Kinh Thánh Cựu ƯớcSách Huấn Ca

Bản dịch Việt Ngữ của Linh Mục Nguyễn Thế Thuấn, CSsR.

- Chương 01 - 

I. Sưu Tập Các Cách Ngôn Nguồn gốc Khôn ngoan1 Khôn ngoan nhất nhất đều do tự Chúavà từ đời đời hằng ở với Người.2 Cát biển, giọt mưa, ngày đời đời, ai nào đếm được?3 Trời cao, đất rộng vực thẳm ai nào dò ra?4 Trước mọi sự, Khôn ngoan đã được dựng nên,và tự đời đời sự thông hiểu minh mẫn.5 Nguồn mạch khôn ngoan chính là Lời Thiên Chúa trên cao,và đường lối (của khôn ngoan) là lịnh truyền hằng có.6 Cội rễ của khôn ngoan, ai đã được mạc khải?Và mưu tính thầm kín (của khôn ngoan), ai biết được?7 Tri thức của khôn ngoan, đã hiện tỏ ra cho ai?và kinh nghiệm muôn hình (của khôn ngoan) nào ai hiểu?8 Chỉ có một Ðấng là khôn ngoan, rất đỗi đáng sợ,Ðấng ngự trên ngai của Người.9 Chúa, chính Người đã tạo dựng sự khôn ngoan,Người đã nhìn ngắm, và đếm được (khôn ngoan)và Người đã đổ tràn trên mọi việc Người làm,10 trên mọi xác phàm chiếu theo ơn huệ của Người,và Người ban phát xuống cho những ai [kính sợ Người]. Lòng kính sợ Thiên Chúa11 Kính sợ Chúa: Vinh dự vẻ vang,

hoan lạc và triều thiên sáng lạn.12 Kính sợ Chúa làm cho hả lòng hả dạ,ban xuống hoan lạc, vui mừng và trường thọ.13 Ai kính sợ Chúa sẽ hưởng vận cùng phúc lạc,vào ngày lâm chung sẽ được chúc lành.14 Ðầu mối khôn ngoan là kính sợ Chúa,ngay trong dạ mẹ, làm một với những người trung tín,khôn ngoan đã được dựng nên.15 Ở với người phàm [nền móng đời đời] khôn ngoan làm tổvới giống nòi chúng, khôn ngoan hằng ở thủy chung.16 Khôn ngoan viên mãn là kính sợ Chúa,khôn ngoan chuốc họ say sưa hoa trái của mình.17 Khôn ngoan chất đầy nhà họ các điều mong ướcvà kho lẫm của họ, các sản phẩm của mình.18 Triều thiên của khôn ngoan là kính sợ Chúa,làm rộ hoa an hình sự sống và lành mạnh.19 [Người đã nhìn ngắm, và đếm được khôn ngoan],(Khôn ngoan) là cây gậy vững mạnh, nơi tựa quyền thế,vinh quang đời đời cho những ai tậu được.20 Gốc rễ khôn ngoan là kính sợ Chúa,chồi lộc của nó là trường thọ.21 Sự kính sợ Chúa xua trừ lầm lỗi,sự bền đỗ trong đó thì đuổi xa nóng giận. Kiên nhẫn và tự chủ22 Nổi nóng không phải, làm sao vô hại,vì ai buông theo nóng giận sẽ phải nhào.23 Kiên nhẫn sẽ cầm cự đến thời đến buổi,sau đó bù lại là niềm hoan lạc.24 Chờ cho đến thời đến buổi, nó giấu bên lý lẽ,nhưng môi miếng lắm kẻ sẽ tuyên dương là nó tinh thông. 

Khôn ngoan và chính trực25 Giấu trong kho tang khôn ngoan, châm ngôn dạy khéo,nhưng đạo đức là mối nhờm tởm cho kẻ tội lỗi.26 Muốn được khôn ngoan, hãy giữ lịnh truyền.Và Chúa sẽ cấp khôn ngoan rất hậu.27 Vì khôn ngoan và học thức, chính là kính sợ Chúavà tâm niệm của Người là trung tín, hiền từ.28 Trong sự kính sợ Chúa, đừng có ương dở.Ðừng đến cùng Người mà lại hai lòng.29 Với Người đừng làm bộ tịch trước mặt người ta,và hãy coi chừng môi miếng của con.30 Ðừng có tự cao,để mà phải ngã và kéo xuống hổ nhục cho mình.Chúa sẽ bày ra những điều kín ẩn của con,và giữa đám hội, Người xán con xuốngbởi ngươi đã chẳng lại gần với sự kính sợ Chúa,và lòng ngươi đầy những gian tà. 

------------

Chương 02 - 

Kính sợ Chúa trong thử thách1 Hỡi con, tiến vào đường kính sợ Chúa,hãy dọn mình mà chịu thử thách.2 Hãy giữ lòng kiên vững, hãy cương nghịđể khỏi kinh khiếp vào buổi gian nan.3 Hãy bám sát lấy Người, đừng để Người rút lui,để sau cùng chứng tỏ được rằng ngươi đã là khôn.4 Mọi điều xảy đến cho ngươi, hãy đành chịu lấy,trong bệnh hoạn, bần cùng, hãy kiên tâm.5 Vì lửa thử vàng,

vì lò hạ nhục (thử) người (Chúa) yêu.6 Hãy tin vào Người, Người sẽ phù trợ ngươi,hãy cậy ở nơi Người; lối ngươi, Người sẽ san phẳng.7 Những kẻ kính sợ Chúa hãy trông vào lòng lân mẫn của

Người,đừng lãng xa đi, kẻo mà phải ngã.8 Những kẻ kính sợ Chúa, hãy tin vào Người,và đêm đến các ngươi sẽ không bị giam công.9 Những kẻ kính sợ Chúa, hãy hy vọng phúc lành,hoan lạc đời đời và sự tế độ.10 Hãy nhìn lên các thế đại xưa kia mà xem:Ai tin cậy vào Chúa mà phải thẹn thuồng?Ai bền đỗ kính sợ Người mà đã bị bỏ?Ai kêu khấn Người, mà bị Người khinh khi?11 Vì Chúa chạnh thương, lân mẫn!Dung thứ lỗi lầm và cứu giúp thời quẫn bách12 Khốn cho lòng hèn nhát, tay buông thõng,và người đi đôi ngả.13 Khốn cho (kẻ) ngã lòng, vì nó chẳng tin,bởi đó nó sẽ chẳng được che chở.14 Khốn cho các ngươi những kẻ để mất kiên trì!Các ngươi sẽ làm gì vào thời Chúa viếng thăm?15 Những kẻ kính sợ Chúa, không bất phục lời lẽ của Người,những kẻ yêu mến Người, sẽ giữ đường lối của Người.16 Những kẻ kính sợ Chúa, sẽ tìm điều mãn ý Người,những kẻ yêu mến Người sẽ nuốt no Lề luật.17 Những kẻ kính sợ Chúa, sẽ giữ lòng cương nghị,trước nhan Người, chúng sẽ hạ mình."18 Ta hãy gieo mình trong tay Chúachứ đừng trong tay người phàm,vì quyền năng Người saolòng thương xót của Người cũng vậy.

-------------

- Chương 03 - 

Bổn phận đối với cha mẹ1 Hỡi các con, hãy nghe luật nghiêm phụ,hãy xử sự sao để được độ sinh.2 Vì Chúa đặt vinh cha là ở trên con cái,và để quyền mẹ vững chãi lướt hẳn đàn con.3 Kẻ tôn kính cha được xá lỗi lầm,4 và trọng kính mẹ khác gì tích trữ bảo tang.5 Kẻ tôn kính cha sẽ hoan lạc nơi con cái,và vào ngày khẩn nguyện, sẽ được nhậm lời.6 Kẻ trọng quí cha sẽ được dài ngày,người an ủi mẹ sẽ được công nơi Chúa.7 Kẻ kính sợ Chúa sẽ tôn kính Cha.Nó sẽ làm tôi các bậc sinh thành ra nó như chủ của nó.8 Nơi việc làm và lời nói, con hãy tôn kính cha con,ngõ hầu mọi chúc lành đổ xuống trên con;9 vì chúc lành của cha làm cho rễ chắc,còn chúc dữ của mẹ thì nhổ cả cây.10 Con đừng vênh vang về việc cha con bị nhục,vì vẻ vang gì cho con, cái nhục của cha con!11 Quả thế, vinh dự của người ta, là do thế giá người cha,còn ai rủa mẹ thì tăng thêm tội.12 Hỡi con, hãy săn sóc cha con lúc tuổi già,sinh thời người, chớ làm người sầu tủi.13 Trí khôn người có suy giảm, con cũng nể vì,đừng nhục mạ người, thời con đương sức.14 Vì việc nghĩa làm cho cha sẽ không bị xóa,nó sẽ đắp điếm thay các lỗi lầm.15 Vào ngày bĩ cực, công việc con sẽ được nhớ đến,

như băng giá khi trời tốt, tội con sẽ tan đi.16 Như người lộng ngôn, kẻ bỏ bê cha,kẻ khinh rẻ mẹ, chọc giận Ðấng tạo thành ra nó. Ðức khiêm hạ17 Hỡi con, trong giàu có, con hãy ở khiêm hạ,và con sẽ được mến yêu hơn người hào phóng.18 Trong địa vị cao, con hãy hạ mình,và trước mặt Chúa, con sẽ đặc sủng.19 (Lắm kẻ cao sang hiển hách,nhưng Người mạc khải bí mật của Ngườicho những kẻ khiêm nhường).20 Vì lớn lao thật quyền năng của Chúa,nhưng Người mạc khải bí mật của Ngườicho kẻ khiêm nhường.21 Ðiều quá kỳ diệu cho con, con chớ tìm tòi,điều ngoài sức con, con chớ mò kiếm.22 Ðiều vừa tầm con, con hãy suy,con cần gì phải lo đến điều kín ẩn!23 Những điều vượt trên sức con, con chớ bận tâm,vì đã tỏ cho con thấy hơn là con có thể hiểu.24 Quả, nhiều biết bao những điều con cái người phàm tưởng

nghĩ,nhưng tưởng tượng vạy vò làm cho sai lạc.25 Không tròng mắt, không ánh sáng,thiếu tri thức, thiếu cả khôn ngoan. Kiêu ngạo26 Sau cùng, cái họa theo sau lòng kiêu,ai thích [giáo huấn], giáo huấn dẫn đường.27 Lòng kiêu tăng khổ cho mình,bởi cố chấp sẽ chồng thêm tội.

28 Ðừng vội chữa đòn cho kẻ nhạo báng,vì nó là loại cây xấu.29 Lòng khôn hiểu được châm ngôn kẻ hiền,tai lắng nghe khôn ngoan sẽ phở lở. Việc nghĩa30 Nước dập tắt lửa hỏa hào,cũng vậy, việc nghĩa xá đền tội lỗi.31 Kẻ làm lành sẽ gặp lành khắp lối,xẩy có ngã, nó sẽ tìm ra chỗ vịn. 

- Chương 04 - 

1 Hỡi con, đừng quịt của độ sinh kẻ nghèo;đừng để mắt người thất vọng phải đợi.2 Ðừng để mạng kẻ khó phải rên,đừng chọc tức kẻ lòng tan vỡ.3 Ðừng làm lộn ruột người khốn khổ,đừng từ khước ban ơn cho kẻ bần cùng.4 Ðừng khinh những lời kẻ khó van xin,đừng lánh xa kẻ lòng tan vỡ.5 Có kẻ kêu xin, đừng quay mắt đàng khác,đừng nên cớ cho nó nguyền rủa con.6 Người lòng tân khổ kêu lên trong nỗi đau thương,Ðấng dựng nên nó sẽ nghe lời nó kêu.7 Hãy làm sao để con được dân hội quí mến,trước kẻ quyền trên, hãy biết cúi đầu.8 Hãy ghé tai nghe kẻ nghèo,hãy nhũn nhặn đáp lại tiếng chào.9 Hãy giựt kẻ bị áp bức thoát người áp bức,đừng nhát gan khi xử việc phải.10 Với mồ côi hãy ở như cha,

với mẹ góa hãy ở như chồng,Thiên Chúa sẽ gọi con là con,Người sẽ xuống ơn, sẽ giựt con thoát hố. Khôn ngoan dạy dỗ11 Sự khôn ngoan dạy dỗ con mình,hết dạ khuyên lơn những kẻ ăn lời.12 Yêu mến khôn ngoan, yêu mến sự sống,ai tìm khôn ngoan sẽ đắc sủng nơi Yavê.13 ai nắm giữ lấy khôn ngoansẽ gặp được vinh quang nơi Yavê,trong chúc lành của Yavê, họ sẽ hạ trại.14 Phụng sự khôn ngoan, phụng thờ Ðức Thánh,và Chúa yêu mến kẻ yêu mến khôn ngoan.15 Kẻ nghe ta sẽ xét xử công minh,kẻ ghé tai (vào lời) ta sẽ cắm lều bên trong buồng kín.16 Vì ai tin vào ta sẽ được ta làm cơ nghiệp,nó sẽ chiếm hữu lấy ta cho dòng dõi nó.17 Tuy vậy ta sẽ xử lắt léo với nó:Trước hết ta sẽ thử thách,ta giáng xuống kinh hãi sợ sệt,ta cho nếm biết bài học đau khổ,cho đến khi lòng nó tin cậy vào ta,và được vững vàng trong ý định của nó.18 Bấy giờ ta sẽ lại dắt nó vào chính lộ,và tỏ bày cho nó các bí mật của ta.19 Nó lạc đường, ta sẽ bỏ,ta sẽ phó mặc nó cho đạo tặc. Kính trọng người20 Hỡi con, hãy coi chừng thời cơ, hãy giữ mình khỏi sự dữ,và con sẽ không xấu mày hổ mặt.

21 Vì có cái xấu hổ kéo lại tội lỗi,có cái xấu hổ đem đến vinh dự, sủng yêu.22 Ðừng có vì nể đến hại mạng mình,đừng luýnh quýnh đến phải sa ngã.23 Lúc phải thời chớ ngậm miệng,đừng giấu kín sự khôn ngoan của con.24 Vì khôn ngoan biết được nơi lời nói,và trí hiểu nơi lưỡi đối đáp.25 Ðừng nói ngược lại sự thật,nhưng hãy biết xấu hổ vì cái dốt của mình.26 Ðừng xấu hổ xưng thú tội mình,đừng cản giòng nước lũ.27 Ðừng lê mình sát đất trước kẻ ngu,nhưng đừng phiến loạn với kẻ cầm quyền.28 Cho đến chết, hãy chiến đấu cho đức nghĩa,và Yavê sẽ vững chiến cho con.29 Ðừng anh hùng nơi đầu lưỡi,lười biếng, rụt rè trong việc làm.30 Ở nhà, đừng như sư tửvà lấm lét sợ sệt nơi làm việc.31 Con đừng lấy thì mở tay, mà trả thì nắm lại. 

- Chương 05 - 

Của cải1 Con đừng vịn vào của cải,đừng nói: "Nó thuộc quyền tôi".2 Ðừng chiều theo bụng dạ và sức lực con,để đi theo các đam mê của lòng con.3 Ðừng nói: "Ai thắng nổi tôi",vì những ai bị bắt bớ có Thiên Chúa báo phục.

4 Ðừng nói: "Tôi phạm tội, nào có gì xảy đến cho tôi",vì Yavê là Ðấng bao dung.5 Ðừng ỷ vào ơn tha thứ,để chồng chất thêm tội.6 Ðừng nói: "Lòng thương xót bao la của Người,Người sẽ tha tội nhiều cho tôi chừng ấy!"Kỳ thực nơi Người có xót thương, và nghĩa nộ,lôi đình của Người đậu trên kẻ ác.7 Ðừng hoãn việc trở lại với Người,đừng lần lựa ngày này qua ngày khác,vì bất ưng nghĩa nộ của Người giáng xuống,vào ngày oán trả, con bị diệt vong.8 Ðừng ỷ vào những của phi nghĩa,vì chúng chẳng ích gì vào ngày chấn nộ. Hãy cứng rắn và tự chủ9 Ðừng sàng sảy theo mọi gió,đừng dõi theo mọi nẻo đi.10 Hãy kiên vững với lương tâm con,lời con, hãy chỉ là một.11 Hãy mau mắn nghe,nhưng hãy chậm rãi đáp lời.12 Nếu có thể, hãy cùng với nhau đối đáp,bằng không, tay lo bịt miệng.13 Vinh dự và ô danh, quyền kẻ ăn nói,lưỡi mình (có thể) làm mình vong đọa.14 Ðừng để mang danh là người hai lưỡi,đừng múa lưỡi mà đi nói hành,vì xấu hổ được tạo ra cho kẻ ăn cắp,và án gắt gao cho người hai lưỡi.15 Dù nhỏ dù lớn, cũng đừng sai lỗi.

- Chương 06 -

 1 Bạn thân đừng thành địch thủ.Vì con chỉ chuốc lấy ô danh, xấu hổ,và cũng vậy cho hạng bất lương hai lưỡi.2 Ðừng buông mình theo thói đam mê,kẻo như con bò tót nó tàn phá sức lực con.3 Nó có thể ngốn cả lá, hại đến quả,và để lại cho một gốc cây khô.4 Vì đam mê dữ dội tàn phá chủ nhân của nó,khiến nó thành trò cười cho kẻ ghét nó. Tình bạn5 Miệng ngọt ngào thêm bạn hữu,môi duyên dáng vồn vã hỏi chào.6 Con hãy có nhiều kẻ chào hỏi con,những bạn tâm phúc trong muôn người, hãy chọn một.7 Kiếm bạn, hãy thử trước đã,chớ vội vàng tin cậy vào nó.8 Vì có bạn nhân dịp một thời,lúc bĩ cực không còn đứng vững.9 Trước là bạn, khi trở nên thù,thì đi lật tẩy nội tình con ra.10 Có bạn là bạn đồng bàn,vào ngày tai họa không tìm thấy đâu.11 Con được thịnh vượng, nó như bóng với hình,đon đả vào việc nhà con.12 Con gặp hoạn nạn, nó liền trở mặt, mà lánh mặt con.13 Kẻ thù, con hãy lánh xa,nhưng bạn bè, con hãy dè chừng.14 Bạn trung tín, người bạn chắc chắn,ai quen được như gặp một kho tàng.15 Bạn trung tín, một điều vô giá,

cao quí không sao cân được.16 Bạn trung tín, bảo trọng sinh mạng,ai kính sợ Thiên Chúa sẽ gặp.17 Kẻ kính sợ Thiên Chúa biết điều khiển tâm tình,vì nó sao, bạn nó cũng vậy. Học đàng khôn ngoan18 Hỡi con, từ lúc thiếu thời, hãy chăm vào giáo huấn,đến khi tóc bạc, con đạt được khôn ngoan.19 Hãy ở gần bên khôn ngoan! Như người cày hay thợ gặt,con có thể trông thu lượm nhiều hoa lợi,vì khó nhọc chút ít vào việc khôn ngoan,nhưng đến mai ngày con sẽ được hưởng trái trăng.20 Khôn ngoan thật quá lởm chởm cho kẻ ngu đần,trí thiển cận sẽ không kham nổi.21 Khôn ngoan như quả tạ để trên nó,chẳng mấy chốc nó sẽ quăng đi.22 Ðạo mầu thật rõ đúng tên,đối với phần đông thật vô phương đạt đáo.23 Hãy nghe, hỡi con, hãy đón nhận ý nghĩ của ta,đừng ruồng rẫy lời ta khuyên nhủ.24 Hay tra chân vào xiềng của khôn ngoan,và cổ vào gông nó.25 Hãy kề vai vào mà mang lấy,đừng giẫy nẩy dưới giây trói của nó.26 Với tất cả sinh lực con, con hãy lại gần,và với toàn lực con,con hãy giữ vững đường hướng khôn ngoan.27 Hãy theo đuổi, hãy đào, hãy tìm, hãy kiếm,hãy nắm lấy, đừng buông.28 Vì sau cùng con sẽ hưởng an nghỉ của khôn ngoan,nó sẽ đổi thành hoan lạc cho con.

29 Cho con, dò lưới của nó sẽ nên đồn kiên cố,xiềng xích của nó sẽ nên một chiếc kim bào.30 Ách của nó, một cỗ kim hoàn,giây trói của nó, những giải gấm tía.31 Con sẽ mặc lấy nó như áo vinh quang,con sẽ đội lấy nó như triều thiên huy hoàng.32 Hoài bão như thế, hỡi con, con sẽ khôn ngoan,quan tâm như thế, con sẽ là xảo trí.33 Thích nghe, con sẽ thụ giáo,để tai vào, con sẽ được giáo dục.34 Con hãy dừng lại trong đám hội người già,ai khôn, con hãy níu lấy.35 Hãy nghe mọi huấn từ, và châm ngôn sâu sắc,đừng để lọt mất lời nào.36 Hãy xem ai có trí tuệ, ngay từ sớm hãy chạy theo,chân con hãy làm mòn ngưỡng cửa nhà người.37 Hãy thông hiểu giới luật của Ðấng Tối Cao,lịnh Người truyền hay suy gẫm.Chính Người, Người hiểu lòng con,Người sẽ cho con nên khôn ngoan như con ước nguyện. 

- Chương 07 - 

Những lời khuyên khác1 Ðừng làm sự dữ, sự dữ sẽ không đến trên con;2 hãy xa điều bất chính, bất chính sẽ lánh xa con.3 Hỡi con, đừng gieo trên những luống cày bất lương,kẻo phải gặt lấy bảy lần gấp bội,4 Ðừng xin quyền hành với Thiên Chúa,hay địa vị cao sang với vua chúa.5 Trước mặt Thiên Chúa, đừng đóng vai nhân đức,

hay giở trò người khôn trước mặt vua.6 Ðừng cầu cạnh cho được quyền chức,nhỡ ra con không đủ sức dẹp được xấc láo,nhỡ ra con để mình cả sợ trước một ông hoàng,mà dây hoen ố cho sự liêm khiết của con.7 Ðừng đắc tội với nhân dân,đừng vật mình trước đám hội.8 Lỗi lầm đừng liều mình tái phạm,và dẫu chỉ một lần, con cũng không phải vô can.9 Ðừng nói: "Người sẽ nhìn đến vô số lễ vật của tôi,khi tôi tiến dâng cho Ðấng Tối Cao, Người sẽ chiếu nhận".10 Ðừng do dự khi cầu nguyện,đừng dùng dằng khi bố thí.11 Ðừng khinh người đang phải âu sầu,hãy nhớ rằng có Ðấng nhắc lên, hạ xuống.12 Với anh em đừng mưu đồ tàn bạo,cũng vậy với đồng loại bạn hữu.13 Ðừng vui miệng lắt léo điêu ngoa,vì nào trông được cái gì hay ho.14 Ðừng ba hoa nơi đám hội các đầu mục,khi cầu nguyện, đừng sai lời đổi ý.15 Ðừng khinh màng lao công vất vả,cũng như công việc đồng áng, Thiên Chúa thiết lập.16 Ðừng nhập bọn với quân tội lỗi,hãy nhớ rằng án thịnh nộ không chậm trễ.17 Hãy hết sức hạ mình, dẹp tính kiêu căng.vì cứu cánh người phàm sẽ là giòi bọ và lửa hỏa hào.18 Ðừng thay bè đổi bạn vì tiền,(đừng) đổi anh em chân thật với vàng Ophir.19 Ðừng dể duôi người vợ khôn ngoan,duyên nàng quí hơn bửu bối.20 Ðừng hành hạ nô bộc tôi trung,

và người làm công hết lòng với con.21 Nô lệ tinh khôn, con hãy yêu quí như chính mình,đừng từ khước phóng thích tự do của nó. Con cái22 Có súc vật, con hãy để mắt chăm nom,có ích gì thì giữ lại.23 Có con trai, con hãy dạy dỗ.Hãy cưới vợ cho chúng, lúc chúng còn trẻ.24 Có con gái, con hãy canh chừng thân chúng.Với chúng, đừng lộ mặt vui.25 Gả con gái, gạt bỏ được nỗi lo,hãy gá nghĩa nó với người có lương tri.26 Có vợ, con đừng ruồng rẫy,nhưng nếu đố kỵ vợ, con đừng tín cẩn. Cha mẹ27 Hết lòng tôn trọng cha con;và đừng quên những cơn đau đớn của mẹ.28 Hãy nhớ rằng nhờ họ, con đã sinh ra;làm sao con báo đền được điều họ cho con? Các tư tế29 Hãy hết lòng kính sợ Thiên Chúa,hãy kính trọng các tư tế của Người.30 Hãy hết sức yêu mến Ðấng tác tạo ra con,và đừng bỏ mặc các kẻ phụng tự Người.31 Hãy kính sợ Thiên Chúa, hãy tôn trọng tư tế,hãy dâng cho ngài như đã truyền dạy.Thịt hy sinh đền tội, lễ cúng tự nguyện.Tế tự hợp pháp, tiên thường của lễ thánh. 

Người nghèo khó32 Hãy đưa tay cho kẻ khó,ngõ hầu chúc lành trên con được trọn;33 quà tặng, đắc sủng nơi mọi người còn sống,nhưng với kẻ chết con cũng đừng khép lại lòng nhân.34 Ai khóc, con đừng tránh,kẻ sầu, con hãy phân ưu;35 đừng ngại viếng kẻ liệt lào:Vì nhờ thế con sẽ được quí mến.36 Trong tất cả mọi việc vàn hãy nhớ đến hậu vậnvà không bao giờ con sẽ quá phạm. 

- Chương 08 - 

Khôn khéo và đắn đo1 Với kẻ lớn, đừng tranh tụng,kẻo con rơi vào tay nó.2 Với người có của, đừng kiếm chuyện,kẻo nó cân nhắc xem con nặng nhẹ;vì vàng đã làm hư hỏng nhiều người,và làm xiêu vẹo lòng các vua chúa.3 Với kẻ lắm mồm đừng cãi lẫy,đừng chất củi trên đống lửa.4 Ðừng giỡn với đứa ngu,kẻo nó khinh thường tổ tiên ngươi.5 Ðừng bêu nhục người đã hối lỗi,hãy nhớ chúng ta hết thảy là lũ tội nhân.6 Ðừng nhiếc người già lão,vì giữa chúng ta, tuổi già cũng đã đến.7 Ðừng mừng vì ai chết,hãy nhớ hết thảy chúng ta sẽ phải chết. 

Truyền thống8 Ðừng lơ là huấn từ của hiền nhân,hãy miệt mài, vào đạo huyền của họ.Nhờ đó con sẽ học hỏi giáo huấn của họ,để có địa vị trước hàng đầu mục.9 Ðừng khinh bỏ truyền thống người già;vì chính họ đã thụ giáo với cha ông;nhờ đó con sẽ hấp thụ tinh khôn,để khi cần đến có phương ứng đáp. Khôn khéo10 Ðừng khêu thêm than lò kẻ ác,kẻo con bị cháy vì tàn lửa của nó.11 Ðừng nổi xung với đứa nhạo báng,kẻo nó rình rập trước cửa miệng con.12 Với kẻ mạnh hơn con, con chớ cho vay;con đã cho vay, hãy coi như mất.13 Chớ bảo lãnh cho người khá giả hơn con,nếu con đã mắc vào, hãy coi như mắc nợ.14 Với quan tòa, đừng có kiện tụng;nó sẽ xử phần hơn cho nó.15 Với người táo tợn, đừng có đồng hành,kẻo mà chuốc họa;vì nó sẽ thẳng đường nó, nó đivà con sẽ vong mạng bởi cái điên tàng của nó.16 Ðừng chạm trán với người dễ óan,đừng rong ruổi đường trường với nó;vì với nó, đổ máu là việc nhẹ,xa tầm tiếp cứu, nó diệt con đi.17 Ðừng bàn việc với đứa khờ,vì nó sẽ không thể giấu kín bí mật của con.18 Trước mặt người lạ, đừng làm điều gì phải giữ kín,

vì con không biết sau cùng sẽ đẻ ra chuyện gì.19 Ðừng thổ lộ tâm tình với bất cứ ai:Kẻo làm tiêu mất hạnh phúc của con.

- Chương 09 - 

Ðàn bà1 Ðừng ghen người đàn bà lòng con ấp ủ,kẻo gợi cho nó những điều manh ác trên con.2 Ðừng phó hồn con cho vợ,kẻo nó xéo cả trên đầu con.3 Ðừng lại gần gái giang hồ,kẻo con sa tròng của nó.4 Với ca nhi, đừng tán tỉnhkẻo con mắc phải lời quyến dụ.5 Ðừng để mắt nhìn người thiếu nữ,kẻo con vì nó mà mắc vạ.6 Ðừng phó mạng con cho gái điếm:Kẻo con phải sang cơ nghiệp cho người.7 Ðừng ngó quanh ngó quất các phố trong thành,đừng lang thang đầu đường xó chợ.8 Hãy ngoảnh mặt đi đừng nhìn gái có duyên.Ðừng ngó nhìn sắc đẹp không thuộc quyền con.Vì nhan sắc đàn bà, lắm kẻ hư đi,như lửa, ái tình bừng lên thiêu đốt.9 Ðừng đồng bàn với gái có chồng,rượu đã vào, đừng ngồi nhậu nhẹt với nó,kẻo con vì nó, lòng hóa xiêu xiêuvà trong đam mê, con bị đem đi xuống hố. Xử thế10 Bạn cũ đừng từ,bạn mới biết đâu đã bằng bạn cũ.

Bạn mới cũng như rượu mới,hãy để cũ đi, rồi hẵng uống.11 Ðừng phân bì người ác,con có biết đâu vận cùng của nó.12 Ðừng mừng cho kẻ ngạo mạn thành công,hãy nhớ đời này nó sẽ không mãi chẳng bị sửa trị.13 Hãy xa kẻ có quyền sinh sát,như thế con sẽ không sợ nguy đến tính mạng.Nếu lại gần, đừng có lầm lỡ,kẻo nó lấy mất mạng con.Hãy biết rằng con cất bước giữa những tròng bẫy,con đi vào nơi đặt lưới.14 Hãy tùy sức, con răn bảo đồng loại,và hay bàn hỏi với kẻ khôn ngoan.15 Hãy cùng người thông minh trao đổi tư tưởng,hãy luôn luôn đàm luận về luật Ðấng Tối Cao.16 Bạn đồng bàn với con hãy là những người đức nghĩa,và sự kính sợ Thiên Chúa, vinh quang của con.17 Với thợ lành nghề, công trình xuôi thuận,người khôn lợi khẩu trị được dân mình.18 Người lắm mồm, cả thành đều sợ,kẻ nhiều lời thời bị đố kị. 

- Chương 10 - 

Việc cai trị1 Cai trị khôn dạy dân nề nếp,hiền sĩ cầm quyền có ngăn có nắp.2 Quyền trên sao, thuộc hạ vậy,đầu thành sao, dân cư vậy.3 Vua phóng túng khuynh bại quốc gia,thành trù mật vì đầu mục hiền tài.

4 Quyền trên dương thế trong tay Thiên Chúa;thời thế nào nhân vật ấy.5 Quyền bính nhân loại tất cả trong tay Thiên Chúa,Người đặt uy Người đằng trước kẻ lập luật. Chống lại lòng kiêu ngạo6 Ðừng ngang ngược áp bức đồng loại,đường kiêu ngạo, chớ đi!7 Tính kiêu ngạo, Thiên Chúa và người ta đều ghét.Trước mặt cả hai, lợi lộc do bóc lột chỉ là kiêu túng.8 Nghiệp đế vần xoay từ dân này qua dân khácnhân vì hung bạo kiêu căng.9 Tại sao tro bụi mà lại kiêu căng,một kẻ còn sống mà ruột đã thối?10 Bệnh kinh niên nhại cả thầy lang.Vua hôm nay, ngày mai lăn đùng.11 Chết đến, người ta thừa tự mục nát,giòi bọ, sâu trùng và rắn rết.12 Ðầu mối kiêu ngạo, con người lì lợm,lòng nó trật xa Ðấng tác tạo ra nó.13 Vì chỗ ương trồng kiêu túng là sự tội,suối mạch của nó phun ra ô trọc.Bởi thế Thiên Chúa ra phép mầu trừng phạt,Người đánh nó cho kỳ tận tuyệt.14 Ngai kẻ kiêu, Thiên Chúa lật đổ,và đặt khó nghèo ngồi thay.15 Kiêu ngạo, Thiên Chúa nhổ rễ,thay vào, Người trồng những kẻ khiêm nhu.16 Kiêu ngạo, Thiên Chúa xóa cả vết chân,và phá tan thành bình địa.17 Người hủy chúng khỏi đất, Người đánh bạt chúng đi.Người làm chúng tận tuyệt không còn ai nhớ đến.

18 Kiêu căng đâu phải việc người phàm,và đằng đằng thịnh nộnào phải là phần đứa sinh bởi người nữ. Những kẻ xứng đáng hưởng vinh hiển19 Giống nòi nào đáng quí? Giống nòi người phàm.Giống nòi nào đáng quí? Những ai kính sợ Chúa.Giống nòi nào đáng khinh? Giống nòi người phàm.Giống nòi nào đáng khinh? Những kẻ lỗi lệnh truyền.20 Trong hàng anh em, kẻ làm đầu được tôn trọng,được tôn trọng giữa toàn dân người kính sợ Thiên Chúa.21 Ðầu mối để được chấp nhận, sự kính sợ Thiên Chúa.Ðầu mối để khai trừ, lòng chai đá và kiêu ngạo.22 Kiều cư, khách lạ, vô danh, bần tiện,vênh vang của họ, sự kính sợ Thiên Chúa.23 Không được khinh tiện dân minh mẫn,không được tôn trọng những tên hung đồ.24 Tôn trọng thường dành vua chúa quan quyền,nhưng không ai lớn bằng người kính sợ Thiên Chúa.25 Nô bộc minh mẫn, có người sang phục dịch,mà người thông thái sẽ chẳng kêu ca. Khiêm nhường và chân thật26 Trong công việc đừng cậy tài,đừng làm phách vào lúc ngặt nghèo.27 Thà là lao công mà dư giả,còn hơn cậy tài mà thiếu bánh ăn.28 Hỡi con, hãy biết khiêm tốn tự trọng,hãy bảo trọng mình sao cho vừa phải.29 Ai sẽ cho là phải kẻ đã cho mình là trái,và ai sẽ tôn trọng kẻ khinh rẻ mình?30 Có kẻ hàn vi được tôn trọng vì tài,

kẻ giàu có được tôn trọng vì của cải.31 Hàn vi mà được trọng, còn được trọng gấp mấy khi giàu có!Giàu có mà bị khinh, còn bị khinh gấp mấy khi nghèo! 

- Chương 11 - 

Ðừng dựa vào vẻ bên ngoài1 Khôn ngoan, phận hàn vi ngẩng đầu,và đặt ngồi giữa hàng quyền quí.2 Ðừng khen ai vì đẹp.Ðừng nhờm tởm ai vì dị tướng.3 Ong nhỏ nhất trong muôn loài có cánh,nhưng mật của nó đứng đầu sản phẩm.4 Ðừng nhạo người mặc rách rưới,đừng diễu những kẻ qua ngày tân khổ.Vì lạ lùng thay các việc Yavê,công trình của Người khuất với phàm nhân.5 Ðời kẻ thiên ma bách chiết đã ngự ngai vàng,và vô danh tiểu tốt lại mang vương miện.6 Lắm kẻ oai quyền đã mang nhục thảm thê,những bậc vị vọng bị phó nộp tay Người. Ðắn đo7 Trước khi tra cứu, chớ nói là sai,truy tầm đi đã, rồi trách cứ.8 Chớ trả lời trước khi nghe,giữa huấn từ, chớ nói leo.9 Việc vô can, đừng nổi cáu quàng xiên,gian hùng tranh tụng, đừng đứng lên can.10 Hỡi con, tại sao ôm đồm lắm chuyện?Kẻ hối thêm giàu, tất không sạch tội.

Hỡi con, có chạy, con cũng không kịp,có tìm, con cũng chẳng gặp.11 Có kẻ vất vả, lao đao liến thoắng,nhưng để mất hút đằng sau. Tin cậy nơi một mình Chúa12 Có kẻ bại hoại hững hờ,vô tài và ê hề thất vọng;nhưng mắt Yavê dủ thương đoái nhìn,Người rũ nó sạch khỏi bùn nhơ.13 Người cho nó ngẩng đầu, và nhắc nó lên.Về nó, Người làm lắm kẻ ngạc nhiên.14 Lành dữ, sống chết, nghèo giàu,thảy đều do tự Yavê.15 Khôn ngoan, minh mẫn, hiểu biết Lề luật,yêu mến, và chính lộ do tự Yavê.16 Ngu xuẩn và tối tăm đã được dựng nên cho lũ tội nhân.Ác giả có ác họa đồng hành.17 Ơn huệ Yavê tồn tại cho người đức nghĩa,sủng ái của Người thành công luôn mãi.18 Có kẻ sống trong túng quẫn đã nên giàu,rồi thịnh lợi tạo tiêu tan:19 Chính lúc nó nói: "Tôi đã gặp được an nhàn,bây giờ tôi hưởng phần phúc của tôi",nó không biết số phận nó sẽ ra sao,(ngày) nó phải để lại tất cả cho kẻ khác mà chết.20 Phận vụ con hãy chuyên cần, hãy lấy đó làm vui thú,con hãy già đầu trong công việc ấy.21 Việc kẻ gian tà, con chớ lấy làm lạ,hãy canh trước nhan Yavê, hãy trông đợi ánh sáng của Người.Vì trước mắt Yavê nào có khó gì,bỗng chốc mà cho kẻ nghèo xác xơ nên giàu có.

22 Thiên Chúa chúc lành, phần dành cho người đức nghĩa.Ðến buổi, hy vọng của nó tất trổ rộ hoa.23 Ðừng nói: "Tại sao lại phải tốn công?Nào sẽ báo bổ cái gì cho tôi?"24 Ðừng nói: "Có gì thì đã đủ,đâu còn họa tai đến nữa?"25 Cái lành hôm nay làm quên cái dữ,cái dữ hôm nay làm quên cái lành.26 Vì với Chúa thật là dễ dàng vào ngày mệnh chung,trả lại mỗi người tùy theo đường đời của nó.27 Vào buổi hoạn nạn, khoái lạc cũng quên,mút cùng đời người sẽ nói về nó.28 Trước khi mệnh một, đừng khoe ai có phúc,vì vào lúc vận cùng con người sẽ lộ. Coi chừng quân gian ác29 Ðừng bất kỳ ai cũng đưa vào nhà,vì vô kể vết hằn do đứa nói hành.30 Như chim mồi trong lồng, lòng đứa kiêu cũng vậy,như thám tử, nó rình những điều sơ hở.31 Kẻ vu vạ đổi lành thành dữ,toàn bích nó cũng vạch ra tì.32 Một tia lửa nhen cả lò than,đứa vô loài rình đổ máu.33 Hãy dè chừng kẻ dữ, vì nó chỉ đẻ ra dữ,hãy sợ nó kéo xuống đầu con ô danh đời đời.34 Cho người lạ vào ở với con,nó sẽ thay đổi nề nếp của convà làm cho gia đình con ra khác lạ.

- Chương 12 - 

Việc làm phúc

1 Làm phúc, con hãy biết làm phúc cho ai,và con phải được biết ơn vì việc phúc con làm.2 Làm phúc cho người đức nghĩa, con gặp được thưởng công,nếu không do nó, thì do Yavê.3 An ủi kẻ ác, đâu phải điều lành;làm thế, nào phải là bố thí.4 Hãy cho kẻ lành, hãy khước từ kẻ dữ.5 Khiêm nhu hãy an ủi, nhưng ngược lại thì đừng cho.Ðừng trao binh khí cho nó,sao lại để nó trở mặt đánh con?Con sẽ mắc oán gấp đôi,thay cho mọi ơn con làm.6 Vì Thiên Chúa cũng ghét kẻ dữvà trên kẻ ác Người giáng oán phạt.7 Hãy cho kẻ lành, hãy khước từ kẻ dữ. Bạn thật và bạn giả8 Gặp phúc, biết ai là bạn.Lâm họa, thù đâu lẫn mặt.9 Gặp phúc, thù cũng thành bạn,lâm họa, bạn cũng lãng xa.10 Ðừng bao giờ tin cậy địch thù;vì như đồng, tính dữ nó sẽ rỉ sét ra.11 Cho dầu nó vâng vâng dạ dạ,đi đứng nhún nhường, bước khoan bước nhặt,con phải để ý và e dè với nó.Hãy ở với nó như người mài gươm,hãy biết là rỉ sét không còn mãi đến cùng.12 Ðừng đặt nó đứng bên cạnh con:Kẻo nó đẩy con đi để thay chỗ;đừng đặt nó ngồi bên hữu con:Kẻo nó lăm le choán chỗ con,

và đã quá muộn khi hiểu được lời ta,và khắc khoải khi nhớ đến lời tâm huyết của ta.13 Ai nào thương người dụ rắn bị rắn cắnhay kẻ liều lĩnh xáp gần mãnh thú?14 Cũng vậy, người cặp kè với kẻ ngạo ngược,và lăn mình vào tội ác của nó.15 Bao lâu con đứng vững, nó không lộ mặt,con mà núng thế, nó sẽ không cầm mình nữa đâu.16 Nơi môi miếng kẻ nghịch đầy những ngọt ngào,nhưng lòng nó mãi nghĩ hố sâu;kẻ thù, mắt cũng đẫm lệ,nó mà gặp dịp, máu con cũng không làm nó hết khát.17 Xảy có họa đến cho con là nó có đó,giả đò tiếp cứu, nó hất gót con,18 nó lắc đầu, nó vỗ tay,nó huyên thuyên đay nghiến, nó đổi bộ mặt.

- Chương 13 - 

Ði lại với người bằng vai1 Ðụng nhựa, nhựa dính tay,ai cặp kè với quân nhạo báng sẽ học theo đường nó.2 Gánh nặng quá sức con, tại sao vác lấy?Với người giàu có hơn con, tại sao bầu bạn?Nồi đất bạn làm sao được với nồi đồng,nó mà va phải thì tan.3 Kẻ giàu làm quấy, nó còn làm bộ làm tịch!Người nghèo chịu nhục lại khẩn oan.4 Nếu con lợi cho nó, nó sẽ dùng con,con quị xuống, nó có thương hại là cùng.5 Việc vàn con hưng thịnh, với con, nó vồn vã,

nó bóc lột con, không chút băn khoăn.6 Cần đến con, nó sẽ dua mị,với con, nó vui cười, nó cho vài tia hy vọng,nó niềm nở mà nói: "Anh cần gì?"7 Giữa khách khứa của nó, nó sẽ làm con xấu hổ;bao lâu nó còn thấy có lợi, nó sẽ hòa hoãn với con,hai ba lần nó phỉnh nịnh con.Rồi thấy con, nó phớt lờ ngang qua,quay phía con, nó lắc đầu.8 Coi chừng! Ðừng quá đon đả.Ðừng như những kẻ thiếu lịch duyệt.9 Ông lớn tiến lại? Con hãy ở xa:Ông càng xích lại gần con.10 Con đừng tiến lại, kẻo bị đuổi xa;nhưng đừng đứng xa, nhỡ ra bị lãng.11 Ðừng trông con được thịnh tình với y,chớ tin, dẫu y nói nói huyên thuyên,vì trong khi nói huyên thuyên, y thử (con) đó.Y cười cười mà dò xét con.12 Bạo chúa tất là độc ác, không chút thương tình,bao người hại đến tính mạng vì y.13 Hãy giữ mình, hãy đề cao cảnh giác,đừng đi với những người hung bạo.14 Nghe các điều ấy trong giấc ngủ, hãy thức dậy,suốt đời con, hãy yêu mến Chúavà khẩn cầu Người, xin Người tế độ.15 Vật nào cũng yêu loài của nó,và mọi người ai cũng yêu kẻ giống mình.16 Vật nào cũng gần gũi loài của nó,và loài người bầu bạn với loài người.17 Làm sao sói làm bạn được với chiên?Cũng vậy kẻ ác (sao bầu bạn được)

với người đức nghĩa.18 Bình yên thế nào giữa sài lang với chó?bằng yên thế nào giữa kẻ khó người giàu?19 Mồi cho sư tử, dã lư sa mạc,cũng vậy, giàu thì ngốn những kẻ xác xơ.20 Khiêm nhường, đồ mửa đối với kiêu căng!Kẻ nghèo khổ, đồ mửa đối với người giàu!21 Kẻ giàu lảo đảo bạn hữu đỡ nâng,kẻ xác xơ lảo đảo, bạn bè đua nhau đẩy.22 Kẻ giàu nói, vô số kẻ phò.Nó nói bậy nói bạ, chúng khen: Hay!Kẻ nghèo thốt lời: tiếng la ó rần lền: Ðả đảo! đả đảo!23 Kẻ giàu nói, mọi người nín thính;chúng bốc lên mây cái khôn của nó.Kẻ xác xơ nói, chúng nhao nhao: "Ðứa nào đó?"Nó có sẩy chân, chúng xô lăn nhào.24 Giàu vô tội, giàu tốt lành.Nghèo vì tội, nghèo xấu xí.25 Lòng con người đổi cả bộ mặthoặc ra tốt, hoặc ra xấu.26 Mặt rạng rỡ, bụng dạ mở cờ;đôi mắt lờ đờ dấu sự cực phiền. 

- Chương 14 - 

Hạnh phúc đích thực1 Phúc thay, miệng không làm mình phải khổ,kẻ không hổ vì lương tâm cắn rứt.2 Phúc thay, người hồn không oán,lòng trông cậy không tan. 

Ham muốn và hà tiện3 Cho bụng chật hẹp, của cải không hay,cho kẻ mắt tham, hoàng kim không hạp.4 Kẻ ăn sẻn, ki cóp cho người khác,của cải nó, người lạ liên hoan.5 Ác với mình thì tốt với ai?Nó sẽ chẳng hưởng của nó làm ra.6 Ác với mình, ai còn ác hơn nó?Ác báo nó tự kéo đến trên mình.7 Nó làm lành, chẳng qua vì lỡ đễnh,sau cùng nó sẽ bày ra cái ác của nó.8 Ác, con người mắt đố kị,nó ngoảnh mặt đi và khinh rẻ mạng người.9 Nơi mắt kẻ tham, phần nó quá ít,nhưng ai đoạt phần người khác sẽ đốn mạt.10 Mắt kẻ phân bì thấy bánh thì xông xáo,nó đói meo nơi bàn ăn nó.11 Hỡi con, nếu có của, con hãy săn sóc lấy mình,và tùy sức mình, hãy nuôi mình béo.12 Hãy nhớ, chết không lần lữa,định mệnh âm phủ không tỏ cho con.13 Trước khi chết, hãy làm phúc cho bạn hữu,có gì sẵn tay hãy cho nó.14 Của cải hiện có, đừng khó với mình,ước nguyện chính đáng, đừng có bỏ qua.15 Dễ chừng tài sản con, con sẽ không phải để lại cho người

khác?Và công khó con, cho người ta rút thăm?16 Hãy lấy, hãy cho, hãy o bế lấy mình;vì nơi âm phủ, chẳng ai còn tìm khoái lạc.17 Như chiếc áo, xác phàm hết thảy sẽ điêu tàn,luật bất di bất dịch là phải chết.

18 Như cây xanh, lá này rụng lá kia mọc,cũng vậy giòng đời (loài có) thịt máu:Kẻ này ra ma, kẻ kia già giặn.19 Cũng vậy sẽ thối nát tất cả những việc làm của nó,công trình tay nó, nó sẽ kéo đi theo mình. Hạnh phúc của người khôn ngoan20 Phúc thay người gẫm suy khôn ngoan,và đàm luận sáng suốt,21 kẻ để tâm vào đường lối của khôn ngoan,và nhận ra nẻo đi của nó.22 Kẻ như thám tử dõi theo khôn ngoan,và các ngõ của nó đều để ý.23 Ke nhìn qua cửa sổ của khôn ngoan,và lắng nghe nơi cửa nhà nó.24 Kẻ hạ trại xung quanh nhà nó,cột giây nơi vách tường nó.25 Kẻ căng lều bên cạnh nó,và ngụ nhà trọ của sự lành.26 Kẻ làm tổ nơi nhánh nó,và lưu lại nơi cành nó.27 Kẻ núp bóng nó, tránh nắng,và lưu ngụ dưới trướng nó. 

- Chương 15 - 

1 Ðó là cách xử sự của người kính sợ Yavê;và kẻ nắm giữ Lề luật sẽ hướng tới khôn ngoan.2 Như mẹ hiền, khôn ngoan ra đón,sẽ tiếp đón nó như vợ cưới thuở xuân xanh.3 Khôn ngoan sẽ cho nó ăn bánh tinh khôn,đãi nó uống nước thông hiểu.

4 Tựa vào khôn ngoan, nó sẽ không xiêu,cậy vào khôn ngoan,nó sẽ không xấu hổ.5 Lướt trên các bạn đồng trang, khôn ngoan sẽ nhắc nó lên,khôn ngoan sẽ mở miệng nó giữa đám hội.6 Nó sẽ gặp được hoan lạc vui mừng,khôn ngoan sẽ cho nó thừa hưởng danh thơm vạn đại.7 Bọn người hư phiếm không đạt thấu khôn ngoan,những người ngạo ngược sẽ không hề thấy nó.8 Khôn ngoan xa bọn nhạo báng,và người dối láo không hề nghĩ tới khôn ngoan.9 Nơi miệng ác nhân, khen ngợi chói tai,vì khôn ngoan Thiên Chúa không dành phần cho nó.10 Nơi miệng người khôn ngoan vang dậy ngợi khen,ai quán xuyến được khôn ngoan thì đem dạy lại. Tự do của con người11 Chớ nói: "Tội tôi tại ở Thiên Chúa",vì điều Người ghét, Người đã không làm.12 Chớ nói: "Chính Người làm tôi sa ngã",vì Người đâu cần những tay hung thủ.13 Yavê ghét dữ dằn càn rỡ;Người không để những kẻ sợ Người vấp phải.14 Từ đầu Thiên Chúa đã dựng nên con người,Người trao nó cho tâm thuật nó.15 Nếu con muốn, con sẽ giữ lịnh truyền,và trung tín là làm theo nhã ý của Người.16 Trước mặt con, đã bày lửa nước.con thích gì, thì chìa tay lấy.17 Sống chết đôi ngã trước mặt con người:Nó thích gì, thì sẽ được ban cho.18 Sự khôn ngoan của Yavê, thật vạn năng,hùng cường mạnh mẽ và thấy biết mọi sự.

19 Mắt Thiên Chúa nhìn xuống những kẻ kính sợ Người.Mọi việc của con người, Người đều biết.20 Người không truyền cho ai phạm tội,Người không ủy lạo kẻ dối trá.

- Chương 16 - 

Nguyền rủa kẻ tội lỗi1 Trai hư hỏng đừng ước ao thấy,con cái gian tà đừng vui dạ.2 Dầu chúng sinh sôi, con cũng chớ mừng,nếu nơi chúng không có lòng kính sợ Yavê.3 Ðừng kỳ vọng vào đời sống chúng,đừng trông vào tương lai chúng.Vì thà có một còn hơn là có cả ngàn,thà chết không kẻ nối dõi hơn là có con gian tà.4 Có thành đông dân cư, nhờ có một người kính sợ Yavê,còn họ hàng quân bội phản sẽ bị tiệt vong.5 Mắt tôi đã thấy lắm điều như thế,tai tôi đã nghe lắm điều dữ dội hơn nữa.6 Trên đám ác nhân, lửa đã bừng cháy,giữa dân hư đốn hỏa nộ bốc lên.7 Vì Người đã không xá tội cho những vĩ nhân thời trước,những kẻ cậy sức vóc mình đã dấy loạn.8 Người đã không thương đồng hương của Lot,những kẻ ngang ngược kiêu căng.9 Người đã không thương dân tộc mang án hiến phù,chúng đã bị đánh bạt vì tội ác chúng.10 Cũng vậy về sáu trăm ngàn sĩ tốt,vì lòng ngạo ngược, chúng đã chết dần chết mòn.

11 Cho dẫu chỉ có một người cứng cổ,thật là một sự lạ nếu nó vô can,vì nơi Người, có lân mẫn và thịnh nộ,Người miễn chấp và thứ tha,nhưng Người trút lôi đình trên kẻ ác.12 Người giàu thương xót thế nào, Người hạch tội như vậy,Người xét xử nhân loại theo những việc làm của nó.13 Kẻ bất lương không thoát với của gian,Người không để ước vọng của người đức nghĩa táng tận.14 Một kẻ làm điều nghĩa sẽ không phải mất công,ai nấy sẽ ra trước mặt Ngườichiếu theo những việc làm của họ.15 Pharaô sẽ không biết Người,Người làm cho lòng y ra chai đá.Công việc của Người bày tỏ dưới cả bầu trời.16 Lòng lân mẫn Người hiện tỏtrên mọi vật Người đã dựng nên.Ánh sáng và tối tăm Người phân chia cho con cái loài người. Thưởng phạt chắc chắn17 Ðừng nói: "Tôi khuất mặt Thiên Chúa!Trên kia, nào ai sẽ nhớ đến tôi?Ðâu nhận ra tôi được giữa đám dân đông.Mạng tôi là gì giữa toàn thể thần khí con cái loài người?"18 Coi: Trời và các tầng trời trùng điệp,vực thẳm và cõi đất,Người xuống trên chúng, chúng rung rinh.Người duyệt ngang qua, chúng giãy nảy.19 Dĩ chí căn rễ núi non và nền móng dương gian,đều kinh rởn run lên, khi Người vừa ngó đến.20 Ngày tôi đây, Người không để ý,đường lối tôi, ai nào nghĩ đến?

21 Tôi phạm tội, không mắt nào thấy.Tôi nói dối trong kín ẩn, nào ai biết được.22 Việc đức nghĩa (của tôi), ai sẽ nói lên,còn trông mong gì? Vì hạn định còn xa?23 Những kẻ thấp trí nghĩ như thế,và người ngây ngô tưởng vậy.24 Hãy nghe ta, hãy thụ giáo với ta,hãy để ý vào lời lẽ của ta.25 Ta thổ lộ tinh thần ta, có cân có lượng,ta biết nhún nhường tuyên ra tri thức.26 Khi đầu hết Thiên Chúa dựng nên công việc của Người,Người vừa gọi chúng đến sự sống,Người đã phân chia cho mỗi vật đặc tính của nó.27 Người đã sắp đặt luôn một trật công việc của chúng,luôn mãi các đạo binh trên trời vuông tròn phận vụ.Chúng không đói, không khát, chẳng mỏi, chẳng mệt,chẳng hao sức lực chút nào.28 Vật này không lấn vật kia,không bao giờ chúng bất tuân đối với lời Người.29 Sau đó, Chúa nhìn xuống đất,Người chất sự lành đầy cả cõi đất.30 Người phủ mặt đất với mọi thứ sinh vật,rồi chúng sẽ trở về đất lại. 

- Chương 17 - 

1 Tự đất, Chúa dựng nên con người,và Người sai nó về đất lại.2 Người ra cho nó một số ngày, một thời hạn,Người ban cho nó quyền hành trên mọi sự trên đất.3 Người mặc cho nó sức mạnh, như chính mình Người,và theo hình ảnh Người, Người đã làm ra nó.

4 Người đã bắt mọi vật phải sợ con người,để nó làm chúa trên thú vật, chim muông.5 Chúng đã chịu lấy năm quan năng của Chúa,điều thứ sáu, Người thông chia cho chúng trí khôn,thứ bảy là lời nói lý giải được các công việc của Người.6 Người đã làm cho nó có miệng, có mắt, có tai,và để có thể suy nghĩ, Người ban cho tấm lòng.7 Lòng ấy cho chúng được đầy dẫy tri thức thông hiểu,Người chỉ cho chúng biết lành dữ.8 Người đặt sự kính sợ Người trong lòng chúng,để tỏ chúng thấy sự lớn lao của các việc Người làm.9 Người ban cho chúng được đời đời tự hàovì các sự lạ của Người.10 Và chúng sẽ ngợi khen Danh thánh Người,ngõ hầu chúng thuật lại những sự lớn laocủa các việc Người làm.11 Ngoài ra Người đã trình bày với chúng một tri thức,Người ban cho chúng luật sự sống làm gia tài.12 Với chúng Người đã lập giao ước đời đời,các phán quyết của Người, Người đã chỉ giáo cho chúng.13 Vinh quang uy lẫm của Người, mắt chúng đã thấyvà vinh quang tiếng Người, tai chúng đã nghe.14 Người đã phán với chúng: "Hãy coi chừng đừng phản bội".Người đã truyền cho mỗi người ở sao với kẻ đồng loại. Thiên Chúa là quan tòa15 Các đường lối chúng ở trước mặt Người mọi thời,chúng không thể khuất khỏi mắt Người.16 Ðường lối chúng từ bé đã chiều theo sự dữ,chúng đã không thể làm lòng đá của chúng thành lòng thịt.17 Vì trong việc phân phối các dân tộc trên toànn cõi đất,cho mỗi dân Người đã đặt kẻ lãnh đạo,

nhưng phần của Chúa là Israel.18 Vì nó là con đầu lòng, Người nuôi dưỡng giáo dục,Người đã phân phát cho sự sáng của lòng Người yêu mến,nhưng nó đã không chịu lấy.19 Như mặt trời, mọi công việc của chúng đều ở trước mặt

Người,mắt Người luôn luôn theo dõi đường lối chúng.20 Những điều bất lương của chúng chẳng giấu được với Người,trước mặt Chúa, mọi lỗi lầm của chúng.21 Nhưng Thiên Chúa nhân từ và biết vật Người nắn lên,Người không hủy, không bỏ, nhưng đã dung tha.22 Ðối với Người, việc nghĩa của người ta là như ấn tín,Người gìn giữ như con ngươi tròng mắt ân đức người phàm.23 Rồi sau Người chỗi dậy và đền đáp lại,Người trả lại quả báo trên đầu chúng.24 Nhưng ai hối cải, Người đã cho trở lại,Người an ủi những kẻ đã mất lòng cậy trông. Kêu gọi hối lỗi25 Hãy quay lại với Chúa và từ bỏ tội lỗi,hãy khẩn nguyện trước nhan Người và giảm bớt vấp phạm.26 Hãy trở lại với Ðấng Tối Cao, hãy rũ bỏ tội ác,hãy ghét điều quái gở hết sức mình.27 Trong âm phủ, ai sẽ ngợi khen Ðấng Tối Cao,thay cho kẻ sống và những người dâng lời tán tạ?28 Với kẻ chết, như kẻ không hề có, tán tạ diệt vong,kẻ sống, người khang an sẽ ngợi khen Chúa.29 Ôi, lớn lao thay lòng thương xót của Chúa,và ơn Người xá tội cho ai quay lại với Người!30 Vì thói quen của con người không phải là của Thiên Chúa,các khuynh hướng của Người không như của người ta.31 Có gì sáng bằng mặt trời? Dẫu thế, nó cũng lặn biến đi;

nhưng con người máu thịt những nghĩ điều dữ.32 Thiên Chúa duyệt qua đạo binh trời cao,nhưng nhân loại hết thảy chỉ là đất bụi. 

- Chương 18 - 

Sự lớn lao của Thiên Chúa1 Ðấng hằng sống đời đời đã dựng nên mọi sự một trật.2 Chỉ một mình Chúa sẽ được tuyên bố là công chính.3 Bàn tay Người cai quản vũ trụ,hết mọi sự đều tuân theo ý Người,vì bởi quyền năng Người, Người là vua trên vạn vật,giữa các vật, Người tách vật thánh vật tục.4 Ai nào có thể thuật lại các việc Người làm?Những đại sự Người, ai nào dò thấu?5 Sức lực uy lẫm của Người ai lường được?Ai tài doãn lại những việc thương xót của Người?6 Bớt không được mà thêm cũng không được,không sao dò thấu những kỳ công Người làm!7 Tưởng đã xong, bấy giờ người ta mới bắt đầu,tráo lượt nữa, người ta chưng hửng. Con người hư không8 Con người là gì? Cái gì là sở đoản, cái gì là sở trường của nó?Sự lành của nó là gì? Sự dữ của nó là chi?9 Số ngày đời của con người, có nhiều cũng được trăm năm,còn mỗi người sẽ chết, ngủ giấc dài vô kể.10 Như giọt nước trong biển, hạt cát trên bãi,những năm của nó so với ngày đời đời.11 Bởi thế, Chúa xử khoan hồng với chúng,Người đổ trên chúng lòng nhân của Người.12 Người thấy và Người biết vận khốn của chúng,

bởi thế Người gia tăng ân xá.13 Người ta thì cốt nhục mới thương,lòng thương của Chúa trên mọi xác phàm,Người sửa lỗi, trừng trị, dạy dỗ,Người dẫn trở về như mục tử với đàn chiên.14 Phúc thay, những ai chạy lại với lòng thương xót của Người,những kẻ lãnh nhận các phán định của Người. Cách thức cho15 Hỡi con, làm phúc đừng có rầy thêm,và nặng lời kèm theo ân huệ.16 Sương không làm dịu oi nồng đó sao?Cũng vậy một lời có giá trị hơn món quà.17 Con không thấy sao lời nói thế lực hơn quà?Nhưng người đức hậu hòa đều cả hai.18 Kẻ thất phu không cho, còn nhiếc,ơn người keo kiệt làm mắt ròng ròng. Ðắn đo và tiên liệu19 Trước trận đấu, hãy tìm tiếp viện,trước khi lâm bịnh, hãy tìm lương y.20 Trước phiên xử, hãy tự xét mình,vào lúc kiểm thảo, con được dung tha.21 Trước khi táng tận, con hãy hạ mình,và khi đã phạm tội, hãy biết hối lỗi.22 Ðừng bỏ qua không hối tội,đừng trù trừ mãi cho đến khi nguy ngập.Ðừng bỏ qua không giữ trọn lời khấn.Trang trải nợ nần, đừng chờ đến chết.23 Trước khi khấn, hãy cân nhắc,đừng ở như người thử thách Chúa.24 Hãy nhớ đến nghĩa nộ trong ngày lâm chung,

đến thời báo trả, khi Chúa ngoảnh mặt.25 Vào thời phong thịnh, hãy nhớ buổi đói kém,và nghèo khó thiếu thốn vào những ngày giàu sang.26 Từ sáng đến chiều, vận chiều đổi hướng,trước mặt Chúa, mọi sự qua nhanh.27 Trong mọi dịp, người khôn cảnh giác đề phòng,vào ngày bội phản, người biết giữ mình khỏi lỗi.28 Ai tinh nấy biết khôn ngoan,khôn ngoan ban mình cho ai ngưỡng mộ.29 Ai hiểu đạo lý, tất ở như người khôn ngoan,họ mưa xuống những châm ngôn đanh thép. Tự chủ30 (Hỡi con), đam mê, chớ chạy theo,thị hiều của con, hãy hãm lại.31 Vì nếu con làm theo dục vọng,con làm theo ý của kẻ thù.32 Ðừng vui theo mẫu đời lạc thú,đó kíp dẫn đến nghèo xơ.33 Ðừng có háu ăn ham uống,khi trong túi không có đồng nào. 

Chương 19 - 

1 Thợ mà nghiện ngập, không thể nên giàu,ai khinh lợi nhỏ, sẽ khánh kiệt.2 Tửu sắc khiến lòng lì lợm,quen thân với đĩ, người ra ngổ ngáo.3 Giòi bọ sẽ lấy nó làm mồi,người ngổ ngáo sẽ vong mạng. Chớ nhiều lời

4 Vội tin là nhẹ dạ,thích hư từ là mắc tội với mình.5 Kẻ xúi bẩy sẽ bị khinh khi,cưỡng lại lạc thú là gia miện đời mình.6 Kẻ làm chủ miệng lưỡi sẽ sống yên hàn,ai lặp lại mách lẻo là người trí thấp.7 Chuyện nghe được bỏ đừng bao giờ lập lại,và sẽ không ai hại được con.8 Ðừng nói gì hại đến bạn, đến thù;trừ phi có lỗi phần con, đừng tiết lộ.9 Chẳng vậy người nghe con sẽ canh chừng con,nó sẽ coi con như người điêu trá.10 Có nghe gì? Hãy để nó chết trong con,can đảm! Nó sẽ không làm con nổ tung tan xác.11 Chuyện nghe làm kẻ ngu quặn ruột,như thiếu phụ mang thai lúc lâm bồn.12 Mũi tên trúng phải đùi,cũng vậy, chuyện người trong bụng kẻ ngu. Kiểm chứng điều người ta nói13 Hãy hỏi bạn con, có khi nó đã chẳng làm,nếu nó đã trót làm, nó sẽ không tái phạm.14 Hãy hỏi bạn con, có khi nó chẳng nói gì,nếu nó đã lỡ lời, nó sẽ không nói nữa.15 Hãy hỏi bạn con! Vì vu khống nào có hiếm đâu,đừng tin mọi điều thiên hạ nói.16 Bao người trợt ngã, mà nào đâu có ý,Có ai không bao giờ quá phạm vì đầu lưỡi?17 Hãy hỏi bạn con, trước khi đem lời đe dọa,hãy nhường chỗ cho luật Ðấng Tối Cao.18 Kính sợ Chúa, đầu mối để được tiếp rước,khôn ngoan tự Người gầy tạo lòng mến.

19 Biết lịnh truyền của Chúa, đạo sống của con người,Ai làm điều đẹp lòng Người,sẽ hưởng quả cây trường sinh bất tử. Khôn thật và khôn giả20 Tất cả khôn ngoan là kính sợ Chúa!Tất cả khôn ngoan là làm trọn Lề luật,và nhận biết sự toàn năng của Người.21 Gia nhân mà nói với chủ:"Ðiều ông muốn, tôi sẽ không làm!"Dẫu sau đó, nó làm, nó cũng chọc tức người nuôi nó.22 Nhưng biết sự dữ đâu phải khôn ngoan,và toan tính của tội nhân không phải là trí cao.23 Có cái linh lợi mà là điều gở,ngu xuẩn, kẻ thiếu khôn ngoan.24 Thà trí thấp mà kính sợ (Chúa),còn hơn khôn ngoan có thừa mà phạm luật.25 Có cái linh lợi mẫn tiệp mà là bất lương,có kẻ giảo quyệt để nêu lẽ phải,có kẻ xử công bằng, nhưng khôn ngoan xét đoán.26 Có kẻ đi khòm khòm đóng bộ sám hối,mà bên trong đầy trò nham hiểm.27 Có kẻ cúi sầm mặt xuống, giả điếc ngác ngơ,nhưng khi không ngờ nó sẽ lấn con.28 Có người quá yếu mà không phạm tội,nhưng vừa tiện dịp liền làm điều ác.29 Coi mạo biết người,nhìn thấy bộ mặt biết người tài khôn.30 Người ăn mặc sao đã lộ ra nghề,dáng đi lộ bày chân tướng. 

- Chương 20 -

 Im lặng và lời nói1 Có kiểu sửa lỗi mà không phải thời.Có kẻ nín lặng mà thật tinh khôn.2 Sửa lỗi tội nhân không ân không lộc.3 Thú tội ra, còn đâu trách móc.4 Như yêm hoạn tính đường cưỡng hiếp gái tân,cũng vậy, kẻ lấy cường quyền thiết lập lẽ công.5 Có kẻ nín thinh được kẻ là khôn,có kẻ đa ngôn bị hiềm tị.6 Có kẻ nín thinh vì không phương đối đáp,kẻ khác nín thinh vì biết đợi thời.7 Người khôn làm thinh đợi dịp,kẻ huênh hoang khoác lác chẳng kể chi thời.8 Lắm lời mồm bị đố kị.Tự quyền bị tị hiềm. Những cái trái ngược9 Trong tai họa có người lại được cứu thoát,và có cái may đem lại đốn mạt.10 Có ơn huệ chẳng làm lợi gì cho con,cũng có ơn huệ báo đền gấp đôi.11 Có cái vinh sinh ra cái nhục,có người từ nhục lại ngẩng đầu lên.12 Có kẻ tốn ít mua nhiều,nhưng lại phải trả bảy lần đắt hơn.13 Với ít điều, kẻ khôn ngoan được người yêu chuộng,nhưng ơn đức người ngu thì bị chối từ.14 Kẻ ngu làm ơn mà chẳng lợi gì,cũng giống thế, kẻ đố kị làm ơn bất đắc dĩ,vì mắt những trông được bù lại gấp bảy.15 Nó cho ít nhưng rầy nhiều,

mở miệng rống như thằng mõ.Hôm nay cho vay, mai đã đòi lại.Một người như thế, người ghét, Chúa cũng chẳng thương.16 Ðứa ngu nói: "Bạn bè tôi chẳng có!Tôi làm phúc, chẳng ai biết ơn".17 Những bạn đồng bàn của nó trơ như đá,bao lần chúng bêu diếu nó. Lời nói vụng về18 Thà sẩy chân ngã đất hơn là sơ sẩy đầu lưỡi;cũng vậy kẻ ác sa ngã bất chợp.19 Lời không phải thời, đuôi trừu óng mỡ không muối,nó dai dẳng mãi nơi miệng người dốt nát.20 Nơi miệng đứa ngu, danh ngôn cũng hỏng,bởi nó nói không nhằm đúng lúc.21 Có kẻ bởi thiếu thốn mà giữ mình khỏi tội,nhưng nào ai nhàn trong của cải mà còn đức nhân?22 Có kẻ hư đi vì cả sợ,vì nể người khác mà thành tán bại.23 Có người cả nể mà hứa càn với bạn hữu,để vô cớ chuốc lấy thêm một kẻ thù.24 Nói dối, vết hoen xấu mặt con người,nó dai dẳng mãi nơi miệng người dốt nát.25 Thà là trộm cắp hơn là dằng dưa nói dối;nhưng cả hai đều sẽ táng tận.26 Vận cùng của người nói dối là sỉ nhục,xấu hổ sẽ dằng dưa theo nó. Về sự khôn ngoan27 Kẻ khôn ngoan tiến thân nhờ lời nói,và người khôn được lòng kẻ lớn.28 Kẻ làm ruộng vun cao mô đất,

ai vừa lòng kẻ lớn được xá đền bất công.29 Vi thiềng làm tối mắt,như dàm khóa miệng, chúng chận họng lời sửa lỗi.30 Khôn ngoan dấu kín và kho báu ẩn tàng,cả hai đều có ích gì cho ai?31 Thà người ta che giấu cái ngu của mình,hơn là một người giấu sự khôn ngoan.32 Thà bền đỗ bất khuất tìm kiếm Chúa,hơn là vô quân vô phụ đánh xe đi tìm sự sống mình. 

- Chương 21 - 

Các tội khác1 Hỡi con, đã phạm tội ư? Con đừng làm thế nữa!vì tội đã phạm, hãy cầu xin!2 Hãy lánh tội, như tránh rắn,vì nếu lại gần, nó sẽ cắn con.Răng nó, thật nanh sư tử,chúng lấy mạng con như (chơi).3 Mọi điều phi pháp thật là gươm hai lưỡi,vết thương của nó vô phương điều trị.4 Hung hãn tàn bạo phá phách đền đài,nhà kẻ kiêu ngạo sẽ bị lật đổ.5 Lời kẻ nghèo khó kêu xin vừa lọt miệng đã thấu tai Chúa,và án xử của Người vội vàng đi đến.6 Ghét sửa lỗi, dấu chỉ tội nhân,ai kính sợ Chúa thời qui vào lòng.7 Người khôn ngoan biết có gì trước mặt,thoáng trông đã nhận ra sự dữ.8 Lấy của người ta xây nhà của mình,khác gì chất đá xây mả cho mình.

9 Hội đoàn của lũ phi pháp một nắm xơ gai,ngọn hỏa tai là vận cùng của chúng.10 Ðường lối tội lỗi phẳng lì nhẵn đá,nhưng mút cùng là hố sâu âm phủ. Kẻ khôn người ngu11 Ai giữ luật thì hãm cầm dục vọng,trọn lành tối hậu là kính sợ Chúa.12 Thiếu linh lợi, thiếu cả giáo dục,nhưng có thứ linh lợi chỉ là ngụy tặc.13 Tri thức của người khôn ngoan tràn lan như nước lụt,cao kiến của người như mạch nước sống.14 Tâm địa người ngu như bể nẻ,nó không giữ được mảy may tri thức.15 Người thông minh nghe được lời khôn,ắt tán thưởng và còn thêm lẽ khác.Kẻ nhạo báng nghe được thì chế diễu,và quăng liền sau lưng.16 Lời lẽ kẻ ngu như gánh nặng trên đường,nhưng đượm duyên thắm môi miếng người thông.17 Trong đám hội, mong tìm gặp miệng bậc hiền minh,lời người nói, ai ai cũng để tâm suy nghĩ.18 Ðối với người ngu, khôn ngoan như ngục thất,và tri thức là tù đối với người vô trí.19 Ðối với kẻ ngu dại, giáo huấn là xiềng nơi chân,là còn nơi tay phải.20 Kẻ ngu thì cười, oang oang lên tiếng,người lương tri bất quá âm thầm mỉm miệng.21 Ðối với người biết suy, giáo huấn ví thể kim hoàn,như xuyến vàng đeo tay phải.22 Chân kẻ ngu xồng xộc vào nhà,người lịch lãm, con mắt nhìn xuống.

23 Kẻ xuẩn độn ngoài cửa nhìn thọc vào nhà,kẻ gia giáo đứng dừng ngoài ngõ.24 Nghe ngoài cửa một tật mất dạy,lương tri tất bịt tai.25 Miệng người kiêu ngạo nói nói hung hăng,lời của người lương tri đã đặt lên cân26 Lòng kẻ ngu ở cả nơi mồm nó,miệng người khôn ở nơi lòng họ.27 Khi kẻ vô đạo, rủa người vô can với nó,nó rủa chính mình.28 Kẻ mách lẻo bôi nhọ chính mình,bất kỳ ở đâu, ai cũng ghét.

- Chương 22 - 

Kẻ lười biếng1 Ðứa lười biếng ví thể viên đá vấy phân,ai ai cũng nhạo báng cười chê.2 Ðứa lười biếng ví thể nắm phân,ai hốt lấy cũng phải phủi tay. Con cái mất dạy3 Cái nhục của cha là sinh trai mất dạy,nhưng ông bẽ bàng vì sinh ra con gái.4 Gái khôn, kho báu của chồng,gái mất nết, mối phiền lòng cha.5 Gái lăng loàn làm xấu hổ cả cha lẫn chồng,cả hai sẽ từ mặt nó. Khôn ngoan và điên dại6 Huấn từ lạc ngạch, nhạc thiều đám tang,roi vọt răn đe là việc khôn ngoan mọi thời.7 Con cái sống lương thiện và đủ ăn,

lấp liếm cho gốc hèn cha mẹ.8 Con cái phách lối vì dám kiêu căng mất dạy,bôi nhọ cho gia thế mẹ cha.9 Dạy kẻ ngu, khác chi gắn liền sành vỡ,như lay tỉnh đứa ngủ vùi.10 Cãi lý với kẻ ngu như cãi lý với người ngủ gật,khi đã xong xuôi, nó nói: "Cái gì thế?"11 Hãy khóc người chết! Nó đã mất hết ánh sáng,hãy khóc người ngu! Nó không còn trí khôn.Trên người chết, hãy khóc êm dịu: Nó đã an nghỉ,nhưng cái sống của kẻ ngu khổ hơn là chết.12 Tang người chết có bảy ngày;tang kẻ ngu kéo dài suốt ngày đời nó.13 Với người dại chớ có nhiều lời,đừng đồng hành với con lợn,đứa đần độn sẽ khinh khi mọi lời của con,hãy coi chừng kẻo nó gây phiền cho con,kẻo nó lặn ngụp vấy bùn cho con.Muốn được yên thân, hãy lo tránh nó,kẻo liên lụy với sự điên khùng của nó.14 Có gì nặng được bằng chì?Tên gì gọi nó ngoại trừ là ngu?15 Cát, muối, khối sắt,còn dễ mang hơn đứa ngu xuẩn.16 Rường cột làm nhà thưng đã kỹ,động đất cũng không sao;cũng vậy lòng cương quyết theo chí đã suy,sẽ không thoái lùi khi đến buổi.17 Lòng vững móng trên suy nghĩ chín chắn,những bức chạm gắn liền tường đá.18 Ðá sỏi đỏng đảnh trên cao,làm sao cự lại gió!

Lòng kẻ ngu lung lay ngay trong ý chí,hơi sợ tất buông. Tình bạn19 Ðập vào mắt làm tuôn nước mắt,đập vào lòng đánh bạt tình thâm.20 Ném đá cho chim, đuổi chim bay mất,làm nhục bạn bè, ly gián thân tình.21 Tuốt gươm đâm bạn,đừng quá thất vọng: Nó có thể trở lại.22 Mở miệng chống lại bạn bè,đừng sợ: Còn phương hòa giải.Nhưng trước lăng nhục, thất tín, chơi xỏ,bạn nào lại không trốn.23 Hãy đỡ đầu bạn trong lúc hàn vi,nó mà hưng thịnh, con được thỏa thuê.Gặp lúc gian nan, hãy thủy chung với nó,nó có gia tài, con đồng thừa hưởng.24 Trước hỏa tai, có hơi lò, khói bốc,cũng vậy trước khi đổ máu thì chửi bới.25 Ðừng bêu nhục bạn nghèo,đừng ẩn mình tránh mặt nó.26 Nó gặp tai ương mà con ẩn lánh,ai nghe biết sẽ dè chừng với con. Cẩn thận27 Ai sẽ đặt đội canh nơi miệng tôi,và nơi môi tôi, niêm ấn cẩn trọng?để nhờ đó tôi khỏi sa ngã vì môi miếng,và lưỡi không làm tôi hư mất.

- Chương 23 - 

1 Lạy Chúa là Cha và là Chủ mạng sống tôi,xin đừng bỏ tôi mặc ý chúng,xin đừng để tôi ngã gục dưới tay chúng.2 Ai sẽ quật roi trị tư tưởng tôi,và đòn chỉ giáo trị lòng tôi,để đừng nể nang khi tôi lầm lạc,để tội lỗi (lòng dạ) tôi lại khuất dạng?3 Kẻo những sự u mê của tôi cứ tăng thêm mãi,và tội lỗi tôi thành đầy đốngkhiến tôi ngã gục trước mặt địch thủ,và kẻ thù tôi khoái chí trên tôi.4 Lạy Chúa là Cha và là Chúa trên mạng sống tôi,xin chớ để tôi có con mắt ngạo nghễ.5 Xin cất xa khỏi tôi lòng kiêu ngạo.6 Ðam mê xác thịt và dâm dật đừng chiếm lòng tôi,xin đừng phó tôi cho tình dục thao túng. Thề thốt7 Hỡi các con, hãy nghe giáo huấn về miệng lưỡi,ai biết canh chừng sẽ không vong bại.8 Kẻ tội lỗi vì môi miếng sẽ mắc lụy vào thân,kẻ kiêu ngạo và nhạo báng sẽ vấp ngã.9 Ðừng quen miệng thề rủa,đừng học thói kêu Danh Ðấng Thánh.10 Vì như tôi tớ luôn luôn bướng bỉnh,không thoát khỏi đòn;cũng vậy kẻ thề và kêu Danh luôn miệngsẽ không thoát khỏi tội vạ.11 Thề lắm thì tội cũng nhiều;đòn vạ sẽ không xa khỏi nhà nó.Vô ý vô tứ nó sẽ mang tội,nếu vì dể ngươi, tội sẽ gấp hai.A

Nếu là thề gian, tội sẽ không tha,nhưng nhà nó sẽ dẫy đầy tai họa. Lời xàm bậy12 Có kiểu nói kéo đến án chết,đừng bao giờ sử dụng trong cơ nghiệp Yacob,quả những điều ấy những người đạo đức phải cạch xa,những kẻ không lăn vùi vào tội.13 Ðừng quen miệng với những điều tục tằn vô lại,vì như thế là có tội.14 Hãy nhớ đến cha mẹ con,khi con ngồi giữa những đại nhân,kẻo con sơ suất quên mình trước mặt họ,làm gia đạo con bị hổ nhục,khiến con ước nguyện chớ gì đừng sinh ravà nguyền rủa ngày con chào đời.15 Người đã tập quen nói tục,suốt ngày đời sẽ là mất dạy.16 Có hai loại vật tăng nhiều tội lỗivà loại thứ ba kéo xuống thịnh nộ:17 Ðam mê bừng cháy như lửa lò,sẽ không tắt trước khi tan xác;-- kẻ dâm dật mê đến cả cốt nhục,nó sẽ không thôi trước khi lửa đã thiêu tận.Với kẻ dâm đãng, bánh nào cũng ngon,nó sẽ không nghỉ trước khi xong đời.18 Con người trên giường phạm tội ngoại tình,tự nói trong lòng: "Ai nào thấy tôi?Tường nhà che khuất tôi,bóng tối ván liếp hộ phù tôi.Không ai thấy tôi.Ai nào ngăn cản tôi phạm tội?"

19 Nó không nghĩ đến Ðấng Tối Cao,nó chỉ sợ mắt của người đời,nó không biết rằng mắt của Chúa,còn vạn lần sáng hơn mặt trời,thấy rõ mọi đường lối phàm nhân,và thấu suốt cả những ngõ ngách kín ẩn.20 Trước khi có gì xảy đến Người đã biết cả,như Người nhìn thấy mọi sự khi đã hoàn tất.21 Một người như thế sẽ bị bêu khắp phố trong thành,và bị bắt chợp nơi nó không ngờ. Người đàn bà ngoại tình22 Cũng vậy về người vợ bỏ chồng,và cho chồng một đứa thừa tự do người khác.23 Trước hết, luật của Ðấng Tối Cao nó đã bất tuân,hai là với chồng, nó đã lỗi đạo,ba là nói đã ngoại tình,và đã sinh con do một người ngoài.24 Nó đã bị điệu ra công hội,và người ta sẽ điều tra về con cái nó.25 Chồi lộc nó sẽ không đâm rễ,chi nhánh nó sẽ không kết quả.26 Nó sẽ lưu danh nguyền rủa,và cái nhục của nó sẽ không hề xóa.27 Dân trong xứ sẽ học cho biết,và hậu thế sẽ hiểu rằng:Không gì tốt hơn là kính sợ Chúa,không gì ngọt ngào bằng giữ lịnh Chúa truyền.28 Vinh quang lớn lao là theo Chúa,và được Người kéo lại với Người là thọ dài ngày. 

- Chương 24 -

 Diễn từ của khôn ngoan1 Khôn ngoan dâng chính mình lời ca khen ngợi,và giữa dân mình, khôn ngoan bày tỏ niềm hãnh diện.2 Trong công hội của Ðấng Tối Cao, khôn ngoan mở miệng,trước mặt binh lực của mình,Khôn ngoan bày tỏ niềm hãnh diện."3 Ta đã xuất từ miệng Ðấng Tối Cao,như áng mây Ta đã bao trùm cõi đất.4 Trên cao, Ta đã dựng trướng,và đặt ngai Ta trên cột mây.5 Vận hành bầu trời chỉ có mìnhTa đã vòng theo dõi,chân Ta đã thả bước trong đáy thẳm uông mang.6 Trên mạch đại dương, trên mống cõi đất,trên mọi dân mọi nước, Ta bá chủ.7 Giữa chúng hết thảy, Ta tìm xem có nơi an nghỉ,nơi cơ nghiệp người nào Ta sẽ lưu lại.8 Bấy giờ Ðấng Tạo thành vạn vật ra lịnh cho Ta;Ðấng dựng nên Ta đã định nơi Ta dựng trướng,mà rằng: "Trong Yacob, con hãy dựng trướng,cơ nghiệp của con ở Israel".9 Từ trước mọi thời,ngay lúc khởi nguyên, Người đã dựng nên Ta,và cho đến đời đời, Danh Ta sẽ không phai.10 Trong trướng thánh, trước nhan Người, Ta hành lễ,và như thế Ta phụng sự Người ở Sion.11 Trong thành được Người yêu mếncũng như (Người yêu mến) Ta,và trên Yêrusalem Ta đã đậu lại quyền bính của Ta.12 Ta đã đâm rễ giữa một dân hiển hách,trong phần đất của Chúa, trong cơ nghiệp của Người.13 Ta đã mọc cao như bá hương trên núi Liban,

như trắc diệp trên dãy Hermon.14 Ta đã mọc cao như chà là ở En-Gađi,như những khóm hường ở Yêrikhô,như cảm lãm tốt tươi nơi cánh đồng duyên hải.Ta đã mọc cao như tiêu huyền bên bờ nước.15 Như quế nhục, như mân côi thơm ngát,như mộc dược tinh ròng, Ta tỏa ra một làn hương man mác,như phong tử hương, ốc xạ và an tức hương,như khói hương nghi ngút trong trướng.16 Như cây sến, Ta đâm rễ,những chồi của Ta, chồi vinh hiển oai lẫm.17 Như cây nho, Ta sởn sơ đầy diễm lệ,chồi lộc của Ta óng mượt vinh quang sán lạn.18 Ta là mẹ sinh ra yêu mến tốt đẹp,sự kính sợ, sự hiểu biết, sự trông cậy lành thánh.Hằng có, Ta ban mình Ta cho mọi con cái Ta,cho những kẻ được Người nêu danh.19 Hãy đến với Ta, những kẻ ước ao Ta,hãy no hưởng hoa quả của Ta.20 Vì tưởng nhớ đến Ta thì ngọt hơn mật,và được Ta thì ngọt ngào hơn cả tầng mật ong.21 Ai ăn Ta sẽ còn đói Ta,kẻ uống Ta sẽ còn khát Ta.22 Ai nghe Ta sẽ không phải xấu hổ,kẻ làm tôi Ta sẽ không lỗi lầm". Khôn ngoan và Lề luật23 Mọi điều ấy chính là sách Giao ước của Chúa,Luật Môsê đã truyền,cơ nghiệp của công hội Yacob.24 Hãy phấn chấn trong Chúa đừng ngơi.Hãy bám riết lấy Người, để Người thêm sức cho các con.

Chúa toàn năng là Thiên Chúa độc nhất,ngoài Người ra không còn ai là Cứu Chúa.25 Như Phisôn, (Lề luật) dẫy tràn Khôn ngoan,như sông Tigra vào mùa thời trân.26 Như sông Phơrat, (Lề luật) dạt dào thông thái,như sông Yorđan vào những ngày mùa gặt.27 Như sông Nil (Lề luật) tuôn ra giáo huấn,như Ghikhôn vào mùa hái nho.28 Người đầu đã không hề biết hết,mà người cuối cùng không dò được thấu đáy.29 Vì tư tưởng của Lề luật mênh mông hơn biển,và điều Lề luật răn bảo sâu hơn Uông mang vĩ đại.30 Phần tôi, tôi như cái rãnh dẫn nước,như cống bắt nước đem tưới "hoa viên"!31 Tôi nói: "Tôi sẽ tưới vườn của tôi,tôi sẽ cho các nương của tôi đẫm nước".Nhưng kìa: Cái rãnh của tôi đã thành sông,và sông đã thành biển.32 Còn hơn nữa, tôi sẽ làm rạng Giáo huấn như hừng đông,tôi sẽ làm sao để Giáo huấn chiếu xa.33 Còn hơn nữa, tợ như sấm tiên tri tôi sẽ tung vãi đạo lý,và truyền lại cho các thế đại xa xăm.34 Hãy coi! Tôi đã không vất vả vì một mình tôi,nhưng vì tất cả những người tìm kiếm khôn ngoan. 

- Chương 25 - 

Cách ngôn1 Có ba điều hồn tôi ước nguyện,những điều làm hài lòng Chúa và người ta;hòa thuận giữa anh em, tình bạn giữa người lân cận,cảnh vợ chồng hòa hợp với nhau.

2 Nhưng có ba thứ người, hồn tôi chán ghétvà tôi uất cả người về cách chúng sống:Ăn mày mà kiêu căng, giàu có mà hà tiện,già đầu mà ngoại tình, trí đoản. Người già3 Khi trẻ, con đã chẳng dành dụm,con sẽ tìm đâu ra của lúc tuổi già?4 Ðẹp thay trí phán đoán nơi đầu tóc bạc,và biết khuyên nhủ nơi người già lão.5 Ðẹp thay sự khôn ngoan nơi đầu mục,và suy nghĩ chín chắn nơi người danh vọng.6 Triều thiên kẻ già, là sự giàu kinh nghiệm,và cái vinh của họ là kính sợ Chúa. Cách ngôn số7 Có chín điều mà tự đáy lòng tôi cho là có phúc,và điều thứ mười, mà lưỡi tôi sẽ tuyên bố:Người được hân hoan nơi hàng con cái,kẻ sống mà thấy địch thù bị bại.8 Phúc thay kẻ được chung sống với người vợ hiền,kẻ không phải cày như bò với lừa sóng đôi,kẻ không trượt ngã vì lưỡi,kẻ không làm tôi người lép vế,9 phúc thay, người may gặp được bạn,người nói mà có kẻ lắng tai,10 lớn thay kẻ tìm ra được cơ trí,nhưng nó sẽ không hơn người kính sợ Chúa.11 Kính sợ Chúa vượt qua tất cả,hãy chiếm lấy! Ðừng buông ra!Sẽ không ai bằng con được.12 Kính sợ Chúa, đầu mối của lòng mến Người,

nhưng chính bởi tin mà bắt đầu kết hợp với Người. Ðàn bà13 Bất kỳ vết thương nào; chứ đừng vết thương lòng,bất kỳ cái ác nào, chứ đừng cái ác của đàn bà.14 Trù sao thì trù, chứ đừng cái trù của kẻ bị bức,thù sao thì thù, chứ đừng cái thù của địch thủ.15 Không nọc độc nào hơn nọc độc con rắn;không có tức giận nào hơn tức giận của đàn bà.16 Tôi thà ở với sư tử, thuồng luồng,hơn là ở với đàn bà ác tâm.17 Cái ác của đàn bà đổi cả tướng mạo,làm mặt nó sầm sầm như mặt gấu.18 Chồng nàng có ngồi giữa các bạn hữu,bất giác ông những rên la chua xót.19 Không mấy cái ác giống như cái ác của đàn bà,số phận tội nhân sẽ giáng xuống cho nó.20 Cồn cát dưới chân người già,cũng vậy bà vợ lắm mồm bên chồng yên tĩnh.21 Ðừng ngã theo sắc đẹp đàn bà,đừng để mắc tròng vì những sở trường của nó.22 Quả là thân phận gia nô hổ nhục,là chồng ăn nhờ của vợ.23 Lòng bại hoại, mặt tối sầm,vết thương lòng: Ðàn bà ác.Tay mỏi rời, gối lập cập,vợ chẳng đảm đang giúp chồng.24 Tội khởi tự đàn bà,vì nó, chúng ta hết thảy đều phải chết.25 Ðừng để cho nước có lối thoát,đừng để đàn bà ác được tự do.26 Nó mà không đi theo tay con,

hãy xẻo thịt con cho nó, và để nó đi.

- Chương 26 - 

1 Với vợ hiền, chồng thật có phúc!Số ngày đời của nó sẽ thành gấp đôi.2 Vợ đảm đang làm chồng hả dạ,nó sẽ được qua năm tháng an vui.3 Vợ hiền là phúc phận may,nàng là phần ban cho người kính sợ Chúa.4 Dù giàu hay nghèo, lòng cũng được vui,mọi thời mặt mày hớn hở.5 Vì ba điều lòng tôi rúng động,vì điều thứ tư tôi phải thất kinh:Vu khống trong thành, dân chúng tụ hợp,chứng gian cáo tội, các điều này làm cho phát sợ.6 Nhưng gái đánh ghen là chuyện nát lòng thiểu não,và đòn đầu lưỡi cũng tày tất cả điều ấy.7 Ðàn bà xấu nết như ách tròng trành,ai mắc phải như nắm phải bò cạp.8 Gái nghiện ngập: Một cái hận lớn,cái nhục của nó, nó cũng chẳng che.9 Gái dâm đãng lộ ra nơi mắt lẳng lơ,nơi từng cái liếc.10 Với gái vô liêm sĩ, con hãy cẩn thận giữ mình,kẻo thấy được nuông, nó lại làm già.11 Với gái mắt trây, con hãy giữ mình,kẻ mà ân hận khi con lỡ ra lầm lỗi.12 Như lữ hành khát nước hoác miệng,bạ đâu uống nước đó;nó cũng vậy, bạ cọc lều nào cũng ngồi,bạ mũi tên nào cũng mở ống tên.

13 Duyên của vợ làm chồng hả hê,nhờ đảm đang, nàng làm ông được sởn sơ xương cốt.14 Ðàn bà kín tiếng, ơn huệ Chúa ban,thật vô giá, gái biết điều giữ miệng.15 Duyên trên mọi duyên gái ăn ở nết na,thật là vô giá, đàn bà tiết hạnh.16 Như vầng dương mọc trên trời cao,cái đẹp vợ hiền bên trong cửa nhà.17 Ðèn rạng sáng trên trụ đăng đền thánh,sắc đẹp mặt nàng trên một thân vóc hiên ngang.18 Cột vàng dựng trên đế bạc,chân nàng xinh xắn trên những gót chân vững chãi.19 Hỡi con, hãy giữ lành mạnh tuổi đương thì,đừng thí sức lực cho phường ngoại nhân.20 Trong khắp cánh đồng hãy tìm một thửa đất lành,hãy gieo giống má của con, cậy vào vượng khí tông dòng.21 Cũng vậy, chồi lộc của con lưu tồn,chúng sẽ được tự hào, dạn dĩ vì vọng tộc.22 Gái bán dâm chẳng tày một bã nhổ?gái chính chuyên chững chạc như ngôi tháp.23 Gái vô đạo là phần dành cho đứa vô luân;gái đạo đức, ơn ban cho người kính sợ Chúa.24 Gái trắc nết mặt dày trong ô nhục;gái nết na với chồng cũng còn e thẹn.25 Gái lăng loàn bị kể như đồ chó má;gái đoan trang thời kính sợ Chúa.26 Vợ kính chồng, ai cũng nhận là khôn,vợ khinh chồng bởi kiêu căng, ai cũng gọi là vô đạo.Phúc thay chồng có vợ hiền,số tuổi của nó sẽ thành gấp đôi.27 Ðàn bà oang oác lắm mồm,giống như loa thúc trận,

người nào phải trải qua cảnh ấy,sẽ sống suốt đời giữa những sôi động chiến tranh. Những cái làm buồn lòng28 Về hai điều, lòng tôi buồn rượi,về điều thứ ba, tôi tức uất lên:Chiến sĩ bất đắc chí vì thiếu thốn,vĩ nhân mà bị khinh khi,kẻ bỏ đức nghĩa quay về với tội,Chúa sẽ dọn nó cho gươm đâm. Doanh thương29 Doanh thương khó mà thoát lỗi,buôn bán làm sao vô tội?

- Chương 27 - 

1 Vì lợi, nhiều người sai lỗi,cố làm giàu, lòng ra tàn nhẫn.2 Giữa hai đá có kẻ tra cọc,Giữa bán và mua, tội chen vào giữa.3 Hỡi con, nếu không vững trong kính sợ Chúa,không chóng thì chầy, nhà con sẽ bị tan hoang. Lời nói4 Sàng quay, bẩn còn lại,cũng vậy, nơi lời nói bày ngay sở đoản.5 Cái lò, thí luyện đồ sành thợ gốm,trong lời biện luận, thí luyện con người.6 Quả bày cho biết loại cây,cũng vậy, tâm tư con người lộ bày nơi biện luận.7 Ðừng khen ai, trước khi nghe người ấy,đó là trường thí nghiệm con người.

 Ðức nghĩa8 Nếu con chạy theo đức nghĩa, con sẽ đuổi kịp,con sẽ mặc lấy như phẩm phục vinh quang.9 Chim chóc tìm đàn tụ lại,sự thật đến với những ai làm sự thật.10 Sư tử rình mồi,sự tội rình kẻ làm ác.11 Lời lẽ người đạo hạnh luôn đượm khôn ngoan,kẻ ngu đổi thay như vầng trăng tròn khuyết.12 Hãy đợi dịp trước khi vào với hạng ngu đần,ở giữa những người hiểu biết hãy lưu lại.13 Lời lẽ lũ ngu dại làm muốn nôn oẹ,chúng cười oang oang, sặc mùi tội lỗi.14 Lời thề của phường vô đạo làm rợn tóc gáy,chúng mà cãi cọ thì đinh tai nhức óc.15 Kiêu ngạo cãi nhau tất có đổ máu,chúng mà chửi bới thì chát cả tai. Bí mật16 Lộ bí mật thì mất tín nhiệm,bạn vừa lòng, nó sẽ không gặp được nữa.17 Hãy che chở bạn hữu, và thành tín với nó,nhưng bí mật của nó con đã tiết lộ,thì đừng chạy theo sau nữa;18 vì như người đã phá tan [cơ nghiệp],cũng vậy, con đã phá tan ân tình bạn hữu.19 Cũng như con để chim sổ khỏi tay con,cũng vậy, con đã để bạn buột rồi, đừng hòng bắt lại.20 Ðuổi theo làm gì, nó đã cao bay xa chạy,như linh dương trốn thoát khỏi tròng.21 Vết thương còn rịt được, chửi lộn còn thể làm hòa,

nhưng tiết lộ bí mật, thật là vô vọng. Giả hình22 Kẻ nháy mắt bày mưu chước độc,ai tinh sẽ biết dè chừng với nó.23 Trước mắt con, miệng nó ngọt ngào,trước lời lẽ của con,nó khâm phục như trước kỳ công;nhưng sau lưng con, nó đổi giọng,các lời con, nó gán những ý gian tà.24 Tôi ghép nhiều nỗi, nhưng không gì bằng kẻ ấy,và cả Chúa, Người cũng ghét nó.25 Ai quăng đá lên cao, là ném đầu mình,vu oan là tự đả thương.26 Kẻ đào hố bị lọt vào trong,kẻ nào chăng lưới, mắc lưới của mình.27 Kẻ mưu ác, bị ác cuốn lấy,mà nó không biết từ đâu ác đến.28 Kẻ kiêu căng những nhạo cười chửi bới,như sư tử quả báo đã rình.29 Chăng lưới dưới chân những ai quen thân với chúng,cho đến chết (bẫy) sẽ sập lại. Giận hờn30 Oán hận, giận hờn, thảy là quái gở,kẻ có tội, chủ nhân các điều ấy. 

- Chương 28 - 

1 Kẻ báo thù sẽ gặp báo trả nơi Chúa,các tội lỗi nó, Người sẽ cầm giữ không tha.

2 Hãy trút cả đi, mọi điều con có trong lòng, đoạn con hãy cầu xin,

như vậy mọi lỗi lầm của con sẽ được buông tha.3 Người với người giữ lòng oán giận,vậy mà nó lại đến tìm chữa lành nơi Chúa!4 Với người giống y như nó, nó không thương,nó lại cầu xin tha tội lỗi nó!5 Nó, (một người) xác thịt lại mang hờn,thì ai sẽ ân xá lỗi lầm của nó?6 Hãy nhớ vận cùng, hãy bỏ lòng thù ghét,(hãy nhớ) đến mục nát và sự chếtvà hãy bền đỗ trong lịnh truyền.7 Hãy nhớ đến các lệnh truyền và đừng mang hờn đồng loại.(Hãy nhớ đến) Giao ước của Ðấng Tối Caovà hãy lướt qua lầm lỗi. Cãi cọ8 Hãy lánh xa cãi cọ, tội sẽ xa con,quả thế, người nóng giận khêu lên xung đột.9 Kẻ có tội gây náo loạn giữa bạn bè,giữa những người đang sống yên vui, nó gieo đối địch.10 Phải, tùy củi mà lửa cháy,tùy gay cấn mà xung đột tăng.Phải, tùy sức mạnh mà người ta tức,tùy của cải mà người ta bốc giận.11 Một tia lửa xẹt qua gây được hỏa tai,bốc đồng cãi lẫy gây cuộc đổ máu.12 Trên một tia lửa, con thổi, nó cháy,con nhổ, nó tắt,và đôi đàng do một miệng con. Miệng lưỡi

13 Ðồ khốn kiếp, lưỡi mách lẻo,vì nó hại biết bao nhiêu người.14 Lưỡi mách lẻo đã đầy ải bao người,đã đuổi họ từ nước này qua nước khác.Nó đã phá hủy cả những thành trì kiên cố,đã lật đổ lâu đài những kẻ lớn.15 Lưỡi mách lẻo đã đuổi đi những vợ hiền tài,bóc lột hoa quả do công lao họ.16 Ai để ý đến sẽ không an nghỉ,nó không bao giờ sẽ được ở yên.17 Roi đánh để lại vết hằn,nhưng lưỡi làm sụm cả xương.18 Nhiều người chết gục vì lưỡi gươm,nhưng cũng chẳng bằng chết vì đầu lưỡi.19 Phúc thay, người ở xa tầm lưỡi ấy,và cơn giận của nó không phải ngang qua,ách nó, không phải kéo,xiềng nó, không phải cột mình.20 Vì ách của nó là ách sắt,xiềng của nó, những xiềng đồng.21 Chết bởi nó thật là chết thảm,thà là âm phủ còn hơn.22 Nhưng nó không có quyền gì trên người đạo đức,ngọn lửa của nó không thiêu đốt họ.23 Ai bỏ Chúa, sa vào quyền nó,nó sẽ thiêu đốt chúng, mà không hề tắt.Trên chúng, nó được sai đến như sư tử,nó xé xác chúng như hổ báo.24 Coi chừng! hãy rào gai vườn nho của con.25b Nơi miệng con, hãy có cửa đóng then cài.24b Bạc vàng con, hãy khóa lại.25a Hãy sắm cân sắm quả cho lời lẽ của con.

26 Hãy đề phòng kẻo sa ngã vì đầu lưỡi,mà lăn nhào trước mặt kẻ rình con. 

- Chương 29 - 

Cho vay1 Cho đồng loại vay là làm việc từ thiện,ra tay giúp đỡ họ là giữ lịnh truyền.2 Vào buổi túng thiếu, hãy cho đồng loại vay mượn;phần con, với người ta hãy hoàn trả lại kịp thời.3 Hãy giữ lấy lời, đáng người tín nhiệm,và mọi thời, con có đủ điều cần phải có.4 Lắm kẻ cầu khẩn xin vay,rồi lại gây khó dễ cho chủ nợ.5 Khi lĩnh thì chúng hôn tay,chúng khiêm tốn tâng bốc của cải người ta.Nhưng đến khi phải trả, chúng thở ngắn than dài,và chỉ hoàn lại mãi lâu sau.6 Con nợ trả được! thật khó người ta có được một nửa,mà cũng phải kẻ đó là số may.Ngoài ra lại còn chuốc lấy thêm một kẻ thù,để nó trả lại những là nguyền rủa chửi bới,và thay vì tôn trọng, thì được nó hoàn cho cái nhục.7 Nhiều kẻ thối lui không vì xấu bụng,nhưng họ sợ giây vào rầy rà vô bổ. Làm phúc8 Dù vậy, hãy ở khoan hồng với người nghèo khó,và đừng chậm chạp khi phải làm phúc.9 Nhân vì lịnh truyền, hãy giúp kẻ bần cùng,đừng để ý đến điều tốn kém.10 Vì anh em hay bạn hữu, hãy đành mất tiền bạc,

đừng để nó ố rỉ giữa đá và vách tường.11 Hãy tích trữ kho tàng bố thí, thương người,nó sẽ sinh lời cho con hơn mọi của cải con có.12 Bố thí: Hãy nhét hầu bao, hãy cất vào lẫm,nó sẽ cứu con thoát mọi bất trắc.13 Thuẫn kiên cố, giáo hùng mạnh,nó sẽ chiến đấu với mọi địch thù của con. Bảo lãnh14 Thiện nhân đứng làm bảo lãnh cho đồng loại,chỉ người đã mất liêm sỉ mới tránh làm bảo lãnh.15 Ðừng quên ơn người bảo lãnh,vì con, nó đã liều sinh mạng.16 Lòng tốt của người bảo lãnh, tội nhân không thèm đếm xỉa,vì vô ơn nơi lòng, bỏ mặc người cứu nó.17 Vì nó đã phản bội Ðấng tạo thành ra nó,nó sẽ phản bội người cứu nó.18 Bảo lãnh đã diệt mất nhiều người,và làm họ điên đảo lắc lư như trên sóng biển,đã lột của cải những người máu mặt,khiến họ đã phải lưu lạc nơi các nước ngoài.19 Vì bảo chứng phải trả, kẻ tội lỗi sa chân,kẻ đeo đuổi lợi lộc, sẽ sa vào án phạt.20 Tùy theo sức, hãy đỡ đần đồng loại,nhưng hãy coi chừng kẻo sa cơ. Ở đậu21 Ðể sống, cần nhất là bánh và nước,và manh áo, nóc nhà để che thân.22 Thà sống nghèo núp dưới ít tấm ván,hơn là ăn thịnh soạn trong nhà người ta.23 Dù cho có ít hay nhiều, con hãy hả hê,

đừng để phải nghe chê là khách ngụ.24 Cuộc đời vô vị: Hết nhà này qua nhà khác,đâu đâu cũng là khách trọ, miệng không dám hé.25 Chỉ là khách! Con sẽ ngậm đắng nuốt cay,để được nghe thêm những lời móc họng:"26 Lại đây, khách hỡi, dọn bàn đi!Tay lão có gì, cho tôi ăn với!""27 Ra đi, khách hỡi, nhường chỗ vị vọng!Anh tôi vừa đậu lại, tôi cần nhà!"28 Với người lương tri, thật quá tàn nhẫn,nghe trách: "Ở nhờ", nghe chửi: "Của nợ". 

- Chương 30 - 

Giáo dục1 Yêu con không ngừng cho roi cho vọt,mới trông vui được về tương lai của nó.2 Ai biết sửa dạy con, vì nó sẽ được hả hê;giữa người quen biết, có thể tự hào.3 Dạy con, làm kẻ thù cũng phải đâm ghen,và vì con, trước mặt bằng hữu sẽ được vui sướng.4 Cha nó mệnh một cũng như không chết,vì đã để lại người khác y hệt như mình.5 Sinh thời nó đã nếm biết niềm vui,lúc mệnh một nó sẽ khỏi phiền.6 Ðối với địch thù, nó để lại người báo phục.Ðối với bạn hữu, có kẻ đền ơn.7 Kẻ nuông con sẽ phải ràng rịt vết thương nó,mỗi tiếng nó la khiến cho tơi bời lòng dạ.8 Ngựa không trị, ngựa bất kham,con nuông chiều, con ngỗ nghịch.9 O bế con đi! Nó sẽ làm con phải khiếp,

giỡn chơi với nó, nó sẽ làm con ân hận.10 Ðừng cười đùa với nó, kẻo mà chuốc lấy đớn đau,và sau cùng, con phải nghiến răng.11 Ðừng cho nó tự quyền lúc còn trẻ,nó có sơ suất, đừng có bỏ qua.12 Ðè đầu nó xuống lúc còn trẻ;khi nó còn nhỏ, hãy quất ê sườn,kẻo nó cứng đầu ngỗ nghịch với con,và lòng con, vì nó, mà phải não nề thất vọng.13 Hãy sửa dạy con, ách của nó hãy cho trịu xuống,kẻo nó ngông cuồng ngẩng đầu chống lại ngươi. Sức khỏe14 Thà nghèo mà sởn sơ xương cốt,hơn là giàu mà mang đòn trên xác.15 Tôi chuộng thân thể lành mạnh hơn là vàng y,và tinh thần sảng khoái hơn là châu ngọc.16 Không giàu nào bằng cái giàu thân mình kiện tráng,không phúc nào bằng cái phúc cõi lòng.17 Thà chết còn hơn sống khổ,và yên nghỉ ngàn thu hơn là bịnh tật kinh niên.18 Của cải bày trước miệng đóng kín,của cúng trưng ra trước thần tượng cũng vậy.19 Tại sao lại cúng cho tà thần dân ngoại,chúng chẳng ăn cũng chẳng ngửi?Cũng vậy, người có củamà không sao hưởng được kho tàng của nó.20 Cũng vậy người mà Chúa đuổi theo trừng trị,nó trố mắt nhìn mà rên xiết,như người yêm hoạn ôm gái tân mà than,cũng như kẻ bất đắc dĩ mà làm điều phải. 

Vui mừng21 Ðừng buông hồn mặc cho sầu muộn,chớ có hủy mình bởi những lo toan.22 Cái vui cõi lòng, sự sống con người,có hoan hỉ phàm nhân mới trường thọ.23 Hãy ủy lạo hồn con, hãy chấn khởi lòng con,buồn bực hãy đuổi xa,vì sầu muộn đã giết nhiều người,và buồn bực chẳng sinh ích gì.24 Ghen tuông nóng giận làm tổn thọ,sầu muộn làm già người trước tuổi.25 Lòng phơi phới, giấc ngủ như tiệc thịnh soạn,bất cứ ăn gì cũng bổ. 

- Chương 31 - 

Của cải1 Vì thao thức của kẻ giàu, thân xác tiêu hao,nỗi âu lo đánh bạt giấc ngủ.2 Lo âu về kế sinh nhai phá rầy giấc điệp,nó làm mất ngủ hơn cơn bịnh nặng.3 Người giàu lao đao và lo tích của,nó có nghỉ, nó lo hưởng lạc.4 Kẻ nghèo lao đao hao tổn sức lực,nó có nghỉ, nó đành thiếu thốn.5 Chạy theo vàng, sao cho khỏi tội;ham cái lợi, tất sẽ lạc đường.6 Lắm kẻ đã thành tôi mọi thờ vàng,và bị ma lực châu ngọc bắt.7 Ðó là bẫy cho đứa ngu ngốc,những đứa ngây ngô sẽ mắc cạm.8 Phúc thay người chẳng bợn vết nhơ,

không thác lạc theo dõi Mammon.9 Người là ai? Ðể chúng tôi mừng chúc,vì giữa dân người, người đã làm sự lạ.10 Người đã bị vàng bạc cám dỗ, mà vẫn toàn nguyên,thật người có lý để mà tự hào,người đã có thể thác lạc, mà đã chẳng lạc,có thể làm hại đồng loại mà đã không muốn.11 Bởi thế hạnh phúc của người sẽ kiên cố,và công hội sẽ cao rao đức nghĩa của người. Tiệc tùng12 Hỡi con, (nếu con) ngồi vào bàn của một ông lớn,con đừng há họng,đừng nói: "Thực là đủ thứ trên bàn!"13 Nghĩ xem thật đáng ghét con mắt tà vạy,-- Trong mọi vật Thiên Chúa đã dựngkhông gì xấu hơn con mắt --ấy vì thế mà trước sự gì nó cũng khóc.14 (Chủ) ngó đâu, con chớ chìa tay,đừng đụng tới đĩa, một trật với chủ.15 Hãy tôn trọng đồng loại con như chính mình,hãy nghĩ cho chín điều con không thích.16 Hãy ăn như một người, những gì đặt trước mặt con,đừng xông xả vào, kẻo làm người ta gớm.17 Vì lễ độ, hãy lo xong trước,đừng làm như đứa háu ăn, kẻo bị người ta cạch.18 Dẫu có ngồi giữa cả đám đông,con cũng chớ chìa tay trước người bên cạnh.19 Dĩ nhiên, với người hiểu biết ít cũng đả rồi,và trên giường tiệc nó sẽ không phải mửa ói.20 Ðau đớn, mất ngủ, bồn chồn, nghẹn thở,hoắc loạn: Phần của đứa ngu.

Giấc ngủ dưỡng sinh, phần bụng chừng mực,và sáng dậy thì tinh thần sảng khoái.21 Nhỡ ra vì bữa thịnh soạn, người con ấm ách,con hãy mửa đi, con sẽ nguôi ngoai.22 Nghe đây, hỡi con, chớ có khinh ta,sau này con sẽ hội ra ý của lời ta.Trong mọi việc làm hãy giữ chừng mực,và không tai tật nào xảy đến cho con.23 Chủ hậu, môi môi chúc tụng,về lòng tốt của ông, chúng sẽ bền lâu.24 Chủ sẻn, cả thành nhiếc móc,về dạ hẹp hòi ông, chứng sẽ bền lâu. Rượu25 Và cả khi ngồi đánh chén, con đừng đóng bộ anh hùng,vì rượu mới đã làm lắm người chuếnh choáng.26 Lửa lò thử công của thợ rèn,rượu cũng thử con nhà gia giáo.27 Với người ta, rượu như liều thuốc bổ,nếu uống vừa chừng,còn gì là sống nếu thiếu rượu,nó được dựng nên từ đầu để nên cái thú trên đời.28 Lòng phơi phới hân hoan, khoan khoái,rượu uống phải thời vừa sức.29 Nhức đầu, thô tục, nhục nhã,uống rượu vào lúc hung hăng sát khí.30 Với đứa ngu, men nồng tăng gia cạm bẫy,giảm suy sức lực, làm cho nhừ đòn.31 Trong tiệc rượu chớ đả tới đồng loại,đừng phá cuộc vui của nó.32 Ðừng buông lời mạ lị,đừng xin xỏ làm nó khó chịu.

- Chương 32 - 

Tiệc tùng1 Người ta mời con chủ sự? Con đừng làm cao!Giữa khách khứa, hãy ở như một người trong họ,hãy ân cần lo đến họ, đoạn ngồi xuống cách tự nhiên.2 Mọi sự cần đâu vào đấy rồi, con cứ tự tiện,để cùng với họ chung vuivà lãnh triều thiên thưởng tài lịch thiệp khéo tay.3 Là bô lão, ông hãy nói năng thật xứng phần ông,nhưng thông minh cũng phải vừa chừng,và đừng làm át đi khúc nhạc.4 Khi có cử nhạc, đừng bô bô đàm luận,đừng phô trương tài khôn nghịch thời.5 Ấn hồng ngọc trên chiếc kim hoàn,cũng vậy, một bản nhạc hay giữa tiệc.6 Ấn ngọc bích nhận xuyến vàng,cũng vậy, tiếng ca hát hòa với rượu ngon.7 Trai trẻ, con hãy nói năng, nếu cần,sau khi đã được mời mọc hai ba bận.8 Hãy vắn tắt, nhiều chuyện trong đôi lời,hãy ở như người lịch duyệt nhưng biết làm thinh.9 Với hàng đầu mục, đừng có dáng bộ quen nhờn:Ðừng hỏi han làm rầy bô lão.10 Trước mưa đá ánh chớp lòe,trước người khiêm, ái mộ đến.11 Ðến lúc rời tiệc, đừng ở lại sau,hãy lui về nhà hưởng lấy lộc trời.12 Hãy nói điều gì nảy ra trong lòng,nhưng trong kính sợ Thiên Chúa, và không thiếu lương tri.13 Trên hết mọi sự, hãy chúc tụng Ðấng làm ra con,Ðấng ban cho con chan chứa sự lành.

 Kính sợ Chúa14 Ai tìm kiếm Thiên Chúa thì lãnh lời chỉ giáo,ai dõi theo Người sẽ gặp được ân lộc.15 Ai tìm kiếm Lề luật sẽ thấm nhuần,nhưng với kẻ giả hình, Lề luật là tròng bẫy.16 Kẻ kính sợ Yavê, am hiểu công đạo,và từ u minh, nó làm rạng sáng luật điều.17 Kẻ dữ khước từ sửa dạy,và uốn Lề luật tùy theo sở thích.18 Người biết suy, không giấu tinh khôn,kẻ ngạo mạn và nhạo cười không giữ luật.19 Ðừng làm gì mà không bàn hỏi,để khỏi hối hận khi đã làm rồi.20 Ðường ngoắt ngoéo, đừng theo,đá vấp, đừng va hai lần.21 Ðường phẳng lì cũng đừng quá chắc.22 Hãy cẩn trọng trước những đường không tường gốc ngọn.23 Trong mọi việc, hãy biết giữ mình,vì làm thế là giữ lịnh truyền.24 Kẻ giữ luật tất cẩn thủ giữ mình,ai trông cậy vào Yavê sẽ không phải thiệt. 

- Chương 33 - 

1 Ai kính sợ Yavê, họa tai chẳng mắc,dẫu bị thử thách nó sẽ được thoát.2 Kẻ ghét Lề luật sẽ không hề khôn,nó sẽ bềnh bồng trong cơn sóng bão.3 Người lương trí hiểu được lời,với nó, Lề luật đáng tin như vấn quẻ thần.4 Lời con, hãy dọn trước và người ta nghe,

học thức của con, hãy vận dụng mà ứng đáp.5 Lòng đứa dại như bánh xe lăn,ý nó quay cuồng như trục bánh.6 Tình bạn đứa ngu như ngựa thắng sẵn rồi,ai ngồi trên, nó cũng hí. Sự chênh lệch7 Tại sao ngày này trọng hơn ngày khác,khi mà ánh sáng mọi ngày trong năm đều do một mặt trời?8 Chúng khác nhau do sự khôn ngoan của Chúa,Ðấng đã phân định thời buổi và lễ tiết.9 Có những ngày Người đề cao và tác thánh,những ngày khác Người liệt số những ngày thường.10 Cũng vậy, mọi người đều do tự nắm đất,Ađam được nắn nên từ cát bụi.11 Do bởi thượng trí bao la của Người, Yavê đã phân hạng,Người đã định cho chúng đường lối khác nhau.12 Kẻ này được Người chúc lành và nhắc lên cao,kẻ kia Người tác thánh và cho lại gần.Kẻ khác Người chúc dữ và hạ xuống thấp,Người lật chúng nhào xuống khỏi chỗ.13 Như đất thó trong tay thợ gốm,nắn nó làm sao là tùy thiện ý,cũng vậy, loài người trong tay Ðấng làm ra chúng,chúng ra sao, tự trước nhan Người: Người đã phân định.14 Ðối lại dữ thì có hiền;đối lại chết thì có sống;đối lại kẻ lành thì có người ác;đối lại sáng thì có tối.15 Hãy nhìn vào mọi việc Thiên Chúa đã làm,hết thảy đều từng đôi từng cặp, cái này đối lại vật kia.16 Và cả tôi nữa, một kẻ sinh sau đẻ muộn,

như kẻ mót nho sau thợ gặt trái.17 Nhờ Thiên Chúa chúc phúc, tôi đã lấn trước,cũng tày thợ gặt trái, tôi đã chất được đầy bồn.18 Xin biết cho rằng tôi đã vất vả không chỉ vì tôi,mà cả cho những ai tìm đạo lý.19 Xin hãy nghe tôi, hỡi các đầu mục của dân,xin để tai, hàng lãnh đạo công hội. Ðộc lập20 Dù con, dù vợ, dù anh em, hay bạn bè,bình sinh, đừng để ai lộng quyền trên con.Của cải con đừng phó mặc người khác,kẻo sẩy ra con phải xin lại.21 Bao lâu còn sống, còn một hơi thở,đừng để xác phàm nào được lộng quyền trên con.22 Vì thà con cái khấn xin con,còn hơn là con phải ngửa trông tay chúng.23 Trong mọi việc làm cố thành thượng hạng,đừng để hoen ố vinh dự của con.24 Vào buổi ngày đời con mãn số,đến lúc lâm chung, hãy chia gia tài. Nô lệ25 Phần của lừa: Cỏ ăn, gậy đánh, chở đồ;phần của tôi tớ: Bánh ăn, hình phạt, việc làm.26 Bắt nô lệ làm việc, nó thích nghỉ;nới tay cho nó, nó sẽ tìm tự do.27 Ách với dây cương, làm lừa cúi cổ,nghiêm hình roi vọt cho tôi tớ ương gàn.28 Hãy bắt nô lệ làm việc, kẻo nó đâm lười,vì biếng nhác dạy bao sự dữ.29 Hãy ra việc cho nó làm, sao hợp với nó,

nếu nó bất khẳng, hãy xiềng chân nó lại.30 Nhưng đừng ở quá đáng với xác phàm nào,đừng làm gì trái với lẽ phải.31 Nô lệ, nếu chỉ có một, hãy xử với nó như chính mình con,vì con đã tậu bằng giá máu.32 Nô lệ nếu chỉ có một, hãy xử với nó như anh em,vì giá của nó cũng tày giá con.33 Vì nếu con hành hạ mà nó chạy trốn mất,con sẽ theo đường nào kiếm nó?

- Chương 34 - 

Chiêm bao1 Kẻ tìm hão, thì gặp lầm,chiêm bao xúi đứa ngu, chóc mòng mong đợi.2 Nó chụp bắt bóng và đuổi theo gió,kẻ nào vịnh vào chiêm bao.3 Chiêm bao khá ví gương soi,nó chỉ dọi lại mặt mày trước mặt (người soi).4 Từ dơ có gì là sạch?Và thật làm sao có thể từ ngoa?5 Chuyện hão cả: Coi bói, xem quẻ, chiêm bao,lòng con chỉ thấy những gì con trông.6 Trừ phi là dò tự Ðấng Tối Cao viếng thăm gởi đến,con đừng quan tâm.7 Vì lắm kẻ sa cơ lầm lạc vì một chiêm bao;trông vào đó chúng đã vong thân.8 Không dối trá luật tất thành sự,và khôn ngoan khi đã thốt ra tất là ứng nghiệm không sai. Du lịch9 Ði đây đi đó biết nhiều hiểu rộng;

người giàu kinh nghiệm diễn đạt thông minh.10 Không bị thử thách, biết chẳng là bao;kẻ đi nhiều, chất đầy trí khôn.11 Nhân có đi xa, tôi đã thấy biết bao nhiêu điều,và đã xảy đến cho tôi bao sự tình cờ.12 Tôi đã từng gặp nguy tính mạng,tôi thoát nạn tựu trung là vì:13 Thần khí kẻ kính sợ Chúa phải sống,vì lòng nó trông cậy hướng lên Ðấng cứu thoát nó.14 Kẻ kính sợ Chúa không phải sợ gì,nó không thất đảm, vì chính Người là hy vọng của nó.15 Phúc thay hồn kẻ kính sợ Chúa,nó tựa vào ai? Ai chống đỡ nó?16 Mắt Chúa trên những kẻ kính sợ Người,Người là lá chắn quyền năng, là sự chống đỡ mạnh thế,tán che gió bỏng, bóng rợp ban trưa,tay vịn giữ khỏi vấp té, sự trợ giúp khi ngã quị.17 Niềm vui trong lòng, sự sáng con mắt,khang ninh, sức sống và chúc lành. Lễ tế18 Tế lễ với của phi nghĩa, lễ tế ố tỳ,cúng dâng do người phi pháp không được đoái nhận.19 Ðấng Tối Cao không màng đến lễ vật quân vô đạo,cũng không phải vì lễ tế nhiều mà Người xá tội.20 Như tế sát con trước mặt cha,kẻ tế lễ bằng của người nghèo.21 (Bánh) thiếu thốn của độ sinh người nghèo,ai giựt lấy là kẻ sát nhân.22 Phạm tội giết người, kẻ cướp phần độ khẩu,và là đổ máu, kẻ quỵt công người làm.23 Kẻ xây, người lại phá đi,

chỉ khổ thôi nào có ích gì.24 Kẻ cầu chúc, người lại rủa,Ðức Chúa sẽ nghe tiếng nào?25 Thanh tẩy cái nhơ đụng thây người chết, rồi đụng lại,thanh tẩy như vậy nào có ích gì?26 Cũng vậy người ăn chay đền tội,rồi đi tái phạm:Ai sẽ nhậm lời kêu xin của nó?Báu bổ gì cho nó việc nó hãm mình? 

- Chương 35 - 

Lề luật và Lễ tế1 Giữ lề luật, tức đã dâng nhiều lễ tế.Cẩn thủ lịnh truyền tức là dâng lễ kỳ an.2 Xử theo nhân hậu là dâng tinh bột lúa miến.Bố thí là tế lễ ngợi khen.3 Thiện ý của Chúa là lánh xa điều ác,lánh xa bất công là dâng lễ tạ tội.4 Con đừng ra trước mặt Chúa tay không,phải thi hành, các điều ấy, vì đó là lịnh truyền.5 Lễ vật người đức nghĩa óng mỡ tế đàn,và nó lên hương trước Ðấng Tối Cao.6 Kẻ đức nghĩa cúng tinh bột sẽ được nhậm.Hương khói ấy sẽ không bị lãng quên.7 Tấm lòng hào hiệp hãy tôn thờ Chúa,đừng xén bớt của đầu mùa tay con.8 Dâng cúng gì, con hãy sáng mặt sáng mày,và trong hân hoan dâng cúng thập phân.9 Hãy dâng Thiên Chúa, như Người đã ban cho con,với lòng hào hiệp, tùy như sẵn tay thế nào.10 Vì Người là Thiên Chúa hậu báo,

Người sẽ hoàn trả gấp bảy. Công thẳng của Thiên Chúa11 Với Người, đừng trông hối lộ, Người không đoái nhận,đừng cậy vào lễ tế do của hoạch tài.12 Vì Người là Thần chí công,Người không tây vị.13 Người không nể mặt (giàu) để hại nghèo,Người nghe người oan khổ kêu xin.14 Người không rẻ rúng, lời cầu của kẻ mồ côi,của người góa bụa khi nó ưa than.15 Nước mắt người góa bụa há không chảy dòng gò má?Và tiếng nó kêu van cáo tội kẻ làm nó phải đổ nước mắt?16 Nỗi hồn đắng cay, của lễ được nhậnvà tiếng kêu oan kíp thấu từng mây.17 Tiếng kẻ nghèo hèn ai oán vượt quá trùng mây;nó không đậu lại trước khi thấu đích,18 và sẽ không lui, trước khi Thiên Chúa ngó đến,cho đến khi Ðấng phán xét chí công thi hành công lý.19 Thiên Chúa sẽ không trù trừ,Ðấng anh hùng, sẽ không thúc thủ.20 Cho đến khi đập bể sườn đứa hung tàn,và sòng phẳng oán hận cho các nước,21 cho đến khi Người hất đi phủ việt của kiêu ngạo,và đập gãy quyền trượng ác nhân,22 cho đến khi Người hoàn lại phàm nhân tùy theo hành vi của

nóvà trả công con người theo như nó mưu cơ,23 cho đến khi Người đã bênh đỡ vụ kiện dân Người,và cho chúng vui mừng nhờ Người tế độ.24 Ðẹp thay, lòng thương xót vào buổi gian truân,như mây mưa vào thời hạn hán.

- Chương 36 - 

Cầu xin giải thoát và tái lập Israel1 Thiên Chúa trên vạn vật, xin cứu chúng tôi,kinh hoàng của Người, xin gieo xuống mọi dân tộc.2 Xin vung tay chống lại dân khác nòi,cho chúng biết sức uy của Người.3 Trước mắt chúng, Người đã tỏ sự thánh của Ngườitrên chúng tôi thế nào,cũng vậy, trước mắt chúng tôi,xin tỏ sự oai nghi của Người trên chúng.4 Ngõ hầu chúng biết, như chúng tôi đã biết,Thần không đâu có, trừ phi là Người.5 Xin canh tân dấu lạ, xin lặp lại điềm thiêng;xin làm cho tay Người hiển hách,cánh phải Người vững mạnh.6 Xin lay tỉnh thịnh nộ, xin đổ cơn nóng giận,xin hạ kẻ nghịch, xin lật địch thù.7 Xin hối mau vận cùng, xin định thời buổi,vì ai nào dám hỏi Người: "Làm gì vậy?"8 Trong hỏa lò thịnh nộ, kẻ nào sống sót, lửa hãy ngốn đi,chúng hãy vong mạng, những kẻ làm khổ dân Người.9 Ðầu các tướng Moab, xin diệt nó đi,kẻ dám nói: "Ngoài ta không còn ai nữa".10 Xin thâu họp các dân tộc Yacob,và ban lại cho chúng cơ nghiệp như thuở ban đầu.11 Xin thương đến dân đã đội Danh Người,Israel, Người đã liệt hàng trưởng tử.12 Xin chạnh thương Thành thánh của Người,Yêrusalem, tòa Người trấn ngự.13 Xin cho Sion tràn đầy uy phong của Người,và vinh quang Người, trong điện thờ Người.

14 Xin chứng quả cho công trình đầu tiên của Người,và cho thị kiến đã tuyên nhân Danh Người ứng nghiệm.15 Xin ban thưởng cho những ai trông cậy vào Người,ngõ hầu các tiên tri của Người hiện tỏ đáng tin.16 Xin nghe lời tôi tớ Người cầu nguyện,chiếu theo thiện ý Người đối với dân Người,17 ngõ hầu mút cùng cõi đất hết thảy nhận biếtNgười là Thiên Chúa cho đến đời đời. Phân biệt18 Thức ăn nào, bụng cũng nuốt,nhưng có thức ăn này ngon hơn thức ăn kia.19 Của miệng nếm mà nhận ra những món trân cam,lòng minh mẫn nhận ra những món điêu ngoa.20 Lòng vạy vò gây những bi ai,nhưng người lão luyện biết phương trả đũa. Chọn vợ21 Trai nào mà chẳng lấy vợ,nhưng trong hạng nữ lưu, nàng này có duyên hơn nàng khác.22 Sắc đẹp đàn bà làm mặt mày rạng sáng,nó vượt quá mọi thú vui con mắt.23 Nếu nàng còn thêm chiếc lưỡi dịu dàng,chồng nàng sẽ không còn thuộc hạng con cái Ađam.24 Cưới vợ là tậu cơ nghiệp thượng đẳng,tay trợ giúp đắc lực và là cột điểm tựa.25 Không giậu, vườn nho hoang tàn,không vợ, người hóa bơ vơ vất vưởng.26 Ai dám tin ở quân cướp có lâu la,và chạy hết thành này qua thành khác?27 Cũng vậy người không tổ ấm,bạ tối đến đâu là nghỉ lại đó.

- Chương 37 - 

Bạn giả1 Bạn nào cũng nói: "Tôi là bạn!"Nhưng có lắm bạn chỉ có danh suông.2 Há không phải là mối sầu chí tử,khi bạn thân như chính mình đổi thành cừu địch?3 Ôi ý tưởng tà vạy! Tại sao ngươi đã được nắn ra,để cho dương gian đầy những lừa đảo?4 Bạn xấu liếc liếc bàn ăn,đến khi gặp bỉ, thì lùi ra đứng ngó!5 Bạn tốt cùng chung đấu với ngoại thù,với kẻ địch cùng giương lá chắn!6 Khi giao tranh đừng quên chiến hữu,lúc có chiến phẩm đừng quên (chia phần). Cố vấn7 Cố vấn nào cũng vung tay chỉ lối,nhưng có cố vấn chỉ đường thuận lợi mình nó.8 Với cố vấn, con hãy giữ mình,trước hết hãy biết nó có cần gì,vì cả nó nữa, nó cũng bụng bảo dạ:"Tại sao việc phải xảy nhằm theo ý nó",9 kẻo nó nói: "Hướng anh theo tốt đấy";để rồi nó thúc thủ nhìn con lâm quẫn.10 Ðừng bàn bạc với người cùng con đố kị,-- với kẻ ganh tị, con hãy che giấu mưu đồ --11 (Ðừng bàn bạc)Với đàn bà về người tình địch,với đối phương về cuộc chiến,với kẻ buôn về việc mua,

với người mua về việc bán,với người bất lương về việc nghĩa,với hung thủ về việc nhân từ,với nhân công lười về việc làm ăn,với kẻ làm mùa về lúc gieo mạ,với kẻ nô lệ nhác về các đại sự.Bất cứ phải bàn hỏi việc gì,con đừng dựa vào người nào như thế#12 Phải hơn, con hãy bàn hỏi với người dè dặt,kẻ con biết là cẩn thủ lịnh truyền,mà lòng họ với lòng con đánh cùng một nhịp,một kẻ đành lụy với con nhỡ ra con thất bại.13 thế rồi, con hãy bàn bạc với lòng con,vì không ai trung tín phò con hơn được.14 Lòng người tự bói lấy tử vi,đúng hơn là bảy thầy chiêm bốc nhập định.15 Nhưng trên mọi sự, con hãy cầu khẩn Thiên Chúa,Ðấng cho nước bước chân con vững vàng trong sự thật. Khôn ngoan thật và giả16 Trước mọi việc làm: Lời nói;Trước mọi hành vi: Suy nghĩ.17 Lòng suy nghĩ ví thể thân cây,đâm chồi nẩy lộc ra bốn nhánh:18 Lành dữ và sống chết,nhưng bá chủ tuyệt luân trên chúng là cái lưỡi.19 Có kẻ khôn chỉ khôn cho quần chúng,nhưng cho chính mình thì dại dột.20 Có kẻ khôn hễ nói ra thì bị ruồng rẫy,mọi thú vị nó đều mất cả.21 Vì trên nó, Chúa không ban ân sủng,và nó bị tước mất vinh dự.

22 Có kẻ không mà khôn cho chính mình,hoa quả tri thức nó, chính thân nó hưởng.23 Có kẻ khôn mà khôn cho cả dân,hoa quả tri thức nó sẽ được vững bền.24 Kẻ khôn cho chính mình sẽ được no đầy sung sướng,ai thấy nó cũng kêu là có phúc.25 Ðời người ta, ngày có số hạn,nhưng đời của Israel những ngày vô hạn.26 Kẻ khôn cho dân sẽ được hiển vinh,danh nó sẽ còn mãi trong sự sống muôn đời. Ðiều độ27 Hỡi con, bao lâu còn sống hãy lượng lấy thể tạng,xem gì có hại thì từ khước đi.28 Vì không phải mọi sự đều hạp với mọi người,với mọi thể tạng, thức nào cũng hay.29 Ðừng gieo mình buông theo lạc thú,với miếng ngon, đừng bon bon lút mình,30 vì tham thực thì cực thân,ngốn nhiều thì hoắc loạn.31 Bởi vô độ lắm kẻ vong thân,kẻ biết giữ mình thêm được nhiều ngày. 

- Chương 38 - 

Thầy thuốc và bệnh tật1 Hãy tìm thầy chạy thuốc khi cần,vì cả nó nữa, chính Thiên Chúa đã dựng.2 Tài khôn, lương y có được do Ðấng Tối Cao,lộc ấy, nó chịu từ nơi Thượng Ðế.3 Uyên bác làm lương y ngẩng đầu,và được thân cận cùng hàng vương công.

4 Thuốc men, Chúa cho tự đất xuất ra,kẻ biết điều tất không rẻ rúng.5 Há nước đã không nhờ gỗ nên ngọt,để mọi người nhận ra nó công hiệu?6 Người đã ban cho phàm nhân lương trí,ngõ hầu nhờ uy của Người nó được rạng vinh.7 Nhờ đó lương y làm dịu bớt cơn đau,nhờ đó người bào chế trộn lấy cao đơn.8 Kẻo công việc của Người tiêu tán,và phúc tế độ biến khỏi con cái Ađam.9 Hỡi con, lâm bịnh con đừng chểnh mảng,hãy cầu khẩn Thiên Chúa, Người có thể chữa lành.10 Hãy lánh dữ, hãy giữ tay trong sạch,hãy thanh tẩy lòng khỏi mọi tội ác.11 Hãy dâng tinh bột hương thơm,tùy theo gia thế hãy dâng mỡ dầu hy lễ.12 Những cũng hãy chừa chỗ cho lương y,đừng để nó rút lui, bởi công nó cũng cần,13 vì cũng có khi nhờ tay nómà được may mắn thuyên giảm bịnh.14 Bởi nó cũng cầu khấn Thiên Chúa,hướng việc điều trị đến thành công,ban cho nó gặp thuốc mà con được hồi sinh.15 Kẻ mắc tội trước mặt Ðấng làm ra nó,sẽ sa tay thầy thuốc. Tang chế16 Hỡi con, hãy nhỏ lệ khóc thương người chết,hãy ưu phiền cất tiếng ai ca,hãy cất xác chiếu theo tục lệ,trước cái chết đừng ở dửng dưng.17 Hãy khóc ảo não, hãy cử ai ca,

hãy để tang sao cho phải phép,một ngày hay hai, kẻo người bêu diễu,đoạn hãy khuây đi, đánh bạt nỗi phiền sầu.18 Vì nỗi buồn đem lại sự chết,và âu sầu làm hao sức lực.19 Sầu khổ liên miên cực hơn là chết,lòng ngao ngán rủa đời bất hạnh.20 Với người đã chết đừng quay lòng về lại,nhớ đến hãy gạt đi, và hãy nhớ đến vận cùng.21 Ðừng tưởng nhớ đến nó, nó hết hy vọng rồi!Nào có ích gì, con chỉ làm khổ thân con.22 Hãy nhớ đến án trên nó mà cũng là án trên con:"Hôm qua tao sao, hôm nay mày vậy".23 Khi người chết đã chôn, ký ức về nó cũng hãy chôn luôn.Hồn nó xuất rồi, con hãy giải khuây. Nghề tay chân24 Mài miệt đạo lý, ký lục tăng khôn,rảnh nghề mới có thể trở thành thượng trí.25 Khôn ngoan thế nào người cầm cái thích hông bò?Kẻ lấy làm vênh vang cái đòn xóc,kẻ đuổi bò dẫn chúng theo điệu hò lơ,và bạn tâm phúc là mấy con bê?26 Quan tâm của nó là xẻ luống cày,mối lo âu là làm sao cho thú béo.27 Cũng vậy, về mọi thủ công, bách nghệ,những kẻ đêm ngày không được nghỉ ngơi,thợ chạm khắc hình mẫu triện,kẻ mà tài nghệ là chế vải nhiều màu,đặt tâm cả vào họa hình cân đối,và lo toan sao cho xong việc.28 Cũng vậy, thợ rèn ngồi kề bên lửa,

quay đi lật lại cục sắt sù sì,ngọn lửa bỏng rang làm nứt da nẻ thịt,nướng mình trong nóng bức hỏa lò,tiếng búa chan chát làm đinh tai nhức óc,mắt trân trân nhìn mẫu dụng cụ.Cả tâm thần đặt vào công việc cho xong,lo toan của nó là sao đúng theo kích thước.29 Này đây còn người thợ gốm ngồi ở hòm quay,với bàn chân nó đạp tít bình sành,lo lo lắng lắng, luôn luôn công việc bề bộn.Tất cả công việc đều tùy vào số lượng.30 Cánh tay lanh chai trên đất thó,trước lúc bạc đầu mình vẹo lưng gù,tâm thần là để hoàn thành lớp men,lo toan sao đốt lò đủ nóng.31 Họ hết thảy đều là xảo thủ,mỗi người đều sành sõi nghề mình.32 Không họ, không thành nào có thể xây lên.Ðâu có họ, không nạn thiếu hao.33 Nhưng nơi dân hội họ không được mời,trong công hội, họ không lấn trước,họ sẽ không ngồi trên tòa thẩm phán,họ không chiêm nghiệm lề luật pháp lý,họ không thể trình bày đạo lý uyên thâm,châm ngôn hiền nhân, họ không thể hiểu.34 Vì hết thảy họ được đặt vào công việc riêng nghề,và lo toan dồn cả vào hành nghề.

- Chương 39 - 

Ký lục1 Khác hẳn thế, kẻ phó mình cho sự kính sợ Thiên Chúa,cho việc suy gẫm Lề luật của Ðấng Tối Cao,

dò la sự khôn ngoan của tiền nhân,quay về với các lời tiên tri thuở trước;2 thu thập huấn từ của các danh nhân,đi vào những khúc mắc của các châm ngôn.3 Cố moi ra nghĩa bí ẩn của các câu ví,lăn lộn với những câu thai của dụ ngôn.4 Giúp việc giữa hàng kẻ lớn,ra mắt với những vị cầm đầu,vãng lai các phương xa nước ngoài,bởi đã kinh nghiệm lành dữ trong nhân loại.5 Ngay từ tảng sáng, người nhắc lòng lên Chúa,Ðấng dựng nên người,Trước mặt Ðấng Tối Cao, người cầu xin.Người mở miệng dâng lời cầu nguyện,và khẩn cầu xin tha lỗi lầm đã phạm.6 Nếu Ðấng Tối Cao thuận ý,người sẽ được tràn đầy thần khí thông hiểu.Chính Ngừoi sẽ mưa xuống lời lẽ khôn ngoan,và trong kinh nguyện người tạ ơn Chúa.7 Chính người, sẽ dồi mài mưa khôn và thượng trí,sẽ gầm suy các lẽ nhiệm mầu của (Chúa).8 Chính người đem ra ánh sáng đạo lý uyên thâm,và tự vinh vang nơi Lề luật của Chúa.9 Lắm kẻ sẽ ca ngợi trí thông minh của người,và tên tuổi người sẽ không bao giờ bị tẩy xóa.Ký ức về người sẽ không hề quavà tên tuổi người sẽ sống đời này qua đời khác.10 Cộng đoàn sẽ cao rao sự khôn ngoan của người,và lời ngợi khen người, công hội sẽ tuyên dương.11 Sinh thời, hơn ngàn kẻ khác, người được kêu là có phúc,và an nghỉ rồi, nguyên tên tuổi người cũng đã dư đủ. 

Kêu mời ngợi khen Thiên Chúa12 Tôi sẽ trở lại lần nữa và cho rực lên ánh sáng của tôi,như vừng nguyệt tới ngày mười hai.13 Những người đạo đức, hãy nghe tôi,và thân xác người thịnh mậu,như bá hương trồng bên dòng nước.14 Hương thơm các người sẽ lan tỏa như cây trầm;hãy rộ hoa như khóm huệ,hãy cất tiếng đồng thanh xướng hát,hãy chúc tụng Chúa vì mọi việc Người.15 Hãy tôn vinh Danh Người,hãy tung hô lời ngợi khen Người,với nhạc kim huyền và mọi thứ đàn địch,hãy nói lên trong tiếng hoan hô:16 Tốt lành hết thảy, công việc Thiên Chúa,vào thời đã định, đúng với nhu cầu.17 Không được nói: Cái này để làm gì?Vì tất cả đều có mục đích.Bởi lời Người, Người đặt ánh sáng nơi đỉnh cao trên trời,và các lẫm nước, do một tiếng miệng Người.18 Ðúng như đã định, thiện ý của Người thành sự,không gì hạn chế phúc độ của Người.19 Việc làm của mọi xác phàm ở trước mặt Người,và trước mắt Người không gì ẩn khuất.20 Từ đời đời đến đời đời, Người nhìn suốt cả,không gì quá lạ hay quá khó cho Người.21 Không được nói: Cái này để làm gì?vì tất cả đều có mục đích.Không được nói: Cái này kém hơn cái kia!Vì đến thời thì mọi sự đều tuyệt cả.22 Chúc lành của Người, tràn bờ như Nil,chan hòa dương gian như Phơrat.

23 Cũng vậy, lôi đình của Người tước đoạt giang sơn các dân tộc,và biến đổi vùng nước nhuận thành ruộng muối.24 Ðường lối của Người bằng phẳng cho kẻ chân thành,nhưng kẻ ngạo mạn không sao tiến bước.25 Ngay từ đầu, cho kẻ lành, Người đã phân định sự lành,cũng vậy cho kẻ dữ thì có [lành hay] dữ.26 Cần thiết nhất cho sự sống người phàm:nước, lửa, sắt, muối,dàn mỡ, lúa miến, sữa, mật,huyết nho, dầu tươi, áo xống.27 Với kẻ lành mọi sự ấy đều tốt lành cả;nhưng với kẻ dữ, chúng trở thành sự dữ.28 Có những luồng gió tạo nên làm án phạt,chúng cuồng thổi làm trốc đồi non;vào ngày chấn nộ chúng tung ra sức mạnh,làm cho Ðấng tạo thành nên chúng, hả giận.29 Lửa, mưa đá, mất mùa, ôn dịch,đều đã được tạo nên làm án phạt.30 Thú giơ nanh, bò cạp, rắn độc,gươm báo oán để tiêu diệt kẻ dữ.Tất cả đã được dựng nên, sự nào vật ấy,chất sẵn trong kho chờ thời hỏi tội.31 Khi Người ra lịnh, chúng hân hoan,chúng thi hành nhiệm vụ không cưỡng lời Người.32 Bởi đó, từ đầu tôi đã nhất quyết,tôi đã suy nghĩ và đã trước thuật:"33 Hết thảy công việc Thiên Chúa đều tốt lànhvào thời đã định, đúng với nhu cầu.34 Không được nói: Cái này kém hơn cái kia!vì đến thời thì mọi sự đều tuyệt cả.35 Và bây giờ hãy reo lên.Hãy chúc tụng Danh Ðấng thánh!"

- Chương 40 - 

Nỗi cùng khốn của con người1 Thiên Chúa đã phân định cơ cầu quá lớn,một ách nặng đè trên con cái Ađam,từ ngày chúng lọt lòng mẹcho đến ngày trở về với mẹ chung muôn loài.2 Những toan tính, kinh đảm bên lòng,nỗi lo âu về hậu vận: Cái ngày lâm chung.3 Từ kẻ ngồi trên ngai cao vọiđến kẻ nằm mẹp trên đất bụi tro tàn,4 từ kẻ đội tế quan, vương miện,cho đến kẻ khác choàng da thú,5 rặt những ghen tuông áy náy, kinh hoàng,khủng khiếp sợ chết, hờn giận, tranh chấp.Và nằm nghỉ trên giường,giấc ngủ đêm hôm lại lay tỉnh những khúc đoạn trường.6 Vừa khuây đôi chút, nghỉ một lát,nó đã kinh khiếp đi vào mộng,hoảng hốt với những chiêm bao lòng nó đẻ ra,nó tưởng chừng đang chạy ré trước người truy nã.7 Ngủ không yên, nó sực tỉnh,những nỗi khiếp hão đã làm nó mất ngủ.8 Mọi xác phàm đều lo toan áy náy,nhưng ác nhân còn gấp bảy,9 dịch hạch, huyết chiến, cảm phong, hạn hán,tàn phá, túng bại, đói kém, ôn dịch!10 Vì kẻ ác; sự dữ đã được tạo ra,vì cớ chúng, án tận tuyệt không rời.11 Phàm sự gì bởi đất, thì trở về đất,và sự gì bởi trên cao thì lại về trên cao. 

Các châm ngôn khác12 Mọi thất tín và bất công sẽ tiêu ma,nhưng thành tín sẽ còn mãi mãi.13 Của phi nghĩa, thác nước lũ,như dòng nước hung tàn trong dông sấm sét.14 Nước nó đổ xuống kéo cả đá tảng,rồi bất thùng chi thình, nó đã khô.15 Chồi hung thủ sẽ không sinh lộc;rễ vô luân phơi chỏm đá.16 Như vi lô bên bờ suối,héo tàn trước các loại cỏ.17 Nhưng lòng nhân lớn lên như thể Êđen,và việc nghĩa cứ còn mãi mãi.18 Sung sướng kẻ được dư giả hay tự mưu sinh,nhưng hơn hai điều ấy, người gặp kho tàng.19 Con cái, hay sáng lập ra thành trì sẽ lưu danh,nhưng hơn hai thứ ấy, người vợ chính chuyên.20 Rượu ngọt men nồng làm lòng phơi phới,nhưng hơn hai thứ ấy, tình bạn thân thiết.21 Tiêu và đàn làm tiếng hát du dương,nhưng hơn hai thứ ấy, cái lưỡi sõi sàng.22 Mắt ưa đẹp xinh, duyên dáng,nhưng hơn hai thứ ấy, mạ gieo xanh rờn.23 Thân bằng, cố hữu đến nơi kịp thời,nhưng hơn hai thứ ấy, người vợ đảm đang.24 Anh em, bồ bịch vào buổi ngặt nghèo,nhưng hơn hai thứ ấy, đức nghĩa sẽ cứu nguy.25 Vàng, bạc làm cho chân vững,nhưng hơn hai thứ ấy là kế bàn hay.26 Oai quyền, sức mạnh cho lòng dương dương,nhưng hơn hai thứ ấy, sự kính sợ Thiên Chúa.Với kính sợ Yavê, sẽ không hề thiếu thốn;

không trông đâu được nơi tựa vững hơn.27 Kính sợ Thiên Chúa thịnh mậu như thể Êđen,trướng loan của nó quá mọi hiển vinh. Thí chẩn28 Hỡi con, đừng sống bằng cách ăn mày.Thà chết còn hơn là khất thực.29 Kẻ liếc bàn ăn người khác,sự sống của nó không đáng kể là sống.Miệng ngon ăn mày đồ nhơ nghẹn họng,mối đau quặn ruột đối với người hiểu biết.30 Ăn xin bùi béo với người mặt dày mày dạn,nhưng nơi tâm tạng, nó như lửa cháy.

- Chương 41 - 

Sự chết1 Ôi sự chết, nhớ đến ngươi, cay đắng làm sao,cho người sống yên hàn có nơi ẩn dật,cho người nhàn hạ và xuôi xắn trong mọi sự,và còn đủ sức để hưởng lạc!2 Ôi sự chết! Án của ngươi đúng dường nào,cho người thất thểu và bí mọi ngõ,hoang mang và tuyệt vọng.3 Ðừng sợ chết, án sẵn trên con.Hãy nhớ trước và sau con, ai cũng chung án ấy với con.4 Ðó là số phận của mọi xác phàm do tự Thiên Chúa,làm sao con cưỡng lại luật của Thượng Ðế?Mười hay một trăm, một ngàn năm,nơi âm phủ không ai còn màng đến sự sống. Số phận của kẻ hư đốn5 Con hư, cả thành đàm tiếu;

miêu duệ của vô loài họ hàng ác nhân.6 Với con đứa gian tà, quyền bính sẽ bị diệt mất,nơi dòng giống nó, nạn đói hoành hành.7 Cha ác, bị con nguyền rủa,vì bởi cớ nó, chúng mang ô nhục.8 Khốn cho các ngươi, những người vô đạo,các ngươi đã bỏ Luật của Thượng Ðế.9 Lớn lên đi! Ðể mà chịu họa;sinh sản đi! Ðể mà rên la;trợt nhào đi! Ðể đời cười cho;chết đi! Ðể bị nguyền rủa.10 Phàm gì bởi không sẽ trở về không,cũng vậy, kẻ vô luân, từ hư vô về lại hư vô.11 Phù sinh con người trong thân xác nó,nhưng danh nhân-nghĩa sẽ không hề mai một.12 Hãy lo cho có danh thơm nó sẽ dính liền theo con,hơn là từng ngàn kho báu.13 Ðời tốt mấy kéo lâu chỉ một số ngày,danh tốt còn mãi những ngày vô số. Xấu hổ14b Khôn ngoan giấu kín, kho tàng cất xó,cả hai đều có ích gì?15 Thà là người khéo đậy cái ngu của mình,còn hơn là kẻ giấu đi khôn ngoan mình có.14a Hãy nghe, hỡi các con, lời răn liêm sỉ.16 Hãy biết xấu hổ theo kiểu ta phán đoán,vì không phải sỉ nhục nào cũng nên dè giữ,không phải xấu hổ nào cũng đáng chịu.17 Trước mặt cha mẹ, hãy xấu hổ vì đàng điếm;trước mặt quan quyền, người trên, vì dối láo.18 Trước mặt chủ ông, chủ bà, vì bịp bợm;

trước mặt dân hội, vì tội nghịch.19 Trước mặt bạn bè, thân hữu, vì bội tín;với chỗ ngụ nhờ vì sự kiêu căng.Vì bội thề bội ước,vì chối miếng bánh với người thất thểu.vì từ khước không cho theo lời van xin.20 Vì câm miệng không đáp lại lời chào,vì liếc mắt nhìn gái điếm,vì không nhìn nhận,vì ngăn cản việc chia phần,vì trố mắt nhìn gái đã có chồng,vì quấn quít với gái tơ,vì đứng bên giường nó,vì buông lời nhục mạ bạn thân,vì cho nó rồi lại moi móc.Vì phao đồn lời đã nghe lóng,vì tiết lộ mưu sự bí mật.Như vậy con thật là người có liêm sỉ,con sẽ được nghĩa trước mặt mọi người.

- Chương 42 - 

1 Nhưng vì các điều này, con đừng xấu hổ:Không vì nể để đến phạm tội;2 vì lề luật của Thượng Ðế và điều lệ,vì lẽ phải, đến tha bổng ác nhân,3 vì dò hỏi bạn cùng đi đường,vì phân chia gia tài, của cải,4 vì ti hào về đòn cân, đĩa cân,vì cặn kẽ trên đấu đong, quả cân,vì thâu nhiều thâu ít,5 vì ước lượng hàng hóa nhà buôn,vì việc nghiêm trị con cái,

vì đòn hằn xước sườn nô lệ bướng.6 Với vợ đoảng, niêm ấn là khôn,và đâu có những tay tháy máy, hãy khóa chặt.7 Gởi của, phải chắc số lượng, cân lường,chi thu nhất nhất phải có sổ sách.8 Vì sửa trị kẻ dại người ngu,cùng già nua bị cáo dâm ô.Như vậy con đích thực là học giả,là người kinh luyện trước mọi sinh linh. Cha lo lắng cho con gái9 Ðối với cha, con gái là kho ẩn bao bất ngờ,lo đến nó làm ông mất ngủ.Khi nó còn trẻ, sợ nó quá thì,khi đã vu qui, sợ nó bị ghét.10 Khi là thiếu nữ, sợ nó bị quyến dụ,khi ở nhà bố, sợ nó mang bầu,khi ở nhà chồng, sợ nó thất trung.Ở chung với chồng, sợ nó không con.11 Con gái mặt dày, hãy mạnh tay canh chừng,kẻo nó làm con nên trò cười cho địch,đàm tiếu trong thành, rủa độc giữa dân,kẻo nó bêu nhục con nơi công hội cổng thành.Chỗ nó ở, đừng có cửa sổ.Nơi nó qua đêm, đừng có đường tắt ngõ quanh.12 Ðừng để nó khoe nhan sắc với trai nào;chỗ đàn bà ngồi lê, nó chớ chuyện trò,13 vì từ áo xống, mối mọt bò ra:tự đàn bà mà ra cái ác đàn bà.14 Thà là cái ác đàn ông còn hơn đức nghĩa đàn bà;gái hư, tường mặt danh ô. 

II. Vinh Quang Của Thiên Chúa1- Trong Thiên Nhiên 15 Tôi muốn tưởng niệm các việc của Thiên Chúavà điều tôi chiêm ngắm, tôi muốn kể lại;chính bởi lời Người, các việc Thiên Chúa tồn tại.Chính do thiện ý của Ngườimà có tạo thành Người đã muốn.16 Mặt trời mọc lên hiện tỏ trên vạn vật,và vinh quang Yavê trên mọi việc của Người.17 Các thánh của Thiên Chúa cũng không đủ sứcđể kể lại những sự lạ của Yavê,Thiên Chúa đã ban cho các cơ binh của Người sức mạnh,để chúng kiên trì trước vinh quang Người.18 Người dò thấu uông mang cũng như lòng dạ,Người quán xuyến mọi bí mật của chúng.Vì Thượng Ðế biết mọi sự biết,và nhìn thấy trước các triệu báo lai thời.19 Người loan báo vị lai cũng như quá khứ;Người bày ra đáy sâu bí ẩn.20 Không tinh khôn nào khuất được với Người;với Người, không điều gì luột được.21 Các sự hùng vĩ của khôn ngoan Người, Người đã đắn đo,và từ đời đời, Người là Ðấng độc nhất,không thêm gì mà cũng không gì bớt được;Người không cần có ai làm cố vấn.22 Quả là tuyệt diệu mọi việc Người làm,thật lạ lùng đáng được chiêm ngắm.23 Mọi sự ấy được sống và tồn tại mãi mãi,vạn vật liền vâng dạ mỗi khi cần đến.24 Mọi sự hết thảy đều khác nhau,nhưng Người không làm gì nói được là thừa.

25 Thật là bỉ sắc tư phong,ai ngắm chán được vẻ mỹ miều của chúng?

- Chương 43 - 

Mặt trời1 Huy hoàng trên cao vọi: Bầu trời lồng lộng xanh biếc,vòm trời, cảnh nguy nga sán lạn.2 Vừa ló dạng, mặt trời tỏa chiếu ánh nắng,-- Kinh lạ dường nào, việc của Yavê -3 Trưa đến, nó làm sôi sục dương gian,trước sức bỏng rang, ai nào đương nổi?4 Lò bễ thổi nung đỏ dung kim,mặt trời tung tóe lửa thiêu núi đồi,và đuốc sáng nó hun cháy con mắt.5 Người thật lớn lao, Yavê, Ðấng làm ra nó,vâng theo lời Người,(tôi bộc) oai lẫm của Người hỏa tốc ra đi. Mặt trăng6 Cả mặt trăng nữa, sáng soi các buổi,quyền cai không cùng làm dấu muôn thời.7 Nó đánh dấu tinh kỳ, lễ tiếtbằng ánh quang khả ái, tối lại dần dần.8 Nguyệt sóc, trăng mới, nên hằng đổi mới,cũng kỳ lạ thật theo bước tuần hoàn.Ðuốc cao vọi soi dặm trường lữ khách,tung tóe ánh quang rực bầu trời. Các sao9 Vẻ đẹp sán lạn tầng trời là tinh tú,huy chương chói sáng trên những thượng đỉnh của Thiên Chúa.10 Vâng lời Ðấng Thánh, chúng tuân theo lệnh,

nơi trạm canh, chúng không hề thiếp ngủ. Cầu vồng11 Hãy coi cầu vồng! Hãy chúc tụng Ðấng làm ra nó;nó xinh đẹp biết bao trong huy hoàng của nó.12 Rực rỡ, nó ôm cả vòm trời,tay Ðấng Tối Cao trương cung bởi toàn năng của Người. Kỳ quan thiên nhiên13 Quát lên, Người cho sấm dậy.Xử án, Người ria chớp bắn.14 Bởi đó Người đã tạo ra kho lẫm,Người thả mây bay như chim cất cánh.15 Quyền năng của Người cho mây sức mạnh,mưa đá rơi xuống như những đá dăm.17a Tiếng sấm của Người làm đất đòi cơn giẫy giụa.16 Người ra sức mạnh du đưa núi đồi,uy lẫm của Người cho dậy gió Nam,17b gío Bắc, giông tố, bão táp.Người vãi tuyết ra như đàn chim sà xuống,se sẽ sa xuống tựa hồ châu chấu.18 Màu trắng yếng ngời làm hoa con mắt,trước trận mưa tuyết, lòng đâm khiếp đảm.19 Như muối, Người rắc xuống sương giá,óng ánh như ngọc chuốt lên nước.20 Người thổi đến gió bấc,làm ao đầm đông lại như kết khối,trên mọi mặt nước, nó phủ nắp đậy,mặc áo giáp cho làn nước.21 Như hạn hán, nó cháy nám thảo mộc đồi non,như hỏa hào, nó thiêu cỏ đồng nội.22 Liều thuốc: Khí ẩm mây mù,

sương sa kíp làm dịu mát đất cháy.23 Thâm ý của Người đã thắng con Rồng,trên Uông mang Người trồng các đảo.24 Những người đi biển cho biết nó bao la,tai nghe được, chúng ta kinh đảm.25 Trên đó có những kỳ quan kinh dị nhất,trong các việc Người làm,mọi thứ sinh vật, bao nhiêu thủy quái.26 Ðể giúp việc Người, Thần sứ mau mắn lên đường.Bởi lời Người, Người thi hành điều Người muốn.27 Ngần ấy có thấm vào đâu, không bao giờ ta nói cho cùng,cạn lời phải nói: "Người là tất cả".28 Ta hãy tôn dương Người mà thôi,quả là vô phương đạt đến cùng.Người lớn lao hơn mọi việc Người làm.29 Yavê thật đáng kính sợ lắm thay, lắm thay,và kỳ diệu thay các lời của Người.30 Các kẻ tôn dương Yavê, hãy gióng tiếng lên,hết mọi bình sinh, vì vẫn chưa thấu vào đâu;để tôn dương, các ngươi hãy tăng bội sức lực,không biết mệt, vì thật vô phương dò thấu đến cùng.31 Ai đã thấy Người để hòng thuật lại?Ai nào có thể tôn dương Người như Người vốn có?32 Còn lắm điều huyền diệu hơn các điều này.Các việc Người làm, tôi mới thấy một ít.33 Yavê đã làm nên tất cảvà Người đã ban khôn ngoan cho những người nhân đức. 

- Chương 44 - 

2- Trong Lịch Sử

 Ca ngợi tổ tiên1 Tôi muốn ca tụng những người nhân đức,cha ông chúng ta, đời đời kế tiếp.2 Thượng đế đã để phần họ vinh quang rất mực.Từ những ngày xa xưa họ thật lớn lao.3 Bởi mệnh vương giả họ đã bá chủ toàn cõi.Bởi tài thao lược họ đã là danh nhân.Bởi thông minh họ đã là những mưu sĩ.Bởi lời sấm họ đã là những vị linh tri cái thế.4 Bởi mẫn tiệp, họ đã thống lĩnh các dân tộc.Bởi trí lỗi lạc họ đã cầm quyền (trên dân).Bởi trước thuật họ đã là khôn ngoan thượng trí.Bởi chăm giữ truyền thống, họ đã nói châm ngôn.5 Những người đã vịnh ca đúng điệu,những người đã biên tập châm ngôn.6 Những bậc vĩ nhân, lắm tài đức,những người đã an cư cửa nhà ấm cúng.7 Sinh thời, hết thảy họ được tôn trọng,và được hiển dương ngay ngày đời họ.8 Trong họ có những người đã lưu lại tên tuổi,thiên hạ còn ngợi khen nhắc đến.9 Có những người khác không ai còn nhớ đến:Họ xong đời là đã xong hẳn.Họ đã có như không hề cóvà cả con cái sau này của họ cũng thế.10 Còn những người này là người nhân đức,phúc của họ, phúc khôn cùng.11 Nơi dòng giống họ phúc ấm bền lâu,cơ nghiệp của họ truyền lại hết con đến cháu.12 Trong Giao ước của họ dòng giống họ sẽ đứng vững;và nhờ họ, con cháu họ (sẽ trung kiên).

13 Ký ức về họ lưu tồn vạn đại,đức nghĩa của họ sẽ không hề bị lãng quên.14 thân xác họ được chôn cất bình an,tên tuổi họ sẽ sống đời này qua đời nọ.15 Sự khôn ngoan của họ cộng đoàn truyền tụng,và công hội thuật lại lời ngợi khen họ. Hênóc16 Hênóc đã đi đứng với Yavê,dấu lạ về tri thức cho thế đại ông. Noê17 Noê, người đức nghĩa đã được chứng quả là trọn lành,vào thời tận diệt, đã thành người thế chân,nhờ ông mà có được số sótvà bởi Giao ước ông được mà Hồng thủy đã ngưng.18 Giao ước đời đời đã kết với ông,để toàn thể xác phàm không bị diệt. Abraham19 Abraham, cha một đám dân tộc,trên vinh dự ông không để lại một vết nhơ.20 Ông đã giữ lịnh truyền của Thượng Ðếvà đã vào Giao ước với Người.Ðúng qui tắc, Người đã kết ước trong thân xác ôngvà trong thử thách, ông được chứng quả là tín nghĩa.21 Bởi thế Người đã thề mà qui định cho ông,là Người sẽ chúc lành cho các dân tộc trong dòng giống ông,và dòng giống ông sẽ nên đông đúc như cát biển,miêu duệ ông, sẽ như sao trên trời,Người sẽ ban cho chúng cơ nghiệptừ biển này đến biển kia,

từ sông cả đến mút cùng cõi đất. Ysaac và Yacob22 Với Ysaac, Người cũng đã hức như thế,nhân vì Abraham cha của ông.Người đã ban cho ông Giao ước đã kết với tổ tiên.23 Và chúc lành đã đậu xuống đầu Israel,Người đã cho ông kiên vững với đàn tử tức,Người đã ban cho ông cơ nghiệp,Người đã gầy dựng cho ông thành những bộ tộc,phân phối làm mười hai. 

Chương 45 - 

Môsê1 Tự ông, Người đã cho xuất hiện một người,được nghĩa trước mắt mọi sinh linh,Thiên Chúa và người ta đều mến chuộng,Môsê! Phúc triệu thật, việc nhớ đến ông!2 Người đã ban cho ông tước hiệu thần linh,cho ông cao tay phép lạ mà nên mạnh thế.3 Bởi lời ông, tức tốc dấu lạ xảy đến.Người cho ông nên quyền thế trước mặt vua.Người đã ban cho ông được quyền truyền khiến dân Người.Người đã tỏ cho ông thấy vinh quang Người.4 Bởi ông tín nghĩa, khiêm nhu,giữa mọi xác phàm, Người đã chọn ông.5 Cho ông được nghe tiếng Người,cho ông được vào áng mây.Người đã trao tay ông lịnh truyền,luật ban sự sống và thông hiểu,để ông dạy cho Yacob điều lệ của Người

và các phán quyết của Người cho Israel. Aharôn6 Cũng tày với ông, Người đã nhắc lên một thánh nhân,Aharôn, thuộc bộ tộc Lêvi.7 Do quyết định vĩnh tồn, Người đã thiết lập,ban cho ông một địa vị khôn sánh.Bởi vinh quang Người, Người đã cho ông nên mạnh,Người đã thắt cho ông uy phong lục lạc.8 Người mặc cho ông phẩm phục rất mực huy hoàng,đã trang sức ông bằng những báu vật vô giá,quần bàn, áo thụng, cẩm bào.9 Người bao vòng ông những xâu lục lạc,với cả hàng thạch lựu xung quanh,để lừng tiếng nhạc du dương mỗi bước,cho vang dội tiếng ông trong hậu tẩm,để làm kỷ niệm cho con cái dân Người.10 Thánh phục nạm vàng với gấm tía,gấm điều, kiệt tác của xảo công;bổ tử phán quyết, nghi bào, đai cân.11 Len cánh kiến, kiệt tác của người thợ dệt,những ngọc quí trên tấm bổ tử,nhận vào bằng sợi chỉ vàng, kiệt tác thợ ngọc,với chữ khắc để làm kỷ niệm,chiếu theo số các chi tộc Israel.12 Triều thiên vàng bên trên tế miện,kim khôi trên khắc thánh chỉ;oai nghi lẫm lẫm, rất mực hiển dương,coi sướng mắt, quả là tuyệt mỹ.13 Trước ông, không hề có gì tương tợvà cho đến đời đời sẽ không dân thường nào được mặc,chỉ dành cho một trong hàng con ông,

đích truyền tiếp mãi theo thế đại.14 Tinh bột ông cúng phải được toàn thiêu,mỗi ngày hai lần, không hề gián đoạn.15 Môsê đã tấn phong ông,và đã lấy dầu thánh xức cho ông.Ðó là giao ước đời đời cho ông,và dòng giống ông (mãi mãi) như những ngày trời cao,để phụng sự (Yavê) và làm tư tế của Người,và để nhân danh Người chúc lành cho dân.16 Người đã chọn ông giữa mọi sinh linh,để dâng lên thượng hiến và cao chi mỡ béo,để huân yên hinh hương giải hờn và ký niệm;để làm phép xá tội cho con cái Israel.17 Người đã ký thác cho ông lịnh truyền của Người,và đã ban cho ông quyền trên luật điều, pháp lệ,để ông dạy [Yacob] luật điều của Người,và dọi soi Israel về pháp lệ.18 Bọn tục tử đã nổi nóng chống lại ông,và sinh lòng phân bì trong sa mạc,là lũ Ðatan và Abiram,vây cánh của Qôrê, trong hung tợn căm hờn.19 Yavê đã thấy! Người đã thịnh nộ;trong hỏa nộ, Người đã tận diệt chúng,Người đã ra dấu lạ phạt chúng,ngọn lửa phừng phừng của Người đã thiêu hủy chúng.20 Người đã tăng bội vinh dự của Aharôn,Người đã ban cho ông cơ nghiệp,làm bánh độ sinh, Người ban của đầu mùa thánh hóa.21a Hỏa tế cho Yavê, họ được phép ăn.20d Bánh trưng hiến là phần dành cho họ.21b Quà tặng ban cho ông, và dòng giống ông.22 Duy có điều là ông không có cơ nghiệp trên đất của dân,

giữa chúng, ông sẽ không có phần."Hỏa tế của Yavê, là phần cơ nghiệp của ngươi,giữa hàng con cái của Israel". Pinơkhas23 Rồi đến Pinơkhas con của Êlêazar,vì dũng cảm đã hưởng uy phong vào bậc thứ ba,bởi phấn chí nhiệt thành với Thiên Chúa trên vạn vật,ông đã đứng mũi chịu sào vì dân.Bởi lòng hào hiệp thúc đẩyvà ông đã giải kết cho con cái Israel.24 Cho nên cả ông nữa được Người ban ra quyết định,Giao ước bình an để chủ trì thánh điện,do đó ông và dòng giống ông,được chức thượng tế cho đến muôn đời.25 Như Giao ước của Người với Ðavit,con của Ysai chi tộc Yuđa;trước vinh quang Người là phần cơ nghiệp một người,cũng vậy cơ nghiệp của Aharônlà của Pinơkhas và dòng giống ông.Vậy bây giờ hãy chúc tụng Yavê, Ðấng tốt lành,Ðấng đã đội vinh quang cho các ngươi làm vương miện.26 Xin Người ban cho các ngươi khôn ngoan trong lòng,để phân xử dân theo công nghĩa,ngõ hầu các ngươi đừng quên phần phúc của mìnhvà uy thế các ngươi cho đến mọi đời mai sau. 

- Chương 46 - 

Yôsua1 Anh hùng bách chiến, Yôsua con của Nun,người kế thừa Môsê trong chức vụ tiên tri,

đã được hình thành đúng với danh xưng,làm đại cuộc giải cứu những kẻ Người chọn,để oán báo rạch ròi trên thù địchvà ban phần cơ nghiệp cho Israel.2 Hiển hách dường nào khi ông giương tay,lúc ông vung giáo trên thành.3 Trước mặt ông, ai nào cự nổi?Vì ông chỉ huy trận chiến của Yavê.4 Bởi tay ông, há mặt trời đã không dừng lại:Một ngày hóa thể thành hai?5 Vì ông đã kêu lên Ðấng Tối Cao, Ðấng Quyền Năngkhi địch thù vây hãm ông tứ phía;Chúa lớn lao đã nhậm lời ông,cho mưa đá mà ném đá chúng.6 Ông xông vào dân cừu địch,và nơi dốc xuống, ông đánh Canaan bỏ mạng,ngõ hầu chúng biết, các dân tộc mang án hiến phù,là Yavê thị sát trận mạc (của Israel).Và lại vì, với Chúa, ông đã ở trọn niềm. Caleb7 Và vào ngày đời Môsê, ông đã thi hành nhân nghĩa,ông cùng với Caleb, con của Yơphunnê,đến nỗi đã dám cự lại công hội lộng lượttránh cho cộng đoàn một cơn hỏa nộ,là làm chấm dứt tiếng xì xầm bất mãn.8 Các ông đã được chừa sót lại, chỉ mình hai ông,trong số sáu trăm ngàn binh bộ,để được Người dẫn vào cơ nghiệp,đất chan hòa sữa mật.9 Người đã ban cho Caleb sức dẻo dai,bền mãi cho đến tóc bạc da mồi,

để được dẫn tới những mỏm cao trong xứ,khiến cho cả dòng giống ông cũng hưởng phần cơ nghiệp;10 ngõ hầu tất cả dòng giống Yacob biết rằng:Tốt phúc là ở trọn niềm với Yavê. Các thẩm phán11 Các thẩm phán, mỗi người theo tên tuổi mình,toàn là những kẻ lòng không bị mê hoặc,và đã không hề bội nghịch với Chúa;đáng chúc tụng danh thơm họ còn lưu niệm.12 Ước gì hài cốt họ lại sởn sơ trong mồ,và tên tuổi họ chuyển lại hàng con cái,con cái những người hiển hách ấy. Samuel13 Ðược dân mến chuộng và đắc sủng với Ðấng dựng nên ông,từ lòng mẹ đã được cung hiến,khoán cho Yavê để sung vào sứ vụ tiên tri,Samuel thẩm phán, giữ chức vụ tư tế.Theo lời Chúa, ông đã lập vương quyền,và đã xức dầu những thủ lãnh trị dân.14 Phụng mệnh Yavê, ông đã điều khiển cộng đoàn,và thị sát [các doanh trướng] Yacob.15 Bởi đức tín trực ông đã được thỉnh vấn như chiêm linh;lời ông ứng nghiệm chứng minh ông là chiêm linh xác thực.16 Cả ông nữa cũng đã kêu lên Chúa,khi địch thù vây hãm ông tứ phía,đồng thời ông đã dâng chiên còn bú sữa,và đã chuyển cầu cho Israel.17 Bấy giờ từ trời Chúa sấm sét,trong ầm ầm oai linh tiếng người vang dậy.18 Người đã hạ các tướng địch,

và diệt các sứ quân Philitin.19 Và khi ông đã nghỉ trên giường,ông đã xin Chúa và vị xức dầu của Người chứng giám:"Phải chăng tôi đã lấy vi thiềng hay đôi giép nào của ai?"Và đã không có ai đáp lại.20 Và ngay sau khi chết, ông còn được thỉnh vấn.Ông đã báo cho vua biết vận mình,và từ lòng đất, ông đã cất tiếng,bằng lời tiên tri, ông đã xóa trừ tội dân. 

- Chương 47 - 

Natan1 Sau ông, Natan đã chỗi dậy,để giúp việc Ðavit. Ðavit2 Như mỡ béo trích tự của thánh,cũng vậy, Ðavit giữa Israel.3 Với sư tử, ông đùa như với dê con,nhử với chiên, (ông giỡn) với gấu.4 Tuổi còn trẻ, ông đã hạ khổng lồ,và rửa nhục cho dân,là vung tay bắn ná,ông đã cho kiêu hùng của Gôlyat tan tành.5 Vì ông đã kêu lên Chúa Tối Cao,và Người đã cho tay phải ông mạnh sức,để lật nhào một tay thiện chiếnmà giương cao sừng của dân Người.6 Bởi thế nữ nhi đã hát mừng ông,tặng ôn biệt hiệu "địch vạn người".Ðội vương miện rồi, ông đã xuất chinh.

7 Ông đã hạ địch thù tứ phía,đã hạ nhục Philitin gây hấn,cho đến bây giờ, chúng vẫn gãy sừng vì ông.8 Trong mọi hành động, ông dâng lời cảm tạChúa Tối Cao bằng lời chúc vinh.Hết lòng, ông kính mến Ðấng dựng nên ông,và ca tụng Người mọi ngày như lễ tế thường nhật.9 Trước mặt tế đàn, ông dàn nhạc công,ông họa tiếng ca vịnh với tiếng cầm sắt,và ngày ngày họ xướng hát ca khúc của họ.10 Ông cho lễ bái tăng phần nghi trượng,ông xếp đặt chu kỳ trong năm,trong khi ông ngợi khen Danh thánh Người;trước tảng sáng, tiếng ông hoan ca đã vang thánh điện.11 Yavê đã cất tội nghịch của ông,đã giương cao sừng ông mãi mãi.Người đã ban cho ông vương mệnh,và cho ngai ông được vững trên Israel. Salômon12 Nhân vì ông có người đứng lên kế vị,người con thông thái và sống ở an toàn.13 Salômon đã làm vua thời nhàn hạ;Chúa đã cho ông được khắp bờ cõi yên hàn,để ông xây nhà kính Danh Người,và dựng lên thánh điện kiên bền mãi mãi.14 Ngươi khôn ngoan biết bao khi còn trẻ,như sông Nil, ngươi đầy thông thái.15 Trí chĩnh ngộ trùm lên cả xứ,như biển, ngươi ứ đầy cách ngôn.16 Danh ngươi đồn thấu các đảo xa vời,chúng đều chăm chú nghe ngươi.

17 Với ca khúc, cách ngôn, câu đối, ngụ ngôn,ngươi làm các dân sửng sốt.18 Ngươi được đặt tên với Danh tôn quí,Danh được kêu khấn trên Israel,ngươi đã chất vàng cả đống như sắt,và bạc đầy dẫy như chì.19 Nhưng ngươi đã nộp sườn ngươi cho gái,cho chúng thống trị thây ngươi.20 Ngươi đã bôi nhọ vinh dự của ngươi,làm nhơ nhuốc giường chiếu của ngươi,để kéo xuống thịnh nộ trên dòng dõi ngươi,khiến phải rên lên trước sự ngu dại của ngươi,21 khiến dân phải tách dưới hai quyền trượng,và làm xuất tự Ephraim một bạo triều.22 Tuy vậy Chúa đã không từ khước lòng nhân nghĩa,Người đã không để lời Người rơi mất xuống đất,Người không tiễu trừ nòi giống những kẻ Người chọn,không hủy diệt miêu duệ những bạn thân của Người;Người đã ban cho Yacob được có số sót,và một chi diệp cho Ðavit. Rôbôam23 Và Salômon đã nằm xuống thất vọng,ông đã để lại nối dòng một tên bạo chúa, xuẩn nhiều, trí hụt,Rôbôam bởi cơ lược đã ly tán dân với mình.Bấy giờ đã dấy lên kẻ mà đừng ai nhớ đến. YơrôbôamYơrôbôam con của Nabat,kẻ đã phạm tội và làm Israel phạm tội,và đã làm cớ cho Ephraim vấp ngã.24b Khiến Người đã đánh bạt chúng khỏi đất đai chúng.

24a Tội chúng đã nên quá lớn,25 và chúng đã bán mình làm mọi sự dữ,cho đến khi oán trả giáng xuống trên chúng.

- Chương 48 - 

Êlya1 Cho đến khi đã chỗi dậy một tiên tri như lửa cháy,và lời ông như thể lò thiêu.2 Ông đã bẻ gãy gậy bánh (độ sinh) của chúng,và bởi nhiệt thành, ông tiêu diệt số người của chúng.3 Lời Chúa phán bảo ông đã khóa trời,và truyền cho lửa giáng xuống ba lần.4 Ngài vinh hiển nhường bao, hỡi Êlya!ai giống như ngài, có thể tự hào.5 Ngài đã làm chỗi dậy thây ma nằm chết,cho thoát âm phủ, do bởi thiện ý Yavê.6 Ngài đã cho các vua nhào xuống hố,những bậc trọng vọng lật xuống khỏi giường.7 Trên Sinai, Ngài đã nghe lời cáo tội,và trên Khoreb án tuyên rửa thù;8 Ngài đã xức dầu phong vương phòng việc báo trả,cùng một tiên tri làm người thừa kế.9 Ngài đã được cất cao trong cơn gió lốc,siêu thăng với đội binh thét lửa.10 Về Ngài, đã viết là thời đã đợi sẵn,để làm nguôi cơn giận, trước buổi lôi đình,để quay lòng dạ cha ông về với con cái,để tái lập các chi tộc của Israel.11 Phúc thay kẻ được thấy Ngài rồi chết,nhưng phúc hơn nhiều, chính Ngài, vì Ngài đang sống. 

Êlisa12 Êlya biến vào thiên vũ,Êlisa được đầy thần khí của ông,và làm nhiều phép lạ gấp hai,những điềm thiêng đủ thứ, xuất tự lịnh ông,suốt đời ông không rợn trước một ai,không xác phàm nào có thể áp đảo thần khí của ông.13 Ðối với ông, nào có điều gì quá khó,trong mồ, xác ông vẫn thiêng như vị tiên tri,14 sinh thời, ông làm phép lạ,chết rồi, vẫn làm những sự dị thường. Bất trung và hình phạt15 Dẫu thế, dẫn đã không trở lại,và không thôi phạm tội,đến đỗi chúng bị bứng đi khỏi xứ,tan tác khắp nơi trên đất,chỉ còn số ít sót lại cho Yuđa,và nhà Ðavit còn người bá chủ.16 Trong hàng, có người làm theo chính trực,những kẻ khác lộng hành quái đản. Êzêkya17 Êzêkya [Yavê củng cố] đã củng cố kinh đô,và dẫn nước [Ghikhôn] vào trong đai thành,dùng sắt đục ngang qua đá,và ngăn đê giữa núi làm hồ nước.18 Vào triều ông, Sennakêrib tiến lên,y đã sai Rabsaqê.Tên này đã giương tay chống lại Sion,cùng đã kiêu mạn lộng ngôn phạm đến Chúa.19 Bấy giờ với lòng kiêu mạn chúng, chúng đã tán đảm,

chúng đã quằn quại như thiếu phụ lâm bồn.20 Dân đã kêu lên Chúa Tối Cao,đã giang tay lên với Người.Người đã nghe tiếng họ nguyện cầu,Người đã dùng tay Ysaya cứu họ.21 Người đã đánh doanh trại Assur,Người đã cho ôn dịch làm chúng tán loạn. Ysaya22 Và Êzêkya đã làm lành,và bằng kiên vững trên đường lối Ðavit.chiếu theo những lời Ysaya truyền dạy,(một tiên tri) lớn vì triệu báo và chân xác trong các sấm ngôn.23 Bởi ông can thiệp, mặt trời đã lùi trở lại,và đời vua còn được kéo dài.24 Nhờ Thần khí dũng mạnh, ông đã thấy hậu vận,ông đã an ủi những người than khóc Sion.25 Ông đã tiên báo tương lai cho đến đời đời,những điều bí ẩn trước khi xảy đến.

- Chương 49 - 

Yôsya1 Tên (tuổi) Yôsya, xạ lan thơm ngát,chế luyện tinh vi, kiệt tác của một thợ nhang.Nhớ đến ông đã là mật ngọt nơi cửa họng,như khúc ca hòa trong tiệc rượu.2 Vì ông đã phiền sầu bởi ta bội ước,ông đã thủ tiêu những nhờm tởm hão huyền.3 Với Chúa, ông đã trọn một lòng thành,vào thời hung ác, ông đã xử theo nhân nghĩa. 

Các vua và các tiên tri cuối cùng4 Không kể Ðavit, Êzêkya, Yôsya,kỳ dư chúng đều hư đốn.Chúng đã bỏ Lề luật Ðấng Tối Cao:Hết thảy các vua Yuđa, cho đến khánh tận.5 Chúng đã thí oai chúng cho người khác,và vinh của chúng cho dân tộc (ngu xuẩn) tha bang.6 Bọn này đã phóng hỏa thành thánh,biến các đường đi thành hoang vắng,theo lời Yêrêmya, kẻ chúng hành hạ,ông từ dạ mẹ đã được nắn làm tiên tri,7 để nhổ, để lật đổ, để hủy và để phá,mà cũng để xây, để trồng và để phục hồi.8 Êzêkiel đã thấy thị kiến,Người đã tỏ cho ông trên xe các Kêrubim;9 ông cũng đã nhắc đến Yob như một tiên tri,kẻ đã miệt mài theo mọi đường đức nghĩa.10 Cũng vậy, mười hai tiên tri,-- ước gì hài cốt họ sởn sơ trong mồ. --Họ đã cho Yacob hồi dương lại sức,họ đã cứu nó bởi lòng cậy trông vững bền. Zôrôbabel và Yôsua11 Làm sao ngợi khen Zôrôbabel cho xứng,ông như nhẫn triện trên tay phải.12 Cũng vậy về Yôsua con của Yôxađoq;vào đời họ, họ đã xây lại nhà của Yavê,họ đã tái lập Ðền Thánh,làm đài vinh dự đời đời. Nêhêmya13 Nêhêmya để lại ký ức sán lạn,

ông đã dựng lại cảnh điêu tàn của ta,và tường đổ của ta, ông đã tu bổvà dựng đứng lên lại cửa đóng then cài. Tổng lược14 Trên đất ít người được dựng nên [như Hênóc],cả ông nữa, đang sống đã được đem đi.15 Ai đã sinh ra giống được như Yuse,ngay cả thi hài cũng được viếng thăm,lớn nhất giữa các anh em và là hãnh diện của dân ông.16 Sem, Set, Hênóc đã được viếng thăm,nhưng trên mọi sinh linh, thì có vinh dự của Ađam.

- Chương 50 - 

Tư tế Simon1 Lớn nhất giữa các anh em và hãnh diện cho dân,Simon con của Ônya, vị tư tế,vào đời ông, nhà (Yavê) đã được trùng tu,vào những ngày của ông, Ðền thờ đã được củng cố.2 Cũng vào những ngày của ông, tường đã được xây,với tháp các góc như thể đền vua.3 Vào đời ông, đã đào bể nước,cái hồ (mênh mông) như biển khi đầy.4 Ông đã đề phòng cho dân thoát nạn trộm cướp,và củng cố thành, phòng khi địch hãm.5 Ông uy nghi dường bao khi lộ diện bên ngoài Nhà tạmkhi ông từ nhà y môn xuất hiện,6 như sao mai từ giữa mây mù,như trăng đầy vào những ngày Lễ tiết,7 như mặt trời rạng trên Ðền Ðấng Tối Cao,như cầu vồng hiện trên áng mây,8 như cành hoa vào ngày Lễ tiết,

như bụi lan bên dòng nước,như hoa ngọc lan vào ngày mùa hạ,9 như khói hương trên lễ cúng,như kim ba bóng lộn nhận ngọc quí,10 như cây ôliu sum sê đầy quả,như cây dầu rậm rạp lá xanh,11 khi ông choàng vào phẩm phục vinh chức,và mặc lấy y trang sán lạn,khi ông bước lên tế đàn uy nghivà lần bước vào khu thánh điện,12 khi ông chịu lấy tự tay anh em, mảng phần hy lễ,ông đứng bên cạnh củi trên tế đàn,quanh mình con cái như một triều thiên,giống như bá hương ương trồng trên dãy Liban,họ bao quanh ông như rặng liễu bờ khe.13 Tất cả con cái Aharôn, trong vinh quang họ,trên tay nâng hỏa tế kính Yavê,đối diện với toàn thể công hội của Israel.14 Khi đã lễ tất ở nơi tế đàn,và chu đáo hỏa phần kính Thượng Ðế.15 Ông giơ tay nâng chén tế,và đổ xuống huyết quả nho.Ông tưới chân móng tế đàn,làm hinh hương giải hờn kính Chúa Tối Cao.16 Bấy giờ con cái Aharôn làm dậy tiếng vang,các tư tế, với những loa đồng,họ dậy tiếng vang rân lên một tiếng oai hùng,gọi lên Ðấng Tối Cao xin Người nhớ lại.17 Bấy giờ mọi xác phàm một trật vội vàng,phục mặt xuống đất,mà thờ lạy trước nhan Ðấng Tối Cao,trước nhan Ðấng Thánh của Israel.

18 Bấy giờ ban nhạc cất tiếngvà lời hoan ca vang dậy du dương.19 Toàn dân trong xứ cất tiếng reo vang,nguyện cầu trước nhan Ðấng từ bi,khi lễ kính thờ Yavê đã tấtvà dâng kính Người điều phải đạo.20 Bấy giờ ông đi xuống, rồi giương tay lêntrên toàn thể công hội của Israel,với lời chúc lành của Yavê trên môioai lẫm với Danh của Yavê.21 Một lần nữa người ta phục mình,lĩnh lấy chúc lành của Yavê, ông chuyển xuống. Ủy lạo22 Bây giờ hãy chúc tụng Yavê Thiên Chúa của Israel,Ðấng làm những sự lạ lùng trên đất,Ðấng giương cao con người ngay từ lòng mẹvà đã xử với nó chiếu theo thiện ý của Người.23 Xin Người đặt khôn ngoan vào lòng các ngươi,giữa các ngươi ước gì bình an ngự trị.24 Với Simon, ước gì lòng nhân của Người bền mãi,tái lập với ông giao ước Pinơkhas,cho ông không hề tuyệt hậu,cho dòng giống ông như những ngày trời cao. Cách ngôn số25 Có hai dân tộc mà hồn tôi phải ớn,và dân tộc thứ ba thì không còn đúng là một dân nữa:26 Những kẻ ở tại Sêir và vùng Philitinvà dân tộc ngu xuẩn ngụ tại Sikem. Kết luận

27 Ðạo lý tinh thông, châm ngôn song vận,Yêsu con của Êlêazar, con của Sira (người Yêrusalem)đã tuyên sấm theo như lòng ông dẫn giảivà đã bộc lộ theo thượng trí của ông.28 Phúc thay, kẻ nào gẫm suy các lời này,ai chú tâm vào sẽ thành khôn ngoan,29 ai thực hành sẽ nên rất mực thông minh,vì trong đó sự kính sợ Chúa là phần cốt tủy,và Người ban khôn ngoan cho kẻ đạo đức.Chúc tụng Chúa cho đến đời đời. Amen. Amen. 

- Chương 51 - 

Bài ca tạ ơn1 Tôi xin tạ ơn Người, Yavê Vua của tôi,tôi xin ngợi khen Người, Thiên Chúa tế độ tôi,tôi xin tán tụng Danh Người, nơi mạng sống tôi ẩn náu.2 Vì Người đã chuộc mạng tôi khỏi tử thần,Người đã gìn giữ xác tôi khỏi hố,Người đã giựt chân tôi khỏi quyền âm phủ,Người đã bênh vực tôi khỏi dân vu khống,khỏi lưới của lưỡi đặt điều,khỏi môi những kẻ trí trá vu oan.Người đã ủng hộ tôi trước những kẻ chống đối.3 Chiếu theo lòng nhân hải hà, Người đã hộ giúp tôikhỏi mưu chước những kẻ rình tôi trượt ngã,khỏi tay nhưng kẻ tìm hại mạng tôi.Khỏi bao quẫn bách Người đã cứu tôi.4 Khỏi những nguy ngập hỏa hào bao quanh,khỏi vực lửa không tài dập tắt,5 khỏi cả uông mang, chứ không chỉ nước,khỏi đứa lẻo môi, khỏi đứa trí trá đặt điều,

6 khỏi những tên bắn của lưỡi điêu ngoa.Mạng tôi đã sát cận tử thầnvà sự sống tôi gần đáy âm phủ.7 Tôi quay tứ phía không người đáp cứu,tôi tìm người chống đỡ, không có một ai.8 Bấy giờ tôi đã nhớ đến lòng thương của Yavêvà những việc nghĩa từ ngàn xưa của Người,Ðấng giựt thoát những kẻ chạy núp bên Người.Người đã cứu họ khỏi mọi sự dữ.9 Từ đất, tôi đã cất tiếng,từ cửa âm phủ, tôi đã kêu cứu.10 Tôi đã kêu lên: Yavê, Người là cha tôi,Thiên Chúa của tôi, anh hùng giải cứu tôi,xin đừng bỏ tôi trong ngày quẫn bách,trong ngày táng tận táng bại.11 Tôi xin ngợi khen Danh Người mãi mãi,và sẽ nhớ đến Người trong kinh nguyện khẩn cầu.Bấy giờ Yavê đã nghe tiếng tôi,Người đã ghé tai đến lời tôi van xin.12 Người đã cứu tôi khỏi mọi sự dữ,ngày bĩ cực, Người đã giựt thoát tôi.Bởi thế, tôi sẽ cảm tạ, tôi sẽ ngợi khen.Tôi sẽ chúc tụng Danh Ðức Yavê.1 Hãy cám tạ, vì Người tốt lành:Vì bền mãi lòng nhân của Người.2 Hãy cám tạ Thiên Chúa, Ðấng (mọi) lời tán tụng:Vì bền mãi lòng nhân của Người.3 Hãy cám tạ Ðấng gìn giữ Israel:Vì bền mãi lòng nhân của Người.4 Hãy cám tạ Ðấng nắn lên mọi sự:Vì bền mãi lòng nhân của Người.5 Hãy cám tạ Ðấng cứu chuộc Israel:

Vì bền mãi lòng nhân của Người.6 Hãy cám tạ Ðấng thâu họp Israel tản mác:Vì bền mãi lòng nhân của Người.7 Hãy cám tạ Ðấng xây thành và thánh điện của Người:Vì bền mãi lòng nhân của Người.8 Hãy cám tạ Ðấng cho mọc lên uy nhà Ðavit:Vì bền mãi lòng nhân của Người.9 Hãy cám tạ Ðấng cho con cái Xađoc xung vào tế vụ:Vì bền mãi lòng nhân của Người.10 Hãy cám tạ Khiên mộc của Abraham:Vì bền mãi lòng nhân của Người.11 Hãy cám tạ Tảng đá của Ysaac:Vì bền mãi lòng nhân của Người.12 Hãy cám tạ Ðấng mạnh của Yacob:Vì bền mãi lòng nhân của Người.13 Hãy cám tạ Ðấng đã chọn Sion:Vì bền mãi lòng nhân của Người.14 Hãy cám tạ Vua trên các vua:Vì bền mãi lòng nhân của Người.15 Người giương cao uy của dân Người,lời ca ngợi của những ai thành tín với Người,cho con cái Israel, dân lại được gần Người.Alleluia. Thi khúc về việc tìm Khôn ngoan13 Còn trẻ, trước khi đi đây đi đó,tôi lấy làm khoái trá mà tìm hiểu khôn ngoan.14 Trong lúc thiếu thời tôi đã dâng lời khẩn nguyệnvà tôi sẽ tiếp tục cho đến cuối đời.15 Khôn ngoan sum suê như cây nho quả chín,vì đó lòng tôi khoái trá.Tôi đã tra chân dõi bước (khôn ngoan),

từ ngày niên thiếu tôi đã tìm kiếm.16 Tôi đã nghiêng tai học hỏivà đã thâu lượm được nhiều hiểu biết.17 Tôi đã hãnh diện mang ách khôn ngoan,tôi cám ơn những ai khuyến khích.18 Tôi đã quyết định đi tìm kiếm (khôn ngoan),tôi đã không phải hổ thẹn khi gặp được.19 Hồn tôi đã bám riết lấy (khôn ngoan),tôi đã không trở mặt quay đi,tôi đã thiên cư đến ở bên cạnh nhà của (khôn ngoan),cho đến đời đời tôi sẽ không rời xa chỗ ở.Tay tôi đã mở cửa nhà của khôn ngoan;tôi đã vào nhà để cùng trò chuyện.20 Tôi đã đem cả tâm hồn theo dõi khôn ngoan,với sự trong sạch tôi đã gặp được.Ðược khôn ngoan hướng dẫn, tôi đã có được tâm thần,vì thế tôi sẽ không hề từ bỏ khôn ngoan.21 Bồn chồn tấc dạ tôi đi tìm kiếm khôn ngoan,vì thế tôi đã tậu được dinh cơ tốt lành.22 Yavê đã trả cho tôi công lênh lợi khẩu,với lưỡi tôi, tôi cảm tạ Người.23 Ai dốt, hãy quay lại với tôi;hãy lưu lại nơi lớp học của tôi.24 Cho đến bao giờ các ngươi còn thiếu các điều ấy,và hồn các ngươi còn phải khát khao.25 Tôi mở miệng và tôi nói:Hãy mua lấy khôn ngoan không tiền!26 Hãy đặt cổ dưới ách khôn ngoan,và hồn các ngươi hãy mang lấy gánh nặng!Khôn ngoan kề ngay bên những ai tìm kiếm.Ai để tâm vào thì sẽ gặp được.27 Hãy để mắt mà xem, tuy không mệt mấy

mà tôi đã được hưởng an nhàn lớn lao!28 Hãy nghe giáo huấn của tôi,dẫu mấy nhỏ nhoi,các ngươi sẽ tậu được nào bạc nào vàng!29 Ước gì hồn tôi được vui sướng giữa đám người nghe.Hát bài hát của tôi, các ngươi sẽ không phải xấu hổ.30 Trước hạn đến hãy lo làm công việc,khi đến thời, Người sẽ ban cho các ngươi công thưởng.Chúc tụng Yavê luôn mãi.Ngợi khen Danh Người đời đời.Cho đến đây lời của Yêsu, con của Êlêazar, con của Sira.Ước gì Danh Yavê được chúc tụng,từ bây giờ và cho đến muôn đời.