Sytuacja życiowa rodzin czasowo Sytuacja życiowa rodzin czasowo niepełnych z powodu migracjiniepełnych z powodu migracji

Katarzyna GromadzkaKatarzyna GromadzkaWydział Pedagogiki i PsychologiiWydział Pedagogiki i Psychologii

Uniwersytet w BiałymstokuUniwersytet w Białymstoku

Migracje Migracje to „proces przemieszczeń przestrzennych ludzi, to „proces przemieszczeń przestrzennych ludzi,

zmiany miejsca zamieszkania (pobytu) osób, które zmiany miejsca zamieszkania (pobytu) osób, które

przenoszą się z miejsca pochodzenia (miejsca wyjazdu) przenoszą się z miejsca pochodzenia (miejsca wyjazdu)

do miejsca przeznaczenia (miejsca przyjazdu)”. do miejsca przeznaczenia (miejsca przyjazdu)”.

Migracje zarobkowe Migracje zarobkowe stanowią powszechny element stanowią powszechny element

przemian globalnego świata, są one fenomenem ściśle przemian globalnego świata, są one fenomenem ściśle

powiązanym z procesami zachodzącymi na rynku powiązanym z procesami zachodzącymi na rynku

pracy. Związane są z przemieszczeniem przestrzennym pracy. Związane są z przemieszczeniem przestrzennym

ludności zawodowo czynnej, podejmowane w celu ludności zawodowo czynnej, podejmowane w celu

poprawy sytuacji życiowej własnej i członków rodziny. poprawy sytuacji życiowej własnej i członków rodziny.

Celem ich jest uzyskanie środków finansowych Celem ich jest uzyskanie środków finansowych

niezbędnych do zachowania dotychczasowych form niezbędnych do zachowania dotychczasowych form

życia i gospodarowania, postrzeganych jako warunek życia i gospodarowania, postrzeganych jako warunek

zachowania tożsamości kulturowej.zachowania tożsamości kulturowej.

Współcześnie z powodu migracji zarobkowych wiele rodzin Współcześnie z powodu migracji zarobkowych wiele rodzin

doświadcza rozłąki. W związku z tym pojawiła się nowa doświadcza rozłąki. W związku z tym pojawiła się nowa

kategoria kategoria rodzin niepełnychrodzin niepełnych, a mianowicie rodzin z czasową , a mianowicie rodzin z czasową

nieobecnością rodzica lub rodziców. nieobecnością rodzica lub rodziców.

Problematyka dotycząca rodzin rozłączonych, a zwłaszcza Problematyka dotycząca rodzin rozłączonych, a zwłaszcza

skutków migracji zagranicznej w tych rodzinach jest skutków migracji zagranicznej w tych rodzinach jest

wieloaspektowa. Dotyczy ona wieloaspektowa. Dotyczy ona przyczyn wyjazdów, warunków przyczyn wyjazdów, warunków

życia rodzin czasowo rozłączonych, konsekwencji wyjazdów i życia rodzin czasowo rozłączonych, konsekwencji wyjazdów i

rozłąki z rodziną. rozłąki z rodziną.

Sytuacja życiowa rodzin czasowo niepełnych z Sytuacja życiowa rodzin czasowo niepełnych z powodu migracjipowodu migracji

deprawacja potrzeb seksualnych, emocjonalnych;deprawacja potrzeb seksualnych, emocjonalnych; okresowa nieobecność w domu rodzica, powoduje okresowa nieobecność w domu rodzica, powoduje

jego wyłączenie z udziału w bieżącym życiu jego wyłączenie z udziału w bieżącym życiu rodziny, nieznajomość codziennych problemów; rodziny, nieznajomość codziennych problemów;

rodzic dojeżdżający przestaje rozumieć sytuację rodzic dojeżdżający przestaje rozumieć sytuację rodzinną; rodzinną;

przeciążenie obowiązkami pozostałego z dziećmi przeciążenie obowiązkami pozostałego z dziećmi współmałżonka;współmałżonka;

przyzwyczajenie się dzieci do decyzji przyzwyczajenie się dzieci do decyzji podejmowanych przez rodzica pozostającego w podejmowanych przez rodzica pozostającego w domu;domu;

dzieci chociaż tęsknią za nieobecnym rodzicem, dzieci chociaż tęsknią za nieobecnym rodzicem, równocześnie przywiązują się bardziej do tego, który równocześnie przywiązują się bardziej do tego, który jest i tylko u niego szukają wsparcia w swoich jest i tylko u niego szukają wsparcia w swoich problemach;problemach;

pojawienie się bądź nasilenie występujących trudności pojawienie się bądź nasilenie występujących trudności wychowawczych z dziećmi;wychowawczych z dziećmi;

w przypadku dzieci starszych nawiązywanie kontaktu z w przypadku dzieci starszych nawiązywanie kontaktu z grupami młodzieżowymi;grupami młodzieżowymi;

brak w rodzinie stabilizacji, rytmu życia, a zatem i brak w rodzinie stabilizacji, rytmu życia, a zatem i ciągłości ciągłości w wychowaniu;w wychowaniu;

pojawia się zmienność sytuacji wyrażana w pojawia się zmienność sytuacji wyrażana w przeplataniu codzienności, co utrudnia rozumienie przeplataniu codzienności, co utrudnia rozumienie rzeczywistości rodzinnej;rzeczywistości rodzinnej;

radość spotkań, przyćmiewa zwykle niepokój radość spotkań, przyćmiewa zwykle niepokój ponownego rozstania, w rezultacie powstaje napięta ponownego rozstania, w rezultacie powstaje napięta sytuacja; sytuacja;

dobre, a nawet bardzo dobre warunki materialne dobre, a nawet bardzo dobre warunki materialne kształtują u dzieci przekonanie, że sens życia na kształtują u dzieci przekonanie, że sens życia na tym polega, bo nim uzasadniony jest wyjazd;tym polega, bo nim uzasadniony jest wyjazd;

rozluźniają się także więzi małżeńskie, następuje rozluźniają się także więzi małżeńskie, następuje usamodzielnienie się małżonków, „ostudza się” usamodzielnienie się małżonków, „ostudza się” klimat emocjonalny rodziny w konsekwencji klimat emocjonalny rodziny w konsekwencji dochodzi do rozwodów;dochodzi do rozwodów;

brak dostatecznej opieki podczas wyjazdów obojga brak dostatecznej opieki podczas wyjazdów obojga rodziców;rodziców;

brak czasu dla dzieci i ich problemów ( czasu na brak czasu dla dzieci i ich problemów ( czasu na wypoczynek, wspólne spędzanie z dziećmi czasu wypoczynek, wspólne spędzanie z dziećmi czasu wolnego).wolnego).

Do pozytywnych konsekwencji migracji zaliczamy:Do pozytywnych konsekwencji migracji zaliczamy:

poprawę dotychczasowej sytuacji materialnej rodziny, co poprawę dotychczasowej sytuacji materialnej rodziny, co pozwala na podwyższenie standardu życia codziennego, pozwala na podwyższenie standardu życia codziennego, finansowe zabezpieczenie startu życiowego dzieci, finansowe zabezpieczenie startu życiowego dzieci, zwiększenie możliwości ich edukacji poza miejscem zwiększenie możliwości ich edukacji poza miejscem zamieszkania, także edukacji równoległej;zamieszkania, także edukacji równoległej;

większą samodzielność kobiet i mężczyzn poprzez większą samodzielność kobiet i mężczyzn poprzez wykonywanie czynności i zadań dotychczas pełnionych wykonywanie czynności i zadań dotychczas pełnionych wyłącznie przez współmałżonka (zamiana ról);wyłącznie przez współmałżonka (zamiana ról);

udział dzieci w prowadzeniu gospodarstwa domowego;udział dzieci w prowadzeniu gospodarstwa domowego;

uświadomienie sobie podczas rozłąki o uświadomienie sobie podczas rozłąki o

uczuciach, łączących poszczególne osoby w uczuciach, łączących poszczególne osoby w

rodzinie; rodzinie;

zauważenie własnej rodziny jako wspólnoty;zauważenie własnej rodziny jako wspólnoty;

odzyskanie poczucia bezpieczeństwa na odzyskanie poczucia bezpieczeństwa na

skutek wyjazdu rodzica w różny sposób skutek wyjazdu rodzica w różny sposób

zakłócającego życie rodziny (na przykład zakłócającego życie rodziny (na przykład

poprzez alkoholizm, przemoc);poprzez alkoholizm, przemoc);

kontakt rodziców z elementami kultury kraju kontakt rodziców z elementami kultury kraju

czasowego pobytu (język, tradycja, styl życia), czasowego pobytu (język, tradycja, styl życia),

co pozwala na przekazanie tych doświadczeń co pozwala na przekazanie tych doświadczeń

pozostałym członkom rodziny.pozostałym członkom rodziny.

Przeprowadzone badania obejmują grupę 50-ciu Przeprowadzone badania obejmują grupę 50-ciu

dzieci migrantów (wiek od 8-18 lat), których jedno dzieci migrantów (wiek od 8-18 lat), których jedno

z rodziców czasowo przebywa za granicą ( 27-z rodziców czasowo przebywa za granicą ( 27-

kobiet, 33-mężczyzn, czas migracji: (najkrótszy 6 kobiet, 33-mężczyzn, czas migracji: (najkrótszy 6

miesięcy, najdłuższy 6 lat). Opracowane wyniki miesięcy, najdłuższy 6 lat). Opracowane wyniki

badania pozwoliły mi wyróżnić czynniki, które badania pozwoliły mi wyróżnić czynniki, które

wpływają na sytuację rodzinną postrzeganą przez wpływają na sytuację rodzinną postrzeganą przez

dzieci. dzieci.

Na pozytywne postrzeganie sytuacji Na pozytywne postrzeganie sytuacji rodzinnej przez dzieci mają wpływ rodzinnej przez dzieci mają wpływ następujące czynniki:następujące czynniki:

pozytywne relacje z rodzicem przed wyjazdem;pozytywne relacje z rodzicem przed wyjazdem; pozytywny stosunek do nieobecnego rodzica;pozytywny stosunek do nieobecnego rodzica; częsty kontakt telefoniczny; częsty kontakt telefoniczny; poprawa relacji miedzy rodzeństwem;poprawa relacji miedzy rodzeństwem; bliższe więzi z rodzicem pozostającym w kraju;bliższe więzi z rodzicem pozostającym w kraju; zażyłe więzi małżeńskie pomiędzy rodzicami;zażyłe więzi małżeńskie pomiędzy rodzicami; pozytywne korzyści związane z wyjazdem.pozytywne korzyści związane z wyjazdem.

Negatywnie postrzegają sytuację rodzinną Negatywnie postrzegają sytuację rodzinną

dzieci, które mają:dzieci, które mają:

osłabione relacje z nieobecnym rodzicem;osłabione relacje z nieobecnym rodzicem;

obojętny stosunek do nieobecnego rodzica;obojętny stosunek do nieobecnego rodzica; brak zainteresowania poszczególnymi sferami życia brak zainteresowania poszczególnymi sferami życia

przez rodziców;przez rodziców; pogarszająca się atmosfera w domu;pogarszająca się atmosfera w domu; osłabione relacje pomiędzy rodzicami.osłabione relacje pomiędzy rodzicami.

Zróżnicowane postrzeganie sytuacji Zróżnicowane postrzeganie sytuacji rodzinnej przez dzieci mają wpływ rodzinnej przez dzieci mają wpływ następujące czynniki:następujące czynniki:

trudność w określeniu obecnych relacji pomiędzy trudność w określeniu obecnych relacji pomiędzy nimi, a rodzicem przebywającym za granicą;nimi, a rodzicem przebywającym za granicą;

pozytywne jak i negatywne zmiany w życiu pozytywne jak i negatywne zmiany w życiu rodziny;rodziny;

obawa o obecne relacje pomiędzy rodzicami.obawa o obecne relacje pomiędzy rodzicami.

Wyjazd obojga lub jednego z rodziców za granicę, powoduje Wyjazd obojga lub jednego z rodziców za granicę, powoduje

zarówno pozytywne jak i negatywne zmiany w odczuciach osób zarówno pozytywne jak i negatywne zmiany w odczuciach osób

pozostających w kraju. Szczególnie trudna jest to sytuacja dla pozostających w kraju. Szczególnie trudna jest to sytuacja dla

dzieci, dla których najtrudniej jest się wzmagać z zaistniałą dzieci, dla których najtrudniej jest się wzmagać z zaistniałą

sytuacją.sytuacją.

Dziecko które pomimo rozłąki odczuwa pozytywną sytuację Dziecko które pomimo rozłąki odczuwa pozytywną sytuację

rodzinną, lepiej radzi sobie z trudnościami, zaś te które rodzinną, lepiej radzi sobie z trudnościami, zaś te które

negatywnie odczuwa sytuację rodzinną, oddala się od rodziny negatywnie odczuwa sytuację rodzinną, oddala się od rodziny

co w konsekwencji prowadzi do licznych konfliktów. Należy co w konsekwencji prowadzi do licznych konfliktów. Należy

podjąć różne działania, aby wskazać możliwości pomocy podjąć różne działania, aby wskazać możliwości pomocy

dzieciom w przezwyciężeniu zaistniałej sytuacji jaką jest dzieciom w przezwyciężeniu zaistniałej sytuacji jaką jest

rozłąka z jednym z rodzicówrozłąka z jednym z rodziców

Dziękuje za uwagęDziękuje za uwagę