Drejtoria e Prgjithshme e Arsimit Parauniversitar

INSTITUTI I ZHVILLIMIT T ARSIMIT

STANDARDET E SHKOLLS SI QENDR KOMUNITARE

(DRAFT)

Janar, 2014

2

STANDARDET E SHKOLLS SI QENDR KOMUNITARE, NJ SHKOLL

MIQSORE PR T GJITH

Prmbajtja

I. Shkolla qendr komunitare, nj shkoll miqsore pr t gjith (SHQK) ...................... 3

Hyrje............................................................................................................................................... 3

I.1 far sht shkolla si qendr komunitare? ................................................................ 4

I.2 Veorit e shkolls si qendr komunitare ................................................................... 4

I.3 Pse ngrihen shkollat si qendra komunitare? .............................................................. 5

I.4 Parimet baz q udhheqin shkolls si qendr komunitare .................................... 5

I.5 Veprimtari t shkolls si qendr komunitare............................................................. 6

1.6 Aktort q prfshihen n shndrrimin e shkollave si qendra komunitare ........... 8

I.6 Vizioni pr zhvillimin e plot t shndrrimit t shkollave si qendra komunitare 8

I.7 Karakteristika t procesit t shndrrimit t shkollave n qendra komunitare ..... 9

I.8 Masa t ndrhyrjes pr ngritjen e SHQK: ................................................................... 9

II. Standardet e shkolls si qendr komunitare ................................................................... 10

II.1 jan standardet e shkolls si qendr komunitare ............................................... 10

II.2 Pse nevojiten standardet e shkolls si qendr komunitare ................................... 10

II.3 Fushat e standardeve.................................................................................................. 11

II.4 Standardet e shkolls si qendr komunitare ........................................................... 11

Fusha: Sigurimi i arsimit cilsor pr do nxns ......................................................... 12

Fusha: Sigurimi i mirqenies sociale, emocionale dhe shndetsore t nxnsve

........................................................................................................................................... 13

Fusha: Bashkpunimi me komunitetin ....................................................................... 15

Fusha: Vendimmarrja e prbashkt ............................................................................ 18

Fusha: Gjithprfshirja dhe respektimi i diversitetit .................................................. 20

Bibliografia: .......................................................................................................................... 24

3

STANDARDET E SHKOLLS SI QENDR KOMUNITARE

I. Shkolla qendr komunitare, nj shkoll miqsore pr t gjith

(SHQK)

Hyrje

Shkolla qendr komunitare, nj shkoll miqsore pr t gjith sht nj qasje (lvizje

promovuese dhe zhvilluese) pr ta kthyer shkolln n vendin ku ndrtohet partneriteti

shkoll-familje-komunitet dhe bashkpunohet pr zhvillimin e potencialit t plot t

do nxnsi.

Legjislacioni yn pr arsimin, ligji pr arsimin parauniversitar n Republikn e

Shqipris, aktet nnligjore n zbatim t ktij ligji, projektstrategjia e arsimit

parauniversitar 2013-2020, si dhe dokumente t tjer mbshtesin funksionimin e nj

shkolle t hapur pr vendimmarrje t prbashkt me familjen dhe komunitetin.

Koncepti i shkolls qendr komunitare, mbshtetet n Konventn pr t Drejtat e

Fmijs, dhe paraqet nj qasje gjithprfshirse q ndrlidh t gjith aspektet e reforms

n arsim me vendosjen e fmijs n qendr t vmendjes n t gjitha veprimtarit q

organizohen dhe zbatohen n shkoll.

Pr m shum se dy dekada, n Shqipri jan zhvilluar nj numr iniciativash t cilat

kan prgatitur terrenin drejt krijimit t nj kulture, filozofie, praktike dhe politike n

mbshtetje t shkolls miqsore pr fmijt e cila sht gjithprfshirse dhe e hapur pr

komunitetin.

Qasja e shkolls qendr komunitare sht nj dimension i rndsishm i reformimit t

arsimit dhe prmirsimit t cilsis s tij. Ajo krijon mundsin e vlersimit t puns s

shkolls n lidhje me bashkpunimin shkoll-familje-komunitet dhe mbi kt baz,

hartimin e strategjive q mbshtesin ngritjen e nj modeli t shkolls komunitare,

prmes bashkpunimit me t gjith aktort.

Prfitimet q ofrojn shkollat komunitare jan t shumta dhe t shumfishta. Ato

sigurojn, gjithprfshirje pa dallime gjinore e t natyrave t tjera, arritje m t mira t

fmijve dhe t rinjve, garanci pr nj shndet m t fort, pjesmarrje aktive n

vendimmarrje t nxnsve, prfshirje dhe kontribut t gjer t familjes, hapje ndaj

komunitetit dhe strukturave vendore dhe mbrojtje pr fmijt dhe t rinjt.

4

I.1 far sht shkolla si qendr komunitare?

Shkolla qendr komunitare (SHQK) sht nj nism e prbashkt q dallon pr

trsin e marrdhnieve q lidhin shkolln, familjen dhe komunitetin. Ajo dallon pr

fokusin e saj n zhvillimin akademik t fmijve dhe t rinjve, angazhimin dhe

kontributin qytetar, mbshtetjen e familjes, shrbimet sociale me fokus sigurin dhe

shndetin si dhe shrbimet komunitare.

SHQK sht nj bashkpunim mes aktorve n komunitet, prindrve dhe shkolls, i

fokusuar n:

mbshtetjen e zhvillimit t fmijve dhe t rinjve,

prmirsimin e arritjeve t tyre,

mbshtetjen e familjeve dhe,

zhvillimin e komuniteteve.

SHQK synon zhvillimin cilsor t shkolls dhe aftsimin e fmijve dhe t rinjve si

qytetar t gatshm dhe t aft pr t kontribuar n komunitetet e tyre. Sistemi arsimor

Shqiptar ka nevoj pr shkollat komunitare, sepse vzhgimet e kryera dhe prvoja ka

treguar q fmijt dhe t rinjt kan nevoj pr m shum mundsi dhe mbshtetje q t

ken sukses n studimet dhe veprimtarit e tyre brenda dhe jasht orarit msimor.

SHQK mbshtetet n moton e t punuarit s bashku pr nj qllim t prbashkt.

I.2 Veorit e shkolls si qendr komunitare

SHQK konsiderohen ato institucione arsimore, t cilat i shrbejn jo vetm

komunitetit shkollor (nxns dhe msues) por jan t hapura dhe n shrbim t

gjith antarve t komunitetit.

SHQK jan institucione t cilat ngren dhe zhvillojn punn e tyre bazuar n

nevojat e nxnsve, t familjeve dhe komunitetit;

SHQK ofrojn nj sr shrbimesh, pas orarit msimor, pr nxnsit, familjet dhe

komunitetin;

SHQK pranojn prindrit si bashkedukator dhe angazhojn ata n

vendimmarrje t prbashkta;

SHQK sigurojn kohezionin social;

SHQK ngrihen mbi pikat e forta t komunitetit.

5

I.3 Pse ngrihen shkollat si qendra komunitare?

Shkolla duket se sht transformuar n nj institucion t mbyllur dhe t fokusuar

vetm n nj funksion, at t msimdhnies dhe nxnies. Sot shumkush e sheh at si

ishull t izoluar nga komuniteti. Shndrrimi i shkollave n qendra komunitare bn q

ato t funksionojn dhe t perceptohen si institucioni ku ndrveprohet, bashkpunohet

dhe krijohet.

Shkollat, familjet dhe komuniteti sot prballen me nj sfid t prbashkt: edukim

cilsor pr fmijt e t rinjt si dhe mundsi pr tiu prgjigjur nevojave t tyre prtej

prgatitjes akademike. Fmijt dhe t rinjt duhet t njohin dhe t mbajn qndrim pr

shtjet dhe problematikat sociale t komunitetit. Partneriteti me aktort e tjer krijon

mundsin e ngritjes dhe realizimit t projekteve me tematika t prbashkta duke

mundsuar gjetjen e rrugve pr zgjidhjen e tyre dhe aftsuar nxnsit pr t kontribuar

pr komunitetet e tyre.

Studimet dhe prvojat e suksesshme kan treguar se kur shkollat punojn n

partneritet me aktort e tjer krijohen mundsit pr t tejkaluar barrierat e t nxnit

duke uar drejt suksesit. N kt kuptim SHQK nxisin pr t synuar cilsi m t lart.

Shkollat, familja dhe komuniteti punojn s bashku:

pr t ndrtuar strategji t qndrueshme pr fmijt, t rinjt dhe familjet

pr t pasuruar dhe nxitur prmes veprimtarive formale dhe jo formale

pr t siguruar nj mjedis q ofron dhe integron shrbime pr shkolln, familjen dhe

komunitetin.

I.4 Parimet baz q udhheqin shkolls si qendr komunitare

Sigurimi i nj arsimi cilsor pr do nxns.

Sigurimi i mirqenies sociale, emocionale, shndetsore t nxnsve.

Angazhimi dhe zhvillimi i komunitetit.

Vendimmarrja e prbashkt.

Respektimi i diversitetit.

Prdorimi i burimeve komunitare n shrbim t shkolls.

6

I.5 Veprimtari t shkolls si qendr komunitare

1. Veprimtari pr zhvillimin akademik t nxnsve Shkolla si qendr komunitare ofron

programe dhe shrbime q sigurojn mbshtetje dhe zhvillim akademik pr

nxnsit dhe t rinjt, duke plotsuar programin msimor.

Ka disa rrug pr t mbshtetur zhvillimin akademik t nxnsve:

Veprimtari pr prforcim t t nxnit. Kto veprimtari bhen pr t zotruar

m mir aftsit q nxnsi po mson n klasn e tij si jan konsultimet lidhur

me lndt.

Veprimtari pr pasurimin e zhvillimit akademik. Kto kurse/klube ngrihen

mbi prmbajtjen e lnds q nxnsi po zhvillon n klasn e tij dhe thellojn

dijet n nj fush t caktuar kurrikulare apo dhe fushave t tjera kurrikulare.

Shkolla ndrton kurse akademike (si kurset e shkencs, kurse plotsuese pr

nxnsit me vshtirsi, etj), t cilat nuk i mbivendosen programeve dhe prvojave t

nxnsit n orn e msimit.

Shkolla ngre klube n mbshtetje t thellimit dhe plotsimit t njohurive t tij n

fusha t ndyshme apo te zhvillimit t t menduarit kritik (si klubet e debatit, klubet e

leximit, klubet fjals poetike etj).

2. Veprimtari pr zhvillimin artistik, kulturor dhe sportiv Shkolla si qendr komunitare

mundson q programet dhe shrbimet q ajo ofron ti adresohen nevojave t

zhvillimit fizik, mendor, emocional dhe social t nxnsve. Nxnsit gjejn n

shkoll informacionin dhe mjetet pr prmbushjen e ktyre nevojave.

Veprimtari q nxisin kt aspekt t zhvillimit t nxnsve jan:

Veprimtarit sportive si volejboll, basketboll, futboll, aerobi, etj

Veprimtari kulturore si teatr, muzik, krcim, dram, recitim, stilim,

piktur, etj

3. Veprimtari pr angazhimin dhe mbshtetjen e familjes Shkolla si qendr komunitare

i konsideron prindrit si partner dhe burim t rndsishm. Ajo krijon nj klim

pozitive, mirseardhje dhe bashkpunimi, si dhe ndrton programe pr

prfshirjen e prindrve.

7

Kto mund t jen veprimtari q:

ndihmojn prindrit t ndjekin prparimin e fmijs. Shkolla sht trsisht

transparente para prindrve. T tilla veprimtari jan, flett informuese pr

prindrit, ditari i nxnsit, takimet periodike me msuesit, etj

ndihmojn prindrit t mbshtesin fmijt e tyre dhe shkolln si institucion, me

qllim rritjen e cilsis s shrbimit n shkoll. T tilla veprimtari jan prfshirja

n vendimmarrje prmes marrjes pjes n organizma t shkolls (bordi i shkolls,

kshilli i prindrve, etj), pjesmarrjes n planifikimin e veprimtarive n shkoll

(plani afatmesm dhe vjetor i shkolls, projekte t shkolls, etj), pjesmarrja n

programe pr t nxnin e nxnsve apo t rriturve (kurse kompjuteri, kurse pr

zhvillimin e aftsive t thjeshta profesionale, programe pr ndihmn q mund t

japin prindrit pr nxnsit q kan vshtirsi, etj).

plotsojn nevojat e prindrve. Ktu prfshihen veprimtari ku prindrit

shfrytzojn burimet q ofron shkolla (biblioteka, kompjutert dhe interneti,

mjediset dhe pajisjet sportive, etj) si dhe veprimtari ku prindrve shkolla i ofron

ekspertizn e saj pr t plotsuar nj nevoj n nj fush t caktuar (kurse

kompjuteri, gjuh t huaj etj)

4. Veprimtari pr angazhimin e komunitetit Shkolla si qendr komunitare

bashkpunon ngusht me komunitetin dhe mundson programe, shrbime dhe

mbshtetje pr antart e komunitetit. Kjo shrben si burim pr t nxnit e

komunitetit dhe shfrytzimin e burimeve t komunitetit pr zhvillimin e fmijve,

t rinjve dhe familjeve.

Shkolla prdor rrug t ndryshme pr t bashkpunuar me komunitetit. Kto

mund t jen veprimtari:

pr t sjell shrbimet dhe programet e komunitetit n shkoll. N kt rast

shkolla vlerson dhe shfrytzon asetet e komunitetit si organizata dhe

institucione, qendra t shndetit fizik e mendor, institucione t arit dhe

kulturs, biznese, etj.

q fokusohen n projekte t prbashkta q ndihmojn shkolln dhe shrbimin

komunitar.

pr t plotsuar nevojat e komunitetit. Ktu prfshihen veprimtari ku si

prindrit, pjestar t tjer t komunitetit shfrytzojn burimet q ofron

shkolla.

8

1.6 Aktort q prfshihen n shndrrimin e shkollave si qendra komunitare

I.6 Vizioni pr zhvillimin e plot t shndrrimit t shkollave si qendra komunitare

9

I.7 Karakteristika t procesit t shndrrimit t shkollave n qendra komunitare

Dy shkolla si qendra komunitare nuk mund t jen identike. Secila prej shkollave

krijon profilin e saj n baz t nevojave t identifikuara dhe burimeve t vlefshme n

shkoll apo komunitet.

Procesi i shndrrimit t shkolls n qendr komunitare sht zhvillues. Aktort q

bashkpunojn zbulojn gradualisht mundsit q disponohen dhe rrisin prfitimet

pr nxnsit, familjet dhe komunitetin.

N shkolln si qendr komunitare mundsohet prfshirja e vazhdueshme dhe e

prhershme e aktorve. Nxitja e reflektimeve t vazhdueshme nga ata, do t

ndihmoj n rritjen dhe prmirsimin e arritjeve t nxnsve dhe t shkolls.

I.8 Masa t ndrhyrjes pr ngritjen e SHQK:

Ndrgjegjsim i gjith aktorve mbi qasjen e shkolls si qendr komunitare

prmes bisedave, tryezave, debateve t hapura, botimeve,etj.

Prmirsimi i infrastrukturs shkollore pr t mundsuar ofrimin e shrbimeve

t larmishme.

10

Vnia n dispozicion t shkollave e materialeve t domosdoshme pr t

mundsuar veprimtari t ndryshme t tematikave passhkollore.

Ngritja e kapaciteteve t drejtuesve t shkollave, msuesve, prindrve dhe

prfaqsuesve n komunitet pr bashkpunim t efektshm n veprimtarin e

shkoll.

Fuqizimi i strukturave t shkolls, si bordi i shkolls, qeveria e nxnsve,

kshillat e msuesve etj, ku kan rol aktiv prindrit dhe komuniteti.

Hartimi dhe zbatimi i programe q mbshtesin shkollat n eliminimin e

fenomeneve si braktisja shkollore, dhuna n shkolla, zgjidhja e konflikteve, t

drejtat e njeriut etj.

Shkmbimi i prvojave pozitive me institucione shkollore prtej vendit ton.

II. Standardet e shkolls si qendr komunitare

II.1 jan standardet e shkolls si qendr komunitare

Standardet e shkolls si qendr komunitare jan nj prmbledhje e

karakteristikave m themelore q duhet t ket nj shkoll pr t prmbushur misionin

e saj si vendi ku ndrtohet partneriteti shkoll-familje-komunitet dhe bashkpunohet

pr zhvillimin e potencialit t plot t do nxnsi, t shprehura nprmjet treguesve

prkats, pr t cilat sht siguruar nj miratim dhe rnie dakord n shkall t gjer nga

komuniteti edukativ dhe nga institucionet shtetrore.

Standardet paraqiten t ndara n disa grupime (fusha) dhe shprehen nprmjet

treguesve t detajuar, q, nga ana e tyre, provojn prmbushjen e standardeve nga

shkolla. Standardet e paraqitura jan standarde baz, n kuptimin q ato duhet ti

prmbush secila shkoll pr tu quajtur si shkoll komunitare.

II.2 Pse nevojiten standardet e shkolls si qendr komunitare

Qllimi kryesor i hartimit t ktyre standardeve sht t ndihmojn n

prmirsimin e msimdhnies dhe t nxnies, si dhe n tr procesin e edukimit t

nxnsve nprmjet partneritetit shkoll-familje-komunitet.

11

Standardet prshkruajn karakteristikat themelore t nj shkolle si qendr

komunitare n mnyrn m t prmbledhur dhe m t prdorshme, sesa t gjith

dokumentet e tjera, ndaj krijojn lehtsi pr shkolla dhe menaxhuesit e tyre.

Standardet prbjn nj marrveshje t pranuar nga t gjith dhe, si t tilla, jan

m t besueshme se prshtypjet dhe konsideratat qofshin individuale apo n grup.

Gjithashtu, standardet shrbejn si argumente pr shum programe t zhvillimit

q shkojn n dobi t zhvillimit t shkolls.

Standardet vijn si rezultat i krkimeve dhe i prvojave shumvjeare, ndaj dhe

jan me m shum vlera sesa punimet individuale brenda fushs s arsimit.

Shkolla, duke u mbshtetur te standardet, mund t bj vet nj vlersim t puns

s saj, pr t konfirmuar nivelin ku ndodhet dhe prmirsimet q duhet t bj.

Prdoruesi i par dhe m kryesor i standardeve sht shkolla.

Standardet i vijn n ndihm shkolls:

- T ndrmarr veprimtari pr identifikimin e nevojave dhe prcaktimin e

prioriteteve, pr t mbshtetur t nxnit e nxnsve dhe prmirsuar arritjet e

tyre.

- T identifikoj pikat e forta dhe t dobta, t cilat sigurojn informacionin e

nevojshm pr planifikimet strategjike.

- T prcaktoj fokusin e puns me partnert dhe aktort e tjer.

- T siguroj feedback t vazhdueshm nga nxnsit dhe familjet pr t ndrtuar

marrdhnie t fuqishme me ta.

- T vlersoj dhe rishikoj cilsin e marrdhnieve me komunitetin.

II.3 Fushat e standardeve

1. Sigurimi i arsimit cilsor pr do nxns

2. Sigurimi i mirqenies sociale, emocionale, shndetsore t nxnsve

3. Angazhimi dhe zhvillimi i komunitetit

4. Vendimmarrja e prbashkt

5. Gjithprfshirja dhe respektimi i diversitetit

II.4 Standardet e shkolls si qendr komunitare

12

FUSHA : SIGURIMI I ARSIMIT CILSOR PR DO NXNS

Shkolla, familja dhe komuniteti bashkpunojn pr t mbshtetur, pasuruar dhe

nxitur t nxnit e fmijve dhe t rinjve, prmes veprimtarive formale dhe joformale,

brenda dhe jasht shkolle. Shkolla integron programe dhe shrbime q mbshtesin

zhvillimin akademik t nxnsve dhe plotsojn nevojat dhe interesat e tyre.

Standardi 1: Prmbushja e nevojave dhe interesave t nxnsve

Treguesit:

Shkolla nxit veprimin dhe pjesmarrjen e nxnsve pr shtje q lidhen me

suksesin e tyre n shkoll e jasht saj.

Nxnsit dhe prindrit marrin pjes n procesin e planifikimit dhe zhvillimit t

kurrikuls n shkoll.

Prindrit bashkpunojn me stafin e shkolls pr t njohur stilet e t nxnit t

nxnsve.

Shkolla, n bashkpunim me prindrit identifikojn treguesit kryesor q masin

progresin e nxnsve.

Shkolla angazhon msues, prindr dhe partner t komunitetit pr zhvillimin e

programeve q mbshtesin dhe pasurojn zhvillimin akademik dhe joakademik

t nxnsve.

Shkolla siguron zhvillimin e rrugve t komunikimit prindr-msues pr

plotsimin e nevojave akademike dhe individuale t nxnsve.

Shkolla bashkpunon me prindrit pr t siguruar q t gjith nxnsit t ken

akses t barabart ndaj programeve t prforcimit, t kshillimit, dhe llojeve t

tjera t mbshtetjes q prmirsojn t nxnit e tyre.

Shkolla zhvillon veprimtari me nxnsit, prindrit dhe partner t komunitetit

pr shtje t tilla, si kurrikula e individualizuar, kurrikula n baz shkolle,

planifikimi i karriers, etj.

Shkolla zhvillon programe t veanta pr nxnsit e talentuar dhe nxnsit me

vshtirsi n t nxn.

Standardi 2: Monitorimi dhe vlersimi i performancs s shkolls

Treguesit:

Shkolla siguron dokumentimin dhe raportimin e veprimtarive, proceseve dhe

rezultateve t arritjeve t nxnsve dhe shkolls n prgjithsi prmes karts s

performancs s shkolls.

13

Komuniteti i shkolls analizon t dhnat dhe rishikon rezultatet pr zhvillimin e

strategjive q ndikojn n prmirsimin e tyre.

Prindrit informohen nga shkolla n mnyr t vazhdueshme rreth arritjeve t

nxnsve.

Standardi 3: Cilsia e msimdhnies

Treguesit:

Msuesit prdorin strategji t ndryshme t msimdhnies q nxisin suksesin e

nxnsve.

Msuesit bashkpunojn me drejtuesit, prindrit, dhe antar t tjer t

komunitetit pr t krijuar nj mjedis t hapur msimdhnieje.

Msuesit prdorin metodologjit ndrvepruese me nxnsit n qendr t cilat

nxisin kuriozitetin dhe interesat e nxnsve.

Msuesit, n bashkpunim me prindrit ndihmojn nxnsit t ndjekin stile t

ndryshme t t nxnit pr t patur sukses.

Msuesit nxitin motivimin e brendshm t nxnsit, q ai t marr prgjegjsi pr

t nxnit e tij.

Drejtuesit e shkollave angazhojn prindrit dhe partner t komunitetit pr

planifikimin e veprimtarive q prmbushin nevojat dhe interesat e nxnsve.

Stafi i shkolls ndjek trajnime dhe programe q mundsojn zhvillimin

profesional t tyre, me synim prmirsimin e arritjeve t nxnsve.

FUSHA: SIGURIMI I MIRQENIES SOCIALE, EMOCIONALE DHE SHNDETSORE T NXNSVE

Shkolla, bashkpunon me prindrit dhe partner t tjer t komunitetit pr t njohur,

adresuar dhe prmbushur nevojat fizike, emocionale dhe sociale t nxnsve dhe pr t

garantuar zhvillimin e tyre t shndetshm. Ato, s bashku, ofrojn programe (q

prfshijn veprimtari fizike, e sportive, programe pr t ushqyerin e shndetshm,

veprimtari kulturore etj.,) t cilat kontribuojn n prmirsimin e arritjeve t nxnsve

dhe t klims n shkoll.

Standardi 1: Mbshtetja e zhvillimit social, emocional dhe shndetsor t nxnsve Treguesit:

14

T gjith partnert n shkoll bashkpunojn pr zhvillimin e prvojave q

ndihmojn fmijt dhe t rinjt n zhvillimin e konceptit pr veten, n ndrtimin e

marrdhnieve personale dhe ndrpersonale.

T gjith partnert n shkoll bashkpunojn pr zhvillimin e prvojave q

ndihmojn fmijt dhe t rinjt n zhvillimin e stileve t jets s shndetshme.

Shkolla n bashkpunim me nxnsit, prindrit dhe antart e tjer t

komunitetit, siguron zhvillimin e veprimtarive artistike, kulturore dhe sportive q

prmbushin nevojat dhe interesat e nxnsve brenda dhe jasht procesit msimor.

Shkolla planifikon nj sr shrbimesh q i adresohen parandalimit, ndrhyrjeve

dhe trajtimit t nevojave, t bazuara n fokus grupet.

Bordi i shkolls vlerson treguesit e shndetit mendor dhe fizik pr t prcaktuar

programet e shndetit mendor dhe fizik t cilat duhet t jen n fokus.

Bordi i shkolls vlerson burimet e vlefshme n komunitet q lidhen me

shndetin dhe prcakton rrugt pr prdorimin e tyre pr prmbushjen e

nevojave t nxnsve.

Shkolla bashkpunon me shrbimet shndetsore pr t organizuar kontrolle t

rregullta nga punonjs shndetsor pr kujdesin oral, shndetin e prgjithshm

etj.

Shkolla angazhon msues, prindr dhe partner t komunitetit pr takime,

konsultime e diskutime n lidhje me shtjet e shndetit.

Standardi 2: Mbrojtja dhe mekanizmat e referimit

Treguesit:

Shkolla, n bashkpunim me organizmat e saj (qeveria e nxnsve, kshilli i

prindrve, bordi i shkolls) zhvillon programe pr informimin e prindrve,

antar t tjer t komunitetit pr t drejtat e fmijve dhe t rinjve dhe

respektimin e ktyre t drejtave.

T gjith partnert n shkoll sensibilizojn fmijt dhe t rinjt pr respektimin e

t drejtave t tyre dhe adresimin e rasteve t shkeljes apo dhunimit t tyre.

Shkolla bashkpunon me prindrit dhe partner t tjer pr hartimin dhe

zbatimin e politikave q mbshtesin disiplinn pozitive n shkoll.

Shkolla zhvillon trajnime me grupe t ndryshm t interesit (msues, prindr,

nxns, etj) pr strategji dhe ndrhyrje pr t parandaluar dhe trajtuar raste t

dhuns, t konflikteve, t ngacmimeve dhe abuzimeve.

Shkolla zhvillon mekanizma pr raportimin e incidenteve t ndryshme.

Ajo bashkpunon me Njsit e Mbrojtjes s Fmijve dhe organizata q punojn

n kt drejtim pr adresimin dhe trajtimin e rasteve t ndryshme.

15

Shkolla siguron mbikqyrje nga t rriturit gjat periudhave t pushimit apo gjat

zhvillimit t veprimtarive brenda dhe pas orarit shkollor.

Psikologu i shkolls ofron kshillim pr fmijt, prindrit dhe pjestar t tjer t

komunitetit pr raste shqetsuese dhe problematika t ndryshme t jets n

shkoll e jasht saj.

Psikologu i shkolls, n bashkpunim me msuesit dhe prindrit, harton

programe q adresojn nevojave t veanta t nxnsve.

Standardi 3: Mjedis fizik i shkolls

Treguesit:

Shkolla ofron mjedise t sigurta t nxni, t cilat garantojn mirqnien fizike,

emocionale dhe sociale t nxnsve.

Shkolla, me ndihmn e prindrve dhe kontributorve t tjer t komunitetit,

siguron mjedise t shndetshme me kushte higjeno-sanitare, kuti t ndihms s

shpejt etj.

Hapsirat fizike n shkoll u shrbejn grupmoshave t ndryshme dhe nxnsve

me nevoja t veanta.

Shkolla ofron hapsira t cilat mundsojn zhvillimin e veprimtarive sportive,

kulturore dhe artistike.

Sigurimi i nj mjedisi t gjelbruar n shkoll dhe prreth saj.

FUSHA : ANGAZHIM DHE ZHVILLIM I KOMUNITETIT.

Shkolla ofron shrbime q shrbejn pr zhvillimin e komunitetit, dhe komuniteti

sht pjes prbrse e aktiviteteve q organizon shkoll. N kt mnyr nuk prfton

vetm komuniteti nga shkolla por dhe shkolla bashkpunon me komunitetin pr rritjen

dhe prmirsimin e rezultateve pr nxnsit. Prania e prindrve n shkoll dhe njohja

me nevojat e nxnsve do t thot m pak stres pr familjart dhe rezultate m t larta

pr nxnsit.

Standardi 1: Prania e prindrve n shkoll

Treguesit:

Prindrit jan pjes e zhvillimit t jets s nxnsve n shkoll.

Prindrit marrin iniciativa pr zhvillimin e orve t hapura msimore.

Komuniteti jep ide pr planet q ndikojn n rritjen e performancs s nxnsve.

Ata marrin pjese nprmjet punve vullnetare n shkoll, ose n raste t veanta

mundsojn fonde pr zhvillimin e shkolls.

16

Prindrit mund t mblidhen n shkoll nse kan nevoj pr t diskutuar pr t

prmirsuar kushtet e shkolls apo pr t prmirsuar marrdhniet msues-

nxns-prindr.

Prindrit ofrojn shrbime n fushat q ata njohin ose punojn: mjeksi, sport,

arte etj,.

Prindrit jan t gatshm t ndihmojn n raste t problemeve dhe vshtirsive t

veanta t do nxnsi.

Prindrit bashkpunojn me shkolln pr t hartuar nj program formal pr

vullnetarizmin.

Standardi 2: Shkolla ofron zhvillim pr komunitetin

Treguesit:

Shkolla ofron kurse q e ndihmojn komunitetin t jet i fort dhe t zhvillohet

n mnyr t vazhdueshme.

Shkolla ofron shrbime sociale, juridike, ligjore n rast nevoje t komunitetit.

Shkolla prgatit komunitetin pr strategjit e ndrhyrjeve n rastin e

emergjencave natyrore.

Shkolla ndrgjegjson komunitetin pr rndsin e respektimit t diversitetit.

Shkolla organizon aktivitete q kan si qllim forcimin e marrdhnieve:

komunitet-nxns-msues.

Shkolla vendos n shrbim t komunitetit pajisjet e TIK-ut.

Shkolla mundson siguri t lart t ambientit shkollor gjat kohs s fluksit.

Shkolla n bashkpunim edhe me sektort e shndetit publik ofron kurse pr

kshillim familjar.

Shkolla bashkpunon me organizatat jo fitimprurse pr t ofruar kurse q i vijn

n ndihm zhvillimit t kompetencave kye t komunitetit ( kurse leximi dhe

shkrimi, kurse profesionale, etj...).

Shkolla ka nj program ku secili prind mund t ofroj dika n mnyr vullnetare

pr realizimin e aktiviteteve.

Standardi 3: Krijimi i kushteve q mundsojn zhvillim t prbashkt

Treguesit:

Shkolla merr masa pr ndarjen e detyrave pr menaxhimin e aktiviteteve q

ndodhin n shkolln si qendr komunitare.

17

Shkolla merr masa pr vlersimi dhe monitorimi n mnyr t vazhdueshme i

situats pr t par funksionimin, rezultatet dhe impaktin e aktiviteteve.

Aktivitet hartohen duke u bazuar n objektiva t matshm dhe t realizueshm

nga ekipi i shkolls dhe komuniteti.

Shkolla ofron zhvillim t vazhdueshm profesional pr personelin e saj.

Shkolla ofron nj numr t caktuar aktivitetesh q i prgjigjen nevojave m t

prgjithshme t nxnsve dhe komunitetit.

Biblioteka e shkolls sht e hapur ndaj komunitetit, dhe ofron literatur n

shrbim t tij.

Shoqata dhe organizata jo fitimprurse ndihmojn n krijimin e kushteve t

prshtatshme pr kthimin e shkolls si qendr komunitare.

Shkolla realizon vendosjen e nj zyre pr kshillim psikologjik dhe social n

shkoll.

Shkolla u jep informacionin prindrve n gjuhn e tyre, dhe secili prind ndihet i

lirshm t flas n gjuhn e tij.

Standardi 4: Financimi i kurse q ofrohen pr komunitetin dhe nga komuniteti

Treguesit:

Shkolla bashkpunon me prindrit pr t gjetur mnyra financimi pr kurset

jasht shkollore.

Shkolla bashkpunon me prindrit pr t ofruar kurse jasht kurrikulare pa kosto.

Shkolla bashkpunon me agjencit/organizatat/bizneset pr tu mundsuar

pjesmarrsve t komuniteti dhe nxnsve kurse sipas nevojave

Shkolla ka krijuar mekanizma pr nj komunikim t vazhdueshm me

agjencit/organizatat/bizneset pr t pasur nj koordinim t suksesshm.

Shkolla mbshtet talentet e reja.

Standardi 5: Prindrit jan t prfshir n planifikimin, menaxhimin, vlersimin

implementimin dhe aprovimin e programit n oraret jasht shkollore.

Treguesit:

Ekzistojn mnyra q ndikojn n prfshirjen e prindrve pr t dhn mendime

rreth politiks s shkolls, kurrikuls s aktiviteteve shkollore dhe procedurave

pr mbarvajtjen e nxnsve.

Ekzistojn shum mundsi pr t komunikuar me prindrit n do koh.

Prindrit dhe komuniteti ndjehen t mirseardhur dhe t respektuar n shkoll.

18

Pritshmrit pr pjesmarrjen e prindrve n aktiviteteve jan t formuluara qart

dhe u jan komunikuar prindrve.

FUSHA: VENDIMMARRJA E PRBASHKT

Prindrit, komuniteti dhe stafi i shkolls jan partner t rndsishm dhe t

barabart n vendimmarrjet q ndikojn n cilsin e shkolls dhe arritjet e nxnsve.

Ata s bashku mund t informojn, ndikojn dhe krijojn politika, praktika dhe

programe n dobi t suksesit t nxnsve.

Standardi 1: Planifikimi strategjik i institucionit arsimor

Treguesit:

Shkolla angazhon edhe prindrit dhe komunitetin n hartimin e planit strategjik

afatmesm dhe planin vjetor t institucionit.

Vizioni i shkolls prcaktohet bashk me komunitetin e shkolls. Ai prmbledh

aspiratn dhe besimin e antarve t komunitetit.

Vizioni dhe qllimet e vna n planin afatmesm dhe at vjetor marrin parasysh

nevojat e gjith komunitetit.

Planifikimi strategjik vlersohet vazhdimisht nga institucioni n bashkpunim me

komunitetin.

Planet e shkolls bhen publik n do koh pr t gjith prfaqsuesit e

komunitetit q jan t interesuar.

Standardi 2: Drejtimi i institucionit arsimor

Treguesit:

Drejtuesit e shkolls inkurajojn dhe mbshtesin pjesmarrsit e komunitetit n

prfshirjen n vendimmarrje dhe veprimtari t shkolls.

Drejtuesit kan nj plan t prfshirjes s prindrve dhe komunitetit n

veprimtarin e shkolls.

Drejtuesit kan evidenc t nismave t reja dhe inovative t dala nga nxnsit dhe

komuniteti.

Drejtuesit monitorojn q angazhimi i komunitetit prmbush standardet e vna.

Drejtuesit dokumentojn angazhimin e prindrve dhe komunitetit n

vendimmarrje.

Drejtuesit aplikojn procedura t qarta pr t mundsuar prfshirjen e

komunitetit n vendimmarrje.

19

Drejtuesit aplikojn procedura pr t zbuluar mundsit e komunitetit pr t

ofruar ndihm pr shkolln.

Drejtuesit organizojn shprndarjen e informacionit n dispozicion t antarve t

komunitetit me t dhna t mjaftueshme pr cilsin e shrbimit t institucionit

arsimor.

Standardi 3: Organizmat e institucionit arsimor

Treguesit:

Shkolla krijon mundsin q n bordin e institucionit, kshillin e prindrve dhe

organizma t tjer, ku ka prfaqsues t komunitetit, t zgjidhen prfaqsues nga

nivele t ndryshme social-ekonomike t komunitetit.

Shkolla organizon diskutimin e planeve strategjike me kshillin e msuesve,

kshillin e prindrve, me bordin e institucionit, me qeverin e nxnsve dhe me

prfaqsues t tjer t komunitetit t shkolls.

Bordi i institucionit miraton planin e afatmesm dhe vjetor t institucionit.

Bordi i institucionit miraton planin e shpenzimeve t institucionit arsimor pr

fondet t cilat sigurohen nga institucioni.

Bordi i institucionit dhe kshilli i prindrve t institucionit angazhohen n

hartimin dhe shqyrtimin e raportit vjetor t institucionit arsimor.

Bordi i institucionit, kshilli i prindrve dhe qeveria e nxnsve bashkpunojn

dhe bashkrendojn veprimtarit pr prmirsimin e cilsis s shrbimit t

institucionit arsimor.

Bordi i institucionit, kshilli i prindrve dhe prfaqsues t njsis baz t

qeverisjes vendore angazhohen n procesin e przgjedhjes s drejtorit t

institucionit dhe msuesve.

Bordi i institucionit, kshilli i prindrve dhe prfaqsues t njsis baz t

qeverisjes vendore informohen dhe trajnohen pr prfshirjen efektive n procesin

e przgjedhjes s drejtorit t institucionit dhe msuesve.

Standardi 4: Zri komunitetit n vendimmarrjen e prbashkt

Treguesit:

Shkolla zbaton politikat e vendosura pr t siguruar q gjith prindrit dhe

familjart t ken nj z t barabart me vendimmarrjet kryesore q ndikojn tek

nxnsit.

Shkolla siguron dialog me familjet dhe komunitetin pr t mbledhur idet dhe

sugjerimet e tyre.

20

Shkolla informon familjet dhe komunitetin pr shtjet q duhen ndryshuar dhe i

jep mundsi t reagojn.

Prindrit dhe komuniteti trajnohen pr t zotruar aftsi t menaxhimit dhe

diskutimit t ideve pr prmirsimin e cilsis s shkolls.

Shkolla ndihmon prindrit dhe komunitetin t njohin politikn e menaxhimit t

institucionit q ndikon n zhvillimin dhe arritjet e nxnsve.

Prindrit dhe komuniteti iniciojn dhe organizojn fushatat sensibilizuese n dobi

t veprimtarive q ndrmerr shkolla.

Prindrit dhe familjet advokojn pr t mobilizuar t gjith aktort pr t

mbshtetur veprimtarit q ndikojn n zhvillimin dhe arritjet e nxnsve.

Prindrit dhe drejtuesit e shkolls organizojn takime me aktort lokal pr t

diskutuar ide dhe probleme t shkolls dhe komunitetit.

FUSHA : GJITHPRFSHIRJA DHE RESPEKTIMI I DIVERSITETIT

Shkolla u siguron t gjith fmijve t drejtn themelore pr arsim dhe mundsi t

barabarta pa dallim t origjins, identitetit kulturor, gjuhs, aftsive, apo rrethanave

ekonomike, respektim t vlerave e shoqris, t bashkjetess n shoqri, si dhe t qenit

qytetar aktiv n botn e ndrvarur.

Standardi 1: Respektimi i t drejtave t fmijve

Treguesit:

Shkolla ka materiale informuese pr t drejtat e fmijve.

T drejtat e fmijve msohen n do nivel shkollimi.

Ekzistojn klube shkollore me aktivitete jashtshkollore ku kan mundsin t

prfshihen t gjith fmijt.

Mendimet e fmijve dgjohen dhe merren parasysh.

Shkolla krijon nj klim pozitive pr zgjidhjen e konflikteve.

Shkolla krijon dhe prmirson mekanizmat q sigurojn se t gjith fmijt

trajtohen n mnyr t drejt, t barabart, me dinjitet dhe respekt.

Shkolla ka rregulla t sjelljes n shkoll, t cilat nuk diskriminojn fmijt dhe nuk

lejojn diskriminimin e tyre.

Personeli arsimor (drejtuesi, msuesi, psikologu, sociologu) n shkoll jan

trajnuar t respektojn dallimet e cilsdo natyr dhe t reagojn ndaj fardo

diskriminimi t nxnsve dhe personelit t shkolls dhe n kt mnyr t

kontribuojn n krijimin e perceptimeve t drejta te nxnsit.

21

Standardi 2: Mundsi t barabarta pr tu regjistruar n shkoll, pr ta ndjekur dhe

prfunduar at.

Treguesit:

Shkolla bashkpunon me zyrn e regjistrimit civil dhe qendrn shndetsore dhe

merr prej tyre listn e t gjith fmijve t moshs shkollore t zons (sipas

udhzimeve/DN-ve n fuqi e marrveshjes 4-ministrore).

Shkolla ka formuar komisionin n nivel shkolle pr vlersim dhe regjistrim t

fmijve, siguron formulart pr vlersim dhe regjistrim t fmijve n shkoll

dhe i prmbahet asaj.

Shkolla ka prgatitur bazn e t dhnave me evidenca t nxnsve t regjistruar

dhe t dhna t tjera pr nxnsit dhe shkolln.

Shkolla ka ekipin funksional pr parandalim dhe reagim ndaj braktisjes dhe

mosregjistrimit.

Shkolla ka marrveshje t bashkpunimit dhe bashkpunon me organizata dhe

institucione q ndihmojn sigurimin e gjithprfshirjes n shkoll.

Shkolla merr masa pr trajnimin e stafit pr problemet e gjithprfshirjes dhe

respektimit t diversitetit.

Shkolla ka procedura pr identifikimin dhe analizn e shkaqeve pr prsritjen e

vitit shkollor dhe ndrmerr masa me koh pr zvoglimin e numrit t nxnsve

q prsrisin klasn.

Msuesit dhe nxnsit identifikojn nxnsit e rrezikuar pr largim nga msimi

dhe shkolla pr shkak t ndikimit t faktorve t ndryshm.

Shkolla informon nxnsit pr mundsit e shkollimit t mtejshm, edukimin n

karrier, etj.

Standardi 3: Prshtatja me nevojat e zhvillimit t fmijs

Treguesit:

Mjedisi i shkolls dhe hapsirat fizike u shrbejn fmijve t grupmoshave t

ndryshme.

Veprimtarit organizohen n mnyr q ti prshtaten fazave t zhvillimit t

fmijve.

Standardi 4: Mjedisi pa pengesa

Treguesit:

22

Shkolla siguron q mjetet msimore jan t arritshme dhe t prdorshme nga t

gjith, pavarsisht moshs, gjinis dhe nevojave t veanta.

Mjedisi nxit integrimin e t gjith nxnsve pavarsisht nga grupi t cilit i

prkasin (gjinia, aftsi e kufizuar, etnia, feja etj.) n t njjtin mjedis t nxni dhe

msimdhnieje.

Gjat planifikimit t mjedisit t shkolls jan br prshtatje t veanta n mjedis

pr nxnsit me nevoja t veanta.

T gjith nxnsit, stafi dhe vizitort kan mundsi t prdorin mjetet sanitare.

Msuesit e prshtatin mjedisin e puns dhe aktivitetet e t msuarit, n mnyr q

fmijt me prkatsi t ndryshme kulturore, me nevoja t ndryshme n arsim dhe

t niveleve t ndryshme shoqrore t jen pjesmarrs t barabart.

Standardi 5: Infrastruktura e disponueshme pr personat me aftsi t kufizuar

Treguesit:

T gjitha rrugt e kalimit dhe dyert kan nj minimum prej 90 cm gjersi q t

mundsojn kalimin e nj karroce t personit me aftsi t kufizuar fizike.

Siprfaqet e dyshemes jan t forta, t qndrueshme, t rezistueshme ndaj

rrshqitjes dhe t sheshta.

N shkoll ka rampa pr personat me aftsi t kufizuara.

Shkolla zotron t paktn nj karrige personi me aftsi t kufizuar.

Shkolla ka tualete t prdorshme pr personat me aftsi t kufizuara. Prdoruesit

e karrigeve me rrota kan mundsi t afrohen, t hyjn, t lvizin dhe t prdorin

mjetet sanitare brenda ambienteve t shkolls.

Klasat kan hapsir t mjaftueshme pr t lejuar lvizjen e nxnsve me aftsi t

kufizuar.

Standardi 5: Infrastruktura duhet t jet e disponueshme nga t dy gjinit

Treguesit:

N shkoll ka tualete t veanta pr vajzat dhe pr djemt.

Sigurimi i sheshit t lojrave krijon mundsi q si djemt ashtu edhe vajzat t

mund t marrin pjes lirisht n sporte dhe lojra.

Standardi 6: Qeverisja e shkolls

Treguesit:

Programi shkollor paraqet strategji pr t mundsuar pjesmarrjen si t djemve

ashtu edhe t vajzave n Qeverin e Nxnsve gjithashtu dhe te burrave dhe t

grave n Bordet e shkollave.

23

Programi shkollor siguron strategji pr t mundsuar pjesmarrjen e fmijve me

nevoja t veanta dhe te pakicave etnike n Qeverin e Nxnsve.

Standardi 7: Veprimtarit msimore

Treguesit:

Gjat zbatimit t programit shkollor prdoren praktika, modele, veprimtari q

sigurojn przierjen e grupeve pa dallim t origjins, identitetit kulturor, gjuhs,

aftsive, apo rrethanave ekonomike.

Programi shkollor prmban njohuri dhe aftsi pr t identifikuar dhe eleminuar

paragjykimet n shkoll.

Programi shkollor mundson q nxnsit t shprehin pikpamjet e tyre mbi

politikat e shkolls pr gjithprfshirjen dhe respektimin e diversitetit.

Kurrikula ofron prmbajtje dhe modele t respektimit t kulturave, traditave,

besimeve, gjuhve t ndryshme etj.

Msuesit u ofrojn nxnsve materiale didaktike q pasqyrojn n mnyr t

drejt diversitetet kulturore dhe rndsin e diversiteteve n shoqri.

24

Bibliografia:

- Standardet e shkolls miqsore pr fmijt n Shqipri: UNICEF, 2011

- Standardet pr shkollat mike pr fmij (Drafti I): Prishtin, 2012

- Coalition for Community Schools: http://www.communityschools.org

- PTA National standards for family-school partnerships: an implementation guide, 2009,

USA.

- Prfshirja e prindrve n jetn e shkolls: rekomandime pr nj partneritet t suksesshm

shkoll-familje-komunitet: Fondacioni Shoqria e hapur pr Shqiprin, 2011.

- Community school transformation: A guide for schools, districts, parents and community

members.

- Schools as centers of community: A citizensguide for planinning and design.

ashington,D.C., 2000.

- Notre vision de lecole communautaire: Cadre de reference, Commission scolaire de

Montreal, 2007

- National Frameork for before and after school activities in basic education 2011: Finnish

Board of education.

- National Center for Family and Community Connections ith Schools:

http://www.sedl.org/connections

- National Coalition for Parent Involvement in Education (NCPIE): http://www.ncpie.org

- Communities in Schools: http://www.cisnet.org

- Keeping Schools Open as Community Learning Centers: Extending Learning in

a Safe, Drug-Free Environment Before and After School:

- http://www.ed.gov/pubs/LearnCenters/

- Safe and Smart: Making the After-School Hours ork for Kids

http://www.ed.gov/pubs/SafeandSmart/index.html

- Safe Passages by Joy Dryfoos. Oxford University Press, 1998.

http://www.communityschools.org/http://www.sedl.org/connectionshttp://www.ncpie.org/http://www.cisnet.org/http://www.ed.gov/pubs/LearnCenters/http://www.ed.gov/pubs/SafeandSmart/index.html

25

Punuan:

Albana Markja, Kryetar IZHA

Irida Sina, Antar IZHA

Evis Mastori, Antar IZHA

Aurora Bushati, Antar UNICEF

Brisilda Jaho, Antar World Vision

Tatjana Vuani Koordinator: MAS

Ky Dokument u mbshtet nga Save the Children.

Save the Children

Rr Komuna e Parisit Lagjia 8, Pallatet 1 Maji, Vila Lami P.O. Box 8185, Tirane - Albania

Tel: +355 4 2261840/+355 4 2261929/+355 4 2266227; Fax: +355 4 2263428

Email: info.albania@savethechildren.org; Web Page: albania.savethechildren.net

TIRAN, 2014

Ky botim publikohet ne faqen e IZHA n kuadr t projektit Promovimi i t drejts s fmijeve pr

edukim dhe zhvillim trsor t organizats Save the Children t zbatuar n marrveshje me Institutin e

Zhvillimit te Arsimit.

T gjitha t drejtat t rezervuara. Prmbajtja e ktij dokumenti mund t prdoret apo kopjohet lirisht

prej specialistve t arsimit pr zhvillim politikash dhe praktikash arsimore, por jo pr qllime

fitimprurse, me kusht q do riprodhim t shoqrohet me njohjen e t dy institucioneve si burim.

Kndvshtrimet e autorve t ktij botimi jo domosdoshmrisht pasqyrojn pikpamjet e Save the

Children

mailto:info.albania@savethechildren.org