Su Khac Biet Giua pháp luật phương đông và phương tây

7/21/2019 Su Khac Biet Giua php lut phng ng v phng ty

1/21

Tng ng v khc bit c bn gia nh nc v

php lut phng ng, phng ty c i

Mt ni dung quan trng ca Lch s nh nc v php lut th gii l vn

Lch s nh nc v php lut Phng ng v Phng Ty thi c i. y l

mt giai onhnh thnh nhng nh nc, nhng sn phm php in ha u

tin, m hnh thc cng nh ni dung ca chng nh hng ln n thi trung i

v cn, hin i sau ny trong mt chiu di lch s pht trin. Vn quan trng

l sau khi nghin cu tng nh nc in hnh hai khu vc ny, sinh vin phi

ch ra c nhng c im c bn, nhng im ging v khc, cng nh c s

to nn s tng ng v khc bit y di gc nhn ca nh lut hc. Phn tng

hp di y ch dng li mc nu vn nhng bn sinh vin quan tm khi

c iu kin tip tc cng tm hiu, nghin cu ch khng lm thay nhng g cc

bn phi lm. Ch vi "copy + paste" cc ni dung ny ri nhn bn thnh cc

bi tiu lun hoc bi kim tra na n ging nhau, iu ny l v ch v nhng vn

chnh cn phi gii thch lm r, tc gi v c bn khng/ cha gii p m

nu thnh cu hi, trong du ngoc vung, ch mu xanh. Hi vng nhng cu

hi ny phn no s kch thch cc bn sinh vin t duy, thm ch phn bin li v

rt ra nhng c s l lun cng nh nhng bi hc kinh nghim cho hin ti.


2/21

I. PHNG NG V PHNG TY

Thut ng "Phng ng" ban u t quan nim ca ngi phng Ty. Ngi

Chu u lun coi mnh l trung tm nn Phng ng l thut ng dng ch

ton b khu vc Chu nm Pha ng ca Phng Tyv c chia thnh

Cn ng, Trung ng v Vin ng.

n nay trong gii khoa hc gii hn a l ca Phng ng n u vn cha

hon ton thng nht. Do vy, mi khi bn n Phng ng thng thng ngi

ta hay a ra mt khung khng gian c th nh v i tng m ngi ta mun

ni. Cc nh s hc ca Vit Nam hu nh tng i thng nht vi kin cho

rng phm vi khng gian phng ng c tm nh hng ln n Vit Nam l hai

vngng Bc (m nhiu ngi cn gi l ng ) vng Nam . [Tm trn

bn v xc nh khu vc ng v ng Nam hin nay gm nhng quc

gia no?]

Nhng nh nc ra i sm Phng ng thi c i l Ai cp c i, Lng

H c i, n c i v Trung Quc c i[Tm trn bn v tr a l tng

ng? Khu vc ny ngy nay l nhng quc gia no?]. y l nhng nh nc ra

i sm c v thi gian v khng gian, xut pht t c im c th v t nhin,

kinh t, x hi.

Khi nimPhng Tyc hiu l Chu u.Cc nh nc c i Phng Ty

tiu biu l cc nh nc Hy Lp v La M. V a l, hai nh nc ny c hnh


3/21

thnh ch yu trn 2 bn o l bn o Ban cng v bn o Italia (ngoi ra cn

c cc o nh khc). Hai bn o ny u nhn ra a Trung Hi, i din vi cc

nc Ty . [Tm trn bn v tr a l tng ng? Khu vc ny hin nay l

lnh th ca nhng quc gia no?].

V mt thi gian, khi nim thi c ic hiu theo tng nh nc, tng khu

vc khc nhau. V d: Nh nc Lng H c i tn ti t khong 4000 nm

TCN n nm 539 TCN ch x hi ny b quc Ba T xm lc v dit

vong. Nh nc n c i tn ti t khong 2000 nm TCN n cui th k 3

TCN. Phng Ty, nh nc La M c i ra i mun hn vo khong th k

6 TCN v tn ti n nm 476 SCN khi quc La M b dit vong.

II. NHNG NT TNG NG C BN

1. V nh nc

- V bn cht: theo hc thuyt Mc - Lnin, quyn lc chnh tr trong cc nh

nc Phng ng v Phng Ty c i thuc v giai cp ch n . C c kinh

tca nh nc l da trn ch chim hu ca ch n i vi ton b t liu

sn xut v n l. C s x hil mt h thng kt cu giai cp kh phc tp trong

v c bn c hai giai cp ch n v n l [Tip tc nghin cu v phn tch

nhng quan im khoa hc khng phi theo hc thuyt Mc - Lnin v vn

ny? Nhn xt, nh gi?].


4/21

- V chc nng:Hot ng ch yu ca nh nc thi k ny l bo v, cng c

ch s hu ca ch n i vi t* liu sn xut, tin hnh cc cuc chin tranh

xm lc, ng thi phng th, bo v t nc v tin hnh cc hot ng ngoi

giao, bun bn vi cc quc gia khc [Ngoi nhng chc nng trn nh nc

Phng ng c i cn c nhng chc nng no khc? Nu dn chng?].

- V hnh thc nh nc: Trc ht xt v hnh thc chnh thth cc nh nc

Phng ng c i c t chc theo chnh th qun ch chuyn ch ch n vi

cc mc tp trung quyn lc khc nhau (V d: Trung Quc c i, n c

i, Ai cp c i, Lng H c i). Phng Ty c i, cc nh nc c t

chc ch yu theo chnh th qun ch v cng ha ch n [V sao hnh thc chnh

th cng ha li xut hin Phng Ty?]. Cc nh nc cng ha ch n tn ti

di hai dng thc l cng ha dn ch ch n v cng ha qu tc ch n (V d

nh nc Xpc (nh nc cng ho qu tc ch n); nh nc Aten (nh nc dnch ch n); nh nc La m (cng ho v qun ch chuyn ch).Hnh thc cu

trc c bn ca nh nc ch n l cu trc n nht, tuy nhin Phng Ty

xut hin cc nh nc thnh bang c tnh t tr cao [Gii thch?].Ch chnh tr

ph bin thi k ny l ch c ti chuyn ch vi vic p dng cng khai cc

bin php thc hin quyn lc nh nc bng bo lc v phn dn ch, tuy nhin

cng c nh nc pdng nhng bin php dn ch s khai, in hnh nh thit

ch Hi ngh cng dn, vic b phiu bng v s nh nc Aten Hy Lp c

i.


5/21

- V t chc b my nh nc: B my nh nc c Phng ng v Phng

Ty bao gm cc c quan chuyn trch vichc nng, nhim v khc nhau v

trong b my u c mt b phn quan trng l cc c quan qun l v qun s,

cnh st [Nu r tn nhng c quan nh nc c th? Nhn xt?].

2. V php lut

- V tnh giai cp v gi tr x hi ca php lut

Php lut (hiu theo ngha hp l nhng B lut thnh vn) thng ra i mun

hn nhiu thi im xut hin nh nc [Dn chng? Thi gian, a im?]. Theo

hc thuyt Mc - Lnin, thi k no v u th php lut v c bn cng th hin

v bo v li ch trc ht ca giai cp thng tr v thi c i cng khng phi

ngoi l. Thi k ny bn cht php lut l php lut ch nc mc ch thit lp

mt trt t x hi c li cho giai cp ch n. Ngoi tnh giai cp, php lut ch ncng c vai tr x hi quan trng trong vic iu chnh cc quan h kinh t - x

hi. Tnh x hi ca nh nc cng nh php lut Phng ng trong mt

chng mc nht nh cn c trc v t ra tri vt hn c tnh giai cp. V d:

phn m u ca B lut, Hammurabi tuyn b: V hnhphc ca loi ngi,

thn Anu v thn Enlin ra lnh cho trm Hammurabi, mt v quc vng

quang vinh v ngoan o, v chnh ngha, dit tr nhng k gian c khng tun

theo php lut, lm cho k mnh khng h hip ngi yu, lm cho trm ging

nh thn Samt sai xung dn en, ta nh sng khp mun dn. Hoc phn


6/21

kt ca B lut, Hammurabi khng nh li mc ch ca B lut: cho k

mnh khng h hip k yu; cho nhng ngi c qu c th nng ta thnh

Babilon; cho s tuyn n trongnc tin vic quyt nh; cho nhng k

thit thi c trnh by l phiNu k no thi hnh trit b lut ny th s

c cc thn ph h, tri li nu ngi no khng nghim chnh thi hnh hoc

sa i b lut th s b thn linh trng pht. [Nu thm cc v d khc chng

minh: tnh x hi ca nh nc cng nh php lut trong lch s Phng ng

mt chng mc nht nh cn c trc v t ra tri vt hn c tnh giai cp?].

-Bo v ch chim hu ca ch n i vi t liu sn xut v n l, hp php

ha cc hnh thc bc lt ca ch n i vi n l.

Php lut ghi nhn v bo v cht ch quyn t huca ch n i vi t liu sn

xut c th hin trong B Lut Hammurabi, Lut 12 Bng La M s k nn

cng ha, B php in Corpus iuris Civilis ca Hong Justinian. C th php

lut nhiu nc thi k ny cho php tra tn, giam cm con n yu cu tr n.

Cc hnh vi mua bn, chuyn nhng ti sn ca ch t hu cng c php lut

nhiu nc quy nh cht ch nhm trnh s la di, gian ln lm phng hi n

quyn t hu (V d: iu 2 Bng III Lut 12 Bng qui nh: Ngi ch n c

th cm tay con n v a con n n Ta. Nu con n khng tr c n theo

phn quyt ca Ta v cng khng c ai bo lnh cho anh ta, ch n c th tng

giam con n"). ng thi php lut ch n cng cng khai tuyn b tnh trng v

quyn ca n l v tha nhn nhiu hnh thc bc lt, hnh thc tra tn tn nhn


7/21

ca ch n i vi n l (iu 3 Bng III Lut 12 Bng quy nh: "n ngy

phin ch th ba, cc ch n c th tng xo con n khng tr c n. Nu x

qu mc, h cng khng b ti" [Cc v d khc?].

- Ghi nhn tnh trng phn bit ng cp trong x hi.

Php lut cho php nhng ch n giu c thuc cc ng cp cao trong x hi c

nhng c quyn v kinh t v chnh tr. V d: iu 1 Bng X Lut 12 Bng qui

nh cm kt hn gia qu tc v bnh dn: "Cm kt hn gia ngi bnh dn v

qu tc" [Cc v d khc?].

- Ghi nhn v bo v ch gia trng.

Php lut ca nhiu nh nc thik ny ghi nhn quyn tuyt i ca ngi gia

trng i vi ti sn trong gia nh v a v chi phi ca ngi gia trng i

vi cc thnh vin khc ca gia nh. Th d, B lut Hammurabi nu khng c

con, ngi chng c quyn ly d hoc bn v hoc ly v l; nu bt c v

ngoi tnh th chng c quyn tri v v nhn tnh ca v nm xung sng. Ngc

li nu v bt c chng ngoi tnh, ch c quyn ly d m thi. iu 129 qui

nh : "Nu v ca dn t do ng vi ngi n ng khc m b bt, th phi tri

c hai ngi ny li v nm xung sng" [Nu thm cc v d khc chng

minh?].

- Hnh pht mang nng tnh trng tr, t cha ng tnh cht gio dc v cm ha.


8/21

Php lut thi k ny hnh s ha hu ht cc vi phm, k c cc vi phm trong

quan h dn s[Gii thch?]. Cc qui phm php lut c bit l Phng ng

thi k c i thng mang tnh hm hn(hu ht cc iu lut u km theo ch

ti). Hnh pht c p dng ph bin nht l t hnh bng rt nhiu hnh thc

khc nhau nh: nm cho n cht, buc nm xung sng, nm ngi vo

vc du, cht ngi ra thnh nhiu mnh, thiu cht, chn sng, treo c... [Dn

chng c th?] Cc hnh pht d man khc cng c p dng cho cc hnh vi

phm ti t nghim trng hn nh: chc m mt, khc ch vo mt, cht chn tay,

ct li, bt i trn than hng... Php lut ch n cn cho php tra tn nhc hnh

phm nhn, cho php tr th ngang bng (V d: iu 2 Bng VIII Lut 12 bng:

"Nu ai gy thng tch lm tn tt ngi khc v khng bi thng, th vic tr

th ngang bng l hp php"). Trong nhiu trng hp, php lut ch n cho

php git c nhng ngi khng lin quan n hnh vi phm ti. (V d: iu 38

B lut Hammurabi qui nh: "Nu th xy nh m xy khng m bo, nh ,

ch nh cht th ngi th xy b git." hoc iu 39 B lut Hammurabi: "Nu

nh , con ca ngi ch nh cht th con ca ngi th xy cng phi cht

theo") [Nu thm cc v d khc chng minh?].

- Ngun lut, phm vi iu chnh, mc iu chnh ca php lut.

Hnh thc biu hin ca php lut ch n rt a dng, bao gm: Tp qun php,

Tin l php v vn bn php lut. Nhiu nh nc ch n xy dng c

nhng b lut ln. in hnh nh: B lut Hammurabi ca nh nc ch n


9/21

Babilon (th k XVIII TCN); B lut racng ca nh nc ch n Hy lp (th k

VII TCN); B lut 12 bng ca nh nc ch n La M (th k V TCN); B lut

Php Kinh ca nc Hn - mt quc gia ct c Trung Quc (th k V TCN);

Lut Manu ca nh nc ch n n (th k I TCN); B php in Lut La M

ca Hong Justinian hu k nn Cng ha Corpus Iuris Civilis...

Cc b lut c thng c chia thnh nhm cc iu khon c ni dung khc

nhau. Phm vi iu chnh ca cc B lut trn tng i rng, iu chnh hu ht

mi quan h x hi t cc vn ti phm, hnh pht, t tngn cc quan h v

hp ng, hn nhn gia nh, tha k, s hu, hp ng, mai tng...[Dn chng c

th?]. V mc iu chnh ca lut, thng thng ngi ta phn bit thnh hai

mc iu chnh php lut: c th chi tit v khi qut ho. Cc B lut c v

c bn p dng mc iu chnh c th, chi tit [Tm nhng v d l nhng qui

phm c th chng minh?]. Tuy nhin trong cc B lut c cng c nhiu qui nhiu chnh mc khi qut ha in h nh l cc qui nh v dn s Lut La

M [Tm nhng v d l nhng qui phm c th chng minh?].

[...]

III. NHNG IM KHC BIT C BN

1. iu kin t nhin


10/21

Cc nh nc Phng ng ra i sm lu vc cc con sng ln (Sng Nin

Ai Cp, Sng Ti-gr v -ph-rt Lng H, Sng Hng H n , Sng

Hong H v Trng Giang Trung Quc) ["sm" y hiu theo nhng ngha

no?]. y l ni thun li cho kinh t nng nghip pht trin.

Trong khi v iu kin t nhin, Phng Ty, cc nh nc Hy Lp v La

M c hnh thnh ch yu trn 2 bn o l bn o Ban-cng v bn o I-ta-

li-a. y l ni khng thun li cho kinh t nng nghip, nhng thun li cho vic

pht trin kinh t th cng nghip, thng nghip [Nu dn chng c th chng

minh cho lp lun trn? l gii v sao nh nc Phng Ty li ra i mun

hn Phng ng?].

2. Tnh cht v trnh ca lc lng sn xut

Phng ng,nh nc Phng ng ra i trn c s lc lng sn xut phttrin thuc giai on ng. Kinh t t nhin, trong nng nghip chim vai

tr ch o. Phng Ty, nh nc ra i trn c s lc lng sn xut pht

trin thucgiai on st[S khc nhau v tnh cht v trnh ca lc lng

sn xut ni ln iu g?].

3. Thi im xut hin nh nc

Cc nh s hc cho rng khong th k 7 TCN, tc l misau hn 2000 nm, sau

s xut hin ca nh nc Phng ng c i, nh nc Phng Ty mi ra i


11/21

(C th: nh nc thnh bang ca Hy Lp xut hin sm nht vo khong th k

VIII - VI TCNtrong khi nh nc Phng ng li xut hin rt sm t cui

thin nin k th IV TCN) [Da vo u m ngi ta xc nh c thi im xut

hin nh nc? Tiu ch no bit rng nh nc ra i? Liu c mt ci mc c

th rng nh nc nm ny hay nm kia ra i khng?].

4. Thnh th

Nh nc Phng ng c i tn ti v pht trin trn c s nn kinh t t nhin,

kinh t hng ho chm pht trin nn khng xut hin nhng trung tm kinh t ln.

[Ti sao kinh t hng ha li chm pht trin Phng ng?].

Phng Ty, nn kinh t vn mang tnh cht t nhin, nhng khc vi Phng

ng l kinh t cng thng nghip Phng Ty rt pht trin, nn Phng

Ty sm xut hin nhng thnh th, nhng khu tp trung bun bn, trao ihng ha.

Khc c bn vi thnh th Phng ng mang nhiu yu t "tnh" ch yu l

trung tm chnh tr,ngc li thnh th Phng Ty mang nhiu yu t "ng",

va l trung tm chnh tr va l trung tm kinh t. Hot ng lu thng tin t,

kinh t hng ho pht trin nn thnh th phng Ty c i rt phn thnh [L

gii v sao c s khc bit ni trn?].

5. S hu rung t


12/21

Phng ng, rung t hu ht thuc quyn s hu ca nh nc. Quyn s

hu rung t ca t nhn c ni c lc xut hin nhng ng vai tr khng ng

k [Gii thch?]. Cng x nng thn Phng ng khng b ph v m c bo

lu, tn ti mt cch vng chc [L gii s tn ti lu di v ph bin ca cng x

nng thn Phng ng?]. Chnh s tn ti ca cng x nng thn lm cho

quyn s hu rung t ca nh nc Phng ng cng thm n nh, cng c

thm ch c ti chuyn ch [Gii thch?].

Phng Ty, quyn s hu rung t ch yu thuc v t nhn . V d: La M,

sau cc cuc chin tranh chinh phc, nh nc bin rung t chim c

thnh t cng ri em bn hoc chia cho t nhn [Ti sao li c s khc bit nh

vy?].

6. Tnh giai cp, xu hng tp quyn hay phn quyn

Phng ng bc vo x hi c giai cp sm [Ch ra im ging v khc gia

vic phn chia thnh giai cp v s phn chia thnh ng cp (v d n c

i)?]. Ngay t u tnh tp quynca nh nc Phng ng c xu hng pht

trin mnh(Ti sao? nh nc no?).Nu nh Phng ng cng c cc cuc

chin tranh th nhu cu hp nht, sp nhp hay tp quyn cng mnh th cc nh

nc Phng Ty li c phn ngc li, sau nhng cuc chin tranh, sm hay

mun cng u tn ti mt xu hng chia tch hoc phn quyn [Bn ng hay

phn i nhn nh ny? Hy nu dn chng chng minh v lp lun?] v thc


13/21

cht mt trong nhng l do quan trng l ban u cc nh nc Phng Ty

khng c nhu cu ni ti v thng trc v tr thy nh cc nh nc Phng

ng [Th phn bin li?]. S phn quyn y Phng Ty thi c i l s xut

hin cc nh nc thnh bang, sau ny pht trin hn thi trung c l s chia

tch gia quyn lc nh nc v quyn lc ca gio hi, quyn lc ca nh vua v

cc lnh cha [Cn c nhng nguyn nhn no khc khng?].

7. Hnh thc nh nc

Hnh thc chnh th Phng ng hu ht l hnh thc qun ch(Nu v d?).

Vua ng u nh nc, c quyn lc cao nht v mi mt, vua c thn thnh

ho, c coi l v thn v i, l thin t hoc tng l ti cao [ nh nc no?

Ngi ng u nh nc thi k ny Phng ng c nhng c im g

ging v khc so vi ngi ng u nh nc nhng giai on sau ? Cho v

d?]. Qun chng nhn dn phi phc tng v iu kin giai cp thng tr v hu

nh khng c tham gia bt c sinh hot chnh tr no ca t nc [Dn

chng?].

Phng Ty, hnh thc chnh th c biu hin rt a dng gm dn ch ch

n, cng ho qu tc, qun ch chuyn ch. V d nh nc Xpc (nh nc cng

ho qu tc ch n); nh nc Aten (nh nc cng ha dn ch ch n); nh

nc La m (cng ho v qun ch chuyn ch). Nhng nh nc c t chc

theo chnh th cng ha th cc thit ch quan trng c hnh thnh bng phng


14/21

thc bu c. V d: Thit ch Hi ngh cng dn nh nc Aten; Hai vua trong

nh nc Xpac c hnh thnh bng phng thc bu c (Ti sao Phng Ty

li xut hin a dng cc hnh thc chnh th nh vy? hnh thc qun ch

Phng ng v Phng Ty thi k ny c nhng im khc nhau no?].

V hnh thc cu trc nh nc,a phn cc nhnc l n nht. Phng Ty

c bit l Hy Lp v La M c i ln lt xut hin cc nh nc thnh

bang (Ti sao? Nu v d?).

V ch chnh tr, khc vi cc nh nc Phng ng, cc bin php v biu

hin dn ch (Demokratie) xut hin nh nc Phng Ty. V d: Hi ngh

cng dn - c quan quyn lc cao nht trong nh nc Aten c i. Mt trong

nhng l do khin tnh cht, mc dn ch ca nh nc Phng Ty cao hn

Phng ng thi k ny l do nhng nh nc Phng Ty thi k ny lin

tc c nhng cuc ci cch rt ton din t chnh tr, kinh t n x hi (V d:

in hnh l cc cuc ci cch ca X-lng, Clt-x-ten, P-ri-clt nh nc Aten

c i) [Ti sao Phng Ty li din ra cc cuc ci cch nh vy? So snh cc

cuc ci cch Phng ng (v d ci cch ca Thng ng) v Phng Ty

(ci cch ca X-lng, Clt-x-ten, P-ri-clt thy r s khc bit?]. Tuy nhin

cng phi tha nhn, v tnh cht v mc ca dn ch y ch dng li dn

ch a s v cha ng nhng hn ch nht nh. Khi nim "dn" y cng ch

c hiu l nhng ngi dn t do ch khng phi l mt b phn ln trong x

hi lc ny l nhng ngi n l [Phn tch lm r hn gi tr v hn ch ca


15/21

dn ch trong nh nc Aten? Nng cao: Th so snh dn ch s khai ca nh

nc Aten vi nhng hnh thc v mc dn ch trn th gii hin nay ? Dn

ch c nhng hn ch g khng? Trong khi nhn loi cha tm ra nhng hnh thc

mi tin b hn th cn hn ch nhng hiu ng nghch no ca dn ch?].

8. Vn "n l" v "kiu nh nc"

Phng Ty, theo hc thuyt Mc - Lnin, ch n l l in hnh(hay cn

gi l kiu nh nc chim hu n l in hnh). S in hnh th hin tnh cht,

s lng v vai tr n l trong cc ngnh sn xut. Hy Lp v La M l ni m s

lng n l ht sc ng o, l lc lng lao ng chnh to ra ca ci v s giu

c cho ch n. V d: Hy lp trong thi k chin tranh Ba T, con s n l

Ca-ran-t ln n 46 vn, E-gi-i-n ln n 47 vn, tc l tnh theo dn s th

trung bnh c 10 n l mi c 1 ngi t do [Ti sao ch n l Phng Ty

th c coi l "in hnh", cn Phng ng th khng c coi l "in hnh"?

Hc thuyt Mc - Lnin v hnh thi kinh t x hi c hn ch khng? Nu c

im no?].

Kiu nh nc Phng ng thi c i nhiu nh khoa hc t tn l kiu nh

nc Chu (hay Phng thc sn xut chu ) mang nhng c trng ring.

Khc vi Phng Ty, ch n l Phng ng l ch n l khng in h nh,

mang nng tnh cht gia trng, cn c vo nhiu yu t, song quan trng nht l

n l thi k ny khng phi l lc lng ng o v lao ng chnh trong x hi,


16/21

ch yu ch phc dch trong gia nh cc qu tc. N l c ngun gc xut thn ch

yu t cct binh chin tranh, hoc nhng ngi nng dn, th th cng b ph

sn [N l th khc, vy ch n c khc khng? a ra dn chng so snh].

9. V b my nh nc

Phng ng, h thng cc c quan gip vic cho nh vua t trung ng n

a phng c phn chia theo chc nng, lnh vc (k tn cc c quan, chc

nng, nhim v c th?). Phng Ty, v d nh nc cng ha qu tc ch n

Xpac cng c thit ch nh vua (hai nh vua) -ngi ng u nh nc, nhng

hai vua khng phi l thit ch nm nhiu quyn hnh. cc nh nc Phng

Ty c i, s chuyn mn ha trong hot ng ca cc c quan nh nc cng

cao hn, xut pht t nguyn nhn nhng nh nc ny lin tc c cc cuc ci

cch rt ton din [Cn c nguyn nhn no khc khng?]. V d: S chuyn

nghip trong t chc v hot ng ca cc thit ch nh: Hi ng 5 quan gim st

nh nc Xpac, Hi ng 10 tng lnh Aten, Hi ng quan n La M

[Tiu ch no nh gi s chuyn nghip?].

V c quan xt x, Phng ng nhn chung c quan xt x khng tch ring

thnh c quan c lp vi c quan hnh chnh . C th quyn xt x ti cao thuc

v ng*i ng u nh n*c v th*ng c nh vua u nhim cho mt c

quan c bit trung ng. Ti cc a phng, hot ng xt x thuc thm

quyn ca vin quan ng u n v hnh chnh . [Ti sao Phng ng th


17/21

c quan xt x khng tch ring thnh c quan c lp vi cc c quan hnh

chnh? H qu?]. Phng Ty ngay t u tnh chuyn nghip v tnh c lp

trong hot ng xt x cao hn.Cc c quan xt x thng c tch khi c

quan hnh chnh v phn nhm xt x nhng loi v vic c th. V d: La

m (thi k cng ha) c quan xt x chuyn trch c thnh lp vi s lng

kh ng cc thm phn c bu, hot ng thng xuyn theo cc nhm vi

quy ch hot ng cht ch. [Vy nh nc Hy Lp thi c i c s tch bit

ny khng?].

10. Php lut

Thi c i c nhng sn phm lp php rt s v th hin tnh php in

ha cao nh B lut Hammurabi v B lut Manu ( Phng ng), Lut 12

Bng v B php in Corpus Iuris Civilis nm 533 SCN La M ( Phng

Ty). y l nhng thnh tu ni bt v lp php thi c i.

im khc bitr nht gia php lut Phng ng v Phng Ty thi c i l

ch: Nu so snh vi cc nc Phng Ty thi c i th php lut dn s

Phng ng km pht trin hn Phng Ty. Phng ng, lnh vc php

lut hnh s vi cc qui nh v ti phm v hnh pht c qui nh nhiu hn

hn php lut dn s. (ng tnh hay phn i? Nu v d, lp lun? Ngoi ra cn

c nhng khc bit no na?).


18/21

im hn chr nht ca cc B lut c l cc ch nh hnh s. S hm hngia

hnh lut v dn lut chnh l nt c trng c bn ca lut php thi k ny. Hay

ni theo ngn ng hin i l nhiu b lut (c bit l cc B lut Phng

ng) hnh s ho hu ht cc quan h x hi. [Cc b lut c Phng Ty

c c im ny khng? Nu dn chng?]. Ngoi ra cc qui nh hnh s cng th

hin s bt bnh ng r nt v s tip thu cc tn d ca cch x s trong x hi

cng x nguyn thu [Chng minh?].

Vt ra khi tnh giai cp, php lut c i cha ng nhiu im tin b [Vy

hiu th no l "tin b"? da vo u nh gi?]:

- TrongB lut Hammurabi c nhiu qui nh tin b nh: 1) quan h hp ng

khi qui nh ba iu kin bt buc i vi hp ng mua bn; 2) qui nh con trai,

con gi u c hng quyn tha k ngang nhau; 3) kt hn phi c giy t; 4)

ngi chng khng c b v khi bit ngi v mc bnh phong hi; 5) trch

nhim ca thm phn khi x oan ngi v ti v.v... [c bn dch ca B lut v

trch dn chnh xc nhng iu lut tng ng v a ra nhn xt, bnh lun?].

- TrongLut 12 Bngcng c nhiu qui nh c bit tin b nh: 1). Qui nh t h

tc xt x bt buc v trch nhim ca thm phn. (V d: iu 6. Bng IX :

Cm x t hnh mt ngi m cha thng qua xt x. iu 4. Bng IX: Thm

phn s b x t hnh nu c bng chng v vic phm ti nhn hi l); 2). Qui

nh c th v trnh t t tng nh iu 4 Bng I: Nu cc bn tha thun


19/21

giao ko, th phi cng b cng khai tha thun ny. Nu cc bn c tranh chp,

th h phi a v kin ra ni cng cng trc bui tra. H s cng t bo cha

cho mnh. Sau bui tra, thm phn sphn quyt. Nu c hai u c mt, v kin

s kt thc lc mt tri ln"; 3). Xc nh r thi hiu, hiu lc ca tha thun dn

s. (V d: iu 1. Bng III: Trong trng hp mt khon n c xc nh

trc hoc khon n m Ta n tuyn b buc phi tr, th trong thi hn ba

mi ngy khon n phi c thanh ton; iu 1. Bng VI: Nu mt ngi

lm mt giao ko hoc chuyn nhng v thng bo iu bng li ni, th k t

thi im quyn li c xc lp); 4). Xc nh r quyn i vibt ng sn

lin k (V d: iu 1. Bng VII: Mt ngi ch ti sn phi lm mt con ng

i li (nu tn ti mt quyn vi li i - right-of-way); nu ngi ch t chi

khng lm, khch qua ng vn c quyn i qua cng vi gia sc bt c ch no

m h phi i qua.); 5). Xc nh r i tng c hng tha k(V d: iu

1. Bng V: Nu mt ngi qua i khng li di chc m cng khng c ngi

tha k theo lut, th ngi n ng tip theo thuc h hng gn nht s hng

tha k. Nu khng c ngi n ng k tip thuc h hng gn nht, nhng

ngi n ng thuc dng tc cn li s c hng tha k; iu 2. Bng V

Lut 12 Bng: Nu mt ngi b in, th ngi n ng tip theo thuc h hng

gn nht ca ngi s c quyn i vi ti sn ca anh ta")...[Nhn xt, bnh

lun?].


20/21

-B php in Corpus Iuris Civilisnm 533 SCN La M l nh cao v lp php

thi c i. y c coi l ci ngun ca lut php Chu u thi Trung i v

Cn hin i. S tin b ca B php in ny ch php lut bo v tt c cc

mt ca ch t hu, phm vi iu chnh ca lut rt su v rng, lin quan n

c nhn nh s hu, hn nhn v gia nh, hp ng, tha k. in hnh l cc qui

nh nh: 1). Phn loi s hu t ai thnh s hu nh nc, s hu cng x v

t hu; 2). v qui nh iu kin hp ng phi tho mn 2 iu kin l phi da

trn c s tho thun t nguyn gia hai bn, khng c la di, khng c

dng bo lc v ni dung ca hp ng phi hp php, ph hp vi cc qui nh

ca php lut, ngi k kt phi c nng lc theo qui nh ca php lut; 3).

Cc cch phn loi hp ng; 4). Qui nh v cm c ti sn; 5). Cch qui nh v

gii quyt tranh chp hp ng khi gp phi trng hp bt kh khng; 6). V

tha k theo di chc (Testato) v tha k theo lut (Intestato); 7. V qui nh ti

sn ring ca v chng; 8. V vic cho php ngi v c quyn li hn v nhn li

ca hi mn ca mnh...([c bn dch ca B lut v trch dn ng nhng iu

lut c th tng ng v a ra nhn xt, bnh lun?].

Thi phong kin, cc nh nc phng Ty da vo nhng ch nh ca Lut

La M xy dng lut ring cho vng quc h [C th?]. n thi cn hin i,

cc nh lm lut cng k tha Lut La M c i xy dng thnh B lut dn

s ca quc gia mnh. in hnh l B lut dn s ca Php do hong

Naplng xy dng nm 1804, B lut dn s ca c nm 1900. Cc B lut


21/21

dn s ng i trn th gii hin nay, k c B lut dn s ca Vit Nam u t

nhiu k tha nhng qui nh tin b c t Lut La M thi c i v php lut

ca cc quc gia Ty u hin i [B lut dn s Vit Nam hin hnh c k tha

g t Lut La M khng?].

[...]

Cu hi tng hp: Vic nghin cu nh nc v php lut Phng ng v

Phng Ty thi c i cng nh ch ra nhng im tng ng v khc bit c

bn v nh nc v php lut ca hai khu vc ny (vn xy ra trong qu

kh, c thi im rt xa so vi hin ti) liuc ch g khng?

Documents

Su Khac Biet Giua pháp luật phương đông và phương tây