Yüzeysel (Sığ) Temeller

“Üst yapı yükünü yüzeye yakın zemin tabakalarına

ileten yapı elemanları”

Tekil Temeller

Sürekli (Mütemadi) Temeller

Radye Temeller

Tekil Temeller

Kolon yada taşıyıcı duvarın tabanının genişletilmesi sonucu yapı yükünün geniş bir alana yayılması

Genelde her kolon yada taşıyıcı duvarın altında bir temel elemanı bulunmakta

En sık kullanılan temel tipi

Ucuz ve inşaatı kolay

Küçük-orta büyüklükteki binalarda

Orta-iyi zemin koşullarında kullanılmakta

Kare sömel- Planda BxB boyutlarında

- Zemin yüzeyi temel tabanı arası D

- Temel kalınlığı, T

- Merkezde tek kolon

Dikdörtgen sömel- Planda BxL boyutlarında

- Zemin yüzeyi temel tabanı arası D

- Temel kalınlığı, T

- Büyük moment kuvvetleri varsa

Dairesel sömel- Işıklandırma, bayrak direkleri, enerji

iletim hatları

- D/B >3 ise derin temel sınıfına

girmekte

Sürekli sömel- Taşıyıcı duvar yüklerini iletmek için

kullanılır

Birleştirilmiş sömel- Tekil sömeller birbirine çok yakın

durumda ise

Halka sömel- Depolama tanklarında

Kullanılan malzeme- 19. yy ortalarına kadar yığma

1882 Chicago 10 katlı bir binada çelik ızgara temel

Betonarme tekil sömel

Radye temel- Yapının oturma alanını kaplayan betonarme

temel

Üst yapı yükü fazla, zemin koşulları kötü (Tekil yada sürekli temel yapı oturma alanının %50sinden fazlasını kaplıyorsa radye temel daha ekonomik)

Zeminde farklı oturma problemi, şişme problemi

Üst yapı yükü düzensiz dağılmış

Yanal yükler

Kaldırma kuvveti fazla (Temel ağırlığı ve üst yapı ne kadar fazla ise o kadar direnç gösterir)

Temel tabanı yer altı su seviyesinde

Taşıma basıncı

-Yüzeysel bir temel ile zemin arasındaki ilişkiyi tanımlayan temel bir

parametre

-Birim alana uygulanan kuvvet

Taşıma basıncının dağılımı

Dış merkezlik

Moment

Temelin yapısal rijitliği

Zeminin gerilme şekil değiştirme özellikleri

Temel tabanının yüzey şekli

Kil üzerinde esnek temel

Kum üzerinde esnek temel

Kil üzerinde rijit temel

Kum üzerinde rijit temel

Basitleştirilmiş dağılım

Yüzeysel tekil temeller için taşıma basıncı hesabı

Df u

A

WPq

q= Taşıma basıncı

P=Düşey kolon yükü

Wf=Temelin ağırlığı (zemin dahil)

A=Temelin taban alanı

uD=Temel tabanındaki boşluk suyu basıncı

Yüzeysel sürekli temeller için taşıma basıncı hesabı

Df u

B

bWbPq

//

q= Taşıma basıncı

P=Düşey kolon yükü

Wf=Temelin ağırlığı (zemin dahil)

B=Temelin genişliği

b=Birim boy

uD=Temel tabanındaki boşluk suyu basıncı

-Betonarme temel =23.6 kN/m3

-YASS, D temel derinliğinden daha aşağıda ise

uD=0

Ekzantrik Yüklü Temeller

fWP

Pee

1

e: taşıma basıncının

ekzantristesi

P:uygulanan düşey

yük

e1: Düşey yük

ekzantristesi

Wf: Temel ağırlığı

bWbP

ebPe

f //

)/( 1

Tekil Temel Sürekli Temel

Moment Yüklü Temeller

fWP

Me

e: taşıma basıncının

ekzantristesi

P:uygulanan düşey

yük

M: Moment yükü

Wf: Temel ağırlığı

bWbP

bMe

f //

/

Tekil Temel Sürekli Temel

Tek Yönlü Yükleme

B

eu

A

WPq D

f 61min

B

eu

A

WPq D

fmaks

61

İki Yönlü Ekzantrik Yükleme

0.166

L

e

B

e LB

L

e

B

eu

A

WPq LB

Df 66

1

ÖRNEK

Şekilde görülen radye temel üzerine 4 adet silindir şeklinde silo inşaa

edilecektir. Her silonun boş ağırlığı 29 MN olup 110 MN yük

taşıyabilmektedir. Radye temelin ağırlığı 60 MN olup her silo birbirinden

bağımsız olarak yüklenebilmektedir. Farklı yükleme koşulları için

ekzantrik yükleme şartlarının sağlanıp sağlanmadığını kontrol edin. Eğer

şartlar sağlamıyorsa radye temel için gereken B genişliği ne olmalıdır?

ÖZET•Yüzeysel temeller üst yapı yüklerini yüzeye yakın zemin tabakalarına ileten yapı

elemanlarıdır

•Günümüzde bütün yüzeysel elemanlar betonarme olarak imal edilmektedir.

•Küçük-orta boyutlu binalarda ve orta-iyi zemin koşullarında tekil ve sürekli temeller

kullanılmaktadır. Radye temeller daha büyük üst yapı yüklerinde yada farklı oturma

problemi olabilecek yerlerde yada yer altı su seviyesinin altında ise kullanılmalıdır.

•Taşıma basıncı sığ temel tabanı ile altındaki zemine temasından meydana gelen

basınçtır.

•Bir temelde ekzantrik bir yükleme yada moment yükleri mevcutsa meydana gelen

taşıma basıncı dağılımı da ekzantrik olacaktır. Bu gibi durumlarda:

Tek yönlü ekzantrisite için: Taşıma basıncının ortasında ve 1/3 lük bölüm

içinde kalmalı

İki yönlü ekzantrisite için: orta da dikdörtgen çekirdek içersinde kalmalıdır.

Böylece temel tabanında tamamen basınç oluşacak ve kaldırma kuvvetlerinin önüne

geçilecektir.

Yüzeysel TemellerTaşıma Kapasitesi

Geoteknik mukavemet kriteri

Yüzeysel temeller üst yapı yüklerini zemin tabakalarına

iletirken zeminde hem basınç hem de kayma gerilmeleri

meydana gelmekte

GÖÇME

1- Genel kayma

2- Bölgesel kayma

3- Zımbalama

Genel Kayma

En çok karşılaşılan göçme biçimi

Sağlam zemin ve kayalarda, hızlı yüklenen suya

doygun normal konsolide killerde meydana gelmekte

Bölgesel kayma

Genel kayma göçmesinin tam tersi bir yapıda

Gevşek kumlarda, altında zayıf zemin olan sağlam zemin

tabakalarında, yavaş yüklenen zayıf killerde

Sıkışabilir zemin profillerinde büyük oturmalar meydana

gelebilir.

Vesic (1973)

Kum zemin üzerinde

dairesel temellerde

yükleme deneyleri sonucu

relatif yoğunluğa bağlı

olarak üç farklı göçme

modu

D/B<2 yüzeysel

Kriterler:

Sağlam zemin, kaya ve ani yüklenen kil zeminlerde

genel kayma

Sıkı kum zeminlerde (Dr>%67) genel kayma

Gevşek-orta sıkı kumlarda (%30<Dr<%67) bölgesel

kayma

Çok gevşek kumlarda (Dr<%30) zımbalama

Yüzeysel temel tasarımında pratik uygulamada

sadece genel göçme durumu kontrol edilir ve temel için

oturma analizi yapılarak oturma miktarı hesaplanır. Yapılan

oturma analizi sonucu zaten bölgesel kayma ve zımbalama

için kontroller yapılmış olur…

Taşıma Kapasitesi AnaliziGenel Kayma Durumu

Taşıma Kapasitesi Analiz Yöntemleri

Tam ölçekli yükleme deneyleri

Model elemanlar üzerinde yükleme deneyleri

Limit denge analizleri

Detaylı gerilme analizleri (Sonlu Elemanlar)

Tam ölçekli yükleme deneyleri

• Gerçek temel elemanları kullanılarak göçme meydana gelene kadar

yükleme yapılmakta

• Pahalı, az kullanıla bir yöntem

Model Deneyler

• Tam ölçekli deneylerden daha ucuz, yaygın olarak kullanılmakta

• Özellikle kum zeminlerde uygun ölçeklendirmedeki belirsizlikler nedeniyle

sınırlı uygulamalar. Ancak santrifüj deneyleri ile bu problemin üstesinden

gelinebilmekte.

Limit Denge Yöntemi

• Yüzeysel temellerin tasarımında en çok kullanılan yöntem

• Yöntemde kayma yüzeyi yarım daire şeklinde tanımlanmış olup bu yüzey

boyunca oluşan gerilme değerleri hesaplanmakta

• Model deneyler sonucu elde edilmiş amprik bağıntılar mevcut

Limit Denge Yöntemi

Yapılan kabuller

Göçme daire yüzeyi boyunca meydana gelmekte

Drenajsız koşullarda kil zemin, suya doygun

D temel derinliği ve temel yüzeyi arasındaki kayma

mukavemeti ihmal edilmekte

A noktasına göre moment alındığında

MA=(qultBb)(B/2)-(suBb)B-zDBb(B/2)

qult=2su+ZD

qult=Ncsu+ZD

Basitleştirilmiş yöntem sadece sürekli temeller ve

drenajsız koşullar (=0) ve göçme oluşurken

temelin de döndüğü kabul edilmekte!!

Terzaghi Taşıma Gücü Eşitlikleri (1943)

Temel derinliği genişliğine küçük yada eşittir, D≤B

Temel tabanı ve zemin arasında kayma meydana gelmez

Temel altındaki zemin homojen ve yarı sonsuz bir kütledir

Zeminin kayma mukavemeti s=c’+’tan bağıntısı ile tanımlanmıştır

Genel kayma sonucu göçme oluşur

Zeminde konsolidasyon meydana gelmez

Temel zemin ile karşılaştırıldığında rijittir

D derinliğindeki zeminin bir mukavemeti yoktur sadece sürşarj etkisi vardır

Uygulanan yük temelin tam merkezinden uygulanmaktadır ve moment yoktur

Terzaghi taşıma gücü formülleri efektif gerilmeler cinsinden

verilmiştir. Ancak toplam gerilme analizi yapılırken c’, ’, ’D

yerine c, , kullanılmalıdır. Eğer suya doygun ve

drenajsız koşullar mevcutsa toplam kayma mukavemeti

hesaplanırken c=su ve =0 alınmalıdır. Bu durumda

Nc=5.7, Nq=1 ve N=0 olur!!!!

DİKKAT!!!

Kama bölgesi

Radyal kayma bölgesi

Lineer kayma bölgesi

Kare temeller:

qult=1.3c’Nc+’ZDNq+0.4’BN

Sürekli temeller:

qult=c’Nc+’ZDNq+0.5’BN

Dairesel temeller:

qult=1.3c’Nc+’ZDNq+0.3’BN

qult=Nihai taşıma gücü

c’= efektif kohezyon değeri

(Temel altındaki zemin için)

’=Efektif kayma mukavemeti

açısı (Temel altındaki zemin

için)

’zD=Düşey efektif gerilme D

derinliğinde

’=Zeminin efektif birim hacim

ağırlığı

D=Zemin yüzeyinden temel

temel derinliği

B=temelin genişliği, çapı

Nc,Nq,N=Terzaghi taşıma gücü

katsayıları

0 10 20 40 60 8070 60 50 40 30 20 10

40

Nc and Nq 5.7 1.0 N

N Nc Nq

Ø

30

20

10

0

ÖRNEK

Şekilde verilen temel kesiti bir binanın

dış taşıyıcı duvarına desteklemek

üzere inşaa edilecektir. Zemin kil olup

yeraltı su seviyesi temelin hemen

altında yer almaktadır. Nihai taşıma

gücünü ve göçmeye neden olacak

duvar yükünü hesaplayınız

Vesic Taşıma Gücü Eşitlikleri (1973,1975)

-Terzaghi taşıma gücü eşitliklerine göre daha doğru

sonuçlar vermekte, daha geniş yükleme geometrileri ve

temel tipleri için geçerli

qult=c’Ncscdcicbcgc+’zDNqsqdqiqbqgq+0.5’BNsdibg

sc, sq, s= Boyut faktörleri

dc, dq,d=Derinlik faktörleri

ic, iq, i= Yük eğimi faktörleri

bc, bq, b= Taban eğimi faktörleri

gc, qs, g= Zemin eğimi faktörleri

Yük eğimi, taban eğimi ve zemin eğimi

Boyut faktörleri

c

q

cN

N

L

Bs 1

L

Bsq 4.01

'tan1

L

Bs

Derinlik faktörler

kdc 4.01

1d

2)'sin1('tan21 kdq

Yük eğim faktörleri

0'

1 c

cNAc

mVi

0

'tan

'1

m

q AcP

Vi

0

'tan

'1

1

m

AcP

Vi

V=uygulanan kayma yükü

P=uygulanan normal yük

A=Temel taban alanı

c’=efektif kohezyon

’=efektif kayma mukavemeti açısı

B=Temel genişliği

L=Temel boyu

Yükleme temel tabanına

paralelse i=1

Taban eğim faktörleri

ocb147

1

oq bb57

'tan1

Zemin eğimi faktörleri

ocg147

1

2tan1 ggq

Taban eğimi 0 ise b=1 Zemin eğimi 0 ise g=1

Taşıma kapasitesi

faktörleri

'tan

1

q

c

NN >0 ise

14.5cN =0 ise

)2/'45(tan2'tan eNq

'tan)1(2 qNN

ÖRNEK

1.2x1.2 boyutlarında ve derinliği 0.4 m kare bir temel için

a)Terzaghi yöntemini kullanarak nihai taşıma kapasitesini

hesaplayınız

b) Vesic yöntemini kullanarak nihai taşıma kapasitesini

hesaplayınız

Zemin için:=19.2 kN/m3, c’=5 kPa, ’=30o

DfB

Q

Şekilde görülen kare bir temel tek yönlü ekzantrik yüklenmiş

olup e=0.15 m dir. Nihai düşey yük değerini hesaplayınız.

ÖRNEK

Df=1.50 m

BxB=1.5x1.5

=15 kN/m3

=30o

c=0

qult=?

Yeraltı Suyunun Etkisi

-Görünür kohezyon azalır

-Boşluk suyu basıncı artar

3 farklı yass seviyesi için analiz yapılmalı

Dw≤D

D<Dw<D+B

D+B≤Dw

Dw≤D D<Dw<D+B D+B≤Dw

Dw≤D ise ’=b=-w

D<Dw<D+B ise

B

DDww 1'

D+B≤Dw ise yass düzeltmesine gerek yok

Eğer toplam gerilme analizi ile hesap yapılacaksa yass

düzeltmesine gerek yok!!

ÖRNEK

Şekildeki 30x50 m’lik radye

temel için nihai taşıma

kapasitesini Vesic yöntemi

ile hesaplayınız.

Skempton Taşıma Gücü Eşitliği (1951)

Toplam gerilme analizine dayanan kil zemin üzerinde kare ve

dikdörtgen temeller için geliştirdiği taşıma gücü eşitliği:

L

B

B

Dsq fuult 2.012.015 Df/B≤2.5

Meyerhof Taşıma Gücü Eşitliği (1963)

Terzaghi’nin yaklaşımı kullanılmakta, ancak tanımlanan kayma

yüzeyi zemin yüzeyine kadar devem etmekte

Düşey yük:

TGA: qult=5.14suscdc

EGA: qult=Df(Nq-1)sqdq+0.5BNsd

Eğik yük:

TGA: qult=5.14sudcic

EGA: qult=Df(Nq-1)dqiq+0.5BNdi

Taşıma gücü eşitliklerinden hangisi kullanılmalı?

Taşıma gücü eşitlikleri arasındaki temel fark:

- N değerleri

- Geometrik faktörler (şekil, derinlik ve yük eğimi)

’<35 için N değerleri arasındaki fark fazla belirgin değil

’>35 için fark belirgin

Zeminlerde genelde ’<35

Sonuç: Farklı yöntemlerin kullanılmasında pratikte fazla farklılıklar meydana

gelmez.

Müsaade edilebilir taşıma kapasitesi

F

qq ulta

qa=müsaade edilebilir taşıma gücü

qult=Nihai taşıma gücü

F=Güvenlik faktörü

Güvenli bir tasarım için kullanılacak taşıma gücü değeri müsaade

edilebilir taşıma gücü değerinden küçük yada eşit olmalıdır!!!

q≤qa

Güvenlik faktörü değerine karar verirken dikkat!!

Faktörler

Zemin cinsi: Killi zeminlerin kayma mukavemet değerileri kum zeminlere göre daha

az güvenilir. Kil zeminlerde çalışırken daha büyük güvenlik faktörü kullanılmalı

Zemin etüdü verileri: Arazi ve zemin tabakası ile ilgili veri sayısı az ise zemin

parametrelerinde belirsizlikte yüksektir. Güvenlik faktörü bu gibi durumlarda yüksek

alınmalı

Zeminin değişkenliği: Farklı zemin profillerine sahip arazilerde tasarım için yüksek

güvenlik faktörü kullanılmalı

Yapının önemi: Temelde meydana gelebilecek bir göçmenin çok tehlikeli olabileceği

hastane, okul gibi yapılarda yüksek değerler kullanılmalı

Yapı tasarım yükü: Maksimum tasarım yüklerine kadar yük taşıması gereken

yapılarda yüksek güvenlik faktörü kullanılmalı

Zemin cinsi Kum Kil

Zemin etüd verileri Yeterli Yetersiz

Zeminin değişkenliği Uniform Düzensiz

Yapı önemi Düşük Yüksek

Tasarım yükü Düşük Yüksek

Sınır değerler 2.0 4.0

Tasarım F

Tipik aralık 2.5 3.5

Gerçek güvenlik faktörü değeri tasarım güvenlik faktörü

değerinden çok daha büyüktür:

- Hesaplanan kayma mukavemeti parametrelerinde de güvenlik faktörü

-Servis yükleri tasarım yüklerinden daha küçük

-Nihai tasarımı kontrol eden temelin oturması dolayısıyla temel boyutları

gerekenden daha fazla

-Genelde yüzeysel temeller bina alanından daha büyük inşaa edilmekte

Mukavemet Parametrelerinin Seçimi

Doygunluk derecesi ve yeraltı su seviyesi

Yapı ömrü süresinde kuru bir zemin tabakasının su etkisine

maruz kalması söz konusu, dolayısıyla en kötü duruma göre tasarım

yapılmalı. En kötü durum da c’ ve ’ kullanılmalı

Yer altı su seviyesi zeminin taşıma kapasitesini

etkileyeceğinden iyi tespit edilmeli

Drenajlı ve Drenajsız Mukavemet

Suya doygun kil zeminler yüklendikleri zaman boşluk suyu

basınçlarında artış olur, göçme tehlikesi riski bu anda çok fazladır.

Tasarımlarda bu nedenle su değeri kullanılır.

Kum ve çakıl zeminlerde ise efektif değerler kullanılmalıdır.

Tabakalı Zeminlerin Taşıma Kapasitesi

Temel altındaki zemin profili farklı tabakalardan meydana gelmiş

olabilir. Derinlikle değişen mühendislik parametrelerine göre taşıma

kapasitesi üç farklı şekilde hesaplanabilir.

1. Zeminde B derinliğindeki bölgede en düşük kayma mukavemeti

parametreleri, c’,’,’ hesaplanıp kullanılabilir. (Fazla güvenli ve maliyetli)

2. B derinliğinde elde edilen kayma mukavemeti parametrelerinin ağırlıklı

ortalamaları hesaplanıp kullanılabilir.

3. Temel altında meydana gelebilecek farklı göçme yüzeyleri belirlenip en

düşük qult değeri veren yüzey kritik göçme yüzeyi olarak tanımlanır. Bu

yöntem en güvenilir yöntem olmakla beraber uygulama safhası zahmetlidir.

Ancak kritik projelerde tercih edilmelidir.

ÖRNEK

Ağırlıklı ortalama değerleri kullanarak şekilde verilen temel için göçmeye

karşı güvenlik faktörünü hesaplayınız.

ÖZET

Taşıma kapasitesinin aşılması göçme olarak tanımlanır. Üç farklı göçme türü vardır:

Genel kayma, bölgesel kayma, zımbalama

Yüzeysel temeller için genelde genel kayma durumu söz konusudur

Nihai taşıma gücü ile ilgili çeşitli zemin, temel ve yük koşulları için formüller

geliştirilmiştir (Terzaghi, Vesic, Meyerhof, Skempton)

Yer altı su seviyesi taşıma gücünü etkilemekte, dolayısıyla düzeltme gerekmekte

Müsaade edilebilir taşıma kapasites, nihai taşıma kapasitesinin belirli bri güvenlik

sayısına bölünmesiyle elde edilmekte

Taşıma kapasitesi analizleri yapı ömrü boyunca karşılaşılabilecek en kötü durum

için yapılmalı

Farklı zemin tabalarında taşıma kapasitesi analizleri her tabaka için farklı

mukavemet parametreleri gerektirdiğinden daha karmaşık

Yüzeysel Temellerde Oturma Analizi

1. Toplam oturma müsaade edilebilir toplam

oturmadan,

2. Farklı oturmalar müsaade edilebilir farklı

oturmalardan,

AZ OLMALI!!

Arazi Deneyleri

Plaka yükleme deneyi en çok kullanılan yöntemlerden

30 cm’lik kare çelik plakalar 1 cm’lik oturma yapacak şekilde yüklenir ve taşıma

gücü hesaplanır.

SPT

CPT

Yüzeysel Temeller Altında Oluşan Gerilmeler

Yüzeysel temeller alttaki zemin tabakaları üzerinde düşey basınç gerilmeleri

oluşturur.

)'( zDz qI

z=Düşey gerilme artışı

I=Tesir katsayısı

q=Temel tabanında oluşan taşıma basıncı (yapı yükü)

’zD=Zemin yüzeyinden D derinliğinde düşey efektif gerilme

yf=Temelin merkezinden

yatay uzaklık

zf=Temel tabanından

itibaren derinlik

B=Temel genişliği

I=Tesir katsayısı

Newmark Yöntemi

Z derinliğindeki düşey efektif gerilme için tesir katsayısı

Eğer B2+L2+zf2<B2L2/zf

2:

222222

222

1

222

222

222222

222

)(

2sin

2

)(

2

4

1

LBzLBz

zLBBLz

zLB

zLB

LBzLBz

zLBBLzI

ff

ff

f

f

ff

ff

222222

222

1

222

222

222222

222

)(

2sin

2

)(

2

4

1

LBzLBz

zLBBLz

zLB

zLB

LBzLBz

zLBBLzI

ff

ff

f

f

ff

ff

Değilse:

Not: Sin-1 radyan cinsinden

Süperpoze yöntemi kullanılarak herhangi bir nokta altındaki

gerilme artışı da hesaplanabilir

ÖRNEK

1.2x1.2 m boyutlarında kare bir temel 250 kN luk bir kolon yükü taşımaktadır.

Temel tabanı zeminden 0.3 m derinde, yer altı su seviyesi ise 10 m ve zeminin

birim hacim ağırlığı 19 kN/m3 tür.

Temel köşesinden 1.5 m derinlikte oluşan gerilme artışını hesaplayınız

Temel merkezinden 1.5 m derinlikteki gerilme artışını hesaplayınız.

Basitleştirilmiş Yöntem

Dairesel Temeller

zD

f

z q

z

B'

21

11

50.1

2

Kare Temeller

zD

f

z q

z

B'

21

11

76.1

2

Genişliği B olan sürekli temelller

zD

f

z q

z

B'

21

11

60.2

2

Genişliği B ve uzunluğu L olan dikdörtgen temeller

zD

LB

LB

f

z q

z

B'

21

11

/84.060.2

/62.038.1

Toplam Oturma Analizi

Klasik yöntem

Terzaghi konsolidasyon teorisini esas alır. Oturma bir boyutlu ve

bütün şekil değiştirmeler düşey yönde meydana gelir.

zzzf 0''

Oturma hesapları temel altındaki her zemin tabakası için ayrı ayrı yapılmalıdır.

Birim şekil değiştirme derinlikle lineer değişmediğinden tabaka kalınlıkları ne

kadar küçük alınırsa sonuç o kadar doğru olur.

Normal konsolide zeminler (’z0=’c)

Aşırı konsolide zeminler (’z0<’c<’zf)

00 '

'log

1 z

zfccc H

e

Cs

Aşırı konsolide zeminler (’c<’zf)

00 '

'log

1 z

zfrcc H

e

Cs

c

zf

z

crcc H

e

CcH

e

Cs

'

'log

1'

'log

1 000

Sc=Nihai oturma

Cc=Sıkışma indeksi

Cr=Yeniden sıkışma indeksi

e0=Başlangıç boşluk oranı

H= Zemin tabakasının kalınlığı

’z0= Zemin tabakasının orta noktasındaki jeolojik düşey

efektif gerilme

’zf= Zemin tabakasının orta noktasındaki nihai efektif

gerilme

’c= Zemin tabakasının orta noktasındaki ön konsolidasyon

basınç değeri

ÖRNEK

Şekilde verilen temel için izin verilen toplam

oturma miktarı 25 mm dir. Klasik yöntemi

kullanarak temelin oturma miktarının verilen

kriteri sağlayıp sağlamadığını kontrol edin

Skempton ve Bjerrum Yöntemi (1957)

Oturma iki bileşenden meydana gelmekte

1- Ani oturma: Temel altındaki zeminin yanal yer değiştirmesi ile meydana gelen

oturma, si

2- Konsolidasyon oturması, (Birincil konsolidasyon oturması): Efektif

gerilmedeki değişimden ötürü zeminin hacminde meydana gelen azalma, sc

st=si+sc

Elastik teori kullanılarak ani oturma 21

)'(II

E

Bqs

u

zDi

si=Ani oturma

q=taşıma basıncı

’zD=Zemin yüzeyinden D derinliğinde düşey efektif gerilme

B=Temel genişliği

I1, I2=Tesir katsayıları

Eu=Zemininin drenajsız elastisite modülü Eu=300su