SÜT HUMMASISÜT HUMMASI

Hipokalsemik Doğum FelciHipokalsemik Doğum Felci

Paresis PuerperalisParesis Puerperalis

Eclampsia PuerperalisEclampsia Puerperalis

HipocalcemiaHipocalcemia

Kalsiyum(Ca), canlı vücudunda en fazla bulunan Kalsiyum(Ca), canlı vücudunda en fazla bulunan element olup, toplam canlı ağırlığın %1-2’sini element olup, toplam canlı ağırlığın %1-2’sini oluşturur.oluşturur.

Serum Ca’ nın %60’ı iyonizedir ve fizyolojik Serum Ca’ nın %60’ı iyonizedir ve fizyolojik olarak aktiftir. Geri kalanı iyonize değildir ve olarak aktiftir. Geri kalanı iyonize değildir ve bunun %35’i proteine bağlanmış, %5’i ise bunun %35’i proteine bağlanmış, %5’i ise bikarbonat, sitrat ve fosfat kompleksi halindedir.bikarbonat, sitrat ve fosfat kompleksi halindedir.

Ca’un görevleriCa’un görevleri

İskelet ve diş şekillenmesinde yapı malzemesi,İskelet ve diş şekillenmesinde yapı malzemesi,

Kanın pıhtılaşmasında(trombokinaz),Kanın pıhtılaşmasında(trombokinaz),

İskelet ve kalp kasının normal çalışmasında(Na ve İskelet ve kalp kasının normal çalışmasında(Na ve K ile birlikte),K ile birlikte),

Hücre duvarı permiabilitesinde,Hücre duvarı permiabilitesinde,

Enzim aktivasyonunda(tripsini stabilize eder).Enzim aktivasyonunda(tripsini stabilize eder).

Gebeliğin ileri dönemlerindeki 600 kg canlı Gebeliğin ileri dönemlerindeki 600 kg canlı ağırlığındaki bir ineğin günlük Ca ihtiyacı ağırlığındaki bir ineğin günlük Ca ihtiyacı yaklaşık 28-30 mg 'dır.yaklaşık 28-30 mg 'dır.

Süt hummasıSüt humması, İneklerde doğum sırasında , İneklerde doğum sırasında veya doğumdan sonra görülen metabolik veya doğumdan sonra görülen metabolik bir hastalıktır.bir hastalıktır.

Kanda CaKanda Ca↓↓, kaslarda zayıflık, dolaşımda , kaslarda zayıflık, dolaşımda kollaps, depresyon ve bilinç kaybı ile kollaps, depresyon ve bilinç kaybı ile karakterizedir.karakterizedir.

Özellikle Jersey ırkı ineklerde fazla oranda Özellikle Jersey ırkı ineklerde fazla oranda rastlanır.rastlanır.

SORU 1SORU 1

Jersey Irkı hayvanlarda süt hummasına niçin sık Jersey Irkı hayvanlarda süt hummasına niçin sık rastlanılır?rastlanılır?

CEVAP 1CEVAP 1

Jersey Irkı hayvanlarda süt verimi oldukça Jersey Irkı hayvanlarda süt verimi oldukça yüksektir.yüksektir.

ETİYOLOJİETİYOLOJİ

Yeni doğum yapmış hayvanların doku Yeni doğum yapmış hayvanların doku sıvılarındaki iyonize Ca mineralinin azalması sıvılarındaki iyonize Ca mineralinin azalması hastalığın temel nedenidir.hastalığın temel nedenidir.

Ca ‘nın buradaki görevi, hücreleri uyararak Ca ‘nın buradaki görevi, hücreleri uyararak kaslardaki tonusun aynı düzeyde kalmasını kaslardaki tonusun aynı düzeyde kalmasını sağlamaktır.sağlamaktır.

Ergin ineklerde doğumdan sonra laktasyonun Ergin ineklerde doğumdan sonra laktasyonun başlamasıyla serum Ca düzeyi hızla başlamasıyla serum Ca düzeyi hızla düşmektedir.düşmektedir.

SORU 2SORU 2

Niçin ergin hayvanlar?Niçin ergin hayvanlar?

CEVAP 2CEVAP 2

Ergin hayvanlarda süt verimi gençlere göre daha Ergin hayvanlarda süt verimi gençlere göre daha yüksektir ve asıl önemlisi, bu hayvanlarda yüksektir ve asıl önemlisi, bu hayvanlarda kemiklerden Ca mobilizasyonu daha düşüktür. kemiklerden Ca mobilizasyonu daha düşüktür.

Vücuttaki Ca’ un stabil kalması veya Vücuttaki Ca’ un stabil kalması veya değişim göstermesinde etkili olan 3 değişim göstermesinde etkili olan 3

faktörfaktör

1.Kolostrum ile kaybedilen Ca miktarının 1.Kolostrum ile kaybedilen Ca miktarının barsaklardan emilen ve kemiklerden mobilize barsaklardan emilen ve kemiklerden mobilize olan Ca miktarından fazla olması,olan Ca miktarından fazla olması,

2.Doğum sırasında barsaklardan Ca emiliminde bir 2.Doğum sırasında barsaklardan Ca emiliminde bir aksama olması,aksama olması,

3.Kemiklerdeki depo Ca’nın (hidroksiapatit 3.Kemiklerdeki depo Ca’nın (hidroksiapatit Ca10(PO4)6 (OH2) ) artan gereksinim Ca10(PO4)6 (OH2) ) artan gereksinim karşısında mobilizasyonunun gecikmesi ve kan karşısında mobilizasyonunun gecikmesi ve kan serumundaki Ca’nın azalmasına yol açmasıdır.serumundaki Ca’nın azalmasına yol açmasıdır.

Süt humması Süt humması durumunda bu hormonun düzeyi yüksek olmasına rağmen durumunda bu hormonun düzeyi yüksek olmasına rağmen kemikler parathormona (PTH) yeterince cevap verememekte ve Ca hızla kemikler parathormona (PTH) yeterince cevap verememekte ve Ca hızla kana verilememektedir. kana verilememektedir.

Vitamin D(1,25 dihidroksikolekalsiferol) ise sindirim kanalından Ca’nın emilimini Vitamin D(1,25 dihidroksikolekalsiferol) ise sindirim kanalından Ca’nın emilimini artırarak etki etmektedir. artırarak etki etmektedir.

SebeplerSebepler 1.1.Östrojenler Östrojenler Ca mobilizasyonunu inhibe ederler. Ca mobilizasyonunu inhibe ederler.

2.Özellikle doğuma yakın dönemde saman veya tane 2.Özellikle doğuma yakın dönemde saman veya tane yeme dayalı besleme programı uygulanıyorsa yeme dayalı besleme programı uygulanıyorsa rasyondakirasyondaki toplam kullanılabilir Ca miktarı azalır. toplam kullanılabilir Ca miktarı azalır.

3.Kuru dönemde rasyonda yüksek düzeyde Ca 3.Kuru dönemde rasyonda yüksek düzeyde Ca bulunuyorsa bulunuyorsa PTHPTH üretiminin azalması nedeniyle sindirim üretiminin azalması nedeniyle sindirim sisteminden Ca emilimi azalmaktadır. Aşırı P(fosfor) sisteminden Ca emilimi azalmaktadır. Aşırı P(fosfor) tüketimi de vit D'nin sentezini olumsuz yönde tüketimi de vit D'nin sentezini olumsuz yönde etkilemektedir.etkilemektedir.

4.Rasyonda 4.Rasyonda MgMg ↓↓ sindirim sisteminin Ca emilim sindirim sisteminin Ca emilim kapasitesini azaltır.kapasitesini azaltır.

5.Asidoz ve ishal gibi sindirim ile ilgili problemler sindirim 5.Asidoz ve ishal gibi sindirim ile ilgili problemler sindirim sisteminde emilim için kullanılan Ca miktarını sisteminde emilim için kullanılan Ca miktarını azaltmaktadır.azaltmaktadır.

6.Yonca gibi K ‘yı yüksek miktarda içeren kaba yemler 6.Yonca gibi K ‘yı yüksek miktarda içeren kaba yemler de süt hummasına sebep olmaktadır. de süt hummasına sebep olmaktadır.

Doğumla ilgisi olmayan hipokalsemi Doğumla ilgisi olmayan hipokalsemi durumlarıdurumları

Kolay fermente olan Kolay fermente olan karbonhidratların fazla karbonhidratların fazla yanmesi(ruminal asidosis)yanmesi(ruminal asidosis)

AlkalosisAlkalosis Hipomagnezemi(ağır Mg Hipomagnezemi(ağır Mg

noksanlığında PTH sentezi noksanlığında PTH sentezi tamamen durmaktadır)tamamen durmaktadır)

Bazı antibiyotikler(aminoglikozid, Bazı antibiyotikler(aminoglikozid, neomisin, gentamisin)neomisin, gentamisin)

Ca bağlayan bileşikler(EDTA)Ca bağlayan bileşikler(EDTA)

SemptomlarSemptomlar

Hayvanlarda ateş görülmez.Hayvanlarda ateş görülmez.

Klinik semptomlar aşamalar halinde gelişir.Klinik semptomlar aşamalar halinde gelişir.

İlk aşamada;İlk aşamada;İştah kaybı, uyuşukluk ve rektal ısıda 0,5 C azalma, İştah kaybı, uyuşukluk ve rektal ısıda 0,5 C azalma,

Hayvan ayakta dururken sallanır, Hayvan ayakta dururken sallanır,

Konstipasyon görülebilir,Konstipasyon görülebilir,

Bacaklarda ve baş bölgesindeki kaslarda titremeler ,Bacaklarda ve baş bölgesindeki kaslarda titremeler ,

Lateral yönde sallanmalar bir süre sonra koordinasyon Lateral yönde sallanmalar bir süre sonra koordinasyon bozukluğuna ve ataksiye dönüşür. Hayvan yere düşer ve bozukluğuna ve ataksiye dönüşür. Hayvan yere düşer ve yerden zorlukla kaldırılır. yerden zorlukla kaldırılır.

İkinci safhaİkinci safhaHayvanın yerde yattığı ve kalkamadığı safhadır,Hayvanın yerde yattığı ve kalkamadığı safhadır,

Hayvan sternum üzerinde oturur vaziyettedir ve baş 'S' Hayvan sternum üzerinde oturur vaziyettedir ve baş 'S' şeklinde bükülmüştür,şeklinde bükülmüştür,

İlerleyen dönemlerde baş omuza yaslanır, İlerleyen dönemlerde baş omuza yaslanır,

Nabız sayısı artar ve dakikada 90'a kadar çıkabilir,Nabız sayısı artar ve dakikada 90'a kadar çıkabilir,

Pupillalar genişlemiştir ve ışığa karşı refleksi azalır,Pupillalar genişlemiştir ve ışığa karşı refleksi azalır,

Sindirim sistemi faaliyetlerinin durması nedeniyle Ca Sindirim sistemi faaliyetlerinin durması nedeniyle Ca emilimi azalır, timpani şekillenebilir ve hayvan komaya emilimi azalır, timpani şekillenebilir ve hayvan komaya girer.girer.

Koma safhasıKoma safhasıHayvanın Hayvanın lateral pozisyonda yatmasılateral pozisyonda yatması ile karakteristiktir. ile karakteristiktir.

Pupilla refleksleri tamamen kaybolur ve solunum sistemi Pupilla refleksleri tamamen kaybolur ve solunum sistemi kaslarındaki paraliz sonucu kaslarındaki paraliz sonucu ölümölüm şekillenir. şekillenir.

İştahsızlık ile başlayan ilk safhadan ölümün şekillendiği son safhaya İştahsızlık ile başlayan ilk safhadan ölümün şekillendiği son safhaya kadar geçen süre 10-24 saat arasındadır. kadar geçen süre 10-24 saat arasındadır.

Doğum başlangıcında hipokalsemi şekillenmiş ise uterus Doğum başlangıcında hipokalsemi şekillenmiş ise uterus kaslarındaki kontraksiyon azalması nedeniyle doğum faaliyetleri kaslarındaki kontraksiyon azalması nedeniyle doğum faaliyetleri azalır. Bu durum buzağının ölü doğmasına veya buzağının azalır. Bu durum buzağının ölü doğmasına veya buzağının doğumundan önce annenin ölmesine neden olmaktadır. doğumundan önce annenin ölmesine neden olmaktadır.

Normal kan Ca düzeyi 8-10mg/100 ml Normal kan Ca düzeyi 8-10mg/100 ml Süt hummasında ise birinci dönemde 6.5,Süt hummasında ise birinci dönemde 6.5,İkinci dönemde 5.5 İkinci dönemde 5.5 Koma döneminde ise 4.5mg/100 ml'ye kadar düşmektedir.Koma döneminde ise 4.5mg/100 ml'ye kadar düşmektedir.

TedaviTedavi

Ca glukonat damar içi yolla verilebilir.Ca glukonat damar içi yolla verilebilir.

Doğumdan önce fazla miktarda vitamin D ağız Doğumdan önce fazla miktarda vitamin D ağız yoluyla verilebilir.yoluyla verilebilir.

PTH enjekte edilmesi süt humması insidensini PTH enjekte edilmesi süt humması insidensini azaltmaktadır.azaltmaktadır.

Korunma Korunma

Düşük düzeyde Ca içeren rasyonların kullanılmasıDüşük düzeyde Ca içeren rasyonların kullanılması

Bu tip rasyonlar doğumdan önce Ca’nın homeostatik Bu tip rasyonlar doğumdan önce Ca’nın homeostatik mekanizmalarını stimule ederek süt humması insidensini mekanizmalarını stimule ederek süt humması insidensini azaltmaktadır. Ca tüketimini azaltmak için yonca gibi azaltmaktadır. Ca tüketimini azaltmak için yonca gibi yüksek düzeyde Ca içeren kaba yemlerin rasyondan yüksek düzeyde Ca içeren kaba yemlerin rasyondan çıkarılması gerekmektedir.çıkarılması gerekmektedir.

Alkali rasyonlar süt hummasının oluşmasına neden Alkali rasyonlar süt hummasının oluşmasına neden olurken asidik rasyonlar süt hummasını önlemektedir. olurken asidik rasyonlar süt hummasını önlemektedir. Asidik rasyonların bu etkisi kemiklerden Ca’yı mobilize Asidik rasyonların bu etkisi kemiklerden Ca’yı mobilize etmesine dayanmaktadır. etmesine dayanmaktadır.