TAMİR-BAKIM PLANLAMASI

Hazırlayan: Firudin SULTANOV

TAMİR-BAKIM FAALİYETLERİNİN ÜRETİME ETKİSİ

Yüzlerce tezgahtan oluşan bir üretim hattında birkaç makinanın arızalanması, zincirleme etkilerle bütün sistemi felce uğratabilir.

TB faaliyetlerindeki aksaklıklarının üretim akışı, verimlilik ve maliyetlere etkisi... Makinaların ve onları çalıştıran işçilerin boş kalmaları. Dolaylı işçilik ve imalat genel masraflarının artması. Müşteri taleplerinin karşılanmaması, satışlarda düşmeler. Aksaklığın meydana geldiği departmanla ilgili bulunan diğer

departmanlardaki gecikme ve boş beklemeler. Iskarta oranın artması, kalitenin düşmesi. Siparişlerin zamanında teslim edilmemesi yüzünden

müşteriyi kaybetme veya tazminat ödeme.

TB planlamasında başlıca iki faaliyet..

Tamir Koruyucu Bakım

TB Maliyeti

Toplam Toplam MaliyetMaliyet

Tamir Tamir MaliyetleriMaliyetleri

Mal

iyet

Mal

iyet

KB yoğunluğuKB yoğunluğu

Optimal KB yoğunluğu tespitiOptimal KB yoğunluğu tespiti

KB MaliyetiKB Maliyeti

Optimal KB YoğunluğuOptimal KB Yoğunluğu

TB FAALİYETLERİNDE İZLENECEK ALTERNATİF POLİTİKALAR

1. TB ekibini geniş, kullanılan araç sayısını yüksek tutmak.

2. Koruyucu bakıma ağırlık vermek.3. Yedek üretim kapasitesi bulundurmak.4. Makinaların güvenilirlik derecesini

artırmak.5. İş istasyonları arasında yarı mamul stokları

bulundurmak.

FABRİKALARDA TB ORGANİZSYONU Fabrikalarda TB faaliyetlerini yürütmekle sorumlu

olan departman genellikle Bakım Mühendisliği (Maintenance Engineering) adını alır.

TB departmanının temel fonksiyonu: ÜPK ve imalat departmanları ile işbirliği yaparak bakım planlarını hazırlamak, arızaların minimum zaman kaybı ile giderilmesini sağlamak ve TB ekiplerini yönetmektir.

TB departmanının görevleri... Üretim araçlarının giderilmesi,

bakımlarının yapılması. Fabrika binası ve yardımcı tesislerin tamir-

bakımının yapılması. Makina, teçhizat ve tesislerin periyodik

muayeneleri. Yeni makinaların yerleştirilmesi,

değiştirme işlemlerinin yapılması.

TB organizasyon yapısı...Fabrika Müdürü

imalat Bakım Müh. Endüstri Müh. ÜPK

Tesis Bak. İş Hazırlama TB Planlama Tamir BakımTemizlik koruma

UstabaşıMakina Tamircisi

Yağcı

UstabaşıElektirikçi

Sargıcı

UstabaşıMarangozDemirciBoyacı

UstabaşıBorucu Tesisatçı

Kaloriferci

UstabaşıMotor

Taşıt AracıVinç

TB PROSEDÜRÜ Bakım önceden tespit edilen programlara göre

yürütülür. Arıza giderme amacı ile yapılan tamir iki şekilde başlayabilir. Periyodik bakım muayenesinde tespit edilen arızalar ya derhal müdahele edilerek giderilir veya ustabaşına rapor edilir.

İşçi tarafından tespit edilen arıza en yakın amirine duyurulu ve durum yine bir raporla TB ustabaşına rapor edilir.

Bir işletme planlı TB için elde bulundurulması gereken bilgiler... Geçmişe ait TB kayıtları Arızaların meydana geliş süreleri Makinaların kritik parçaları ve ortalama

ömürleri Ortalama TB süreleri Makinaların durması sonunda ortaya çıkan

kayıplar. Üretim kapsitsi, işçilik, genel masraflar, satışlar.

Yedek parça ve malzeme fiyatları. TB işçilik maliyetler.

Makinaların Arıza Karakteristikleri

100

50

0

Ta 2Ta 3Ta

(a)(b)

(c)

Arızasız Çalışma süresi

Arı

za g

öst

erm

em

e %

si Şekil: Makinelerin

Arıza dağılım eğrileri

a-az değişkenb ve c çok değişken

Koruyucu Bakım ve Tamir Alternatifleri

Şekil: Koruyucu bakımda; bakım, tamir ve arızasız çalışma sürelerinin zaman ekseni üzerindeki dağılımları.

KB için harcanan zaman (Tm) tamir süresinden genellikle kısadır.

Önceden saptanmış bulunan KB periyotu (Tb) , makinenin arıza dağılım eğrisi ve çeşitli faktörler gözönüne alınarak hesaplanabilir.

Tb Tm Ts Tb TmTm Tb

Tm ve Ts’nin meydana gelme olasılıkları; Tezgahın arıza dağılım eğrisine, Tm ,Tb ve Ts’nin uzunluklarına bağlıdır.

Tb kısaldıkça beklenmeyen arızalar azalır. Ancak bu sefer de sayıları gittikçe artan Tm’ler nedeni ile makinenin çalışmama yüzdesi ve dolayısı ile bakım maliyetleri artar.

Arıza dağılım eğrisi az değişken olan bir makine için Tb/Ta oranı küçüldükçe çalışır durumda bulunma olasılığı azalır.

Tb/Ta oranı arttıkça bakım kesintileri toplamı da azalır ve dolayısı ile çalışır durumda bulunma olasılığı artar.

(Tb)=KB periyotu(Ta)=Arızasız Çalışma süresi

Koruyucu bakım politikasının anahtarları1. KB arıza dağılım eğrileri az değişir olan

makinalara uygulanmalıdır.2. Tm/Ts oranı 1’e yaklaştıkça KB’den

vazgeçilmelidir.3. İlk iki prensibin bakım politikası üzerindeki etkisi

makinelerin durması ile ortaya çıkabilecek maliyet karşısında ortadan kalkabilir.

4. Çalışma yüzdesini maksimum yapan optimal çözüm , yani optimal bakım periyodu uzunluğu hesaplanır.

5. Makinelerin durma maliyeti çok yüksek ise ayrıca; 1.Tb’yi kısaltmak, 2.TB ekiplerini geniş tutmak, 3.TB ekiplerine fazla mesai yaptırmak gibi çarelere başvurulur.

Çok Makineli Sistemlerde TB Çok makineli sistemlerde TB planlamasında en çok

uygulanan matematiksel yöntem Kuyruk modeli (Queuing Model) veya Bekleme Hattı (Waiting Line) modelidir.

Dave’s Dave’s Car WashCar Wash

enterenter exitexit

Population ofPopulation ofdirty carsdirty cars

ArrivalsArrivalsfrom thefrom thegeneralgeneral

population …population …

QueueQueue(waiting line)(waiting line)

ServiceServicefacilityfacility

Exit the systemExit the system

== Mean number of arrivals per time periodMean number of arrivals per time period

µµ == Mean number of units served per time Mean number of units served per time periodperiod

LLss == Average number of units (customers) in Average number of units (customers) in the system (waiting and being served)the system (waiting and being served)

==

WWss== Average time a unit spends in the Average time a unit spends in the system (waiting time plus service time)system (waiting time plus service time)

==

µ – µ –

11µ – µ –

LLqq== Average number of units waiting in the Average number of units waiting in the queuequeue

==

WWqq== Average Average time a unit spends waiting in time a unit spends waiting in the queuethe queue

==

pp == Utilization factor for the systemUtilization factor for the system

==

22

µ(µ – µ(µ – ))

µ(µ – µ(µ – ))

µµ

PP00 == Probability of Probability of 00 units in the system units in the system (that is, the service unit is idle)(that is, the service unit is idle)

== 1 –1 –µµ

== 2 2 cars arriving/hourcars arriving/hourµµ= 3 = 3 cars serviced/hourcars serviced/hour

LLss= = = 2= = = 2 cars in cars in

the system on averagethe system on average

WWss = = = = 1= = 1 hour hour

average waiting time in the average waiting time in the systemsystem

LLqq== = = 1.33 = = 1.33

cars waiting in linecars waiting in line

22

µ(µ – µ(µ – ))

µ – µ –

11µ – µ –

22

3 - 23 - 2

11

3 - 23 - 2

2222

3(3 - 2)3(3 - 2)

WWqq= = = =

= 40 = 40 minute average minute average waiting timewaiting time

pp= = /µ = 2/3 = 66.6% /µ = 2/3 = 66.6% of time mechanic is of time mechanic is busybusy

µ(µ – µ(µ – ))

223(3 - 2)3(3 - 2)

µµ

PP00= 1 - = .33= 1 - = .33 probability probability

there are there are 00 cars in the system cars in the system

== 2 2 cars arriving/hourcars arriving/hourµµ= 3 = 3 cars serviced/hourcars serviced/hour