İtalyan dil ve kültürü artık yüzyıllardır İstanbul ve ... · yıllardan bu yana İtalyanca kurslar düzenleyen İstanbul ve 1957’de kurulan ve 1962 yılında İtalyanca

İtalyan dil ve kültürü artık yüzyıllardır İstanbul ve Türkiye’nin tarihi ve entelektüel çerçevesinin ayrılmaz bir parçasını oluşturmaktadır.

Ortaçağda Venedikli ve Cevenizli tüccar ve iş adamlarının kullandıkları halk dili aracılığıyla yayılan İtalyan dili, Türkiye’de, Batı Avrupa ve İtalya’daki seyrine paralel bir gelişim süreci izlemiştir. İtalyanca, ortaçağda iktisat ve ticaret toplumlarının kullandıkları önde gelen ortak dilden, Türk dilinde birçok iz bırakan yerel çeşitliliğe sahip olsa da zamanla daha yapılandırılmış ve bir örnek bir dil haline gelmiştir. Avrupa tarihinin gelişim süreci içinde ortaya çıkan ve yaygın olarak kullanılan diğer dillerin öne çıkmasıyla daha az yaygın bir dile dönüşse de zengin ve çekici bir kültürel kimlik barındıran bir dil olmuştur.

Günümüzde Türkiye’de İtalyan dili, bir taraftan 19. yüzyılda kurulan İtalyan eğitim sistemine tanıklık ettiği asırlık kökleri, diğer taraftan zamanla büyüyen siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkilerin güçlü bir aracı arasındaki dinamik sentezin göstergesidir.

Türk topraklarında faaliyet gösteren 900’den fazla İtalyan şirketinin ve Türkiye’nin dördüncü ticari ortağının kullandığı dil olmasından ötürü, Türk vatandaşları buna ilgi göstermektedir. Bunun yanında, Türk vatandaşlarının kendilerine çok yakın hissettikleri, Avrupa’nın en zengin kültürlerinden birinin anahtarı niteliğindedir.

İstanbul İtalya Başkonsolosluğu’nun insiyatifi üzerine İstanbul’da düzenlenen birinci “İtalyan Okulu Günü” gününde tanıtılan Prof. Giovanni Amadori ve Dott. Daniele Campari tarafından yürütülen bu çok değerli çalışma, bugün Türkiye’deki İtalyan dili eğitimine istinaden derinlemesine bilgi ve dilin geleceği hakkında düşünmek için değerli bir araç sunmaktadır. Bu, “İtalyan Okulu Günü” münasebetiyle, kurum ve okulların yanında, İtalya ile bağlantısı olan Türk kültür ve ekonomi camiasını da içine alacak bir düşünce niteliği taşımaktadır.

Gianluca Alberini İstanbul İtalyan Başkonsolosu

Giovanni Amadori Daniele Campari

TÜRKİYE’DE İTALYANCA

İtalyan dili eğitimi hakkında

istatistiksel araştırma

Çevirmen: Meltem Tosun

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ ................................................................................................. 9 ARAŞTIRMANIN KONUSU, HEDEFLERİ VE KULLANILAN METODOLOJI .................................................................................... 9 TEŞEKKÜRLER ............................................................................... 12

TARİHSEL BİLGİLER ................................................................. 13 ANKET ............................................................................................ 16 EĞİTİM TEKLİFİ ......................................................................... 21 İTALYAN KÜLTÜR MERKEZLERI VE KÜLTÜR DERNEKLERI ......... 21 ANAOKULU VE İLKÖĞRETIM OKULLARI ....................................... 22 LISELER ......................................................................................... 25 ÜNIVERSITELER ............................................................................ 27 GENEL DURUM .............................................................................. 32

ÖĞRENCİLER ............................................................................... 38 SON YIRMI YILA AIT VERILER ....................................................... 38 2010/2011 EĞITIM YILI .................................................................. 40

İTALYA İLE İLİŞKİLER ............................................................. 46 ULUSLARARASI HAREKETLILIK: 2004 – 2010 ............................... 46 ULUSLARARASI HAREKETLILIK: 2011 – 2012 .............................. 48 SERTIFIKALAR ............................................................................... 50

DEĞERLENDİRMELER .............................................................. 51 SONUÇLAR .................................................................................... 57

Türkiye’de İtalyanca

9

GİRİŞ

ARAŞTIRMANIN KONUSU, HEDEFLERİ VE KULLANILAN METODOLOJİ

Bu araştırmanın konusu, tarihçesi hakkında kısa bir giriş bilgisi verdiğimiz diakronik ve özellikle de senkronik bakış açılarından Türkiye’de İtalyan dilinin öğretilme şeklidir. Bu çalışmada dikkate aldığımız temel sorular; İtalyan dili eğitimi veren kurumlar hangileridir? Bu kurumların Türkiye coğrafyasında dağılımı ne şekilde gerçekleşmiştir? Bu eğitim hangi seviyede gerçekleşmektedir? Farklı seviyelerde olmak üzere İtalyanca eğitim programlarına devam eden toplam öğrenci sayısı nedir? Sunulan program tipolojisi nedir?

Bizi bu araştırmanın yapılmasına yönlendiren iki temel hedef bulunmaktadır. Her şeyden önce İtalyanca dili eğitimi konusunda faaliyet gösteren kurumlara ait bir veri bankası oluşturulmasının önemidir ve ümidimiz bu veri bankasının kurumlar arasındaki faaliyetlerin koordinasyonunda faydalı bir şekilde kullanılmasıdır. Bu noktada, 2011 Haziran ayında İstanbul İtalyan Kültür Merkezi, Özel İtalyan Lisesi, Özel Galileo Galilei İtalyan Lisesi, Evrim Okulları, Marco Polo Okulu ve İstanbul Üniversitesi İtalyan Dili ve Edebiyatı Fakültesi temsilcileri arasında İstanbul İtalya Başkonsolosu’nun İtalyanca dil eğitimi konusunda hazırlanacak projelerin ve diğer bağlantılı faaliyetlerin görüşüldüğü bir çalışma grubu toplantısına önayak olmasının önemini vurgulamanın gerekli olduğuna inanıyoruz.

Ayrıca İtalyan dilinin ve kültürünün yaygınlaştırılmasında çaba sarfeden çok sayıda kurumun katılımı ile daha geniş kapsamlı bir toplantı gerçekleştirilmesinin gerekliliğine de inanıyoruz. Nitekim bu çalışma; İtalyanca eğitimine ilişkin yıllar içerisinde oluşmuş farklı nitelikteki problemlerin yanısıra değerlendirme teknikleri, sertifikasyon, didaktik materyaller, kitaplar ve İtalyan üniversiteleri tarafından dil eğitimi konusunda verilen diplomaların Türk Milli Eğitim Bakanlığı tarafından tanınması gibi konuların tartışılması için ideal bir ortam oluşturacaktır.

Giriş

10

İlkiyle doğrudan ilişkili olan ikinci hedef ise İtalyan dili konusunda Türkiye’de sunulan öğretim sürecine daha fazla önem verilmesinin sağlanmasıdır. Bugün itibar gören tüm ekonomik varsayımlar her geçen gün artmakta olan küreselleşmenin yaşandığı senaryo çerçevesinde, Avrupa’nın gelecek yıllarda endüstriyel sektörde rekabet edemeyeceğini ve kazançlı çıkacak tek alanın profesyonel formasyona dayalı olacağını öngörmektedir. Aynı zamanda çok sayıda gözlemci, eğitim teklifinin uluslararası bir nitelik kazanması alanında İtalyan üniversite ve eğitim sisteminde büyük eksikliklerin olduğu ve bu yönde bir rota değişikliğinin acilen gerçekleştirilmesi konusunda görüş beyan etmektedir. Bununla beraber dünyadaki İtalyanca eğitimine ilişkin elde edilen veriler sürekli bir gelişim göstermekte olup ümit vermektedir. Bu konuda Università per Stranieri di Siena rektörü Massimo Vedovelli: “Son yıllarda dilimiz ile ilgilenen kişilerin sayısı radikal bir şekilde gelişmekte olan hareketlilik süreci ile orantılı olarak artmıştır[…]. Sonuç olarak yakın zamanda dünya çapında oluşan yeni göç hareketleri göçmenler için bir kaynak haline gelen ülkemizi de ilgilendirmekte ve dilimiz bu yabancı göçmenlerin dilleri ile bütünleşmektedir”1 görüşüne sahiptir.

Formasyon alanında oluşan rekabetin stratejik önemi, “İtalya Sistemi’nin” eksiklikleri ve dünyada İtalyan dili eğitimine ilişkin programlardaki talep artışı bizleri bu araştırmayı gerçekleştirmeye iten temel motivasyonlar arasında yer almaktadır. Nitekim İtalyan dili eğitim programının Türkiye’de daha dikkat çekici hale gelmesini sağlamanın; gerek ilgili yerel kurumları gerekse okulları ve özellikle de İtalya’da faaliyet gösteren üniversiteleri ilgilendiren önemli etkileri olacağına inanıyoruz. Bizce İtalyan diline farkedilirlik kazandırmak, niş bir alanı kapsayan güzel ama sadece az sayıda meraklıdan oluşan bir grubun zevk için ilgilendiği bir dil olma yönündeki imajını; bir eğitim, uzmanlık, ekonomik ve ticari alanlarda kullanılacak bir dil imajı yönünde değiştirilmesine katkıda bulunmaktır.

1 Vedovelli M. (2003), L’italiano degli stranieri – Storia, attualità e prospettive, Carocci Editore S.p.a, Milano, s. 15.


11

Bu anlamda geçen yüzyılın sonunda İtalyan diline ilgi duyan yabancıların kimler olduğunu ve bu yöndeki motivasyonlarını ortaya koymak amacıyla değişik anketler yapılmıştır. Gene Vedovelli’ye göre “[…] dili sistemin bütününden bağımsız ve sistemle ilgisiz bir olaylar bütünü olarak değil, buna karşılık ülkemizin ekonomi-üretimine dayalı boyutuna, diğer ülkelerle olan ilişkilerine, sosyal ve kültürel değişimine, projelendirmeye ilişkin kurumsal ve yapısal kapasitesine, kültürel açıdan yeni önerilerin yaratılması, kültürel-sosyal açıdan değerler ve modeller yaratma kapasitesine yatırım yapan sıkı ve karmaşık ilişkiler ağı üzerine kurulmuştur”. 2 Bu motivasyonların karşısında durabilmek için bizce ülke olarak sanat ve kültürel açıdan sahip olunan mirasın getirileri üzerine kurulu bir hayat sürmektense eğitim teklifi konusunda üst seviyede programların, İtalyanca’nın ve İtalya’nın sunabileceği daha etkin eğitim süreçlerinin hazırlanması gerekmektedir. Bu görüşlerin özellikle Türkiye’de geçerli olması bizce sadece İtalya’nın son yıllarda önemli bir ekonomik partner olması nedeniyle değil aynı zamanda bin yıllık geleneksel tarihi nedeniyle yakınlaşan iki ülkenin ilişki düzeyi İtalyanca’nın basit bir “yabancı dil” olmaktan öte olup olmadığının sorgulanmasına da bağlıdır.

Uygulanan metodoloji hakkında söylenecek bir kaç cümle ise söz konusu araştırmanın tarafımızca hazırlanan ve en azından kantitatif açıdan öne çıkan verilerin toplanması amacıyla farklı kurumlara gönderilen bir ankete dayanarak gerçekleştirilmesini içermektedir. Toplanan veriler değişik beklentilere göre değerlendirilmiş olup takip eden sayfalarda yorumlanmaktadır.

Son olarak araştırmamızın sınırları ile de ilgili kısa notlar vermek istiyoruz. İlk aşamada çalışmamızı, elde edilen sonuçlarda İtalyanca eğitim programına ilişkin açık olan ve bizce daha derin analizler gerektiren bazı problemleri ortaya koyan bazı kalitatif yönlerine yer verilse de esas olarak sayısal veriler ile sınırlı tuttuk.

Elde edilen tecrübe hatasız ve eksiksiz bir kitap basımının imkansız olduğunu göstermektedir. Bu nedenle bu konuda bize yardımcı

2 a.g.y., s. 16.

Giriş

12

olmak isteyen herkese açığız. Olası düzeltmeler, tavsiyeler ve güncellemeler için aşağıdaki mail adreslerine yorumlarınızı ve görüşlerinizi göndermenizi rica ederiz:

[email protected] - [email protected].

TEŞEKKÜRLER

Değişik kurumlarda yer alan İtalyanca departmanlarının tüm yetkililerine bu araştırma kapsamındaki anket formunu doldurdukları için teşekkür ederiz. Bu kitabı Türkçeleştiren Meltem Tosun’a, grafik tasarımını gerşekleştiren Cem Taylan’a, metinlerin revizyonunda bize yardım eden Roberta Bergamaschi ve Elif Alpagut’a teşekkür ederiz. Son olarak da, Türkiye’de İtalyan dilinin mevcudiyeti konusunda somut olarak destek veren ve bu çalışmanın gerçekleşmesini sağlayan İstanbul İtalya Başkonsolosu Gianluca Alberini’ye özel bir teşekkür sunmak istiyoruz.


13

TARİHSEL BİLGİLER

1856 yılı eğitim sistemi açısından Osmanlı İmparatorluğu için önemli bir dönemi ifade etmektir. Nitekim o dönemde yeni kurulan Maârif-i Umûmiye Nezâreti “Eğitim Sistemi Reform Fermanı’nı” yayınlayarak imparatorluk topraklarında varlık gösteren her bir dini cemaatin kendi din adamlarının yönetiminde ve devletin kontrolü altında okullarını açma imkanı sağlamıştır. Bu noktada her bir cemaatin temsilcilerinden oluşan (bir müslüman, bir grek-ortodoks, bir gregoryan ermeni, bir katolik, bir protestan ve bir musevi) altı kişilik Meclis-i Muhetit-i Maarif kurulmuş ve bu kuruma okulların kalitesinin belirlenmesi, müfredatların ve eğitimcilerin seçilmesi görevi verilmiştir. On yıllık bir süre içerisinde İstanbul’da ve o dönemin geniş Osmanlı İmparatorluğu’nun bir çok diğer şehrinde yabancı eğitim kurumları açılmıştır.

İtalyan Okullarına ilişkin olarak; 17 Mayıs 1863’te uyanış hareketlerinin başarısızlığı sonucunda İstanbul’a sığınan işçiler için kurulan Società Operaia adlı işçi derneği 1885 yılında, daha ilk kurulduğu yıl 125 kayıt alan “Kraliyet İlk ve Ortaokulu’nu” kurmuştur. Özel İtalyan Lisesi’nin başlangıcı olan bu okul 1888 yılında dönemin İtalyan Hükümeti’nin Başbakanı Francesco Crispi tarafından resmen tanınmıştır. Bu tarihten birkaç yıl önce 1870 yılında Başkonsolos, İtalyan cemaatindeki çocukların eğitimi için Ivrea Rahibelerine başvurmuş ve böylece sadece kız öğrencilerin ilkokulun ilk üç sınıfına devam edebilecekleri bir okul kurulmuştur. Kuruluşundan yedi yıl sonra ilkokul eğitim süreci dördüncü ve beşinci sınıfların açılmasıyla tamamlanmıştır. 1895 yılında İtalyan Hükümeti başlangıçta üç yıllık bir eğitim programını öngören ve 1900 yılında dört yıla çıkartılan İtalyan Ticaret Okulu’nu yetkili kılmıştır. 1889 yılında İtalyanların yoğunlukta olduğu bir başka merkez olan İzmir’de, Ivrea Rahibeleri İtalyan İlk ve Orta Okulu’nu açmışlardır. Son olarak 1909 yılında aristokrat bir İtalyan aileden gelen Bartolomeo Giustiniani okul olarak kullanılması amacıyla İstanbul’daki Salezyen Cemaatine bir bina bağışlamıştır. Kurum aynı yıl içerisinde kendi eğitim programına başlamış ve böylece İtalyan İlkokulu Sanat ve Meslek Okulu doğmuştur.

Tarihsel bilgiler

14

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilanından sonra, 30 Ekim 1914 öncesinde eğitim veren yabancı okullar tanınmış ve Türk eğitim kurumları ile denk kılınmıştır. Geçen yıllar içerisinde İstanbul’da bulunan üç eski kurumun eğitim programı gerek Türk yasalarında meydana gelen değişimlere uyum sağlayabilmek gerekse İtalyanların azalmasıyla yavaş yavaş değişmiştir. Salezyen Topluluğu tarafından kurulan okul 1983 yılında tam anlamıyla özel bir Türk okulu olmuş ve Özel Evrim Okulu adını almıştır. 1983-2007 yılları arasında salezyen okulunda ana ve ilköğretim okulu ile lise bulunmaktaydı. Söz konusu okulda lise eğitimi 2007-2008 eğitim yılında sona ermiştir. Ivrea Rahibeleri tarafından idare edilen okul uzun yıllar boyunca önce sadece kız öğrencilere, daha sonra ise karma olarak eğitime devam eden anaokulu, ilkokul ve ortaokul olarak hizmet vermekteydi ve bu okula hem yabancıların çocukları hem de Türk öğrenciler kayıt olabiliyordu. 1997 yılından itibaren zorunlu eğitim konusunda yürürlüğe giren yasa (N.4306/97) Türk öğrencilerin yabancı okulların ilk ve ortaokullarına devam etmesine imkan tanımamıştır. Bu yeni yasa ve İtalyan topluluğunun sayı olarak azalması Ivrea Rahibelerini eğitim verdikleri farklı seviyelerdeki okullarını kapatmaya zorunlu kılmıştır ve bunu müteakiben 2000 yılında “Özel Beyoğlu İtalyan Lisesi” açılmıştır. 2005/2006 eğitim yılından itibaren söz konusu okul Galileo Galilei Lisesi adını almıştır.

Özel İtalyan Lisesi de yeni Türk Kanunu’ndan etkilenmiş ve ortaokul bölümünü kapatmak zorunda kalmıştır. Günümüzde halen İtalyan Orta Okulu Konsolosluk bünyesinde aktif olarak Türk öğrenciler hariç yabancı uyruklu öğrencilere eğitim vermektedir.

Türkiye’deki İtalyan dili eğitimi konusunda tarihsel açıdan tam bir tablo elde edebilmek için doğal olarak diğer beş kurumdan da bahsetmek gerekmektedir. Her şeyden önce 1951’de kurulan ve ellili yıllardan bu yana İtalyanca kurslar düzenleyen İstanbul ve 1957’de kurulan ve 1962 yılında İtalyanca eğitime başlayan Ankara İtalyan Kültür Merkezleri gelmektedir. İkinci aşamada 1960’da ve 1978’de faaliyete geçen Ankara ve İstanbul Devlet üniversitelerinin İtalyan Dili ve Filolojileri’nden bahsetmek gerekmektedir. Son olarak ise 1954 yılında kurulan İzmir Dokuz Eylül Devlet Konservatuarı’nda 1983 yılından itibaren İtalyanca dersler okutulmaktadır.


15

Bu tarihsel içerikli kısa notlar ışığında Türkiye’deki İtalyanca eğitiminin Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarından başlayarak takip eden Türkiye Cumhuriyeti döneminde Fransız, Alman ve müteakiben İngiliz ve Amerikan eğitim kurumları ile birlikte yabancı okul eğitimleri arasında önemli bir mevcudiyet göstermekte olduğunu söyleyebiliriz.

Anket

16

ANKET 1. GENEL BİLGİLER

Kurumun adı

Yasal Merkez ve Mevcut Şubeler

Telefon / Fax No.

Web Site

İtalyanca Departman Sorumlusu

İtalyanca Departman Sorumlusu e-mail adresi

2. KURUM GEÇMİSİ

Kurumun kuruluş tarihi

İtalyan Dili ve Kültürü kurs programlarının başlama tarihi

Son 20 yılda İtalyan Dili ve Kültürü programlarına katılan öğrenci sayısı (İtalyan Liseleri ve İtalyan Kültür Merkezleri daha geçmiş yıllara dayanan veriler verebilirler)

2004-2010 yılları arasında öğrenimlerine İtalya’da devam eden öğrenci sayısı (lisans veya master)

3. İTALYAN DİLİ VE KÜLTÜRÜNÜN EĞİTİMİNE AİT SPESİFİK BİLGİLER

2010/2011 eğitim yılında İtalyan Dili ve Kültürü kurslarına devam eden öğrencilerin sayısı

İtalyan Dili ve Kültürü kurslarının türlerinin tanımı (birinci yabancı dil, ikinci yabancı dil, zorunlu kurs programı, isteğe bağlı kurs, müfredata bağlı kurs, v.b)

Kurum hangi eğitim seviyesine italyanca kursları sunuyor? (ana sınıfı, ilköğretim, lise, üniversite, diğer kurslar)


17

Kurum İtalyan dili ile ilgili yabancı dil sertifikası veriyor mu? Evet ise hangi sertifikalar. (Celi, Cils, Plida v.b)

İtalyanca başka dersler uygulanıyor mu? Evet ise hangi dersler.

Kurumun İtalyan okulları/üniversiteleri ile ortak çalışmaları var mı? Var ise hangileri. (Erasmus, Comenius, diğer)

İçinde bulunulan eğitim yılında İtalya’da öğrenimlerine devam etmeye giden öğrenci sayısı (lisans, master, Erasmus Programları)

Kurumda çalışan ve ana dili İtalyanca olan eğitmen sayısı

Kurumda çalışan ve ana dili İtalyanca olmayan eğitmen sayısı

Diğer faydalı bilgiler

İzlenimler

Anket

18

Hazırladığımız ve farklı nitelikteki eğitim kurumlarına gönderdiğimiz anket üç bölümden oluşmuştur:

• Tamamen bilgiye dayalı birinci bölüm: kurumun adı, yasal merkezi, İtalyanca departmanı sorumlusunun kimliğine ait bilgilerin ve iletişim adreslerinin elde edilmesi.

• İkinci bölümün amacı; İtalyan okullarının veya çeşitli seviyelerde İtalyanca eğitim veren yerel kurumların Türkiye’deki mevcudiyeti hakkında oldukça özet bir tablonun hazırlanması. Bu çalışma ile diakronik açıdan öne çıkan bir veri bankası ortaya koyabilmek için son yirmi yılda İtalyanca eğitim programlarına kayıt olan kişi sayısını sorgulamaya karar verdik. Bu kapsamda eğitim alanında farklı bir öneme sahip olan İtalyan Liseleri ve İtalyan Kültür Merkezleri için daha eskiye dayalı bir araştırma yapılabilmesi ihtimalini göz önünde bulundurarak daha geçmiş tarihlere yönelik verilere başvurduk. Anket kapsamındaki dördüncü madde (2004 yılından itibaren 2010 yılına kadar eğitimlerine İtalya’da devam eden öğrenci sayısına ilişkin bilgiler) hakkında belirtilmesi gereken bir konu da 2004 yılının başlangıç tarihi olarak seçilmesi raslantısal değildir. 2004 Mayıs ayında Türkiye’nin Prag Konferansı’nda imzaladığı Bologna Süreci kapsamındaki Avrupa Yükseköğretim Alanı yaratmayı hedefleyen program sayesinde 2004 yılından başlayarak ilk Türk öğrenciler topluluk bünyesindeki öğrenci değişim programlarına katılmaya başlamışlardır. Bu noktada 2005 yılında yayınlanan Avrupa Topluluğu Komisyonu raporunda Türkiye’nin 2004 yılında topluluk kapsamında düzenlenen üç farklı programa (Socrates, Leonardo da Vinci ve Avrupa için Gençlik) katılımının çok memnuniyet verici olduğu belirtilmekteydi3.

3 Avrupa Topluluğu Komisyonları, COM (2005) 561 final, Brüksel, 9.11.2005.


19

• Anketin üçüncü ve son bölümünde ise günümüzde Türkiye’deki İtalyanca eğitiminin bir fotoğrafı sergilenmek istenmiştir: bu noktada araştırmanın 2011 yaz aylarında başlamış olması nedeniyle 2010/2011 akademik eğitim yılı ile sınırlandırıldığını belirtmek isteriz. Bu bölüme ait sonuçların önemini gözönünde bulundurarak ilgili bölüm maddeleri konusunda biraz detaylı bilgi vermek istiyoruz.

a. İkinci maddede zorunlu eğitim ve/veya isteğe bağlı eğitim programlarını aynı kapsamda incelemenin mümkün olamayacağı nedeniyle İtalyanca eğitim programlarını tiplerine göre sınıflandırmaya çalıştık.

b. Bir sonraki maddede yapılan sınıflandırma ise İtalyanca eğitim verilen kurumlardaki eğitim seviyelerine ilişkin olarak yapılmıştır.

c. Dördüncü madde farklı kurumlar tarafından yabancı dil olarak verilen İtalyanca’nın serifikalandırılması konusunu içermektedir. Bu konuda temel alınan referans doğal olarak İtalyan Cumhuriyeti tarafından tanınan Università per Stranieri di Siena’nın CILS, Università per Stranieri di Perugia’nın CELI ve Società Dante Alighieri’nin PLIDA sertifikaları olmuştur.

d. Beşinci madde İtalyanca’yı sadece yabancı dil olarak değil aynı zamanda farklı derslerin eğitimi için de kullanan eğitim kurumları ve üniversitelerin analizine yöneliktir.

e. Altıncı ve yedinci maddeler Türkiye’de ve İtalya’da faaliyet gösteren eğitim kurumları ile üniversiteler arasındaki işbirliğine dayalı olarak gerek aralarındaki ilişkileri gerekse İtalya’da eğitimine devam etmeyi seçen öğrenci sayılarını ortaya koymaktadır.

f. Son iki madde ise farklı kurumlarda çalışan İtalyanca eğitmenlere ait tipolojiyi ve sayıyı ortaya koymaktadır.

Anket

20

Anket aracılığı ile elde edilen verilerin ayrıntılı olarak incelenmesi ve analizi ilerideki bölümlerde de görüleceği gibi araştırmanın en önemli parçasını oluşturmaktadır. Bu çalışma bize sadece Türkiye’deki İtalyanca eğitiminin mevcut durumunu tespit etmeyi değil, aynı zamanda bu süreçteki kritik ve bazı zayıf noktaların belirlenmesi için de faydalı olmuştur.


21

EĞİTİM TEKLİFİ

İTALYAN KÜLTÜR MERKEZLERİ VE KÜLTÜR DERNEKLERİ

İtalyan Kültür Merkezleri Dışişleri Bakanlığı’na bağlı kurumlardır. İki tanesi Türkiye’de (İstanbul ve Ankara) olmak üzere dünyada doksandan biraz fazla sayıda Kültür Merkezi bulunmaktadır.

Türkiye’deki ilk Kültür Merkezi 1951 yılında İstanbul’da kurulmuş olup 1950’li yıllardan beri İtalyan dili ve kültürü konularında eğitim vermektedir. Bu kurumun günümüzdeki didaktik bölüm sorumlusu Maria Luisa Scolari’dir. Kurumda yoğun olarak yetişkinlere yönelik olarak düzenlenen kurslar on bir İtalyan ve anadili Türkçe olan on eğitmen tarafından gerçekleştirilmektedir. İkinci Kültür Merkezi 1957 yılında Ankara’da kurulmuş olup ilk kurs programları 1962 yılında başlamıştır. Bu kurumun İtalyanca dil departmanının sorumlusu Gianluca Biscardi kursların idarecisi ise Burcu Mastrogiorgio’dur. Kurumda anadili İtalyanca olan dört ve anadili İtalyanca olmayan beş eğitmen görev yapmaktadır. Kurum Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Programına bağlı olarak B2 seviyesine kadar İtalyanca dil eğitimi vermektedir. Bu kurslara genellikle üniversite öğrencileri, serbest meslek sahipleri, Türk Bakanlıkları’nda görev yapan personel, Polis ve Jandarma Teşkilatı’nın temsilcileri devam etmektedir. Kurum ayrıca Türk Jandarma Birliği’ne İtalyanca eğitim vermek için bir eğitmen temin ederek söz konusu birlik ile işbirliği yapmaktadır. Kurs bünyesinde başkentte görev yapan İtalyanların çocuklarına yönelik düzenlenen bir eğitim programı da yer almakta ve İtalyan Kültür Merkezi kimi zaman katılımcıların isteğine bağlı olarak pratik, çeviri, dilbilgisi veya İtalyan kültürü ile programlar da açmaktadır.

Türkiye’de İtalyanca konusundaki bu resmi mevcudiyet sadece İstanbul ve Ankara ile sınırlı kalmamakta ve 1990’lı yıllardan itibaren bakanlıkların ortak çalışmasıyla birlikte Bursa’da ve İzmir’de birer adet Kültür Derneği açılmıştır. Bunlardan ilki 1992 yılında Bursa’da açılmış olup o tarihten itibaren İtalyanca kurslar düzenlemektedir. İtalyanca kurslar, Bursa’da yetmişli yılların başında Fiat marka İtalyan otomobil endüstrisinin var olmasıyla

Eğitim Teklifi

22

bağlantılı olarak gelişmiştir. Şu anda bu Dernek’te iki İtalyan eğitmen görev yapmaktadır; bu noktada Kültür Derneği’nin ekonomik kriz nedeniyle yeni İtalyan eğitmen temininde güçlük çektiği yönünde şikayetleri bilinmektedir. İkincisi İzmir Carlo Goldoni İtalyan Kültür Derneği ise 1995 Ekim ayında kurulmuş olup o tarihten bugüne İtalyan dili ve kültürüne ilişkin kurslar düzenlemektedir. Bu kurumda anadili İtalyanca olan altı ve yedi Türk eğitmen görev yapmaktadır. Bursa’da Oya İzmirli, İzmir’de ise Lia Ludovici bu kurumlarda didaktik eğitim programlarının hazırlanması ve yönetimi ile ilgili İtalyanca departmanlarının sorumlularıdır. Bursa ve İzmir’deki kurslar her yaştan öğrenciye yönelik olarak düzenlenmektedir.

ANAOKULU VE İLKÖĞRETİM OKULLARI

Anaokulu ve ilköğretim okulu seviyesindeki eğitim planının hazırlanmasında gerek coğrafi konumu gerekse dönemsel gelişimleri içeren çift taraflı bir kutuplaşma gözlemlenmektedir. Nitekim altı

İstanbul (50'li Yıllar)

Ankara (1962)

Bursa (1992)

İzmir (1995)

1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005

İTALYAN KÜLTÜR MERKEZLERİ VE DERNEKLERİ: KURS BAŞLANGIÇ TARİHLERİ


23

adet ilköğretim okulundan; iki tanesi İstanbul’da dört tanesi İzmir’de bulunmaktadır. Ankara’da bu konuda oluşan açığı İtalyan Kültür Merkezi, burada oturan İtalyan ailelerin çocuklarına yönelik hazırladığı kurs programları ile gidermeye çalışmaktadır. Kurumları kuruluş dönemleri göz önünde bulundurularak incelediğimizde iki uç noktada sonuçlar elde edildiği hemen dikkat çekmektedir. Bir yandan tarihi bir geçmişe sahip olan kurumlar olarak İstanbul’da Ivrea rahibelerince 1870 yılında kurulan ve 1997 yılında kapatılan ortaokul bölümüne ve 2009 yılında kapatılan ilkokul bölümüne sahip İtalyan İlk ve Ortaokulu, bugün Özel İtalyan Lisesi olarak devam eden kurumun 1887 yılında kurulmuş ve 19974 yılında kapatılmış İstanbul Kraliyet ilk ve ortaokul bölümü, 1909 yılında yurtdışındaki bir İtalyan okulu kimliği ile kurulmuş ve 1983 yılında bir Türk okulu kimliği kazanmış olan Evrim Okulları ve 1899 yılında İzmir’de kurulmuş İtalyan Anaokulu ve İlköğretim Okulu yer almaktadır. Diğer yandan son on beş yılda İtalyan dilinin eğitim programlarının içine dahil edilmesini isteyen eğitim kurumlarının sayısında büyük bir artış gözlemlenmektedir.

Evrim Okulları’nda İtalyanca dil eğitimi (1909’dan itibaren başlayan fakat 1983’den 2000 yılına kadar on yedi sene ara verilen) birinci ve ikinci yabancı dil statülerine sahiptir. Birinci seçenekte haftada sekiz saat, ikinci seçenekte ise haftada üç saat İtalyan dili eğitimi yapılmaktadır. Her hâlükârda İtalyanca müfredat dersi olup ana sınıfından başlayarak ilköğretim okulu son sınıfına kadar zorunludur. İtalyanca departmanı sorumlusu Giovanni Amadori anadili İtalyanca olan iki İtalyan eğitmen, iki Türk eğitmen ve Università per Stranieri di Siena’dan gelen bir stajyer ile birlikte çalışmaktadır. Ayrıca 2011 yılında İstanbul’da bulunan italyan topluluğunun yoğun isteği üzerine açılan Marco Polo Ana ve İlkokulu bulunmaktadır. Bu okul konsolosluk bünyesinde yer almakta ve İtalyan eğitim programlarını takip etmektedir. Söz konusu kurum şu anda veliler tarafından oluşturulan bir komite tarafından idare edilmekte olup yönetim 4 Özel İtalyan Lisesi ve Özel Galileo Galilei Lisesi hakkında ilerki sayfalarda ortaöğretime ayrılmış olan bölümde daha ayrıntılı olarak bahsedeceğiz. Bu bölümde sadece İtalyan Konsolosluğu içerisinde bulunan bir İtalyan ortaokulunun varlığını hatırlatmak istiyoruz.

Eğitim Teklifi

24

konusunda Anna Lia Proietti Ergün ile işbirliği yapılmaktadır. Okul, “denkleştirme” konusunda talepte bulunmuştur.

İzmir’de yaşayan İtalyan camiasının tarihsel varlığı günümüzde ilköğretim seviyesinde dört kurum ile temsil edilmektedir. Ana sınıfından başlamak kaydıyla eğitim veren İzmir Ana ve İlköğretim Okulu 1899 yılında açılmıştır. Bugün iki seviyede eğitim vermektedir: İtalyanca’nın birinci yabancı dil olduğu ana okulu ve sadece yabancı öğrencilerin devam edebildiği tüm didaktik programın İtalyanca olduğu ilköğretim okulu. 5 Maria Rita Neri tarafından idare edilen italyanca departmanında anadili İtalyanca olan üç öğretmen ve beş Türk öğretmen çalışmaktadır. Bu okulun açılışından neredeyse yüz yıl sonra İtalyan dili Özel Piri Reis İköğretim Okulları bünyesine katılmıştır. 1998 yılında açılan okul 2000-2001 eğitim yılında İtalyancayı programlarına üçüncü yabancı dil olarak dahil etmiştir. Şu anda program kapsamında haftada bir saat olarak sunulan İtalyanca eğitimi aynı zamanda departmanın idarecisi olan Türk öğretmen Bilge Seyhan tarafından verilmektedir.

5 Günümüzde bu ilkokul İtalyan, Yunan, Romen ve Bulgar pasaportuna sahip olan öğrencilere eğitim vermektedir.

Scuola materna e elementare italiana

(1899)

Evrim (1909)

Piri Reis (2000)

Yücel Tonguç (2008)

Martı Okulları (2010)

Marco Polo (2011)

1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020

ANA VE İLKÖĞRETİM OKULLARI: KURS BAŞLANGIÇ TARİHLERİ


25

2008 yılında Yücel Tonguç Özel İlköğretim Okulu’nun açılmasıyla eğitim programı genişlemiştir. Yücel Tonguç’ta İtalyan dili Almanca ile birlikte seçmeli ikinci dil olarak yer almaktadır. Kurslar, eğitim sürecinin sonucunda Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Programı’nda belirtilen A2 düzeyinde dil kazanımını hedeflemektedir. İtalyanca departmanının sorumlusu Müge Ataman’dır. İzmir’de 2010 yılında açılan son okul olan Özel İzmir Martı Okulları’dır. Burada İtalyanca anaokulundan başlayarak lise sona kadar öğretilen ikinci yabancı dildir. İtalyanca departmanı Buket Kasalı tarafından idare edilmekte olup okulda anadili italyanca olan üç öğretmen (bir tanesi tam zamanlı iki tanesi yarı zamanlı olmak üzere) ve anadili İtalyanca olmayan dört öğretmen (ikisi tam zamanlı ikisi yarı zamanlı) çalışmaktadır.

LİSELER

Coğrafi açıdan bakıldığında İtalyanca eğitim verilen liselerin üç ana şehirde olduğu görülmektedir. Dağılım İstanbul’da dört, İzmir’de iki ve yakın zamanda Ankara’da devreye giren bir lise şeklindedir. Nitekim Ankara’da İtalyanca eğitimi yeni bir lise olan ve İtalyan Kültür Merkezi ile ortaklaşa çalışan SINAV’da müfredat kapsamına alınmıştır. İstanbul’da bulunan İtalyan liselerinin mevcudiyeti 1900’lü yılların ortasına dayanmaktadır; önce Galileo Galilei (1870) daha sonra ise İtalyan Lisesi (1888) İtalyan dilinde eğitim vermek için kurulmuştur. Galatasaray ve Eyüboğlu liselerinde italyancanın devreye girmesi milenyumun gelmesiyle birlikte olmuştur; 1999 yılında İtalyanca bu her iki okulda da müfredat kapsamına alınmıştır. Son olarak İzmir’de İtalyanca öğretilen iki adet lise bulunmaktadır. Birincisi 2005-2006 eğitim yılında İtalyanca eğitimin başladığı Saint Joseph Lisesi ve diğer ise 2007’de İtalyanca eğitime başlayan Işıkkent Lisesi’dir.

Liseler arasında yer alan Galileo Galilei ve İtalyan Lisesi italyanca eğitim veren diğer iki lise için geçerli olduğu gibi Türk Kurumu olarak değil, yurtdışında eğitim veren iki İtalyan lisesi niteliğini taşımaktadır. Bu durumda bu iki kurum hemen hemen tüm eğitim planlarını İtalyan dilinde sunmaktadırlar. Bu konuda söz konusu iki

Eğitim Teklifi

26

lisenin Türk Kanunları’na gore yabancı dilde eğitim veren özel lise olduğunu hatırlatmak gerekir. Bu iki lisenin öğrencileri, İtalyanca bilenleri hariç, İtalyan dili eğitimine ayrılmış olan bir sene süren hazırlık sınıfına devam etmek zorundadırlar. 1870 yılında kurulmuş olan ancak 2000 yılında Lise olarak Denklik alan Galileo Galilei Lisesi’nde matematik, fizik, kimya, sağlık bilgisi, biyoloji, resim ve sanat tarihi ve latince dersleri İtalyanca olarak görülmektedir. Okul yöneticisi Susanna Bernardi aynı zamanda italyan dili eğitiminden de sorumludur. Burada anadili İtalyanca olan on ve iki adet Türk öğretmen görev yapmaktadır. On sekiz yıl sonra ve birkaç yüz metre mesafede Özel İtalyan Lisesi Devlet okulu (1888) kurulmuştur. Okulun eğitim planı; latince, matematik, fizik, fen bilimleri, coğrafya, tarih ve felsefe, sanat ve resim ve beden eğitimi derslerinin İtalyanca olarak görülmesini öngörmektedir. Özel İtalyan Lisesi’ndeki öğrenciler birinci yıllarının sonunda ‘maturità sınavına’ (İtalyan diploması almak için yapılan lise bitirme sınavı) katılmayı seçebilirler ya da lise öğrenimlerini sadece Türk diploması alarak bitirebilirler. Massimo di Segni idaresindeki okulda anadili İtalyanca olan otuz beş ve on dokuz Türk öğretmen çalışmaktadır. Okulun İtalyanca departmanının sorumlusu Alessandra Pitzalis’tir.

G. Galilei (1870)

IMI (1888)

Galatasaray (1999)

Eyüboğlu (1999)

Saint Joseph (2005)

Işıkkent (2007)

1870 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020

LİSELER: KURS BAŞLANGIÇ TARİHLERİ


27

1481 yılında kurulan Galatasaray Lisesi’nde, 1999 yılından (2010 yılına kadar müfredat kapsamında ve o yıldan itibaren seçmeli ders olarak) itibaren üçüncü yabancı dil olarak devreye giren İtalyanca eğitimi anadili İtalyanca olan iki öğretmen ile Micaela Ioio Güzel tarafından idare edilen İtalyanca departmanı tarafından yürütülmektedir. Aynı yıl Eyüboğlu Lisesi de, bugün Emel Müftüoğlu tarafından koordine edilen modern diller departmanı kapsamında anadili Türkçe olan bir öğretmenin yürüteceği eğitim programı ile ikinci yabancı dil olarak İtalyancayı devreye almaya karar vermiştir.

İzmir’de 2005-2006 eğitim yılından itibaren Saint Joseph Lisesi’nin (1880’de kurulan) bünyesinde Merve Öke tarafından idare edilen bir italyanca departmanı bulunmaktadır. İtalyanca üçüncü yabancı dil olarak yer almakta (müfredat kapsamında ancak seçmeli) ve Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Programına bağlı olarak A1, A2 ve B1 seviyelerinde İtalyanca eğitimi verilmektedir. 1998 yılında kurulan Işıkkent Lisesi’nde 2007 yılından itibaren Fransızca ve İspanyolca ile birlikte İtalyanca da seçmeli dil eğitimi programına katılmıştır. Departman sorumlusu Sibel Şentürk’tür.

ÜNİVERSİTELER

Eğitim planları içerisinde italyan diline yer veren ve bu araştırmanın istatistik verilerinin toplanmasına katılan üniversiteler tüm Türkiye’de toplam on dokuz adettir. Bunlardan yedi tanesi İstanbul’da, yedi tanesi Ankara’da, dört tanesi İzmir’de ve bir tanesi de Konya’dadır. Bunlar arasında ilki 1960 yılında Ankara’da kurulurken kronolojik olarak bakıldığında sonuncusu 2009 yılında İzmir Yaşar Üniversitesi’nde devreye girmiştir.

İstanbul’da ise İtalyanca 1933 yılında kurulan İstanbul Üniversitesi’nde 1978 yılında iki sınıf ile eğitime başlamış ve bugün İtalyan Dili ve Edebiyatı Fakültesi olarak Esin Gören’in yönetiminde farklı eğitim programları ile devam etmektedir. Bunlar; zorunlu dersler, ikinci yabancı dil dersleri ve sanat ve kültür dersleridir. Beyazıt’ta üçü anadili İtalyanca ve üçü anadili Türkçe olan altı

Eğitim Teklifi

28

eğitmen çalışmaktadır. 1990’lı yıllarda İtalyan dili ve kültürü konusundaki eğitim programı kapsamına üç üniversite daha dahil olmuştur. Bunlardan ilki 1993 yılında kurulan ve 1994’ten itibaren Bruno Longo tarafından düzenlenen ve anadili İtalyanca olan bir başka eğitmen ile birlikte yürütülerek seçmeli olarak sunulan İtalyanca eğitime başlayan Koç Üniversitesi’dir. İkincisi 1911 yılında kurulan ve 1998 yılında İtalyan edebiyatı ve dili konusunda eğitim programı açma kararı alan Yıldız Teknik Üniversitesi’dir. Yıldız Üniversitesi’nde eğitim iki şekilde gerçekleşmektedir: bir yandan Mütercim Tercümanlık Bölümü’nde (bu bölümde gerçek ve özel tercüme programları da yer almaktadır) okuyanlar için seçmeli olarak diğer yandan ise Eğitim Bilimleri Bölümü öğrencileri için seçmeli olarak yer almaktadır. Departman sorumlusu anadili Türkçe olan bir eğitmen ile birlikte çalışan Anna Lia Proietti Ergün’dur. Açılışından üç yıl sonra Yeditepe Üniversitesi, 1999 yılında değişik tipte İtalyanca eğitim programlarını devreye sokmuştur; birinci yabancı dil, tercümanlık bölümünde okuyanlar için müfredat kapsamında, seçmeli ikinci yabancı dil. Yeditepe Üniversitesi’nde İtalyanca olarak görülen İtalyan tarihi, sanatı ve ekonomi dersleri de yer almaktadır. Bugün İtalyanca departman sorumlusu Carla Obino ile birlikte beş tanesi anadili İtalyanca olan ve beş tanesi de İtalyanca olmayan eğitmen çalışmaktadır. İtalyanca, 1863 yılında kurulan Boğaziçi Üniversitesi’nin eğitim programına 2000’li yıllarda girmiştir (2004). Sorumlusu Yasemin Bayyurt’un olduğu Eğitim Bilimleri departmanında İtalyanca eğitimi seçmelidir; her biri iki saat olan iki ders düzeninde gerçekleştirilmekte ve üç eğitim kredisine eşdeğer kabul edilmektedir. Program öğrencilere Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Programı kapsamında Temel Kullanıcı (A1 ve A2 seviyeleri) ve Bağımsız Kullanıcı (B1 seviyesi) düzeyinde italyanca dil eğitiminin verilmesi şeklinde planlanmıştır. İtalyanca eğitim programı her fakültenin öğrencilerine açıktır. Mütercim Tercümanlık Bölümü’nde verilen eğitim programı kapsamında aynı zamanda İtalyanca/İngilizce simultane tercüme dersi de yer almaktadır. İtalyanca dersleri için anadili italyanca olan iki eğitmen görev yapmaktadır. 1994 yılında açılan Sabancı Üniversitesi’nde İtalyanca, 2006 yılında ikinci yabancı dil eğitim programına dahil olmuştur.


29

Burada departman sorumlusu Michelangelo De Lauretis’tir. 2007 yılından itibaren Ticaret Üniversitesi’nde de İtalyanca ikinci seçmeli dil olarak anadili İtalyanca olan iki eğitmen ile birlikte Giacomo Danielli’nin yönetimindeki departmanın çalışmasıyla eğitim planında yer almaktadır.

Ankara’da da İstanbul’da olduğu gibi İtalyanca dil eğitimi yedi üniversitede yer almaktadır. Türkiye Cumhuriyeti’nin başkentinde ilk “gerçek başlangıç” 1960 yılında bir üniversite sınıfı ile gerçekleşmiştir. O dönemde yeni açılan Ankara Üniversitesi’nde İtalyanca, üniversitede sunulan diğer yabancı diller ile birlikte yer almıştır. Bugün İtalyanca departmanı Nevin Özkan tarafından idare edilmekte ve bu departmanda anadili İtalyanca olan iki ve dört Türk eğitmen görev yapmaktadır. Burada öğrencilere sadece müfredat kapsamında bir eğitim programı değil aynı zamanda İtalyan dili ve kültürü eğitimi de sunulmaktadır. Ankara Üniversiteleri’nde bir başka İtalyanca departmanının mevcudiyeti için o tarihten itibaren otuz sene geçmesi gerekmiştir. 1990 yılına gelindiğinde 1956 yılında kurulmuş olan Orta Doğu Teknik Üniversitesi (Kıbrıs’ta da bir bölümü olan) yabancı dil eğitim teklifini, İtalyanca’yı seçmeli dil grubundaki diğer diller arasına dahil ederek genişletmiştir. Günümüzde departman sorumlusu olan Pelin Akalan anadili italyanca olan bir eğitmen ile birlikte çalışmaktadır. 1991 yılına gelindiğinde beş yıl önce kurulan Bilkent Üniversitesi öğrencileri için seçmeli ikinci yabancı dil olarak İtalyanca eğitim programı açmıştır. Bugün bu departmanın sorumlusu Engin Soyupak’tır. Bilkent’te anadili İtalyanca olan bir ve dört Türk eğitmen eğitim vermektedir. 2003-2004 akademik eğitim yılında İtalyan dili Ufuk Üniversitesi’nin (1999 yılında açılan) ve Başkent Üniversitesi’nin (1994 yılında açılan) sıralarında devreye girmiştir. Ufuk Üniversitesi’nde eğitim departman sorumlusu Sevim Sönmez’in kontrolünde seçmeli olarak devam etmekte, Başkent Üniversitesi’nde ise konservatuar öğrencileri için zorunlu, diğerleri için seçmeli olarak gerçekleşmektedir. Bu üniversitede ayrı bir departman olmamakla beraber İtalyan dili eğitimi Abdurrahman Güzel tarafından idare edilen yabancı diller bölümünde bir Türk eğitmen tarafından verilmektedir. Ankara’da İtalyanca dil eğitimi veren son üniversite

Eğitim Teklifi

30

2007 yılında açılan TOBB Teknoloji ve Ekonomi Üniversitesi’dir. Burada İtalyanca ikinci zorunlu yabancı dil olarak yer almaktadır. Departman sorumlusu Elif Kalemci’dir.

İzmir’de üniversitelerde İtalyanca eğitimi, 1983 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Devlet Konservatuarının lirik şarkı eğitimi alan öğrenciler için zorunlu ders olarak kabul etmesiyle birlikte devreye girmiştir. Onlar için İtalyanca eğitimi hafta yirmi saat olarak ve Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Programı kapsamında B1 seviyesinde dil eğitimi hedeflenerek öngörülmektedir. 1996 yılında Ege Üniversitesi İtalyanca eğitimi yabancı diller eğitimi programına dahil etmiştir. Modern Diller Fakültesi’ndeki departman Dilek Direnç tarafından idare edilmekte olup Dışişleri Bakanlığı’na bağlı okutman Maria Giuseppina Brandi ile ortak çalışma yürütülmektedir. İtalyan dili müfredat programının bir parçası olup ilgili üniversite kredileri ile kabul görmektedir. Ege Üniversitesi’nde İtalyanca’ya büyük oranda talep olduğu gözlemlenmekte ve Dışişleri Bakanlığı okutmanı tarafından Tarım Ekonomisi, Yabancı Diller ve Edebiyat Fakülteleri’nde (İngiliz, Alman ve Amerikan Kültürü departmanları), Beslenme ve Diyetetik Yüksekokulu, Tekstil mühendisliği ve İletişim Fakültesi’nde kurslar düzenlemektedir. 2001 yılında açılan Ekonomi Üniversitesi’nde İtalyanca eğitimi üniversite eğitim programında ikinci yabancı dil olarak devreye girmiştir. Buket Kasalı’nın departmanında anadili İtalyanca olan dört ve on Türk öğretmen eğitim vermektedir.

İtalyan dilini son olarak 2009-2010 akademik eğitim yılından itibaren çalışma planına ikinci yabancı dil olarak dahil eden kurum ise Yaşar Üniversitesi’dir. Burada toplam ders saati haftada üç saat olmakla birlikte üç kredi değerine denktir. İtalyanca departman sorumluları Laura Bilancieri ve Bilge Seyhan, koordinatör ise Martin Grygar’dır.

Konya’da İtalyanca 1991 yılından itibaren var olup Selçuk Üniversitesi Devlet Konservatuarı’nda bir müfredat dersi olarak yer almaktadır. Departman sorumlusu Caner Nohut’tur.


31

Ankara (1960) İstanbul (1978)

9 Eylül (1983) ODTÜ (1990)

Selçuk (1991) Bilkent (1991)

Koç (1994) Ege (1996)

Yıldız (1998) Yeditepe (1999)

Ekonomi (2001) Haccettepe (2003) Başkent (2003) Ufuk (2003)

Boğaziçi (2004) Sabancı (2006)

Ticaret (2007) TOBB (2007)

Yaşar (2009)

1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020

ÜNİVERSİTELER: KURS BAŞLANGIÇ TARİHLERİ

Eğitim Teklifi

32

GENEL DURUM

İtalyanca eğitim yapılan çeşitli kurumlar tarafından doldurulan anket formlarından elde edilen sayılara ve verilere göre İtalyan dili eğitimi Türkiye’de toplam otuz iki okulda ve bunların dışında dört İtalyan Kültür Merkezi ve Derneği’nde gerçekleşmektedir. Bu anlamda kısaca öğrencilerin İtalyanca öğrenmek için başvurabilecekleri toplam otuzaltı merkez bulunmaktadır. Daha detaylı olarak ele alındığında iki Kültür Derneği, iki Kültür Merkezi, altı ilköğretim okulu, yedi lise ve ondokuz üniversitede İtalyanca eğitim yapıldığını görüyoruz. İstanbul’da İtalyanca eğitim; biri İtalyan Kültür Merkezi, ikisi ana ve ilköğretim okulu, dördü lise ve yedisi üniversite olmak üzere toplam on dört kurumda gerçekleştirilmektedir. Ankara’da biri İtalyan Kültür Merkezi, biri lise6 ve yedisi üniversite olmak üzere İtalyanca eğitim yapan toplam dokuz adet kurum bulunmaktadır. İzmir’de biri İtalyan Kültür Derneği, beşi ana ve ilköğretim okulu, ikisi lise ve dördü üniversite olmak üzere toplam on iki eğitim kurumunda italyanca eğitim yapılmaktadır. Bursa ve Konya illerinde de İtalyan dili eğitimi yapılmaktadır. Bursa’da bir Kültür Derneği ve Konya’da ise bir üniversite bulunmaktadır.

İtalyanca dil eğitimi veren kurumların doğuşu zaman içerisinde raslantısal olarak değil aksine kesin hatları belirli üç farklı tarihi dönemde gerçekleşmiştir:

• Ondokuzuncu yüzyılın son dönemi ve yirminci yüzyılın başlangıcında (1870-1910) Türkiye’de İtalyanca eğitimin yer aldığı beş adet okul bulunmaktadır.7

• Bu dönemi takip eden yetmiş sekiz yıl (1911-1989) içerisinde İtalyanca eğitimin sadece iki Kültür Merkezi’nin

6 Araştırmadaki sayıma anketimizi doldurmamış olmasına rağmen SINAV Lisesi’nin de eklenmesine karar verilmiştir. 7 Burada kurumların genel olarak güncel durumlarından bahsetmeyi tercih ettik. Galileo ve IMI okullarının tarihi hakkındaki bilgilere Tarihsel Bilgiler bölümünde bulabilirsiniz.


33

ve üç adet üniversitenin bünyesinde devreye girdiği görülmektedir.

• Doksanlı yıllarda ise (1990-1999) on bir kurumda İtalyanca eğitime yönelmeye karar verilirken, kuvvetli bir artış trendi, takip eden on yıllık döneme ( 2000-2011) rastlamaktadır. Bu dönemde ana ve ilköğretim okulu, lise ve üniversite programı olmak üzere toplam on altı kurumda İtalyan dili ve kültürüne ilişkin kurslar devreye girmiştir.

Günümüzde, Türkiye’de İtalyanca eğitim sadece dil eğitimi ile sınırlı olmayıp, aynı zamanda toplam dokuz eğitim kurumunda ve üniversitede dil eğitimi dışında yer alan bazı müfredat kapsamı dersler de İtalyanca olarak verilmektedir. Bunların arasında tüm eğitim müfredatının İtalyanca olarak uygulandığı İstanbul’da bulunan Marco Polo, Özel Galileo Galilei İtalyan Lisesi, Özel İtalyan Lisesi ve İzmir İtalyan Anaokulu ve İlköğretim Okulu yer almaktadır. Üniversite programlarında ise İtalyan dili eğitimi Boğaziçi ve Yıldız Teknik üniversitelerinin Mütercim Tercümanlık Bölümleri’nde, Ankara ve Yeditepe üniversiteleri’nin Sanat ve

2 2

4 4

1 2

3 3

7

9

1870 - 1910 1911 - 1989 1990 - 1999 2000 - 2011

EĞİTİM PROGRAMLARI BAŞLANGIÇ TARİHLERİ

İtalyan Kültür Merkezleri ve Kültür Dernekleri Ana Okulları, İlkokulları ve Orta Okulları Liseler Üniversiteler

Eğitim Teklifi

34

Tasarım Fakültelerinde, İstanbul Üniversitesi’nin ise İtalyan Dili ve Edebiyatı Fakültesi’nde verilmektedir.

Uygulanan eğitim programlarının tipolojisi 8 dikkate alındığında İtalyan dilinin:

• iki ilköğretim ve bir üniversitede birinci yabancı dil olarak;

• toplam üç anaokulu, ilköğretim okulu, lise ve toplam dokuz üniversitede ikinci yabancı dil olarak;

• bir ilköğretim okulunda ve iki lisede üçüncü yabancı dil olarak verildiği görülmektedir.

8 Elimizdeki bilgilerden kurumlarda verilen İtalyanca eğitimi kurs sayısının ne kadar olduğunu söyleyemiyoruz.

2 4

2 4

5

14

9

22

Evet Hayır

İTALYANCA GÖRÜLEN DİĞER DERSLER

Ana Okulları, İlkokulları ve Orta Okulları Liseler Üniversiteler Toplam


35

Eğitim programlarına ait toplam on bir adet müfredat uygulanmaktadır (üç adet ilköğretim, dört adet lise, ve dört adet üniversite). Zorunlu müfredat dersleri olarak yedi (iki ilköğretim ve beş üniversite) ve isteğe bağlı müfredat dersleri olarak ise on dört farklı program (bir ilköğretim, bir lise ve on dört üniversite) şeklinde yürütülmektedir.

Son olarak İtalyanca eğitim veren öğretmenler açısından elde edilen bazı veriler de şu şekilde özetlenebilir; eğitim için toplam 204 eğitimciden oluşan bir topluluk söz konusudur. Bu topluluk; 111 tanesi ana dili İtalyanca olan öğretmenden (yaklaşık %54,4) ve 93 Türk öğretmenden (geri kalan %45,6) oluşmaktadır. Ana dili İtalyanca olan öğretmenlerin %73,9 oranındaki bölümü İstanbul’da, %16,2’si İzmir’de ve %8.1’i ise Ankara’da yaşamakta ve

2 3

1

3 2

1 2 2

4

1 1

9

4 5

12

3

14

3

11

7

14

I. yabancı dil II. yabancı dil III. yabancı dil

Müfredat dersleri

Mecburi dersler

Seçmeli dersler

PROGRAM ÇEŞİTLERİ

Ana Okulları, İlkokulları ve Orta Okulları Liseler Üniversiteler Toplam

Eğitim Teklifi

36

çalışmaktadır. Ana dili Türkçe olan İtalyanca öğretmenlerin %46,2’si İstanbul’da, %34,4’ü İzmir’de ve %18,3’ü ise Ankara’da çalışmakta ve yaşamaktadır. İstanbul’da ana dili İtalyanca olan öğretmenlerin genel yüzdeye oranı %65,6 iken yine İstanbul’da ana dili Türkçe olan İtalyanca öğretmenlerin oranı %34,4’tür. İzmir ve Ankara’da bu oranlar tam ters bir şekilde kendini göstermektedir. Başkent Ankara’da bu oran anadili İtalyanca olanlar için %34,6, anadili Türkçe olanlar için ise %65,4’tür. İzmir’de ise bu oranlar %36 ve %64 şeklindedir.

Eğer veriler eğitimcilerin hangi türde eğitim kurumlarında çalıştıkları hususu göz önünde bulundurularak değerlendirilirse ortaya çıkan tablo şöyledir: İtalyan Kültür Merkezleri ve Dernekleri’nde eğitim veren kişilere ait oran %22,1, ana-ilköğretim ve liselerdeki eğitimcilere ait oran %34,8 ve üniversitelerde eğitim veren kişilerin oranı ise %29,9’dur. Eğitim; İtalyan Kültür Merkezleri ve Dernekleri’nde ve ana ilköğretim okulları ve liselerde anadili İtalyanca olan öğretmenler ile anadili Türkçe olan öğretmenler

82

9 18 2

111 43

17 32

1

93

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

İstanbul Ankara İzmir Bursa Konya Türkiye

ÖĞRETMEN SAYISI VE COĞRAFİ DAĞILIMI

Ana dili yabancı öğretmenler Ana dili olmayan öğretmenler


37

arasında eşit bir şekilde bölünmüş ve bu oran %51,1 ve %51,8 olarak dağılmaktadır.

Söz konusu oran lise ve üniversitelerde birbirine zıt iki yönde değişmektedir. Nitekim elde edilen verilerden liselerin (burada anket sonucunun yüksek olmasıyla ilgili hatırlamamız gereken Galileo Galilei ve İtalyan Lisesi’ninde eğitim veren öğretmenlerin İtalya Dışişleri Bakanlığı tarafından gönderiliyor olmasıdır) anadili İtalyanca olan eğitmenleri (lisedeki öğretmen yüzdesi %66,2) tercih ettiği, üniversitelerin ise Türk eğitmenlere yoğunlaştığı (üniversitede anadili İtalyanca olmayan eğitmenlerin yüzdesi %55,7) izlenmektedir.

23 14

47

27

111

22 13

24 34

93

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

İtalyan Kültür Merkezleri ve

Kültür Dernekleri

Ana Okulları, İlkokulları ve Orta Okulları

Liseler Üniversiteler Bütün okullar

ÖĞRETMEN SAYISI VE OKUL TÜRÜ

Ana dili yabancı öğretmenler Ana dili olmayan öğretmenler

Öğrenciler

38

ÖĞRENCİLER

SON YİRMİ YILA AİT VERİLER

İstatistiki soruları cevaplandıran kurumlar tarafından gönderilen ve son yirmi yılda İtalyanca programlara devam eden yaklaşık 158.000 öğrenciye ait verileri içeren bilgilere göre çoğunluğun (neredeyse 95.000) İtalyan Kültür Merkezleri ve Dernekleri’nde eğitim aldıkları görülmektedir. Yarısından biraz fazlasının (40.598) İtalyan dilini üniversitelerde, yaklaşık 17.000 öğrencinin lise sıralarında ve 6.196 öğrencinin ise ana ve ilköğretim okullarında İtalyanca eğitim gördüğü ortaya çıkmıştır.

Coğrafi açıdan ele alındığında İstanbul’un İtalyan Kültür Merkezi (yaklaşık 50.000 öğrenci), üniversiteleri (9.700), ana ve ilköğretim okulları (2.746) ve liseleri (16.597) ile son yirmi yılda en çok öğrencinin İtalyanca eğitim aldığı şehir olduğu görülmektedir (yaklaşık 79.000 öğrenci). Ankara’da bu rakam yarıya inmektedir,

94374

6196

16982

40598

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

90000

100000


Kültür Dernekleri

Ana Okulları, İlkokulları ve Orta

Okulları

Liseler Üniversiteler

SON 20 YILDA ÖĞRENCİ SAYISI


39

nitekim bu dönemde İtalyanca eğitim alan öğrenci sayısı 40.517 olarak tespit edilmiştir. İtalyan Kültür Merkezi’nde eğitim gören öğrenci sayısı 23.124, üniversitedeki öğrenci sayısı 17.358 ve SINAV Lisesi’nde İtalyanca eğitim görenler ise 35 kişidir. Başkentte ana ve ilköğretim seviyesindeki okullarda İtalyanca eğitim yoktur. İzmir’de son yirmi yılda İtalyan dili ve kültürü alanında eğitim görmüş toplam 37.720 öğrencinin 3.450 adedi küçük yaşta eğitime başlamış, lise sıralarına gelindiğinde ise bu rakamda bir “çöküş” olduğu gözlemlenmektedir (yaklaşık 350 öğrenci). “C.Goldoni” Kültür Derneği (1991’den bu yana 20.500 öğrenci) ve üniversiteler (13.420) dikkate alındığında ise yine belirgin bir artış olduğu görülmektedir. Bursa ve Konya’daki veriler ise Konya’da 1992’den itibaren 750, Bursa’da ise 1991’den itibaren 120 öğrenciyi göstermektedir.

50000

20500 23124

750 2746 3450

16597

350 35

9700 13420

17358

120

79043

37720 40517

750 120

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

90000

İstanbul İzmir Ankara Bursa Konya

SON 20 YILDA ÖĞRENCİ SAYISI

İtalyan Kültür Merkezleri ve Kültür Dernekleri Ana Okulları, İlkokulları ve Orta Okulları Liseler Üniversiteler Toplam

Öğrenciler

40

2010/2011 EĞİTİM YILI

2010/2011 eğitim yılında 11.864 öğrenci öğrenim İtalyancayı eğitim programlarına dahil etmiştir. Bunlardan 5.496 öğrenci Türkiye’de bulunan İtalyan Kültür Merkezleri ve Dernekleri’ndeki programlardan bir tanesine devam etmiştir. Eldeki veriler İstanbul İtalyan Kültür Merkezi’nde 3.358, Ankara İtalyan Kültür Merkezi’nde 1.063, İzmir İtalyan Kültür Derneği’nde 950 ve Bursa İtalyan Kültür Derneği’nde ise 125 kayıt olduğunu göstermektedir.

Anaokulu ve ilköğretim okullarından elde edilen veriler Evrim Okulları’nda eğitim gören 240 öğrencinin en yüksek adedi kapsadığını göstermekte olup bu sayının hemen hemen yarısı İtalyancayı birinci, geri kalanı ise ikinci yabancı dil olarak tercih etmektedir. İzmir’deki veriler ise Martı Okulları’nda 160, İzmir

3358

1063 950

125

İstanbul Ankara İzmir Bursa 0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

İTALYAN KÜLTÜR MERKEZLERİ VE DERNEKLERİ

Öğrenciler (2010/2011)


41

İtalyan Ana ve İlkokulu’nda 92, İzmir Piri Reis Okulu’nda 90 ve Yücel Tonguç Okulu’nda 80 öğrenci olduğunu ortaya koymaktadır. 2011 yılında açılan İstanbul Marco Polo Okulu’nda ise İtalyanca eğitim gören öğrenci sayısı 46’dır.

Lise eğitimindeki veriler arasında kendini belirgin bir şekilde gösteren rakamlar birçok dersin İtalyanca olarak görüldüğü Özel İtalyan Lisesi (368 öğrenci) ve Özel Galileo Galilei (298 öğrenci) Lisesi’ne aittir. Bunları İtalyancanın üçüncü seçmeli ders olarak okutulduğu Galatasaray Lisesi (350) takip etmektedir. Eyüboğlu Lisesi’nde İtalyanca eğitim alan öğrenci sayısı 62’dir. İzmir’de 2010/2011 eğitim yılında Martı Okulları’nda 160 öğrenci İtalyanca eğitim görmüştür, Saint Joseph’de İtalyanca 145 ve Işıkkent’te 4 öğrenci için üçüncü seçmeli yabancı dil olmuştur.

240

46

160

92 90 80

Evrim Marco Polo Martı Okulları

Scuola Materna e

Elementare Italiana

Piri Reis Yücel Tonguç 0

50

100

150

200

250

300

ANA VE İLKÖĞRETİM OKULLARI


Öğrenciler

42

Araştırmanın yapıldığı dönemde 4.243 öğrenci Türk üniversitelerinde İtalyanca eğitimi görmüşlerdir. Bu konuda rekor rakamlar İzmir ve Ankara üniversitelerine ait olup İzmir Ekonomi Üniversitesi’ne 995 öğrenci, Bilkent Üniversitesi’ne ise 650 öğrenci kayıt yaptırmıştır. Üçüncü sırada İzmir Ege Üniversitesi ve dördüncü sırada 275 öğrenci ile İstanbul Yeditepe Üniversitesi yer almaktadır. Bunları Yıldız (230), Boğaziçi (220), İstanbul (184), Sabancı (140) Koç (125) ve Ticaret (75) Üniversiteleri takip etmektedir. İzmir’de daha önce belirtilen iki üniversite dışında 122 öğrenci Yaşar Üniversitesi ve 72 öğrenci de Dokuz Eylül Devlet Konservatuarı’nda İtalyanca eğitim almıştır. Ankara’daki İtalyanca eğitim programı Bilkent Üniversitesi’nin yanısıra 260 öğrenci ile Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde, 250 öğrenci ile Ankara, 200 öğrenci ile Hacettepe,

293

368 350

62

160 145

4

35

0

50

100

150

200

250

300

350

400

LİSELER



43

85 öğrenci ile TOBB, 25 öğrenci ile Başkent ve 12 öğrenci ile Ufuk Üniversitesi’nde devam etmektedir. Konya Selçuk Üniversitesi’nde ise İtalyanca eğitim programlarına 23 kayıtlı öğrenci bulunmaktadır.

2010/2011 eğitim (veya akademik) yılı verilerini özetlersek yaklaşık 5.500 öğrencinin İtalyan Kültür Merkezleri ve Dernekleri’ndeki kurs programlarına devam ettiği (toplamın %46’sı), 4.243’ünün üniversitede (%36), 1.417’sinin lisede ve 708 öğrencinin ise ana ve ilköğretim okullarında (%6) İtalyanca eğitim aldıkları görülmektedir.

184 125

230 275

220

140 75 72

300

995

122

250 260

650

200

12 25 85

23

0

200

400

600

800

1000

1200

ÜNİVERSİTELER


Öğrenciler

44

2010/2011 yılı için öğrencilerin Türkiye’deki coğrafi dağılımı açısından ilgili verileri incelersek en çok kayıtlı öğrencinin yaklaşık 6.000 öğrenci (3.358 İtalyan Kültür Merkezi, 1.249 üniversite, 1.073 lise ve 286 ana ve ilköğretim) ile İstanbul’da olduğu görülmektedir. Kayıtlı öğrenci sayısı açısından ikinci şehir 3.170 öğrenci (1.489 üniversite, 950 İtalyan Kültür Derneği, 582 ana ve ilköğretim ve 149 lise) ile İzmir, üçüncü şehir ise 1.580 öğrenci ile Ankara’dır (İtalyan Kültür Merkezi 1.063, üniversite 482 ve lise 35 öğrenci). Son olarak, Bursa Kültür Derneği’ndeki öğrenci sayısı 125 ve Konya Üniversitesi’ndeki öğrenci sayısı ise 23 olmuştur.

5496

708

1417

4243

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000


Kültür Dernekleri

Ana Okulları, İlkokulları ve Orta

Okulları

Liseler Üniversiteler

ÖĞRENCİLER (2010/2011)


45

3358

950 1063

125 286

582

1073

149 35

1249 1489

482

23

5966

3170

1580

İstanbul İzmir Ankara Bursa Konya

ÖĞRENCİLER / ŞEHİR

İtalyan Kültür Merkezleri ve Kültür Dernekleri Ana Okulları, İlkokulları ve Orta Okulları Liseler Üniversiteler Toplam

46%

6% 12%

36%

ÖĞRENCİLER DAĞILIMI 2010/2011

İtalyan Kültür Merkezleri ve Kültür Dernekleri Ana Okulları, İlkokulları ve Orta Okulları Liseler

Üniversiteler

İtalya ile ilişkiler

46

İTALYA İLE İLİŞKİLER

ULUSLARARASI HAREKETLİLİK: 2004 – 2010

Prag Konferansı’nın imzalanması (Mayıs 2001) ile Türkiye Bologna Süreci kapsamındaki Avrupa Yükseköğretim Alanı yaratılması sürecine dahil olmuştur. Bu anlaşmayla birlikte Türk öğrenciler öğrenci hareketliliğine dayalı olan çeşitli programlara katılmaya başladılar. Ankara İtalyan Büyükelçiliği ve İstanbul İtalyan Başkonsolosluğu’na bağlı vize departmanlarından elde edilen veriler 2004-2012 yılları arasında öğrenim nedeni ile 9.500’den fazla (tam olarak Ankara’dan 670 ve İstanbul’dan 8.871) vize verildiğini göstermektedir. Bu anket formunun gönderilmesi ile elde edilen veriler İtalyan otoritelerine ait vize ofislerinden elde edilenlere kıyasla büyük ölçüde farklılık göstermekte ve bu nedenle envanter amaçlı kabul edilmektedir. Bu farklılıkların iki ana nedeni olduğuna inanıyoruz. Bunlardan ilki birçok kurumun kendi öğrencilerinden İtalya’ya gidenlere ait ellerinde kesin verilerin olmadığını belirterek cevap vermemeyi tercih etmiş olması, ikincisi ise İtalyan üniversiteleri ile öğrenci hareketliliğine ilişkin ortaklaşa program yürüten bazı üniversitelerin İtalyanca dil eğitimine sahip olmamaları nedeniyle araştırmamıza dahil olmamasıdır.

Anket verileri 2004-2010 döneminde İzmir’den farklı öğrenci hareketlilik programlarına Ege Üniversitesi’nden 900, Saint Joseph Lisesi’nden 350, Yücel Tonguç İlköğretim Okulu’ndan 100 ve Ekonomi Üniversitesi’nden 18 öğrenci ile katılım gerçekleşmiştir.

Aynı dönemde Ankara’dan 536 öğrenci İtalya’daki öğrenci hareketlilik projesine Başkent Üniversitesi’nden 520, Ankara Üniversitesi’nden 5, Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden 6, TOBB Üniversitesi’nden 5 öğrenci katılmıştır. Ufuk Üniversitesi ise her yıl yaz aylarında Perugia ve Urbino üniversitelerine öğrenci göndermektedir. Bu çalışmalardan en önemlisi İtalyan Kültür Merkezi tarafından gerçekleştirilmiştir. 2004 yılından 2010 yılına kadar İtalya’daki dil okulları ve üniversitelerle işbirliği yaparak (Milano ve Torino Teknik Üniversiteleri, La Sapienza-Roma) 50


47

tanesi dil eğitimi konusunda geri kalanı ise lisans ve lisansüstü olmak üzere toplam 175 eğitim bursu vermiştir.

İstanbul ele alındığında 2004-2010 yılları arasında öğrenci hareketlilik programlarına katılan Türk öğrencilere ait veriler konusunda büyük bir boşluk görülmekte ve daha derin araştırmalar gerekmektedir.

• Yeditepe Üniversitesi; değişik İtalyan üniversitelerine Erasmus programları ile 19 öğrenci göndermiştir.

• Sabancı Üniversitesi; Bocconi’ye Erasmus Programı ile 30 ve Politecnico Milano veya Moda Enstitüsüne 30 öğrenci göndermiştir.

176

20 100 100

259 350

52

918

536

0 100 200 300 400 500 600 700 800 900

1000

İstanbul İzmir Ankara Bursa

EĞİTİME İTALYA'DA DEVAM EDEN ÖĞRENCİLER (2004-2010)



48

• Koç Üniversitesi’nin öğrencileri birçok İtalyan üniversitesi ile yapılan Erasmus konvansiyonlarına katılabilirler. Ayrıca 2005 yılından itibaren FIAT Roma ve Floransa’da yaz dönemleri için bir aylık eğitim bursu vermektedir (her yıl yaklaşık on beş öğrenci bu programlara katılmaktadır).

Toplanan verilerden 2004-2010 yılları arasında İtalya’ya eğitim amacıyla giden lise öğrencilerinin sayısının üniversite öğrencilerine göre çok daha fazla olduğu görülmektedir; İtalyan Lisesi’nden 195 öğrenci, G.Galilei’den 54 öğrenci, Galatasaray Lisesi’nden 5 öğrenci ve Eyüboğlu Lisesi’nden 5 öğrenci. Özel İtalyan Lisesi “Discover Your Talent” projesi kapsamında Pisa Normal Lisesi ile yaz okulu ve Bocconi Üniversitesi ile oryantasyon konularında ve Macerata Üniversitesi ile yaz okulları konusunda işbirliği yapmaktadır. Özel Galileo Galilei Lisesi beş İtalyan lisesinin yer aldığı bir kardeş okul programı dahilinde (CAVERFRISA) Padova, Imperia ve Empoli liseleri ile kültürel değişim programları gerçekleştirmektedir. İlköğretim okulları arasında yer alan Evrim Okulları Università per Stranieri di Siena ile son altı yılda yaklaşık yüz öğrencinin katıldığı yaz okulu seyahatleri düzenlemiş ve aynı üniversite ile öğretmenlere yönelik formasyon kursları ve Life Long Learning Programı kapsamında üniversiteden stajyer temini gibi konularda işbirliği yapmaktadır. Okulun aynı zamanda Roma’daki La Sapienza Üniversitesi ile Hocus & Lotus ve Reggio Emilia’daki Reggio Children Merkezi ile didaktik dil eğitimi konusunda ilişkileri bulunmaktadır. Son olarak İtalyan Kültür Merkezi’nin Università per Stranieri di Siena ve Perugia ile öğrenciler için eğitim bursu temini konusunda ilişkileri ve biri Dışişleri Bakanlığı diğeri ise Università per Stranieri di Siena ile olmak üzere iki adet staj anlaşması bulunmaktadır. Bursa Kültür Derneği’nden de 2004-2010 yılları arasında eğitimlerine İtalya’da devam eden 20 öğrenci vardır.

ULUSLARARASI HAREKETLİLİK: 2011 – 2012

2011-2012 akademik yılında İzmir’in “uluslararası” olma niteliği bir kez daha teyit edilmektedir. Erasmus Programı ile Ege Üniversitesi


49

150, Yaşar Üniversitesi 15 ve Ekonomi Üniversitesi 2 öğrenciyi İtalya’ya göndermiştir.

Ankara Bilkent Üniversitesi’nden 15 öğrenci, Ankara Üniversitesi’nden 4 öğrenci ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden 3 öğrenci Erasmus Programından faydalanmıştır. Orta Doğu’nun her yıl eğitim bursu veren bazı özel İtalyan okulları ile de ilişkisi vardır.

2011-2012 yılında İstanbul’dan Erasmus ile 14 üniversite öğrencisi (altısı Yeditepe’den sekizi İstanbul Üniversitesi’nden), Özel Galileo Galilei Lisesi’nden 2, Özel İtalyan Lisesi’nden 28, Galatasaray Lisesi’nden 4 öğrenci, Bursa Kültür Derneği’nden ise 10 öğrenci eğitimlerine İtalya’da devam etme kararı almışlardır. Evrim Okulları’ndan ise 10 öğrenci İtalya’ya eğitim amaçlı bir geziye katılmışlardır.

10 10

34 14

167

28

0 20 40 60 80

100 120 140 160 180

İstanbul İzmir Ankara Bursa

EĞİTİME İTALYA'DA DEVAM EDEN ÖĞRENCİLER (2011- 2012)



50

SERTİFİKALAR

Türkiye’de İtalyanca’nın yabancı dil olarak sertifikalandırması için üç farklı sertifika programı vardır: Università per Stranieri di Siena’ya ait CILS, Università per Stranieri di Perugia’ya ait CELI ve Dante Alighieri’nin PLIDA. CILS’in temsilcileri İstanbul’da Evrim Okulları (aynı zamanda aynı üniversitenin DITALS sertifikasının) ve İzmir’de Carlo Goldoni İtalyan Kültür Derneği’dir. Ege kıyılarındaki Carlo Goldoni ile işbirliği yaparak kendi öğrencilerine öğrendikleri yabancı dilin resmi bir şekilde sertifikalandırılması yönünde çalışma yapan diğer iki lise ise Saint Joseph Lisesi ve Yücel Tonguç’tur. İstanbul’da Özel İtalyan Lisesi ve Galileo Galilei Liselerinin bir çok öğrencisi son yıllarda CILS sınavlarına katılmıştır.

CELI sertifika sınavının uygulandığı üç merkez bulunmaktadır: İstanbul ve Ankara İtalyan Kültür Merkezleri ve İzmir Ekonomi Üniversitesi.

Son olarak da, elde edilen verilere göre PLIDA sertifika programı 2012-2013 eğitim yılından itibaren İzmir Martı Okulları’nda devreye girecektir.

3

1

1

1

2

1

0 1 2 3 4

Ankara

Izmir

Istanbul

YABANCI OLARAK İTALYANCA SERTİFİKALARI

Plida Celi Cils


51

DEĞERLENDİRMELER

İlk değerlendirme Türkiye’de İtalyan dili eğitimi sunan kurumların coğrafi dağılıma göre mevcudiyeti konusundadır. Yapılan araştırmaya göre İtalyanca eğitim beş şehirde verilmektedir: İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Konya. Bu şehirlere ek olarak Eskişehir’deki Anadolu Üniversitesi’nde de İtalyanca eğitimi olmakla birlikte maalesef anket formu doldurulmamıştır. Bu beş şehrin nüfusunun toplam nüfusa oranı yaklaşık %30’dur (2011 yılında gerçekleştirilen sayımlara göre 78.785.999’luk toplam nüfusun 23.277.000’lik bölümü). Buradan da anlaşıldığı üzere Türkiye’deki İtalyanca eğitiminin dağılımı homojen değildir ve belki de araştırmanın giriş bölümünde de bahsettiğimiz gibi geçmişten gelen köklerin ve İtalyan camialarının önemli bir bölümününün mevcudiyetine istinaden özellikle İstanbul ve İzmir şehirlerinde yoğunlaşmıştır. Üniversite eğitimi ile sınırlı kalındığında yaklaşık kırk Türk şehrinde herhangi bir İtalyan dili kürsüsü olmadığı gözlemlenmektedir.

Araştırmadan elde edilen en açık sonuç hiç şüphesiz İtalyanca eğitimin olduğu yerlerdeki eğitimin seviyesine ilişkindir. Eğer bu veri grafik ile gösterilmek istenirse ters bir piramit çizilmesi gerekir; piramit taban kısmında altı adet ana ve ilköğretim okulu, biraz üstünde yedi lise ve son olarak da on dokuz üniversite ile genişleyerek tamamlanmalıdır. Bu verinin yorumları farklı şekillerde yapılabilir; ilk aşamada İtalyanca’nın Türk öğrenciler tarafından özellikle üniversite döneminde ikinci veya üçüncü yabancı dil şeklinde seçmeli bir dil olarak görülmesi şeklinde düşünülebilir. Bu İngilizce dil eğitiminin Türkiye’deki hakimiyeti göz önünde bulundurulduğunda anlaşılır bir sonuç olmakla birlikte söz konusu verilerin Almanca ve Fransızca dillerinin değişik seviyelerdeki eğitimlerine ilişkin verilerle karşılaştırılmasının ilginç olacağına inanıyoruz. Birinci ile herhangi bir terslik göstermeyen hatta destekleyen olası ikinci bir yorum da İtalyanca eğitim programınının farkedilirlik konusundaki yetersizliği, dolayısıyla gözardı edimesi hakkındandır. Bu konunun son yıllarda üzerinde sayfalarca

Değerlendirmeler

52

mürekkep harcanmış bir problem olduğunu kabul etmekle birlikte, İtalyan üniversite sisteminin bizce diğer Avrupa ülkelerinden kıskanılacak hiç bir farkı olmadığı konusunda hiç de mütevazi olamayacağız. Ancak söz konusu eğitim teklifi genellikle iyi tanıtılamamakta ve Avrupa Topluluğuna ait yirmi yedi ülke arasında İtalya, öğrenci hareketliliğinin ve eğitim teklifinin uluslararası nitelik taşımasıyla ilgili sınıflandırmalar arasında son sıralarda yer almaktadır. Giriş bölümünde yer verdiğimiz Università per Stranieri di Siena’nın rektörü Massimo Vedovelli’nin sözlerinden de anlaşıldığı gibi İtalya’nın son yıllarda artık tüm gezegeni ilgilendiren göçmen hareketlerinde bir kaynak olmaktan ziyade bir varış noktası olma haline dönüştüğü bilinmektedir. Bu göçmen hareketlerinin önemli bir bölümünü daha iyi eğitim programları arayışı içerisinde olan gençler oluşturmaktadır ve bu hareket halindeki beyinler ülkelerin gelişiminde önemli bir kaynak oluşturabilirler. İtalyan dilinde meydana gelen değişim sürecini anlamak; ilgilileri (yetkin bakanlıklar, kültür merkezleri, okullar, üniversiteler, öğretmenler) İtalyan dil eğitimi ve İtalyanca eğitim konularına yeni bir didaktik program hazırlamaya itmelidir. Sıklıkla İtalyan üniversite ve master eğitim programlarındaki ana sınırlamaların İtalyan dilinden kaynaklandığını duyuyoruz. Nitekim üniversitelerimiz eğitimlerinin tamamını İtalyan dilinde gerçekleştirmekte olup bunların arasında “politecnico” okulları lisans ve master programlarında İngilizce eğitim sunmaya başlamışlardır. Ayrıca bu konuda çalışma yapan kişiler, İtalya’da Erasmus programı ile eğitime gelen ancak İtalyanca bilgisi sadece barda bir kahve sipariş edecek ve dolayısıyla bir üniversite programı takip edemeyecek seviyede olan öğrencilerle karşılaşma imkanı bulmuşlardır. İngilizcenin en önemli uluslararası dil olma özelliğini yadsımaksızın italyan fakültelerindeki üniversite öğrenci sayısını artırmanın başka bir yolu olduğuna inanıyoruz; İtalyanca’nın yurtdışında yayılmasına ilişkin yatırım yapılması ile basit anlamda niş bir dil olmaktan öte bir eğitim ve ekonomik alanda geçerli bir dil olmasını sağlamak. Bu konuda tarafımızca incelenen verilerin ötesinde bir problem olduğunu ve ilk aşamada İtalyan hükümetinin eğitim konusundaki politika seçimlerini ilgilendirdiğini ancak yine de bu problemi vurgulamamız gerektiğini düşünüyoruz.


53

Bu değerlendirmeler tarihi, kültürel ve coğrafi yakınlıklar gibi nedenlerden dolayı her zaman için İtalya’nın leyine bir ilişkiye sahip olan Türkiye vakasında özel bir şekilde geçerlilik kazanmaktadır. Türkiye’de İtalyanca eğitimi ile ilgili olarak yatırım yapmak bizce ilköğretim ve liselerdeki İtalyanca kürsülerinin kuvvetli bir gelişimini ve aynı zamanda Türk topraklarında daha geçerli bir yayılımın gerçekleştirilmesi şeklinde olmalıdır. İtalyanca didaktik programı, eğitimin ilk seviyelerinden itibaren önemli olmasının nedeni çok açık olup dil eğitimi konusunda çalışanlar için bu noktanın derinleştirilmesi gerektiğini düşünmüyoruz. İmkansız bir rüya mı? Böyle olmadığını düşünüyoruz, özellikle de eğitim programının daha iyi bir tanıtım ile desteklenmesi ve dilimizin eğitiminde değişik seviyelerde faaliyet gösteren kurumlar arası daha iyi bir koordinasyonun sağlanmasıyla yeterli olacaktır.

Öngörülen gözlemler istatistiklerden elde edilen diğer iki unsur tarafından da onaylanmaktadır. Birincisi Türkiye’de İtalyan dili eğitim konusunda faaliyet gösteren kurumların açılış tarihleri ile ilgilidir. Belirlediğimiz üç dönem vardır. Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemine (1870 -1910) denk gelen birinci dönemde, şu anki adları Özel İtalyan Lisesi, Özel Galileo Galilei Lisesi, Özel Evrim Okulları ve Özel İzmir İlköğretim Okulları olan kurumların açıldığı görülmektedir. Bu dört kurumun açılmasının günümüzdeki nedenlerden belirgin bir şekilde farklı bir ihtiyaca yönelik olduğu ve bu konudaki temel ve belki de tek nedenin o dönemde kuvvetli bir İtalyan camiasının mevcudiyetine dayalı olduğu bir gerçektir. Bu dönemi İtalyanca eğitim konusunda sadece İstanbul ve Ankara’da olmak üzere iki kültür merkezinin ve üç üniversitenin (İstanbul Üniversitesi, Ankara Üniversitesi ve İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi) açıldığı uzun bir zaman dönemi takip etmektedir. Yeni yüzyılın sadece ilk on yılında tam olarak on altı eğitim kurumu İtalyanca’yı programlarına dahil etmişlerdir. Her ne kadar bir çok durumda İtalyanca seçmeli bir ders olarak tercih ediliyor olsa da benzer bir çok seçimin İtalyanca’ya dolayısıyla da ülkemizin sunduğu eğitim programına karşı yeni bir ilgi yarattığına inanıyoruz. Nitekim benzer seçimlerin sadece “Güzel Ülke” olma büyüsünün bir meyvesi değil, daha ziyade pazarlama problemleri ile ilgili olduğunu düşünüyoruz.

Değerlendirmeler

54

Belirgin bir şekilde görülen ikinci unsur, 2004 yılından günümüze kadar eğitim amacıyla (Erasmus programları, lisans ve master eğitimleri, eğitim amaçlı geziler) İtalya’ya giden Türk öğrenci sayısı 9.500’den fazladır. Bu rakamın diğer Avrupa Birliği ülkelerine ve Amerika Birleşik Devletleri’ne giden öğrenci sayısı ile karşılaştırmak gerektiğinin bilincinde olarak yine de önemli bir sayı olduğunu düşünüyoruz. Özellikle bazı eğitim alanlarında (mimarlık, endüstriyel tasarım, moda, gastronomi vb.) İtalyan üniversite sisteminin kuvvetli bir çekiciliği olduğu hissedilmektedir. Bu konuda ileride Türk öğrenciler tarafından tercih edilen İtalyan fakültelerinin analizi bir araştırma konusu olabilir. Aynı konuyu tekrar etmek üzücü de olsa İtalyan üniversitelerinin yurt dışında yaptıkları yetersiz tanıtım göz önünde bulundurulduğunda söz konusu veriler daha da önem taşımaktadır. Türkiye’de düzenlenen birçok eğitim fuarında doğal olarak var olan Alman, Fransız, İngiliz ve Amerikan üniversitelerinin yanı sıra Yeni Zelanda üniversitelerinin de yer aldığını ve bununla birlikte İtalyan kurumlarının oldukça az sayıdaki mevcudiyetini görmek en azından bu konudaki ilgilileri düşündürmelidir.

Bir diğer gözlem ise sertifika programlarına ilişkin problemler konusundadır. İtalyan hükümeti tarafından tanınan sertifikaların (CILS, CELI ve PLIDA) sadece resmi açıdan değil, aynı zamanda tüm Avrupa Topluluğu’ndaki tüm diller için linguistik becerilerin değerlendirilmesi konusunda ortak belirleyicilere dayalı olmaları nedeniyle kullanımlarının yaygınlaştırılması gerektiğine inanıyoruz. Dil bilimi alanında çalışan herkes öğrencilerin dil becerilerinin değerlendirilmesinde karşılaşılan zorlukları bilir ve bu doğrultuda ölçüm parametrelerini belirleyebilecek bir referans model ihtiyacı hisseder. Università per Stranieri di Perugia (CELI), Università per Stranieri di Siena (CILS) ve Dante Alighieri (PLIDA) tarafından gerçekleştirilen “yabancı dil olarak İtalyanca” sertifikaları tüm Avrupa dilleri tarafından paylaşılan bir skala bünyesinde dil bilgisi ve iletişim becerilerine ait düzeyi ölçümleyecek prosedürlerin tespit edilmesi konusunda yapılan uzun araştırmaların meyvesidir. Bunlar ayrıca öğrenci için her bir bölüme ait denemenin amacına ilişkin açıklamalarının teminini ve ulaşılacak hedefleri açıkça belirlemeyi


55

sağlamaktadır. Türkiye’deki okullarda ve üniversitelerde okutulan yabancı dil olarak İtalyanca’ya ilişkin olarak elde edilecek sertifikalar bizce sadece değerlendirilecek konunun homojen bir nitelik ve değerlendirme parametreleri kazanmasını değil, aynı zamanda İtalyan diline daha yüksek bir oranda “değer” verilmesini sağlayacaktır.

Burada yaptığımız çalışmanın sonunda 12 Kasım 2008 tarihinde İtalyan Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti Hükümetlerinin İzmir’de aşağıda vurgulanması gerektiğini düşündüğümüz önemli üç maddeyi de içeren bir anlaşma imzalanmıştır.

• Madde 1 Konu Taraflar İstanbul’da Türk normlarına göre İtalyanca/Türkçe eğitim yapacak ve aşağıdaki maddelerde yer alan özellikleri içerecek bir üniversite kurulmasına karar vermişlerdir.

• Madde 3 Fakülteler Üniversite kurulduğu andan itibaren şu fakültelerden oluşacaktır: Mimarlık Fakültesi (Sanat Tarihi, Tasarım, Restorasyon); Fen ve Edebiyat Fakültesi (Arkeoloji, İtalyan Dili ve Kültürü); Mühendislik Fakültesi (Endüstri, Bilişim).

• Madde 6 Öğrenci Kabul Usulleri 1.Üniversiteye kabul edilecek toplam öğrenci sayısının yarısı resmi üniversite sınavını kazanan öğrenciler arasından seçilecektir. 2. Diğer yarının belirlenmesi için ise birinci yabancı dil olarak İtalyanca eğitim yapan liselerden veya seçmeli yabancı dil olarak İtalyanca eğitim veren Türk okullarından mezun olan Türk vatandaşı öğrencilerin katılacağı özel bir imtihana başvurulacaktır.

Dünyada ekonomik durumun değişmesi ve ekonomik krizin ortaya çıkması bu projenin gerçekleşmesini engellemiştir, ancak yine de tamamıyla vazgeçilmiş gibi görünmemektedir. Bu durumda

Değerlendirmeler

56

Türkiye’deki İtalyan dil eğitiminin geniş bir şekilde yaygınlaşması İtalyan-Türk ortaklı üniversite projesinin tekrar güncel hale gelmesini sağlayabilir.


57

SONUÇLAR

Yapılan bu araştırmanın fikri, Ankara ÖSYM ofisinde yapılan bir toplantı sayesinde doğmuştur. Amacı çok basit olan ziyaretimizde gündeme getirdiğimiz konu, sekizinci sınıf öğrencilerinin lise eğitimleri için girdikleri sınavda (SBS) İtalyanca’nın; İngilizce, Almanca ve Fransızca gibi diğer dil seçeneklerinin yanında yer almasıydı. Devletin düzenlediği üniversite giriş sınavlarında (LYS) bizce nedensiz bir şekilde İtalyanca diğer üç Avrupa diliyle birlikte yer almamaktadır. Özellikle İtalyan liselerinde en az beş sene boyunca İtalyanca eğitim gören öğrencileri LYS’de bir başka dil seçeneğinden sınava girmeye zorunlu tutarak öğrencileri zor durumda bırakan bu konuyu anlayabilmek amacıyla Ankara’ya gittik. Bu araştırmada söz konusu toplantıda konuşulan konuları dile getirmenin yeri olmadığını düşünmekle birlikte bir konuyu kesinlikle vurgulamak istiyoruz. Ankara’daki ilgili müdürlüklerde İtalyanca’nın üniversite imtihanına dahil edilecek kadar önemli bir dil olmadığı düşünülmekteydi (en azından o zaman için böyleydi). Bu konuda görüştüğümüz görevli bu durumda Çince ve Rusça için de aynı talebin yapılabileceğini ifade etmişti. Her ne kadar İtalyanca SBS’deki dil seçeneklerinde yer alsa da özellikle de İtalyan okullarının Türkiye’de oldukça geçmiş bir tarihe dayalı olarak mevcudiyetine rağmen üniversite sınavında yer alamaması yaşanan bir gerçektir. Bugün bu durum belirgin bir şekilde değişmiştir. Türk eğitim sisteminde meydana gelen reform ile SBS sınavı kaldırılmış ve aynı şekilde LYS için de önümüzdeki üç dört yıl içerisinde kaldırılması ve yeni sınav şekillerinin oluşturulması konuları gündeme gelmiştir. Ancak İtalyan dilinin imajı konusundaki mevcut durum değişmemiş ve İtalyanca’nın farkedilirliği ve dil alanında uluslararası alanlarda varlığı konusundaki problemler geçerliliğini sürdürmektedir.

Sonuçlar

58

Bu noktada Türkiye’de İtalyan dili eğitiminin yaygınlaştırılmasının iyileştirilmesi için bizce izlenmesi gereken yolları özetlemek istiyoruz:

• Bir veri bankası yaratarak farklı kurumlar arasında oluşturulacak bir koordinasyon faaliyeti

• İtalyan Hükümeti tarafından resmen tanınan sertifika programlarının yaygınlaştırılması

• İtalyan eğitim programları hakkında daha geniş bilgi sağlanması (lisans, master programları, uzmanlık ve İtalyanca dil kursları vb.)

• Eğitmenler için güncelleme amaçlı formasyon kurslarının düzenlenmesi ve eğitim personeline ait değerlendirme ve özdeğerlendirme konularında ilgili araçların devreye girmesi

• Konferansların düzenlenmesi

• Didaktik malzemelerin yaygınlaştırılması ve değerlendirilmesi

Bu yöndeki çalışmalara başlayabilmek için diplomatik temsilcilikler, kültür merkezleri, okullar ve üniversiteler gibi ilgili tüm kurumların işbirliğinin gerekli olduğuna inanıyoruz. Ümidimiz bu araştırma çalışmasının söz konusu projelerin gerçekleştirilmesinde katkı sağlamasıdır.

Documents

İtalyan dil ve kültürü artık yüzyıllardır İstanbul ve ... · yıllardan bu yana İtalyanca kurslar düzenleyen İstanbul ve 1957’de kurulan ve 1962 yılında İtalyanca