Strategia Rozwoju Pruszkowa do roku 2020

Strategia Rozwoju Pruszkowa

do roku 2020

Pruszków 2008

Policy & Action Group Uniconsult Sp. z o.o.

Strategia Rozwoju Pruszkowa do roku 2020

2

SPIS TREŚCI

1. Wstęp ................................................................................................... 3

2. Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej ................................................. 5

2.1. Informacje wstępne........................................................................... 5

2.1.1. Lokalizacja.................................................................................. 5

2.1.2. Pruszków w liczbach .................................................................... 6

2.1.3. Krótki rys historyczny Pruszkowa................................................... 6

2.1.4. Demografia................................................................................. 7

2.2.1. Sport i rekreacja ....................................................................... 15

2.2.2. Kultura i sztuka......................................................................... 18

2.2.3. Ochrona zdrowia i opieka społeczna............................................. 21

2.2.4. Bezpieczeństwo......................................................................... 24

2.2.5. Oświata.................................................................................... 25

2.3.1. Rynek pracy ............................................................................. 33

2.3.2. Dochody mieszkańców ............................................................... 35

2.3.3. Lokalna gospodarka................................................................... 36

2.3.4. Handel i usługi .......................................................................... 37

2.4. Przestrzeń...................................................................................... 39

2.4.1. Zasoby mieszkaniowe ................................................................ 39

2.4.2. Zagospodarowanie przestrzenne.................................................. 39

2.4.3. Infrastruktura techniczna ........................................................... 43

2.4.4. Komunikacja............................................................................. 44

2.4.5. Ochrona środowiska................................................................... 45

2.5. Pruszków w oczach swoich mieszkańców - wyniki badań ankietowych.... 49

2.6. Finanse.......................................................................................... 59

2.6.1. Inwestycje................................................................................ 59

2.6.2. Finanse miasta.......................................................................... 60

2.7. Podsumowanie diagnozy (wnioski) .................................................... 68

3. Analiza SWOT ...................................................................................... 71

4. Analiza Benchmarkingowa ..................................................................... 73

5. Zasadnicze Obszary Problemowe. Cele strategiczne i operacyjne. ............... 75

6. Zgodność celów strategicznych Pruszkowa z priorytetami rozwoju gospodarki narodowej i regionalnej ........................................................................ 85

7. Źródła finansowania.............................................................................. 90

8. System wdrażania Strategii Rozwoju Pruszkowa do roku 2020 i monitoringu jej realizacji............................................................................................. 93

Załączniki................................................................................................ 96


3

1. Wstęp

Niniejszy dokument stanowi aktualizację „Strategii rozwoju Pruszkowa do roku 2015”, uchwalonej Uchwałą Rady Miejskiej w Pruszkowie nr L / 563 / 2002 z dnia 10.10.2002 r. Od tamtego czasu zaszły na tyle głębokie zmiany, tak w obrębie miasta, jak i w jego bliższym i dalszym otoczeniu, że konieczna stała się weryfikacja przyjętych w 2002 r. założeń. Dokument strategiczny, jakim jest strategia rozwoju miasta, spełnia swoją rolę pod warunkiem, że ma charakter dynamiczny i podąża za dokonującymi się zmianami.

Uchwała w sprawie przystąpienia do aktualizacji Strategii została podjęta na X Sesji Rady Miejskiej dnia 28 czerwca 2007 roku. W dniu 9 lipca 2007 r. został powołany zespół ds. aktualizacji Strategii, w skład którego weszli przedstawiciele Urzędu Miejskiego oraz Rady Miejskiej:

• Mariusz Deptuszewski,

• Marek Hejda,

• Grażyna Jaworska,

• Witold Konieczny,

• Andrzej Królikowski,

• Andrzej Kurzela,

• Grzegorz Kwasiborski,

• Józef Osiński,

• Jarosław Olszak,

• Jerzy Sierak.

Strategia została przygotowana w oparciu o dokumenty przyjęte przez Radę Miejską, takie jak:

• Wieloletni Program Inwestycyjny na lata 2004-2008,

• Program Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem gminy-miasta Pruszkowa na lata 2005-2009,

• Lokalny Program Rewitalizacji dla miasta Pruszkowa na lata 2005-2013,

• Program Ochrony Środowiska dla Gminy-Miasta Pruszkowa,

• Plan Gospodarki Odpadami na terenie miasta Pruszkowa,

• Strategia Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych miasta Pruszkowa na lata 2005-2010

oraz o dokumenty strategiczne powiatu pruszkowskiego, województwa mazowieckiego i Polski.

Przygotowanie Strategii zostało poprzedzone badaniem opinii mieszkańców, zrealizowanym na zlecenie Urzędu Miejskiego w Pruszkowie w sierpniu 2007 r. przez PBS DGA Sp. z o.o. Badanie zostało przeprowadzone metodą wywiadów telefonicznych na próbie 500 osób. Tematyka badania dotyczyła opinii mieszkańców o mieście, stopnia przywiązania do miasta, poziomu zadowolenia z faktu mieszkania w nim oraz preferowanych kierunków rozwoju miasta oraz rankingu ważności działań dla jego rozwoju i przyszłości.


4

Przy opracowaniu Strategii przestrzegano zasady partnerstwa. Odbywało się to poprzez:

• promocję dokumentu – informacja o przystąpieniu miasta do aktualizacji Strategii została przekazana za pośrednictwem Informatora Urzędu Miejskiego oraz strony internetowej,

• konferencję prasową Prezydenta miasta, na której została przekazana informacja o pracach nad aktualizacją Strategii,

• konsultacje społeczne.

Konsultacje społeczne trwały od 19 kwietnia do 16 maja 2008 r. W okresie tym na stronie internetowej zanotowano 667 wywołań informacji o Strategii. 242 razy został pobrany plik z projektem Strategii. Od mieszkańców miasta wpłynęło 38 uwag i postulatów, w tym 25 za pośrednictwem Internetu. Charakteryzowały się one różnym stopniem szczegółowości, a pod względem zawartości tematycznej dotyczyły głównie opisu i zakresu przedmiotowego celów strategicznych i operacyjnych. Najważniejszym problemem zgłaszanym przez mieszkańców i wywołującym emocje jest układ komunikacyjny. Ponad 80% głosów w konsultacji dotyczyło Trasy Książąt Mazowieckich.

Większość zgłaszanych uwag i postulatów została uwzględniona w Strategii. Wykaz zgłoszonych uwag z adnotacją o jej uwzględnieniu lub odrzuceniu, wraz z uzasadnieniem, został zamieszczony na stronie internetowej Urzędu Miejskiego.


5

2. Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej 2.1. Informacje wstępne 2.1.1. Lokalizacja

Pruszków położony jest w województwie mazowieckim, w zachodniej części dynamicznie rozwijającej się aglomeracji warszawskiej, na terenie powiatu pruszkowskiego (w Pruszkowie mieści się siedziba Starostwa Powiatowego).

Rysunek nr 1. Położenie Pruszkowa w województwie mazowieckim.

Źródło: Wikipedia wolna encyklopedia + opracowanie własne


6

Gmina miejska Pruszków graniczy z gminami powiatu pruszkowskiego: miejsko-wiejską Brwinów, wiejską Michałowice, miejską Piastów oraz z gminą miejsko-wiejską Ożarów Mazowiecki, należącą do powiatu warszawskiego zachodniego.

Odległość w linii prostej centrum miasta od centrum Warszawy to około 15 km, do międzynarodowego portu lotniczego Warszawa-Okęcie – około 11 km.

Charakterystyczne dla miasta jest przebieganie przez jego teren kilku linii podziału, z których największy wpływ wywierają tory linii kolejowej. Miasto podzielone na dwie części połączone jest tylko jednym wiaduktem na ulicy Poznańskiej i przejazdem na poziomie torów na ulicy Działkowej. Inne linie podziału tworzą: rzeka Utrata i tory WKD – z jednym wiaduktem na ulicy Armii Krajowej i przejazdami na poziomie torów w Tworkach i Malichach.

2.1.2. Pruszków w liczbach

Pruszków jest największym miastem warszawskiego pasma zachodniego, liczba jego mieszkańców przekracza 55 tys., zaś powiat pruszkowski zamieszkuje ponad 145 tys. osób (dane Banku Danych Regionalnych GUS za 2006).

Miasto jest położone na równinie łowicko-błońskiej, na południowy zachód od Warszawy. Dużym atutem Pruszkowa jest bliskość stolicy, przeżywającej okres dynamicznego rozwoju gospodarczego, w której swoje siedziby ma wiele instytucji rządowych, central finansowych i organizacji pozarządowych.

Miasto zajmuje obszar 1.918 ha (stan na 1 stycznia 2008 r.), z czego 50% to tereny mieszkalne, 15% - tereny przemysłowe, 3,8% - zabudowa handlowa, 2% - parki, 0,1% - tereny zabudowy biurowej, a 29,1% - pozostałe grunty.

Pruszków podzielony jest na zwyczajowe dzielnice: Śródmieście, Bąki, Żbików, Gąsin, Wyględówek, Ostoja, Malichy i Tworki oraz osiedla: Staszica, Prusa, Parkowe.

Rozbudowana infrastruktura komunikacyjna oraz bliskość wszystkich ważniejszych dróg krajowych stwarza potencjalną możliwość przemieszczania się tak w obrębie Pruszkowa, jak i poza jego granice. Przez Pruszków przebiegają 2 linie kolejowe, co daje dodatkowe możliwości transportu towarów. Istnieje tu jeden z największych w Polsce terminali kontenerowych, nie bez znaczenia jest też bliskość portu lotniczego Warszawa-Okęcie.

Pruszków należy do najbogatszych miast w Polsce. Jego mieszkańcy zajmują 7 miejsce w kategorii gmin o największej sile nabywczej w handlu detalicznym - przeciętny pruszkowianin może wydać w handlu detalicznym o ok. jedną trzecią więcej niż tzw. statystyczny Polak (badanie GfK Polonia z lipca 2006 r.).

2.1.3. Krótki rys historyczny Pruszkowa

Początki Pruszkowa sięgają średniowiecza, kiedy to pojawiają się pierwsze wzmianki o wsi Proskowo. W roku 1456 Świętosław z rodu Pierzchałów, pieczętujący się herbem Roch, otrzymał z nadania Księcia Mazowieckiego Janusza I wsie Proskowo, Wolica, Kłębowo, Pogroszewo i Pęcice.


7

Do połowy XIX wieku wieś, nie wyróżniała się niczym szczególnym spośród innych wsi mazowieckich. Decydujący wpływ na zmianę sytuacji Pruszkowa miał fakt otwarcia w 1845 r. pierwszego odcinka Kolei Warszawsko – Wiedeńskiej (Warszawa - Grodzisk Mazowiecki), z przystankiem w Pruszkowie. Wieś przekształciła się w osadę, powstały wspaniałe ogrody (park Bersohna) i wille letniskowe (Anielin rejenta Zielińskiego). W skład osady weszły trzy wsie: Pruszków, Żbików i Tworki. Korzystne położenie i atrakcyjne ceny gruntów przyczyniły się do założenia wielu fabryk, m.in.: w 1878 r. powstała Wytwórnia Farb i Lakierów J. Nowaka, w 1879 r. Odlewnia Żelaza A. Rotsteina, Cegielnia Abramsohna i Dittmana, w 1880 r. Fabryka Fajansów J. Teichfelda, w 1891 r. Fabryka Ołówków S. Majewskiego. Herb Pruszkowa oparty jest na motywie herbu Grzymała hr. Antoniego Potulickiego, który położył podwaliny pod ośrodek miejski w Pruszkowie i przyczynił się do jego rozwoju - "w polu złotym mur blankowany, czerwony o trzech blankowanych wieżach tegoż koloru, w bramie głowa żbika, szara na wprost".

Prawa miejskie zostały przyznane wsi Pruszków 9 listopada 1916 roku. Korzystnie na rozwój Pruszkowa wpłynęło uruchomienie w 1928 roku Elektrycznej Kolei Dojazdowej, wybudowanej przez Konsorcjum polsko-angielsko -belgijskie "Siła i Światło". Liczba ludności systematycznie wzrastała i w przeddzień wybuchu II wojny światowej przekroczyła 29 tys. Do końca lat 80-tych większość mieszkańców Pruszkowa pracowała na miejscu, w dużych państwowych zakładach. Po roku 1989 większość z nich została zamknięta, a wielu mieszkańców wykorzystało dogodne położenie względem Warszawy, znajdując tam pracę. Jednocześnie na terenach dawnych zakładów produkcyjnych powstało dużo firm, w których zatrudnienie znaleźli nie tylko mieszkańcy Pruszkowa, ale także sąsiednich miejscowości. Podstawowym atutem Pruszkowa stał się jego ponadlokalny charakter, jako miasta powiatowego i dogodne położenie w obrębie aglomeracji warszawskiej.

2.1.4. Demografia

Górne wiersze tabeli prezentują liczbę ludności wg stałego miejsca zameldowania, wiersze zacienione – według faktycznego miejsca zamieszkania.


8

Tabela nr 1. Ludność Pruszkowa w latach 2004-2006 na tle grupy porównawczej.

Jednostka Wyszczególnienie 2004 2005 2006 Różnica

(2006–2004)

5 134 952 5 147 868 5 164 008 29 056 ogółem

5 145 997 5 157 729 5 171 702 25 705

2 462 635 2 466 926 2 472 893 10 258 mężczyźni

2 468 793 2 471 937 2 476 889 8 096

2 672 317 2 680 942 2 691 115 18 798

Województwo mazowieckie

kobiety 2 677 204 2 685 792 2 694 813 17 609

143 253 144 412 145 495 2 242 ogółem

143 934 145 319 146 207 2 273

67 824 68 361 68 853 1 029 mężczyźni

68 183 68 791 69 236 1 053

75 429 76 051 76 642 1 213

Powiat pruszkowski

kobiety 75 751 76 528 76 971 1 220

55 056 55 271 55 452 396 ogółem

54 968 55 244 55 371 403

25 645 25 752 25 803 158 mężczyźni

25 627 25 753 25 785 158

29 411 29 519 29 649 238

Pruszków

kobiety 29 341 29 491 29 586 245

Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS + opracowanie własne

Pruszków jest zamieszkany przez 55.371 osób (dane Banku Danych Regionalnych GUS na koniec 2006 r.). Na przestrzeni lat 2004-2006 widać nieznaczne, ale regularne zwiększanie się tej liczby. Pruszkowianie stanowią 38% mieszkańców powiatu pruszkowskiego oraz 1% mieszkańców województwa mazowieckiego. W mieście oraz w regionie widoczny jest znaczny wskaźnik feminizacji. Kobiety niezmiennie od 2004 roku stanowią 53,4% mieszkańców Pruszkowa. Dla Powiatu oraz Województwa wskaźnik ten jest nieznacznie niższy: odpowiednio 52,1% i 52,6%.

Wskaźnik feminizacji może ulec dalszemu zwiększeniu, a to za sprawą migracji. Saldo migracji na pobyt stały w ruchu wewnętrznym (dane za 2006 r.) wyniosło +164 osób (w tym 57 mężczyzn), a z zagranicą -30 (w tym 23 to mężczyźni). Oznacza to, że wskutek migracji w 2006 r. przybyło tylko 34 mężczyzn i aż 100 kobiet.


9

Wykres nr 1. Liczba ludności Pruszkowa w latach 2004-2006.

54 968

55 244

55 371

54700

54800

54900

55000

55100

55200

55300

55400

2004 2005 2006


Analizując liczbę ludności Pruszkowa istotnym jest rozróżnienie na mieszkańców faktycznych - osoby mieszkające w mieście i mieszkańców „statystycznych”, zameldowanych w Pruszkowie. Osoby mieszkające na terenie danego miasta, ale zameldowane na terenie innej gminy, częścią płaconych podatków PIT zasilają inną gminę, podczas gdy korzystają z infrastruktury, szkół w miejscu faktycznego zamieszkania. Jest to niekorzystne dla miast, które faktyczną liczbę mieszkańców mają zaniżoną. W przypadku Pruszkowa tego problemu nie ma, gdyż w mieście jest zameldowanych o 81 osób więcej, niż faktycznie mieszka (dane na koniec 2006). W powiecie pruszkowskim oraz województwie mazowieckim bilans ten jest ujemny – „bez meldunku” żyje tam odpowiednio: 0,15% i 0,49% mieszkańców. Jednocześnie należy zaznaczyć, że stan ten może ulec zmianie, z uwagi na prężnie rozwijające się budownictwo mieszkaniowe na terenie miasta i związany z tym napływ ludności z innych miejscowości

Badanie ankietowe „Przystanek Pruszków”, realizowane przez PBS DGA w sierpniu 2007 r. wśród osób w wieku lat 25-40, wykazało, że niemal połowa (46%) mieszkańców urodziła się w innej miejscowości. Wskaźnik ten jest wyraźnie większy niż w przypadku Warszawy (34%) i grupy porównawczej 21 największych miast polskich (31%). Tak duża liczba ludności napływowej oznacza relatywnie niski poziom identyfikacji z miastem, ale także duży pokład energii i przedsiębiorczości, co jest atutem Pruszkowa.

Wśród osób starszych, w wieku 41-60, aż 74% ankietowanych urodziło się w innym mieście, a tylko 26% w Pruszkowie.

Z tego samego badania wynika, że tylko 42% pruszkowian w wieku 25-40 lat, nie mieszkających w mieście od urodzenia, mieszka w nim dłużej niż 10 lat. Jest to mniej niż w Warszawie (49%) czy grupie porównawczej (66%).


10

Szczegółowe dane prezentuje poniższy wykres.

Wykres nr 2. Czas zamieszkania mieszkańców Pruszkowa (w wieku 25-40 lat) na tle innych miast (osoby nie mieszkające od urodzenia).

18

13

2224

36

44

32 32

2221

15

10

5 42

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

%

ponat 20 lat 10-20 lat 5-9 lat 1-4 lata krócej niżrok

Pruszków

Warszawa

21największychpolskich miast

Źródło: Badanie ankietowe PBS DGA „Przystanek Pruszków”, wrzesień 2007 + badanie ankietowe 1999 i 2002; opracowanie własne

Opracowanie strategii miasta wymaga oszacowania przyszłych dochodów oraz potrzeb mieszkańców. Z tego punktu widzenia kluczowe jest określenie wieku mieszkańców według grup ekonomicznych, tj. przedprodukcyjnego, produkcyjnego i poprodukcyjnego.

Poniższe zestawienie wskazuje jednoznacznie, że społeczeństwo Pruszkowa starzeje się, tzn. systematycznie zmniejsza się liczba ludzi w wieku produkcyjnym oraz przedprodukcyjnym, natomiast wyraźnie rośnie liczba mieszkańców w wieku poprodukcyjnym. Tendencja ta jest zbieżna z obserwacjami dokonanymi dla grupy porównawczej (powiat pruszkowski, województwo mazowieckie) i można spodziewać się, że nie ulegnie osłabieniu w najbliższych latach.


11

Tabela nr 2. Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem.

Jednostka Kategoria wiekowa 2004 2005 2006 Różnica

(2006-2004)

Wiek przedprodukcyjny 20,1 19,7 19,3 -0,8

Wiek produkcyjny 63,1 63,5 63,7 0,6 województwo mazowieckie

Wiek poprodukcyjny 16,7 16,8 17,0 0,3


Wiek produkcyjny 64,9 64,9 64,9 0 Powiat pruszkowski



Wiek produkcyjny 65,2 65,1 65,0 -0,2 Pruszków



Wraz z rozwojem miasta i budową nowych osiedli, coraz większy odsetek mieszkańców zamieszkuje dzielnice dotąd uznawane za peryferyjne. Dzieje się to kosztem przede wszystkim centralnych rejonów oraz Gąsina i Bąków. Analiza zachodzących zmian powinna być brana pod uwagę w procesie planowania rozwoju infrastruktury drogowej, edukacyjnej itp.

Wykres nr 3. Odsetek mieszkańców Pruszkowa w podziale na dzielnice.

Centrum

os. Staszica / Prusa

Tworki, Malichy, Wyględówek, Ostoja

Gąsin

Żbików

os. Ceglane / Akacjowe

0

5

10

15

20

25

30

35

40

1999 2002 2007

Lata

%

Źródło: Badanie ankietowe PBS DGA „Przystanek Pruszków”, wrzesień 2007 + badania ankietowe 1999 i 2002; opracowanie własne

Prognozę możliwych zmian liczby ludności Pruszkowa, z podziałem na rejony statystyczne, przygotował Wydział Architektury, Urbanistyki i Zagospodarowania Przestrzennego w Urzędzie Miejskim. Przewiduje ona, że rezerwa niezagospodarowanych terenów Pruszkowa pozwoli na wzrost liczby ludności docelowo do 84.287 mieszkańców, przy czym zmiany te w poszczególnych


12

rejonach statystycznych będą bardzo różne (mapa prezentująca podział na rejony stanowi załącznik nr 1). Przedstawia to poniższe zestawienie.

Tabela nr 3. Liczba ludności w rejonach statystycznych Pruszkowa.

Liczba ludności Nr rejonu 2007 r.

Prognoza (potencjał)

Maksymalny prognozowany

przyrost

1 2.534 5.534 3.000

2 193 243 50

3 2.412 3.612 1.200

4 4.141 5.641 1.500

5 1.565 1.665 100

6 664 714 50

7 4.910 13.910 9.000

8 2.606 3.806 1.200

9 4.382 4.882 500

10 2.711 3.011 300

11 2.631 3.031 400

12 3.589 3.589 0

13 3.143 3.143 0

14 2.870 2.970 100

15 4.541 14.741 10.200

16 3.893 3.993 100

17 4.263 4.963 700

18 2.634 2.834 200

19 1.705 2.005 300

Razem 55.387 84.287 28.900

Źródło: Wydział Architektury, Urbanistyki i Zagospodarowania Przestrzennego w UM w Pruszkowie

Zwraca uwagę, że zdecydowana większość potencjału tkwi w rejonach numer 71 oraz 152, w których liczba ludności może wzrosnąć o 19 tys. ludzi (tj. 66% całego przewidywanego wzrostu). Obecnie rejony te zamieszkuje zaledwie 17% mieszkańców miasta.

1 Rejon ograniczony torami kolejowymi, wiaduktem na ul. Poznańskiej, Al. Wojska Polskiego, Al. Niepodległości, ul. Chopina, ul. Powstańców, ul. Staszica.

2 Rejon ograniczony ul. Armii Krajowej, torami WKD, ul. Żwirową, ul. Plantową, Al. Wojska Polskiego.


13

Prognoza demograficzna

Liczba mieszkańców miasta w ostatnich latach ulega systematycznemu wzrostowi, jednak zjawisko starzenia się społeczeństwa w Polsce karze przypuszczać, że zmniejszenie liczby ludności w dalszej perspektywie dotyczyć będzie również Pruszkowa.

Prezentowana poniżej prognoza liczby ludności jest korzystna dla Pruszkowa, gdyż zakłada spadek ludności dopiero po roku 2015, podczas gdy Warszawę i Polskę dotyka on już w tej chwili. Prognoza ta, tak jak każda prognoza długoterminowa, powinna być traktowana jako ukazanie istniejącego trendu. Z pewnością obarczona jest błędem, gdyż o dokładnej liczbie ludności za 10-20 lat zadecydują czynniki i decyzje, które jeszcze nie wystąpiły (np. przyszła polityka migracyjna i społeczna, sytuacja gospodarcza czy zmiany kulturowe w Europie i na świecie). Tym nie mniej obecnie dostępne prognozy powinny być uwzględniane na etapie tworzenia dokumentów planowania strategicznego. Poniższa tabela przedstawia prognozę GUS na lata 2003-2030 - dane w ujęciu ilościowym i procentowym (rok 2002 = 100%).

Tabela nr 4. Prognoza liczby ludności Pruszkowa (w tys., na tle Warszawy i Polski) do roku 2030.

Jednostka 2002 2005 2010 2015 2020 2025 2030

w tys.

Pruszków 54,6 55,0 55,4 55,5 54,9 53,7 51,8

Polska 38.218,5 38.123,3 37.899,2 37.625,9 37.228,8 36.598,0 35.693,

0

Warszawa 1.688,2 1.687,6 1.678,1 1.660,3 1.630,9 1.588,4 1.532,7

w %

Pruszków 100,0% 100,7% 101,5% 101,6% 100,5% 98,4% 94,9%

Polska 100,0% 99,8% 99,2% 98,4% 97,4% 95,8% 93,4%

Warszawa 100,0% 100,0% 99,4% 98,3% 96,6% 94,1% 90,8%

Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Prognoza ludności na lata 2003-2030, bazująca na powszechnym spisie ludności z 2002 r. + opracowanie własne

Prognozowaną zmianę liczby ludności w formie graficznej przedstawia poniższy wykres.


14

Wykres nr 4. Liczba ludności Pruszkowa w latach 2002-2030 (trend, rok 2002=100%).

Polska

Pruszków

Warszawa

84,0%

86,0%

88,0%

90,0%

92,0%

94,0%

96,0%

98,0%

100,0%

102,0%

104,0%

2002 2005 2010 2015 2020 2025 2030

Lata

Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Prognoza ludności na lata 2003-2030, bazująca na powszechnym spisie ludności z 2002 r.; opracowanie własne

Pruszków może spodziewać się dalszego wzrostu liczby ludności w najbliższych latach, podczas gdy w Warszawie oraz całym kraju będzie następował spadek.


15

2.2. Sfera społeczna 2.2.1. Sport i rekreacja

W południowo-zachodniej części aglomeracji warszawskiej Pruszków jest ważnym ośrodkiem sportu i rekreacji. Sport ma tu bogate tradycje. W 1923 roku powstał klub sportowy Znicz Pruszków, który działa do dziś jako Miejski Klub Sportowy Znicz.

Pruszków dysponuje kilkoma atrakcyjnymi obiektami sportowymi, które stanowią bazę działalności sportowo-rekreacyjnej. Największy obiekt to kompleks należący do miasta i zarządzany przez Miejski Zarząd Obiektów Sportowych. W jego skład wchodzą: dwa pełnowymiarowe boiska sportowe, w tym boisko główne z zadaszoną trybuną na 1.877 kibiców, oddaną do użytku w 2006 r., korty tenisowe, hala sportowa na około 3.000 miejsc, posiadająca 6 szatni, zaplecze medyczne, obiekty klubowe dla zawodników oraz pokój sędziowski. Może być ona dostosowana do imprez pozasportowych, jak np.: targi handlowe, wystawy promocyjne, imprezy rozrywkowe, koncerty muzyczne, seminaria, widowiska estradowe i mityngi. W hali zapewniona jest doskonała widoczność i przejrzystość odbywających się zawodów z każdego miejsca na trybunach. Wymaga ona jednak prac termomodernizacyjnych.

Do kompleksu MZOS należy także tzw. mała hala sportowa, która ze względu na stan techniczny kwalifikuje się do gruntownej przebudowy lub rozbiórki.

Obecnie na potrzeby rozgrywek na boisku głównym trwa budowa zaplecza socjalnego dla zawodników, sędziów i trenerów. Wkrótce rozpocznie się budowa trybuny południowej na ponad 3.000 miejsc, przebudowa bieżni, udrożnienie odwodnienia boiska głównego, przebudowa i budowa dróg, chodników i parkingów, budowa oświetlenia płyty boiska głównego oraz przebudowa boiska treningowego.

Na terenie MZOS brakuje obiektu wielofunkcyjnego uwzględniającego różne formy sportu i rekreacji masowej. Na zagospodarowanie czekają także pozostałe wolne tereny MZOS.

Pruszków może poszczycić się nowoczesnym basenem. W budynku pływalni znajdują się także: sale odnowy biologicznej, klub fitness, boisko do siatkówki plażowej. W ciągu 5 lat działalności, od stycznia 2003 r. do grudnia 2007 r., pływalnię odwiedziło 1.091.236 osób, w tym:

- uczniowie pruszkowskich i okolicznych szkół - 290.831 osób,

- uczniowie szkółek pływackich - 74.740 osób,

- uczestniczki aqua aerobicu - 25.902 osób,

- rodziny (bilet rodzinny) - 29.286 rodzin,

- wakacyjne bilety - 67.410 osób,

- klienci indywidualni - 603.067 osób.

W 2006 r. powiat pruszkowski zakończył I etap budowy Centrum Sportu Szkolnego na terenie Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego, polegający na: budowie sezonowego, sztucznego lodowiska, przebudowaniu istniejącej nawierzchni trawiastej boiska piłkarskiego na nawierzchnię ze sztucznej trawy, przebudowaniu istniejących bieżni żużlowych na poliuretanowe, przebudowaniu


16

istniejących trybun, wykonaniu towarzyszących instalacji. W 2008 r. rozpoczął się II etap polegający na budowie sali sportowej z zapleczem. Docelowo przedsięwzięcie obejmuje także budowę hotelu i hali MOS.

W końcowej fazie budowy jest najnowocześniejszy w Europie kryty tor kolarski o parametrach umożliwiających rozgrywanie imprez mistrzowskich rangi międzynarodowej. We wrześniu 2008 r. odbędą się tu mistrzostwa Europy, a w marcu 2009 r. mistrzostwa świata.

Inwestorem i właścicielem obiektu jest Polski Związek Kolarski, mający siedzibę w Pruszkowie, któremu miasto przekazało pod budowę w wieczystą dzierżawę teren o powierzchni 4,6 ha. Tor będzie miał 250 m długości, a trybuny będą wyposażone w 1.700 miejsc siedzących. Jeśli zajdzie potrzeba, istnieje możliwość dobudowania dalszych 1.300 miejsc. Obiekt będzie wykorzystywany nie tylko do imprez kolarskich. Obok toru powstaje hotel, który zostanie oddany do użytku w maju 2008 r.

Na uroczystości wmurowania kamienia węgielnego Vladimir Holecek - prezydent Europejskiej Unii Kolarskiej powiedział: „Międzynarodowa Unia Kolarska planuje w najbliższych latach utworzenie kontynentalnych centrów szkoleniowo-treningowych. Myślę, że ten tor byłby doskonałym miejscem na zlokalizowanie europejskiego centrum kolarskiego".

W Pruszkowie działa 14 klubów sportowych. W mieście 3.863 osoby przypadają na 1 klub, podczas gdy w Polsce 6.332. W sytuacji, gdy uczniowie pochodzą z kolejnych roczników niżu demograficznego, liczba osób uprawiających sport w klubach Pruszkowa utrzymuje się na zbliżonym poziomie od lat (ponad 1.200 osób). Obserwowane są natomiast zmiany w preferowanych dziedzinach sportu. Ma to bezpośredni związek z inwestycjami w infrastrukturę sportową w mieście. Na przykład, oddanie do użytku basenu krytego spowodowało utworzenie w Szkole Podstawowej nr 6 klasy sportowej (sekcji pływackiej), a następnie klubu sportowego. Natomiast decyzja władz miasta o budowie w Pruszkowie toru kolarskiego znalazła swój wyraz w utworzeniu Młodzieżowego Klubu Kolarskiego Mazowsze. W 2008 r. powstało ponadto Pruszkowskie Towarzystwo Cyklistów.

Tabela nr 5. Stowarzyszenia sportowe działające w Pruszkowie.

Lp. Nazwa klubu Chłopcy Dziewczęta Dyscyplina sportu

1 KS Kanku 17 2 judo, karate

2 PKK Karamura 10 10 kajakarska

3 MKS Znicz 273 62 piłka nożna chłopców, piłka nożna dziewcząt, piłka ręczna dziewcząt

4 Karate Klub 143 27 karate

5 UKS Kata 86 16 judo

6 UKS Misiaczki 43 38 lekkoatletyka

7 UKS Lider 0 45 koszykówka dziewcząt

8 UKS New Power 18 0 kulturystyka

9 UKS Ósemka 0 35 siatkówka dziewcząt

10 PTS Lider 0 23 koszykówka kobiet

11 MKS Basket Znicz 23 0 koszykówka mężczyzn


17

Lp. Nazwa klubu Chłopcy Dziewczęta Dyscyplina sportu

12 MOS 267 51 koszykówka chłopców, akrobatyka sportowa, siatkówka dziewcząt

13 PK Kickboxingu 15 3 kickboxing

14 Pruszkowskie Towarzystwo Cyklistów

13 5 kolarstwo torowe

Razem 1225 908 317

Źródło danych: UM w Pruszkowie, deklaracje stowarzyszeń, marzec 2008 r.

Znane i sztandarowe imprezy sportowo-rekreacyjne w Pruszkowie odbywają się w ostatni weekend maja w ramach „Dni Pruszkowa”. Organizowane są wówczas turnieje koszykówki i siatkówki plażowej. Konkurencjom sportowym towarzyszą imprezy kulturalne, takie jak: koncerty znanych zespołów muzycznych, parady orkiestr młodzieżowych i inne.

Na co dzień mieszkańcy Pruszkowa mają możliwość rekreacji na terenach zielonych znajdujących się w mieście, w tym na terenie parków. W Pruszkowie jest siedem parków o łącznej powierzchni 52 ha, w tym:

• Park Potulickich - 23,25 ha,

• Park Mazowsze - 9,80 ha,

• Ogród Północny - 4,70 ha,

• Park Anielin - 4,40 ha,

• Park Kościuszki - 4,26 ha,

• Park przy os. Prusa - 2,41 ha,

• Park Hosera - 2,0 ha.

Największy i najpiękniejszy to Park Potulickich. Jeśli Utrata to kręgosłup przyrodniczy Pruszkowa, to jego sercem jest niewątpliwie Park Potulickich. Został założony w II połowie XIX w. Przedłużeniem parku w stronę Utraty jest układ wodny czterech dużych i dwóch małych stawów, 3 zbiorników wodnych oraz kilku łączących je kanałów o ogólnej powierzchni lustra wody prawie 9 ha. W drzewostanie występują m. in.: topole białe i szare, modrzewie europejskie, olsze czarne, wiąz szypułkowy, jesion wyniosły. Od strony ulicy Prusa znajduje się klasycystyczny pałac z XIX wieku, obecnie ma w nim siedzibę Urząd Stanu Cywilnego oraz pałacowa oficyna – obecnie Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego. W latach 1998-2005 przeprowadzona została rewaloryzacja i rozbudowa Parku Potulickich. Wybrana koncepcja umożliwiła pogodzenie naturalnego środowiska przyrody z funkcją parku miejskiego. Uzyskano to dzięki pozostawieniu części parku bez ingerencji człowieka. Park jest terenem pięknym krajobrazowo, o bogatej roślinności, atrakcyjny dla spacerowiczów ze względu na swój zróżnicowany charakter, od cienistych alejek spacerowych do otwartych przestrzeni do opalania się i bardziej aktywnego wypoczynku.

W trakcie modernizacji znajduje się Park Mazowsze położony w północnej części miasta. Projekt zagospodarowania terenu parku obejmuje modernizację układu wodnego, wykonanie oświetlenia (latarnie parkowe oraz podświetlenie pomostów widokowych), układu komunikacyjnego, elementów małej architektury, urządzenie mini siłowni na wolnym powietrzu, linarium do wspinania, budowy pomostu przy nabrzeżu większego stawu, pomostów widokowych i wędkarskich,


18

miejsca na ognisko, klasy na wolnym powietrzu, boiska do piłki nożnej i do koszykówki, zagospodarowanie zieleni itp.

Reasumując można stwierdzić, że Pruszków jest miastem, w którym sport i rekreacja cieszą się dużym zainteresowaniem, a społeczność lokalna wykazuje duże potrzeby w tym zakresie.

Słabymi stronami infrastruktury rekreacyjnej jest: brak ciągów pieszo-rowerowych i rozpropagowanych, znakowanych szlaków turystycznych i spacerowych, niedostatki na dużych osiedlach, zwłaszcza osiedlu B. Prusa i poza Śródmieściem. Zjawisko to będzie się nasilało wraz z budową nowych mieszkań i przybywaniem nowych mieszkańców. Wskazane byłoby więc zapewnienie rozwoju zrównoważonego infrastruktury rekreacyjnej z budownictwem mieszkaniowym. Do najpilniejszych potrzeb należy:

1. zagospodarowanie Góry Żbikowskiej dla celów rekreacyjnych,

2. stworzenie atrakcyjnego ciągu rekreacyjnego od Góry Żbikowskiej, przez tereny nad Utratą, do toru kolarskiego i basenu,

3. stworzenie strefy rekreacji na osiedlach,

4. zakładanie parków miejskich.

2.2.2. Kultura i sztuka

W Pruszkowie nie ma szeroko znanych obiektów zabytkowych, które mogłyby stanowić atrakcję turystyczną. Tym niemniej w mieście znajduje się 16 obiektów wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych Województwa Mazowieckiego. Do najciekawszych należą:

- dwór Potulickich z ok. 1860 r. wraz z zespołem parkowym - obecnie Urząd Stanu Cywilnego, w stanie idealnym, po remoncie kapitalnym w latach 2003 - 2004,

- oficyna dworska z wozownią - oranżerią z lat 60. XIX w., w stylu romantycznym, zaadaptowana w latach 70. XX w. na potrzeby Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego. Stan do remontu,

- pałacyk "Sokoła" - rezydencja z 1867 r. wykorzystywany na cele społeczno - kulturalno – oświatowe, w trakcie kapitalnego remontu, własność miasta,

- Zespół Szpitalny Tworki wybudowany w latach 1888-1891 wraz z parkiem i kościołem podlegający Marszałkowi Województwa,

- rezydencja założyciela fabryki wyrobów fajansowych - typowy przykład siedziby przemysłowca, z II poł. XIX w., w stylu eklektycznym. Zniszczony, wymagający remontu i rewitalizacji. Obecnie własność prywatna.

W Pruszkowie działają 4 samorządowe instytucje kultury, dla których organem prowadzącym jest miasto. Są to:

• Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. H. Sienkiewicza funkcjonuje w Pruszkowie od 1903 roku. Swoją działalność opiera na 8 autonomicznych filiach, rozmieszczonych na terenie Pruszkowa oraz czytelni naukowej w centrum. Biblioteka dysponuje systematycznie uaktualnianym księgozbiorem w ilości 180.534 woluminów wg stanu na dzień 31.12.2007 r. W roku 2007 z


19

czytelni skorzystało ponad 10.000 czytelników z miasta i powiatu pruszkowskiego. Wszystkie placówki biblioteczne korzystają z Internetu oraz umożliwiają bezpłatnie dostęp do Internetu czytelnikom (PIAP). Oprócz standardowej działalności bibliotecznej, Biblioteka prowadzi szeroko zakrojoną działalność w zakresie promocji książki, czytelnictwa oraz promocji Pruszkowa w skali ponadlokalnej. Służą temu imprezy organizowane na terenie miasta oraz trzy projekty o charakterze ponadlokalnym, promujące przede wszystkim Pruszków. Są to:

- Pruszkowskie Spotkania Bardów – koncerty poezji śpiewanej ściągające do naszego miasta miłośników tego rodzaju obcowania z kulturą z całej Polski i kreujące Pruszków na regionalną stolicę poezji,

- Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. C. K. Norwida – konkurs, na który słane są wiersze poetów z Polski, Europy a ostatnio również Stanów Zjednoczonych,

- Ogólnopolski Konkurs Recytatorski im. K. I. Gałczyńskiego – organizowany wspólnie z Muzeum K. I. Gałczyńskiego w Praniu dla miłośników poezji z całej Polski, bez ograniczeń wiekowych, promujący nasze miasto na Warmii i Mazurach, a także w całym kraju.

Szczególne miejsce w promocji oraz kreowaniu pozytywnego wizerunku naszego miasta ma prowadzona przez Bibliotekę działalność wydawnicza. Biblioteka specjalizuje się w pruskovianach.

Baza lokalowa biblioteki wymaga stałej modernizacji. Co roku przeprowadzane są remonty placówek. Biblioteka otrzyma nowy budynek, którego budowa będzie realizowana wraz z przebudową Pałacyku „Sokoła”. Rozważane jest utworzenie kolejnej, 9. filii biblioteki w dzielnicy Gąsin z uwagi na jej dynamiczny rozwój i wzrost liczby mieszkańców.

• Miejski Ośrodek Kultury im. A. Kamińskiego w Pruszkowie od 33 lat jest miejscem różnorodnych, interesujących zdarzeń kulturalnych. Oferta adresowana do wszystkich grup wiekowych uwzględnia potrzeby społeczności lokalnej. W artystycznych zajęciach stałych uczestniczy ponad 220 dzieci i młodzieży. Cykliczne projekty kulturalne: „Historia i Kultura Krajów Unii Europejskiej” z udziałem ambasadorów danych państw, „Kultury Świata” - spotkania ze znanymi podróżnikami czy „Forum Kobiet” - rozmowy z osobowościami świata kultury, sztuki, polityki i biznesu zakończone częścią artystyczną gromadzą każdorazowo ponaddwustuosobową publiczność. W 2005 roku powołano w MOK Pruszkowski Uniwersytet Trzeciego Wieku, który obecnie ma już 252 słuchaczy. MOK jest również organizatorem wielu imprez okolicznościowych, recitali, przeglądów i konkursów artystycznych, które odbywają się również w filii MOK - Ośrodku Kultury Chrześcijańskiej na Żbikowie. W tak zróżnicowanej ofercie istotne miejsce zajęła Galeria Sztuki oraz coroczne „Regionalne Przeglądy Działalności Artystycznej Osób Niepełnosprawnych” a także „Pokaż jak grasz” - otwarta scena muzyczna dla młodzieży skupiająca ponadstuosobową grupę miłośników rocka oraz „Pikniki rodzinne” na zamkniętym terenie ww. instytucji.

Siedziba Miejskiego Ośrodka Kultury mieści się w budynku, który nie spełnia wymogów funkcjonowania Ośrodka, a którego remont nie poprawiłby warunków jego działania.


20

Wytyczne funkcjonalno-użytkowe dla nowego budynku są w trakcie opracowywania; jednak budowa siedziby w miejscu istniejącej wymaga wykupu gruntu.

• Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego w Pruszkowie powstało w połowie 1975 roku w związku z odkryciem na Mazowszu Zachodnim centrum metalurgii żelaza z okresu wpływów rzymskich (I w. p.n.e. - IV w. n.e.), drugiego co do wielkości ośrodka produkcji żelaza na terenie Europy barbarzyńskiej.

Od początku swojego istnienia Muzeum organizuje prelekcje popularnonaukowe z zakresu archeologii i historii z udziałem najwybitniejszych polskich uczonych. Od 1976 roku odbyło się ponad 300 takich odczytów. W 1991 roku za działalność popularyzatorską Muzeum zostało uhonorowane nagrodą Ministra Kultury i Sztuki w konkursie na "Najciekawsze wydarzenie muzealne roku". Wykłady te odbywają się w cyklach tematycznych. Od 2001 roku trwa cykl pt. "Najważniejsze odkrycia polskich archeologów w XX wieku". W listopadzie 2007 roku rozpoczęły się wykłady pt. „Na tropie przeszłości” poświęcone wykorzystywaniu innych dyscyplin nauki do badań archeologicznych, tak terenowych, jak i gabinetowych. W styczniu 2008 r. rozpoczęty został cykl prelekcji historycznych „Europejczycy” o najważniejszych postaciach w historii, które w znaczący sposób wpłynęły na losy naszego kontynentu.

Od 1990 roku w oranżerii Muzeum odbyło się ponad 400 koncertów muzyki kameralnej. W każdym roku układają się one w cztery sezonowe cykle. Ponadto dla upamiętnienie urodzin i śmierci Fryderyka Chopina od 2004 r. w ramach projektu „Fryderyk Chopin – dzieła wszystkie” dwa razy do roku odbywają się koncerty fortepianowe. Projekt zakończy się w 2011 r.

Muzeum organizuje rocznie ok. 120 lekcji muzealnych popularyzujących archeologię, najstarsze dzieje Mazowsza i historię Pruszkowa. Spotkania mają charakter wykładów połączonych z praktycznymi zajęciami. Uczestnicy mogą brać aktywny udział w pracach prowadzonych starymi technikami: lepić ręcznie naczynia z gliny, rozcierać ziarno w żarnach, piec podpłomyki, uczestniczyć w wykonywaniu prostych przedmiotów z żelaza.

Od stycznia 2008 roku Muzeum wzbogaciło swoją działalność o kolejny projekt, którym jest cykl spektakli teatralnych zatytułowany „Twarzą w twarz”.

Rocznie z różnych form działalności Muzeum korzysta średnio ok. 12.000 osób.

W celu poprawy bezpieczeństwa i jakości bazy lokalowej Muzeum konieczny jest remont budynku głównego oraz wybudowanie magazynu eksponatów muzealnych.

• Zespół Tańca Ludowego "Pruszkowiacy" powstał w lutym 1979 roku przy Młodzieżowym Domu Kultury w Pruszkowie. Od 2004 roku jest samodzielną gminną instytucją kultury. Program artystyczny Zespołu wypełniają polskie melodie ludowe, pieśni i tańce oraz polskie tańce narodowe, a także tańce zaczerpnięte z folkloru innych narodów. Do każdego tańca Zespół posiada piękne kostiumy oparte na autentycznych wzorach. Niektóre z elementów kostiumów mają po sto lat, na przykład spódnice kurpiowskie, część kiecek i chustek łowickich.


21

Podczas 26 lat działalności ”Pruszkowiacy” zdobyli wiele cennych nagród na Festiwalach Ogólnopolskich oraz Festiwalach Międzynarodowych w Europie, Afryce, Azji, Ameryce Północnej. Największym przeżyciem dla zespołu były koncerty przed Ojcem Świętym w Watykanie w 1995 i w 2003 roku.

Zespół brał udział w koncertach rangi państwowej. Wielokrotnie koncertował na rzecz dzieci specjalnej troski, niepełnosprawnych i chorych (Dzieci Dzieciom, Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, Centrum Zdrowia Dziecka), brał udział w programach Telewizji Polskiej oraz występował w stacjach telewizyjnych w: Bagdadzie, Kairze, Sankt Petersburgu, Barcelonie, Montrealu, Salt Lake City i innych.

Najważniejszym wydarzeniem artystycznym w 2006 roku było reprezentowanie Polski na 21 Springville World Folkfest w stanie Utah w Stanach Zjednoczonych.

Niezbędna jest nowa siedziba Zespołu stwarzająca warunki rozwoju tej instytucji.

W mieście działają ponadto następujące placówki kulturalne:

• Młodzieżowy Dom Kultury prowadzony przez Starostwo Powiatowe,

• Spółdzielczy Dom Kultury prowadzony przez Pruszkowską Spółdzielnię Mieszkaniową,

• Pruszkowskie Towarzystwo Muzyczne – organizacja pozarządowa, z inicjatywy członków Towarzystwa powstała w Pruszkowie filia Państwowej Szkoły Muzycznej nr 5 im. Henryka Wieniawskiego w Warszawie. 1 stycznia 1980 roku decyzją Ministra Kultury i Sztuki filia ta została przekształcona w Państwową Szkołę Muzyczną I stopnia, otrzymując w ten sposób status samodzielnej placówki,

• Pruszkowskie Towarzystwo Kulturalno – Naukowe - organizacja pozarządowa,

• Towarzystwo Przyjaciół Tworek „Amici di Tworki” - organizacja pozarządowa.

Od 2004r. w ramach cyklu „Muzyka organowa i kameralna” w kościołach pruszkowskich raz do roku odbywają się ogólnodostępne wiosenne koncerty muzyki organowej. Liczba słuchaczy jednego cyklu wynosi ok. 1.500 osób. Organizatorem koncertów jest Urząd Miejski.

Pruszków w ramach organizowanych otwartych imprez: „Dni Pruszkowa”, „Pruszkowskie Wianki” i „Pożegnanie lata” gości najpopularniejszych wykonawców muzyki popularnej i rozrywkowej. W latach 1999-2007 w koncertach wzięło udział ok. 150.000 osób.

W mieście o tak bogatej ofercie kulturalnej brakuje wielofunkcyjnego obiektu kultury masowej i sali koncertowej.

2.2.3. Ochrona zdrowia i opieka społeczna

Na terenie Pruszkowa znajduje się (wg danych GUS na koniec 2006 r.) 19 zakładów opieki zdrowotnej, 6 publicznych oraz 13 niepublicznych. Od 2005 roku przybyły 3 placówki niepubliczne. W placówkach ambulatoryjnej opieki


22

zdrowotnej w 2006 r. udzielono 219.215 porad, o 11.102 mniej niż w roku poprzednim.

W Pruszkowie działają 3 szpitale: Wojewódzki Samodzielny Psychiatryczny Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej im. prof. Jana Mazurkiewicza, Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej oraz Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Kolejowy im. Włodzimierza Roeflera. Prowadzą one leczenie stacjonarne, zapewniają również dostęp do poradni specjalistycznych.

Na terenie Pruszkowa znajduje się 7 przychodni specjalistycznych. Problemem, podobnie jak w całym kraju, jest długi czas oczekiwania na wizyty. Fakt ten potwierdzają wyniki badań opinii publicznej, których szczegóły przedstawiono w rozdziale „Pruszków w oczach swoich mieszkańców (wyniki badań ankietowych)”.

Na terenie Pruszkowa znajduje się 19 aptek (z danych Starostwa Powiatowego w Pruszkowie), co oznacza, że na 1 aptekę przypada 2.914 osób. Jest to wskaźnik lepszy niż w powiecie i w województwie, gdzie na 1 aptekę przypada odpowiednio: 4.716 i 4.762 osób.

Pruszków dysponuje jednym oddziałem żłobkowym, w którym przebywa 83 dzieci.

W mieście działa Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci Zgromadzenia Sióstr Benedyktynek Samarytanek Krzyża Chrystusowego – dysponuje 97 miejscami dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie.

Wg Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 r. w Pruszkowie żyje 5.778 osób niepełnosprawnych w wieku 15 lat i więcej. Stanowią one ponad 10% populacji miasta. 4.715 to osoby niepełnosprawne prawnie (tj. takie, które posiadają odpowiednie, aktualne orzeczenie wydane przez organy do tego uprawnione), a 1.063 – osoby niepełnosprawne biologicznie (tj. takie, które nie posiadają orzeczenia, ale mają, odczuwają, całkowicie lub poważnie ograniczoną zdolność do wykonywania czynności podstawowych). Dane te nie odbiegają znacząco od wskaźników wyliczonych dla całego województwa mazowieckiego.

Pomocy osobom niepełnosprawnym na terenie miasta udzielają:

• Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie (dofinansowania likwidacji barier funkcjonalnych, zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, zakupu środków ortopedycznych i pomocniczych, finansowanie turnusów rehabilitacyjnych, sportu, kultury, rekreacji i turystyki),

• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej,

• Warsztaty Terapii Zajęciowej, Środowiskowy Dom Samopomocy oraz Dom Pomocy Społecznej (rehabilitacja społeczna),

• Ośrodki Szkolno-Wychowawcze (pomoc dzieciom niepełnosprawnym),

• organizacje pozarządowe.

Zadania z zakresu pomocy społecznej na terenie gminy realizuje przede wszystkim Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej (MOPS). Do jego obowiązków należy m.in.:

• prowadzenie diagnostyki jednostkowej i środowiskowej,

• bezpośrednie i pośrednie udzielanie świadczeń (w tym organizowanie opieki i usług domowych),


23

• współpraca z organizacjami i instytucjami, a zwłaszcza z samorządem lokalnym.

Udzielane przez MOPS świadczenia stanowią element zarówno zadań własnych gminy, jak i zadań zlecanych gminie.

W 2007 r., w ramach zadań zleconych, 247 rodzinom przyznano zasiłki na łączną kwotę 830 tys. zł.

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej na zadania własne gmin przeznaczył 2.437 tys. zł: 389 tys. zł na odpłatność gminy za pobyt w domu pomocy społecznej oraz 2.048 tys. zł na pozostałe formy pomocy - zasiłki, posiłki, ubranie, usługi opiekuńcze i inne.

Łącznie, pomocą społeczną objęto 1.477 rodzin, w skład których wchodziło 3.096 osób. Stanowią one 5,6% całej populacji Pruszkowa. Świadczenia były przyznane 1.217 rodzinom (2.682 osoby), a dla 260 rodzin (414 osób) pomoc przybrała postać wyłącznie pracy socjalnej. Najczęstsze przyczyny przyznawania w 2007 r. pomocy prezentuje poniższe zestawienie.

Tabela nr 6. Powody przyznania pomocy społecznej w 2007 r.

Lp. Powód trudnej sytuacji

życiowej Przypadki udzielenia rodzinie pomocy Struktura

Liczba osób w rodzinach

1. Długotrwała lub ciężka choroba 825 29,2% 1647

2. Bezradność w sprawach opiekuńczo

wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego

551 19,5% 1508

3. Niepełnosprawność 530 18,8% 1019

4. Bezrobocie 443 15,7% 1249

5. Ubóstwo 209 7,4% 463

6. Potrzeba ochrony macierzyństwa 121 4,3% 509

7. Alkoholizm 91 3,2% 237

8. Bezdomność 11 0,4% 28

9. inne 42 1,5% 78

Suma 2.823 100,0% -

Źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Pruszkowie + opracowanie własne

Zestawienie pokazuje, że 1.477 rodzin korzystało z pomocy społecznej przyznanej im łącznie z 2.823 powodów trudnej sytuacji życiowej, na 1 rodzinę przypadło więc przeciętnie 1,9 powodu jej trudnej sytuacji.

Rodziny najczęściej otrzymywały pomoc z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby, bezradności w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, niepełnosprawności oraz bezrobocia. Te cztery przyczyny łącznie stanowią 83% wszystkich powodów przyznania pomocy.

Zaskakujący wydaje się fakt, że mimo bardzo niskiego wskaźnika bezrobocia rejestrowanego, aż 443 rodziny uzyskały pomoc właśnie z powodu bezrobocia.

Warto przedstawić „statystyczny portret rodziny” najczęściej korzystającej z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Wśród 1.477 rodzin można wyodrębnić następujące grupy:


24

- osoby samotne (rodziny jednoosobowe) – 739 (50% rodzin),

- rodziny dwuosobowe – 279 (19% rodzin),

- rodziny niepełne – 289 (20% rodzin),

- rodziny emerytów i rencistów – 336 (23% ogółu rodzin).

Podsumowując, widać regułę, że im mniejsza liczba osób w rodzinie (oraz liczba dzieci), tym częściej korzysta ona z pomocy. Najczęściej klientami opieki społecznej są osoby samotne.

Temat opieki społecznej został szczegółowo opisany w Strategii Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Pruszkowa na lata 2005-2010.

2.2.4. Bezpieczeństwo

Na terenie Pruszkowa za bezpieczeństwo odpowiedzialna jest Policja oraz Straż Miejska, obsługująca m.in. Monitoring Wizyjny Miasta. Bezpośrednio o bezpieczeństwo mieszkańców dba 31 policjantów komórki patrolowo-interwencyjnej Komendy Powiatowej Policji (dane za rok 2007) i 33 funkcjonariuszy zatrudnionych w Straży Miejskiej (w roku 2006). Obie formacje prowadzą współpracę, co przejawia się m.in. w mieszanych patrolach i wspólnym zabezpieczaniu imprez, uroczystości i miejsc zdarzeń.

Pruszków jest patrolowany także przez funkcjonariuszy Oddziału Prewencji Policji w Warszawie, którzy na mocy porozumienia zawartego pomiędzy Prezydentem Miasta Pruszkowa a Komendantem Stołecznym Policji zostali oddelegowani do pełnienia służby w dyspozycji Komendanta Powiatowego Policji w Pruszkowie.

Ważną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa na terenie miasta odgrywają także:

• Straż Pożarna – niosąca pomoc przy wypadkach drogowych, pożarach, katastrofach budowlanych, i innych,

• Państwowy Inspektorat Weterynaryjny,

• Powiatowy Inspektorat Sanitarny – sprawujący nadzór nad warunkami m.in. higieny środowiska, higieny pracy w zakładach pracy oraz zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku oraz warunkami higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne.

Pruszków jest miastem stosunkowo małym, w którym poziom anonimowości, w porównaniu np. z Warszawą, jest niewielki. Mieszkańcy mogą się tu czuć relatywnie bezpiecznie, mimo negatywnego stereotypu nt. znacznej przestępczości.

Według danych sekcji dochodzeniowo-śledczej KPP w Pruszkowie, liczba przestępstw popełnionych na terenie Pruszkowa w 2007 r. wyniosła 1.768, co oznacza spadek o 26,1% w porównaniu z rokiem 2006. Jednocześnie wskaźnik wykrywalności pozostał na niemal niezmienionym poziomie (2006 r.: 64,4%, 2007 r.: 64,9%).

Wskaźnik dynamiki przestępstw o charakterze kryminalnym wyniósł w 2007 r. 84,9% (w stosunku do roku poprzedniego), natomiast wskaźnik wykrywalności przestępstw o charakterze kryminalnym kształtował się na poziomie 50,6%


25

Pruszków może się poszczycić wyraźnie lepszym wskaźnikiem wykrywalności niż Warszawa, gdzie dla ogółu przestępstw wyniósł on w 2007 r. 51,6% (13% niższy niż w Pruszkowie), w kategorii „uszczerbek na zdrowiu” – 82,6%, „rozbój i wymuszenia rozbójnicze” – 44,8%, „kradzież z włamaniem” – 13,5%, „kradzież cudzej rzeczy” – 15,7%, „w tym kradzież samochodu” – 12,8%.

Na terenie miasta w 2007 r. odnotowano 560 zdarzeń drogowych, z czego 42 to wypadki (od 2006 r. nastąpił spadek o 11,6%). Liczba kolizji drogowych spadła o 32,5%. Rannych zostało 60 osób, o 3 mniej niż w roku 2006,, dwie osoby zginęły (w 2006 r. nie zanotowano ofiar śmiertelnych).

Reasumując, problem przestępczości w Pruszkowie istnieje, ale podobny występuje również w innych miastach podwarszawskich podobnej wielkości. Wskaźnik wykrywalności przestępstw (64,9%) jest nieznacznie wyższy niż np. w Piasecznie, Nowym Dworze Mazowieckim, ogólnie w województwie mazowieckim, a podobny jest do wskaźnika ogólnopolskiego.

Co bardzo istotne, Pruszkowianie uważają swoje miasto za raczej bezpieczne - szczegóły w rozdziale poświęconym wynikom badania opinii publicznej.

2.2.5. Oświata

Pruszków oferuje mieszkańcom naukę od poziomu szkolnictwa podstawowego przez gimnazjalne i ponadgimnazjalne do wyższego. Na terenie Pruszkowa działają następujące kategorie szkół:

- szkoły podstawowe: 7 placówek (w tym 1 prywatna),

- gimnazja: 6 placówek (w tym 1 społeczna, 2 miejskie i 3 powiatowe – w tym 1 sportowa),

- szkoły zasadnicze zawodowe: 2 placówki,

- szkoły średnie zawodowe i artystyczne: 2 technika,

- szkoły ogólnokształcące: 5 placówek (jedna społeczna),

- licea ogólnokształcące uzupełniające: 2 placówki (w tym 1 dla dorosłych),

- szkoły policealne: 2 placówki,

- specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze - 2 placówki (w tym 1 niepubliczna),

- szkoły wyższe: 1 placówka (Wyższa Szkoła Kultury Fizycznej i Turystyki im. Haliny Konopackiej).

W Pruszkowie działa Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy wraz ze szkołą podstawową specjalną (przy ul. Wapiennej) – jest to placówka publiczna dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim.

Ponadto od 1 stycznia 1977 roku w mieście działa Państwowa Szkoła Muzyczna I Stopnia im. Witolda Lutosławskiego podległa Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Obecnie kształci się w niej ok. 150 uczniów pod kierunkiem 22 pedagogów.

Program nauczania placówek oświatowych uzupełniają Pruszkowskie Towarzystwo Muzyczne oraz Pruszkowskie Towarzystwo Kulturalno-Naukowe.


26

Organizują one odpowiednio: naukę gry na instrumentach muzycznych oraz cykliczne wykłady popularno-naukowe z zakresu historii Polski.

W Pruszkowie działa 14 publicznych przedszkoli miejskich (w tym jedno z trzema oddziałami żłobkowymi) oraz 3 przedszkola niepubliczne. Liczba miejsc w żłobkach oraz przedszkolach od lat jest niewystarczająca, rodzice zmuszeni są do korzystania z usług prywatnych opiekunek. Jest to także czynnik osłabiający chęć do podejmowania pracy przez młodych rodziców, przede wszystkim matki. Stan techniczny obiektów jest bardzo zróżnicowany, od lat prowadzone są inwestycje (remonty i budowa nowych budynków), potrzeby jednak nadal są bardzo duże.

Poniższe zestawienia prezentują pełne dane nt. placówek szkolnych i przedszkolnych.

Tabela nr 7. Wykaz przedszkoli miejskich.

Nazwa Lokalizacja Liczba

oddziałów Liczba dzieci

Krótka charakterystyka

Przedszkole Miejskie nr 2

ul. Partyzantów 2/4

4 102

Placówka na terenie Szpitala Tworkowskiego, w ponad 100-

letnim, gruntownie remontowanym budynku.

Przedszkole Miejskie nr 3 ul. Chopina 1 4 103

W centrum miasta, budynek w trakcie remontu


ul. Prusa 27 4 104 W centrum miasta, obiekt w

trakcie remontu

Przedszkole Miejskie nr 5 ul. Narutowicza 20 3 60

Budynek zaadaptowany z domu jednorodzinnego. Planowana budowa sali rekreacyjnej. Z obiektu

korzysta 12 dzieci niepełnosprawnych

Przedszkole Miejskie nr 6 ul. Hubala 1

4 (+3 żłobkowe)

115 (+83 w żłobku)

Osobne budynki przedszkola i żłobka, w centrum. Obiekt przedszkolny gruntownie

remontowany.

Przedszkole Miejskie nr 7 ul. Słowackiego 1 3 75

Na terenie Żbikowa, gruntownie remontowany,

planowane dobudowanie sali rekreacyjnej.


ul. 3 Maja 67 5 133 Na terenie Żbikowa, wymaga

doinwestowania.

Przedszkole Miejskie nr 9 ul. Moniuszki 9 4 100

Na osiedlu Staszica. Remontowany, ale wymaga

kolejnych nakładów finansowych.


ul. Chopina 13 4 104

Budynek jest własnością Pruszkowskiej Spółdzielni

Mieszkaniowej. Wyremontowane wnętrza, doinwestowania wymaga

elewacja.


27


oddziałów Liczba dzieci

Krótka charakterystyka


ul. Hubala 2 5 127

W centrum, wyremontowany, budynek jest własnością Pruszkowskiej Spółdzielni

Mieszkaniowej.

Przedszkole Miejskie nr 12 ul. Andrzeja 12 4 199

Na osiedlu Wyględówek. Wyremontowane wnętrza, doinwestowania wymaga

elewacja.

Przedszkole Miejskie nr 13 ul. Helenowska 8 3 80

Budynek jest własnością Pruszkowskiej Spółdzielni

Mieszkaniowej, w bloku – stąd ograniczenia lokalowe


ul. Jasna 2 4 96 Na Osiedlu Staszica, tworzy całość ze SP nr 2, obiekt

doinwestowany.


ul. Dębowa 8 4 101 Na Osiedlu Staszica, obiekt

doinwestowany.

Źródło: Wydział Edukacji w UM w Pruszkowie

Tabela nr 8. Szkoły podstawowe na terenie Pruszkowa.


oddziałów Liczba dzieci Krótka charakterystyka

SP nr 1 im. Józefa Piłsudskiego

ul. Topolowa 10 16 347

W dzielnicy Tworki, nowa i nowoczesna.

SP nr 2 im. Kornela

Makuszyńskiego ul. Jasna 2 31 753

Na Osiedlu Staszica, wymaga dalszego inwestowania, tworzy jedną bryłę z przedszkolem nr 14.

SP nr 6 im. Henryka

Sienkiewicza

ul. Lipowa 31 27 676

Wymaga dalszych dużych nakładów

SP nr 8 im. Władysława

Broniewskiego

ul. Obrońców Pokoju 31

32 713

W pobliżu Osiedla Staszica, ostatnio doinwestowana

(nowa sala gimnastyczna i boiska sportowe)

SP nr 9 im. Skłodowskiej-

Curie

ul. Mostowa 6 20 455

Na terenie Żbikowa, niedawno zakończone

inwestycje w infrastrukturę sportową.

SP nr 10 im. Marii Konopnickiej

ul. Pływacka 16 12 256

Najmniejsza szkoła, wymaga dalszych inwestycji.



28

Tabela nr 9. Gimnazja miejskie na terenie Pruszkowa.


oddziałów Liczba dzieci Krótka charakterystyka

Publiczne Gimnazjum nr 3

ul. Wojska Polskiego 34 17 413

W centrum Pruszkowa, w trakcie modernizacji

infrastruktury sportowej.

Publiczne Gimnazjum nr 4 im. Jana Pawła II

ul. Hubala 4 22 604 Służy głównie dzieciom z

Osiedla Kopernika, wymaga dalszych dużych nakładów.


Poniżej przedstawiono analizę dotyczącą dzieci w wieku przedszkolnym, szkolnym (szkoły podstawowej i gimnazjalnej). Tabela zawiera liczbę dzieci w wieku przedszkolnym w podziale na grupy i grupy wiekowe, wg stanu na 1.09.2007 r.

Tabela nr 10. Liczba dzieci w przedszkolach.

Grupa Grupa wiekowa (w latach) Nr przed-szkola I II III IV V 2 3 4 5 6

Razem

2 28 26 24 24 35 16 33 18 102

3 25 26 26 26 26 22 30 25 103

4 26 25 27 26 1 25 25 27 26* 104

5 22

4**

19

3**

19

5** 12 20 15 13* 60

6 27 28 30 30 27 28 30 30 115+83 (żłobek)

7 24 25 26 18 19 21 17 75

8 29 27 28 26 23 33 43 48 9 133

9 26 26 26 22 17 30 31 22 100

10 25 27 28 24 22 31 30 21 104

11 27 27 24 25 24 27 41 35 24 127

12 24 27 28 20 24 27 28 20 99

13 28 26 26 17 19 33 11 80

14 23 25 25 23 21 27 25 23 96

15 23 27 25 26 26 25 27 23 101

Razem 357 361 362 272 1 330 373 413 282

1482

1399+83

(żłobek)

Źródło: Wydział Edukacji w UM w Pruszkowie * w tym 2 odroczony obowiązek szkolny **osoby niepełnosprawne


29

Poniżej przedstawiono analizę dotyczącą dzieci w wieku szkolnym (szkoły podstawowej). Tabela zawiera stan liczbowy dzieci w poszczególnych szkołach podstawowych.

Tabela nr 11. Liczba dzieci w szkołach podstawowych.

Liczba dzieci (wg klas) Liczba oddziałów (wg klas) Numer szkoły Rok szkolny

0 I-III IV-VI 0-VI 0 I-III IV-VI 0-VI

2006/2007 25 181 143 349 1 8 6 15 1

2007/2008 18 146 183 347 1 7 8 16

2006/2007 65 352 359 776 3 13 15 31 2

2007/2008 57 337 359 753 3 13 15 31

2006/2007 46 311 349 706 2 12 13 27 6

2007/2008 38 313 325 676 2 12 13 27

2006/2007 72 348 373 793 3 15 15 33 8

2007/2008 46 327 340 713 2 15 15 32

2006/2007 44 211 199 454 2 9 9 20 9

2007/2008 50 196 209 455 2 9 9 20

2006/2007 25 122 107 254 1 6 5 12 10

2007/2008 23 116 117 256 1 6 5 12

2006/2007 277 1.525 1.530 3.332 12 63 63 138 Razem

2007/2008 232 1.435 1.533 3.200 11 62 65 138

2007/08 do 2006/07 -45 -90 +3 -132 -1 -1 +2 0


Zaprezentowane dane pokazują, że liczba dzieci w szkołach podstawowych ulega wyraźnemu zmniejszeniu (w 2007 o 132 osoby), przede wszystkim w „zerówkach” i klasach najmłodszych. Podobna tendencja jest widoczna w pierwszych i drugich klasach gimnazjów.

Miasto Pruszków jest organem prowadzącym dla dwóch gimnazjów. Poniżej przedstawiono analizę dotyczącą dzieci w wieku gimnazjalnym. Tabela zawiera stan liczbowy dzieci w poszczególnych szkołach.


30

Tabela nr 12. Liczba dzieci w gimnazjach prowadzonych przez miasto Pruszków w podziale na klasy.

Liczba dzieci (wg klas) Liczba oddziałów (wg klas) Numer szkoły

Rok szkolny I II III I-III I II III I-III

2006/2007 172 157 154 483 7 6 6 19 3

2007/2008 113 155 145 413 5 6 6 17

2006/2007 210 227 201 638 8 8 8 24 4

2007/2008 175 206 223 604 6 8 8 22

2006/2007 382 384 355 1121 15 14 14 43 Razem

2007/2008 288 361 368 1017 11 14 14 39

2007/08 do 2006/07 -94 -23 +13 -104 -4 0 0 -4


Wydział Edukacji w Urzędzie Miejskim przygotował prognozę liczby dzieci zamieszkałych w rejonie poszczególnych szkół podstawowych. Jest to cenne narzędzie, niezwykle ułatwiające prowadzenie polityki oświatowej. Poniższa tabela przedstawia liczbę dzieci w poszczególnych szkołach, zamieszkałych w jej rejonie. W związku z tym obejmuje również dzieci w wieku klasy „0”, które ewentualnie będą uczęszczały do przedszkoli oraz dzieci, które uczęszczają do szkół poza rejonem.

Tabela nr 13. Liczba dzieci zamieszkałych w rejonie poszczególnych szkół podstawowych.

Liczba dzieci (wg klas) Rok szkolny 0 I II III IV V VI

Razem Komentarz

SP nr 1, ul. Topolowa 10

2007/2008 41 43 46 57 65 50 68 370

2008/2009 41 43 43 46 57 65 50 345

2009/2010 44 41 43 43 46 57 65 339

2010/2011 51 44 41 43 43 46 57 325

2011/2012 42 51 44 41 43 43 46 310

2012/2013 54 42 51 44 41 43 43 318

2013/2014 52 54 42 51 44 41 43 327

Roczniki „O” w następnych latach zachowują tendencję wzrostową, jednak są mniej

liczne niż roczniki odchodzące ze szkoły. Ogólnie liczba dzieci w

tym rejonie maleje. W następnych latach jednak

przewiduje się niewielki wzrost ludności w tym rejonie.

SP nr 2, ul. Jasna 2

2007/2008 151 133 146 127 156 131 149 993

2008/2009 145 141 133 146 127 156 131 979

2009/2010 144 145 141 133 146 127 156 992

2010/2011 141 144 145 141 133 146 127 977

2011/2012 190 141 144 145 141 133 146 1.040

2012/2013 209 190 141 144 145 141 133 1.103

2013/2014 151 209 190 141 144 145 141 1.121

Roczniki „O” w następnych latach są liczebniejsze niż

roczniki odchodzące, dlatego następuje znaczny wzrost liczby uczniów. Przewiduje się dalszy wzrost liczby mieszkańców w tym regionie – budowa osiedla na terenie dawnego „Porcelitu”.


31

Liczba dzieci (wg klas) Rok szkolny 0 I II III IV V VI

Razem Komentarz

SP nr 6, ul. Lipowa 31

2007/2008 85 102 93 92 93 90 104 659

2008/2009 83 91 102 93 92 93 90 644

2009/2010 100 83 91 102 93 92 93 654

2010/2011 112 100 83 91 102 93 92 673

2011/2012 88 112 100 83 91 102 93 669

2012/2013 116 88 112 100 83 91 102 692

2013/2014 91 116 88 112 100 83 91 681

Roczniki „O” w następnych latach są liczebniejsze niż w

roku bieżącym i niż te opuszczające szkołę. W efekcie liczba uczniów rośnie. W rejonie

przewiduje się wzrost liczby ludności – budowa budynków

wielorodzinnych.

SP nr 8, ul. Obrońców Pokoju 44

2007/2008 78 96 82 99 104 110 127 696

2008/2009 74 78 96 82 99 104 110 643

2009/2010 82 74 78 96 82 99 104 615

2010/2011 109 82 74 78 96 82 99 620

2011/2012 90 90 82 74 78 96 82 592

2012/2013 94 90 109 82 74 78 96 623

2013/2014 93 94 90 109 82 74 78 620

Roczniki „0” w następnych latach zachowują niewielką

tendencje wzrostową, jednak są znacznie mniej liczne niż

roczniki odchodzące. Liczba dzieci w regionie maleje. Może

to jednak ulec zmianie w związku z budową osiedla na terenie byłej fabryki „Ołówki”.

SP nr 9, ul. Mostowa 6

2007/2008 86 89 71 74 87 69 91 567

2008/2009 90 90 89 71 74 87 69 570

2009/2010 90 90 90 89 71 74 87 591

2010/2011 82 90 90 90 89 71 74 586

2011/2012 92 82 90 90 90 89 71 604

2012/2013 94 92 82 90 90 90 89 627

2013/2014 85 94 92 82 90 90 90 623

Przyszłe roczniki „0” są liczebniejsze niż w roku

bieżącym i mają nieco większą liczbę dzieci niż roczniki

odchodzące ze szkoły. Liczba dzieci ma więc tendencję wzrostową. Wzrost liczby ludności w regionie może

wynieść aż 67%.

SP nr 10, ul. Pływacka 16

2007/2008 23 35 26 26 39 22 24 195

2008/2009 30 22 35 26 26 39 22 200

2009/2010 31 30 22 35 26 26 39 209

2010/2011 32 31 30 22 35 26 26 202

2011/2012 29 32 31 30 22 35 26 205

2012/2013 29 29 29 31 30 22 35 205

2013/2014 38 29 29 32 31 30 35 224

Przyszłe roczniki „0” są liczebniejsze niż w roku

bieżącym i mają nieco większą liczbę dzieci niż roczniki

odchodzące ze szkoły. Liczba dzieci ma więc tendencję wzrostową. Wzrost liczby ludności w regionie może

wynieść 50%.


Analiza wyników uzyskiwanych przez uczniów pruszkowskich szkół wskazuje na bardzo wysoki poziom edukacji w mieście. Średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego w powiecie pruszkowskim wypadły o 2-3 p.p. lepiej niż w


32

województwie mazowieckim i o 1-2 p.p gorzej niż w Warszawie. Jest to wynik bardzo dobry, bo w opracowanej przez Okręgową Komisję Egzaminacyjną w Warszawie tzw. skali staninowej powiat uzyskał za część humanistyczną wynik bardzo wysoki (wraz z powiatem otwockim i grodziskim), a za część matematyczno-przyrodniczą – ocenę najwyższą (wraz z Warszawą).

Bardzo dobre wyniki osiągnęli uczniowie przystępujący wiosną 2007 r. do egzaminu maturalnego - świadectwa dojrzałości otrzymało 94,5%, co jest najwyższym wskaźnikiem na Mazowszu, wyższym także niż średnio w szkołach Warszawy.

Szkolnictwo wyższe na wysokim poziomie jest łatwo dostępne przede wszystkim na terenie Warszawy. W Pruszkowie działa tylko Wyższa Szkoła Kultury Fizycznej i Turystyki im. Haliny Konopackiej, oferująca studia na kierunkach: wychowanie fizyczne oraz turystyka i rekreacja.


33

2.3. Sfera gospodarcza 2.3.1. Rynek pracy

Do niedawna jednym z kluczowych problemów miasta, była wysoka stopa bezrobocia, powodująca problemy ekonomiczne mieszkańców, sprzyjająca wykluczeniu społecznemu i powstawaniu patologii, a także zmniejszająca dochody Pruszkowa. W ostatnich latach daje się zauważyć tendencja spadku liczby zarejestrowanych bezrobotnych – od 2004 r. o przeszło 500 osób, czyli o blisko 20%. Spadek jest silniej widoczny wśród mężczyzn (spadek o 318 osób), mimo że to kobiet w mieście jest więcej. Szczegółowe dane przedstawia poniższa tabela.

Tabela nr 14. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych.

Jednostka Kategoria 2004 2005 2006 Różnica

(2006-2004) (%)

ogółem 352 946 332 525 285 612 -19,1%

mężczyźni 178 479 166 248 137 149 -23,2% Województwo mazowieckie

kobiety 174 467 166 277 148 463 -14,9%

ogółem 6 041 5 785 4 941 -18,2%

mężczyźni 3 126 2 949 2 474 -20,9% Powiat pruszkowski

kobiety 2 915 2 836 2 467 -15,4%

ogółem 2 661 2 567 2 143 -19,5%

mężczyźni 1 425 1 322 1 107 -22,3% Pruszków

kobiety 1 236 1 245 1 036 -16,2%


Dane Głównego Urzędu Statystycznego za wrzesień 2007 r. wskazują na dalszy spadek bezrobocia – do poziomu 3,9 tys. w powiecie pruszkowskim, co przekłada się na wskaźnik 7,2% (relacja zarejestrowanych bezrobotnych do osób zawodowo czynnych). Analogiczny wskaźnik dla województwa wyniósł 9,5%, a dla Polski – 11,6%. Bezrobocie w Pruszkowie spadło do poziomu 5% we wrześniu 2007 r. i do końca roku utrzymywało tendencję spadkową, co oznacza, że przestało być ono znaczącym problemem społecznym. Pełne dane prezentuje poniższa tabela.

Tabela nr 15. Stopa bezrobocia w Pruszkowie.

2003 2004 2005 2006 2007 Pruszków

7,9 7,6 7,1 6,2 4,4

Źródło: strona internetowa www.pruszkow.pl

Te same dane w formie graficznej przedstawia poniższy wykres.


34

Wykres nr 5. Stopa bezrobocia w Pruszkowie w latach 2003-2007

7,97,6

7,1

6,2

4,4

0

1

2

3

4

5

6

7

8

2003 2004 2005 2006 2007

Tempo spadku bezrobocia wyraźnie zwiększa się od 2005 r. Wśród bezrobotnych w powiecie, aż 33% pozostaje bez pracy ponad 2 lata, a dalszych 18% - od roku do dwóch lat (dane Powiatowego Urzędu Pracy w Pruszkowie z czerwca 2007 r.). Można przyjąć, że problem ten dotyka Pruszków w podobnym stopniu.

Dla pruszkowian podstawowym miejscem pracy jest ich miasto. Z badania przeprowadzonego przez PBS DGA w 2007 roku wynika jednak, że niewiele mniej osób pracuje w Warszawie. Dokładne dane prezentuje poniższy wykres.

Wykres nr 6. Miejsce pracy mieszkańców Pruszkowa w wieku 25-60 lat.

Warszawa26%

inne miejsce13%

nie pracuje31%

Pruszków30%

Źródło: Badanie ankietowe PBS DGA „Przystanek Pruszków”, wrzesień 2007; opracowanie własne


35

Jednocześnie potwierdza się istnienie problemu całego kraju, tzn. niski wskaźnik osób zawodowo czynnych. Bezrobocie wynosi tylko 5%, ale badanie ankietowe PBS DGA z 2007 r. pokazuje, że w gronie osób w wieku 25-60 lat nie pracuje aż 31%.

Na terenie Pruszkowa zatrudnionych jest 13,6 tys. osób. Miejsca pracy – w poszczególnych rejonach statystycznych - rozłożone są bardzo nierównomiernie (informacja o lokalizacji rejonów prezentuje załącznik nr 1).

Tabela nr 16. Zatrudnienie w rejonach statystycznych Pruszkowa w 2007 r.

Nr rejonu Zatrudnienie

1 281

2 3.489

3 263

4 407

5 1.955

6 271

7 1.994

8 767

9 107

10 108

11 288

12 196

13 198

14 135

15 665

16 791

17 258

18 995

19 514

Razem 13.682

Źródło: Wydział Architektury, Urbanistyki i Zagospodarowania Przestrzennego w UM w Pruszkowie

Wyraźnie widać, że trzy rejony statystyczne (nr 2, 5 i 7) dysponują największą liczbą miejsc pracy – z ich terenu pochodzi 54% wszystkich zatrudnionych w Pruszkowie.

2.3.2. Dochody mieszkańców

Badanie wysokości dochodów netto gospodarstw domowych wykazało dobrą sytuację gospodarstw na tle Warszawy oraz grupy 21 największych miast


36

(badanie objęło osoby w wieku 25-40 lat). 53% respondentów wskazało na dochód w gospodarstwie przekraczający 2.000 zł. Jest to więcej niż w Warszawie (51%) i grupie porównawczej (48%). Jednocześnie grono osób o dochodach do 1.200 zł w Pruszkowie wyniosło 13%. Pełne dane prezentuje poniższy wykres.

Wykres nr 7. Dochody netto gospodarstw domowych (w %).

11

15

1011

13

12

22

19

24

22

2928

29 29

27

2524

22

11

17

0

5

10

15

20

25

30%

odmowaodpowiedzi

do 1200 zł 1201-2000 zł 2001-4000 zł pow. 4000 zł

Pruszków (25-40)

Warszawa

21największychpolskich miastPruszków (25-60)


Przedstawione dane wskazują na relatywnie wysoki poziom zamożności gospodarstw domowych pruszkowian na tle innych regionów.

Poszerzając grono badanych o osoby w wieku do 60 lat, dochody netto gospodarstw pruszkowskich wyraźnie spadają (dla tego przedziału wiekowego brak grupy porównawczej). Odsetek ankietowanych z dochodami powyżej 2.000 zł spada o 10 punktów procentowych – do poziomu 42%. Widać wyraźnie, że osoby u schyłku kariery zawodowej osiągają dochody niższe niż osoby młodsze.

2.3.3. Lokalna gospodarka

Gospodarka Pruszkowa zdominowana jest przez podmioty prywatne, które stanowią 98,3% podmiotów zarejestrowanych w bazie REGON. Najczęściej występującą formą jest osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, ale największe znaczenie dla gospodarki miasta mają spółki handlowe, których zarejestrowanych jest łącznie 589 (w ostatnich 2 latach o 72 zwiększyła się liczba tych podmiotów), w tym 113 z udziałem kapitału zagranicznego. Szczegółowe informacje nt. zarejestrowanych w Pruszkowie podmiotów gospodarczych wg form własności, przedstawia poniższa tabela.


37

Tabela nr 17. Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON wg sektorów własnościowych w latach 2004-2006.

Podmioty gospodarki narodowej 2004 2005 2006 Różnica

(2006- 2004)

Sektor publiczny 126 127 128 2

państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego ogółem 67 69 72 5

przedsiębiorstwa państwowe 11 7 7 -4

spółki handlowe 4 4 4 0

państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego, gospodarstwa pomocnicze

1 1 1 0

Sektor prywatny 7 184 7 374 7 317 133

osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą

5 837 5 988 5 883 46

spółki handlowe 415 444 472 57

spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego 98 104 113 15

spółdzielnie 31 30 28 -3

fundacje 16 17 17 1

stowarzyszenia i organizacje społeczne 50 57 62 12

OGÓŁEM (sektor publiczny i prywatny) 7 310 7 501 7 445 135

Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS

W Pruszkowie na koniec 2006 r. było niemal 7,5 tys. podmiotów gospodarczych. Ich liczba systematycznie rośnie - wskaźnik liczby podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców wynosi 134,5 i jest znacznie wyższy niż w Polsce (92,8) i województwie mazowieckim (113,9).

Pruszków swym położeniem przyciąga inwestycje wielu firm. Przebiegająca przez miasto linia kolejowa (także planowany zjazd z autostrady A2) daje wielkie możliwości transportu towarów. W Pruszkowie istnieje jeden z największych w Polsce terminali kontenerowych. Nie bez znaczenia jest także bliskość portów lotniczych. Istnieje duże zainteresowanie miastem firm spedycyjnych. W Pruszkowie, w gronie 98 inwestorów zagranicznych znajdują się takie firmy, jak: Daewoo Electronics Manufacturing Poland, Mitsui, Nice, Gorenje, Electrolux, Lek, TRW Automotive i inne. W mieście jest 15 banków i oddziałów bankowych, natomiast na terenie powiatu działalność prowadzi także IKEA, Man, DAF, 3M, Iveco i wiele innych. Również te inwestycje są istotne dla gospodarki Pruszkowa, gdyż zlecenia znajdują kooperanci zarejestrowani na terenie miasta.

2.3.4. Handel i usługi

Pruszków dysponuje aktualnym opracowaniem dotyczącym tego sektora. W kwietniu 2007 r. Instytut Eurotest przeprowadził badanie „Stan i Rozwój


38

Sektora Handlu i Usług w Pruszkowie”. Z danych za 2006 r. wynika, że w mieście działają 872 placówki handlowe wszystkich branż. Liczba ta od 1999 r. nie podlega większym wahaniom. Przy założeniu, że w Pruszkowie działa ok. 900 sklepów średniej powierzchni sprzedażowej 40 m2 – łączna powierzchnia wynosi ok. 36.000 m2. Biorąc pod uwagę podstawowe wskaźniki nasycenia sklepami, tj. liczba mieszkańców przypadająca na 1 sklep (63 os./1 sklep) oraz liczba m2 powierzchni handlowej przypadającej na statystycznego mieszkańca Pruszkowa (ok. 1,5 os./1 m2) należy stwierdzić, że handel w mieście cechuje duże nasycenie przy jednoczesnym jego rozdrobnieniu.

Trzeba jednak podkreślić, że na przestrzeni ostatnich kilku lat tendencja ta ulega zmianie na korzyść obiektów wielkopowierzchniowych (jest ich 8, o łącznej powierzchni sprzedażowej ok. 8.658 m2, m.in. Dragon, Lidl, Alma i Carrefour Express). Zmienia się na korzyść również powierzchnia handlowa w mniejszych sklepach dzięki prowadzonym remontom i modernizacji.

Cechą charakterystyczną placówek handlowych i usługowych w Pruszkowie jest ich nierównomierne rozmieszczenie - w Śródmieściu, na osiedlu Staszica i Prusa można mówić o handlu na dobrym poziomie, są jednak dzielnice, gdzie brak jest nowoczesnych placówek handlowych, a i obecne są niewystarczające (Bąki, Gąsin, Tworki, Malichy, Ostoja).

Oprócz placówek o stałej lokalizacji, sprzedaż ma miejsce także na dwóch miejskich targowiskach przy ulicy Komorowskiej 14 i Pańskiej 11. Ich powierzchnia wynosi odpowiednio 11.481 i 1.594 m2. W 2006 r. znajdowały się na nich 33 stałe punkty sprzedaży drobnodetalicznej.

Rozwój budownictwa mieszkaniowego z pewnością spowoduje wzrost liczby nowych sklepów, które ze względu na powierzchnię i standard w sposób istotny wpłyną na jakość handlu w mieście.

Dużo jest placówek handlowych i usługowych zaspokajających podstawowe potrzeby mieszkańców, związanych z ich codziennym funkcjonowaniem. Z kolei wyraźny jest niedostatek usług o charakterze kulturalno-rozrywkowym (np. kino, dyskoteka, kluby, kręgielnia, bilardy itp.). Te które istnieją charakteryzują się niską jakością, zmuszającą część mieszkańców do poszukiwania tych rozrywek poza Pruszkowem, przede wszystkim w Warszawie. Podobny problem występuje w usługach gastronomicznych (restauracje, bary, kawiarnie, puby) - brakuje lokali wyższej klasy z różnorodnym menu, ofertą dań narodowych lub wegetariańskich. W związku z planowaną budową „Śródmiejskie Centrum” należy rozważyć utworzenie galerii handlowej z rozszerzonym zakresem usług skoncentrowanych w jednym miejscu. Będzie to zgodne z oczekiwaniami mieszkańców, którzy chcą powstania takiego centrum w Pruszkowie.


39

2.4. Przestrzeń 2.4.1. Zasoby mieszkaniowe

Dane Głównego Urzędu Statystycznego za 2006 r. pokazują, że w

Pruszkowie jest 22.180 mieszkań, o przeciętnej powierzchni użytkowej 57,2 m2. Większość mieszkań (51,8%) jest własnością spółdzielczą. Do osób prywatnych należy zaledwie 31,3% mieszkań. Zasób gminy to 2.215 mieszkań (10,0% ogółu). Właścicielem około 3% mieszkań są zakłady pracy, a 2,5% - Towarzystwo Budownictwa Społecznego (TBS). W zasobach komunalnych gminy najwięcej jest lokali w przedwojennych domach czynszowych o niskim standardzie. W mieście rozwijają się nowe formy administrowania zasobami mieszkaniowymi. Miejscowy TBS administruje ok. 15% mieszkań (prywatne czynszowe, własne gminy, wspólnot mieszkaniowych). Tempo przyrostu budowy mieszkań jest znaczne, ale ogranicza go m.in. brak wolnych uzbrojonych terenów.

Zasoby mieszkaniowe miasta wymagają kosztownych inwestycji, m.in. wykonania przyłączy do sieci wodno-kanalizacyjnej, termomodernizacji, remontów (w wielu przypadkach zaległości w tej materii sięgają dziesiątków lat).

Pruszków wdraża „Program gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy na lata 2005-2009”, w ramach którego prowadzona jest sprzedaż lokali komunalnych (część z nich przekształca się w lokale socjalne), rozbiórki i remonty budynków, wspiera się działalność społecznego budownictwa czynszowego. Trwa proces porządkowania stanów prawnych nieruchomości na terenie miasta: planuje się przeprowadzenie procedur administracyjno-sądowych w celu przejęcia przez zasiedzenie około 50 budynków.

Najpełniejsze dane nt. mieszkań pochodzą ze spisu powszechnego przeprowadzonego w 2002 r. Zebrane wówczas dane wskazują, że mieszkania najstarsze (przedwojenne) stanowią 18% całości zasobu mieszkaniowego. Stanowią one w 80% własność osób fizycznych. W latach powojennych (przede wszystkim w latach 60., 70. i 80.) powstało wiele mieszkań spółdzielczych.

Problemem jest, że na ogólną liczbę 235 budynków wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, tylko 34% stanowi własność gminy. W pozostałych budynkach gmina jest współwłaścicielem, bądź też właścicielem są osoby prywatne lub Skarb Państwa. Nieuregulowany stan prawny tych nieruchomości ogranicza możliwości gminy w zakresie przeprowadzania w nich prac remontowych. Prowadzi to do ich dekapitalizacji.

2.4.2. Zagospodarowanie przestrzenne

Pruszków posiada 24 ważne miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego (53,4% powierzchni miasta), obejmujących większość najatrakcyjniejszych terenów inwestycyjnych, przede wszystkim w dzielnicach położonych na północ od torów kolejowych PKP (Żbików, Gąsin, Bąki) oraz na południe od linii WKD (głównie Malichy i Ostoja). Poniżej zamieszczono mapę i wykaz obowiązujących planów zagospodarowania przestrzennego.


40

Rysunek nr 2. Plany zagospodarowania przestrzennego na terenie Pruszkowa.

20

22

2123

18

19

24

5

Źródło: Strona internetowa UM w Pruszkowie

Wykaz obowiązujących planów zagospodarowania przestrzennego na terenie Pruszkowa:

1. Partyzantów - Al. Dwudziestolecia - granica administracyjna miasta - tory kolejki WKD, uchwała Rady Miejskiej Nr LVII/456/98 z dnia 5.02.1998 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Warszawskiego Nr 23 z dnia 24.04.1998 r. poz. 71

2. Komorowska - Brzozowa - projektowana Trasa Książąt Mazowieckich, uchwała Rady Miejskiej Nr LVII/457/98 z dnia 5.02.1998 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Warszawskiego Nr 23 z dnia 24.04.1998 r. poz. 72

3. 3-go Maja - Ciechanowska – Poznańska, uchwała Rady Miejskiej Nr LVII/458/98 z dnia 5.02.1998 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Warszawskiego Nr 45 z dnia 14.08.1998 r. poz. 148

3-go Maja, Ciechanowską i Poznańską /zmiana Uchwały LVII/458/98 z dnia 5.02.1998/, uchwała Rady Miejskiej Nr XXXVII/419/05 z dnia 24.11.2005 opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 3 z dnia 9.01.2006 r. poz. 125 KP


41

4. Poszerzenie cmentarza /1/ przy ul. Cmentarnej , uchwała Rady Miejskiej Nr LX/490/98 z dnia 28.05.1998 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Warszawskiego Nr 45 z dnia 14.08.1998 r. poz. 149

5. Przebieg drogi od Prusa do Komorowskiej, uchwała Rady Miejskiej Nr XXVI/278/2000 z dnia 14.09.2000 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 138 z dnia 20.11.2000 r. poz. 1317

6. Poszerzenie cmentarza /2/ przy ul. Cmentarnej , uchwała Rady Miejskiej Nr XXVII/294/2000 z dnia 19.10.2000r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 6 z dnia 22.01.2001 r. poz. 70

7. Gąsin Przemysłowy , uchwała Rady Miejskiej Nr XLIV/485/2002 z dnia 25.04.2002 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 182 z dnia 11.07.2002 r. poz. 4097

8. Żbików - Bąki, uchwała Rady Miejskiej Nr XLIV/486/2002 z dnia 25.04.2002 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 182 z dnia 11.07.2002 r. poz. 4098

Żbików- Bąki, uchwała Rady Miejskiej Nr XLIV/500/06 z dnia 29.06.2006 opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 167 z dnia 24.08.2006 r. poz. 6571

9. Część obszaru "Wyględówek", uchwała Rady Miejskiej Nr XLIX/545/2002 z dnia 19.09.2002 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 272 z dnia 19.10.2002 r. poz. 7056

10. Droga do ZNTK - od ul. Batalionów Chłopskich do ul. 3-go Maja w Pruszkowie wraz z uporządkowaniem terenów przyległych , uchwała Rady Miejskiej Nr VII/40/2003 z dnia 27.03.2003 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 118 z dnia 02.05.2003 r. poz. 2881

11. Żbików II/1, uchwała Rady Miejskiej Nr XXI/200/04 z dnia 27.05.2004 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 175 z dnia 16.07.2004 r. poz. 4546

12. Żbików II/2 , uchwała Rady Miejskiej Nr XXI/201/04 z dnia 27.05.2004 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 175 z dnia 16.07.2004 r. poz. 4547

13. Kwartał "Porcelit" - Kościelna - Berenta - Komorowska - Ceramiczna - Bolesława Prusa – Kościelna, uchwała Rady Miejskiej Nr XXV/269/04 z dnia 28.10.2004 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 286 z dnia 24.11.2004 r. poz. 7778

14. Część obszaru miasta Pruszkowa : Ceramiczna - Komorowska - Gordziałkowskiego - Bolesława Prusa - Ceramiczna i droga od ul. Komorowskiej do ul. Lipowej, uchwała Rady Miejskiej Nr XXVI/288/04 z dnia 25.11.2004 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 305 z dnia 13.12.2004 r. poz. 8893

15. Kwartał - "przy Parku" - Kościuszki - Wojska Polskiego - Miry Zimińskiej- Sygietyńskiej - Bolesława Prusa - Kościuszki, uchwała Rady Miejskiej Nr XXVIII/301/05 z dnia 27.01.2005 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 71 z dnia 05.04.2005 r. poz. 1868

16. Kwartał „Polna" - Armii Krajowej - Polna - Ceramiczna - Komorowska - Armii Krajowej, uchwała Rady Miejskiej Nr XXXIII/378/05 z dnia 29.06.2005 opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 189 z dnia 17.08.2005 r. poz. 6165


42

17. Zmiana planu części obszaru ograniczonego ulicami: 3-go Maja - Ciechanowską - Poznańską na fragmencie oznaczonym symbolem ZM, uchwała Rady Miejskiej Nr XXXIII/379/05 z dnia 29.06.2005 opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 189 z dnia 17.08.2005 r. poz. 6166

18. Część obszaru Wyględówek, uchwała Rady Miejskiej Nr XXXVII/420/05 z dnia 24.11.2005 opublikowana w Dz. Urz. Woj. Warszawskiego Nr 3 z dnia 9.01.2006 r. poz. 126

19. Osiedle Ostoja , uchwała Rady Miejskiej Nr XXXVII/421/05 z dnia 24.11.2005 opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 3 z dnia 9.01.2006 r. poz. 127 Uchwała Rady Miejskiej Nr VIII/69/07 z dnia 26.04.2007 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 126 z dnia 5.07.2007 r. poz. 3316

20. Gąsin mieszkaniowy, uchwała Rady Miejskiej Nr XLV/517/06 z dnia 31.08.2006 opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 214 z dnia 20.10.2006 r. poz. 8120

21. Osiedle Malichy i teren Szpitala Tworkowskiego, uchwała Rady Miejskiej Nr XLVII/529/06 z dnia 26.10.2005 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 257 z dnia 12.12.2006 r. poz. 9165

22. Zmiana części obszaru Gąsin Przemysłowy, uchwała Rady Miejskiej Nr VIII/70/07 z dnia 26.04.2007 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 126 z dnia 5.07.2007 r. poz. 3317

23. Kwartał "Centrum", uchwała Rady Miejskiej Nr IX/83/07 z dnia 31.05.2007 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 126 z dnia 5.07.2007 r. poz. 3318

24. Zmiana części obszaru Ceramiczna - Komorowska - Gordziałkowskiego - Bolesława Prusa - Ceramiczna i droga od ul. Komorowskiej do ul. Lipowej, "MANHATTAN"uchwała Rady Miejskiej Nr XV/138/07 z dnia 25.10.2007 r. opublikowana w Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 254 z dnia 8.12.2007 r. poz. 7557

Na terenie miasta znajduje się 694 ha użytków rolnych (36% powierzchni miasta) oraz 14 ha lasów (prywatnych). Wraz z rosnącym zapotrzebowaniem na tereny inwestycyjne, tereny rolnicze tracą swą oryginalną funkcję.

Pruszków nie posiada wyraźnie wyodrębnionego centrum (placu, deptaku), w którym koncentrowałoby się życie mieszkańców do późnych godzin wieczornych, gdzie zgromadzone byłyby obiekty gastronomiczne, handlowe i rozrywkowe. W chwili obecnej taką funkcję pełni przede wszystkim niedawno gruntownie przebudowana ul. Józefa Ignacego Kraszewskiego oraz częściowo ul. Bolesława Prusa.

Jednym z problemów Pruszkowa jest ograniczony zasób terenów inwestycyjnych, tak pod budownictwo mieszkaniowe, jak i działalność gospodarczą. Wydział Architektury, Urbanistyki i Zagospodarowania Przestrzennego w UM w Pruszkowie szacuje zasób wolnych terenów na działalność gospodarczą na 30 ha, a pod zabudowę mieszkaniową i mieszkaniowo-usługową na 60 ha.

Problemem może okazać się przewidywany szybki wzrost liczby samochodów. Będzie to oddziaływać zarówno na stan środowiska (zwiększona emisja spalin), jak i powodować konieczność dokonywania zmian w ładzie przestrzennym – zapewnienie dostatecznej liczby miejsc parkingowych, zwiększenie przepustowości dróg istniejących, być może budowy dróg nowych. Wydział


43

Architektury, Urbanistyki i Zagospodarowania Przestrzennego szacuje, że wraz z zagospodarowaniem całego terenu miasta, wzrost liczby aut może wynieść 9.000.

2.4.3. Infrastruktura techniczna

Pruszków dysponuje infrastrukturą techniczną o bardzo zróżnicowanym poziomie zużycia i dostosowania do aktualnych potrzeb. Dostęp do wszystkich podstawowych mediów miejskich ma przeszło 80% mieszkańców. Poniżej przedstawiono krótką charakterystykę poszczególnych elementów infrastruktury:

• Kanalizacja deszczowa Stan kanalizacji deszczowej na terenie miasta jest niezadowalający – Pruszków nie posiada zorganizowanego systemu odprowadzania wód opadowych.

• Kanalizacja sanitarna Sieć sanitarna miasta wymaga modernizacji i rozbudowy. Niezbędna jest budowa kanałów odciążających istniejącą kanalizację, zwłaszcza w Śródmieściu. Wg danych Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie S.A., na koniec 2006 r. długość czynnej sieci kanalizacyjnej wyniosła 143,3 km.

• Oczyszczanie ścieków Działająca oczyszczalnia zabezpiecza obecne potrzeby odprowadzenia ścieków Pruszkowa oraz pozostawia rezerwę potrzebną z uwagi na rozwój funkcji mieszkalnych i przemysłowych.

• Zaopatrzenie w wodę W perspektywie najbliższych lat nie ma zagrożenia braku zaopatrzenia miasta w wodę. Przepustowości głównej magistrali, którą MPWiK zasila Pruszków, jest wystarczająca. Podstawowym problem jest jednak jej awaryjność. Wg danych MPWiK, na koniec 2006 r. długość czynnej sieci wodociągowej wyniosła 142,9 km.

• Zaopatrzenie miasta w gaz Pruszków od strony źródeł zasilania jest zabezpieczony w dostawach gazu na użytek gospodarstw domowych. Sieć gazowa jest realizowana i eksploatowana przez Mazowiecką Spółkę Gazownicza Sp. z o.o. w Warszawie. Wg danych GUS za 2006 r. długość czynnej sieci gazowej wynosi 112,0 km, korzysta z niej 79,4% mieszkańców (w 2004 r. było to odpowiednio: 106,5 km i 79,0%).

• Zaopatrzenie w ciepło Aktualny stan zaopatrzenia mieszkańców Pruszkowa w ciepło jest dobry, tak od strony źródła, jak i sieci rozdzielczej. Energie cieplną i elektryczną dla miasta produkuje Elektrociepłownia Pruszków. Zakład dostarcza ciepło przez własną sieć ciepłowniczą. Pracuje tutaj pięć kotłów parowych o mocy nominalnej łącznej 149 MW, dwa kotły wodne o mocy łącznej 58 MW oraz turbozespół o mocy 8 MW

• Zaopatrzenie w energię elektryczną Aktualnie Pruszków zasilany jest z 3 stacji transformatorowych 110/15 kV. Aktualny stan obciążenia i moce jednostek transformatorowych wystarczają do pokrycia zapotrzebowania na energię elektryczną w dniu dzisiejszym i w najbliższych latach.


44

2.4.4. Komunikacja

Miasto Pruszków znajduje się w pobliżu dróg krajowych i wojewódzkich, przez jego północno-zachodni skraj planowany jest przebieg autostrady A2, docelowo łączącej Świecko na granicy polsko-niemieckiej, przez Poznań, Warszawę, Siedlce, z przejściem granicznym z Białorusią w miejscowości Kukuryki-Kozłowicze. Obecnie ukończony jest odcinek Nowy Tomyśl-Poznań-Stryków. Do 2012 roku autostrada ma znaleźć się na przedmieściach Warszawy. Autostrada oraz pobliska (6 km od centrum) droga krajowa nr 2 zapewnią łatwość podróżowania z Pruszkowa w osi wschód-zachód. W odległości 9 km od centrum Pruszkowa znajduje się węzeł drogowy w Jankach, zapewniający (poprzez drogi krajowe nr 7 i 8) dobre połączenia ze Śląskiem i Małopolską. Gęsta siatka dróg krajowych zbiegających się w stolicy gwarantuje dogodną komunikacją z całym krajem.

Połączenia w skali regionu gwarantują cztery drogi wojewódzkie przebiegające przez miasto: nr 718 (Borzęcin Duży – Ożarów Mazowiecki – Pruszków), 719 (Warszawa – Pruszków – Grodzisk Mazowiecki – Żyrardów – Skierniewice), 701 (łącząca miasto z Józefowem koło Błonia i Ożarowem Mazowieckim) oraz 760 (stacja kolejowa Pruszków - droga nr 718). Na drogach wojewódzkich panuje wzmożony ruch, gdyż Pruszków znajduje się na najkrótszej drodze łączącej Warszawę z podwarszawskimi miastami: Milanówek, Grodzisk Mazowiecki, Żyrardów. Nie bez znaczenia jest także lokalizacja w mieście i okolicy baz logistycznych oraz bliskość giełdy rolno-spożywczej w Broniszach.

Pruszków posiada doskonałe połączenia kolejowe z Warszawą. Na tej trasie kursują pociągi podmiejskie Kolei Mazowieckich, Warszawskiej Kolej Dojazdowej oraz Szybkiej Kolei Miejskiej. Połączenia krajowe i międzynarodowe są dostępne z przesiadką w Warszawie. Czas przejazdu koleją z Pruszkowa do dworca Warszawa Zachodnia (połączenia krajowe) wynosi około 17 minut, do dworca Warszawa Centralna (relacje krajowe i zagraniczne) – około pół godziny.

Mieszkańcy Pruszkowa mają możliwość korzystania z nieodległych międzynarodowych portów lotniczych: w Warszawie (Port Lotniczy im. Fryderyka Chopina) oraz w Łodzi (Port Lotniczy im. Władysława Reymonta). Odległość od nich to odpowiednio około 11 i 115 km.

Na terenie Pruszkowa zlokalizowane są drogi wojewódzkie w zarządzie Mazowieckiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Warszawie - Rejon Dróg w Grodzisku Mazowieckim, powiatowe - w zarządzie Starostwa Powiatowego w Pruszkowie oraz miejskie – zarządzane przez Urząd Miejski w Pruszkowie.

Główne połączenie z Warszawą – wojewódzka dwupasmowa droga nr 719 w latach 2008-2010 ma zostać przebudowana na drogę o 3 pasach ruchu w każdym kierunku. Projektowana trasa Paszkowianka zostanie włączona do węzła autostrady A2, który będzie zlokalizowany w północnej części Pruszkowa.

Duża część dróg miejskich (40%) jest nieutwardzona. Wraz z realizacją inwestycji przemysłowych i mieszkaniowych, konieczne będzie zmniejszanie tego wskaźnika.


45

Tabela nr 18. Drogi na terenie Pruszkowa wg kategorii.

Kategoria drogi Długość (km) W tym utwardzone (km)

Drogi wojewódzkie 11,6 11,6

Drogi powiatowe 22,5 21,1

Drogi gminne 115,0 46,2

RAZEM 149,1 78,9

Źródło: Strona internetowa UM w Pruszkowie www.pruszkow.pl

Na terenie Pruszkowa jest również 2.050 m dróg rowerowych zlokalizowanych w pasach dróg powiatowych i miejskich.

2.4.5. Ochrona środowiska

Wody powierzchniowe i gruntowe oraz gleby

Pruszków bezpośrednio odwadnia rzeka Utrata, która należy do najbardziej zanieczyszczonych rzek województwa mazowieckiego. Jak wynika z danych z monitoringu rzek, wykonanego w 2006 r. przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, we wszystkich 4 punktach pomiarowo-kontrolnych na Utracie, usytuowanych w: Pruszkowie-Gąsinie, Mosznie, Kopytowie, Kistkach, wody tej rzeki zostały zaliczone do V klasy czystości. Na terenie Pruszkowa Utratę zasilają dwa dopływy: Raszynka oraz Żbikówka. Ponadto, na terenie Pruszkowa znajdują się zbiorniki wodne, zlokalizowane na terenie m.in. parków miejskich, przede wszystkim układ wodny w Parku Potulickich.

W przypowierzchniowej warstwie dominują piaski pylaste lub pyły, natomiast głębiej zwykle występują piaski, chociaż w części północnej i zachodniej Pruszkowa zalegają gliny. Wśród gleb gruntów ornych oraz użytków zielonych dominują gleby IV i V klasy.

Obszar Pruszkowa jest terenem o niewielkim zanieczyszczeniu chemicznym gleb metalami ciężkimi (Pb, Zn, Cu, Cd, As, Hg). Zanieczyszczenie gleb na terenach zurbanizowanych i przemysłowych jest problemem ogólnokrajowym. Zwiększony poziom zanieczyszczenia może występować wzdłuż głównych tras drogowych, gdzie gleby mogą zawierać podwyższone ilości ołowiu.

Na stan środowiska ma wpływ niepełne rozwiązanie systemu gospodarki wodno-ściekowej. Zanieczyszczenie gleb i wód może być również wywołane nieumiejętnym nawożeniem (podwyższone stężenia związków azotu i fosforu). Obszary tych zagrożeń znajdują się w północnej części Pruszkowa, gdzie występują grunty orne. Ze względu na szybko zmniejszającą się ich powierzchnię nie jest to obecnie problem istotny. Natomiast nowym zjawiskiem jest przenawożenie gleb pod przydomowymi trawnikami.

Niepokojącym zjawiskiem jest także systematyczne obniżanie się zwierciadła pierwszego poziomu wód podziemnych.

Wody powierzchniowe są zanieczyszczane także poprzez zrzut podczyszczanych i niepodczyszczanych ścieków z kanalizacji deszczowej.

Pruszków nie posiada dostatecznych rozwiązań w zakresie zagrożeń przeciwpowodziowych, mimo że systematycznie od roku 2000 prowadzona jest


46

modernizacja rowów odwadniających, które stanowią istotny element zabezpieczenia przeciwpowodziowego.

Najważniejsze zadania mające przeciwdziałać zagrożeniom płynącym ze strony środowiska wodnego to:

- stworzenie kompleksowych rozwiązań związanych z odprowadzaniem wód z ulic i powstających obiektów budowlanych – ze względu na możliwość wystąpienia lokalnych podtopień terenów oraz

- zabezpieczenie przeciwpowodziowe Pruszkowa poprzez dalszą przebudowę rowów odwadniających na terenie miasta, ze szczególnym uwzględnieniem przebudowy rowu U-1 z budowa zbiornika retencyjnego na terenie Michałowic.

Działania w zakresie gospodarki ściekowej powinny objąć:

- dążenie do likwidacji istniejących zbiorników bezodpływowych poprzez dalszą rozbudowę sieci kanalizacji sanitarnej ze względu na możliwość zanieczyszczenia wód podziemnych,

- likwidację zlewni ścieków sanitarnych, zlokalizowanej przy ul. Poznańskiej, ze względu na uciążliwość zapachową dla mieszkańców pobliskiej zabudowy jednorodzinnej,

- docelową rekultywację składowiska odpadów komunalnych w dzielnicy Gąsin – przejęcie wód ociekowych i skierowanie ich na oczyszczalnię ścieków (ograniczeniu ulegnie zanieczyszczenie wód podziemnych). Ostatnio wykonany został drenaż opaskowy, który przejmuje wody ociekowe.

- przeprowadzenie szczegółowej analizy systemu podczyszczania ścieków deszczowych przed wprowadzeniem ich do wód (zadanie spowoduje poprawę stanu ich czystości).

Najważniejsze zadania w zakresie gospodarki odpadami:

- docelowa rekultywacja składowiska odpadów komunalnych Góra Żbikowska,

- stworzenie planu usunięcia azbestu z wszystkich budynków i budowli (niezależnie od ich statusu prawnego) w terminie do 2032 r.

Powietrze atmosferyczne i hałas

Stopień zanieczyszczenia powietrza wiąże się bezpośrednio z wielkością wprowadzanych do atmosfery strumieni zanieczyszczeń. Na terenie Pruszkowa decydujące znaczenie mają źródła emisji związane z: przemysłem, zakładami energetycznymi, komunikacją i działalnością sektora komunalno – bytowego. O ile wielkość emisji z zakładów przemysłowych jest wiadoma, objęta ewidencją i kontrolą, to pozostałe źródła są trudne do zbilansowania i nie są kontrolowane. Dla celów szacunkowych przyjmuje się jednak, że udział emisji komunikacyjnej oraz emisji niskiej (paleniska indywidualne) w ogólnej emisji wynosi po 20%.

Według danych na rok 2002 („Program ochrony powietrza dla powiatu pruszkowskiego”, 2003) stężenia zanieczyszczeń, dla których określone są poziomy dopuszczalne (benzen, NOx, SO2, CO, Pb, O3) nie przekraczały wartości dopuszczalnych, powiększonych o margines tolerancji z okolicznych stref. Jedynie poziom dopuszczalny wartości średniej rocznej pyłu zawieszonego powiększonego o margines tolerancji (44,8 mg/ m3), został przekroczony o 6,9 mg/m3.


47

Według pomiarów wykonanych przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Pruszkowie, w punkcie pomiarowym przy ul. Kraszewskiego (budynek Urzędu Miejskiego) w 2007 roku 31 razy nastąpiło przekroczenie dopuszczalnego poziomu pyłu a w 2006 roku 47 razy.

W 2007r., w stosunku do roku poprzedniego, maksymalny pomiar stężenia pyłu uległ zmniejszeniu - w okresie grzewczym o 45%, w okresie letnim o 14%, średnioroczny o 45%. Mimo, że jakość powietrza ulega poprawie, wysokie stężenia pyłu zawieszonego stanowią wciąż poważny problem. Czynnikiem odpowiedzialnym za zaistniały stan jest emisja niska rozproszona, pochodząca z kotłowni lokalnych.

Istotny wpływ na jakość powietrza na terenie Pruszkowa mają również zakłady przemysłowe. Częste kontrole tych zakładów, w zakresie emisji dopuszczalnych stężeń substancji do powietrza, dokonywane przez uprawnione jednostki, wpłynęłyby na zmniejszenie stężenia zanieczyszczeń emitowanych do powietrza.

Atutem Pruszkowa, wpływającym na stan powietrza, jest jego naturalny układ. Dobre warunki przewietrzania posiada dolina Utraty. Przebieg doliny z południowego-wschodu na północny-zachód sprawia, że wiejące w przewadze zachodnie wiatry bez przeszkód docierają do większości miejsc w mieście (na zachód od Pruszkowa położone są słabo zurbanizowane tereny gmin Brwinów i Ożarów Mazowiecki).

Hałas drogowy, stanowiący 80% zagrożeń akustycznych, jest skutkiem ciągle wzrastającego ruchu ulicznego. Na podstawie dostępnych badań hałasu komunikacyjnego w Pruszkowie, przeprowadzonych przez WIOŚ w maju i grudniu 2002 roku, można stwierdzić nieznaczne przekroczenie wartości dopuszczalnych w porze nocnej. Źródłem hałasu w przyszłości będzie także planowana Trasa Książąt Mazowieckich, Paszkowianka oraz Autostrada A2.

W Pruszkowie mamy do czynienia także z hałasem kolejowym. Wzdłuż linii PKP uznano za uciążliwy pas o szerokości ok. 140 – 150 m po obu stronach osi trakcji, natomiast wzdłuż WKD - pas o szerokości 100 m.

Hałas przemysłowy na terenie generuje szereg zakładów przemysłowych, przede wszystkim Polzug, Zakład „Olszański” i Elmart. Źródła hałasu stanowią przede wszystkim: systemy wentylacyjne, sprężarki, szlifierki, urządzenia chłodnicze, pompy, urządzenia do obróbki drewna, wibratory, wibroprasy, transport wewnątrzzakładowy (Raport WIOŚ 2002), stępiarka do złomu.

Najważniejsze zadania w zakresie ochrony powietrza:

- likwidacja niskiej emisji poprzez likwidację ilości pyłu zawieszonego w powietrzu, pochodzącego z indywidualnych palenisk domowych i małych kotłowni lokalnych, przez zastąpienie ich siecią gazową,

- przyłączanie większych nieruchomości do sieci ciepłowniczej (całkowita likwidacja lokalnej emisji),

- ograniczanie emisji zanieczyszczeń z ruchu komunikacyjnego poprzez usprawnianie jego płynności, wypracowanie nowych rozwiązań komunikacyjnych,

- podjęcie działań mających na celu zminimalizowanie wpływu na środowisko elektrociepłowni przy ul. Waryńskiego (Gąsin).

Zadania w zakresie zmniejszania uciążliwości hałasu:


48

- hałas komunikacyjny (związany z transportem drogowym i kolejowym) – tam gdzie jest to możliwe będzie się tworzyć zieleń izolacyjną oraz budować ekrany,

- hałas przemysłowy – podjęte zostaną próby jego ograniczenia przede wszystkim na terenach gdzie zabudowa przemysłowa sąsiaduje z mieszkaniową, np. w okolicach zakładu „Polzug”.

W procesach przedinwestycyjnych będzie stosowana zasada ograniczania do minimum wycinki drzew i krzewów. Pozwoli to przeciwdziałać obecnej tendencji zmniejszania się terenów zieleni. Również w planie zagospodarowania przestrzennego, na potrzeby nowych osiedli mieszkaniowych, zostanie przewidziane tworzenie terenów zieleni. Podejmując decyzje inwestycyjne będzie się uwzględniać niebezpieczeństwo sztucznego oddzielenia od siebie istniejące tereny zieleni. Jest to istotne z uwagi na konieczność tworzenia ciągów ekologicznych i migracji wzdłuż nich zwierząt.


49

2.5. Pruszków w oczach swoich mieszkańców - wyniki badań ankietowych

Miasto Pruszków od lat prowadzi badania ankietowe służące lepszemu poznaniu mieszkańców miasta oraz ich opinii na kluczowe dla funkcjonowania Pruszkowa kwestie. Badania takie, w ograniczonym zakresie były prowadzone w 1999 i 2002 r., natomiast w roku 2007 na zlecenie Gminy Pruszków PBS DGA Sp. z o.o. przeprowadziła bardzo obszerne badanie „Przystanek Pruszków”, które obejmowało poznanie opinii reprezentatywnej próby 300 mieszkańców w wieku 25-40 lat. Dodatkowo, uzyskane dane zostały zestawione z wynikami analogicznego badania przeprowadzonego na mieszkańcach Warszawy oraz 21 największych polskich miast.

Dla pełniejszego wglądu w opinie pruszkowian przeprowadzono także badanie 300 mieszkańców miasta w wieku 41-60 lat. Poniżej przedstawione są najważniejsze wnioski z badań.

Wizerunek miasta

Badanie przeprowadzone w 2007 roku pozwala na poznanie wizerunku Pruszkowa – w oczach jego mieszkańców, a także na porównanie wyników z Warszawą i grupą odniesienia. Pominięto odpowiedzi „nie wiem”.

Tabela nr 19. Wizerunek miasta (jeśli nie podano inaczej: osoby w wieku 25-40 lat, dane w %).

Cecha miasta w oczach jego mieszkańców

Pruszków (25-60 lat) Pruszków Warszawa

21 największych polskich miast

bogaty vs. biedny

biedny 20 28 19 45

bogaty 53 57 71 44

otwarty vs. zamknięty

zamknięty 15 17 14 20

otwarty 74 77 84 76

czysty vs. brudny

brudny 27 28 66 38

czysty 66 67 30 58

żywy vs. senny

senny 51 58 32 42

żywy 44 39 65 54

Źródło: Badanie ankietowe PBS DGA „Przystanek Pruszków”, wrzesień 2007

Większość pruszkowian w wieku 25-40 lat uważa swoje miasto za bogate. Daleko im do bardzo optymistycznej oceny mieszkańców Warszawy (71%), ale zdecydowanie górują w tym względzie nad innymi miastami (grupa porównawcza 21 największych polskich miast).

Aż 2/3 respondentów uważa, że Pruszków jest czysty. Jest to zdecydowanie więcej niż w innych badanych miastach. Również dużo (75%), choć mniej niż w innych miastach, respondentów uważa Pruszków za miasto otwarte.


50

Większość badanych uznało miasto za „senne”, co bardzo kontrastuje z ocenami Warszawian i mieszkańców 21 największych polskich miast. Biorąc pod uwagę różnicę w skali wielkości miast, wyniki te nie mogą dziwić. Zresztą pruszkowianie wydają się być zadowoleni ze skali wielkości miasta w jakim żyją (dane na ten temat prezentuje poniższy wykres) i doceniają płynące z tego zalety, godząc się na związane z tym wady (np. panująca w mieście „senność”). Wydaje się, że umiejętnie pokierowany rozwój Pruszkowa może spowodować, że większość jego mieszkańców będzie oceniać miejsce zamieszkania bardziej pozytywnie.

Porównując opinie respondentów w wieku 25-40 lat z gronem poszerzonym o osoby w wieku 41-60 należy uznać, że młodsi mieszkańcy częściej niż starsi (o 7-8 p.p.) uważają miasto za „bogate i senne”. W kwestii czystości i otwartości brak większych różnic.

Wykres nr 8. Wielkość miasta.

5

14

3 4

78

61

73 74

13

21 23

16

0

10

20

30

40

50

60

70

80

%

za duże w sam raz za małe

Pruszków

Warszawa

21 największychpolskich miastPruszków (25-60)


Wykres pokazuje, że aż 78% pruszkowian (w wieku 25-40 lat) uważa, że miasto nie powinno być ani większe, ani mniejsze. Kontrastuje to z opiniami mieszkańców innych miast. Co może wydawać się interesujące, szczególnie gdy powróci się do wyników badania na temat tego czy Pruszków jest miastem „sennym”, tylko 13% mieszkańców miasta by chciało, aby było ono większe, a jednocześnie 5% uważa Pruszków za miasto zbyt duże.

Poszerzenie grona badanych o osoby w wieku 41-60 lat nie zmienia diametralnie wyników.

Badanie próbowało wyjaśnić czy zły wizerunek Pruszkowa jest faktem, czy też nieuzasadnionym stereotypem. Badanie wykazało, że aż 68% mieszkańców w ostatnich 5 latach spotkało się w innej miejscowości z negatywnym obrazem miasta. Odmienne doświadczenia miało tylko 32% ankietowanych. Na tej


51

podstawie można uznać, że pejoratywne skojarzenia są w Polsce silnie zakorzenione.

Zalety i wady Pruszkowa

Badanie mieszkańców Pruszkowa w wieku lat 25-60 umożliwiło im na wskazanie zalet (mocnych stron) oraz wad (słabych stron) Pruszkowa. Uzyskano następujące wyniki (wskazanie co najmniej 5% badanych):

Wykres nr 9. Zalety, mocne strony Pruszkowa.

29

16

15

13

13

10

9

6

5

0 5 10 15 20 25 30

%

bliskość Warszawy

z dala od zgiełku /spokojnie

dużo zieleni / parki

dobra komunikacja zWarszawą

prężny rozwój Miasta

sport / obiekty sportowe

wszędzie blisko,kameralność

nowe drogi, chodniki,naprawy ulic

wygląd Miasta, czysto,zadbane, ładne



52

Wykres nr 10. Wady, słabe strony Pruszkowa.

22

18

14

9

9

6

5

5

0 5 10 15 20 25

%

sypialnia Warszawy, brakoferty rozrywkowej, kulturalnej

zły stan ulic

zła komunikacja w Pruszkowie

zaniedbane tereny, brzydko,brudno

brak atrakcji dla dzieci imłodzieży

znikający przemysł, brak miejscpracy

brak porządku, przestępczość

za głośno, zbyt duży ruch nadrogach, korki


Analizując uzyskane odpowiedzi należy zauważyć, że mieszkańcy Pruszkowa doceniają przede wszystkim: dobre położenie miasta (bliskość Warszawy i dobre połączenia ze stolicą), charakter miasta średniej wielkości, w którym jest dużo zieleni, które jest miejscem spokojnym, bezpiecznym i dobrze rozwijającym się.

Za główne wady uważa się: słabą ofertę kulturalno-rozrywkową oraz zaniedbaną infrastrukturę drogową (zły stan ulic i chodników) oraz niedostateczną estetykę miasta.

Oferta edukacyjna i poziom opieki zdrowotnej

Mieszkańcy Pruszkowa w wieku 25-60 lat dokonali oceny oferty edukacyjnej na terenie miasta (jakości kształcenia, dostępności szkół) oraz poziomu opieki zdrowotnej (liczba przychodni, dostępność i kompetencje lekarzy, czas oczekiwania na wizytę). Odpowiedzi prezentuje poniższy wykres


53

Wykres nr 11. Ocena oferty edukacyjnej i poziomu opieki zdrowotnej.

57

30 31

38

5

26

0

10

20

30

40

50

60

%

dobrze średnio źle

oferta edukacyjna

poziom opieki zdrowotnej


Mieszkańcy wysoko oceniają ofertę edukacyjną (57% dobrych ocen) i znacznie gorzej opiekę zdrowotną (tylko 30% takich ocen wobec 26% ocen złych).

Preferowane formy handlu

Badania mieszkańców Pruszkowa w wieku 25-60 lat pozwalają na wskazanie popieranych form lokalnego handlu oraz zmian preferencji w ostatnich 8 latach. Wyniki przedstawia poniższy wykres.


54

Wykres nr 12. Oczekiwania względem lokalnego handlu (w %).

9

27

56

30 31 29

36

28 27

3

20

10

21

13

27

0

10

20

30

40

50

60

%

supermarkety małe sklepy bez zmian ograniczeniedziałalności

handl.

poddanie wolnejgrze rynkowej

2007

2002

1999


Wykres pokazuje, że rośnie grono osób zadowolonych z istniejącej struktury placówek handlowych. Obecnie jest to 36% ankietowanych. Kolejnych 30% mieszkańców oczekuje powstawania małych sklepów, a tylko 9% chętnie widziałoby nowe supermarkety (spadek tego wskaźnika z 56% w 1999 r.).

Ankietowani uważają, że o powstawaniu nowych placówek powinien decydować raczej wolny rynek, a nie odgórne przepisy.

Nieco inne wnioski wynikają z badania Instytutu Eurotest (Badanie Rozwoju Handlu i Usług w Pruszkowie) przeprowadzonego w 2007 r. Wynika z niego co prawda, że generalnie nie brakuje żadnych sklepów (62% ankietowanych), ale na brak supermarketów wskazało 34% pruszkowian (na brak tradycyjnych sklepów – niespełna 14%). Aż 42,3% ankietowanych uważa, że Pruszków może zyskać dzięki utworzeniu wielkiego centrum handlowo-usługowego (przeciwnego zdania jest 38,5%). Badanie wskazało także, że mieszkańcy Pruszkowa bardzo lubią super- i hipermarkety. Większość zakupów spożywczych robi w nich 39% pruszkowian. W przypadku artykułów przemysłowych codziennego użytku jest to aż 62,5%.

To samo badanie pokazało, że 38% ankietowanych co najmniej raz w miesiącu udaje się na zakupy poza Pruszków. Oznacza to, że znaczna część mieszkańców nie jest zadowolona z oferty handlowej w swoim mieście.

Obydwa przytoczone badania, choć różnią się metodologią i prezentują nieco odmienne wnioski, to wskazują na generalnie dobrą obecną strukturę handlu w mieście.


55

Oferta sportowa, rekreacyjna i kulturalna

Analizując możliwości spędzania wolnego czasu w Pruszkowie ważne jest nie tylko przedstawienie informacji nt. infrastruktury sportowej, rekreacyjnej czy kulturalnej, ale i poznanie na ten temat opinii mieszkańców.

Poniższe dwa wykresy przedstawiają opinie mieszkańców nt. możliwości uprawiania sportu lub rekreacji w mieście i okolicach oraz oferty kulturalnej (kina, teatry, wystawy, koncerty, festiwale, muzea).

Wykres nr 13. Ocena możliwości uprawiania sportu lub rekreacji w mieście i okolicach (w %).

7

16 15

34

40 41

58

43 43

0

10

20

30

40

50

60

%

złe średnie dobre

Pruszków

Warszawa

21 największychpolskich miast



56

Wykres nr 14. Ocena oferty kulturalnej (kina, teatry, wystawy, koncerty, festiwale, muzea).

62

2

11

27

19

34

9

79

54

0

10

20

30

40

50

60

70

80%

zła średnia dobra

Pruszków

Warszawa

21 największychpolskich miast


Zaprezentowane powyżej dane nie przedstawiają wątpliwości co do opinii pruszkowian nt. oferty kulturalnej w ich mieście. Aż 62% uważa ją za złą. Znacznie lepiej w tym względzie wypadają miasta potraktowane jako grupa porównawcza. Brak satysfakcjonującej oferty kulturalnej jest tym dotkliwszy, że w pobliskiej Warszawie oferta ta jest bardzo dobra.

Kierunki kluczowe dla rozwoju miasta

Mieszkańcy Pruszkowa mieli możliwość wypowiedzenia się na temat kluczowych, ich zdaniem, czynników dla rozwoju i przyszłości miasta. Poniżej zaprezentowano 6 czynników, które uzyskały najwięcej ocen „kluczowe dla rozwoju miasta”. Prezentowane są także odsetki osób oceniających te czynniki jako „ważne, ale nie kluczowe”.


57

Wykres nr 15. Najważniejsze czynniki rozwoju Pruszkowa.

55 39

54 38

49 41

47 46

46 40

45 47

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

%

poprawa opieki zdrowotnej i przeciwdziałaniepatologiom

poprawa bezpieczeństwa

rozbudowa infrastruktury technicznej ikomunikacyjnej

poprawa estetyki, dbałość o miejsca lokalnejtożsamości

przeciwdziałanie negatywnemu wizerunkowi

ochrona przyrody i rozbudowa infrastrukturyrekreacyjnej

kluczowe dla rozwoju iprzyszłości miastaważne, aleniekluczowe


Pruszkowianie za najważniejsze czynniki dla przyszłości miasta uważają poprawę w sferze socjalnej (ochrona zdrowia, przeciwdziałanie patologiom, przestępczości). Tylko te czynniki zostały wskazane przez ponad 50% ankietowanych. Nieznacznie rzadziej wskazywano na potrzeby w zakresie rozwoju infrastruktury drogowej i zwiększania estetyki Pruszkowa. Często były wymieniany także działania na rzecz poprawy wizerunku i rozbudowy infrastruktury sportowej (łącznie z ochroną środowiska).

Lokalny rynek pracy

Mieszkańcy Pruszkowa uważają, że w ich mieście nie jest łatwo znaleźć pracę (36% ankietowanych). Przeciwnego zdania jest 30%, a 27% nie miało zdecydowanego zdania. Problem dostępności nie jest jednak poważny dzięki bliskość wielkiego i chłonnego rynku warszawskiego. Dzięki niemu bezrobocie w Pruszkowie wynosi tylko 5%.

Bezpieczeństwo

Pruszkowianie w wieku 25-40 lat w zdecydowanej większości (57%) swoje miasto uważają za bezpieczne. Przeciwnego zdania jest tylko 17% i jest to wynik wyraźnie lepszy od uzyskanego w grupie porównawczej.


58

Wykres nr 16. Czy miasto jest bezpieczne?

17

30

21 20

2427

1923

57

43

59

55

0

10

20

30

40

50

60

%

nie trudnopowiedzieć

tak

Pruszków

Warszawa

21 największychpolskich miastPruszków (25-60)


Poczucie bezpieczeństwa jest najniższe, co nie może dziwić, w Warszawie, która jest traktowana jako bezpieczna tylko przez 43% swoich mieszkańców.

Poczucie bezpieczeństwa mieszkańców Pruszkowa w wieku 25-60 lat jest tylko nieznacznie niższe niż tych w gronie do lat 40-u.

Ankietowanych spytano także czy w ostatnich 3 latach byli oni okradzieni (osobiście, ich samochód). 15% pruszkowian dało odpowiedź twierdzącą i można domniemywać, że to w ich opinii miasto nie jest bezpieczne.

Podsumowując przytoczone wyniki badań można uznać, że pruszkowianie są zadowoleni ze swego miasta, a wyraźnie źle oceniają tylko ofertę kulturalną. Potwierdzają to odpowiedzi na pytanie jaki jest stosunek mieszkańców do miasta. Dla 79% jest on pozytywny, dla 16% - obojętny, a tylko dla 4% - negatywny. Wyniki te są nieznacznie lepsze w porównaniu z Warszawą oraz nieco gorsze w porównaniu z grupą 21 największych polskich miast. Stosunek do miasta nie jest uzależniony od wieku badanych: takie same wyniki uzyskano dla przedziału 25-40 lat oraz 41-60 lat.


59

2.6. Finanse 2.6.1. Inwestycje

Największą inwestycją ostatnich lat jest trwająca wciąż przebudowa stadionu "Znicz". Dotąd wykonano następujące prace:

• budowa nowej trybuny północnej z całkowitym zadaszeniem na 1.877 osób o powierzchni 1.439 m2,

• budowa pomieszczeń ochrony, kas i WC dla publiczności oraz kiosku - budynki "Z" o powierzchni 173 m2 i "K" - 23 m2,

• budowa instalacji dla potrzeb zraszania boiska,

• budowa przyłączy wodociągowych, kanalizacji sanitarnej, c.o., deszczowych, elektrycznych i telefonicznych,

• budowa sieci kanalizacji deszczowej wraz ze zbiornikami retencyjnymi,

• budowa urządzeń służących do bezpiecznego przeprowadzania zawodów sportowych.

W latach 2004-2006 zrealizowano 212 zadań drogowych, spośród których najbardziej spektakularna była przebudowa ulicy Kraszewskiego (wartość tej inwestycji to ok. 7,2 mln zł). Położona została nowa nawierzchnia, ale przede wszystkim stworzono większą przestrzeń publiczną dla pieszych (nastąpiło zwężenia ciągów jezdnych). Na ulicy znalazły się nowe latarnie, miejsca parkingowe, ławki. Słupki oddzielają samochody i rowerzystów od pieszych, a wszystkie media schowane zostały pod ziemią.

W latach 2006-2007 we współpracy z firmą MLP Sp. z o.o. wybudowana została droga dojazdowa do centrum logistycznego Millennium Logistic Park. Przejęła ona całkowicie ruch dużych samochodów ciężarowych z lokalnych ulic na Żbikowie. Poprawiły się dzięki temu warunki zamieszkania i bezpieczeństwo pieszych ruchu kołowego.

W latach 2004-2006 prawie 20% wydatków inwestycyjnych przeznaczono na budowę i modernizację infrastruktury edukacyjnej.

Przy Szkole Podstawowej Nr 8 zmodernizowano istniejącą salę gimnastyczną oraz zbudowano nową salę gimnastyczną z zapleczem (inwestycja o wartości 3,5 mln zł). Inwestycje polegające na budowie i przebudowie nawierzchni boisk zrealizowano, bądź rozpoczęto, przy Szkole Podstawowej Nr 1, 2, 8, 10, w Gimnazjum Nr 4 oraz na boisku "szóstek" (wartość 4,4 mln zł).

W latach 2006-2007 przy Szkole Podstawowej Nr 9 została zmodernizowana istniejąca sala gimnastyczna o powierzchni 163 m2 oraz wybudowana została nowa sala połączona łącznikiem z budynkiem głównym. Powierzchnia użytkowa nowej sali wynosi 567 m2. Prace budowlane objęły również modernizację kuchni z zapleczem. Ogólna wartość inwestycji wyniosła 4,3 mln zł.

W 2007 r. rozpoczęto budowę sali gimnastycznej przy gimnazjum nr 4 im. Jana Pawła II. Koszt inwestycji został oszacowany na kwotę 7,15 mln zł.

W 2006 roku 73 spośród ogółem 184 inwestycji dotyczyły gospodarki wodno-ściekowej. Była to m.in. budowa kanalizacji deszczowej od rzeki Utraty do ul. Andrzeja, w ul. Andrzeja i Armii Krajowej.


60

Wykonano remont i przebudowę budynku Urzędu Miejskiego, dokonano jego informatyzacji, powiększony został parking obok magistratu.

W roku 2006 wykonano II etap zadania polegającego na budowie sieci światłowodowej i urządzeń systemu monitoringu wizyjnego. Zakupiono i ustawiono na terenie miasta kamery, stworzono centrum monitorowania.

2.6.2. Finanse miasta

Zarówno dochody, jak i wydatki Pruszkowa od 2005 r. wykazują tendencję rosnącą, dochody o 12-16% rocznie, wzrost wydatków waha się w mniejszym zakresie – od 14 do 15%. Deficyt budżetowy w roku 2007 wyniósł 19.100.000 zł i jest to mniej niż w roku poprzednim (20.011.453 zł).

W zestawieniu dochodów systematycznie rośnie znaczenie pozycji „dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nie posiadających osobowości prawnej” (przede wszystkim udział gminy w podatku PIT) – zwiększa się jej udział w strukturze (od 2005 r. o 6,5 p.p) oraz nominalnie (o 25% w 2007 r.). W minionym roku ta pozycja stanowiła aż 46,1% wszystkich dochodów miasta.

Pozostałe dochody miasta pochodzą przede wszystkim z subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego oraz dotacji celowych otrzymanych z budżetu państwa na realizację zadań bieżących z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych gminom ustawami. W ten sposób przekazywane są środki na realizację polityki w zakresie oświaty, pomocy społecznej, prowadzenia administracji publicznej.

Największy udział w dochodach mają następujące działy:

- dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nie posiadających osobowości prawnej - 71% (udział ten systematycznie rośnie),

- subwencja oświatowa – 12% (powolna tendencja spadkowa),

- dotacja celowa na pomoc społeczną – 7% (udziału w dochodach ogółem od 2005 bez wyraźnych zmian).

Zestawienie najważniejszych pozycji w planowanych dochodach miasta przedstawiają poniższe tabele. Tabela nr 20 przedstawia dochody wyrażone w liczbach bezwzględnych, zaś tabela nr 21 dynamikę poszczególnych pozycji (zmiana w roku 2006 w stosunku do roku 2005 oraz w 2007 r. wobec r. 2006) oraz ich udział w strukturze (dochody ogółem = 100%). Wszystkie dane dotyczące budżetu miasta dotyczą jego wykonania.


61

Tabela nr 20. Dochody miasta Pruszków (wartości bezwzględne w zł).

Dział/rozdział 2005 2006 2007

RAZEM: 100 437 080 112 609 850 131 052 804 Transport i łączność 46 400 96 344 16 456

Gospodarka mieszkaniowa 3 185 099 4 648 775 6 050 286

Administracja publiczna 363 905 854 176 487 403

Urzędy wojewódzkie 234 697 238 217 276 417

Urzędy gmin (miast i miast na prawach powiatu)

129 208 615 959 170 630

Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa

183 559 83 660 67 821

Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa 52 534 68 920 83 991

Straż Miejska 51 934 68 320 82 991 Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem

67 675 304 77 644 04 92 967 017

Wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych (od działalności gospodarczej osób fizycznych, opłacany w formie karty podatkowej)

425 360 364 159 397 362

Wpływy z podatku rolnego, podatku leśnego, podatku od czynności cywilnoprawnych, podatków i opłat lokalnych od osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych

17 551 813 18 176 991 18 524 876

Wpływy z podatku rolnego, podatku leśnego, podatku od spadków i darowizn, podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podatków i opłat lokalnych od osób fizycznych

7 487 455 8 603 513

10 562 276

Wpływy z innych opłat stanowiących dochody jednostek samorządu terytorialnego na podstawie ustaw

2 431 419 2 539 672 3 099 156

Udziały gmin w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa 39 780 536 47 959 710 60 376 875

Różne rozliczenia 17 741 928 17 917 587 18 568 413 Część oświatowa subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego 13 711 463 13 939 964 15 186 393

Różne rozliczenia finansowe 3 982 912 3 978 345 3 351 638

Oświata i wychowanie 3 499 336 2 407 414 3 378 397 Pomoc społeczna 6 938 753 8 472 746 8 850 705 Gospodarka komunalna i ochrona środowiska

550 380 285 801 355 863

Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 102 200 59 600 63 803

Kultura fizyczna i sport - - 11 879

Źródło: Biuletyn Informacji Publicznej UM w Pruszkowie + opracowanie własne


62

Tabela nr 21. Dochody miasta Pruszków (struktura i udział).

Dział/rozdział 2005 2006 2007 2006 do 2005

2007 do 2006

RAZEM: 100,0% 100,0% 100,0% 112,1% 116,4% Transport i łączność 0,0% 0,1% 0,0% 207,6% 17,1%

Gospodarka mieszkaniowa 3,2% 4,1% 4,6% 146,0% 130,1%

Administracja publiczna 0,4% 0,8% 0,4% 234,7% 57,1%

Urzędy wojewódzkie 0,2% 0,2% 0,2% 101,5% 116,0% Urzędy gmin (miast i miast na prawach powiatu) 0,1% 0,5% 0,1% 476,7% 27,7%

Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa

0,2% 0,1% 0,1% 45,6% 81,1%

Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa 0,1% 0,1% 0,1% 131,2% 121,9%

Straż Miejska 0,1% 0,1% 0,1% 131,6% 121,5% Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem

67,4% 68,9% 70,9% 114,7% 119,7%

Wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych (od działalności gospodarczej osób fizycznych, opłacany w formie karty podatkowej)

0,4% 0,3% 0,3% 85,6% 109,1%

Wpływy z podatku rolnego, podatku leśnego, podatku od czynności cywilnoprawnych, podatków i opłat lokalnych od osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych

17,5% 16,1% 14,1% 103,6% 101,9%

Wpływy z podatku rolnego, podatku leśnego, podatku od spadków i darowizn, podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podatków i opłat lokalnych od osób fizycznych

7,5% 7,6% 8,1% 114,9% 122,8%

Wpływy z innych opłat stanowiących dochody jednostek samorządu terytorialnego na podstawie ustaw

2,4% 2,3% 2,4% 104,5% 122,0%

Udziały gmin w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa

39,6% 42,6% 46,1% 120,6% 125,9%

Różne rozliczenia 17,7% 15,9% 14,2% 101,0% 103,6%

Część oświatowa subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego 13,7% 12,4% 11,6% 101,7% 108,9%

Różne rozliczenia finansowe 4,0% 3,5% 2,6% 99,9% 84,2%

Oświata i wychowanie 3,5% 2,1% 2,6% 68,8% 140,3% Pomoc społeczna 6,9% 7,5% 6,8% 122,1% 104,5% Gospodarka komunalna i ochrona środowiska

0,5% 0,3% 0,3% 51,9% 124,5%

Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 0,1% 0,1% 0,0%

58,3% 107,1%

Kultura fizyczna i sport - - 0,0% - -



63

Analiza budżetu miasta Pruszków wskazuje, że 37% wydatków przeznaczanych jest na inwestycje, a 63% to wydatki bieżące. Od 2005 r. udział wydatków majątkowych wzrósł o 7 p.p., co przy równoczesnym wzroście kwot wydatków ogółem oznacza bardzo wyraźny wzrost wydatków majątkowych.

W 2007 r. spłacono 6,6 mln zł kredytów i pożyczek. Na koniec roku zadłużenie wyniosło 26,5 mln zł.

Wskaźnik długu do dochodu na koniec 2007 r. wyniósł 20,2% (j.s.t. obowiązuje limit 60%), zaś wskaźnik rocznej spłaty zadłużenia do dochodu – 5,9% (przy ograniczeniu do 15%).

Władze miasta w celu realizacji polityki inwestycyjnej zaciągają znaczne kredyty i pożyczki, które według prognozy będą spłacane co najmniej do 2013 r. Dzięki temu wiele ważnych przedsięwzięć może być zakończonych wcześniej, a określone ustawą progi bezpieczeństwa (wskaźnik długu do dochodu oraz wskaźnik rocznej spłaty zadłużenia do dochodu) nie są zagrożone, co więcej możliwe jest realizowanie kolejnych inwestycji poprzez zwiększanie zadłużenia.

Zestawienie najważniejszych pozycji w wydatkach miasta przedstawiają poniższe tabele. Tabela nr 22 przedstawia wydatki wyrażone w liczbach bezwzględnych, zaś tabela nr 23 dynamikę poszczególnych pozycji (zmiana w roku 2006 w stosunku do roku 2005 oraz w 2007 r. wobec r. 2006) oraz ich udział w strukturze (wydatki ogółem = 100%).

Tabela nr 22. Wydatki budżetu miasta Pruszkowa (w zł).

Nazwa 2005 2006 2007

WYDATKI OGÓŁEM: 101 096 500 114 855 642 131 469 078

Z tego:

wydatki bieżące: 72 613 748 76 621 982 82 367 447

wydatki majątkowe: 28 482 752 38 233 660 49 101 631

Źródło: Biuletyn Informacji Publicznej UM w Pruszkowie

Tabela nr 23. Wydatki budżetu miasta Pruszkowa na 2007 r. (w %).

Nazwa 2005 2006 2007 2006 do 2005

2007 do 2006

WYDATKI OGÓŁEM: 100,0% 100,0% 100,0% 113,6% 114,5%

Z tego:

wydatki bieżące: 71,8% 66,7% 62,7% 105,5% 107,5%

wydatki majątkowe: 28,2% 33,3% 37,3% 134,2% 128,4%


W strukturze wydatków dominują środki na oświatę i wychowanie, które stanowią aż 35%. Wydatki na szkoły podstawowe to 16%, a na przedszkola – 11% ogółu wydatków. Transport i łączność pochłaniają 19%, a pomoc społeczna 11% budżetu. Gospodarka komunalna i ochrona środowiska to 8%, a kultura i ochrona środowiska – 4% ogółu wydatków.


64

Symboliczne kwoty Pruszków przeznacza na turystykę (tylko 0,1%) i ochronę zdrowia (0,7%). Najważniejsze pozycje budżetu, w formie graficznej, prezentuje poniższy wykres. Wykres nr 17. Wydatki budżetowe Pruszkowa w 2007 r. (struktura).

Gospodarka

komunalna i

ochrona środowiska

8,3%

Pomoc społeczna

10,6%

Kultura i ochrona

dziedzictwa

narodowego

4,3%

Kultura fizyczna i

sport

6,3%

Pozostałe

7,8%

Oświata i

wychowanie

34,8%

Administracja

publiczna

8,6%

Transport i

łączność

19,3%


Inwestycje stanowią ważną pozycję budżetu. Najlepszym tego odzwierciedleniem jest informacja o wysokości nakładów inwestycyjnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2006 r. Dane GUS pozwalają porównać te dane z wynikami kilku miast powiatowych aglomeracji warszawskiej. Wskaźnik ten dla Pruszkowa wynosi 681 zł i jest znacznie większy niż dla innego podwarszawskiego miasta – Otwocka (189 zł), czy Nowego Dworu Mazowieckiego (325 zł). Wyraźnie wyższe (o kilkadziesiąt złotych) wskaźniki odnotowano dla Mińska Mazowieckiego i Legionowa. Dla porównania, w wydatki majątkowe inwestycyjne na 1 warszawianina wynoszą 720 zł.

Zestawienie wydatków budżetowych Pruszkowa przedstawiają poniższe tabele.


65

Tabela nr 24. Wydatki budżetu miasta Pruszkowa (w zł).

Nazwa 2005 2006 2007

WYDATKI OGÓŁEM: 101 096 500 114 855 642 131 469 078

Wybrane pozycje:

Transport i łączność 9 081 345 19 915 575 25 408 588

Turystyka 79 261 89 809 78 881

Gospodarka mieszkaniowa 3 783 163 2 118 490 5 128 840

Działalność usługowa 215 966 331 194 464 301

Administracja publiczna 9 794 997 11 077 746 11 267 311

Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa

1 823 807 2 277 383 2 179 921

Komendy wojewódzkie Policji 20 000 109 280 69 939

Straż Miejska 1 631 044 1 818 674 2 058 180

Obsługa długu publicznego 992 802 876 315 1 117 800

Oświata i wychowanie 37 637 775 39 854 992 45 738 176

Szkoły podstawowe 18 085 934 19 151 200 20 895 553

Oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych 432 112 507 749 570 288

Przedszkola 11 158 543 11 978 478 14 140 674

Gimnazja 6 874 575 7 122 833 8 816 231

Dowożenie uczniów do szkół 140 915 165 451 210 175

Zespoły obsługi ekonomiczno-administracyjnej szkół

728 069 722 273 781 752

Dokształcanie i doskonalenie nauczycieli 217 627 196 772 188 138

Ochrona zdrowia 734 164 766 918 893 713

Pomoc społeczna 11 850 923 13 490 773 13 984 052

Edukacyjna opieka wychowawcza

189 892

186 485 313 571

Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 13 090 606 13 168 435 10 921 683

Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 4 037 936 3 919 481 5 614 887

Kultura fizyczna i sport 7 599 754 6 696 290 8 277 403

Źródło: Biuletyn Informacji Publicznej UM w Pruszkowie


66

Tabela nr 25. Wydatki budżetu miasta Pruszkowa (w %).

Nazwa 2005 2006 2007 2006 do 2005

2007 do2006

WYDATKI OGÓŁEM: 100,0% 100,0% 100,0% 113,6% 114,5%

Wybrane pozycje (dane w %)

Transport i łączność 9,0% 17,3% 19,3 219,3% 127,6%

Turystyka 0,1% 0,1% 0,1 113,3% 87,8%

Gospodarka mieszkaniowa 3,7% 1,8% 3,9 56,0% 242,1%

Działalność usługowa 0,2% 0,3% 0,4 153,4% 140,2%

Administracja publiczna 9,7% 9,6% 8,6 113,1% 101,7%

Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa 1,8% 2,0% 1,7 124,9% 95,7%

Komendy wojewódzkie Policji 0,0% 0,1% 0,1 546,4% 64,0%

Straż Miejska 1,6% 1,6% 1,6 111,5% 113,2%

Obsługa długu publicznego 1,0% 0,8% 0,9 88,3% 127,6%

Oświata i wychowanie 37,2% 34,7% 34,8 105,9% 114,8%

Szkoły podstawowe 17,9% 16,7% 15,9 105,9% 109,1%

Oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych

0,4% 0,4% 0,4 117,5% 112,3%

Przedszkola 11,0% 10,4% 10,8 107,3% 118,1%

Gimnazja 6,8% 6,2% 6,7 103,6% 123,8%

Dowożenie uczniów do szkół 0,1% 0,1% 0,2 117,4% 127,0%

Zespoły obsługi ekonomiczno-administracyjnej szkół 0,7% 0,6% 0,6 99,2% 108,2%

Dokształcanie i doskonalenie nauczycieli

0,2% 0,2% 0,1 90,4% 95,6%

Ochrona zdrowia 0,7% 0,7% 0,7 104,5% 116,5%

Pomoc społeczna 11,7% 11,7% 10,6 113,8% 103,7%

Edukacyjna opieka wychowawcza 0,2%

0,2%

0,2

98,2%

168,1%

Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 12,9% 11,5% 8,3 100,6% 82,9%

Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego

4,0% 3,4% 4,3 97,1% 143,3%

Kultura fizyczna i sport 7,5% 5,8% 6,3 88,1% 123,6%



67

Tabela nr 26. Ludność oraz wybrane pozycje budżetu Pruszkowa i innych, wybranych gmin aglomeracji warszawskiej w 2006 r.

Pozycja

Pruszk

ów

Mińsk

Mazowiecki

Nowy Dwór

Mazowiecki

Otw

ock

Grodzisk

Mazowiecki

Legionowo

Piaseczn

o

Liczba ludności 55.371 37.927 27.510 43.388 37.702 51.033 63.828

Wydatki na oświatę i wychowanie*

720 742 825 727 587 700 996

Wydatki na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego*

71 78 76 50 174 50 55

Wydatki majątkowe inwestycyjne*

681 732 325 189 598 768 686

Dochody ogółem*

2.033 1.765 2.167 1.850 2.009 2.130 2.949

Dochody własne* 1.621 1.208 1.451 1.227 1.447 1.511 2.456

* wielkości w zł (na 1 mieszkańca) Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych + opracowanie własne


68

2.7. Podsumowanie diagnozy (wnioski)

1. Największym kapitałem Pruszkowa jest jego położenie. Ma ono jednak również negatywne konsekwencje.

2. Pruszków ma doskonałe połączenia kolejowe z Warszawą oraz niewydolne połączenia drogowe, co oznacza znaczną uciążliwość dla mieszkańców, szczególnie dla licznej rzeszy dojeżdżających do pracy poza miastem.

3. Pruszków postrzegany jest jako dobre miejsce zamieszkania. Mieszkańcy są generalnie zadowoleni z wysokiego poziomu bezpieczeństwa, „kameralności” w porównaniu z pobliską stolicą.

4. Pruszków jest elementem dynamicznie rozwijającej się aglomeracji warszawskiej. Jest miastem z dużą liczbą inwestycji, niskim wskaźnikiem bezrobocia (5,14% w 2007 r.) i znacznymi dochodami samorządu i mieszkańców.

5. Mieszkańcy Pruszkowa chcą miasta atrakcyjnego, zachowującego odrębność od Warszawy.

6. Charakterystyczną cechą sytuacji demograficznej w Pruszkowie jest wysoki współczynnik feminizacji (na 100 mężczyzn przypada 115 kobiet) oraz względnie powolny proces starzenia się społeczeństwa. W najbliższych latach w mieście spodziewany jest, inaczej niż w Warszawie i Polsce, wzrost liczby ludności.

7. W ocenie mieszkańców problemem jest niewystarczająca oferta rozrywek i wydarzeń kulturalnych, mało propozycji spędzania wolnego czasu.

8. Dochody mieszkańców Pruszkowa są zbliżone do dochodów osiąganych przez mieszkańców Warszawy. W mieście panuje ożywienie gospodarcze; rośnie liczba działających firm, w tym spółek handlowych, zwiększa się liczba inwestycji, w tym z udziałem kapitału zagranicznego.

9. Lokalizacja Pruszkowa (w pobliżu Warszawy i wielkich arterii komunikacyjnych) stawia wiele wyzwań i każe zmierzyć się z wynikającymi z tego problemami - duży ruch w centrum Pruszkowa (skrzyżowanie dwóch ruchliwych dróg wojewódzkich) oraz na drodze dojazdowej do Warszawy.

10. Przez teren Pruszkowa przebiega kilka linii podziału, z których największy wpływ wywierają tory kolejowe PKP. Dzielą one miasto na części połączone tylko jednym wiaduktem (na ulicy Poznańskiej). Inne linie podziału tworzą rzeka Utrata i tory WKD.

11. Na północnych obrzeżach Pruszkowa planowana jest budowa autostrady A2, wraz z węzłem autostradowym. W tym samym czasie ma powstać Paszkowianka, która na terenie miasta będzie pełnić funkcję obwodnicy umożliwiającej włączenie się do autostrady. Obie arterie w najbliższych latach będą odgrywać wielkie znaczenie dla rozwoju miasta.

12. Pruszków należy do czołówki polskich gmin pod względem wydatków na edukację.

13. Występuje niedobór miejsc w przedszkolach i żłobkach, co oznacza realny problem dla części mieszkańców.


69

14. Placówki edukacyjne charakteryzuje wysoki poziom nauczania. Uczniowie osiągają na egzaminie gimnazjalnym i maturalnym bardzo dobre wyniki.

15. W Pruszkowie sport wyczynowy osiągnął dobry poziom. Drużyny w dyscyplinach takich jak piłka nożna czy koszykówka należą do liczących się w kraju. W mieście powstały nowoczesne obiekty sportowe, w tym ogólnodostępna kryta pływalnia.

16. Mieszkańcy uważają dostępność służby zdrowia za pozostawiającą wiele do życzenia, zwłaszcza w zakresie opieki specjalistycznej.

17. Na terenie Pruszkowa działa wiele placówek kulturalnych, ale jednocześnie brakuje miejsc oferujących dostęp do popularnej rozrywki i kultury masowej (kino, nowoczesne kręgielnie, centrum handlowo-rozrywkowe itp.). Brak jest miejsca spotkań mieszkańców, gdzie występowałyby lokale gastronomiczne i rozrywkowe. Mieszkańcy oczekują powstania Centrum Śródmiejskiego.

18. Przyczyną niskiej oceny przez mieszkańców oferty kulturalnej miasta może być niedostateczna informacja o wydarzeniach kulturalnych. Wynika to z ograniczonego rynku mediów lokalnych oraz niewykształcenia innych kanałów przekazu informacji.

19. Wydarzenia wysokiej kultury odbywające się w Pruszkowie stanowią dobry punkt wyjścia do utworzenia z miasta ponadlokalnego centrum kulturalnego.

Niezbędne jest jednak skoordynowanie akcji informacyjno-promocyjnych, wytworzenie nowych kanałów przekazu informacji i promocji na przykład poprzez wykorzystanie telewizji kablowej, reklamy zewnętrznej (słupy plakatowe) oraz powołanie punktu informacyjnego, do zadań którego będą należały:

1. informacja kulturalna

2. informacja turystyczna.

20. Niewielkie są możliwości uprawiania rekreacji na terenie miasta. Nie brakuje dogodnych ku temu terenów (m.in. wzdłuż Utraty), brakuje jednak adekwatnej infrastruktury, m.in. ścieżek rowerowych, znakowanych szlaków turystycznych itp.

21. Dostęp do podstawowych mediów miejskich nie jest powszechny. Z sieci wodociągowo-kanalizacyjnej nie korzysta 14% mieszkańców a z gazowej – 20%.

22. Zagrożenia dla środowiska wynikają głównie z niedostatecznego rozwoju sieci kanalizacji deszczowej, z dużej liczby lokalnych kotłowni oraz ze wzmożonego ruchu samochodowego.

23. Zasób mieszkaniowy gminy Pruszków to przeszło 235 budynków. Ponad 60% z nich ma nieuregulowany status prawny, co utrudnia prawidłowe zarządzanie majątkiem, m.in. dokonywanie niezbędnych prac remontowych.

24. Zagrożenie przestępczością jest na poziomie zbliżonym do średniej dla województwa i innych powiatów podwarszawskich. Dane KPP w Pruszkowie oraz Straży Miejskiej za ostatnie lata wykazują znaczny spadek popełnianych przestępstw oraz wzrost ich wykrywalności. Mieszkańcy czują się w mieście relatywnie bezpiecznie.

25. Poziom zadłużenia miasta (20% na koniec 2007 r.) pozwala na realizację dalszych inwestycji finansowanych przy udziale kredytów i pożyczek. Jest to


70

również istotne w perspektywie uruchomienia w najbliższym czasie funduszy UE przewidzianych na lata 2007-2013.

26. Wskaźnik nakładów inwestycyjnych na 1 mieszkańca jest na poziomie zbliżonym do wskaźnika dla Warszawy i plasuje Pruszków w czołówce miast powiatowych aglomeracji warszawskiej.

27. Pruszków ze swoim potencjałem mierzonym liczbą ludności i dynamiką wzrostu dochodów jest w czołówce gmin podwarszawskich. Na inwestycje w roku 2008 zaplanowanych jest ponad 35% wydatków budżetowych.


71

3. Analiza SWOT

Mocne strony Słabe strony

1. Położenie miasta - bliskość Warszawy, głównych arterii komunikacyjnych kolejowych i drogowych, w tym planowanej A2, oraz lotniska

2. Dobre połączenia kolejowe z Warszawą

3. Mieszkańcy – dynamiczni, przedsiębiorczy, bogaci, wykwalifikowani

4. Duże nasycenie podmiotami gospodarczymi

5. Dobra sytuacja finansowa miasta

6. Dobra baza do uprawiania sportu wyczynowego i amatorskiego

7. Wysoki poziom oświaty

8. Atrakcyjne tereny do zagospodarowania na potrzeby rekreacji i wypoczynku

9. Wysoki poziom sportu zawodowego – promocja miasta

10. Rozbudowana infrastruktura techniczna

11. Intensywnie rozwijające się budownictwo mieszkaniowe

12. Niskie bezrobocie

13. Prosportowa i prorekreacyjna polityka władz samorządowych

1. Zły układ komunikacyjny – duży ruch samochodowy w centrum, brak obwodnicy, nie skorelowanie rozwoju dróg z rozwojem budownictwa mieszkaniowego

2. Pokutujący stereotyp w odniesieniu do wizerunku miasta.

3. Dezintegracja terenu poprzez bariery takie jak: tory PKP i WKD, rzekę Utratę – brakuje wiaduktów i mostów

4. Niedostatek komunalnych terenów inwestycyjnych

5. Brak atrakcyjnej oferty rozrywkowej, kulturalnej, rekreacyjnej

6. Brak „serca miasta” – miejsca spotkań oraz usług gastronomicznych, rozrywkowych i handlowych

7. Zły stan techniczny i nieuregulowany status prawny budynków komunalnych

8. Zła jakość dróg

9. Awaryjność magistrali wodociągowej oraz niedostatecznie rozbudowana sieć kanalizacji deszczowej

10. Niedostateczna liczba miejsc w przedszkolach i żłobkach

11. Degradacja środowiska – na skutek działania lokalnych kotłowni, niedostatecznego pokrycia terenu miasta kanalizacją sanitarną i deszczową, wzmożonego ruchu samochodowego w mieście

12. Niedostatek miejsc parkingowych

13. Utrudniony dostęp do usług medycznych


72

Szanse Zagrożenia

1. Dynamiczny rozwój regionu

2. Utrzymania podmiotowości miejskiej

3. Budowa autostrady A2

4. Budowa obwodnicy Pruszkowa - „Paszkowianki”

5. Pozyskanie kolejnych inwestorów

6. Fundusze UE jako źródło dofinansowania inwestycji

7. Większe zainteresowanie społeczeństwa uprawianiem sportu i rekreacją

8. Organizacja zawodów sportowych wysokiej rangi

1. Uruchomienie autostrady A2 przed wybudowaniem obwodnicy Pruszkowa - „Paszkowianki” i przystosowaniem lokalnego układu komunikacyjnego

2. Zły stan i przepustowość dróg dojazdowych do Warszawy

3. Zła koniunktura gospodarcza

4. Konkurencja szybko rozwijających się innych gmin aglomeracji warszawskiej

5. Starzenie się społeczeństwa

6. Nie pozyskanie zewnętrznego finansowania dla planowanych inwestycji

Źródło: opracowanie własne


73

4. Analiza Benchmarkingowa

Pozycjonowanie to analiza opierająca się na dwóch podstawowych czynnościach:

1. wyznaczaniu tzw. kluczowych czynników sukcesu oraz

2. pozycjonowaniu tych czynników w stosunku do innych, konkurencyjnych miast.

W efekcie powstaje wykres pozycjonowania pozwalający na określenie pozycji Pruszkowa w odniesieniu do innych porównywalnych miast.

W trakcie prac nad aktualizacją Strategii wyznaczono Kluczowe Czynniki Sukcesu, mające wpływ na rozwój Pruszkowa i będące punktem wyjścia przy opracowywaniu strategii jego rozwoju. Uznano, iż najbardziej istotne znaczenie mają:

1. bliskość aglomeracji Warszawskiej,

2. rozpoznawalność miasta,

3. położenie geograficzne,

4. komunikacja,

5. zasoby lokalne,

6. kultura / tradycja,

7. zasoby ludzkie,

8. jakość władzy lokalnej,

9. infrastruktura,

10. migracja.

Za najważniejsze czynniki uznano:

1. rozpoznawalność miasta,

2. położenie geograficzne,

3. komunikację,

4. zasoby ludzkie,

5. jakość władzy lokalnej

i to one zostały poddane ocenie, przez porównanie do tzw. przeciętnego miasta podobnej wielkości, który mógłby być konkurentem Pruszkowa. Oceny nie dokonano tylko dla kategorii „jakość władzy lokalnej”, ze względu na to, że w skład zespołu ds. aktualizacji Strategii weszli przedstawiciele Urzędu Miejskiego i Rady Miejskiej, którzy uznali, że nie chcą oceniać samych siebie. Wynik analizy prezentuje poniższy wykres.


74

Wykres nr 18. Kluczowe czynniki sukcesu gospodarczego Pruszkowa.

Kluczowe czynniki sukcesu rozwoju gospodarczego

wynik gorszy

wynik lepszy znaczenie

-2 -1 1 2

1. Rozpoznawalność

2. Położenie geograficzne

3.Komunikacja

4. Zasoby ludzkie

5. Jakość władzy lokalnej



75

5. Zasadnicze Obszary Problemowe. Cele strategiczne i operacyjne.

Wyznaczenie kluczowych czynników sukcesu umożliwiło sformułowanie Zasadniczych Obszarów Problemowych, czyli celów strategicznych, które miasto będzie chciało osiągnąć w okresie obowiązywania Strategii Rozwoju. Do poszczególnych celów strategicznych zostaną przypisane cele operacyjne, precyzujące w jaki sposób cele strategiczne mają zostać osiągnięte. Cele operacyjne będą realizowane poprzez konkretne projekty, których lista może być aktualizowana w trakcie realizacji Strategii, w zależności od zmieniających się warunków zewnętrznych i wewnątrz miasta.

Zespół ds. aktualizacji Strategii wyznaczył 3 cele strategiczne (Zasadnicze Obszary Problemowe):

I. Poprawa rozwiązań komunikacyjnych miasta.

Wskaźnik: Ocena zmian w zakresie rozwiązań komunikacyjnych w mieście (w odniesieniu do roku 2007), wyrażana przez mieszkańców w badaniu ankietowym.

II. Ochrona środowiska.

Wskaźnik: Ocena zmian w zakresie ochrony środowiska w mieście (w odniesieniu do roku 2007), wyrażana przez mieszkańców w badaniu ankietowym.

III. Zrównoważony rozwój społeczny.

Wskaźnik: Ocena zmian w zakresie rozwoju infrastruktury oświatowej i kulturalnej oraz społecznej i rekreacyjnej w mieście (w odniesieniu do roku 2007), wyrażana przez mieszkańców w badaniu ankietowym.

Powyższe cele strategiczne będą osiągane poprzez 17 celów operacyjnych. Stopień realizacji każdego celu operacyjnego wyrażony będzie wskaźnikami.

I. Poprawa rozwiązań komunikacyjnych miasta

I.1. Stworzenie nowego układu komunikacyjnego, zgodnego ze studium komunikacyjnym.

Układ komunikacyjny, tak na terenie miasta, jak i łączący miasto z Warszawą, będzie odgrywał coraz większą rolę w rozwoju Pruszkowa. Wraz ze wzrostem liczby mieszkańców konieczne jest przebudowanie układu komunikacyjnego na terenie miasta i w jego sąsiedztwie, tak by ograniczyć ruch w Śródmieściu (przede wszystkim w ul. Wojska Polskiego) i skrócić czas dojazdu do Warszawy. Planowana budowa autostrady A2 do węzła Konotopy i dalsze poprowadzenie trasy jako drogi ekspresowej, daje szansę na ułatwienie dojazdu do stolicy. W tej sytuacji kluczowe jest wybudowanie drogi wojewódzkiej – Paszkowianki, która ruch do i z autostrady poprowadzi przez niezamieszkałe obrzeża Pruszkowa, odciążając obecny układ komunikacyjny.

Bardzo ważne dla Pruszkowa będzie stworzenie na terenie miasta tras alternatywnych dla przeciążonej trasy nr 719. Takie trasy będą miały charakter ponadlokalny, stąd niezbędne jest włączenie się w projekt innych podmiotów


76

(powiatu pruszkowskiego, gmin z terenu powiatu). Ważnymi układami komunikacyjnymi mogą stać się:

- Trasa Książąt Mazowieckich - przebiegająca wzdłuż torów WKD, od ul. Szpitalnej do ul. Brzozowej lub po zawarciu porozumienia z Gminą Michałowice – łącząca się z trasą nr 719 na jej terenie w pobliżu granicy z Pruszkowem. Do końca 2008 r. ma zostać opracowana koncepcja, która określi możliwości realizacji Trasy Książąt Mazowieckich lub innych rozwiązań odciążających centrum miasta.

- Trasa w ciągu ul. Sienkiewicza i Przytorowej – ta arteria jest istotna w perspektywie planowanej zabudowy terenu poprzemysłowego w rejonie ul. Stalowej i Staszica oraz pobliskich osiedli na terenie Gminy Brwinów.

Ze względu na istnienie barier w komunikacji na terenie miasta (przede wszystkim torów PKP), celem staną się następujące inwestycje:

- rozbudowa istniejącego lub budowa nowego wiaduktu w ciągu ul. Poznańskiej,

- tunel w ciągu ul. Kościuszki i ul. Promyka,

- wiadukt w ciągu ul. Działkowej (teren gmin: Pruszków i Brwinów), o ile nie powstanie przejazd alternatywny na terenie gminy Brwinów.

Koncepcję rozwoju komunikacji w Pruszkowie w formie graficznej przedstawia załącznik nr 2.

Dalsze inwestycje drogowe to:

- połączenie ul. Promyka z ul. Mostową (Gąsin Mieszkaniowy),

- przedłużenie ul. Powstańców do ul. Lipowej lub nowopowstałej Trasy Książąt Mazowieckich,

- nowy wyjazd ze Szpitala Tworkowskiego.

Wskaźniki:

a. Długość zbudowanych ciągów komunikacyjnych (m)

b. Liczba nowych układów komunikacyjnych (szt.)

c. Liczba nowych przepraw przez tory PKP (szt.)

I.2. Poprawa istniejącej infrastruktury drogowej miasta.

Na terenie miasta prowadzone będą prace poprawiające jakość dróg gminnych. Zakres i intensywność tych prac będzie określany w bieżących pracach planistycznych.

Wskaźniki:

a. długość zmodernizowanych i przebudowanych dróg (m)

b. długość wybudowanych i zmodernizowanych chodników (m)


77

I.3. Rozwój infrastruktury technicznej - budowa kanalizacji deszczowej i sanitarnej oraz wodociągów.

Rozbudowa infrastruktury technicznej będzie postępować równolegle z pojawianiem się potrzeb powodowanych rozwojem inwestycji na terenie miasta – zarówno budową osiedli mieszkaniowych, jak i obiektów gospodarczych.

Wskaźniki:

a. długość wybudowanej sieci kanalizacyjnej sanitarnej (m)

b. długość wybudowanej sieci kanalizacji deszczowej (m)

c. długość wybudowanych wodociągów (m)

d. długość wybudowanych innych instalacji sieciowych (m)

I.4. Budowa miejsc parkingowych na terenie miasta.

Intensywny rozwój miasta w ostatnich latach wiązał się z powstaniem wielu budynków wielorodzinnych i znacznym wzrostem liczby samochodów, czemu jak dotąd nie towarzyszyło powstanie wystarczającej liczby miejsc parkingowych. Pruszków jako siedziba starostwa powiatowego i największe miasto pasma zachodniego jest odwiedzane także przez mieszkańców powiatu pruszkowskiego, a dodatkowy ruch (w tym samochodowy) będą generowały imprezy sportowe rangi mistrzowskiej, m.in. na torze kolarskim.

Wskutek rozwoju miasta liczba samochodów zarejstrowanych na terenie Pruszkowa może istotnie wzrosnąć. W tej sytuacji przygotowanie miejsc parkingowych jest zadaniem pilnym, w sposób wyraźny poprawiający komfort życia mieszkańców.

Wskaźnik:

a. liczba wybudowanych miejsc parkingowych (szt.)

I.5. Usprawnienie działania komunikacji miejskiej.

Wraz z rozwojem osiedli mieszkaniowych na peryferiach miasta ważnym zadaniem stanie się poprawa komunikacji pomiędzy dzielnicami Pruszkowa. Podjęte zostaną próby wprowadzenia na teren Pruszkowa linii autobusowej, objętej zintegrowanym systemem komunikacji warszawskiej. Opracowana zostanie koncepcja uruchomienia połączenia szynowego - tramwaju pomiędzy stacjami: PKP Pruszków i WKD Komorów lub układu drogowego, wraz z ciągiem pieszo-rowerowym, umożliwiającym uruchomienie nowego połączenia autobusowego.


78

Wskaźniki:

a. łączna długość tras linii autobusowych na terenie miasta (km)

b. częstotliwość kursowania autobusów na terenie miasta (liczba kursów na godzinę)

c. liczba linii autobusowych włączonych w warszawski system komunikacyjny (szt.)

d. długość uruchomionej linii tramwajowej (m)

II. Ochrona środowiska

II.1. Rozwiązanie problemu utylizacji odpadów stałych po roku 2010 (po zakończeniu rekultywacji istniejącego wysypiska).

W okresie realizacji strategii prowadzona będzie rekultywacja składowiska odpadów komunalnych Góra Żbikowska.

Opracowany zostanie kompleksowy plan gospodarki odpadami, w szczególności nie podlegającymi odzyskowi, a także plan usunięcia azbestu z wszystkich budynków i budowli (niezależnie od ich statusu prawnego) w terminie do 2032 r. Niezbędne jest wybudowanie nowoczesnego zakładu utylizacji odpadów komunalnych z zastosowaniem najnowszych technologii (np. plazmowej) potrafiącego zneutralizować odpady w 100%.

Wskaźniki:

a. Stworzenie możliwości odbioru w 2012 roku 100% wytwarzanych na terenie miasta odpadów (% odbieranych odpadów)

b. Wybudowanie zakładu utylizacji odpadów (szt.)

II.2. Zabezpieczenie przeciwpowodziowe miasta, w tym rozwiązanie problemu wód opadowych na terenie miasta wspólnie z powiatem pruszkowskim i sąsiadującymi gminami (program Utrata).

W chwili obecnej problem odprowadzania wód opadowych pozostaje w znacznej mierze nierozwiązany. Konieczne stanie się więc stworzenie kompleksowych rozwiązań związanych z odprowadzaniem wód z ulic, placów i powstających obiektów budowlanych – ze względu na możliwość wystąpienia lokalnych podtopień terenów.

Zabezpieczenie przeciwpowodziowe Pruszkowa zwiększy się poprzez dalszą przebudowę rowów odwadniających na terenie miasta, ze szczególnym uwzględnieniem przebudowy rowu U-1 z budową zbiornika retencyjnego na terenie Michałowic.


79

Wskaźniki:

a. długość wybudowanej kanalizacji deszczowej (m)

b. powierzchnia dróg i placów, z której zapewniono odprowadzenie wód opadowych (m2)

II.3. Ograniczenie hałasu związanego z narastającym ruchem komunikacyjnym samochodowym i kolejowym.

Hałas nie jest problemem dotykającym całe miasto, jednak w pobliżu głównych arterii komunikacyjnych i niektórych obiektów przemysłowych normy bywają przekroczone. Hałas komunikacyjny, związany z transportem drogowym i kolejowym, tam gdzie jest to możliwe, będzie redukowany poprzez tworzenie zieleni izolacyjnej oraz budowanie ekranów.

Hałas przemysłowy będzie ograniczany przede wszystkim na terenach gdzie zabudowa przemysłowa sąsiaduje z mieszkaniową, np. w okolicach zakładu „Polzug”.

Wskaźniki:

a. długość nasadzeń zieleni izolującej przed hałasem (m)

b. łączna długość ekranów dźwiękochłonnych (m)

c. liczba mieszkańców zamieszkujących teren, na którym obniżeniu ulegnie poziom natężenia hałasu komunikacyjnego (osoby)

d. wymuszenie obniżenia emisji hałasu przez uciążliwe dźwiękowo zakłady przemysłowe (liczba zakładów w szt.)

e. liczba mieszkańców zamieszkujących teren, na którym obniżeniu ulegnie poziom natężenia hałasu emitowanego przez zakłady przemysłowe (osoby)

II.4. Podniesienie poziomu świadomości ekologicznej mieszkańców.

Równolegle z działaniami o charakterze systemowym, podejmowane będą wysiłki w celu generalnego podniesienia świadomości ekologicznej mieszkańców. Nie ulega wątpliwości, że proces taki – dzięki edukacji, licznym akcjom społecznym itd. – już w tej chwili ma miejsce. Ważnym zadaniem jest jednak przyspieszanie zmian świadomości mieszkańców. W tym celu organizowane będą liczne akcje, publikowane materiały promujące ekologiczne zachowania organizowane ogólnomiejskie imprezy proekologiczne. Działania te będą koordynowane z zadaniami infrastrukturalnymi, np. budową zakładu utylizacji, budową ścieżek rowerowych.

Wskaźnik:

a. liczba zorganizowanych akcji, imprez, wydrukowanych materiałów informacyjno-promocyjnych (szt.)


80

III. Zrównoważony rozwój społeczny

III.1. Budowa i modernizacja placówek oświatowych.

Szczegółowa analiza bazy lokalowej istniejących placówek oświatowych oraz sporządzone prognozy na temat spodziewanej zmiany liczby dzieci w obszarze działania poszczególnych szkół, pozwala na sformułowanie 5 najważniejszych zadań do realizacji w najbliższych latach:

1. Budowa publicznego przedszkola miejskiego na Osiedlu Bolesława Prusa.

W 2007 r. Rada Miejska w Pruszkowie, na wniosek Prezydenta Miasta, podjęła decyzje o budowie na Osiedlu Prusa przedszkola z 6 oddziałami przedszkolnymi i 3 żłobkowymi. Od 2005 r. nastąpił skokowy wzrost zapotrzebowania na miejsca w żłobkach i przedszkolach.

2. Budowa przedszkola przy Szkole Podstawowej nr 10.

Gąsin to jedyna dzielnica Pruszkowa bez placówki przedszkolnej. w najbliższych latach przewiduje się tu około 50%-owy wzrost ludności.

3. Budowa na terenie dzielnicy Bąki zespołu placówek oświatowych (przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum).

W związku z odrolnieniem działek, w dzielnicy przewiduje się rozwój budownictwa mieszkalnego, co może nawet podwoić liczbę mieszkańców.

4. Zmiana obwodów szkół podstawowych i gimnazjów.

Zmiana ta będzie konieczna ze względu na migracje ludności oraz rozwój budownictwa (tereny po fabrykach: „Porcelit” i „Ołówki”). Zmiana obwodów SP nr 9 oraz 10 wynikałyby także z realizacji planów budowy placówek oświatowych w dzielnicy Bąki. Spowoduje to konieczność zorganizowania nowej sieci szkół podstawowych i gimnazjalnych.

5. Modernizacja i remonty istniejących placówek oświatowych, według corocznych i wieloletnich planów inwestycyjnych.

Wskaźniki:

a. liczba zmodernizowanych i wyremontowanych placówek oświatowych (szt.)

b. liczba wybudowanych placówek oświatowych (szt.)

c. liczba dzieci i młodzieży korzystających ze zmodernizowanych i wyremontowanych oraz zbudowanych obiektów (osoby)

III.2. Budowa i modernizacja placówek kulturalnych.

Życie kulturalne jest jednym z czynników budujących więź pruszkowian z ich miastem. Konieczne więc jest stworzenie jak najlepszych warunków lokalowych dla tej sfery życia. Nastąpi to poprzez wyremontowanie istniejących placówek oraz budowę nowych obiektów, m.in. Centrum Śródmiejskiego. Wraz z rozwojem budownictwa mieszkaniowego, konieczne może stać się utworzenie dzielnicowych domów kultury, popierane będą wszelkie inicjatywy firm, osób


81

prywatnych i organizacji pozarządowych. Równolegle realizowane będą bieżące plany remontowe działających placówek kultury.

Wskaźniki:

a. liczba zmodernizowanych i wyremontowanych placówek kulturalnych (szt.)

b. liczba wybudowanych placówek kulturalnych (szt.)

III.3. Stworzenie społeczeństwa informacyjnego (wdrożenie programu e-pruszków).

Rozwój technologii informatycznych stwarza sytuację, w której towarem, przedmiotem wymiany staje się informacja traktowana jako dobro niematerialne, równoważne lub cenniejsze nawet od dóbr materialnych. Informacja staje się więc równie ważna jak kanały dostępu do niej. Miasto udostępni mieszkańcom elektroniczną platformę (e-pruszków) umożliwiającą załatwienie jak największej liczby spraw w Urzędzie Miejskim poprzez kontakt elektroniczny. Ograniczenie do niezbędnego minimum formalności wymagających osobistego kontaktu pozwoli mieszkańcom oszczędzać czas, zniesie ograniczenie jakim są godziny pracy Urzędu Miejskiego, ograniczy obieg dokumentów papierowych. Co nie mniej ważne, wygodny i łatwy zdalny dostęp do Urzędu Miejskiego ułatwi nawiązanie bliższego kontaktu pomiędzy mieszkańcami a Urzędem. Pruszkowianie zyskają lepszą możliwość aktywnego uczestniczenia w życiu miasta, łatwiejsze stanie się uczestniczenie w ankietach, konsultacjach społecznych. Warunkiem właściwego wykorzystania programu e-pruszków, podobnie jak i obecnego internetowego serwisu internetowego Urzędu Miejskiego na stronie http://www.pruszkow.pl/ jest powszechny dostęp do szerokopasmowego Internetu. Miasto podejmie działania zmierzające do jak najpełniejszego włączenia pruszkowian do tej sieci (obszary lub punkty dostępu).

Wskaźniki:

a. liczba spraw załatwianych przez mieszkańców Pruszkowa drogą elektroniczną (szt.)

b. liczba mieszkańców Pruszkowa z możliwością dostępu do szerokopasmowego Internetu (osoby)


82

III.4. Rozwój społeczeństwa obywatelskiego.

Miasto, w ramach swych kompetencji i możliwości finansowych, będzie sprzyjało wszelkim inicjatywom podejmowanym przez mieszkańców, skutkującym budową poczucia tożsamości pruszkowian, wzrostem zaangażowania w sprawy lokalne.

Wskaźniki:

a. liczba organizacji pozarządowych działających na terenie miasta (szt.)

b. frekwencja wyborcza na terenie miasta (%)

III.5. Kształtowanie wizerunku miasta.

Z uwagi na kilka uwarunkowań historycznych miasto Pruszków jest powszechnie rozpoznawalne w skali krajowej. Przeważnie nie jest to jednak obraz pozytywny. Istnieje silny, negatywny stereotyp Pruszkowa. Z drugiej jednak strony, wysoka rozpoznawalność stwarza szerokie szanse dla budowy pozytywnego wizerunku. Konieczne jest jednak stworzenie alternatywnego toru skojarzeniowego. W tym celu, najlepiej będzie zdefiniować i wybrać obszar, z którym docelowo Pruszków będzie się kojarzył. Obecna sytuacja nie stwarza większych szans dla posunięć standardowych, promujących Pruszków jako miłe i spokojne miejsce zamieszkania. Silny impuls negatywny, należy zamienić silnym sygnałem pozytywnym. Wydaje się, iż jednym z kierunków budowy wizerunku może być promocja miasta poprzez sport. Zdefiniowanie dyscypliny (dyscyplin), które mogłyby posłużyć jako punkt odniesienia do budowy wizerunku miasta będzie jednym z kluczowych zadań samorządu na najbliższe lata. Oczywiście, poza wyborem i promocją dyscypliny sportowej, konieczne też będzie prowadzenie codziennej, podstawowej akcji promocyjnej. Będzie ona jednak stanowić jedynie rozwinięcie głównego kierunku budowy wizerunku.

Wskaźniki:

a. liczba dyscyplin sportu wypromowanych, jako osie budowy wizerunku miasta (szt.)

b. liczba akcji promocyjnych (szt.)

c. liczba publikacji i wydawnictw (szt.)

III.6. Poprawa estetyki architektonicznej miasta.

Rozwój urbanistyczny miasta oraz zmiana jego wyglądu są zdeterminowane w Pruszkowie przez dwa podstawowe czynniki. Jednym jest stan techniczny obiektów śródmiejskich – w szczególności zaś kamienic znajdujących się w rękach prywatnych. Drugim czynnikiem jest powstawanie nowych obiektów użyteczności publicznej. W obu tych przypadkach konieczne jest uruchomienie


83

działań szczególnych zmierzających do poprawy estetyki architektonicznej. Dlatego też planuje się:

- konkursy architektoniczne na wykonanie projektów budowy obiektów użyteczności publicznej będących w gestii władz miejskich,

- stworzenie systemu motywującego odnowienie śródmiejskich obiektów (głównie kamienic) będących we władaniu osób fizycznych oraz rewitalizację obszaru.

Wskaźniki:

a. liczba obiektów powstałych w wyniku przeprowadzonych konkursów (szt.)

b. liczba odnowionych budynków (szt.)

III.7. Poprawa bezpieczeństwa zbiorowego w mieście.

Poczucie bezpieczeństwa jest ważnym elementem subiektywnej oceny jakości życia w mieście. Poziom bezpieczeństwa nie jest w Pruszkowie niższy niż w porównywalnych miastach, a z całą pewnością jest wyższy niż w Warszawie. Poprawa bezpieczeństwa w mieście jest szczególnie istotna ze względu na funkcjonujące stereotypy. W ramach niniejszej strategii kontynuowane będą działania wynikające z realizacji założeń istniejącego Programu Poprawy Stanu Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego dla Powiatu Pruszkowskiego. Podejmowane będą działania na rzecz zwiększenia liczby patroli i funkcjonariuszy Policji oraz wprowadzenia monitoringu.

Wskaźniki:

a. stopień objęcia powierzchni miasta monitoringiem (% powierzchni miasta)

b. wzrost poczucia bezpieczeństwa (% mieszkańców)

III.8. Zbudowanie infrastruktury parkowej, rekreacyjnej i sportowej na terenie miasta.

Teren Pruszkowa to dotąd w niewielkim stopniu wykorzystany potencjał dla uprawiania rekreacji. Inwestycje w korytarzu rzeki Utraty mają szansę uczynić tę część miasta popularnym miejscem spędzania wolnego czasu (ciąg pieszo-rowerowy, dostępny także dla rolkarzy i biegaczy).

Równolegle z inwestycjami drogowymi, tam gdzie jest to wykonalne i uzasadnione, rozbudowywana będzie sieć ścieżek rowerowych.

Planuje się utworzenie infrastruktury rekreacyjnej na bazie terenów zielonych na terenie miasta (m.in. nad Utratą). Kluczowym elementem tworzenia przestrzeni terenów zielonych w mieście będzie realizacja połączenia istniejących obszarów parkowych, począwszy od Góry Żbikowskiej, poprzez tereny nad Utratą, aż do toru kolarskiego. Program obejmowałby zagospodarowanie terenu, nasady roślin, budowę ciągów komunikacji pieszej, oświetlenie itd. Dzięki temu powstałby


84

unikatowy kompleks rekreacyjny, a jednocześnie zagospodarowane zostałyby ogromne, dotychczas niewykorzystane, tereny w samym sercu miasta. W ciągach rekreacyjnych zostanie wykorzystana infrastruktura sportowa MZOS, basenu, toru kolarskiego i inna.

Konieczne stanie się podnoszenie standardu istniejących obiektów sportowo – rekreacyjnych. Ważnym zadaniem będzie dalsze zagospodarowanie terenów MZOS z przeznaczeniem na cele sportowe.

Podjęte zostaną starania na rzecz utworzenia nowych parków miejskich, przede wszystkim w południowej części miasta.

Wskaźniki:

a. liczba zbudowanych obiektów sportowych, placów sportowych i rekreacyjnych (szt.)

b. liczba zmodernizowanych obiektów sportowo-rekreacyjnych (szt.)

c. powierzchnia zagospodarowanych terenów rekreacyjnych (m2)

d. liczba mieszkańców korzystających z infrastruktury sportowej na terenie miasta (osoby)

e. długość zbudowanych ścieżek rowerowych (m)

f. liczba stworzonych miejsc do uprawiania sportu i rekreacji (szt.)

g. powierzchnia zagospodarowanych terenów zielonych (m2)

h. powierzchnia zmodernizowanych terenów zielonych (m2)

i. liczba utworzonych parków miejskich (szt.)


85

6. Zgodność celów strategicznych Pruszkowa z priorytetami rozwoju gospodarki narodowej i regionalnej

Przyjęte cele rozwojowe Pruszkowa zostały przeanalizowane pod kątem ich zgodności z podstawowymi dokumentami strategicznymi Polski, województwa mazowieckiego oraz powiatu pruszkowskiego.

Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 to dokument określający cele i priorytety polityki rozwoju w perspektywie najbliższych lat oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewnić. Stanowi punkt odniesienia dla strategii i programów opracowywanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Zgodność zadań realizowanych w ramach wdrażania Strategii Rozwoju Pruszkowa z dokumentami strategicznymi kraju i regionu jest warunkiem ubiegania się o dofinansowanie z funduszy Unii Europejskiej.

Tabela nr 27. Zestawienie celów strategicznych i operacyjnych Strategii Rozwoju Pruszkowa z priorytetami rozwoju Polski, województwa mazowieckiego oraz powiatu pruszkowskiego.

Strategia Rozwoju

Pruszkowa do roku 2020

Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015

Strategia Rozwoju

Województwa Mazowieckiego do roku 2020

Strategia Rozwoju Powiatu Pruszkowskiego

do 2025 roku

I. Poprawa rozwiązań komunikacyjnych miasta

I.1. Stworzenie nowego układu komunikacyjnego, zgodnego ze studium komunikacyjnym

I.2. Poprawa istniejącej infrastruktury drogowej miasta

I.3. Rozwój infrastruktury technicznej - budowa kanalizacji deszczowej i sanitarnej oraz wodociągów

I.4. Budowa miejsc parkingowych na terenie miasta

I.5. Usprawnienie działania komunikacji miejskiej

Priorytet 2:

Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej.

• Kierunki: Infrastruktura techniczna: a. infrastruktura transportowa

Priorytet 6:

Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej.

• Kierunki:

a. podniesienie konkurencyjności polskich regionów („poprawa infrastruktury transportowej w relacjach pomiędzy głównymi ośrodkami miejskimi a innymi miastami”)

• Kierunki polityki regionalnej

cel strategiczny: Poprawa spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej regionu w warunkach zrównoważonego rozwoju.

• cel pośredni nr 3:

Stymulowanie rozwoju funkcji metropolitalnych Warszawy

kierunek działań:

3.1. Wzmocnienie powiązań Warszawy z otoczeniem regionalnym, krajowym i międzynarodowym


Aktywizacja i modernizacja obszarów pozametropolital-nych

kierunki działań:

4.1. Poprawa dostępności

cel strategiczny I:

Rozwój gospodarczy, rozbudowa infrastruktury i rynku pracy

• Cel operacyjny 2:

Budowa, modernizacja i remonty urządzeń oraz dróg powiatowych

Zadania:

a. Modernizacja i remonty wiaduktów i mostów

b. Promocja budowy drogi „Paszkowianki”

e. Budowa, modernizacja i remonty dróg


Rewitalizacja terenów Powiatu Pruszkowskiego.

Zadanie:

b. remonty dróg i ulic

Cel strategiczny IV:

Zrównoważony rozwój środowiska


Zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańcom


86

Strategia Rozwoju



Strategia Rozwoju



do 2025 roku

państwa wobec województw:

- inwestycje drogowe

- powiązania transportowe Warszawy z innymi ośrodkami miejskimi o istotnym znaczeniu subregionalnym

komunikacyjnej i transportu w regionie, w tym lotnictwa cywilnego

4.2. Wzmocnienie potencjału rozwojowego ośrodków subregionalnych i małych miast

Zadanie:

d. rozbudowa i modernizacja systemów wodociągowych i kanalizacyjnych

II. Ochrona środowiska

II.1. Rozwiązanie problemu utylizacji odpadów stałych po roku 2010 (po zakończeniu rekultywacji istniejącego wysypiska)

II.2. Zabezpieczenie przeciwpowodzio-we miasta, w tym rozwiązanie problemu wód opadowych na terenie miasta wspólnie z powiatem pruszkowskim i sąsiadującymi gminami (program Utrata)

II.3. Ograniczenie hałasu związanego z narastającym ruchem komunikacyjnym samochodowym i kolejowym

II.4. Podniesienie poziomu świadomości ekologicznej mieszkańców

Priorytet 2:


• Kierunki:

- Infrastruktura ochrony środowiska („oczyszczanie ścieków, zapewnienie wody pitnej wysokiej jakości, zagospodarowanie odpadów i rekultywacja terenów zdegradowanych, ochrona powietrza, ochrona przed hałasem, drganiami i wibracjami”)

Priorytet 6:


• Kierunki:

a. podniesienie konkurencyjności polskich regionów („poprawa stanu i ochrony środowiska”)

cel strategiczny: Poprawa spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej regionu w warunkach zrównoważonego rozwoju.



kierunek działań:

4.5. Ochrona i rewaloryzacja środowiska przyrodniczego dla zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju



• Cel operacyjny 2

Zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańcom:

Zadania:

c. opracowanie i wdrożenie powiatowego systemu segregacji odpadów

m. zwiększenie małej retencji wód – budowa zbiorników retencyjnych

n. kontrola podmiotów gospodarczych i osób fizycznych w zakresie uciążliwości ich negatywnych działań na środowisko

o. budowa, rozbudowa i modernizacja urządzeń melioracyjnych


87

Strategia Rozwoju



Strategia Rozwoju



do 2025 roku

III. Zrównoważony rozwój społeczny

III.1. Budowa i modernizacja placówek oświatowych

III.2. Budowa i modernizacja placówek kulturalnych

III.3. Stworzenie społeczeństwa informacyjnego (wdrożenie programu e-pruszków).

III.4. Rozwój społeczeństwa obywatelskiego

III.5. Kształtowanie wizerunku miasta

III.6. Poprawa estetyki architektonicznej miasta

III.7. Poprawa bezpieczeństwa zbiorowego w mieście

III.8. Zbudowanie infrastruktury parkowej, rekreacyjnej i sportowej na terenie miasta

Priorytet 2:


• Kierunki:

- Infrastruktura edukacji

- infrastruktura teleinformatyczna

- infrastruktura kultury, turystyki i sportu

Priorytet 4:

Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa.

• Kierunki:

- budowa zasługującej na społeczne zaufanie, sprawnej władzy publicznej oraz przeciwdziałanie korupcji („działania upraszczające procedury administracyjne”)

- wspieranie samoorganizacji społeczności lokalnej

- zapewnienie bezpieczeństwa narodowego i poczucia bezpieczeństwa („działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa lokalnego, w szczególności mające na celu ograniczenie najbardziej dokuczliwej dla

cel strategiczny:

1. Poprawa spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej regionu w warunkach zrównoważonego rozwoju.

2. Budowa społeczeństwa informacyjnego i poprawa jakości życia mieszkańców województwa.


Rozwój kapitału społecznego.

Kierunki działań:

1.1. Rozwój społeczeństwa informacyjnego i teleinformatyzacji

1.2. Wzrost poziomu wykształcenia i poprawa jakości kadr

1.7. Poprawa bezpieczeństwa publicznego



kierunek działań:

4.4. Budowa i rozwój infrastruktury społecznej


Rozwój społeczeństwa obywatelskiego oraz

Cel strategiczny I:

Rozwój gospodarczy, rozbudowa infrastruktury i rynku pracy


Budowa, modernizacja i remonty urządzeń oraz dróg powiatowych

Zadanie:

d. Budowa ścieżek rowerowych


Rewitalizacja terenów Powiatu Pruszkowskiego

Zadania:

b. Remonty dróg i ulic

c. Remonty budynków i obiektów, w tym również zabytkowych i podlegających opiece konserwatora zabytków

Cel strategiczny II:

Poprawa stanu bezpieczeństwa, ochrony zdrowia i pomocy społecznej

Cel strategiczny III:

Rozwój edukacji, kultury, sportu, rekreacji i turystyki


Rozwój i modernizacja szkolnictwa ponadgimnzjalnego

Zadania:

b. modernizacja i remonty bazy szkół i placówek oświatowych

d. wzmocnienie lub przekształcenie istniejących szkół do potrzeb rynku i zapewnienie dużej różnorodności oferty edukacyjnej przy współpracy z gminami

e. optymalizacja warunków


88

Strategia Rozwoju



Strategia Rozwoju



do 2025 roku

obywateli przestępczości pospolitej”)

Priorytet 6:


• Kierunki:

a. podniesienie konkurencyjności polskich regionów („rozwój infrastruktury kultury”, „poprawa kształcenia i dostępu do wiedzy”, „wspieranie upowszechniania dostępu do usług elektronicznych”)

kształtowanie wizerunku regionu

kierunek działań:

5.1. Rozwój społeczeństwa obywatelskiego i integracji regionalnej

5.3. Promocja i zwiększanie atrakcyjności turystycznej

i rekreacyjnej regionu w oparciu o walory środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego

kształcenia


Wdrażanie Strategii Rozwoju Sportu na terenie Powiatu Pruszkowskiego

Zadania:

c. współpraca z gminami w dziedzinie rozwoju sportu masowego

d. promocja kultury fizycznej


Budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury kulturalnej przyczyniającej się do aktywnego udziału społeczeństwa w kulturze

Zadanie:

a. dofinansowanie dla rozwoju bazy kulturalnej


Wspieranie rozwoju turystyki

Zadania:

a. rekreacyjne i turystyczne zagospodarowanie korytarza Utraty

c. stworzenie oferty rekreacyjno – turystycznej dla mieszkańców




Zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańcom:

Zadanie: g. poprawa stanu lesistości i zieleni urządzonej


Dbałość o ład planistyczny i urbanistyczny

Cel strategiczny V:

Rozwój samorządności i społeczeństwa obywatelskiego


89

Strategia Rozwoju



Strategia Rozwoju



do 2025 roku


Poprawa wizerunku powiatu wraz z jego promocją

Zadanie:

f. tworzenie przyjaznych form komunikowania się samorządu z mieszkańcami


Współpraca z organizacjami pozarządowymi działającymi przy realizacji wspólnych projektów dla dobra społeczności powiatu

Zadanie:

b. wspieranie powstawania NGO’s


Powyższe zestawienie wykazuje pełną zbieżność przyjętych celów z priorytetami rozwoju Polski i regionu.


90

7. Źródła finansowania

Pozyskanie źródeł finansowania zadań, będzie jednym z czynników decydujących o tym, w jakim stopniu uda się osiągnąć przyjęte cele. W momencie tworzenia strategii nie można określić wszystkich źródeł finansowania do roku 2020, warto jednak wymienić te najważniejsze.

Środki własne

Pruszków rejestruje wysokie dochody własne, przede wszystkim pochodzące z podatków od osób fizycznych i prawnych. Dochody budżetowe Pruszkowa były dotąd podstawowym źródłem finansowania inwestycji miasta. Umożliwiało to sprawne realizowanie projektów, jednocześnie doprowadzając do zadłużenia (jego wysokość mieści się w przedziale określonym przez ustawę o finansach publicznych). Środki własne miasta powinny w jak największym stopniu służyć współfinansowaniu inwestycji (wniesieniu udziału własnego), a nie być jego jedynym źródłem.

Fundusze Unii Europejskiej

To źródło powinno stanowić podstawę finansowania inwestycji miejskich. Zaletą jest bezzwrotny charakter pomocy, szeroki zakres interwencji, możliwość uzyskania dofinansowania nawet do 85 proc. wartości kosztów kwalifikowalnych projektu. Obecnie trwają ostatnie prace nad przygotowaniem szczegółowych zasad finansowania zadań w ramach programów operacyjnych

Pruszków będzie mógł starać się o dofinansowanie z programów ogólnopolskich (Programy Operacyjne: „Infrastruktura i Środowisko”, „Kapitał Ludzki”, „Innowacyjna Gospodarka”,”) oraz Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego. Wspierane będą m.in. następujące projekty/obszary:

• dostęp do Internetu szerokopasmowego, szczególnie dla osób zagrożonych wykluczeniem cyfrowym,

• gospodarka wodno-ściekowa,

• gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi,

• zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska,

• ochrona przyrody,

• budowa, przebudowa i modernizacja dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych wraz z infrastrukturą towarzyszącą (ścieżki rowerowe, chodniki, zatoki przystankowe, oświetlenie, ekrany akustyczne itp.),

• budowa parkingów "Parkuj i Jedź" lub przystosowanie istniejących parkingów do funkcji "Parkuj i Jedź",

• dostosowanie istniejących składowisk odpadów do obowiązujących przepisów,

• rekultywacja terenów zdegradowanych (przemysłowych, poprzemysłowych, powojskowych, gruntów skażonych, składowisk odpadów),

• regulacja cieków wodnych,

• budowa i modernizacja małych zbiorników wielozadaniowych o pojemności mniejszej niż 10 mln m3 i stopni wodnych,


91

• budowa, modernizacja i poprawa stanu technicznego urządzeń przeciwpowodziowych (np. wały, przepompownie, poldery, suche zbiorniki),

• budowa nowych, przedłużenie lub odnowienie istniejących linii komunikacyjnych transportu publicznego wraz z niezbędną infrastrukturą, zakupem nowego taboru lub modernizacją środków transportu publicznego,

• rewitalizacja miasta,

• budowa, rozbudowa i modernizacja publicznej infrastruktury kulturalnej,

• turystyka i rekreacja.

Wnioskodawcami mogą być zarówno pojedyncze gminy, jak i ich związki i stowarzyszenia, a także podmioty działające w oparciu o umowę/porozumienie zgodne z zapisami Ustawy o partnerstwie publiczno – prywatnym. Celowe będzie więc współdziałanie Pruszkowa z powiatem pruszkowskim i innymi gminami tego powiatu.

Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP)

Może być przydatne przy realizacji niektórych projektów infrastrukturalnych. Partnerem gminy jest firma prywatna, posiadająca doświadczenie w budowie podobnych obiektów oraz zarządzania nimi. Umożliwia to gminie osiągnięcie oszczędności w kosztach w całym okresie eksploatacji obiektu. Zgodnie z podstawową zasadą PPP, ewentualne płatności ze strony podmiotu publicznego uruchamiane są dopiero po wybudowaniu infrastruktury i udostępnieniu przez partnera prywatnego usług o uzgodnionej wcześniej jakości. Pozwala to na przeniesienie ciężaru finansowania budowy na okres późniejszy, a tym samym skoncentrowanie ograniczonych zasobów własnych na projektach kwalifikujących się do współfinansowania z UE, w okresie kiedy ich strumień jest najszerszy. Warto zauważyć, iż w przypadku projektów generujących przychody, wynagrodzenie partnera prywatnego może pochodzić z opłat użytkowników powstałej infrastruktury. Umiejętne wykorzystane PPP może stać się nie tylko źródłem pozyskania kapitału, ale także jednym z narzędzi szerzej rozumianej modernizacji samorządów. Stanie się tak, gdy samorząd zdecyduje się na zaadaptowanie stosowanych przez partnerów prywatnych rozwiązań, np. organizacyjnych w celu usprawnienia zarządzania projektami i wprowadzenia innowacji na szerszą skalę. W chwili obecnej ta forma finansowania nie jest popularna, można jednak przewidywać, że ten stan rzeczy ulegnie zmianie.

Środki powiatu pruszkowskiego i innych gmin powiatu

Szereg inwestycji, m.in. z zakresu komunikacji drogowej, ochrony środowiska, rekreacji, będzie miała charakter ponadlokalny, istotny dla mieszkańców powiatu pruszkowskiego. Z tego względu należy szukać porozumień pozwalających na wspólne realizowanie takich inwestycji.

Osobną grupę stanowią projekty dotyczące wyłącznie terenu miasta, realizacja których leży w kompetencji powiatu pruszkowskiego: budowa i remonty dróg powiatowych, inwestycje i reorganizacja w ramach szkolnictwa ponadgimnzjalnego czy kultury.


92

Środki województwa mazowieckiego oraz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad

W zarządzie wojewódzkiej jednostki organizacyjnej - Mazowieckiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Warszawie – znajdują się najważniejsze arterie drogowe na terenie Pruszkowa, czyli drogi wojewódzkie nr: 719, 718, 701 i 760. Remonty i przebudowy tych dróg należą do najważniejszych dla rozwoju Pruszkowa.

Ze środków Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na terenie Pruszkowa (oraz powiatu pruszkowskiego) budowana będzie Autostrada A2 (od węzła Konotopa: droga ekspresowa S2). Paszkowianka (połączenie drogowe po zachodniej stronie, od drogi wojewódzkiej nr 719 do węzła autostradowego A2) będzie finansowana w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego. Projekt został wpisany do Indykatywnego Planu Inwestycyjnego, obejmującego projekty kluczowe, wskazane do realizacji przez samorząd województwa.

Kredyty, w tym preferencyjne

Kredyty preferencyjne są udzielane na realizację określonych projektów, związanych z realizacja zadań z zakresu np. ochrony środowiska. Przykładem jest Fundusz Termomodernizacji. Fundusz ten stanowi pomoc finansową Państwa dla inwestorów realizujących przedsięwzięcia termomodernizacyjne, tj. zmierzające do oszczędniejszego zużycia energii przeznaczanej na potrzeby komunalno – bytowe. Pomoc ta przysługuje wyłącznie tym inwestorom, którzy realizują przedsięwzięcia z udziałem kredytu bankowego i udzielana jest w formie premii termomodernizacyjnej z przeznaczeniem na spłatę 25% zaciągniętego kredytu. Kredyty na realizację przedsięwzięć termomodernizacyjnych udzielane są przez 17 banków komercyjnych.

Dopłaty Totalizatora Sportowego do budowy i modernizacji obiektów sportowych

Środki te pochodzą z dopłat do stawek w grach liczbowych organizowanych przez Totalizator Sportowy. Urzędy Miast i Gmin oraz inne podmioty ubiegające się o dofinansowanie zgłaszają wnioski o wpisanie przedsięwzięć do programów rozwoju bazy sportowej bezpośrednio do Urzędów Marszałkowskich. Na podstawie programów wojewódzkich opracowywany zostaje w Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu ogólnokrajowy plan dofinansowań na dany rok.

Fundusz tworzony z wpływów za koncesje na sprzedaż napojów alkoholowych

Środki pochodzące z tzw. „funduszu korkowego” mogą być wykorzystywane m.in. na budowę obiektów sportowych służących dzieciom i młodzieży.

Realizacja wielu inwestycji stanie się możliwa dzięki środkom UE dostępnym w ramach Programów Operacyjnych, kluczowe będzie więc staranne przygotowanie wniosków. Najważniejsze projekty infrastrukturalne z zakresu drogowego układu komunikacyjnego, będą jednak realizowane (w całości lub części) przez inne podmioty, finansowane ze środków budżetu centralnego, województwa lub powiatu. Rolą miasta będzie więc prowadzenie lobbingu na ich rzecz, a także zapewnienie dostępnego wsparcia, również finansowego.


93

8. System wdrażania Strategii Rozwoju Pruszkowa do roku 2020 i monitoringu jej realizacji

Realizacja uchwalonej Strategii będzie podzielona na następujące elementy:

- wdrożenie,

- monitorowanie i ewaluacja,

- aktualizacja.

Wdrożenie

Za realizacje strategii odpowiada Prezydent Miasta. Bezpośrednio wdrożeniem strategii zajmie się Koordynator ds. wdrożenia strategii, powołany przez Prezydenta.

Główne zadania Koordynatora będą polegały na:

• bieżącej analizie stanu realizacji strategii,

• obserwacji uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych wpływających lub mogących wpłynąć na realizację Strategii,

• aktywnym poszukiwaniu źródeł finansowania.

Proces wdrażania Strategii będzie oparty na zasadach: jawności, personalnej odpowiedzialności za wykonywanie zadań oraz wieloletniego planowania.

W Strategii wymienione zostały cele strategiczne i operacyjne. Ich osiągnięcie będzie następować poprzez realizację konkretnych projektów.

Opis każdego projektu będzie określał: cel operacyjny, który będzie realizował, zakres działań, koszt (całkowity i roczny), źródła finansowania, jednostkę realizującą, współpracujące podmioty, koordynatora odpowiedzialnego za jego opracowanie i wykonywanie oraz harmonogram realizacji. Wykaz projektów przeznaczonych do realizacji, służących do osiągnięcia wyznaczonych celów, będzie zawarty w „Wieloletnim Planie Inwestycyjnym na lata 2008-2013” oraz w kolejnych, przyjętych na okres obowiązywania Strategii.

Realizacji Strategii służyć będą także inne miejskie programy, takie jak:

• Program Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem gminy-miasta Pruszkowa na lata 2005-2009,

• Lokalny Program Rewitalizacji dla miasta Pruszkowa na lata 2005-2013,

• Program Ochrony Środowiska dla gminy-miasta Pruszkowa,

• Plan Gospodarki Odpadami na terenie miasta Pruszkowa,

• Strategia Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych miasta Pruszkowa na lata 2005-2010

oraz inne nowopowstające dokumenty planowania długookresowego, spójne ze Strategią Rozwoju.

W procesie realizacji zadań będzie możliwe zaangażowane również innych podmiotów, m.in. jednostek organizacyjnych i spółek miasta, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych. Dla sukcesu realizacji ważna jest partnerska współpraca wszystkich podmiotów, jak i mieszkańców.


94

Realizacja Strategii w dużej mierze uzależniona będzie od efektywnego pozyskiwania środków z funduszy strukturalnych UE i innych pozabudżetowych.

Część zadań może być realizowana tylko w porozumieniu z innymi JST (przy wspólnym zaangażowaniu środków) oraz przy współudziale władz regionalnych. Możliwe jest powoływanie związków gminnych i ponadgminnych, tworzenie partnerstwa publiczno-prywatnego.

Monitorowanie i ewaluacja

W celu efektywnego zarządzania realizacją Strategii konieczne jest stworzenie sprawnego systemu jej monitorowania i oceny, obserwacji realizacji. System ten umożliwi stwierdzenie, czy Strategia jest właściwie realizowana oraz czy założenia, na których ją oparto, nie uległy zmianie. Pozwoli sprawnie i elastycznie reagować na wszelkie zmiany mogące wpłynąć na procesy wykonawcze. Podstawą oceny będzie określanie stopnia realizacji celów w oparciu o przyjęte w Strategii wskaźniki. Stopień realizacji celów operacyjnych będzie określany raz w roku, natomiast celów strategicznych – raz na 5 lat (w tym celu realizowane będzie badanie ankietowe).

Koordynator ds. wdrożenia Strategii raz w roku przygotuje raport z realizacji Strategii Rozwoju. Będzie on przedłożony Prezydentowi i Radzie Miejskiej do 31 marca każdego roku oraz prezentowany na stronie internetowej miasta Pruszkowa.

W procesie ewaluacji wykorzystane zostanie Forum Społeczne, czyli formuła otwartej konsultacji społecznej, która będzie zorganizowana i monitorowana przez Koordynatora we współpracy z Biurem Promocji i Kultury Miasta. Stworzona zostanie możliwość wypowiedzi wszystkich zainteresowanych mieszkańców, ekspertów, różnych organizacji i podmiotów w sprawach związanych z realizacją Strategii Rozwoju Pruszkowa. Elementami składowymi Forum Społecznego będzie:

- interaktywna strona internetowa Urzędu Miejskiego z możliwością pobierania lub wypełniania on-line ankiet oraz zgłaszania wniosków związanych z realizacją Strategii,

- system komunikacji z mieszkańcami, obejmujący ankiety, okresowe spotkania itp.,

- regularnie realizowane badania ankietowe opinii mieszkańców Pruszkowa, w zakresie umożliwiającym dokonywanie porównań z wynikami badań z lat: 1999, 2002 i 2007.

Materiały uzyskane w ramach procesu uspołeczniania wdrażania Strategii będą na bieżąco analizowane przez Koordynatora. Co 12 miesięcy przygotuje on syntetyczny raport, przedstawiając w nim najważniejsze zagadnienia i wnioski zgłaszane w ramach Forum Społecznego związane z wdrażaniem Strategii. Raport przekazywany będzie Radzie Miejskiej i Prezydentowi. Prezentowany również będzie na miejskiej stronie internetowej.

Wraz z projektem rocznego budżetu miasta, Prezydent Miasta będzie przedkładał Radzie Miejskiej wieloletnią prognozę budżetową, będącą dokumentem pomocniczym, wykorzystywaną do przygotowania budżetu i planowania strategicznego. Prognoza będzie oparta na analizie zdolności kredytowej miasta,


95

obejmującej także projekcję obsługi zobowiązań finansowych i możliwości zwiększenia wolnych środków na inwestycje.

Aktualizacja

Wnioski płynące z prezentowanych raportów z realizacji Strategii Rozwoju będą podstawą do korygowania bieżących działań podejmowanych przez miasto w celu realizacji Strategii. Wykaz najważniejszych projektów do realizacji w danym roku może podlegać zmianom, co będzie znajdywać odzwierciedlenie w kolejnych aktualizacjach Wieloletniego Planu Inwestycyjnego. Zakres priorytetowych działań nie będzie co prawda podlegał wielkim zmianom, jednak znaczną zmienność będą wykazywać czynniki zewnętrzne wpływające na możliwości realizacyjne. Postulowane jest finansowanie jak największej liczby projektów przy udziale innych podmiotów.

Zmiany w zapisach dokumentu, wynikające z monitorowania i ewaluacji wdrażania Strategii a dotyczące sformułowanych celów strategicznych oraz operacyjnych, w uzasadnionych przypadkach mogą być wprowadzane na bieżąco. Jednak postuluje się, aby nie następowało to częściej niż co 5 lat. Wnioski z przeprowadzonej diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej Pruszkowa pozwalają przyjąć, że w całym okresie realizacji Strategii niezmienne pozostaną cele strategiczne. Natomiast wraz z osiągnięciem zapisanych w tym dokumencie celów operacyjnych, zaistnieje potrzeba formułowania nowych.


96

Załączniki 1. Podział Pruszkowa na rejony statystyczne (model) 2. Koncepcja rozwoju komunikacji w Pruszkowie

Documents

Strategia Rozwoju Pruszkowa do roku 2020