Temat: Stawy kończyny górnej, kości i Temat: Stawy kończyny górnej, kości i połączenia ręki. Kończyna dolna ( obręcz i połączenia ręki. Kończyna dolna ( obręcz i część wolna) kości i połączenia. Wstęp do część wolna) kości i połączenia. Wstęp do miologii czyli nauki o mięśniach.miologii czyli nauki o mięśniach.

Stawy i więzozrosty kończyny górnej.

Obręcz kończyny górnej

Staw mostkowo – obojczykowy – Głową w stawie jest

koniec mostkowy obojczyka a panewką wcięcie

obojczykowe na mostku. Jest to staw zbliżony kształtem

do kulistego wolnego i jest uzupełniony przez krążek

stawowy. Ruchy w nim są mocno ograniczone przez

aparat więzadłowy.

Więzadła ubezpieczające ten staw:

Więzadło mostkowo-obojczykowe przednie i tylne

Więzadło między obojczykowe

Więzadło żebrowo-objczykowe

Staw barkowo-obojczykowy – Głową w stawie jest koniec barkowy obojczyka a

panewką wyrostek barkowy łopatki . Ruchy w tym stawie są jeszcze mocniej

ograniczone o charakterze ruchów jak w stawie kulistym wolnym. Staw często jest

uzupełniany przez krążek stawowy.

Więzadła:

Więzadło barkowo-obojczykowe

Więzadło kruczo-obojczykowe

Więzadło czworoboczne

Więzadło stożkowate

Więzozrosty łopatki:

Więzadło kruczo barkowe – tworzy sklepienie stawu ramiennego – ogranicza

odwiedzenie kończyny górnej.

Więzadło poprzeczne łopatki górne

Więzadło poprzeczne łopatki dolne

Stawy części wolnej kończyny górnej.

Połączenia kości ramiennej

Staw ramienny. Głowa w stawie kształtu fragmentu kuli jest utworzona przez głowę

kości ramiennej. Panewka – mała i płytka leży na łopatce – wgłębienie stawowe.

Panewka jest uzupełniona przez obrąbek stawowy, który ją pogłębia. Jest to staw

kulisty wolny, wieloosiowy. Z wielu możliwych osi wybieramy trzy główne względem,

których opisujemy ruchy w tym stawie. Względem osi pionowej wykonujemy w tym

stawie ruchy obrotowe – do wewnątrz – nawracanie i na zewnątrz odwracanie.

Względem osi poprzecznej wykonujemy ruchy zgięcia( do przodu) i prostowania ( do

tyłu). Względem osi strzałkowej wykonujemy ruchy odwodzenie ( w bok) i przywodzenia

( w kierunku tułowia)Połączenie ruchów odwodzenia i przywodzenia i zginania i

prostowania daje nam ruch obwodzenia. Zakres ruchu odwodzenia wynosi 90%.

Więzadła:

Więzadło kruczo-ramienne

Więzadła obrąbkowo-ramienne

Torebka prawego stawu ramiennego, widok przedni

Clavicle –obojczykSuperior acromio-clavicular l.-więzadło barkowo-obojczykowe górneAcromion-wyrostek barkowyGreater tubercle – guzek większy kości ramiennejTendon of Biceps – ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego ramieniaLeszer Tubercle – guzek mniejszy kości ramiennejAnatomical Neck – Szyjka anatomicznaCapsular ligament- Więzadło torebkoweCoracoid process – wyrostek kruczy łopatkiCoraco-hummeral lig. Więzadło kruczo ramienneNeck of scapula – Szyjka łopatkiCoraco-clavicular lig.- Więzadło kruczo-obojczykoweScapula-Łopatka

Staw łokciowy jest stawem złożonym z trzech stawów. Dwa z nich pracują razem

wykonując zgięcie i prostowanie powodują, że staw łokciowy jest funkcjonalnie stawem

zawiasowym. Te dwa stawy to staw ramienno-łokciowy i ramienno-promieniowy. Staw

trzeci jest zaliczany do połączeń kości przedramienia jest to staw promieniowo –

łokciowy bliższy – obrotowy.

Staw ramienno łokciowy. Głowa w tym stawie jest utworzona przez bloczek na końcu

dalszym kości ramiennej. Panewkę tworzy wcięcie bloczkowe na kości łokciowej.

Jest to czysty staw zawiasowy jednoosiowy.

Staw ramienno-promieniowy. Głowa jest otworzona przez główkę na końcu dalszym

kości ramiennej, panewkę tworzy dołek głowy kości promieniowej. Jest to staw kulisty

wolny – wieloosiowy.

Więzadła ubezpieczające staw łokciowy:

Więzadło poboczne łokciowe

Więzadło poboczne promieniowe

Staw łokciowy widziany od przodu (po lewej stronie) i od tyłu (po prawej stronie)

Staw ramienno-łokciowy zawiasowy

Połączenia kości przedramienia

Staw promieniowo łokciowy bliższy. Głowa w stawie jest utworzona przez obwód stawowy

głowy kości promieniowej, panewka przez wcięcie promieniowe na kości łokciowej i więzadło

pierścieniowate kości łokciowej. Więzadło to przyczepia się do przedniej i tylnego brzegu

wcięcia i obejmuje obwód stawowy głowy kości promieniowej.

Staw promieniowo łokciowy dalszy głowa utworzona jest przez obwód stawowy głowy

kości łokciowej na jej końcu dalszym, panewkę tworzy wcięcie łokciowe na kości

promieniowej.

Błona międzykostna przedramienia łączy obie kości na całej długości – rodzaj więzozrostu.

Staw promieniowo-łokciowy bliższy

Staw promieniowo-łokciowy dalszy i błona międzykostna przedramienia

Kości ręki

W skład ręki wchodzi zwykle 27 kości. Odróżniamy w niej trzy odcinki:

Nadgarstek

śródręcze

palce

Kości nadgarstka w liczbie 8 to:

Szereg pierwszy ( bliższy):

kość łódeczkowata

kość księżycowata

kość trójgraniasta

kość grochowata

Kości szeregu drugiego ( dalszego) to:

kość czworoboczna większa

kość czworoboczna mniejsza

kość główkowata

kość haczykowata

A - kość łódeczkowata B - kość księżycowata C - kość trójgraniasta D - kość grochowata E - kość czworoboczna większa F - kość czworoboczna mniejsza G - kość główkowata H - kość haczykowata

Kości śródręcza

Śródręcze składa się z pięciu kości, które

oznaczamy liczbami rozpoczynając od

strony promieniowej. Są to kości długie.

Każda ma trzon , koniec bliższy czyli

podstawę i koniec dalszy czyli głowę.

Kości palców ręki

Nazywamy je paliczkami.

Palce ( cztery od strony

łokciowej ) mają po trzy

paliczki – bliższy, środkowy i

dalszy zaś kciuk ma ich tylko

dwa – bliższy i dalszy.

Paliczki zaliczamy do kości

długich. Mają trzon koniec

bliższy czyli podstawę i

koniec dalszy czyli głowę.

Głowa paliczków dalszych

nazywa się guzowatością ze

względu na jej kształt.

ZdjęcieNazwa polska Nazwa łacińska

                      Kciuk Pollex, digitus primus, digitus I

                      Palec wskazujący Index, Digitus secundus, digitus II

                      Palec środkowy Digitus medius, digitus tertius, digitus III

                      Palec serdeczny Digitus annularis, digitus quartus, digitus IV

                      Palec mały Digitus minimus manus, digitus quintus, digitus V

Połączenia ręki – stawy

Staw promieniowo-nadgarstkowy – staw nadgarstkowy bliższy – eliptyczny. Panewka

jest utworzona przez kość promieniową i krążek stawowy po stronie łokciowej. Głowa to

kości nadgarstka szeregu bliższego.

Staw śródnadgarstkowy - nadgarstkowy dalszy. Utworzony jest przez dwa szeregi kości

nadgarstka. Funkcjonalnie jest to też staw eliptyczny. Każdy z szeregów tworzy

jednocześnie główkę i panewkę stawu. Szereg bliższy tworzy główkę po stronie

promieniowej i panewkę po stronie łokciowej a szereg dalszy odwrotnie

Kości nadgarstka w poszczególnych szeregach łączą się ze sobą stawami między

nadgarstkowymi – płaskimi o małej ruchomości.

Stawy nadgarstkowo-śródręczne i między śródręczne

Stawy nadgarstkowo- śródręczne palców od 2 do 5 .Są to stawy

płaskie o napiętych torebkach i małej ruchomości.

Staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka należy do stawów

siodełkowych. Jest to staw dwuosiowy. Możliwe w nim ruchy to:

przeciwstawianie i odprowadzanie kciuka

odwodzenie i przywodzenie kciuka

obwodzenie

stawy między śródręczne o małej ruchomości. Ich szczeliny stawowe

łączą się ze szczelinami stawów nadgarstkowo-śródręcznych kości 2-5.

Stawy palców ręki

Stawy śródręczno-paliczkowe – stawy kuliste o ograniczonej przez silne

więzadła ruchomości. Taką budowę mają stawy 2-5.

Staw śródręczno-paliczkowy kciuka – czysty staw zawiasowy.

Stawy międzypaliczkowe. Są one wszystkie stawami zawiasowymi.

Stawy śródręczno-paliczkowe

Stawy międzypaliczkowe

Kończyna dolna zbudowana jest z części wolnej, w skład której wchodzą:

Udo

Podudzie

Stopa, w której wyróżniamy:

Stęp

Śródstopie

Palce

Palce 2-5

Paluch (1)

obręczy kończyny dolnej. Obręcz jest zamknięta w przeciwieństwie do obręcz kończyny

górnej. Obręcz kończyny dolnej utworzona jest przez dwie kości miedniczne.

Uzupełniona jest od tyłu przez nie należącą do obręczy kość krzyżową, z przodu

zamknięta jest przez spojenie łonowe. Kość miedniczna powstała ze zrośnięcia trzech

kości:

Kości biodrowej

Kości łonowej

Kości kulszowej

Pierwszą z kości budujących kość miedniczną jest kość biodrowa w obrębie, której

wyróżniamy:

Trzon, który buduje 1/3 górną panewki stawu biodrowego,

Talerz kości biodrowej, który ma:

Powierzchnię pośladkową – miejsce przyczepu mięśni pośladkowych,

występują na niej kresy pośladkowe tylna, przednia i dolna.

Powierzchnię krzyżowo- biodrową, na której leży dół biodrowy – miejsce

przyczepu mięśnia biodrowego. Do tyłu od jego miejsca przyczepu leży

powierzchnia uchowata. Jest ona miejscem stawowego połączenia kości

miednicznej z kością krzyżową o takiej samej nazwie. Do tyłu od niej leży

guzowatość biodrowa będąca miejscem przyczepu więzadeł wzmacniających

ten staw.

Talerz jest na swoim górnym brzegu zgrubiały i tworzy grzebień kości

biodrowej. Ma on trzy wargi boczną, pośrednią i przyśrodkową. Z przodu leżą

na nim kolec biodrowy przedni dolny i kolec biodrowy przedni górny, a z tyłu

kolec biodrowy tylny dolny i kolec biodrowy tylny górny.

TrzonTalerz kości biodrowej

kolec biodrowy przedni dolny

kolec biodrowy tylny dolny

kolec biodrowy tylny górny

grzebień kości biodrowej

kolec biodrowy przedni górny

Kość kulszowa

Trzon

wcięcie kulszowe większe

wcięcie kulszowe mniejsze

kolec kulszowy

guz kulszowy

Gałąź kości kulszowej

W kości łonowej wyróżniamy:

Trzon, który tworzy 1/3 przednio dolną panewki stawu biodrowego

Gałąź górną, która wraz z

Gałęzią dolną tworzy miejsce przyczepu dla mięśni i zamyka od przodu otwór

zasłoniony. Obie gałęzie dolne łączą się spojeniem łonowym zamykając od

przodu miednicę.

Panewka leży na zewnętrznej powierzchni kości miednicznej. Wgłębienie jest

objęte wysokim wałem kostnym do którego przytwierdza się obrąbek

panewkowy dodatkowo go pogłębiający. Wał jest u dołu przerwany przez

wcięcie panewki.. Zamyka go więzadło poprzeczne panewki. Wcięcie prowadzi

do dołu panewki, wewnątrz którego znajduje się powierzchnia stawowa

nazywana powierzchnią księżycowatą.

Kość łonowa

Trzon

Gałąź górna

Gałąź dolna

Rusztowanie uda czyli pierwszej części wolnej kończyny dolnej stanowi kość udowa. Jest to kość

długa. Ma trzon, koniec bliższy i koniec dalszy.

Na końcu bliższym ma:

głowę w kształcie kuli z dołkiem

szyjkę, która łączy się z trzonem pod kątem przeciętni wynoszącym około135*.

na boczno- tylnej powierzchni leży krętarz większy kości udowej.

zaś z tyłu i przyśrodkowo krętarz mniejszy kości udowej

Staw biodrowy jest stawem kulistym panewkowym. Ruchy w nim są te same co w kulistym wolnym ale o

mniejszym zakresie.

Na końcu dalszym leżą:

Kłykieć przyśrodkowy z nadkłykciem przyśrodkowym

I kłykieć boczny z nadkłykciem bocznym

Przedzielone są bruzdą międzykłykciową, zakończona od tyłu kresą między kłykciową, nad którą leży

z tyłu powierzchnia podkolanowa. Do przodu bruzda międzykłykciowa przechodzi w powierzchnię

rzepkową dla połączenia z rzepką.

Trzon – na powierzchni tylnej trzonu zaznacza się kresa chropawa złożona z 2 warg -bocznej i

przyśrodkowej, na końcu dalszym ograniczają one powierzchnię podkolanową. Warga przyśrodkowa

kończy się na dole guzkiem przywodziciela. Warga boczna przechodzi ku górze w guzowatość

pośladkową – nazywaną też krętarzem trzecim -miejsce przyczepu końcowego mięśnia pośladkowego

wielkiego.

Rzepka jest mała płaską kością ograniczającą od przodu staw kolanowy. Ma

powierzchnię

•przednią i

•tylną czyli stawową. Składa się on z dwóch pól – większego przyśrodkowego i

mniejszego bocznego odpowiadających pod względem kształtu powierzchni

rzepkowej kości udowej.

Brzeg górny stanowi podstawę rzepki, zbiegające się ku dołowi brzegi tworzą

wierzchołek rzepki.

Kości goleni:

Szkielet kostny goleni stanowią kość piszczelowa i kość strzałkowa.

Kość piszczelowa jest kością długą, ma trzon, koniec bliższy i koniec dalszy.

Na rozbudowanym końcu bliższym na jego powierzchni górnej leżą dwie, wklęsłe powierzchnie stawowe.

Są one położone na kłykciach bocznym i przyśrodkowym kości piszczelowej i służą do stawowego

połączenia z kłykciami kości udowej. Pomiędzy kłykciami kości piszczelowej leży wyniosłość

międzykłykciowa ograniczona po bokach guzkami międzykłykciowymi bocznym i przyśrodkowym.

Zagłębienia leżące do przodu i do tyłu od wyniosłości międzykłykciowej to pole międzykłykciowe tylne i

przednie. Z przodu poniżej powierzchni stawowej leży guzowatość kości piszczelowej miejsce przyczepu

końcowego mięśnia czworogłowego uda.

Bocznie na kłykciu bocznym leży mała powierzchnia stawowa dla połączenia z kością strzałkową.

Na końcu dalszym leży :

wcięcie strzałkowe dla połączenia ze strzałką

kostka przy środkowa, na jej bocznej powierzchni i na dolnej powierzchni kości piszczelowej leży

powierzchnia stawowa dla połączenia z kością skokową( stęp).

Na trzonie kości piszczelowej wyróżniamy trzy powierzchnie: przyśrodkowa, tylna i boczna i trzy brzegi:

przedni – ostry łatwo można uszkodzić skórę w trakcie urazu o jego krawędź, brzeg przyśrodkowy, z

którym łączy się błona międzykostna kości podudzia.

Kość strzałkowa jest cienka delikatną kością zaliczaną do kości długich.

Trzon strzałki jest trójgraniasty, ma trzy powierzchnie – przyśrodkową,

boczna i tylną, oraz trzy brzegi - przedni, tylny i międzykostny.

Na końcu bliższym leży –:

głowa strzałki zakończona wierzchołkiem, a po stronie przyśrodkowej

znajduje się powierzchnia stawowa piszczelowa.

Szyjka strzałki

Na końcu dalszym leży :

Kostka boczna, która uzupełnia powierzchnię dla połączenia z kością

skokową

Połączenia w obrębie kończyny dolnej.

Obręcz kończyny dolnej:

Spojenie łonowe jest rodzajem chrząstkozrostu

łączącym gałęzie górne kości łonowych. Jest ono

wzmocnione przez dwa więzadła:

Więzadło łonowe górne

Więzadło łonowe łukowate

Staw krzyżowo-łonowy jest utworzony przez

powierzchnie stawowe uchowate kości biodrowej i

krzyżowej. Jest to staw płaski o znikomej

ruchomości.

Więzozrosty miednicy

Więzadła wzmacniające staw krzyżowo-biodrowy

Więzadło krzyżowo biodrowe brzuszne

Więzadła krzyżowo biodrowe grzbietowe( długie i

krótkie)

Więzadła krzyżowo- biodrowe międzykostne

Więzadła biodrowo lędźwiowe

Więzadła łączące kość krzyżową z

kością kulszową

więzadło krzyżowo-guzowe

więzadło krzyżowo-kulszowe

Błona zasłonowa i więzadło

pachwinowe

Błona zasłonowa stanowi zamyka

otwór zasłoniony i stanowi miejsce

przyczepu dla mięśni zasłaniacza

wewnętrznego i zewnętrznego.

Więzadło pachwinowe – ogranicza

przestrzeń dla przejścia mięśni

nerwów i naczyń.

Połączenia części wolnej kończyny dolnej:

Udo

Staw biodrowy jest to staw kulisty panewkowy o ruchach takich samych jak w

stawie kulistym wolnym ale o mniejszym zakresie. Panewką jest wgłębienie na

kości miednicznej z obrąbkiem stawowym zamknięte od dołu więzadłem

poprzecznym Głowę w stawie tworzy głowa kości udowej. Więzadła

wzmacniające ten staw to:

Więzadło biodrowo-udowe

Więzadło kulszowo-udowe

Więzadło łonowo-udowe

Warstwa okrężna

Więzadło głowy kości udowej

Więzadło kulszowo-udowe

Staw kolanowy: jest typowym stawem zawiasowym. Głowa w tym stawie jest utworzona przez kłykcie

kości udowej przedzielone przez wcięcie międzykłykciowe. Panewkę tworzą wgłębienia stawowe na

powierzchni kłykci kości piszczelowej i powierzchnie stawowe rzepkowe. Łękotki stawowe pogłębiają

powierzchnię stawową kości piszczelowej.

Jest to największy staw w ludzkim organizmie.

Więzadła wzmacniające ten staw to:

Więzadło rzepki

Troczki rzepki – boczny i przyśrodkowy

Więzadło poboczne piszczelowe

Więzadło poboczne strzałkowe

Więzadło podkolanowe skośne

Więzadło podkolanowe łukowate

Więzadło krzyżowe przednie

Więzadło krzyżowe tylne

Kości podudzia połączone są ze sobą błoną międzykostna podudzia – jest to rodzaj więzozrostu.

Staw strzałkowo-piszczelowy występuje jedynie na bliższym końcu kości podudzia. Jest to staw

obrotowy. Głową tworzy głowa strzałki a panewkę wcięcie promieniowe na kości piszczelowej.

Połączenia pomiędzy końcami dalszymi tych kości jest utworzone przez więzozrost strzałkowo-

piszczelowy.

Staw kolanowy - największy staw ustroju ludzkiego.

                                                                     

Rezonans magnetyczny stawu kolanowego

Więzadło krzyżowe przednie

Ścięgno m.podkolanowego

Łękotka boczna

Więzadło poboczne strzałkowe

Więzadło łękotkowo udowe boczneŁękotka przyśrodkowaW. poboczne przyśrodkowe

Wyróżniamy trzy typy tkanki mięśniowej:

tkanka mięśniowa gładka, której skurcz

jest niezależny od naszej woli a zależny

od pobudzenia przez układ nerwowy

autonomiczny. Mięśnie gładkie

występują naczyniach krwionośnych

( regulacja ciśnienia tętniczego),

przewodzie pokarmowym

( perystaltyka), w drogach oddechowych

( skurcz oskrzeli).Układ autonomiczny

ma dwie części współczulną i

przywspółczulną i przykładowo ta

ostatnia pobudza perystaltykę przewodu

pokarmowego a część współczulna

hamuje. Skurcz mięśni gładkich jest

powolny ale długotrwały. Komórki tej

tkanki są wrzecionowate i wyposażone

w jedno jądro komórkowe.

Tkanka mięśniowo

poprzecznie prążkowana

sercowa. Występuje ona

w mięśniu sercowym. Jej

komórki są dwujądrowe,

jądra są położone

centralnie. Komórki

wykazują poprzeczne

prążkowanie i łączą się

wstawkami. Skurcz

mięśnia sercowego

zależny jest od

pobudzenia przez włókna

z układu nerwowego

autonomicznego i od

rytmicznych pobudzeń

powodowanych przez

własny rozrusznik serca.

Preparat histologiczny mięśnia sercowego

Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa. Jej aktywność jest zależna od

naszej woli. Komórki wykazują poprzeczne prążkowanie podobnie jak komórki mięśnia

sercowego. W tk.m.p.p.s. komórki są wielojadrzaste a jądra są położone obwodowo. Całe

centrum długiej komórki jest wypełnione włóknami kurczliwymi. Do włókien kurczliwych

zaliczmy aktynę i miozynę.

Aktyna jest włóknem cienkim wyposażonym w miejsce wiązania miozyny. W normalnej

niepobudzonej tkance mięśniowej miejsce to jest zasłonięte przez leżące na nim włókno

tropomiozyny. To ostatnie przytrzymywane jest w tej pozycji przez układ trzech włókien

zwanych troponinami. Wyróżniamy troponinę ™, której funkcją jest przytrzymywanie

tropomiozyny, troponinę I – inhibującą czyli hamującą przyłączenie miozyny, troponinę C,

która ma zdolność d przyłączenia jonu Ca++.

Miozyna jest włóknem grubym wyposażonym w odchodzące pod kątem ostrym od głównego

pnia główki miozynowe. W specyficznej sytuacji to jest w momencie połączenia się z

miejscem wiązania miozyny na aktynie główki uzyskują właściwości ATP-azy to jest

zdolność do hydrolizy ATP i tym samym wyzwolenia energii potrzebnej do skurczu. Jak już

wcześniej powiedziano komórka mięśnia poprzecznie prążkowanego jest długim walcem

wypełnionym włóknami kurczliwymi. Włókna te są otoczone siecią gładkiej siateczki

śródplazmatycznej. Jedną z jej funkcji jest magazynowanie wapnia.

Pobudzenie do skurczu tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej szkieletowej

zachodzi pod wpływem naszej woli czyli do mięśnia musi dojść odpowiednie

pobudzenia z ośrodkowego układu nerwowego. Impuls nerwowy przewodzony przez

włókno nerwowe dochodzi do mięśnia i powoduje depolaryzację czyli zmianę ładunku

błony komórkowej. Wywołuje to w leżącej w bezpośredniej bliskości błony

komórkowej – gładkiej siateczce śródplazmatycznej reakcję polegającą na otwarciu

kanałów wapniowych i uwolnieniu Ca do światła komórki. Ca wiąże się z troponiną C

co powoduje zmianę konfiguracji układu troponin i przesunięcie tropomiozyny z

miejsca wiązania miozyny na aktynie.

Główka miozynowa wiąże się na ułamek sekundy z aktyną uzyskuje właściwości

ATP-azy, rozkłada ATP. W wyniku uwolnionej w ten sposób energii dochodzi do

mikro-skurczu, te sumując się dają skurcz mięśnia. W momencie odcięcia impulsacji

kanały wpompowują Ca++ do wnętrza gładkiej siateczki śródplazmatycznej. Zmienia

się układ troponin zasłaniając miejsce wiązania miozyny na aktynie i dochodzi do

mikro-rozkurczu mięśnia.

Najczęściej jest on wspomagany przez skurcz mięśnia działającego antagonistycznie.

Miologia jest nauką o układzie narządu ruchu czynnym, który tworzą mięśnie. Jest ona

nierozerwalnie związana z wcześniej poznaną osteologią, nauką o kościach, o układzie

narządu ruchu biernym.

Z wcześniej poznanych grup mięśniowych w miologii najważniejsza jest tkanka

mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa, której włókna kurczą się zależnie od

naszej woli. Z tej tkanki zbudowane są mięśnie szkieletowe i mimiczne naszego ciała.

Położenie mięśni:

Rozróżniamy pod względem położenia mięśnie skórne i mięśnie szkieletowe. Te

pierwsze czyli skórne położone są bezpośrednio pod skórą i związane z nią co najmniej

jednym ze swoich przyczepów. U człowieka zachowały się jedynie na twarzy, szyi i ręce.

Mięśnie szkieletowe położone są pod powięzią powierzchowną.

W znacznej większości obydwoma końcami są przytwierdzone do kości. Pozostałe to

m.sz. związane z narządami zmysłów – mięśnie poruszające gałką oczną, mięśnie

kosteczek słuchowych,

Liczba:

Liczba mięsni nie jest dokładnie określona ze względu na trudności z określeniem czy dana jednostka

mięśniowa jest już oddzielnym mięśniem czy też częścią innego mięśnia. Ich liczba waha się od 300-

500. Wg. Eislera mięśni szkieletowych jest 329 i 49 mięsni poprzecznie prążkowanych trzew i

narządów zmysłów.

Masa :

U osoby średniego wzrostu wynosi od 25 do 35 kg. W mężczyzn z reguły stanowi większy odsetek

masy ciała niż u kobiet. Poprzez ćwiczenia można znacznie zwiększyć masę mięśniową. Powoduje to

też przesunięcie przemiany materii na korzyść mięśni.

Barwa:

Ukrwienie nadaje mięśniowi czerwoną barwę. Ponadto dzielimy mięśnie na czerwone i białe. Mięśnie

czerwone zdolne są do długotrwałego ale powolnego skurczu. Mięsnie białe kurczą się szybko i

szybko się męczą. W pierwszym rodzaju mięśni nagromadzony jest barwnik podobny do hemoglobiny

– mioglobina, która dostarcza tym mięśniom tlenu podczas długotrwałego skurczu ( wtedy pogorszone

jest ukrwienie). W mięśniach białych jest niewiele mioglobiny. Jako źródło energii wykorzystują

glikolizę beztlenową spalając glukozę. Do mięśni czerwonych zaliczmy np. mięsnie pośladkowe. Do

mięsni białych mięśnie poruszające gałką oczna.U człowieka to rozróżnienie nie jest precyzyjne.

Większość naszych mięsni stanowi mieszaninę obu typów.

Nazwa:

Często zawiera miejsca przyczepu np. kruczo-ramienny, położenie np. ramienny,

kierunek przebiegu np. skośny, kształt np. obły lub funkcję np. zginacz.

Kształt: Wyróżniamy :

Mięśnie długie-głownie na kończynach

Mięśnie szerokie –wytwarzają ściany jam ciała

Mięśnie krótkie – tam gdzie ruchy są nieznaczne leż wymagają dużej siły.

Mięśnie mieszane

Mięsnie zwieracze – o przebiegu okrężnym- tworzą pierścienie mięśniowe wokół

otworów ciała.

Przyczepy mięśni:

Każdy mięsień ma co najmniej dwa punkty przyczepu. Jeden nazywamy

początkiem, przyczepem początkowym mięśnia. Drugi nazywamy przyczepem,

końcem lub przyczepem końcowym mięśnia. Najczęściej za początek uważamy

część mięśnia położoną bliżej głowy lub centrum ciała. Na kończynach jest to część

mięśnia o mniejszej ruchomości.

Budowa mięśnia dwugłowego

dwa ścięgna – umożliwiają przyczep mięśnia do kości

ścięgno – zbudowanez tkanki łącznej włóknistej

brzusiec –zbudowany z tkanki mięśniowej

Ścięgno:

Mięsień przytwierdzony jest do podłoża za pośrednictwem ścięgna. Ścięgna

stanowią też część wewnętrznej i zewnętrznej budowy mięśnia.

Skład mięśnia:

Część kurczącą się mięśnia nazywamy brzuścem. Drugą część stanowi

łącznotkankowe ścięgno, przenoszące pracę mięśnia na układ kostny. Początek

mięśnia nazywamy też głową a koniec ogonem mięśnia. Mięsień i kilku początkach

to dwugłowy(biceps) lub trójgłowy. Mięsień o kilku końcach to dwuogonowy

(bicaudatus).

Stosunek brzuśca do ścięgna.

Wyróżniamy:

Mięśnie płaskie.

Mięśnie wrzecionowate.

Mięsnie półpierzaste.

Mięśnie pierzaste.

Mięśnie ze ścięgnem pośrednim czyli mięśnie dwubrzuścowe.

Mięśnie ze smugami ścięgnistymi.

Typy mięśni szkieletowych

1. m. prosty

2. m. dwubrzuścowy

3. m. płaski

4. m. wrzecionowaty

5. m. pierzasty

6. m. półpierzasty

7. m. dwugłowy

Antagonistyczne działanie mięśni:

• Mięśnie mają zdolność do aktywnego kurczenia się.• Ich rozkurcz jest aktem biernym – wymaga skurczu innego mięśnia.• Wyróżniamy dwie grupy czynnościowe mięśni: zginacze

(przywodziciele) i prostowniki (odwodziciele).• Mięśnie wykonujące przeciwstawną czynność nazywamy

antagonistycznymi.

Budowa anatomiczna mięśnia

• Tkanka łączna wytwarzana na powierzchni mięśnia zwana jest omięsną.• W 1 mm3 mięśnia znajduje się 2000 naczyń krwionośnych włosowatych.

Budowa mikroskopowa mięśni: Pojedyncze włókna mięśniowe są

zgrupowane przez błonę łącznotkankową – śródmięsną. Grupy włókien

są powiązane w pęczki mniejsze i większe przez mięsną wewnętrzną i

zewnętrzną. Cały mięsień otoczony jest namięsną i powięzią mięśnia.

Podobną budowę wewnętrzną mają ścięgna. Pojedyncze włókna

ścięgien pogrupowane są przez śródścięgną. Pęczki małe i duże

utworzone są przez ościęgną wewnętrzną i zewnętrzną. Całe ścięgno

otoczone jest przez naścięgną

Mięśnie grzbietu – dzielimy na powierzchowne i głębokie. Pierwsze biegną przeważnie do obręczy k. górnej i kości ramiennej. Unerwione są przez gałęzie brzuszne nn. rdzeniowych. Grupę głęboką, właściwe mięśnie grzbietu, unerwiają gałęzie grzbietowe (ich część gałęzie brzuszne) nn. rdzeniowych.Grupa powierzchowna dzieli się na mm. kolcowo-ramienne i kolcowo-żebrowe. Do mięśni kolcowo-ramiennych zaliczamy mięsień czworoboczny, najszerszy grzbietu, równoległoboczny i dźwigacz łopatki. Mięśnie kolcowo-żebrowe stanowią mm. zębate tylne.

M.czworoboczny – początek: kresa karkowa górna k. potylicznej, więzadło karkowe i wyrostki kolczyste C7 i Th1-12. Przyczep końcowy – koniec barkowy obojczyka, wyrostek barkowy i grzebień łopatki. Czynność – zależy od tego, która część mięśnia się kurczy. Część górna podnosi ramiona do góry(wzruszanie ramionami) lub pochyla głowę do tyłu. Część środkowa- zbliża brzegi łopatek do kręgosłupa. Część dolna – obniża staw ramienny lub podnosi tułów do góry np. przy wciąganiu się po linie. Całość mięśnia kieruje panewkę stawu ramiennego ku górze, dzięki czemu możliwe jest odwodzenie kończyny górnej ponad poziom.M. najszerszy grzbietu – początek: wyrostki kolczyste Th 6-12, L 1-5, grzebień krzyżowy pośrodkowy, grzebień biodrowy-część tylna, na tylnej powierzchni 3-4 ostatnich żeber i na kącie dolnym łopatki, kończy się na guzku mniejszym kości ramiennej. Czynność – opuszcza podniesione ramię(przywodzi), nawraca i przeprostowuje. Przy ustalonym ramieniu jest pomocniczym mięśniem, wdechowym.M. równoległoboczny – początek – więzadło karkowe na wysokości C6,7 i wyrostki kolczyste Th 1-4 i więzadło nadkolcowe na tej wysokości, kończy się na brzegu przyśrodkowym łopatki. Mięsień podzielony jest przez naczynia i nerwy na część górną, szyjną – m. równoległoboczny mniejszy i część dolną, grzbietową – m. równoległoboczny większy. Czynność – przyciąga łopatkę do kręgosłupa, przyciska ją do żeber, kieruje panewkę stawu ramiennego do dołu. M. dźwigacz łopatki – rozpoczyna się na wyrostkach poprzecznych kręgów C1-4 i kończy się na brzegu przyśrodkowym łopatki od kata górnego do trójkąta grzebienia łopatki. Czynność – pociąga łopatkę ku górze, kieruje panewkę łopatki do dołu. Jednostronny skurcz przy ustalonej obręczy zgina kręgosłup szyjny w bok, obustronnie do tyłu.M. zębaty tylny górny – rozpoczyna się od więzadła karkowego i wyrostków kolczystych kręgów C6-Th2 i kończy się na zewnętrznej powierzchni II-V żebra.M. zębaty tylny dolny – początek – wyrostki kolczyste Th10-L2 i kończy się na IX-XII żebrze – obydwa mięśnie małe, uwstecznione, działają głównie jako mięśnie wdechowe.Głębokie mięśnie grzbietu – mięśnie kolcowo-poprzeczne – m. płatowate głowy i szyi.M. płatowaty głowy - początek – więzadło karkowe (C1-C7), koniec – wyrostek sutkowaty k. skroniowej.M. płatowaty szyi – początek wyrostki kolczyste Th3-5 i więzadło nadkolcowe na tej wysokości, koniec – wyrostki poprzeczne C1-3. Czynność – obustronny skurcz m. Płatowych zgina głowę ku tyłowi, jednostronny obraca twarz w tę samą stronę i do góry.

M.czworoboczny M. najszerszy grzbietu M. równoległobocznyM. dźwigacz łopatki

Mięsień krzyżowo-grzbietowy dzieli się na m. biodrowo-żebrowy i m. najdłuższy. Tworzą one jeden mięsień zwany prostownikiem grzbietu.M. biodrowo-żebrowy jest częścią boczną m. krzyżowo-grzbietowego. Dzieli się na część lędźwiową, piersiową i szyjną. Rozpoczyna się od grzebienia biodrowego, więzadeł krzyżowo-biodrowych, kości krzyżowej i wyrostków kolczystych kręgów Th11-12, L1-5, kończą się kolejne jego części na kątach 6-9 dolnych żeber, 6 górnych żeber i wyrostkach poprzecznych 4-6 kręgu szyjnego.M. najdłuższy, przyśrodkowe pasmo m. krzyżowo-grzbietowego, dzieli się na część piersiową, szyjną i głowową. Część piersiowa rozpoczyna się razem z mięśniem biodrowo-żebrowym od wyrostków poprzecznych Th 6-12, a kończy się na wyrostkach poprzecznych dolnych kręgów szyjnych i wszystkich piersiowych. M. piersiowy szyi - początek – wyrostki poprzeczne Th1-4,6, koniec - guzki tylne wyrostków poprzecznych C 2-5. Ostatnia część – m. najdłuższy głowy – początek wyrostki poprzeczne Th 1-3, koniec wyrostek sutkowaty kości skroniowej.Czynność m. biodrowo-żebrowy kurcząc się w całości działa jako silny prostownik grzbietu. Skurcz jednostronny – powoduje zgięcie tułowia w jedną stronę.M. kolcowy – stanowi pasmo przyśrodkowe długich mięśni grzbietu, łączy ze sobą wyrostki kolczyste kręgów.

m. kolcowy klatki piersiowej – początek – L1-3, Th 11,12. Koniec – Th2-8.m. kolcowy szyi – początek – Th1,2, C6,7, koniec – C2-4

m. kolcowy głowy – początek – Th1,2, C6,7, koniec – guzowatość potyliczna zewnętrzna

Mięśnie poprzeczno – kolcowe

M. półkolcowy - przebiega od wyrostków poprzecznych( od dołu) do wyrostków

kolczystych ( u góry) – pasma przeskakują po 4-8 kręgów. Ma części – m. półkolcowy

klatki piersiowej i szyi – początek wyrostki poprzeczne kręgów piersiowych, kończy się

na wyrostkach kolczystych Th1-6, C2-7. Część m. półkolcowy głowy – początek – Th1-

6, C4-7( wyr. poprzeczne), koniec – k. potyliczna.

Czynność działając jednostronnie – zginają kręgosłup w kierunku bocznym i obracają

w stronę przeciwna. Obustronnie zginają głowę do tyłu.

M. wielodzielny – pasma mijają 2-4 kręgi – ma silniejsze działanie obrotowe.

M. skręcające – przeskakują po jednym kręgu – skręcają kręgosłup – kurcząc się

jednostronnie, mają słabe działanie prostujące kręgosłup.

Krótkie mięśnie grzbietu.

M. międzykolcowe – łączą wyrostki kolczyste, mijają 1-2 kręgów – działanie prostujące

kręgosłup. ( W części szyjnej są to mięsnie parzyste ze względu na obecność na tych

kręgach podwójnych wyrostków kolczystych).

M. międzypoprzeczne – łączą wyrostki poprzeczne – głównie działanie zginające

kręgosłup w bok. ( W części lędźwiowej i szyjnej podwójne w pierwszej łączą wyrostki

dodatkowe i żebrowe, w drugiej łączą przednie i tylne guzki wyrostków poprzecznych).

Mięśnie podpotyliczneM. skośny górny głowy – (przypuszczalnie najwyższy mięsień międzypoprzeczny) – początek – wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego, koniec – przyśrodkowo na kości potylicznej.M. prosty tylny mniejszy głowy ( przypuszczalnie najwyższy mięsień międzykolcowy)– początek – guzek tylny kręgu szczytowego, koniec – pośrodkowo na kości potylicznej.M. prosty tylny większy głowy( przypuszczalnie drugi mięsień międzykolcowy)początek – wyrostek kolczysty kręgu obrotowego – koniec bocznie od poprzedniego na kości potylicznej.M. skośny dolny głowy ( etiologia jak poprzedniego) początek wyrostek kolczysty kręgu obrotowego, koniec – wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego.M. prosty boczny głowy – początek – wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego, koniec – na podstawie kości potylicznej ( odpowiada on najwyższemu mięśniowi międzypoprzecznemu przedniemu - łączącemu guzki przednie wyrostków poprzecznych).Czynność mięśni podpotylicznych – ruchy obrotowe głowy.

Mięśnie mimiczne twarzyMięsień naczaszny –złożony z :

Mięsień potyliczno czołowy.Brzusiec potylicznyBrzusiec czołowy – odpowiedzialny za powstanie poprzecznych zmarszczek na czole.

Mięsień ciemieniowo skroniowy.Mięsień okrężny oka.Część oczodołowa – odpowiada za mocne zaciskanie szpary powiekowej i powstanie przy tym promienistych zmarszczek przy kątach oczu tzw. kurzych łapek.Część powiekowa – delikatnie zamyka oko.Część łzowa – obejmuje swoimi włóknami woreczek łzowy i wyciska łzy.Mięsień podłużny –mięśnie o tej nazwie biegną od nasady nosa równolegle do góry – ich skurcz powoduje powstanie poprzecznych zmarszczek u nasady nosa.Mięsień marszczący brew– biegnie od nasady nosa na boki. Powoduje powstanie pionowych zmarszczek na czole.Mięsień okrężny ust.Część brzeżna -leży bliżej otworu ust. Powoduje zwężenie czerwieni wargowej.Część wargowa - powoduje poszerzenie czerwieni wargowej i wywinięcie warg na zewnątrz.

Mięsień szeroki szyi.Mięsień obniżacz wargi dolnej.Mięsień obniżacz kąta ust.Mięsień bródkowy – razem z poprzednik powodują powstanie miny - buzia w podkówkę.Mięsień śmiechowy– powoduje powstanie dołka w policzku.Mięsień jarzmowy większy– właściwy mięsień śmiechu.Mięsień jarzmowy mniejszy– pomocniczy mięsień śmiechu.Mięsień dźwigacz kąta ust.Mięsień dźwigacz wargi górnej.Mięsień dźwigacz wargi górnej i skrzydła nosa – dodatkowo rozszerza skrzydła nosa.Mięsień nosowyCzęść nosowa – współpracuje z poprzednim w ruchu rozszerzania skrzydeł nosa.Część poprzeczna – zwęża skrzydła nosa.Mięsień obniżacz przegrody nosa – współpracuje z częścią b. mięśnia nosowego.Mięsień policzkowy – inaczej mięsień trębaczy – pracuje przy wydymaniu policzków i wydmuchiwaniu powietrza.Mięsień uszny górny.Mięsień uszny przedni.Mięsień uszny tylny.Parzyste: 1b, 2a,b,c,8,10, 11,12,13,14,15,16b,17,18,19,20,21.Nieparzyste:1, 1a,5a,b,6,7,9,16,16a.

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fa/Gray378.png