı ile ilgili yeni birdüzenleme öngörülmüştür. Buna göre;

• Pay sahibinin genel kurula katılma, asgari oy, dava vekanunen vazgeçilemez nitelikte haklarını sınırlandıran veyaortadan kaldıran,

• Pay sahibinin bilgi alma, inceleme ve denetimhaklarını, kanunen izin verilen ölçü dışında sınırlandıran ve

• Anonim şirketin temel yapısını bozan veyasermayenin korunması hükümlerine aykırı olan kararlar batılkılınmıştır.Buna göre, mevcut Kanunda olmayan ancakYargıtay kararları ile desteklenen Genel Kurul kararlarınınbutlanı konusu somut bir düzenlemeye bağlanmıştır. Butlanlasakat olan Genel Kurul kararları baştan itibaren hükümdoğurmayacak ve mahkemece re’sendikkate alınacaktır.Genel Kurul kararlarının batıl olması konusunda YeniTTK’nıngenel gerekçesi incelendiğinde; özel sebeplerdolayısıyla iptal etmenin yeterli ve tatmin edici bir yaptırımoluşturmadığı hallerde bu yaptırımın uygulanmasının yerindeolduğu öngörülmektedir. (Madde 623), (Madde 624)

Genel kurul kararlarının iptal edilmesine ilişkinolarak yeni TTK mevcut düzenlemeden farklı birhüküm öngörmekte midir?

SORU 74




73

Anonim şirketlerde genel kurul toplantısının onlineolarak yapılması hangi amaca hizmet etmektedir?SORU 75

Yeni düzenlemenin genel kurula ilişkin hükümlerinde,mevcut sistemden farklı olarak bir değişiklikbulunmamaktadır. Ancak Yeni TTK ile Genel Kurulun onlineortamda yapılması imkanı getirilmektedir. Genel Kurulunonline ortamda yapılması sırasında katılım ve oy kullanmaişlemleri yine online ortamda gerçekleşecektir. Bu sayedetoplantı nisabı açısından katılımın artması ve herkesinkatılımı ile gerçekleşen demokratik kararların çıkmasısağlanacaktır. Söz konusu düzenleme ile anonim şirketlerdeGenel Kurul toplantılarının online olarak yapılabilmesi,özellikle yabancı sermayeli şirketlerde önemli bir sorunuçözecektir. Ortak ve/veya temsilci sıfatıyla katılımcılarının

bir kısmı yurtdışında yerleşik yabancılardan oluşan GenelKurul toplantılarının Xzikî olarak yapılması önemligüçlükler arz etmektedir. Getirilen bu düzenleme ile paysahiplerinin Xziken toplantıya katılmasalar bilehaklarından haberdar olmaları ve oy kullanabilmelerisağlanacaktır. Genel Kurulların elektronik ortamdayapılabil-mesine ilişkin uygulama esasları bir Tüzük iledüzenlenecektir. Öte yandan, taraYar esas sözleşmelerindeaçıkça kararlaştırmışlarsa, üyelerin bir kısmının Xzikiolarak hazır bulunması durumunda, karma sistemuygulanıp diğer kısım üyeler elektronik ortamda oykullanabilirler. (Madde 1527 / 5)

Yeni TTK ile getirilen online sistemin kullanılması içinöncelikli olarak şirketin bu amaca özgülenmiş bir internet sitesinesahip olması gerekmektedir. Online sistem sayesinde;

• Anonim şirketlerde Genel Kurullarda öneri sunmak, görüşaçıklamak, gündem maddelerini müzakere etmek ve oy vermek,

• Limited şirketler açısından Müdürler Kurulu ve anonimşirketler açısından Yönetim Kurulu toplantılarının yapılmasınısağlamak mümkün olacaktır. Online yapılan toplantıların

geçerliliği konusunda ise kararların öncelikli olarak güvenlielektronik imzayla atılması veya daha sonrasında Xziki imza ilekayıt altına alınması öngörülmüştür.Özellikle halka arz edilmişşirketlerin online genel kurullarının yapılması katılımıarttıracaktır ve yönetimin daha şeffaf hale gelmesisağlanacaktır. Söz konusu sistemin kurulması için Sanayi veTicaret Bakanlığı’nca bir yönetmelik hazırlanmasıbeklenmektedir. (Madde 1527)

Mevcut Kanunda, pay sahibinin Genel Kurulda bilgialmasına ilişkin hakkı, kısaca “bilgi alma hakkı” gerçek anlamıile düzenlenmemiş, pay sahibinin Genel Kurul dışında bilgialmasına, başka bir deyişle inceleme hakkına teknik anlamı ileyer verilmemiştir. Yeni TTK ile bu eksikliğin giderilmesiamaçlanmaktadır. Buna göre; pay sahipleri; şirketin ticaridefterleri ile ilgili bilgileri, Xnansal ve konsolide tablolarını,Yönetim Kurulunun yıllık faaliyet raporunu, denetlemeraporunu, kar dağıtım önerisi konusunda Genel Kurulunyapılmasından 15 gün önce görmek isteyebilir. Yine GenelKurulda talep edilmek üzere; şirket denetiminin yapılma şeklive sonuçları konusunda kişiler taleplerde bulunabilirler. Bu

sebeple yeni TTK ile pay sahibine kapsamlı bir bilgi alma veinceleme hakkı tanınmıştır. Buna ek olarak, pay sahibininGenel Kurula katılma hakkına istinaden kurulda temsili ile ilgilitemsilcinin talimata uyma yükümünü öngören hüküm de yeniTTK ile getirilmiştir. Pay sahibinin genel kurulda temsili ile ilgiliyeni bir kurum, hatta sistem getirilmiştir. Buna göre, YönetimKurulu veya başka bir organ, bir üyesini ya da bir kurulunveya komitenin üyesini veya kendisine bağlı herhangi bir kişiyipay sahiplerine kendisine vekalet verilebilecek kişi olaraktavsiye etmişse, aynı anda kendisinden tamamen bağımsız birdiğer kişiyi daha kendisine vekalet verilebilecek kişi olarakönermek zorundadır. (Madde 428), (Madde 437)

74




Yeni TTK ile getirilen online sistem hangi işlemlerinyapılmasına izin veriyor?SORU 76

Pay sahibin hakları konusunda yeni TTK’nıngetirdiği yenilikler nelerdir?SORU 77

Yeni TTK getirdiği birtakımdüzenlemeler ile pay sahiplerininkonumunu bir hayli güçlendirmektedir.Pay sahipliği haklarına eklenen,birleşmede şirketten çıkma hakkı,şarta bağlı sermaye artırımındaönerilme hakkı, denetçi atanması,birleşme, bölünme ve tür değiştirmeniniptali veya bu işlemler açısındansorumluluk davası gibi yeni haklar, paysahibinin konumunu oldukça güçlen-dirmektedir. Pay sahiplerinin bilgi almahakkı ve genel kurula katılma hakkı

ile birlikte Genel Kurulda temsil edilme hakkının kullanılması daha yararlı ve dinamik bir hale dönüştürülmüştür. Azlıkhaklarına ek olarak, şirketin feshini haklı sebebe istinaden talep hakkı, denetçinin haklı sebeple azli davasını açma hakkı, paysenetlerinin basılmasını isteme hakkı getirilmiş, azlık haklarını kullanmada zorluk çıkaran gündeme bağlılık ilkesi önemliistisnalarla geniş-letilmiş ve özel denetçi atanmasını talep hakkı geniş şekilde düzenlenmiştir. Bununla birlikte Yönetim Kuruluüyelerinin sorumluluğuna ilişkin düzenle-melerin pratikte uygulanması da kolaylaştırılmıştır. Yönetim Kurulu için eklenenaçıklama ve rapor verme yükümlülükleri pay sahiplerinin bilgilendirilmesi ve konulara ilişkin güncel şekilde haberdar edilmesiaçısından büyük önem taşımaktadır. Ortaklığın, bağlı nama yazılı paylara istinaden keyX şekilde hareket etme ve paysahibinin pay defterine kaydedilmesinden neden göstermeksizin kaçınma imkanları da yeni TTK ile sınırlandırılmıştır. Sonolarak, imtiyazlı pay sahipleri genel kurulunun toplanması açık bir düzenlemeye kavuşturulmuş ve imtiyaz-pay başına 15 oyhakkı ile sınırlandırılmıştır. Tüm bu düzenlemeler ışığında, kanunun pay sahibinin konumunu güçlendirdiği tartışmasızdır.(Madde 437), (Madde 438), (Madde 476), (Madde 477), (Madde 478), (Madde 479), (Madde 484), (Madde 485)




75

Yeni TTK’nın pay sahibinin konumunu güçlendirdiğidoğru mudur?SORU 78

Yeni düzenlemede azınlık hakları ile ilgili getirilenönemli değişiklikleri şu şekilde sıralayabiliriz.

• Yeni düzenleme ile sermayenin onda birini, halka açıkşirketlerde ise sermayenin yirmide birini oluşturan paysahipleri Yönetim Kurulundan yazılı olarak gerektiricisebepleri ve gündemi belirterek, genel kurulu toplantıyaçağırmasını isteyebilecektir. Bu istem noter vasıtasıylayapılacaktır.

• Azınlık haklarının etkin bir şekilde kullanılmasını

engelleyen, gündeme bağlılık ilkesine önemli istisnalargetirilmektedir.

• Pay sahipliği haklarında olduğu gibi azınlık haklarılistesine de yenileri eklenmektedir.

• Esas sözleşme ile çağrı hakkı daha az sayıda payasahip pay sahiplerine tanınabilecektir. ıstemi yerinegetirilmediği veya reddedildiği taktirde pay sahiplerininmahkemeye başvurma hakkı yeni düzenlemede dekorunmaktadır. (Madde 411)

Şarta bağlı sermaye artırımının söz konusu olabilmesiiçin, Genel Kurulun şirketin esas sözleşmesinde bir değişikliğegiderek bu konuyu ayrıca düzenlemesi gerekmektedir. Busayede; şirketten veya topluluk şirketlerinden alacaklıolanlara veya çalışanlara yeni payları edinmek hakkısağlamak suretiyle sermayenin şarta bağlı olarak arttırılması

söz konusu olacaktır. Bu düzenleme ile işçilerin şirkete ortakolması imkanı getirilmekte, şirketin Xnansmanı açısındanyeni bir araç ihdas edilmektedir. Ancak sermayeninkorunması ilkesi gereği, şartlı olarak arttırılan sermayenintoplam itibari değeri sermayenin yarısını aşamayacaktır.(Madde 463), (Madde 464)

76




Azınlık haklarının etkin bir şekilde kullanılmasıkonusunda getirilen yenilikler nelerdir?SORU 79

Şarta bağlı sermaye artırımı hangi amaçladüzenlenmiştir?SORU 80

Yeni TTK uyarınca bir anonim şirket kurmak veyasermaye artırmak amacı veya vaadiyle halktan paratoplanabilmesi için Kuruldan önceden izinalınacak, kuruldan izin alındıktansonra toplanan tutarlarınamacına uygun olarakkullanılıp kullanılmadığıda ayrıca takipedilecektir. Yeni TTKile birlikte, SPK’danizin alınmadanhalktan paratoplanması Xili,anılan madde gereğisuç sayılacaktır. Suçunfaili, Kanun hükmüneaykırı olarak paratoplayanlar ile ilgili şirketinYönetim Kurulu üyeleri,yöneticileri ve girişimcileri olacaktır.Bu hükme aykırı olarak para toplayanlara veXilden haberi olan kurumlar ile ilgili şirketin Yönetim Kuruluüyelerine, yöneticilerine ve girişimcilere toplanan parayı

derhal Kurulca belirlenen bir mevduat veya katılım bankasınayatırmaları konusunda müteselsil sorumluluk

yüklenmektedir. Sermaye Piyasası Kurulununistemi için teminat istenemez. Bu usul

ve esaslara aykırı olarak paratoplanması durumunda Yönetim

Kurulu üyelerinin toplananparaları derhal SPKtarafından belirlenen birmevduat veya katılımbankasına yatırmamalarıhalinde, altı aya kadarhapis cezasıöngörülmekte ve alınan

tedbir veya hacizdenitibaren altı ay içinde dava

açılabilmektedir. BöyleceSPK’dan izin alınmaksızın,

özellikle yurt dışında bir anonimşirket kurmak veya sermaye artırmak

amacıyla para toplanmasına engel olunacak, halkınbu yolla aldatılması önlenecektir. (Madde 552), (Madde562/11)




77

Şirketlerin sermaye arttırımı ya da şirket kurmakamacıyla halktan topladığı paralarla ilgili olarakyeni TTK nasıl bir düzenleme öngörmüştür?

SORU 81

78




Yeni TTK, pay sahibinin mevcut dava haklarını korurkenpay sahibine yeni dava hakları getirmektedir. Söz konusu budava hakları, pay sahibinin konumunu güçlendirirken,aslında birçok Avrupa ülkesinde mevcut olan düzenlemeleriülkemiz için de iyi işler hale getirmektedir. Bu dava haklarını,Genel Kurul kararlarının butlanının tespiti, birleşme,

bölünme, tür değiştirme gibi önemli kararlara olumsuz oyveren pay sahibinin ortaklıktan çıkma hakkı; şirketlertopluluğu çerçevesinde şirketin uğradığı kaybındenkleştirilmesi davaları; haklı sebeplerle şirketin feshinitalep etme hakkı şeklinde sıralamak mümkündür.(Madde 437), (Madde 412)

Pay sahibinin dava açma hakkı konusunda yeniTTK’nın getirdiği yenilikler nelerdir?SORU 82

Yeni TTK’da pay senedi bastırılmasına ilişkin açık birdüzenleme yapılmış, hamiline paylar için pay bedellerinintamamının ödenmesinden itibaren 3 ay içinde hissesenetleri bastırılıp pay sahiplerine dağıtılması hükmebağlanmıştır. Nama yazılı paylar için senet basımı iseihtiyari kılınmıştır. Her iki pay senedi için de ilmuhaberçıkarılabileceği ve nama yazılı pay senetlerine ilişkin

hükümlerin kıyas yoluyla uygulanacağı anlaşılmaktadır.Pay senetlerinin devri için eski sistem korunmuş ancakdevrin sınırlanması anlamında yeni ve detaylıdüzenlemeler yapılmıştır. Buna göre borsaya koteedilmemiş nama yazılı paylar için hisse devrinireddederek ortaktan gerçek değeriyle şirkete satmasınıtalep hakkı tanınmıştır.

Pay devrine ilişkin olarak yeni TTK’nın şekil şartlarıbakımından farklılık getirdiği söylenebilir mi?SORU 83

Yeni TTK ile paysahiplerinin oy haklarınıkullanması konusunda yenibir imkan sağlanmıştır. Oyhakkının Genel Kuruldakullanılmasına ilişkin emredicikural korunmuş, ancak bukural yeni düzenleme ileyumuşatılmıştır. Bu değişiklikile sermaye şirketlerindeMüdürler Kurulu ve YönetimKurulu toplantıları ile şahısşirketleri, limited şirketler vepaylı şirketlerde OrtaklarKurulu veya Genel kurultoplantılarının online olarakyapılması mümkün kılınmıştır.Bu kararların güvenlielektronik imza ileimzalanabilmesinin yanı sıra,sonrasında, Xzikî imza ile dekayıt altına alınabilmesiimkanı getirilmiştir. (Madde1527)




79

Yeni TTK pay sahiplerinin oy haklarını kullanması konusundaherhangi bir değişiklik ya da sınırlama getiriyor mu?SORU 84

80




Rüçhan hakkı; pay sahiplerine esas sermayeninarttırılması sırasında sermayeleri oranında katılma hakkınıntanınmasıdır. Esas sözleşmede veya artırım kararında buhakkın kullanılması sınırlandırılabilir ya da ortadankaldırılabilir. Ancak yeni düzenleme uyarınca; genel kurulunsermaye artırımına ilişkin kararıyla, ortakların yeni pay

almaya ilişkin rüçhan hakkının sınırlandırılması ya daortadan kaldırılması için haklı sebeplerin varlığıaranmaktadır. Bunun dışında rüçhan hakkınınsınırlandırılması veya kaldırılması suretiyle başka kişilerinyararlan-dırılması veya kayba uğratılması önlenmiştir.(Madde 461)

Yeni TTK rüçhan hakkının kullanılması konusundanasıl bir sınırlama öngörmüştür?SORU 85

Bilindiği üzere halka açık anonim şirketlerbakımında kar payı avansı dağıtmak SPK’nın 15.maddesine göre belli şartlar altında mümkün kılınmıştır.Maliye Bakanlığı 1 No’lu Kurumlar Vergisi Kanunu GenelTebliğ ile tüm sermaye şirketlerinin kar payı avansıdağıtabilmelerini hükme bağlamış fakat bu düzenlemeMaliye Bakanlığı’nın böyle bir yetkisi olmaması sebebiyleDanıştay 4. Dairesi tarafından iptal edilmiştir. Yenidüzenlemede ise Maliye Bakanlığı’nın getirdiği fakat iptal

edilen düzenlemenin kanunlaştırıldığı ve “Kâr payı avansıSermaye Piyasası Kanununa tâbi olmayan şirketlerdeSanayi ve Ticaret Bakanlığının bir tebliği ile düzenlenir.”hükmü getirilmiştir. Sanayi ve Ticaret Bakanlığınınçıkaracağı tebliğin de SPK ve yine Sermaye PiyasasıKanuna Tabi Olan Halka Açık Anonim OrtaklıklarınTemettü ve Temettü Avansı Dağıtımında UyacaklarıEsaslar Hakkında Tebliğ’e uygun olması beklenmektedir.(Madde 509)

Kar payı (temettü) avansı yeni TTK’da ne şekildedüzenlenmiştir?SORU 86




81

Yeni TTK’nın getirmiş olduğu bu düzenleme yeniolmakla beraber Sermaye Piyasası düzenlemesi ileparalellik arz etmektedir. Yeni düzenleme uyarınca;Yönetim Kurulu şirketin varlığını, gelişmesini, devamınıtehlikeye düşüren sebeplerin erken teşhisi için gerekligörürse komitenin kurulmasına karar verebilir. Buna göre;pay senetleri borsada işlem gören şirketlerde YönetimKurulu, tehlikelerin erken teşhisini sağlamak amacıyla birdenetim komitesi kurulması konusunda karar alabilecektir.Diğer şirketler açısından ise böyle bir yükümlülük olmayıpancak şirket denetçisinin gerekli görmesi halinde durumu

Yönetim Kurulu’na yazılı olarak bildirmesi ile komitekurulacaktır. Şirketlerde bulunan Xnans denetiminealternatif olarak oluşan bu mekanizma, denetimin aksineileriye yönelik olduğundan, oluşabilecek bu riskyönetilebilir ve önüne geçilebilir. Bu sayede, şirketlerin anaorganlarını sürekli uyanık tutmak ve alınması gerekenönlemleri bir an önce almak kolaylaşacak ve YönetimKurulu üyelerinin bu tür risklerde tek sorumlu olmalarıengellenecektir. Komitenin denetimi Yönetim Kurulunabırakılmış olup, her iki ayda bir Yönetim Kuruluna raporverilmesi zorunlu kılınmıştır.

Tehlikelerin erken teşhisi komitesi nedir vekurulması zorunluluğu konusunda yeni TTK’nıngetirdiği bir düzenleme mevcut mudur?

SORU 87

Yeni TTK, her sermaye şirketine internet sitesi yapmazorunluluğu getirmektedir. Bu yeni düzenleme ile kamununaydınlatılması amaçlanmıştır. Bu sayede kişiler, internetsitelerine girerek şirketlerle ilgili bilgi, belge, rapor, tablo veçağrılara kolaylıkla ulaşabileceklerdir. Internet sitesinde

bulundurmakla yükümlü olduğu belgeleri bulundurmayan yada yanlış bilgilere veren şirket hakkında kanuna aykırılığınve Yönetim Kurulunun görevini yerine getirmemesinin bütüncezai ve hukukî sonuçları doğar. Cezai yaptırımlar saklıtutulmuştur. (Madde 1524)

82




Yeni TTK hangi şirketler bakımından internet sitesiyapma zorunluluğu getiriyor?SORU 88

Yeni TTK’da; şirketler internet sitelerini düzenlerkenkanunen yapmaları gereken ilânlara, pay sahipleri veyaortakları açısından önem taşıyan açıklamalara; Yönetim veMüdürler Kurulu ile Genel Kurul toplantılarının hazırlıklarına;anılan Kurulların yapılmasına ilişkin bilgilere; ortaklara vepay sahiplerine sunulması gereken belgelerinyayımlanmasına; bu kurullara ait olanlar da dahil olmaküzere her türlü çağrıya; oy vermeye, kamuyu aydınlatmahükmü çerçevesinde çeşitli bilgilerin sunulmasına; paysahiplerinin veya ortakların aydınlatılmasının öngörüldüğü

konulara değinmek zorundadırlar. Bunun yanında Xnansaltablolar, bunların dipnotları, ekleri, yönetim kurulunun yıllıkraporu dahil, hesap durumlarına, ara Xnansal tablolarına,yönetim kurulunun kurumsal yönetim ilkelerine ne orandauyulduğuna ilişkin yıllık değerleme açıklamasına; denetçinin,özel denetçinin, işlem denetçilerinin raporlarına ve yetkilikurul ve bakanlıkların konulmasını istedikleri pay sahiplerinive sermaye piyasasını ilgilendiren konulara ilişkin olarak,şirketin cevapları ve bildirimleri ve diğer ilgili hususlarşirketin internet sitesinde yayınlanacaktır. (Madde 1524)

Şirketler internet sitelerinde ne tür bilgileribulundurmakla mükelleftirler?SORU 89

Yeni TTK’da, ilk defa bir ayrımla şirketlerinölçeklerine göre küçük, orta vebüyük olarak sınıYandırılmasıöngörülmüştür. Söz konusudüzenlemeye göre; Küçük ve ortaölçekli işletmeleri tanımlayan ölçütler,Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği veTürkiye Muhasebe Standartları Kurulu’nungörüşleri alınarak, Sanayi ve Ticaret Bakanlığıtarafından yönetmelikle düzenlenecektir. Küçük ve ortaölçekli olsalar dahi büyük ölçekli sayılacak şirketler ise şuşekildedir;

• Borçlanma araçları veya öz kaynağa dayalı Xnansalaraçları kamuya açık bir piyasada işlem gören veya bu türbir piyasada işlem görmek üzere söz konusu araçları ihraçedilme aşamasında bulunan sermaye şirketleri,

• Esas faaliyet konularından biri, varlıkları güvenilirkişi sıfatıyla geniş bir kitle adına muhafaza etmek olanbankalar, yatırım bankaları, sigorta şirketleri, emeklilikşirketleri ve benzerleri orta ve küçük ölçekli olsalar dahibüyük ölçekli sayılacaklardır.Bununla birlikte yeni TTKborsaya kayıtlı şirketler yukarıdaki ölçütlere tabi olmadandoğrudan doğruya büyük ölçekli şirket olarak kabuledilmesini öngörmektedir. (Madde 1522)




83

Sermaye şirketlerinin sınıKandırılması ile ilgili getirilenyeni düzenlemeden bahseder misiniz?SORU 90

.

YENİ TTKAÇISINDANŞİRKETLERİNDENETİMİ

C3




85

Mevcut yapıda murakıplık müessesesinin, herhangi birmeslek bilgisi ve/veya şart gerektirmediğinden, bu kurumun çokda işlevsel ve yönlendirici olmadığı aşikardır. Bu durumdaşirketlerde istenen şeffaYık ve tutarlılık ilkelerinden sapılmasıyeni düzenlemeleri gerekli kılmıştır. Getirilen bu yeni sistemdemurakıplık müessesesi şirketin bir organı olmaktan çıkarılmıştır.Bunun yerine şirketlerin ölçekleri ile paralel olarak denetim,bağımsız denetim kuruluşlarına veya en az bir SMMM veyaYMM’ye bırakılmıştır. Kabul edilen bu yeni sistemde, denetimindaha işlevsel bir hale getirildiğini söyleyebiliriz. Zira Yeni TTK’nınhazırlanması aşamasında denetime ilişkin yeni sistemoluşturulurken, uluslararası denetim standartları göz önündebulundurulmuş ve bu yeni yapının şirketlerin mevcut durumlarınıdaha iyi görmeleri açısından daha işlevsel bir yapıyakavuşturulması amaçlanmıştır.Denetçi olabileceklerden SMMM

veya YMM’ler 3568 sayılı Kanun ile düzenlenen ve lisanslı, regüleedilmiş bir faaliyet alanıdır. Bağımsız denetleme kuruluşları isekuruluş ve çalışma esasları ile denetleme elemanlarının nitelikleriSanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazır-lanıp BakanlarKurulunca yürürlüğe konulacak bir yönetmelik ile düzen-lenecektir.Yeni düzenlemenin anonim şirketler bakımından 3 ayrıtür olarak denetimi düzenlenmiştir. Buna göre; mevcutdüzenlemede yer alan ancak uygu-lama bakımından işlerolmayan murakıplık müessesesi yerine şirket yapılarına göreihtiyaç duyulması halinde uygulanacak olan belirli denetimmekanizmaları oluşturulmuştur. Bu mekanizmalar;

• Bağımsız denetim• İşlem denetçisi• Özel denetçi(Madde 397-400)

Yeni TTK’nın tamamına yayılan kurumsal yönetim vekamunun aydın-latılması ilkeleri çerçevesinde, şirketlerinhesap verilebilirliğini arttırmak amacıyla bağımsız denetimkonusunda yeni düzenlemelerin yapılması öngö-rülmüştür.Bağımsız denetimin yapılması işletmelerin dış pazarlarda

rekabet edebilir bir hale gelmesi için güçlü bir yapıyakavuşmalarını, vergi avan-tajlarından yararlanmalarını,bilançolarının daha şeffaf olmalarını sağlayacaktır. Budurum şirketlerin karlılığını dolaylı olarak arttıracak vedaha güçlü bir yapıya kavuşturacaktır. 86




Yeni TTK’da denetçinin anonim şirketin bir organıolmaktan çıkarılması farklı bir denetim mekanizmasınıda beraberinde getirmiş midir?

SORU 91

Kanunda bağımsız denetim konusunda getirilen yenidüzenlemeler şirketler açısından nasıl bir amacahizmet edecektir?

SORU 92

Yeni TTK’nın kabul ettiği yeni sistemde bağımsız denetimgörevi başka bir organa devredilemeyen doğrudan ya dadolaylı olarak kullanılamayan bir görev olarak belirlenmiştir.Denetim görevi ile ilgili konuların bütünüyle denetçilere aitolduğu, denetim işlevine ilişkin yetki ve görevlerindevredilmez ve vazgeçilmez nitelikte olduğu ifadeedilmektedir. Buna göre; büyük, küçük ve orta ölçekli, halka

açık olan veya olmayan, hisse senetleri borsada işlem görenveya görmeyen özel ve kamu sektörüne dahil tüm anonimşirketler ile şirketler topluluğunun denetlenmeleri kanuniaçıdan zorunlu olup denetimlerin aralıklarla değil sürekliolarak yapılması ve bütünsel olması esas sayılmıştır. YeniTTK’da öngörülen denetim işlevine ilişkin yetkilerin tamamıdevredilemez ve vazgeçilemez nite-liktedir. (Madde 399)




87

Kabul edilen yeni sisteme göre; denetçilerin denetimgörev ve yetkisi devredilebilir mi?SORU 93

Yeni TTK’nın yürürlüğe girmesinden itibaren, bugündenetçi olarak bilinen kişiler artık YMM, SMMM ve bağımsızdenetim kurumları adı altında denetim görevlerini icraedecekleri söylenebilir. Belirli bir meslek grubuna Kanuntarafından böyle bir görevin verilmesi bağımsız denetçilerinsorumluluk alanını daha da genişletmiştir.Ayrıca bağımsızdenetimin uzman kuruluşlara bırakılması sır saklamadandoğan sorumluluğu arttırmaktadır. Yeni TTK ile beraber de-netçinin sır saklamadan doğan sorumluluğu konusunda paracezaları öngörüldüğü, sır saklama konusunda öngörülenyükümlülüğün yerine getirilmesinde ihmali bulunan kişilerhakkında, verdikleri zarar sebebiyle, her bir denetim için yüz

bin Türk Lirasına, pay senetleri borsada işlem gören anonimşirketlerde ise üç yüz bin Türk Lirasına kadar tazminatahükmedilebileceği düzenlenmiştir. Denetçinin bağımsız birdenetleme kuruluşu olması halinde ise sır saklamayükümlülüğünün Yönetim Kurulu üyelerini ve çalışanlarını dakapsayacağından bahsedilebilir. Dolayısıyla sorumluluk alanıgenişlemektedir. Bununla birlikte, bağımsız denetimXrmalarının sorumluluk alanlarını sınırlandırmak ya daortadan kaldırmak için önceden konulacak sorumsuzlukkayıtlarının geçersiz olacağı da yeni TTK„da öngörülmüştür.Bu durum işlemlerin daha kusursuz ve profesyonelceyürütülmesi imkanı getirecektir. (Madde 404)

Yeni TTK’nın bağımsız denetim konusunda getirdiğisır saklama yükümlülüğünden bahseder misiniz?SORU 94

Şirketin ve şirketler topluluğunun yılsonu ve konsolideXnansal tablolarını, raporlarını, hesaplarını denetleyendenetçi; şirketin kuruluşunu, sermaye artı-rımını,azaltılmasını, birleşmeyi, bölünmeyi, tür değiştirmeyi, menkulkıymet ihracını veya herhangi bir diğer şirket işlem ve

kararını denetleyen işlem denetçisi ve özel denetçiler; kanunigörevlerinin yerine getirilmesinde kusurlu hareket ettikleriiddia eden tarafından ispat edildiği takdirde, hem şirkete hemde pay sahipleri ile şirket alacaklılarına karşı verdikleri zarardolayısıyla sorumludur. (Madde 554)

88




Denetçinin sır saklamadan doğan sorumluluğurapor tarihinden başlayarak beş yılda zamanaşımınauğrar. Ancak, Xil suç oluşturup da Türk CezaKanununa göre süresi daha uzun dava

zamanaşımına tabi bulunuyorsa, tazminat davasınada o zamanaşımı süresine göre belirlenir. Cezamevzuatının, suç ihbarına ilişkin hükümleri saklıdır.(Madde 404)

Yeni TTK’ya göre bağımsız denetçinin sır saklamasorumluluğunda zamanaşımı süresi nedir?SORU 95

Yeni TTK’ya göre denetçilerin sorumlulukları nelerdir?SORU 96




89

Yeni TTK’dadenetçi olabileceklerin belirlendiği düzenlememeslek mensupları (SMMM ve YMM) ile Bağımsız DenetimŞirketleri belirlenmiş, onun ötesinde anılan kişi veya kurumlarile bunların ortaklarının yanında çalışan veya mesleği birlikteyaptıkları kişi veya kişilerin aşağıda sayılanlardan biri olmasıhalinde, denetçi olamayacakları belirlenmiş, bir anlamdabağımsızlık vurgusu yapılmıştır;

a)Denetlenecek şirkette pay sahibiyse;b)Denetlenecek şirketin yöneticisi veya çalışanıysa veya

denetçi olarak atanmasından önceki üç yıl içinde bu sıfatıtaşımışsa;

c)Denetlenecek şirketle bağlantısı bulunan bir tüzelkişinin, bir ticaret şirketinin veya bir ticarî işletmenin kanunîtemsilcisi veya temsilcisi, yönetim kurulu üyesi, yöneticisi veyasahibiyse yada bunlarda yüzde yirmiden fazla paya sahipseyahut denetlenecek şirketin yönetim kurulu üyesinin veya biryöneticisi inat veya üst soyundan biri, eşi veya üçüncü derecedahil, üçüncü dereceye kadar kan veya kayın hısmıysa;

d)Denetlenecek şirketle bağlantı hâlinde bulunan veyaböyle bir şirkette yüzde yirmiden fazla paya sahip olan birişletmede çalışıyorsa veya denetçi olacağı şirkette yüzdeyirmiden fazla paya sahip bir gerçek kişinin yanında herhangibir şekilde hizmet veriyorsa;

e)Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya

Xnansal tablolarının düzenlenmesinde denetleme dışındafaaliyette veya katkıda bulunmışsa;

f)Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veyaXnansal tablolarının çıkarılmasında denetleme dışındafaaliyette veya katkıda bulunduğu için (e) bendine göredenetçi olamayacak gerçek veya tüzelkişinin veya onunortaklarından birinin kanunî temsilcisi, temsilcisi, çalışanı,yönetim kurulu üyesi, ortağı, sahibi yada gerçek kişi olarakbizzat kendisi ise;

g)Yukarıda yer alan şartları taşıdığı için denetçiolamayan bir denetçinin nezdinde çalışıyorsa,

h) Son beş yıl içinde denetçiliğe ilişkin meslekîfaaliyetinden kaynaklanan gelirinin tamamının yüzdeotuzundan fazlasını denetlenecek şirkete veya ona yüzdeyirmiden fazla pay ile iştirak etmiş bulunan şirketlere verilendenetleme ve danışmanlık faaliyetinden elde etmişse ve bunucari yılda da elde etmesi bekleniyorsa.

Öte yandan bir bağımsız denetleme kuruluşunun, birşirketin denetlenmesi için görevlendirdiği denetçi yedi yıl arkaarkaya o şirket için denetleme raporu vermişse, o denetçi enaz iki yıl için değiştirilir.

Denetçi, denetleme yaptığı şirkete, vergi danışmanlığı vevergi denetimi dışında, danışmanlık veya hizmet veremez,bunu bir yavru şirketi aracılığıyla yapamaz. (Madde 400)

Getirilen yeni düzenlemeye göre denetçi olabilecekkişilerde hangi nitelikler aranmaktadır?SORU 97

Denetçi, her faaliyet dönemi için ve her haldegörevini yerine getireceği faaliyet dönemi bitmeden şirketgenel kurulunca seçilir. Topluluk denetçileri ise ana şirketingenel kurulunda seçilir. Ancak; faaliyet döneminindördüncü ayına kadar denetçi seçilememişse, denetçi,yönetim kurulunun, her yönetim kurulu üyesinin veyaherhangi bir pay sahibinin istemi üzerine, şirketin

merkezinin bulunduğu yerdeki Asliye TicaretMahkemesince atanır. Aynı hüküm, seçilen denetçiningörevi red veya sözleşmeyi feshetmesi, görevlendirmekararının iptal olunması, butlanı veya denetçinin kanunisebeplerle veya diğer herhangi bir nedenle görevini yerinegetirememesi veya görevini yapmaktan engellenmesihâllerinde de uygulanır. (Madde 399)

Görevden alma ve yeni denetçi atanması için şirketmerkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinedenetçinin seçiminin ticaret sicil gazetesinde ilanındanitibaren üç hafta içerisinde dava açılabilir. Asliye ticaretmahkemesi;

a) Yönetim kurulunun,b) Denetçinin seçimine genel kurulda karşı oy

vermiş, karşı oyunu tutanağa geçirtmiş ve seçimin yapıldığıgenel kurul toplantısı tarihinden itibaren geriye doğru en

az üç aydan beri, şirketin pay sahibi sıfatını taşıyor olmasışartıyla sermayenin yüzde onunu, halka açık şirketlerdeesas veya çıkarılmış sermayenin yüzde beşini oluşturanpay sahiplerinin,

istemi üzerine, ilgilileri ve seçilmiş denetçiyidinleyerek, seçilmiş denetçinin şahsına ilişkin haklı birsebebin gerektirmesi, özellikle de onun taraYı davrandığıyönünde bir kuşkunun varlığı hâlinde, başka bir denetçiatayabilir. (Madde 399)

90




Yeni TTK’ya göre bağımsız denetçi nasıl seçilir?SORU 98

Yeni TTK’ya göre bağımsız denetçi görevdenalınabilir mi?SORU 99

Denetçi denetleme sözleşmesini, sadece haklı bir sebepvarsa veya kendisine karşı görevden alınma davasıaçılmışsa feshedebilir. Görüş yazısının içeriğine ilişkin Xkirayrılıkları ile denetlemenin şirketçe sınırlandırılmış olmasıveya görüş yazısı vermekten kaçınma haklı sebep

sayılamaz. Denetçinin sözleşmeyi feshi yazılı ve gerekçeliolmalıdır. Denetçi fesih tarihine kadar elde ettiği sonuçlarıgenel kurula sunmakla yükümlüdür; bu sonuçlar 402 ncimaddeye uygun bir rapor hâline getirilerek genel kurulaverilir. (Madde 399)




91

Denetçi bağımsız denetim sözleşmesini hangihallerde fesh edebilir?SORU 100

Bağımsız denetleme kuruluşlarının kuruluş veçalışma esasları ile denetleme elemanlarınınnitelikleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından

hazırlanan, Bakanlar Kurulunca yürürlüğekonulacak bir yönetmelikle düzenlenecektir.(Madde 400)

92




Bağımsız denetim şirketleri ile bağımsız denetçilerinnitelikleri nasıl belirlenecektir?SORU 101

Şirketin yönetim kurulu, Xnansal tabloları veyönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunudüzenlettirip onaylayarak, gecikmeksizin, denetçiyeverir. Yönetim kurulu, şirketin defterlerinin,yazışmalarının, belgelerinin, varlıklarının, borçlarının,kasasının, kıymetli evrakının, envanterininincelenerek denetle-nebilmesi için denetçiye gerekliimkânları sağlar.

Denetçi ve denetleme konusu çerçevesinde işlem

denetçisi, yönetim kurulundan, kanuna uygun veözenli bir denetim için gerekli olan bütün bilgilerikendisine vermesini ve dayanak oluşturabilecekbelgeleri sunmasını ister. Yılsonu denetimininhazırlıkları için gerektiği takdirde, denetçi yukarıdasayılan yetkileri Xnansal tabloların çıkarılmasındanönce de kullanabilir. Denetçi tarafından ihtiyaçduyulması halinde yukarıda belirtilen yetkilerini yavruve ana şirketler için de kullanabilir. (Madde 401)

Bağımsız denetçinin şirketten bilgi alma hakkınınsınırları ve yönetim kurulunun denetçiye karşısorumlulukları nelerdir?

SORU 102

Şirket ile denetçi arasındaşirketin ve topluluğun yılsonuhesaplarına, Xnansal tablolarınave yönetim kurulunun faaliyetraporuna ilişkin, ilgili kanunun,idari tasarrufun veya esassözleşme hükümlerinin yorumuveya uygulanması konu-sundadoğan görüş ayrılıkları hakkında,yönetim kurulunun veyadenetçinin istemi üzerine davamasraYarı şirkete ait olmaküzere, şirketin merkezininbulunduğu yerdeki asliye ticaretmahkemesi dosya üzerindenkarar verir. (Madde 405)




93

Şirket ile bağımsız denetçi arasındaki görüşayrılıklarının olması durumunda nasıl bir yolizlenecektir?

SORU 103




Yeni TTK’nın Geçici 3’ncü maddesinde bu durumdüzenlenmiştir. ılgili geçiçi maddeye göre, kamu adınadenetleyici tüzel kişiliği haiz bir üst kurum kurulup faaliyetegeçinceye kadar denetçilerin, denetlemelerini Türk TicaretKanunu hükümleriyle standartlara ve amaca uygun olarak

yapmalarını sağlamak için, denetçiler yerinden ve internette,denetleme belgelerine erişim suretiyle ve ayrıca gereklibilgileri de alarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafındandenetlenir. Bu üst denetimin usul ve esasları 400 üncü maddeuyarınca çıkarılacak yönetmelikte belirlenir. (Geçici Madde 3)

94

Bağımsız denetçilerin denetimi nasıl yapılacaktır?SORU 104

Yeni TTK’nın 554. maddesinde yer alan düzenlemede,işlem denetçileri; şirketin kuruluşu, sermaye artırımı,azaltılması, birleşme, bölünme, tür değiştirme, menkul kıymetihracı veya herhangi bir diğer şirket işlem ve kararlarınındenetlenmesi konusunda görev alacaktırlar. ışlem denetçisiolabilmek için denetçi olma şartlarını taşımak gerekmektedir.Dolayısıyla ortakları, yeminli mali müşavir veya serbestmuhasebeci malî müşavir unvanını taşıyan bağımsız birdenetleme kuruluşu olma koşulu işlem denetçileri için degeçerli olacaktır. Yeni TTK’nın işlem denetçisine getirdiğigörevleri şu şekilde sıralayabiliriz;

• Sermaye şirketlerinin kuruluş işlemlerinin

denetlenmesi• Şirketlerin sermaye artırımı, azaltılması konusunda

alınan kararların denet-lenmesi• Birleşme sözleşmesi ve birleşme raporunun

denetlenmesi• Bölünme sözleşmesi ve bölünme planının

denetlenmesi• Menkul kıymet ihracı veya herhangi bir diğer şirket

işlem ve kararlarının denetlenmesi• Tür değiştirme planının ve tür değiştirme raporunun

denetlenmesi• Diğer işlemlerin denetimi (Madde 554)

Yeni TTK ile getirilen işlem denetçisi kavramından veişlem denetçisinin görevlerinden bahseder misiniz?SORU 105

Özel denetçi atanması, hakim şirket yavru şirketilişkileri açısından uygulama alanı bulan bir yöntem olup,gerekli görüldüğü hallerde; herhangi bir pay sahibinin şirketmerkezinin bulunduğu asliye ticaret mahkemesinebaşvurması sonucu mahkemenin tayin edeceği bir kişininşirketler topluluğu ile ilgili inceleme yapmasıdır. Her paysahibi pay sahipliği haklarını kullanabilmek ve belirliolayların özel bir denetimle açıklığa kavuşturulmasını,gündemde yer almasa bile Genel Kurul’dan isteyebilir. GenelKurulun istemi onaylaması halinde, her pay sahibinin otuz

gün içinde mahkemeye başvurma hakkı vardır. Aşağıdakihallerde özel denetçi atanmasına karar verilebilir;

• Şirketi denetleyen denetçi şirketin hakim şirketle veyatopluluk şirketleriyle ilişkileriyle ilgili olarak sınırlı olumlugörüş veya kaçınma yazısı yazmışsa,

• Yönetim Kurulunun aldığı kararların şirketi zararauğratması ve bunlar dolayısıyla denkleştirme yapılmadığıaçıklamışsa,özel denetçi atanması için Mahkemeye başvuruyapılabilecektir. (Madde 207), (Madde 406), (Madde 438),(Madde 439)




95

• Kurucu ortaklar, kuruluş aşamasında;• Yönetim Kurulu veya Şirket Müdürü, birleşme, bölünme, tür değiştirme, sermayenin artırılması ve azaltılması

işlemlerinde;İşlem denetçilerini seçerler. Kanunda sayılan diğer durumlarda Mahkeme veya genel kurul tarafından seçimleri yapılır.

İşlem Denetçilerini Atamaları Nasıl Yapılır?SORU 106

Yeni TTK ile getirilen özel denetçi atanmasıkavramından ve hangi hallerde özel denetçiatanacağından bahseder misiniz?

SORU 107

96




Evet. Bu konuda bir farklılıktan bahsedebiliriz. Yenidüzenlemeye göre; büyük ölçekli şirketler, bağımsızdenetleme kuruluşlarınca denetlenecek, orta ve küçükölçekli şirketler ise, bir veya birden fazla YMM ve/veyaSMMM tarafından denetlenecektir. Küçük ve orta ölçeklişirketlerde denetimi yapacak bu kişiler asgari olarak

belirtilmiş olup, bu şirketlerin bağımsız denetlemekuruluşları tarafından denetlenmesinde herhangi birengel yoktur. Ancak bu durumda küçük ve orta ölçeklişirketlere uygulanan hükümlerin büyük ölçekli şirketlerenispeten daha haXf hükümler olduğundan bahsedebiliriz.(Madde 400)

Yeni TTK’nın anonim şirketleri sınıKandırmasıdenetim aşamasında bir farklılık getirecek midir?SORU 108

Yeni TTK’da denetçilerin sorumlulukları yeni esaslarabağlanmaktadır. Buna göre; denetçilerin, UluslararasıDenetim ve Güvence Standartları ile uyumlu TürkiyeDenetim Standartlarına uygun olarak denetim yapmalarıöngörül-mektedir. Yeni TTK’nın düzenlemeye kavuşturduğubu konu, Maliye Ba-kanlığı’nın hazırlamış olduğu ve halende Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülmekte olan

Türkiye Denetim Standartları ve Kamu Gözetimi KurumuKanunu Tasarısı ile yeni bir boyut kazanmıştır.

Denetimin yapılması sırasında, Türkiye MuhasebeStandartları esas alı-nacaktır. Buna göre; Xnansaltabloların gerçeği yansıtıp yansıtmadığı, kendi içerisindetutarlı olup olmadığı incelenecektir. (Madde 397),(Madde 398)

Denetimin yapılması aşamasında hangi standartlardikkate alınacaktır?SORU 109




97

Yeni düzenleme ile bağımsız denetime tabi olacakşirketler nelerdir? Bağımsız denetimkapsamından bahsediniz.

SORU 110

Yönetim Kurulu tarafından hazırlanan yıllıkfaaliyet raporlarının denetimi nasıl olacaktır?SORU 111

Yeni TTK’nın getirdiği düzenlemeye göre; bağımsızdenetime tabi olacak şirketler anonim şirketler, limitedşirketler ve sermayesi paylara bölünmüş komanditşirketlerdir. Söz konusu bu şirketlerin bağımsız denetimininyapılması aşamasında; Xnansal tabloları, (bilanço, gelir

tablosu, nakit akış tablosu, özkaynak değişik tablosu,dipnotlar), şirket yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporları,riskin erken saptanması ve yönetimi komitesinin düzenlediğirapor denetime tabi tutulacaktır. (Madde 397), (GeçiciMadde 6)

Yönetim kuruluncadüzenlenen ve genel kurulasunulacak olan yıllıkfaaliyet raporunda yerverilen Xnansal bilgilerindenetlenen Xnansal tablolarile tutarlı olup olmadığı vegerçeği yansıtıpyansıtmadığı denetçitarafından kontrol edilecekve ayrı bir rapordabelirtilecektir. (Madde 397)

98




Pay senetleri borsada işlem gören şirketlerde,yönetim kurulu, şirketin varlığını, gelişmesini vedevamını tehlikeye düşüren sebeplerin erken teşhisi,bunun için gerekli önlemler ile çarelerin uygulanmasıve riskin yönetilmesi amacıyla, uzman bir komitekurmak, sistemi çalıştırmak ve geliştirmekleyükümlüdür. Diğer şirketlerde bu komite denetçiningerekli görüp bunu yönetim kuruluna yazılı olarakbildirmesi hâlinde derhal kurulacaktır. Kurulan bukomite ilk raporunu kurulmalarını takip eden ayınsonunda verir. Komite, yönetim kuruluna her ikiayda bir rapor verecek ve bu raporda durumudeğerlendirip, varsa tehlikelere işaret edecek,çareleri gösterecektir. Bu rapor denetçiye deyollanacaktır.

Denetçi, yönetim kurulu tarafından, şirketi,Xnansal tabloların, gerçek resmi, dürüstçegöstermemesi dolayısıyla tehdit eden veyaedebilecek nitelikteki riskleri zamanında belirlemeyeuygun bir sistem kurulup kurulmadığını, kurulmuşsabu sistemin yapısını ve uygulamalarını açıklayan ayrıbir rapor düzenleyerek, denetim raporuyla birlikteyönetim kuruluna sunacaktır. (Madde 378)

Riskin erken saptanması ve yönetimi komitesincedüzenlenen raporun denetimi nasıl olacaktır?SORU 112




99

Yeni TTK’ya göre denetçinin, denetimsüresini bitirmesinin ardından bir görüşyazısı yazması ve vermesi gerekmektedir.Söz konusu raporda; denetimin konusu,türü, niteliği ve kapsamı yanında denetçinindenetime ilişkin değerlendirmesini yapmasıgerekmektedir. Hazırlanacak görüş yazısı,değerlendirme sonucunda 4 farklı şekildeolabilir.

Denetçinin olumlu görüşvermesi(unmodiXed opinion): Denetçi,olumlu görüş verdiği takdirde yazısında,Türkiye Denetim Standartları uyarıncayapılan denetimde, Türkiye MuhasebeStandartları ve diğer gerekliliklerbakımından herhangi bir aykırılığarastlanmadığını; denetim sırasında eldeedilen bilgilerine göre, şirketin veyatopluluğun Xnansal tablolarının doğruolduğunu, malvarlığı ile Xnansal duruma vekârlılığa ilişkin resmin gerçeğe uygunbulunduğunu ve tabloların bunu dürüst birşekilde yansıttığını belirtir.

Denetçinin sınırlandırılmış olumlugörüş vermesi (qualiXed opinion):Sınırlandırılmış olumlu görüş, Xnansaltabloların şirketin yetkili kurullarıncadüzeltilebilecek aykırılıklar içerdiği ve buaykırılıkların tablolarda açıklanmış sonucaetkilerinin kapsamlı ve büyük olmadığıdurumlarda verilir.

Denetçinin kaçınma yazısı vermesi(disclaimer): Şirket defterlerinde,denetlemenin bu bölüm hükümlerine uygunbir şekilde yapılmasına ve sonuçlaravarılmasına olanak vermeyen ölçüdebelirsizliklerin bulunması veya şirkettarafından denetlenecek hususlarda önemlikısıtlamaların yapılması hâlinde denetçi,bunları ispatlayabilecek delillere sahipolmasa bile, gerekçelerini açıklayarak görüşvermekten kaçınabilir. Kaçınma, olumsuzgörüşün sonuçlarını doğurur. Denetçininolumsuz görüş vermesi (adverse): Finansaltabloların kapsamlı ve büyük aykırılıklariçerdiği durumlarda verilir. (Madde 403)

Denetçinin denetim sonunda vereceği onay veyakaçınma yazısı hakkında yeni TTK nasıl birdüzenleme öngörüyor?

SORU 113

100




Sınırlı olumlu görüş verilen hâllerde genel kurul,gerekli önlemleri ve düzeltmeleri de karara bağlar.Olumsuz görüş yazılan veya görüş verilmesinden kaçınılandurumlarda genel kurul, söz konusu Xnansal tablolaradayanarak, özellikle açıklanan kâr veya zarar iledoğrudan veya dolaylı bir şekilde ilgili olan bir kararalamaz. Bu hâllerde yönetim kurulu, görüş yazısının

kendisine teslimi tarihinden itibaren dört iş günü içinde,genel kurulu toplantıya çağırır ve görevinden toplantıgününde geçerli olacak şekilde istifa eder. Genel kurul yenibir yönetim kurulu seçer. Yeni yönetim kurulu altı ayiçinde, kanuna, esas sözleşmeye ve standartlara uygunXnansal tablolar hazırlatır ve bunları denetleme raporu ilebirlikte genel kurula sunar. (Madde 403).

Sınırlı olumlu görüş, olumsuz görüş verilmesi veyagörüş verilmesinden kaçınılması durumundayapılacak işlemler.

SORU 114

YENİ TTKAÇISINDANLİMİTEDŞİRKETLER

D




101

102




Mevcut düzenlemede bir limited şirketinkurulması için gerekli olan en az iki kişi olmaasgari sınırı kaldırılmıştır. Yeni düzenleme iletek kişilik limited şirketlerin kurulmasımümkün hale gelmiştir. Yeni düzenlemeyegöre; tek kişilik limited şirket kurulması ya dasonradan ortak sayısının bire inmesi halinde budurumunda keyXyetin 7 gün içinde bağlıbulunduğu ticaret siciline tescil ve ilan edilmesigerekecektir. Söz konusu düzenlemenin 3. kişialacaklıları koruyacağı öngörülmektedir.(Madde 574)

Yeni TTK limited şirketlerde aranan en az iki ortakolması koşulunu bırakıyor mu?SORU 115

Başarılı ve yerleşik kimi aile şirketlerini tekkişilik limited şirketin sunacağı olanaklarladağılmaktan ve kaybolmaktan kurtulmaları buörgütlenme şekliyle mümkün olacaktır.

Tek ortaklı limited şirket hangi amaca hizmetedecektir?SORU 116




103

Evet, bu konuda Yeni TTK’nın değişiklikgetirdiğinden bahsedebiliriz. Yeni TTK’da limitedşirket için aranan asgari sermaye 5.000 TL’den10.000 TL’ye çıkarılmıştır. Mevcut düzenlemede yeralan sermayenin taksitle ödenmesine ilişkin hükümve buna bağlı olarak temerrüt hükümleri ortadankaldırılmıştır. Bu sayede söz konusu payın birdefada ödenmesi öngörülmüştür.

Öte yandan, esas sermaye payının namayazılı senede bağlanması da mümkün halegelmektedir. (Madde 580)

Limited şirket asgari sermayesindedeğişiklik olmuş mudur?SORU 117

104




Yeni TTK’da şirket sözleşmesinde bulunması gerekenkayıtlar bakımından ikili bir ayrım mevcuttur. Buna göre esassözleşmede, zorunlu kayıtlar ve şirket sözleşmesindeöngörülmeleri şartıyla bağlayıcı olan kayıtlar başlıkları altındaikili bir düzenleme yapılmıştır. Yeni TTK’nın 577. maddesindedüzenlenen bu ikinci ayrımın yeni düzenlendiğini ve yeni birsistemin öngörülerek yapıldığından bahsedebiliriz. Bu yenisistem, şirket sözleşmelerinin bilinçli bir şekilde hazırlanmasıgereğini ortaya çıkarmaktadır. Söz konusu maddeniniçeriğinden anlaşılacağı üzere;

• Esas sermaye paylarının devrinin sınırlandırılmasınailişkin kanuni düzenlemeden ayrılan hükümler,

• Ortaklara veya şirkete esas sermaye payları ile ilgiliolarak önerilme, önalım ve alım hakları tanınması,

• Kanunda veya şirket sözleşmesindeki

yükümlülüklerinin hiç ya da zamanında yerine getirilmemesihalinde sözleşme cezası hükümleri,

• Genel Kurulda, karar almaya, oy hakkına ve oyhakkının hesaplanmasına ilişkin kanuni düzenlemedenayrılan hükümler,

• Şirket yönetiminin üçüncü bir kişiye bırakılmasınailişkin yetki hükümleri,

• Ortağın şirketten çıkarılması hakkında özelsebepler.Yeni TTK’nın söz konusu maddesinde sınırlı sayıdasayılan bu hükümlerin esas sözleşmede öngörülmesi halindebağlayıcı olacağı kabul edilmektedir.Öte yandan, anonimşirketin denetçiye ve işlem denetçileriyle denetime ve özeldenetime ilişkin hükümleri limited şirkete de uygulanır. Buitibarla ana sözleşmelerdedenetçi müessesesine ilişkinhükümlerin de yer alması gerekmektedir.

Limited şirketlerin şirket esas sözleşmesindebulunması gereken kayıtlarla ilgili olarak yeni TTKherhangi bir değişiklik getiriyor mu? Neden?

SORU 118

Limited şirketin idaresinde görev alacak müdürlerinhukuki ve cezai sorum-lulukları ile ilgili olarak Yeni TTK’nınanonim şirketler ile ilgili bölümüne atıf yapıldığıgörülmektedir. Hükme göre; limited şirket müdürleri ileanonim şirketlerin Yönetim Kurulu üyelerine hukuki ve cezai

sorumluluk bahsinde aynı hükümlerin uygulanacağıöngörülmüştür. Ayrıca mevcut kanunda olmayan yeni birhükümle müdürlerin devredilmez ve vazgeçilmez görevlerisınırlı sayıda sayılmış ve bu sayede müdürlerin yetki sınırlarıaçıkça ortaya konmuştur. (Madde 623), (Madde 625)




105

Limited şirketler açısından müdürlerin sorumluluklarıile ilgili olarak ne tür değişiklikler getirilmiştir?SORU 119

Limited Şirket , kanuna uygun olarak düzenlenen şirketsözleşmesinde, bir veya daha çok kurucu ortağın, limitedşirket kurma iradelerini açıklayıp, en az 10.000 TL (BakanlarKurulunca 10 katına kadar arttırılabilir) sermayenintamamını şartsız taahhüt etmeleri ve nakit kısmı hemen vetamamen ödemeleriyle kurulur . Tescil süresi 30 gündür. EsasSözleşmenin yazılması önem kazanmıştır. Yeni yasaya göreLimited Şirketler sigortacılık da yapabileceklerdir.

Esas Sözleşmede hüküm konulması kaydıyla, ıntifa(ortaklık haklarına sahip olmaksızın kardan pay almahakkına haiz) senetler çıkarabilirler. Limited Şirket

anasözleşmesinde denetçi ile ilgili bilgiler ve denetçininmeslek odası numarası yer alacaktır. Esas Sözleşmede yeralmak koşulu ile ,sermayenin itibari değerinin iki katınıaşmıyacak ölçüde ek ödeme yükümlülüğü getirilebilir , veyükümlülük hissenin devrinin tescilinden itibaren iki yıliçinde şirket iYas etmiş ise devreden ortaktan istenebilir.Limited Şirket esas sözleşmesinde, yan edim yükümlülüğügetirilebilir.Bir esas sermaye payına bağlı yan edimin,konusu, kapsamı, koşulları gibi noktalar esassözleşmede yer almalıdır. (Madde 573),(Madde 580), (Madde 603), (Madde 606)

Limited şirketler ile ilgili diğer düzenlemelernelerdir?SORU 120

106




Şirket sözleşmesinde intifa senetlerinin çıkarılması öngörülebilir; bu konuda anonim şirketlere ilişkin hükümler kıyasyoluyla uygulanır. (Madde 584)

Limited şirketler ne tür kıymetli evrak çıkarabilir ?SORU 121

Aksi şirket sözleşmesinde öngörülmediği takdirde, şirketsözleşmesi, esas sermayenin üçte ikisini temsil eden

ortakların kararıyla değiştirilebilir. Şirket sözleşmesindeyapılan her değişiklik tescil ve ilan edilir. (Madde 589)

Limited Şirketin Esas SözleşmesininDeğiştirilmesinde Karar Nisabları?SORU 122

YENİ TTK’DAELEKTRONİK İŞLEMLERVE BİLGİ TOPLUMHİZMETLERİ

E




107

108




Her sermaye şirketi, bir internet sitesi açmak, şirketininternet sitesi zaten mevcutsa bu sitenin belli bir bölümünüaşağıdaki hususların yayımlanmasına ayırmak zorundadır.Yayımlanacak içeriklerin başlıcaları şunlardır:

a) Şirketçe kanunen yapılması gereken ilanlar.b) Pay sahipleri ile ortakların menfaatlerini

koruyabilmeleri ve haklarını bilinçli kullanabilmeleri içingörmelerinin ve bilmelerinin yararlı olduğu belgeler, bilgiler,açıklamalar.

c) Yönetim ve müdürler kurulu tarafından alınan;rüçhan, değiştime, alım, önerilme, değişim oranı, ayrılmakarşılığı gibi haklara ilişkin kararlar; bunlarla ilgili bedellerinnasıl belirlendiğini gösteren hesapların dökümü.

d) Değerleme raporları, kurucular beyanı, paylarınhalka arz edilmesine dair taahhütler, bunlara ait teminatlarve garantiler; iYasın ertelenmesine veya benzeri konularailişkin karar metinleri; şirketin kendi paylarını iktisap etmesihakkındaki genel kurul ve yönetim kurulu kararları, buişlemlerle ilgili açıklamalar, bilgiler, belgeler.

e) Ticaret şirketlerinin birleşmesi, bölünmesi, türdeğiştirmesi hâlinde, ortakların ve menfaat sahiplerininincelemesine sunulan bilgiler, tablolar, belgeler; sermayearttırımı, azaltılması dâhil, esas sözleşme değişikliklerine ait

belgeler, kararlar; imtiyazlı pay sahipleri genel kurulukararları, menkul kıymet çıkarılması gibi işlemler dolayısıylahazırlanan raporlar.

f) Genel kurullara ait olanlar dâhil her türlü çağrılaraait belgeler, raporlar, yönetim kurulu açıklamaları.

g) ŞeffaYık ilkesi ve bilgi toplumu açısından açıklanmasızorunlu bilgiler.

h) Bilgi alma kapsamında sorulan sorular, bunlaraverilen cevaplar, diğer kanunlarda pay sahiplerinin veyaortakların aydınlatılması için öngörülen hususlar.

ı) Finansal tablolar, kanunen açıklanması gerekli aratablolar, özel amaçlarla çıkarılan bilançolar ve diğer Xnansaltablolar, pay ve menfaat sahipleri bakımından bilinmesigerekli Xnansal raporlamalar, bunların dipnotları ve ekleri.

i) Yönetim kurulunun yıllık raporu, kurumsal yönetimilkelerine ne ölçüde uyulduğuna ilişkin yıllık değerlendirmeaçıklaması; yönetim kurulu başkan ve üyeleriyle yöneticilereödenen her türlü paralar, temsil ve seyahat giderleri,tazminatlar, sigortalar ve benzeri ödemeler.

j) Denetçi, özel denetçi, işlem denetçisi raporları.k) Yetkili kurul ve bakanlıkların konulmasını istedikleri,

pay sahiplerini ve sermaye piyasasını ilgilendiren konularailişkin bilgiler. (Madde 1524)

İnternet Sayfasında Yayınlanması GerekenHususlar Nelerdir ?SORU 123

6102 sayılı Kanun ve ilgili diğer kanunlarda veya idaridüzenlemelerde daha uzun bir süre öngörülmedikçe, şirketininternet sitesine konulan bir içerik, üzerinde bulunan tarihtenitibaren en az altı ay süreyle internet sitesinde kalır; aksi hâldekonulmamış sayılır. Finansal tablolar için bu süre beş yıldır.

Yönlendirilmiş mesajların basılı şekilleri 10 yıl süreyle

saklanır. ınternet sitesinde yer alacak bilgiler metin hâlinegetirilip şirket yönetimi tarafından tarih ve saati gösterilereknoterlikçe onaylı bir deftere sıra numarası altında yazılır veyayapıştırılır. Daha sonra sitede yayımlanan bilgilerde birdeğişiklik yapılırsa, değişikliğe ilişkin olarak yukarıdaki işlemtekrarlanır. (Madde 1524)




109

İnternet Sayfasındaki Ticari Bilgilerin YayınlanmaSüresi Nedir?SORU 124

İnternet sitesini bu Kanunun yürürlüğe girmesindenitibaren üç ay içinde oluşturmayan anonim şirket yönetimkurulu üyeleri, limited şirket müdürleri ve sermayesi paylarabölünmüş komandit şirkette yönetici olan komandite ortaklaraltı aya kadar hapis ve yüz günden üçyüz güne kadar adlipara cezasıyla cezalandırılırlar.

İnternet sitesine konulması gereken içeriği usulüneuygun bir şekilde koymayan, anonim şirket yönetim kuruluüyeleri, limited şirket müdürleri ve sermayesi paylarabölünmüş komandit şirkette yönetici olan komandite ortaklar;üç aya kadar hapis ve yüz güne kadar adli para cezasıylacezalandırılırlar. (Madde 562)

İnternet Sayfası ile ilgili Yükümlülüklere uymamanıncezası nedir? Cezanın muhatabı kimlerdir ?SORU 125

.

YENİ TTK’DA TİCARİHÜKÜMLERLEYASAKLANMAMIŞİŞLEMLER İLE MAL VEHİZMET TEDARİKİNDEGEÇ ÖDEMENİNSONUÇLARI

F




111




112

Geç ödeme direktiJ nedir?SORU 126Birçok büyük ve güçlü ticari işletme geç ödemeyi bir

Xnansman aracı olarak kullanmaktadır. Bu ise; mal vehizmet verenleri çok güç durumda bırakmakta, Xnansaldurumlarını sarsmakta, hatta iYasa bilesürükleyebilmektedir. Geç ödemenin sonuçları,Yeni TTK da,Devlet ödemeleri hariç tutularak tekrar düzenlenmiştir. Bukonuda AB nin 2011 yılı yönergeleri de dikkate alınmıştır.Düzenlemenin amacı; üreticileri, KOBı ‘leri ve fatura ya da

eşdeğer ödeme talepleri karşılığı hizmet veren ticariişletmeler ile kişileri , konumları güçlü olan ticari işletmelerkarşısında korumaktır. Mal ve hizmet tedarikinde alacaklıve borçlu arasında sözleşme düzenlenecektir. Ancak,sözleşme uyarınca yerine getirilmesi gereken edimler ticarihükümlerde belirlenen sınırları aşmamalıdır. Sınırın aşıldığıhallerde, sadece sınırı aşan kısım ile ilgili kısmi geçersizlikkavramı korunmuştur.




113

Borçlu, sözleşmede öngörülmüş bulunan tarihte veyabelirtilen ödeme süresinde borcunu ödemezse, ihtara gerekolmaksızın temerrüde düşer.

Sözleşmede ödeme günü veya süresi belirtilmemişse,borçlu aşağıdaki sürelerin sonunda ihtara gerek kalmaksızınmütemerrit sayılır ve alacaklı faize hak kazanır:

* Faturanın veya eş değer ödeme talebinin borçlutarafından alınmasını takip eden otuz günlük sürenin sonunda.

* Faturanın veya eş değer ödeme talebinin alınma tarihibelirsizse, mal veya hizmetin teslim alınmasını takip eden otuzgünlük sürenin sonunda,

* Borçlu faturayı veya eş değer ödeme talebini mal veyahizmetin tesliminden önce almışsa, mal veya hizmetin teslimtarihini takip eden otuz günlük sürenin sonunda.

* Kanunda veya sözleşmede, mal veya hizmetin kabulveya gözden geçirme usulünün öngörüldüğü hallerde, kabul vegözden geçirme süresi 30 gündür. (Madde 1530)

Sözleşmede öngörülen ödeme süresi, faturanın veya eş

değer ödeme talebinin veya mal veya hizmetin alındığı veya malveya hizmetin gözden geçirme ve kabul usulünün tamamlandığıtarihten itibaren en fazla altmış gün olabilir.

Mal ve hizmette; ayıp, saklı ayıp veya muayene ileanlaşılabilen ayıp varsa, kabul veya gözden geçirme süresi, malveya hizmetin alınmasından itibaren 30 gün olarak kabul edilir

Alacaklı aleyhine ağır bir haksız durum yaratmamakkoşuluyla ve açıkça anlaşmak suretiyle taraYar daha uzun birsüre öngörebilirler.

Ancak alacaklının küçük yahut orta ölçekli işletme (KOBı)veya tarımsal ya da hayvansal üretici olduğu veya borçlununbüyük ölçekli işletme sıfatını taşıdığı hâllerde, ödeme süresi,altmış günü aşamaz.

Gecikme faizi ödenmeyeceğini veya ağır derecede haksızsayılabilecek kadar az faiz ödeneceğini, alacaklının geç ödemedolayısıyla uğrayacağı zarardan borçlunun sorumluolmayacağını veya sınırlı bir şekilde sorumlu tutulabileceğiniöngören sözleşme hükümleri geçersizdir.

Geç ödeme sonuçları nelerdir ?SORU 127

Mal ve hizmet tedarikinde alacaklıya yapılan geçödemelere ilişkin temerrüt faiz oranının sözleşmedeöngörülmediği veya ilgili hükümlerin geçersiz olduğu hâllerdeuygulanacak faiz oranını ve alacağın tahsili masraYarı içintalep edilebilecek asgari giderin tutarını Türkiye Cumhuriyet

Merkez Bankası her yıl ocak ayında ilan eder.Faiz oranı, 4/12/1984 tarihli ve 3095 sayılı Kanuni Faiz

ve Temerrüt Faizine ılişkin Kanunda öngörülen ticari işlereuygulanacak gecikme faizi oranından en az yüzde sekiz fazlaolmalıdır. (Madde 1530)

Mal ve hizmet tedarikinde geç ödemede temerrütfaizi nasıl hesaplanır ?SORU 128




114

Esas Sözleşmede yer verilmiş olması kaydıyla SermayeŞirketlerinde Yönetim Kurulu ve Müdürler Kurulu tamamenveya kısmen elektronik ortamda yapılabilir.

Sözkonusu Kurullarda elektronik oy kullanabilmek için ;-Şirketin internet sitesinin olması- Ortağın istemde bulunması-Teknolojik yeterliliğinin bir raporla belirlenmesi ve iş

bu raporun tescil ve ilan edilmiş olması-Oy Kullananların kimliklerinin saklanması,gerekir.Katılma, görüş açıklama, oy kullanmaya vb.

ayrıntıları Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak birYönetmelik ve şirketlerce hazırlanacak bir Tüzüklebelirlenecektir. (Madde 1527)

Şirket Kurulları elektronik ortamda hangidurumlarda ve nasıl yapılır?SORU 130

Mal veya hizmet bedelinin taksitle ödenmesininöngörüldüğü durumlarda, bu maddenin ödeme sürelerinidüzenleyen hükümleri birinci taksit bakımından uygulanır.Her bir taksit tutarının ödenmeyen kısmı kanunda öngörülenticari işlere uygulanacak gecikme faizi oranından en az % 8

fazla olmalıdır.Alacaklının küçük veya orta ölçekli işletme veya

tarımsal veya hayvansal üretici olup borçlunun büyük ölçekliişletme olduğu hâllerde taksitle ödemeyi öngören sözleşmehükümleri geçersizdir. (Madde 1530)

Mal ve hizmet tedarikinde taksitle ödemeöngörüldüğü durumlarda geç ödemeninyaptırımları nelerdir ?

SORU 129

.

.

.

DAĞIN ÖTE YAKASINDABULUŞMAK ÜZERE

Documents

İSTANBUL TESMER SERBEST MUHASEBECİ TEMEL ...archive.ismmmo.org.tr/.../yayinlar/kitaplar/130SORUDATTK.pdfTESMER TEMEL EĞİTİM VE STAJ MERKEZİ İSTANBUL ŞUBESİ İSTANBUL SERBEST