88
Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani nino maWavariani sakonsultacio sabWo: nodar gurabaniZe, daviT doiaSvili, vasil kiknaZe, irakli samsonaZe, giorgi sixaruliZe, robert sturua, Temur CxeiZe SemoqmedebiTi kavSiri - saqarTvelos Teatraluri sazogadoeba 1910-1926 `Teatri da cxovreba~ `Teatraluri moambe~ 1950-1990 UDC 792(479.22) T-391 #1, 2016 ianvari-Tebervali Jurnal `Teatri da cxovrebis~ redaqcia madlobas moaxsenebs saqarTvelos kultur- isa da ZeglTa dacvis saministros Jurnalis finansuri mxardaWerisTvis.

Teatri da cxovreba

  • Upload
    ngophuc

  • View
    388

  • Download
    18

Embed Size (px)

Citation preview

Teatri da

cxovrebamTavari redaqtoriguram

baTiaSvili

pasuxismgebeli mdivaninino

maWavariani

sakonsultacio sabWo:nodar

gurabaniZe,

daviT doiaSvili,

vasil kiknaZe,

irakli samsonaZe,

giorgi sixaruliZe,

robert sturua,

Temur CxeiZe

SemoqmedebiTi kavSiri - saqarTvelos Teatraluri sazogadoeba

1910-1926 `Teatri da cxovreba~`Teatraluri moambe~1950-1990

UDC 792(479.22)T-391

#1, 2016ianvari-Tebervali

Jurnal ̀ Teatri da cxovrebis~ redaqcia

madlobas moaxsenebs saqarTvelos kultur-

isa da ZeglTa dacvis saministros Jurnalis

finansuri mxardaWerisTvis.

The day of Georgian Theatre - 2016 ---------------------- 3Vasil Kiknadze - 135 years ago ----------------------------7The Prizes of Creative Union - Society of Georgia ---- 8Annual Conic `The Best Theattrical Productions of Year~ -----------------------------------------9Gubaz Megrelidze - David Kintcurashvili: In Europe colled me Egzotic orchestrator ----------------------------10Nodar Gurabanidze - The World in the Eye of the theater-goer ---------------------------------------------------15

PLAYSMaka Vasadze - Searching for balance between overdoze `traditional~ and `play the liberal~ -----------29Giorgi Tckitishvili - About Two performances ------- 32Tea Kakhiani - The `Cherry Orchard~ at the Georgian Table -------------------------------------- 38Gvantca Guliashvili - ` Ugly Dirty and Bad ~ -------- 42Giorgi Kajrishvili - Misanthrope, Chatcky and Society -----------------------45Tamar Qutateladze - `Don’t forget me~ ----------------47Lasha Chkhartishvili - `Tongue does not have the bone~ -------------------------50

TWO CONCEPTIONS ABOUT ONE PERFORMANCE

Mary Gurgenidze - Of the wide world to the next world ---------------------52Maka Vasadze - A. Chekhov;s ` Three Sisters~ loneliness in Choreo-drama --------- 56

Vasil Kiknadze - Improvisations -------------------------60

UNNIVERSARYSandro Mrevlishvili – 75 ---------------------------------- 63

DRAMASandro Mrevlishvili - `Chair~ --------------------------67

PORTRAITIunona Aphaqidze - The King of Parnassus and the kind knight ---------------------------------------------------75

CRONICLE -------------------------------------------------- 80

NEW BOOKSNino Matchavariani - `Mamia Malazonia~ s Theatre and `Sameuli Theater~ of David Andriadze ------------ 83Letter to the Editorial Office -------------------------------86

qarTuli Teatris dRe _ 2016 ------------------ 3vasil kiknaZe _ 135 wlis winaT ------------- 7saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis premiebi ---------------------------------------------8yovelwliuri konkursi `wlis saukeTeso Teatraluri qmnilebebi~ ------------------------9gubaz megreliZe _ daviT kinwuraSvili: `evropaSi egzotikuri diriJori miwodes~ - 10nodar gurabaniZe _ samyaro Teatralis TvaliT ------------------- 15

speqtaklebimaka vasaZe _ zRvargadasul `tradiciulobasa~ da `liberalobas~ Soris balansis ZiebaSi ----------------------------------29giorgi cqitiSvili _ ori speqtaklis Taobaze ------------------------32Tea kaxiani _ `alublis baRi~ qarTul sufraze ---------------------------------38gvanca guliaSvili _ `sazizRrebi, binZurebi, borotebi~ ----------42giorgi yajriSvili _ mizanTropi, Cacki da sazogadoeba --------------------------- 45Tamar quTaTelaZe _ `ar damiviwyo~ ---- 47laSa CxartiSvili _ `enas Zvali ara aqvs~... ---------------------------50

ori azri erT speqtaklzemeri gurgeniZe _ saaqaodan saiqioSi -----52maka vasaZe _ qoreo-dramaSi gamoxatuli Cexovis `sami dis~ martosuloba --------------56

vasil kiknaZe _ improvizaciebi -----------60

iubilesandro mrevliSvili – 75 -----------------------63

dramaturgiasandro mrevliSvili _ `skami~ -----------67

portretiiunona afaqiZe _ parnasis meufe da sikeTis raindi -------------75

qronika -------------------------------------------- 80

axali wignebinino maWavariani _ daviT andriaZis `mamia malazonias YTeatri~ da `sameulis Teatri~ ---------------------------83werili redaqcias --------------------------------86

#1 2016

Teatri da cxovreba 3

saqarTvelos Teatraluri sazogadoe-bis 135 wlisTavi

WiaTuris akaki wereTlis saxelobis profesiuli Teatris 120 wlisTavi

wlevandeli qarTuli Teatris dRe am ori, erTob mniSvnelovani TariRis aRniS-vnis niSniT warimarTa. samzadisi ki, rogorc saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis saministroSi, aseve Teatralur sazoga-doebaSi adreve daiwyo _ drouli samza-disi etyoboda kidec 14 ianvaris saRamos, romelic WiaTuris akaki wereTlis saxelo-bis dramatul TeatrSi gaimarTa. es iyo Cinebuli zeimi, romelze mosuli mayurebe-li qarTuli Teatraluri xelovnebisadmi meti pativiscemiT aRivso.

magram vidre qarTuli Teatris dRisadmi miZRvnili zeimi daiwyeboda, saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis ministrma mixeil giorgaZem gaxsna foieSi mowyobili gamofena, romelic asaxavs WiaTuris Tea-tris 120 wlis ganmavlobaSi ganvlil Semo-qmedebiT cxovrebas.

moqmedebiT cxovre-bas, mis warmatebebs. amis xilva mayurebels ekranzec SeeZlo, kul-turis saministros ise gulmodgined aRu-nusxavs yvelaferi, al-baT, Cvens mkiTxvelsac unda gavacnoT igi.

2015 wels gaimarTa 2311 warmodgena, maT Soris 71 premiera, 182 gasvliTi, sagastrolo da 24 saqvelmoqmedo speqtakli, TxuTmetma Teatrma miiRo mon-awileoba 23 saerTa-Soriso festivalSi, speqtaklebs daeswro 316 669 mayurebeli; aqedan 42 speqtakli kulturis saministros xelSewyobiT Sedga. moewyo 22 gastroli ucxoeTSi da 5 Teatris gasvla saqarTve-los regionebSi.

2015 wels, dedaqalaqisgan moSorebiT erovnuli misiis matarebeli kidev erTi Te-atraluri forumi gaCnda. kulturis samin-istros iniciativiTa da xelSewyobiT wels pirvelad regionuli Teatrebis saerTaSo-riso festivali dafuZnda foTSi.

„davabrunoT Rimili naomar qalaqSi“ - giorgi erisTavis Teatris komediis fes-tivalma naomar qalaqSi SeZlo kulturuli cxovrebis gamococxleba da gorSi qarTu-li Teatris orkviriani dResaswauli Sedga.

saqarTvelos kulturis saministros xelSewyobiT, erovnuli dramaturgiis me-same Teatralur festivals umaspinZla mesxeTis profesiulma saxelmwifo dramat-ulma Teatrma axalcixeSi.

bolo wlebia saqarTvelos kulturis saministro aqtiurad afinansebs mixeil TumaniSvilis saxelobis Teatraluri xelovnebis ganviTarebis fondis mier dafuZnebul or konkurss - „saukeTeso Tan-amedrove qarTuli da qarTul enaze Targm-nili piesa“, romelic mniSvnelovnad uwyobs xels qarTuli dramaturgiis ganviTarebas.

Teatraluri xelovnebis dargebis pro-fesiul amaRlebas emsaxureba saqarTvelos kulturis saministros mier dafuZnebuli Temur CxeiZis saxelosno da gogi aleqsi- mesxiSvilis Tanamedrove mxatvrobis Tea-

qarTuli Teatris dRe _ 2016

iwyeba zeimi. saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis ministris, mixeil giorgaZis vrcel gamosvlaSi iyo analizi gasuli wlis qarTuli Teatris SemoqmedebiTi cxovre-bisa. ministrma dawvrilebiT mimoixila is proeqtebi, romlis ganxorcielebac samin-istrom gasul wels ido Tavs. amasTan er-Tad, isaubra axal wels dagegmili proeqte-bis Taobazec.

qarTuli Teatris dRisadmi miZRvnili saRamos wamyvanebi nuca qavTaraZe da arCil soloRaSvili zeimze mosul mayurebels acnoben 2015 wlis qarTuli Teatris Se-

Teatri da cxovreba4

#1 2016

traluri skola, romelic uSualod sce-nografiis udidesi xelSewyobaa.

2015 wels, saqarTveloSi pirvelad, pan-tomimis saerTaSoriso festivali, baTumSi monopiesebis festivali, xolo gorSi _ sax-alxo Teatrebis festivali Catarda. es mx-olod regionuli forumebis CamonaTvalia da warmatebebis nusxa mokled, romelic vrclad Tanamedrove qarTuli Teatris is-toriaSi 2015 wlis iniciativebis saxeliT Caiwereba.

zugdidis Teatri `durujis~ orgzis nominanti gaxda. Teatrs Jiuris specialu-ri prizi ergo - „aqtiuri SemoqmedebiTi cx-ovrebisaTvis“.

foTis Teatrs ̀ durujis~ 2015 wlis lau-reatoba ergo _ foTis TeatrSi dadgmuli speqtaklisTvis saukeTeso Tanamedrove qarTuli piesis avtori paata cikolia da oTar qaTamaZe gaxdnen. `durujis~ 2015 wlis saukeTeso msaxiobi mamakacis nomian-ciaSi Telavis Teatris msaxiobma vano iant-beliZem gaimarjva.

warmatebuli iyo 2015 weli regionuli saxelmwifo Tu municipaluri Teatrebi-sTvis. Teatrebis aqtiurma cxovrebam, gazrdilma repertuarma, saxelmwifos mxardaWeram, sagastrolo turneebma saqarTvelosa da sazRvargareT, mayurebe-li ara marto daubruna Teatrebs, aramed gazarda raodenoba da interesi. am mizans emsaxureba kulturis saministros ini-ciativa da dafinanseba, ris farglebSic saqarTvelos Teatrisa da kinos univer-stitetis 5 magistranti reJisori yovel-wliurad regionalur TeatrebSi dgams speqtakls. es ki, rogorc praqtikidanac gamoCnda, seriozuli motivaciaa rogorc adgilobrivi dasebis, ise axalgazrda re-JisorebisTvis.

saerTaSoriso Teatraluri festivalis wyalobiT Tbiliss 2015 wels daaxloebiT 40 qveyana stumrobda. Georgian ShowCase - qar-Tuli speqtaklebis programa 12 Teatris 13 speqtakliT ganisazRvra. festivalze Sedga 7 premiera.

Tbiliss estumra `festivalis~ direq-torebis, prodiuserebis, kritikosebis, reJisorebis, eqspertebis uprecedentod didi raodenoba - 73 stumari. maT Soris, Teatris kritikosTa saerTaSoriso asoci-aciis (IATC) prezidiumis 12 wevric.

dResaswaulad iqca Tbilisis didi Tea-traluri forumi _ mixeil TumaniSvilis saxelobis saerTaSoriso festivali „saCu-qari“. mayurebelma ixila alvis hermani-sis, Tomas ostermaieris, saSa valcis, ri-mas tuminasis, dimitri krimovisa da sxvaTa brwyinvale speqtaklebi.

Teatralebis aseTive dafaseba, maTi Sromisa da energiis aRiarebaa pirveli

damoukidebeli Teatraluri premia `du-ruji~, romelic inarCunebs Teatralur sivrceSi arsebuli prestiJuli kerZo premiis saxels da romelic 2015 wels ukve meSvided gaica.

- Teatralebis yovelwliuri Sefasebisa da dajildoebis 50-wliani tradicia aqvs SemoqmedebiT kavSirs „saqarTvelos Tea-traluri sazogadoeba“, romelic dRes am scenaze gaimarTeba.

msoflio Teatrebis kongresma robert sturua 2015-2016 wlebis gaeros msoflio Teatrebis elCad aRiara.

qalis saukeTeso rolis Sesrulebisa-Tvis marina kaxiani `durujis~ mflobeli gaxda.

robert sturuas `iulius keisari~ gdan-skis Seqspiris saerTaSoriso festivalze wardga.

TeatrSi Sedga konkursi axalgazrda dramaturgebisaTvis saxelwodebiT `piesa rusTavelis TeatrisaTvis“.

pirvelad saqarTveloSi uprecedento movlenas hqonda adgili - qalTa kolo-niis patimrebma rusTavelis Teatris did scenaze speqtakli `Cemi mZevali angeloz-ebi“ iTamaSes.

Sedga 7 premiera.- marjaniSvilis Teatri `ETC~ - evropis

Teatris konvenciis wevri gaxda. gamar-Ta 479 speqtakli, maT Soris 14 premiera, hqonda 5 sagastrolo speqtakli ruseTSi, slovakeTSi, rumineTSi, makedoniasa da italiaSi. 5 gasvliTi speqtakli saqarTve-los masStabiT. Seiqmna „marjaniSvilis Tea-tris klubi“. levan wulaZis speqtakli „SeS-lilis werilebi“ iyo gastrolze italiaSi, modenaSi, sadac dasma 20 speqtakli iTamaSa.

- gansakuTrebuli iyo 2015 weli vaso aba-SiZis sax. musikisa da dramis TeatrisTvis, romelic axali evropuli Teatrebis aso-ciaciaSi `NETA“ gawevrianda. basa focx-iSvilis mier gakeTda Teatris saimijo videorgoli, romelic `NETA“-s portalze ganTavsda. `NETA Network~-is xelSewyobiT musikisa da dramis Teatris speqtaklebi `(Sua)zafxulis Ramis sizmari“ da `dorian greis portreti“ iyo saerTaSoriso Teat-ralur festivalebze rumineTSi, monteneg-rosa da sloveniaSi.

- saqarTvelos Teatralurma sazogadoe-bam `gran priT“ reJisori daviT doiaSvili daajildova speqtaklisTvis `fskerze“. praRis kvadrienaleze ki, saqarTvelos na-cionalur pavilionSi anano mosiZis kos-tiumebi gamoifina.

Teatri miwveuli iyo TurqeTis, amerikisa da avstraliis saerTaSoriso Teatralur festivalebze, avstraliaSi kote furce-laZis `karmenma“ (qoreo-drama) gaimarjva nominaciaSi – `DANCE AWARD~. Teatri Car-

#1 2016

Teatri da cxovreba 5

Tuli iyo regionul festivalebSi da Sedga 7 premiera.

mixeil TumaniSvilis saxelobis kinomsax-iobTa Teatrma 2015 wels gamarTa 144 speq-takli, maT Soris 7 premiera. saqvelmoqmedo RonisZiebebi, gastrolebi qveynis SigniT, damoukidebeli proeqtebi da gamofenebi. aRdgenil iqna mixeil TumaniSvilis ukv-davi speqtakli „Cveni patara qalaqi“.

- nodar dumbaZis saxelobis mozard may-urebelTa Teatrma 12 premiera gamouSva. monawileobda 4 saerTaSoriso da 2 adg-ilobriv festivalSi, 9 warmodgena gamarTa regionSi. speqtaklma `1945~ aiRo `duruji~ 2015 - saukeTeso axalgazrda reJisori nika sabaSvili gaxda. speqtaklisTvis Seqmnili musikisTvis `Cven gvelis dideba~ kompozi-torma ana qasraSvilma wlis saukeTeso kom-pozitoris premia miiRo. wlis saukeTeso epizoduri rolisTvis dajildovda msax-iobi kote Tolordava.

- 2015 wels am Teatrma aRidgina statusi sabavSvo da axalgazrduli Teatrebis saer-TaSoriso asociaciaSi `asiteJi~. laifci-gis TeatrTan daiwyo muSaoba koproduqci-is Seqmnaze.

WiaTuris akaki wereTlis saxelobis Tea-tris msaxiobebma warmoadgines cocxali suraTebi am Teatris mier ganvlili gzisa. msaxiobTa mier gaTamaSebuli scenebis me-oxebiT mayurebels SeeZlo warmodgena Seqmnoda imaze, Tu ra gza gaiara margane-cis qalaqis Teatralurma cxovrebam 1894 wlidan dRemde, vin iyvnen is Semoqmedni, romlebic qmnidnen am Teatris saxes, xolo is, rom WiaTuris TeatrSi didebuli Semo-qmedebiTi cxovreba sufevda, sayovelTaod cnobilia. am scenaze idgnen msaxiobebi, romlebsac didi qalaqis Teatrebic ki in-atrebdnen, epatiJebodnen kidec maT Tbi-lisSi, magram am msaxiobebs Soris imdenad Zlieri gaxldaT TavianTi qalaqis, mayure-blis, scenis siyvaruli, rom iq darCenas arCevdnen.

Tbilisis marionetebis Teatri - warmate-buli gastroli moskovSi, sanqt-peter-burgSi, voroneJsa da niu iorkSi linkol-nis centris festivalze.

Tojinebis saxelmwifo Teatri - gran-pri somxeTis Teatralur festivalze. war-moadgina 6 premiera. Crdilebis Teatrma gamarTa 15 speqtakli, 2 gastroli polo-neTSi da monawileoba miiRo niqozis festi-valSi.

2015 weli aleqsandre griboedovis Tea-trisTvisac saiubileo iyo. pirvelma pro-fesiulma Teatrma kavkasiaSi daarsebis 170 weli aRniSna. moawyo 12 sagastrolo speq-takli sazRvargareT. Teatris oTx sar-Tulze gaixsna pirveli Ria Teatraluri muzeumi, foieSi ki saxalxo artistis _

giga lorTqifaniZis memorialuri dafa. 2015 wels somxuri Teatris msaxiobi

leila mkrtiCiani erevnis festivalSi „artavazd“ qalis rolis saukeTeso Ses-rulebisTvis dajildovda. azerbaijanul TeatrSi gaimarTa 8 speqtakli, maT Soris 2 sagastrolo. 40 speqtakli da 2 premiera iTamaSa soxumis Teatrma soxumidan Sors, romelsac rusTavelis, aTonelis, axmete-lis, baTumis, foTisa da goris Teatrebma umaspinZles. goris komediis festivalze ki saukeTeso reJisurisTvis daviT say-vareliZe dajildovda. cxinvalis Teatrma 2015 wels, 49 speqtakli da 3 premiera uCvena dedaqalaqisa da regionebis Teatrebs.

2015 weli gamorCeuli iyo municipaluri Tu kerZo TeatrebisTvisac. maT Soris axm-etelis, Tavisufali, samefo ubnis, moZrao-bis Teatrebis dasebisTvis, amave wels Tbi-lisis municipalurma Teatrma „globusi“ bina daido rusTavelis 19-Si, Tbilisis meriis xelSewyobiTa da TanadgomiT, sadac ukve naCvenebi iqna sacdeli speqtaklebi.

premierebis, gastrolebisa da saer-TaSoriso forumebis garda, 2015 weli mniSvnelovani iyo saiubileo TariRebiT, gamocemebiTa da gamofenebiT, saqarTvelos kulturis saministrom daafuZna da gamo-sca Jurnali „kultura plius“, romelic mTeli qveynis kulturuli movlenebis war-sulsa da awmyos moicavs.

saministros daqvemdebarebaSi myofi Te-atrebi saministros mxardaWeriT mudmivad axorcieleben saqvelmoqmedo RonisZie-bebs, sadac ufasod iReben socialurad daucvel, SezRuduli SesaZleblobe-bis mqone, danaSaulis riskis Semcvel, iZulebiT gadaadgilebul pirebs, maT ojax-ebsa da aseve mravalSvilian ojaxebs.

- 2015 wlis es monacemebi, qarTuli Te-atrebis warmatebebis qronika aqtiur Teat-ralur cxovrebas asaxavs, miuxedavad prob-lemebisa, romelic wlebis ganmavlobaSi grovdeboda aSkarad gaizarda saxelmwifos roli da xelSewyoba Teatrebis, Teatris sxvadasxva dargis mimarT, saxezea qarTuli Teatris didi potenciali, ganviTareba da aRiareba.

2015 wels dasrulda Tbilisis operisa da baletis Teatris ramdenimewliani rea-bilitacia, romelic srulad gakeTda saer-TaSoriso saqvelmoqmedo fondis „qarTu“ mier da romelic unikaluri saCuqaria mTeli qveynis kulturisaTvis. 2016 wlis 30 ianvars saqarTvelos mTavrobisa da saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis saministros mxardaWeriT sazeimod gaixs-neba ganaxlebuli saopero Teatri zaqaria faliaSvilis operiT `abesalom da eTeri~. TebervalSi Teatris sabaleto dasi war-moadgens daviT ToraZis baletis „gorda“

Teatri da cxovreba6

#1 2016

premieras. sul cota xnis winaT operisa da baletis TeatrSi sergo qobulaZis fardis eskizis asli daikida, romelic msoflioSi yvelaze Tanamedrove cifruli teqnologi-iT - germaniaSi, potsdamSi daibeWda.

dRevandeli TariRis aRsaniSnad, Tbi-lisis saopero Teatrma WiaTuris Teatrs roiali aCuqa.

Txrobas drodadro enacvlebodnen qar-Tuli Teatrisa da Soubiznesis varskvlave-bi: eka kaxiani, maia jabua, anri joxaZe, giorgi suxitaSvili, aleko begaliSvili, maka zambaxiZe, nikoloz nanitaSvili. qar-Tuli Teatris moRvaweebs dResaswauls ulocavdnen da popularul simRerebs as-rulebdnen. WiaTurlebisaTvis sasiamovno, sasixaruloc ki gaxldaT cnobili varskv-lavebis maTs scenaze xilva.

sTs Tavmjdomare, saqarTvelos saxalxo artisti giorgi qavTaraZe laparakobs saqarTveloSi 135 wlis winaT did qarTvel-Ta mier Seqmnil saqarTvelos dramatul (Teatralur) sazogadoebaze. 1881 wels saTave daedo Teatris moRvaweebze, Teat-ralur xelovnebaze zrunvas. Teatraluri amxanagobis pirveli Tavmjdomare gaxldaT ilia WavWavaZe, amxanagi (moadgile) akaki wereTeli da dgeba erTob mRelvare wuTebi, romlebsac qarTuli Teatris moRvaweni qarTuli Teatris dRes TrTolviT elode-bian. gogi qavTaraZe acxadebs Teatraluri sazogadoebis pre zidiumisa da Jiuris gad-awyvetilebas sax elobiTi premiebis miniWe-bis Taobaze, aseve cxaddeba wlis saukeTeso scenuri qmnilebis sxvadasxva nominaciebSi gamarjvebulni.

rogorc cnobilia, saqarTvelos Teat-raluri sazogadoeba oTx weliwadSi erTx-el gascems saxelobiT premiebs. esenia: kote marjaniSvilis, axmetelis, akaki xoravas,

petre ocxelis, veriko anjafariZis premie-bi. wels am nominaciebs daemata kidev erTi saxelobiTi premia _ realisturi qarTuli Teatris ganmaaxleblis, organizatoris, giorgi erisTavis premia. igi, iseve rogorc sxva premiebi, oTx weliwadSi erTxel mieni-WebaT qarTul Teatralur sivrceSi aRm-SeneblobiTi iniciativiT gamorCeul Semo-qmedT.

Teatraluri sazogadoeba yoveli qar-Tuli Teatris dRis win ajamebs wlis Semo-qmedebiT cxovrebas _ gamoarCevs saukeT-eso speqtaklebs, rolebis Semsruleblebs. saamisod Seqmnilia Jiuri, romelsac xelmZRvanelobs cnobili scenografi jeiran faCuaSvili. Jiuri damoukidebe-lia, sazogadoebis prezidiumi mis gad-awyvetilebaSi ar ereva. da ai, am mRelvare wuTebSi giorgi qavTaraZe iwyebs gamarjve-bulTa dajildoebas.

mRelvare wuTebs aranakleb mRelvare aqcia mohyva: WiaTuris TeatrSi mravali we-lia nayofierad moRvaweobs saqarTvelos saxalxo artisti roder CaCaniZe. mis mier ganvlili SemoqmedebiTi gzis dafasebis dasturi gaxldaT msaxiobis varskvlavis gaxsna _ Teatris SesasvlelTan gaixsna roder CaCaniZis varskvlavi.

WiaTuris ca msaxiobis sapativcemulo foierverkma gaabrwyina.

saiubileod gamovida bukleti ̀ WiaTuris akaki wereTlis saxelobis profesiuli saxelmwifo Teatri~. Sesavali teqstis av-tori gaxlavT Teatrmcodne Tamar kikna-veliZe, aseve gamoica 2016 wlis magidis ka-lendari, romelSic moTavsebulia Teatris speqtaklebis fotomasala.

#1 2016

Teatri da cxovreba 7

ra iseTi ambavi moxda 135 wlis winaT, rom Jurnalis mkiTxvels dRes unda Sevaxse-noT?! didi erovnuli movlena! ase miaCnda ilia WavWavaZes da mis azrs raRa komentari sWirdeba?!

ar sWirdeba! albaT, mkrexelobac ki iqneba..

135 wlis winaT 18 (30) ianvars daarsda dramatuli (Teatraluri) sazogadoeba da misi pirveli Tavmjdomare ilia WavWavaZe iyo, moadgile _ akaki wereTeli, mdivani _ k. yifiani. damfuZnebeli prezidiumis wevre-bi iyvnen: v. abaSiZe. al. yazbegi, iv. maCabeli, g. TumaniSvili, d. yifiani, n. avaliSvili, r. erisTavi, an. furcelaZe, mxatvari al. ne-bieriZe. romeli saukunis nebismieri umaR-lesi donis sazogadoebasa, Tu kavSirs ar daamSvenebda maTi saxelebi!... Cven, qarTu-li Teatris moRvaweebs, gveamayeba erovnul moRvaweTa aseTi maRali donis gaerTianeba.

erTxel gogi qavTaraZem gulwrfelad miTxra: vamayob, rom akaki xoravasa da Sal-va dadianis adgilze amirCieso. me vuTx-ari: gogi, Sen ilia WavWavaZis adgilze xar arCeuli, sandro mrevliSvili – akaki wer-eTlis adgilze. gogim Cemi naTqvami ram-denjerme sajarod gaimeora. ise, gogic Taviseburad marTali iyo: sabWoTa sis-temam yvelafris politizireba moaxdina, TiTqmis yvela warmateba Tu wamowyeba sabWoTa mTavrobas daukavSira. 1946 wels gamocemul broSuraSi `sabWoTa saqarTve-los saTeatro xelovnebis mniSvnelovani TariRebi~ garkveviT weria, rom `1945 wlis 17 seqtembers rusTavelis Teatris sakon-certo darbazSi Sedga saqarTvelos Tea-traluri sazogadoebis saorganizacio komitetis pirveli sajaro sxdoma. saor-ganizacio komitetis Tavmjdomare – ssrk saxalxo artisti akaki xorava. 17-18 dekem-bers rusTavelis saxelobis sakoncerto darbazSi gaimarTa saqarTvelos Teat-raluri sazogadoebis pirveli yriloba~. yrilobas 105 delegati daeswro. airCia 61 wevriani gamgeoba da prezidiumi 13 ka-cis SemadgenlobiT: a. xorava, a. vasaZe, S. dadiani, v. anjafariZe, d. andRulaZe, S. RambaSiZe, s. SanSiaSvili, i. griSaSvili, s. gersamia, S. afxaiZe, al. TayaiSvili, d. an-

TaZe, i. bodrovi. ase mowyvites Teatral-uri sazogadoeba did istoriul tradi-cias. politikurma koniunqturam iliasa da akakis damsaxurebac ki Seiwira, magram arc mikvirs. bevrjer vTqvi da vimeoreb: im fonze ra gvikvirs, roca:

_ zustad ar viciT genialuri rusTav-elis saflavi!...

_ zustad ar viciT didi Tamar mefis _ saflavi!...

_ ar viciT genialuri firosmanis sa-flavi!...

_ ar viciT pirveli didi qarTveli qali msaxiobis _ mako safarova-abaSiZis safla-vi, romelic ager, 1940 wels gardaicvala!... sxva faqtebs aRar gavagrZeleb, Sors wagvi-yvans, yvelam icis kote marjaniSvilisa da sandro axmetelis bedi.

gamexarda, roca wavikiTxe gogi xara-baZis mravalmxriv saintereso werilebi. qarTvelebs RmerTma bevri saamayo Tvise-bebi mogvca (ra CamoTvlis!), magram erT-maneTis gafrTxilebis niWi wagvarTvao!... uTuod unda gavixseno, rom Teatraluri (dramatuli) sazogadoebis 100 wlisTavi farTo masStabiT aRiniSna 1981 wels. Cemi patara broSurac daibeWda, romelic pir-vel wesdebas warvumZRvare.

ra male gavida 35 welic!...ardaviwyeba gvmarTebs Cveni Teatris is-

toriis movlenebisa. is mware simarTlec unda vTqva: damoukidebel saqarTveloSi ufro rTul dReSi aRmoCndnen sazoga-doebrivi organizaciebi, kavSirebi, vidre sabWoTa periodSi iyvnen. amis mizezi erTi romelime SemTxveva ar aris, sakiTxebis mTeli kompleqtia, upirvelesad ki, materi-aluri baza.

paradoqsia, magram faqtia, Tavisufleba ufro rTulia, vidre monoba, Tavisufal-ma Tavad unda iSovnos sarCo, monas ki _ patroni hyavs.

mware realoba...sazogadoebis pirvelma Tavmjdomarem

ilia WavWavaZem vaso abaSiZes iubileze uTxra: imxneve da gaZlierdio...

me ukeTess ras vetyvi Cvens Rvawlmosil sazogadoebas, gavimeoreb ilias sityvebs: `imxneve da gaZlierdi!~

135 wlis winaTvasil kiknaZe

Teatri da cxovreba8

#1 2016

saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis premiebi:

saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis prezidiumma imsjela qarTuli Teatris moRvaweebisadmi saxelobiTi premiebis miniWebis Taobaze. saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis premiebi mieniWaT:

kote marjaniSvilis saxelobis premia

dali mumlaZes _ naSromisaTvis `nadiroba godoze~. giorgi xarabaZes _ qarTuli sityvis ostats.

sandro axmetelis saxelobis premia

daTa TavaZes _ samefo ubnis TeatrSi speqtaklebis `tkivili aris axalgazrdoba~, `zamTris zRapari~ da `troeli qalebi~-s dadg-

misaTvis.

veriko anjafariZis saxelobis premia

guranda gabunias _ qarTul samsaxiobo xelovnebaSi Setanili wvlilisaTvis.

nani CiqviniZes _ qarTul samsaxiobo xelovnebaSi Setanili wvlilisaTvis.

petre ocxelis saxelobis premia

giorgi aleqsi-mesxiSvils _ qarTul scenografiul xelovnebaSi Setanili wvlilisaTvis.

giorgi erisTavis premia

sandro mrevliSvils _ qarTuli Teatris aRmSeneblobaSi Setanili wvlilisaTvis.

specialuri premia _ `amagdari~

roder CaCaniZes _ WiaTuris akaki wereTlis saxelobis Teatris msaxiobs.

#1 2016

Teatri da cxovreba 9

saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis konkursis Jiurim Seajama SemoqmedebiTi wlis Sedegebi da gamoavlina gamarjvebulni. faruli kenWisyriT premiebi mieniWaT:

wlis saukeTeso piesairakli samsonaZes _ `meTevze 1,2~.

wlis saukeTeso speqtakli _ `gran-pri~a. Cexovis `alublis baRi~ _ goris giorgi erisTavis saxelobis Teatri: reJisori soso

nemsaZe, kompozitori koba (mamuka) megreliSvili, ranevskaia _ gvanca kandelaki, gaevi _ kaxa beriZe.

wlis saukeTeso reJisoruli namuSevari nikoloz sabaSvils _ nodar dumbaZis saxelobis mozard mayurebelTa Teatris speq-

taklisaTvis `1945~.

wlis saukeTeso mamakacis roli vano iantbeliZes _ adamis rolis SesrulebisaTvis Telavis vaJa-fSavelas saxelobis

Teatris speqtaklSi `vin gatexa qoTani~.

wlis saukeTeso qalis rolilia suluaSvils _ dedis rolis SesrulebisaTvis mesxeTis Teatris speqtaklSi `mS-

vidi Rame~.

wlis saukeTeso meore planis mamakacis rolizura lomiZes _ lihtis rolis SesrulebisaTvis Telavis vaJa-fSavelas saxelobis

Teatris speqtaklSi `vin gatexa qoTani~.

wlis saukeTeso meore planis qalis rolieTer deisaZes _ brigitas rolis SesrulebisaTvis Telavis vaJa-fSavelas saxelobis

Teatris speqtaklSi `vin gatexa qoTani~.

wlis saukeTeso axalgazrda msaxiobi mamakacinika nanitaSvils _ baSi aCukis rolis SesrulebisaTvis nodar dumbaZis saxelobis mo-

zard mayurebelTa Teatris speqtaklSi `baSi aCuki~.

wlis saukeTeso axalgazrda msaxiobi qalimanana abramiSvils _ evas rolis SesrulebisaTvis Telavis vaJa-fSavelas saxelobis

Teatris speqtaklSi `vin gatexa qoTani~.

wlis saukeTeso scenografiuli namuSevarimirian SveliZes _ Telavis vaJa-fSavelas saxelobis Teatris speqtaklisaTvis `vin ga-

texa qoTani~.

speqtaklisTvis Seqmnili originaluri musikadaviT malazonias _ nodar dumbaZis saxelobis mozard mayurebelTa Teatris speqtak-

lisaTvis `baSi aCuki~.

wlis saukeTeso Teatraluri naSrominodar gurabaniZes _ wignisaTvis `reJisori gizo Jordania~.

wlis saukeTeso kritikuli naSromi manana gegeWkors (gardacvalebis Semdeg) _ Jurnal `Teatri da cxovrebaSi~ (2015 wlis

#1) dabeWdili recenziisaTvis `Cinovniks yvelafris ufleba ara aqvs~.

yovelwliuri konkursi`wlis saukeTeso Teatraluri qmnilebebi~

Teatri da cxovreba10

#1 2016

_ batono daviT, Cveni sazogadoeba nak-lebad gicnobT, amitom sainteresoa Tqveni biografia, is ganvlili SemoqmedebiTi gza, romelmac Tqveni operis Teatris samxatv-ro xelmZRvanelad arCeva ganapiroba. sad moRvaweobdiT da gqondaT Tu ara warmateba sazRvargareT?

_ siamovnebiT gipasuxebT, radgan miviC-nev, rom es Zalian mniSvnelovania. musikiT eqvsi wlis asakidan davinteresdi da miznad davisaxe, musikosi gavmxdariyavi. es gadawy-vetileba myari gaxldaT. amis ganxorciele-baSi ojaxma Semiwyo xeli, Tumca, profesiiT musikosi mSoblebi ar myolia. mogexsenebaT, samoqalaqo omis periodSi qveyanaSi rTuli viTareba iyo Seqmnili da vcdilobdi, mx-olod musikiT vyofiliyavi dakavebuli. Tbi-lisis mesame musikaluri saswavlebeli oTxi wlis nacvlad sam weliwadSi davamTavre da swavla konservatoriis sagundo-sadiriJoro fakultetze ganvagrZe, konservatoriaSive davamTavre magistratura. Cemi xelmZRvaneli gaxldaT diriJori avTandil reviSvili. unda aRvniSno, rom Cemma pedagogebma yvelaferi gaakeTes imisTvis, rom SemdgomSi ucxoeTSi meswavla. gansakuTrebulad mxarSi medgnen kompozitori nodar mamisaSvili, romelTanac bolo sami wlis ganmavlobaSi intensiurad vmecadineobdi da qalbatoni eTer mgalob-liSvili, romelic orRansa da Zvel, barokos periodis musikas maswavlida. studentobis periodSi ganebivrebuli viyavi koncertebiT. vxelmZRvanelobdi, aseve, konservatoriisa da ivane javaxiSvilis saxelobis universitetis erTobliv gunds `Cantus Choralis~. yovelTvis vxvdebodi, rom saorkestro diriJoroba sazRvargareT unda meswavla. mogexsenebaT, yvela qarTvel diriJors ganaTleba ruseTSi aqvs miRebuli. me erT-erTi pirveli qarTveli

diriJori var, romelmac moaxerxa evropaSi, kerZod, germaniaSi swavla. Zalian gamimarTla, rom miunxenis musikisa da Teatris umaRles skolaSi movxvdi profesor Bbruno vailTan (Bruno Weil). is gaxlavT karaianis erTaderTi asistenti, romelic mis speqtaklebs diri-Jorobda. aRsaniSnavia, rom karaianis cno-bil Canawerebs swored bruno diriJorobda. bruno vaili iyo didi diriJorisa da Teore-tikosis, sazogado moRvawis - hans svarovskis (Hans Swarowsky) moswavle, romelic venaSi moRvaweobda. Zalian mniSvnelovania, rom Cven, Bbruno vailis moswavleebma, hans svar-ovskis skola gaviareT. es gaxlavT cnobili diriJorebis: klaudio abados (Claudio Abbado), maris iansonsis (Mariss Jansons), peter Snaid-eris (Peter Schneider), zubin metas (Zubin Mehta), bruno vailis, nikolaus hanonkuris (Nikolaus Harnoncourt) - Tanamedrove diriJorebis skola. bavariis miwaze weliwadSi mxolod erT diri-Jors irCeven. me gamimarTla da ormocdaaTi abiturientidan, romlebic sadiriJoroze ab-arebdnen, me amiyvanes. profesori Bbruno vail-Tan sul Svidi studenti vswavlobdiT. es gan-sakuTrebuli periodi iyo, radgan arsebobda yvela saSualeba, rom me, rogorc saorkestro diriJors, mqonoda maqsimaluri komforti da saSualeba, praqtika gamevlo yvela cnobil orkestrTan. Tavidave daviwye urTierToba iseT orkestrebTan, rogorebicaa `miunxenis simfoniuri orkestri~ (Münchner Symphoniker), `miunxenis filarmoniis orkestri~ ( Münchner Philharmoniker ), aseve `bavariis radios simfo-niuri orkestri~ (Symphonieorchester des Bayer-ischen Rundfunks). mexmareboda ingolStatis

daviT kinwuraSvili: evropaSi egzotikuri diriJori miwodes

Tbilisis zaqaria faliaSvilis saxelobis operis da baletis Teatris unikaluri Senoba 2010-2015 wlebSi Catarebuli kapitaluri remontis Sem-deg (arqiteqtori leri meZmariaSvili), 2016 wlis 30 ianvars sazeimod gaixsna. es marTalac, RirsS-esaniSnavi movlena iyo kulturis moRvaweebisa da xelovnebis moyvarulTaTvis. Jurnalis redaqciam mizanSewonilad miiCnia saubari saopero Teatris samxatvro xelmZRvanelTan b-n d. kinwuraSvilTan.

#1 2016

Teatri da cxovreba 11

qarTuli kameruli orkestri da bad raihenha-lis filarmoniis orkestri. pirvelive dRee-bidan momiwia mniSvnelovani koncertebis diriJoroba, romlebic gadaicemoda `bavari-is radios~ (Bayerische Rundfunk) pirdapir eTer-Si. gamovyof erT-erT koncerts, romelzec Sesrulda musika cnobili oskarosani filmi-dan `Das Wunder von Bern~ (`saocreba bernidan~). am saRamos diriJorobis Semdeg presam `egzo-tikuri diriJori~M miwoda. aman iqaur musika-lur samyaroSi popularizacia momitana. miwodebdnen ucnaur da emociur diriJors. maSin germanuli kargad ar vicodi, magram enobrivi Secdomebis mimarTac raRacnairi, pozitiuri damokidebuleba modioda. sabo-lood, egzotikur diriJorad `momnaTles~. am periodSi gavdiodi masterklasebs msof-lioSi aRiarebul diriJorebTan: kurt maz-urTan (Kurt Masur), kristof prikTan (Christof Prick), duglas bostokTan ( Douglas Bostock) . didi praqtika gaviare bruno vailis festivalebze. aseve msoflioSi pirvel, kanadis tafelmiuz-ik orkestrTan (Tafelmusik Baroque Orchestra), romelic, Cemi azriT, Tavisi gansakuTrebu-lobiT berlinsa da venas bevrad sjobs. viyavi elisabed gastis fondis stipendianti, rac saSualebas maZlevda, ar memuSava da mTeli dro musikisTvis dameTmo. xuTi wlis Semdeg wavedi hamburgSi, sadac musikisa da Teatris umaRlesi akademiiis saorkestro sadiriJoro fakultetis stumari-studenti gavxdi (pro-fesor kristof prikis klasi). iq maswavlidnen ligetis (György Sándor Ligeti) moswavleebi. vdir-iJorobdi niurnbergSi da hamburgis konserv-atoriaSi. axalgazrdebisTvis vaxorcielebdi saganmanaTleblo proeqtebs, romelTagan yvelaze cnobili iyo proeqti saxelwodebiT `yvela bavSvs erTi opera~, ris Sesaxebac mTe-li hamburgi alaparakda. proeqti gulisxmob-da bavSvebisTvis mocartis `jadosnuri flei-tis~ dadgmas yvela asakis bavSvisTvis oridan Tormet wlamde. es gaxldaT mayureblis moz-idvaze gaTvlili Zalian daxvewili proeqti (aseTive saganmanaTleblo programebs Tbi-lisSic vgegmavT).

am periodSi vmegobrobdi karl orfis (Carl Orff) meuRlesTan, lizelote orfTan (Liselotte Orff) da didi kavSiri mqonda orfis sazogadoe-basTan. aman saSualeba momca gavcnobodi cno-bil gamomcemlebsa da sazogadoebis warmo-madgenlebs. amas imitom vambob, rom hamburgSi samwliani moRvaweobis ganmavlobaSi Zalian xSirad vmarTavdi koncertebs eklesiebSi. erT dRes orRanze vukravdi, meore dRes sa-gundo koncerts vmarTavdi, mesame dRes ki orkestris diriJori viyavi. marTalia, es ru-tinuli samuSao iyo, magram Zalian didi praq-tika gaviare. paralelurad samsaxurs veZebdi da aRmovaCine, rom maklda ganaTleba menej-mentis mimarTulebiT. amitom swavla latviis kulturis akademiaSi (riga) ganvagrZe, romel-

sac SemoqmedebiTi urTierToba aqvs hambur-gis musikisa da Teatris umaRles skolasTan, aseve hamburgis mediis umaRles skolasTan. miviRe kulturisa da mediis menejmentis magistris xarisxi. am periodSi intensiurad vdiriJorobdi TbilisSi.

TbilisSi Cemi koncertebi 2005 wlidan daiwyo. madlobeli var zaza azmaifaraSvi-lis, rom saSualeba momca Tbilisuri kariera damewyo iseTi mniSvnelovani nawarmoebiT, rogoricaa j. verdis ̀ aida~. es imiTac damamax-sovrda, rom 9 aprili iyo, qarTvelebisTvis metad samwuxaro dRe... pirvel speqtakls mo-hyva mTeli repertuari: `trubaduri~, `bal-maskaradi~, `don-paskuale~, `rigoleto~, `jambazebi~, `nabuqo~, `mindia~.

hamburgSi cxovrebis dros ufro intensi-urad Camovdiodi TbilisSi, radgan vmuSaobdi konservatoriaSi, sadac davdgi `jadosnuri fleita~ da vudiriJore ramdenime koncerts, maT Soris - uwmindesis dabadebis dRisadmi miZRvnil koncerts da aseve, saqarTvelos erovnul simfoniur orkestrTan mqonda ram-denime koncerti.

amave periodSi germaniaSi davaarse qar-Tuli gundi, romelsac `iberisi~ davarqviT. vasrulebdiT qarTuli xalxuri Semoqmedebis nimuSebsa da profesiul musikas.

elizabet gastis musikaluri fondis xelmZRvanelic gaxlavarT da am gundiT ev-ropaSi qarTuli musika gagvqonda, Semosuli TanxiT qarTvel bavSvebs vexmarebodiT (bavS-vTa saxlebs, leikemiiT daavadebul bavSvebs, 2008 wlidan CamoviyvaneT eqim-Terapevtebi travmirebuli bavSvebisTvis). operis orkes-trisTvis Camoviyvane valtornisti profeso-ri volfgang gaagi, romelmac sasule instru-mentebis musikosebisTvis masterklasebi Caatara. vTanamSromlobdi aseve Tbilisis saxelmwifo kamerul orkestrTan „GsaqarTve-los simfonieta“ (Georgian Sinfonietta), romel-sac masterklasi Cautara Cem mier mowveulma cnobilma meviolinem kristof maierma (Chris-toph Meyer).

_ ratom gadawyviteT operis samxatvro xelmZRvanelis konkursSi monawileoba. SemogTavazes, Tu Tqven gamoiCineT inicia-tiva. Tqven xom germaniaSi sakmaod datvir-Tuli iyaviT?

_ bednieri var, rom TbilisSi mome-ca moRvaweobis saSualeba. msurs, evro-puli gamocdileba Cems qveyanas gavuziaro. saqarTveloSi Zalian bevri axali proeqtis ganxorcielebas vapireb. arCevnebSi siam-ovnebiT miviRe monawileoba. sabuTebi bolo dRes Sevitane da daiwyo urTulesi weliwad-naxevari...

_ rogori gegmebi gaqvT repertuarTan dakavSirebiT. apirebT Tu ara qarTveli kom-pozitorebis operebis dadgmas?

_ am sezonidan yuradReba maqsimalurad ga-

Teatri da cxovreba12

#1 2016

datanili gvaqvs qarTul repertuarze. trad-iciulad, sezoni gavxseniT z. faliaSvilis ukvdavi operiT `abesalomi da eTeri~. vdgamT meri daviTaSvilis `nacarqeqias~, romelic Za-lian saintereso formiT iqneba warmodgenili da morgebuli Tanamedrove bavSvebs. bavSvebs operaSi mosvla unda uxarodeT.

_ es Zalian mniSvnelovani momentia, vinaidan bavSvma unda SeZlos speqtaklis gageba da unda Sedges kontaqti dadgmasa da mayurebels Soris. dameTanxmebiT, xSirad Wirs aseTi urTierTgagebis damyareba, ras-ac msmenelTa nakleboba mohyveba xolme. amitomac menejmentis sworad warmarTva axali Taobis aRzrdas Seuwyobs xels.

marTali brZandebiT. es pirveli kontaqti iseTi unda iyos, rom bavSvma ar dakargos zRa-pruli samyaro, sworad aRiqvas speqtaklis Sinaarsi da musikaluri partitura. yovelive ise mimzidvelad, sainteresod unda iqnes mi-wodebuli, rom mayurebels xSirad moundes mosvla, rac Cveni mizania. amisTvis mzad gvaqvs sxvadasxva proeqtebi: Teatris daTva-liereba, leqcia-koncertebi bavSvebisTvis, sadac bavSvi uSualod iqneba CarTuli. amas garda, sabaleto dasi dgams meri daviTaSvi-lis `wuna da wruwunas~. gvinda gvqondes rep-ertuarSi v. doliZis `qeTo da kote~, z. fali-aSvilis `daisi~ da o. TaqTaqiSvilis `mindia~.

_ ras fiqrobT Tanamedrove qarTvel kompozitorTa nawarmoebebze?

_ Zalian miyvars Tanamedrove qarTveli kompozitorebi. studentobisas vdiriJorob-di baton nodar mamisaSvilis studentebTan erTad eqsperimentul musikalur salonSi gamarTul koncertebs da saSualeba mqonda bevr nawarmoebs gavcnobodi. am sezonSi gvin-da ganvaxorcieloT eka WabaSvilis orato-ria `qarTuli rekviemi~, romelic marTla XXI saukunis musikaa da es nawarmoebi minda mo-cartis `rekviemTan~ erTad Sevasrulo da mi-vuZRvna saqarTvelos teritoriuli mTlian-obisTvis brZolas Sewirul axalgazrdobas.

_ operis Teatrs ar hyavs mTavari re-Jisori. amitom sainteresoa damdgmeli re-Jisorebidan vis moiwvevT?

_ maqsimalurad gvinda moviwvioT qarTve-li reJisorebi, magram arc ucxoel reJisore-bze vityviT uars, radganac CvenTvis mrav-alferovneba Zalian mniSvnelovania. amJamad axalgazrda reJisori vano xuciSvili dadgams `nacarqeqias~, xolo `karmenis~ dadgmaze movi-wvieT levan wulaZe. dagegmili gvaqvs haidnis oratoria `samyaros Seqmna~ (reJisori mixeil Carkviani) da pirvelad am nawarmoebis isto-riaSi, am Janris nawarmoebs evropaSi arsebu-li axali tendenciiT, Teatraluri dadgmiT vuCvenebT, romelic vizualurad Zalian sain-tereso iqneba.

gvinda Cvens qveyanaSi davnergoT evropaSi arsebuli Tanamedrove tendenciebi. magali-

Tad, leqcia-koncertebi, rac saqarTveloSi miRebuli ar aris, aseve simfoniuri musikis koncertebs vizualur saxes mivcemT, rac na-warmoebis aRqmas xels ar SeuSlis da msmenel-sac lamaz samyaroSi yofnis survili gauC-ndeba. yuradReba daeTmoba saganmanaTleblo programebs. es gaxlavT is siaxleebi, rom-lebic xdeba msoflioSi da, romlebsac Sesa-bamisad movargebT Cvens sinamdvilesac.

_ operis TeatrSi Catarda grandiozuli saremonto samuSaoebi, romliTac igi evro-pis saopero Teatrebs ar Camouvardeba. ra teqnikuri saSualebebiTaa Teatri aRWurvi-li da rogori pirobebi aqvT Seqmnili saope-ro da sabaleto dasebs?

_ yvelaze mniSvnelovania, rom Teatrma SeinarCuna Tavisi pirvandeli ulamazesi saxe. rac ar Cans vizualurad, iqac mniSvnelovani samuSaoebi Catarda. Sida gruntis wylebis gamo gamoicvala qveda sarTulebis wyalgay-vaniloba da Catarda sadrenaJe samuSaoebi, umaRlesi donis spilenZiT gadaixura Senoba, yvela foie garemontda da SeiReba, marma-rilos filebi mTlianad gamoicvala. Teat-ris mimdebare ori skveri axleburad moewyo da axal `momReral Sadrevnebze~ klasikuri musika Caiwera.

scena aRiWurva Tanamedrove standarte-bis teqnikiT. Teatris erTaderTi sponsori iyo fondi `qarTu~. Teatris teqnikur ganax-lebaSi sami ucxouri firma monawileobda: avstriulma firmam `vagneri~ da serbulma `svetliosti~ daamontaJes teqnika, scenis meqanikis marTva. imave `svetliostma~ moax-dina unikaluri Teatraluri ganaTebis in-stalacia. germanulma firma `zalcbrenerma~ darbazi gaxmovanebis uaxlesi audio-video aparaturiT aRWurva. daidga `panasonikis~ firmis oTxi mZlavri proeqtori, romlebic amcirebs speqtaklebis sadadgmo Rirebule-bas. am aparaturis SesaZleblobebi ukve naxa `abesalom da eTeris~ premieraze mosulma mayurebelma. germanul kompaniaSi `gerieci~ daibeWda didi qarTveli mxatvris, sergo qob-ulaZis eskizis mixedviT aRdgenili farda. im-ave firmaSi Seikera Teatris ZiriTadi fardac da scenis Cacmulobis sxvadasxva aqsesuari. aRsaniSnavia, rom `geriecSi~ Seikera msoflio wamyvani saopero Teatrebis: `metropoliten operas~, londonis samefo saopero Teatris, barselonas `liseos~, madridis `teatro realis~ da sxva Teatrebis fardebi.

scenas aqvs unikaluri SesaZleblobebi. SeuZlia 5%-iani daxra, SeiZleba gakeTdes safexurebi da orsarTuliani scena, Stan-getebi Cqara da uxmod muSaoben, scenis jibee-bidan gamzadebuli dekoracia gamodis. Camo-suli iyo `metropoliten operas~ pirveli piri, romelmac aRniSna, rom Cveni teqnika aris umaRlesi xarisxis. jer-jerobiT ar gvaqvs saamqroebi da damxmare saxelosnoebi. Teat-

#1 2016

Teatri da cxovreba 13

ris ezoSi maTi aSeneba ver xerxdeba, vinaidan mZime teqnika daazianebs mimdebared arsebul istoriul Senoba-Zeglebs. am saqmeSi gvex-mareba kulturisa da ZeglTa dacvis saminis-tro, rom saTanado adgili SevarCioT.

_ Teatris gaxsnas aJiotaJic mohyva.sazogadoeba gaaRiziana Tqvenma naTqvamma, rom premieras mxolod Rirseulni daeswre-biano. es sityvebi uneburad wamogcdaT, Tu raime garemoebam ganapiroba?

_ sazogadoebis dayofa, ra Tqma unda, nagulisxmevi ar iyo da, miT umetes, sity-va uRirsic ar iyo naTqvami. es informacia romeliRac saagentom gaavrcela, romelic Cemi sityvebis interpretacia gaxldaT. es iyo telefoniT Cawerili interviu. im dRes daaxloebiT 15 saagentos miveci interviu da miWirs zustad davasaxelo misi gamavrcele-beli. maTi mizani aJiotaJis atexva iyo da es gaakeTes.

_ rogor urTierTobas apirebT Teatrm-codneebsa da musikismcodneebTan? Teatris menejmenti presasTan uSualodaa dakav-Sirebuli da Tu moiwvevT maT speqtaklebze da dainteresdebiT gamoTqmuli Sexedule-bebiT?

_ ra Tqma unda, jansaRi kritika misaRebi da aucilebelia. germaniaSi muSaobis dros cnobil kritikosebTan mqonda Sexvedrebi, konsultaciebi. axalgazrda musikosebsa da specialistebs kritikosebTan mWidro urTi-

erToba unda hqondeT, radgan maTzea damok-idebuli axalgazrda Semoqmedis momavali. roca kritikosi dezinformacias avrcelebs, es gamoricxavs jansaR kritikas, aseTi faqte-bi miuRebelia. gaJRerda, rom daviT kinwuraS-vili evropaSi arafers ar akeTebda da araferi esmis. sxva kritikosma dawera, rom musiko-sebis gareSe ixsneba Teatri, rom bileTi 350 lari Rirs da sxva amgvari. es dezinformaciaa. samwuxaroa, rom amas e.w. cnobili musikism-codneebi weren. gamixardeba, Tu kritikosebi imsjeleben speqtaklebze, TeatrSi mimdinare procesebze, diriJorebze. sazRvargareT gen-eraluri repeticiis an premieris Semdeg iw-ereba recenzia da mayurebeli maTi wakiTxviT iRebs TeatrSi wasvlis gadawyvetilebas.

_ samwuxarod, CvenTan presa ar inter-esdeba recenziebiT. mas ufro Worebi da yviTeli presis sakiTxebi ainteresebs da amitom damokidebulebac gansxvavebulia. da bolos, bileTebis sapremiero fasebi 100-150 lars Seadgenda. ras fiqrobT stabilur fasebTan dakavSirebiT?

_ es iyo gaxsnis fasi. SemdgomSi fasebi ba-zarze orientirebuli, marketingulad gaTv-lili iqneba, radgan Cveni mizani savse dar-bazia. es imas niSnavs, rom mayurebeli ar unda davkargoT. gveqneba standartuli fasebi, ma-gram premierebsa da mowveuli stumrebisTvis sxva fasebi iqneba.

esaubra gubaz megreliZe

s. axmetelis erTi patara werili `abesalom da eTeris~ Taobaze, erovnuli energetikiT aris damux-tuli.

`abesalom da eTeris~ axal dadgmasTan dakavSirebiT, mkiTxvels vTavazob aRniSnul werils: `diax, qarTveli var, amayi, Tavmoyvare, imitom rom ukve vaJkacia Cemi eri, gaqra CemSi SiSi momavlisad-

mi, aRarafris ar mrcxvenia, aRar var gulnatkeni, radgan vici, gvaqvs kulturis mSvenieri dargi – opera `abesalom da eTeri~.

udidesi ganZi qarTuli xelovnebisa. simRera faliaSvilis meoxebiT msoflio xelovnebis umaRlesi formiT Seimosa. gamarjveba didia, ganuzomeli. Tu gnebavT, icnoT sidide `abesalomisa~ da SeiyvaroT, unda SeiswavloT da ganicadoT.

simRera qarTveli xalxis simboloa misi maradisobisa. `abesalom da eTeri~ faliaSvilisa – mnaTobi gzaa am maradisobisaken.

amayob da xarob, rodesac xedav, ra xalisiani nabijiT mieSureba Cveni xelovneba ialbuzis mwvervali-saken, rom iqedan amcnos kulturosan msoflios Tavisi xalxis siamaye da sidide.

davrwmundi, rom `abesalomma~ ialbuzis mwvervalze ukve hpova Tavisi saTayvanebeli eTeri~ (gaz. `lomisi~, 1923, # 25).

s. axmetelis werili kidev erTxel Segvaxsenebs didi erovnuli saunjeebis Rirebulebebs.vasil kiknaZe

`abesalom da eTeris~ axali dadgmis Taobaze:

triumfireJisor gizo Jordanias `abesalom da eTeri~ WeSmaritad triumfaluri speqtaklia. pre-

mieris saRamo zeimad iqca maTTvis, visac uyvars musika, mxatvroba, vokali, qoreografia... yve-laferi es harmoniulad aris Serwymuli speqtaklSi. saboloo jamSi Seqmnilia grandiozuli, STambeWdavi freska _ uaRresad metyveli, dinamikuri, kompoziciurad daxvewili. g. aleqsi-

Teatri da cxovreba14

#1 2016

vaJa azaraSvili: unda giTxraT, rom eqvsi weli mouTmenlad velodi sezonis gaxsnas, ramac yvelas udidesi sixaruli mogvitana. namdvili sixaruli ganvicade genialuri za-qaria faliaSvilis `abesalom da eTeris~ ax-ali dadgmiT, romelic ganaxorciela Cvenma cnobilma reJisorma gizo Jordaniam. gamaxara agreTve, didi qarTveli mxatvris, sergo qob-ulaZis fardis aRdgenam. speqtaklSi dakave-buli arian SesaniSnavi momRerlebi: Temur guguSvili, lado aTaneli da Tamar iveri. araCveulebrivi iyo gundi avTandil Cxenke-lis xelmZRvanelobiT. operisa da orkestris musikalurad SekvriT diriJorma zaza az-maifaraSvilma ganaxlebuli interpretacia SemogvTavaza. meamayeba, rom koncertmaist-erma naTia azaraSvilma SesaniSnavad imuSava solistebTan. bedniereba mqonda meore Se-madgenlobisTvis momesmina da axalgazrdebma Zalian kargi STabeWdileba datoves. momewona cnobili mxatvris gogi aleqsi-mesxiSvilis scenografia da gemovnebiT Sesrulebuli ko-stiumebi.

didi madloba biZina ivaniSvils, romelmac kolosaluri Tanxa Cado am Teatris asaRor-Zineblad. marTlac SesaniSnavi Senoba vixile.

Mmarika lorTqifaniZe - pirvel rigSi momewona restavrirebuli operis Teatri. DmniSvnelovani samuSaoa Catarebuli. didi madloba arqiteqtor leri meZmariaSvils da mecenat biZina ivaniSvils, rom qarTvel xalxs aRudgines operis Teatris Senoba. Zalian momewona reJisor gizo Jordanias reJisoru-li gadawyveta _ aseTi didi opera erTi amo-sunTqviT mimdinareobs. Zalian momewona sce-nografia. speqtaklSi kargad Cans boroti da keTili Zalebis dapirispireba. mSvenivradaa gamoyenebuli dekoraciebSi qarTuli simbo-lika (irmebi). araCveulebrivia kostiumebi da amisTvis didi madloba mxatvar gogi mesxiS-vils.

mTavari rolis Semsruleblebze aRar ga-vamaxvileb yuradRebas, radgan maT Sesaxeb presaSi bevri daiwera. gansakuTrebiT mome-wona gundi da meorexarisxovani rolebis Semsrulebeli axalgazrda vokalistebi.

momavali TaobisTvis mniSvnelovania sergo qobulaZis fardis aRdgena, Tumca, visac originali gvaxsovs, ra Tqma unda, sxvaoba sak-maod didia.

gulbaT toraZe: didi xania mosmenili ar mqonda `abesalom da eTeri~ da kidev erTxel davrCi aRtacebuli misi sidiadiT, epikuri paTosiTa da esTetikuri srulyofilebiT. Sesruleba SesaniSnavia, rac Tanabrad exeba damdgmel diriJors zaza azmaifaraSvils, ga-naxlebul orkestrsa da, cxadia, SesaniSnavi Semsruleblebis mTel koleqtivs. Cinebu-lad JRerda gundi mTavari qormaisteris, avTandil Cxenkelis xelmZRvanelobiT. aseve SesaniSnavi iyo speqtaklis qoreografia. es speqtakli gaxldaT musikaluri xelovneb-is namdvili zeimi, romelmac kidev erTxel gvaziara ukvdav operas.

Temur CxeiZe: bednieri var, rom Teatri gaixsna. gamarTuli iyo reJisura, vokali kar-gad JRerda da mxatvrobac SesaniSnavi gaxl-daT. es speqtakli Teatraluri TvalsazrisiT Tavis adgils daiWers. Senoba SesaniSnavadaa aRdgenili da qeds vixri maT winaSe, vinc am rekonstruqciaze muSaobda.

manana axmeteli: aRorZinebas vulocav Tbilisis zaqaria faliaSvilis saxelobis operisa da baletis saxelmwifo Teatrs, romelmac es RirsSesaniSnavi movlena daam-Svena `abesalom da eTeris~ maRalmxatvruli dadgmiT. gamarjvebas vulocav am didebuli, ulamazesi, amaRlebuli da mgznebare speqtak-lis damdgmelebsa da monawileebs. did zemo-qmedebas axdens speqtaklis yvela komponenti! es erT-erTi saukeTeso `abesalomia~.

madloba yvelas, vinc gaacocxla qarTuli kulturis es uZvirfasesi kera, vinc es zeimi gvaCuqa da kidev erTxel dagvarwmuna zaqaria faliaSvilis qmnilebis ukvdavebaSi.

diax, dResac kvlavindeburad elvarebs es mravalwaxnagovani brilianti. drom ver gaa-fermkrTala igi.

`abesalom da eTeri~ qarTveli xalxis Se-moqmedebiTi geniis, erovnuli simdidrisa da mSvenierebis, erovnuli suliskveTebis marad cocxali Zeglia.

mesxiSvilis scenografia lakonuria Tavisi gamomsaxvelobiTi saSualebebiT, zustadaa gaTv-lili scenis sivrcis masStabi moqmed gmirTa da qoros moZraobis plastikuri gamomsaxvelo-bisaTvis.

mTavari gmirebisa da solo partiebis Semsruleblebma cxadyves ara mxolod vokalis maRali klasi, aramed artistizmi, gancdaTa siRrme da emociuroba.

gansacvifrebelia kostiumebis daxvewili silueti da mravalferovneba. maTi esTetikuri efeqti gansakuTrebiT mimzidvelia moZraobisas, kompoziciebSi da frontalur mizanscenebSi. yoveli kostiumis ferTa ganlageba mdidrul da TvalismomWrel palitras qmnis. amis fonze Sa-vad mosili qalebis (`avi sulebis~) Ggundis gamoCena dramatizmiT da avismomaswavebeli molod-iniT avsebs atmosferos.

i. suxiSvilis qoreografiuli siuitebi organulad erwymis sadResaswaulo suliskveTebas da amave dros, inarCunebs TavisTavadobas.

nodar gurabaniZe

#1 2016

Teatri da cxovreba 15

`sxva xalxis ismis aq Jriamuli~

iuri lubimovis saxelganTqmulma `ta-gankam~, TbilisSi, erT-erTi gastrolebi-sas warmoadgina iuri trifonovis Zalze gaxmaurebuli romanis, `saxli sanapiroze~, inscenireba, romelmac waruSleli STabe-Wdileba moaxdina Cemze. es speqtakli ukve pirvelive warmodgenidan didi skandaleb-isa da politikuri debatebis centrSi moeqca, rac ase elamuneboda genialuri, magram skandaluri reJisoris usazRvro pativmoyvareobas. jer iyo da, rusuli sab-WoTa kritika gaafTrebiT Sexvda Tavad romanis gamoqveynebis faqts. i.trifonovis pirveli romani `studentebi~, stalinuri premiiT aRiniSna, magram ukve aRiarebul da Zalze popularul avtors, mainc ul-mobeli kritikis qar-cecxli daatyda Tavs romanisTvis `saxli sanapiroze~. angaJire-bul kritikosTa ganrisxebas iwvevda ara mxolod romanis mamxilebeli paTosi, ar-amed nawarmoebis TviT saTauric ki. didi mixvedra ar undoda imas, Tu romeli saxli iyo sanapiroze. es iyo piradad stalinis mier dakveTili proeqti. Senoba aSenda 1931 wels, igi iyo mTel evropaSi yvelaze didi, TerTmetsarTuliani sacxovrebeli saxli, xuTasxuTi biniT, ocdaerTi sadarbazoTi, im droisTvis zRaprulad komfortuli, liftebiT, gaTbobiT, gaziT, cxeli wyliT uzrunvelyofili. pirvel sarTulze iyo kino-Teatri `udarniki~, sadac sabWoTa kino-suraTebis premierebi imarTeboda, saxkomsabWos Tavmjdomaris, a. rikovis klubi (mere aq didxans funqcionirebda `estradis Teatri~). pirvel sarTulze gaxsnili iyo uzarmazari sasadilo, sadac mxolod am saxlis mcxovrebT SeeZloT sadiloba, TiTqmis ufasod. moskovelebs ar uyvardaT es saxli (es ganwyoba Zalze mkve-Trad iyo gamoxatuli i.trifonovis ro-manSi), radgan iq TiTqmis mTeli sabWoTa da partiuli istebliSmenti cxovrobda (axla mis kedlebze 50-ze meti memorialuri da-

samyaro Teatralis TvaliTnodar gurabaniZe

faa mikruli). 1975 wels me viyavi am saxlSi _ rusTavelis Teatri sagastrolod miem-gzavreboda meqsikaSi, did saerTaSoriso Teatralur festivalSi monawileobisa-Tvis. gamgzavrebamde erTi dRiT adre, saR-amos vaxSmad dagvpatiJa Cvenma uniWieresma msaxiobma arCil gomiaSvilma, romelic am saxlis meTerTmete sarTulze cxovrobda da sxvenze mSvenieri, naTeli saxelosnoc ki hqonda mowyobili. viyaviT: r. sturua, r. CxikvaZe, b. kobaxiZe, me da puSkinis Teat-ris sami ulamazesi msaxiobi qali. am saxlSi cxovreba gasuli saukunis 70-ian wlebSic ki didad prestiJuli iyo da ra iqneboda 1931 wels?! magram Cems mexsierebas SemorCa ara imdenad komfortuli bina da kremlis qongurebis gasaocari xedi, ramdenadac a. gomiaSvilis guluxvi maspinZloba, misi artistizmi da gardasaxvani. cxadia, am se-robis suli da guli igi unda yofiliyo da asec iyo sufris eqspoziciaSi, magram mere aiwyvita ramaz CxikvaZem. ramdenjer minaxavs ramazi gabrwyinebuli banketze, megobarTa wreSi, xalxmraval, did darba-zebSi, TviTmfrinavis salonebSi (roca ua-mrav, ucnob adamianebs siciliT xocavda), magram im dauviwyar saRamos vulkaniviT amofeTqa misma temperamentma, musika-lobam, gonebamaxvilobam da didma artis-tizmma. cxadia, sami ulamazesi msaxiobi qali, romelTac arc a.gomiaSvilis meuRle Camouvardeboda silamaziT, didi impulsi iyo qarTveli msaxiobisaTvis. saRamos kul-minacia iyo r.CxikvaZis mier kompozitor gia yanCelis pirveli simfoniis premieris gaTamaSeba yvela Tanmxlebi atributiT, in-strumentebis aJRerebiT, atonaluri xme-biT, rkinis relsebis scenaze SemotaniT, gaognebuli mayureblis reaqciebiT.

am wveulebidan pirdapir Seremetevos saerTaSoriso aeroportSi gavemgzavreT. dilas, erTxel kidev, Sevavle Tvali am pirquS Senobas, sadac sxvadasxva dros cx-ovrobdnen stalinis vaJiSvili vasili da qaliSvili svetlana alilueva, ZerJinskis Svili, marSlebi: Jukovi, tuxaCevski, ba-

Teatri da cxovreba16

#1 2016

gramiani, saraketo-kosmosuri teqnikis konstruqtori gluSkovi, saxelganTqmuli mfrinavi m. vodopianovi (arqtikuli eqs-pediciis monawile), qirurgi, akademikosi n. bloxini, poeti demian bedni, artem miqoi-ani, aleqsei kosigini (ssrk ministrTa sab-Wos Tavmjdomare), nikita xruSCovi da sxva gamoCenili partiuli da saxelmwifo moR-vaweebi. Tavdapirvelad aq Sesaxlebuli xu-Tas xuTi ojaxidan, TiTqmis ar darCenila arcerTi, romelsac stalinuri represieb-is msaxvrali xeli ar Sexebodes. cxadia, bev-ri ram Seicvala am saxlSi, represirebulTa gamonTavisuflebul binebSi sxvebi Seasax-les. mogvianebiT aq cxovrobda dramaturgi m.Satrovi (leninze dokumenturi piese-bis serialis avtori) mwerali i.trifonovi (romelmac am saxlze dawera ukve xsenebuli romani) da... arCil gomiaSvili.

i. lubimovma Tavis speqtaklSi i. tri-fonovis romanis yvela publicistur-kritikuli pasaJi ukiduresad gaamZafra. mTeli scenuri sivrce SuSis grandiozul kubSi moaTavsa. moqmedeba viTardeboda, rogorc am minis panoptikumis win, ise, mis SigniT, zogjer personaJebis dialogebi im-arTeboda minis kolofis win da Sig myofTa Soris. atmosfero damuxtuli iyo SuriT, eWvianobiT, miyuradebiT, dasmenebiT, SiSiT da ubedurebis molodiniT.

orma iurim, mweralma trifonovma da reJisorma lubimovma, saxeli gautexa am grandiozul Senobas, romliTac amayobda stalini da romelic qalaqmSeneblobis ar-qiteqturul Sedevrad iTvleboda da ay-vavebuli komunizmis pirveli sxivebiT iyo ganaTebuli, rogorc winamorbedi `mziuri qalaqisa~. (le-korbuzies Tu davesesxebi). gadaWarbebuli ar iqneba Tu vityvi, rom am erT SenobaSi kondesirebuli iyo mTeli sabWoeTis aRmasvlisa da dacemis istoria, aRsavse eniTuTqmeli tragizmiT da karna-valuri zeimebiT. magram, aranakleb STam-beWdavi iyo am Senobis avtoris, arqiteq-tor boris iofanis, bedi da cxovreba, aseve aRsavse TvalismomWreli gamarjvebebiT da dramatuli gancdebiT. Raribi odeseli ebraelis ojaxSi dabadebuli ymawvili, romlis swavlis fuls ris vaivaglaxiT ix-didnen misi mSoblebi (deda _ mkeravi, mama – Sveicari), TviT Tavis sanukvar ocnebeb-Sic ver warmoidgenda, rom ormoci wlis asakSi, ruseTis uzarmazari saxelmwifos upirvelesi arqiteqtori gaxdeboda, msof-lioSi gaiTqvamda saxels da stalinis fa-voriti iqneboda mTeli aTi wlis manZilze. borisis ufrosi Zmac arqiteqtori iyo da revoluciamde karga xniT adre italiaSi

damkvidrdda. borisma, rogorc ki odesis samxatvro saswavlebeli daamTavra, itali-as miaSura da Zmis finansuri daxmarebiT swavla ganagrZo `romis natifi xelovnebis umaRles institutSi~, romlis damTavrebis Semdeg kai gvariani dakveTebi miiRo.

idga 1916 weli. daaproeqta monumentu-ri akldama da ramdenime vila. cxovrobda grafinia olga saso-rufos naxevrad pan-sionur vilaSi. olga rufo axalgazrda, ulamazesi qali iyo, xalisiani, komunika-beluri, uCveulod moqnili sxeuliT (1912 wels safrangeTis Cempioni iyo CogburTSi), aRsavse enTuziazmiT da xalisianobiT, erTi sityviT, namdvili `emansipe~. pirvelad italiurad laparakobdnen, magram roca olgam Seityo, rom misi mdgmuri ruseTidan iyo, daxvewili, aristokratiuli rusulis codna gamoavlina. male daaxlovdnen, aR-moCnda, rom olga Rrmad erkveoda evro-pul xelovnebaSi da SesaniSnavi gemovneba hqonda. vilaSi ekida italiuri aRorZineb-is mxatvarTa Sedevrebi. qalma SesTavaza, gagacnobo romisa da toskanis barokalur ansamblebs, Semdeg TiTqmis mTeli italiis ulamazesi adgilebi daaTvalieres.

Zalze daaxlovdnen. borisi TandaTan ixveWda saxels italiaSi, daaproeqta sacx-ovrebeli saxli romSi, liceumi _ akvi-laSi, skola _ kalabriaSi, saavadmyofo – perujaSi, eleqtrosadguri – tivoliSi. orives TandaTan umZafrdebodaT urTierT ltolva. borisma arad Caagdo, rom axal-gazrda olgas ukve qal-vaJi hyavda, itali-is hercog fabricio saso-rufosagan. boris iofans TavdaviwyebiT uyvarda italia da olga saso-rufo da azradac ar hqonda ru-seTSi dabruneba. 1924 wels italiaSi ofi-cialuri vizitiT Cavida bolSevikuri ru-seTis saxkomsabWos Tavmjdomare. aleqsei rikovi (anu, meore kaci, leninis Semdeg), meuRliTurT. sabWoTa saelCom sTxova boris da olgas, CiCeronoba gauwieTo es-oden sapatio stumrebs. mTeli italia Semo-atares, Zalian daaxlovdnen. rikovi aRmoC-nda Wkuamaxvili, mxiaruli znis, uSualo, mosiyvarule da yuradRebiani mamakaci. mis-iT Zalze moixiblnen es rusi-italielebi, romlebic ukve italiis komunisturi par-tiis wevrebi iyvnen. es sul olgas damsaxu-rebaa, igi didi xnis manZilze megobrobda socialistebTan _ antonio gramSTan da palmiro toliatTan (Semdeg italiis kp-s generaluri mdivani). olga gatacebuli iyo kampanelas futuristuli ideebiT da sjeroda, rom swored ruseTia is qveyana, romelzedac ocnebobda es filosofosi da sadac SesaZlebelia `mzis qalaqis~ aSeneba.

#1 2016

Teatri da cxovreba 17

rikovi bevrs da sainteresod laparakobda axal ruseTze, Cven gvsurs avaSenoT momav-lis saxlebi, sasaxleebi da qalaqebi. ami-saTvis Zalze gvWirdebao arqiteqtorebi. imdeni qna Tavisi mWermetyvelebiT, rom boris iofani sabolood moxibla diadi perspeqtivebiT da daiTanxma ruseTSi dab-runebaze. Tan aRuTqva, Cemi mfarvelobis qveS icxovrebTo.

raoden gaocda borisi, rom romantiko-sma olgam uyoymanod gadawyvita masTan erTad ruseTSi gamgzavreba, miuxedavad im-isa, rom hkargavda Tavis tituls, komfor-tul cxovrebas, vilebs, mTels italiasa da safrangeTSi gafantul sanaTesaos, ar SeuSinda mosalodnel siZneleebs, sidux-Wires. 1924 wels col-qmari Cavida mosko-vSi. a.rikovma Seasrula Tavisi danapirebi – boris iofanma miiRo mravali dakveTa da, maT Soris, `mTavrobis saxlis~ (anu `saxli sanapiroze~ n.g.) daproeqteba. proeqti ise moewona stalins, rom iofans uzarmazari xelfasi dauniSna. sabWoTa ruseTSi amxela xelfasi aravis hqonda. am garemoebam Zalze Seawuxa idealisti col-qmari (romlebic ukve axlad agebul saxlSi komfortu-lad cxovrobdnen) da werilic ki misweres v.molotovs, 3/4 SegvimcireT xelfasio.

olgas iluziebs male Seudga wyali, man ixila siduxWirisagan dabeCavebuli, gana-wamebi, tanjviT daRdasmuli adamianebi. ma-gram sul gadairia, roca piradad Seeswro Tu rogor angrevdnen macxovris grandio-zul taZars, rogor moaTrevdnen talaxSi Tokgamobmul marmarilos qandakebebs, rogor isrodnen angelozebs Tvaluwvdene-li simaRlidan. imedgacruebuli qali saxl-Si Caiketa da Tavisi cxovrebis yoveli dRe sayvarel meuRles miuZRvna, yovelnairad xels uwyobda muSaobaSi, dasavleT evro-paSi gamomavali Jurnalebidan uTargmnida statiebs arqiteqturaze. mTeli cxovrebis manZilze mxolod erTxel Sehkadra sayve-duri, ratom daeTanxme macxovris taZris dangrevaso. am SekiTxvaze borisi Zalze aRelda, gafiTrda, cudad gaxda. swored is-is iyo man sabWoTa mTavrobisagan miiRo davaleba, rom macxovris taZris adgilze daeproeqtebina `sabWoebis saxlis~ gran-diozuli, super monumenturi nageboba. gaimarTa didi saerTaSoriso konkursi, romelSic genialuri le-korbuziec mon-awileobda. miuxedavad amisa, b. iofanis proeqtis eskizebi moiwones, magram dau-niSnes (e.i. `Setenes~) Tanaavtorebi, arqite-qtorebi a.SCuko da g.gelfreiri. es iyo mTe-li qveynis masStabiT mSeneblobis yvelaze didi proeqti. yoveldRiurad urTierT

gamomricxavi davalebebi modioda `zemo-dan~, ase magaliTad, `Senobis maRla, zemo iarusebiT `sasaxle~ unda iyos mrgvali da ara sworkuTxeduri, raTa gamoirCeodes Cveulebrivi sasaxleebisagan. Senobis sima-Rle unda gaizardos 415 metramde, sasaxlis zemo nawili unda dagvirgvindes 50 metri-ani, ara, 75-metriani leninis skulpturiT (bolos skulpturis simaRle 100 metriT gansazRvres), raTa `sabWoebis sasaxle~ aR-qmuliyo, rogorc beladis figuris piedes-tali. axla ki mixvda iofani, Tu sad moxvda, araviTari Tavisufali Semoqmedeba, aravi-Tari damoukidebloba. mxolod diqtati da umaRlesi neba diqtatorisa. yovelg-vari enTuziazmi da Semoqmedebis sixaruli gauqra. sabednierod, sanam es galimaTia grZeldeboda `sabWoebis saxlis~ irgvliv, mas 1937 wels, miandes Zalze prestiJuli proeqtis damuSaveba – parizis gulSi, eli-seis mindvrebze, eifelis koSkis maxlob-lad, moqandake muxinasTan erTad, sabWoTa pavilionis ageba, msoflio gamofenaze. pavilions udidesi warmateba xvda wilad, franguli Jurnal-gazeTebi xotbas asx-amdnen arqiteqtors. specialistebi, maT Soris Tanamedroveobis udidesi arqiteq-tori, amerikeli loid raiti, aRniSnavdnen Senobis gansakuTrebul originalobas da silamazes. boris iofanis saxeli msoflios yvelaze gamoCenil xuroTmoZRvarTa So-ris damkvidrda. es ukve namdvili triumfi iyo. bednieri dabrunda moskovSi da ra daxvda? saSineli represiebi, gauCinare-buli megobrebi da kolegebi, sayovelTao SiSi da molodini saSinelebisa. TviT b.iofani samgzis Seitana beriam dasaxvret-Ta siaSi da samgzisve amoSala misi gvari stalinma. sabolood, b.iofanis ojaxi aR-moCnda erTaderTi mTel am uzarmazar saxlSi `sanapiroze~, romelic gadaurCa stalinur represiebs. kidev erTxel gad-moxeda mowyalebis TvaliT beladma, roca mas miando moskovSi Svidi maRlivi Senobis daproeqteba (mos kovis universiteti, vo-robiovis goraze, ssrk-s sagareo saqmeTa saministro, sastumro `ukraina~. maRlivi saxlebi katelnikovze, `barakadnaiaze~...). magram gardaicvala misi didi mfarveli. dadga e.w. `xruSCovkebis~ epoqa, wina planze gamovida standartebi, dagmobili iqna `arqiteqturuli zedmetobani~ da `fan-taziebi~. i.stalinis gardacvalebis Semdeg, gulgatexili genialuri arqiteqtori, faq-tiurad, umoqmedod darCa (misi naxazebis mixedviT agebuli universitetis Senoba, arqiteqtor lev rudnevs miaweres).

Tumc didebis garegnuli insignaciebi

Teatri da cxovreba18

#1 2016

ar mohklebia, iyo stalinuri premiis lau-reati, ssrk-s saxalxo arqiteqtori, pro-fesori. 1961 wels gardaicvala misi uerT-gulesi meuRle olga (gulze Teqvsmeti Sexorcebuli Wriloba anu Teqvsmeti gada-tanili mikroinfarqti aRmoaCnda). boris iofani gardaicvala 1970 wels, sanatori-umSi `barvixa~, romelic Tavis droze, man, daaproeqta. amgvarad, wavida `saxli sana-piros~ ukanaskneli mohikanic! `dacariel-da Zveli saxli kadmosianTa~, rogorc qor-evti ambobs sofokles tragediaSi ̀ oidipos mefe~ anda, rogorc galaktioni ityoda, `winaparTagan wavida yvela, sxva xalxis is-mis aq Jriamuli~.

ori `epistolaruli~ da erTi `galanturi romani~,

gansxvavebuli finalebiT

I`stela da avi suli~

bernard Sou ar iyo klasikuri tipis jentlmeni. Tandayolili iumoriT, romel-ic xSirad cinizmSi gadaizrdeboda xolme, paradoqsulobiT da avsityvobiT igi Tvi-Ton ayenebda Tavs e.w. `maRali sazogadoeb-is~ miRma, Tumca, mere swored am sazogadoe-baSi trialebda. sayovelTaod cnobilia misi mware gamoTqmebi qalebis misamarTiT. daundobeli iyo sakuTari meuRlis mimarT-ac (romelic angarebiT SeirTo da, romelic maincdamainc didi silamaziT ar gamoir-Ceoda), urCevda: `moeride fotografebs, ramdenadac es SesaZlebelia, da Tu es Seu-Zlebelia, maSin, Tu RmerTi gwams, gaiRime mainc~. rasakvirvelia, darbaisel da erT-gul meuRles swyinda saxelovani meuRlis amgvari eqscentrikuli xumrobebi, magram Sou ase imarTlebda Tavs `Cemi xumrobebi imaSi mdgomareobs, rom adamianebs sima-rTles veubnebi, es ki yvelaze sasacilo ramaa am qveyanad~.

Soum mZime da gauxareli bavSvoba gaa-tara – mama loTobda, dedas, musikis mas-wavlebels, aSkara da xangrZlivi romani hqonda bender lisTan, romlis wyalobiT, Wabukma bernardma safuZvliani musika-luri ganaTleba miiRo. bavSvobaSi cudad iqceoda da ufro cudad swavlobda. auta-neli viyavio, Tavad aRiarebda. deda da debi londonSi gadasaxldnen, bender lisTan. loTi mama da bernardi dublinSi darCnen. cxovrobdnen Raribul pansionSi (`pigmal-ionis~ mTavari gmiris, eliza dulitlis mama, ufrosi Sous portretia). male dedas

da debs bernardic SeuerTda. `maminacval-ma~ erTi oTaxi uqirava londonSi. b.Sous jer skulptura itacebda, mere – mwer-loba, dawera romani, xeli moecara (samoci gamomcemlobidan mouvida uaryofiTi pas-uxi). politikaSic scada Zalebi, fabianeli gaxda (kapitalizmis delikaturi gadasvla socializmSi) da friad popularuli ora-tori. magram, namdvil warmatebas miaRwia, rogorc Teatrisa da musikis kritikosma. aq savsebiT gamovlinda misi gansacvifre-beli gonebamaxviloba, ironia, parado-qsebis foierverkuloba, xelovnebis am dargebis Rrma gageba da daundobloba, gansakuTrebiT, Seqspiris piesebisa da maTi dadgmebis mimarT.

piradad CemTvis, b.Sous Teatraluri werilebi brwyinvale stilisa da mxatvruli azrovnebis miuwvdomeli nimuSia (aqve minda movixsenio balzakis romanis `gafantuli iluziebis~ gmiris, Jurnalist rastiniakis Teatraluri werili, romelic misi kari-eris biZgad iqca), igi arcerT speqtakls ar acdenda, msaxiobebi da reJisorebi Zrwod-nen, roca igi darbazSi gamoCndeboda. msax-iobi qalebi mis moxibvlas cdilobdnen, ma-gram amaod – bernard Sou asketi gaxldaT. Tavisi simorcxvis gamo `ocdacxra wlamde, ubiwo viyavio~, wers Tavis mogonebebSi. igi Seacdina masze TxuTmeti wliT ufros-ma, qvrivma qalbatonma, jeri peterson-ma, romelic dedamisTan fortepianoze dakvras swavlobda (madlieri bernard Sou am qalis portrets sicocxlis bolomde inaxavda). Semdeg, qvriv jeris mravali `deida~ mohyva. `maTi wyalobiT Sevicani qalis buneba da maTive wyalobiT mivxvdi, rom wvrilmanebisgan ar Sevqmna tragedia da Tavad tragedia vaqcio wvrilman ambad~. b.Soum mravali qali gamoicvala ise, rom arcerTi ar hyvarebia. rac ufro sastikad dascinoda sayvarlebs da amasxaravebda, miT ufro uyvardaT igi. magram, bolos da bolos, xom unda damTavrebuliyo misi usi-yvarulo cxovreba da cinizmi?! da, ai, 1896 wels, man pirvelad naxa patrik stela kem-peli, speqtaklSi `meore misis terkerei~. am droisTvis 56 wlis b.Sou ukve saqveynod saxelganTqmuli dramaturgi iyo, mdidari, WeSmaritad pativmosili, stela – ormoc-daSvidis ulamazesi da popularuli, yov-elmxriv ganebivrebuli primadona, gamoir-Ceoda didi gonebamaxvilobiT, mware eniT, paradoqsuli azrebiT da aforistuli gamoTqmebiT. roca erT aristokratiul sa-lonSi oskar uaildis sasamarTlo saqmeze msjelobdnen, stelam Tqva: `CemTvis sul-erTia adamianebi vin visTan da rogor ar-

#1 2016

Teatri da cxovreba 19

ian dakavebulni siyvaruliT, oRond amas nu gaakeTeben pirdapir quCaSi da nu daa-frTxoben cxenebs~. b.Sou aRtacebuli iyo stelas uaRresad daxvewili figuriT, misi miniaturuli fexis terfebiT. maSinve gad-awyvita specialurad misTvis piesa dae-wera da dawera kidec, `pigmalioni~. misi survili iyo, rom elizas roli mxolod stelas, `am usircxvilobamde Tamam qals~ Seesrulebina. miuxedavad msaxiobi qalis asakisa, Sou darwmunebuli iyo, rom igi am rols didi warmatebiT Seasrulebda, miT ufro, rom es qali amtkicebda `me mxolod ocdacxrameti wlisa var da arcerTi dRiT meti~. marTalia, me myavs ocdarva wlis qal-iSvili, magram mere ra?! (roca medea jafar-iZem brwyinvaled Seasrula eliza dulit-lis roli, igi maSin ocdacameti wlis iyo. xolo elena iakovlevam, rusuli ekranisa da scenis mSvenebam, TeatrSi `sovremenni-ki~, zedized Teqvsmeti sezonis manZilze iTamaSa es roli).

Sou mivida stelasTan, saxlSi, piesis wa-sakiTxad da iqedan gamovida yurebamde Sey-varebuli. rogorc Cans, arc qali darCenila gulgrili. megobari qali afrTxilebda stelas, ganerideo Sous siyvaruls: `igi ta-laxiani `kaloSebiT~ SemoiWreba Sens gulSi da mere wava da dagitovebs am talaxian `ka-loSebs~. igi pativs ar scems imis grZnobebs, visac igi uyvars... misi siyvaruli episto-larulia~. stelas es megobari qali namdvi-li winaswarmetyveli yofila: gacnobis pir-velive dRidan maT Soris daiwyo, rogorc n.lorTqifaniZe ityoda, `gulis anTebuli baraTebis~ gacvla-gamocvla. maSin, ras warmoidgenda es brZeni cinikosi, rom didi xnis Semdeg maTi es werilebi namdvil best-selerad gadaiqceoda da masze jerom kilki dawerda piesas `stela da avi suli~, romel-ic msoflios mraval scenaze daidgmeboda, maT Soris, TbilisSic, k. marjaniSvilis TeatrSi, daviT andRulaZis reJisorobiT (1987w.) medea jafariZe da kote maxaraZe _ mTavar rolSi da aTasobiT adamiani naxavda scenaze gansaxierebul TviT bernard Sous.

marjaniSvilelTa es speqtakli gamoir-Ceoda daxvewili gemovnebiT, inteligen-turobiT, Sesabamisi atmosferos SeqmniT, magram, Cemda gasakvirad, am ori saxelova-ni msaxiobis dialogebi, sxvadasxva mima-rTulebiT `garbodnen~, maT Soris kontaq-ti ar Sedga, isini cal-calke ganicdidnen TavianT gmirebis cxovrebas anu TavisTvis ganicdidnen didi siyvarulisagan mogvril sixarulsac da tanjvasac. kotesgan vici, rom TviTonac Zalian ukmayofilo iyo am rolis SesrulebiT.

iSviaTi silamaziT da didi musikalu-ri niWiT dajildovebul stelas (deda italieli hyavda), romelic aristokra-tiuli salonebis Zu vefxvad miaCndaT, ua-mravi Tayvanismcemeli hyavda. cxrameti wlis asakSi Seuyvarda Raribi, magram mox-erxebuli ymawvili, patriki. erTxans, af-rikaSic cxovrobdnen. inglisSi dabruneb-ulni TiTqmis usaxsrod darCnen da stela iZulebuli gaxda msaxioboba daewyo. aR-moCnda, rom igi ara mxolod lamazi, aramed, Turme, didi msaxioburi niWiTac yofila dajildovebuli. 1912 wels ukve mTeli in-glisuri scenis mSveneba iyo. Tavi gamoiCina tragikul rolebSi (julieta, ofelia), ma-gram amjobinebda macduri, gonebamaxvili Tanamedrove qalebis rolis Sesrulebas (mag. ibsenis heda gablers da noras). Tav-brudamxvevi warmateba xvda amerikaSi gas-trolebisas. Sou masze aRfrTovanebul statiebs werda – Tumca, ar aviwydeboda diad Seqspirze augis Tqmac. Seaqo stela ofelias rolSi, magram Seqspirs Tavise-burad gahkra kbili, `hamleti~ uimedod moZveldao, Cveni mamebi iSviaTad hklaven sakuTar Zmebs da ar xdebian Cveni dedebis kanonieri qmrebio. piesebTan da statiebT-an erTad, stelas sistematurad ugzavnida sasiyvarulo baraTebs, xandaxan, dReSi xuTjer. zogjer lanZRavda qals, sayve-durobda, ratom gamirbixaro. marTalia, xvdebodnen xolme, magram arc ise xSirad, rogorc moxuc metrfes surda. yovelwa-mierad hklavda stelasTan Sexvedris sur-vili, magram ukve qali batonobda masze. erT werilSi werda: `iciT Tqven, Tu ratom ar daajildova RmerTma qalebi iumoris grZnobiT? imitom, rom Cven gviyvardeT Tqven, nacvlad imisa, rom Tqvenze vicino-deT~.

rogorc ki meuRle, patriki, moukvda, stela umalve misTxovda Tavis mdidar Tayvanismcemels – jorj kornouls. Sou stoikurad Sexvda am ambavs: `me momwons jorji – werda stelas – imitom, rom Cven erTnairi gemovneba gvaqvs. vimeoreb, igi ax-algazrdaa, me ki – moxuci. hoda, dae, moiT-minos, vidremde TqveniT ar daviRlebi~.

1925 wels, rogorc iqna, Sous nobelis premia mianiWes. xumrobda, albaT, `niSnad madlierebisa, im Svebis gamo, rac samyarom ganicada am weliwads, roca me araferi dam-iweria~. fuladi jildos aRebazec ki uari ganacxada.

ukve moxucma stelam, romelic materi-alur gaWirvebas ganicdida, gadawyvita memuarebis gamocema. gamomcemels dapir-da, rom aq Sevidoda Sous unikaluri wer-

Teatri da cxovreba20

#1 2016

ilebi. honoraris gazrdis mizniT, Semdeg, daumata, yvela Tavisi yofili sayvarlis werilebi. magram ver gaiTvaliswina erTi garemoeba – inglisSi pirad werilebze vrceldeba saavtoro uflebebi. yvela yo-filma Seyvarebulma protesti gamoTqva, mxolod bernard Soum ganacxada Tanx-moba da Tavis werilebs redaqtirebac ki gaukeTa... stela gardaicvala siRatakeSi, bolos igi, ingliseli mowyalebis dasTan erTad cxovrobda. b.Sou misdami miZRvnil nekrologSi werda: `diax, igi gardaicvala da yvelam SvebiT amoisunTqa. cxadia, pir-vel rigSi, TviTon man, radgan ukanasknel foto-suraTebSi, igi sruliad ar gamoiy-ureboda bednierad.

stela! Cven zecaSi SevxvdebiT erTman-eTs, Sen Tavis dakvriT momesalmebi, me rev-eranss gavakeTeb, angelozebi ki ityvian: ̀ ai, eseni aq ki verasodes SesZleben netarebis momgvreli yvavilebis mowyvetas, ver Sery-vnian frTian angelozTa harmonias~.

II`Cveni simfonia~

nadeJda fon meks, bernard Sous msgavsad, ar uyvarda Seqspiris piesebi. samagierod, simfoniuri musikis didi Tayvanismcemeli iyo da saerTod, Rrmad erkveoda musika-lur xelovnebaSi. moskovsa da peterburgSi gamarTul simfoniuri musikis yvela kon-certs eswreboda. 1873 wlis dekemberSi, afiSaze waikiTxa, rom sruldeboda vinme petre Caikovskis simfoniuri fantazia, Se-qspiris `qariSxalis~ Temaze. marTalia, Se-qspiris es tragedia, maincdamainc gulze ar exateboda, magram misTvis ucnobi kom-pozitoris qmnilebis mosmenis survilma dasZlia. es saRamo misTvis sabediswero aRmoCnda. sulis siRrmemde SesZra kom-pozitoris genialurma qmnilebam, didx-ans somnabulsaviT dadioda, ganuwyvetliv fiqrobda kompozitorze da mis am simfoni-aze. `am kompozitorma – eubneboda ojaxis musikis maswavlebels – Cemi sulis musika notebze gadaitanao~.

nadeJda fon meki erT-erTi umdidresi qali da yvelaze didi mecenati iyo mTel ruseTSi. mamamisi, filaret frolovski, SeZlebuli memamule iyo, uyvarda musika, ukravda violonCeloze, qaliSvils mis-ca safuZvliani musikaluri ganaTleba, dahyavda saqveynod cnobili musikosebis koncertebze, ara mxolod peterburgsa da moskovSi, aramed evropis qveynebis did

qalaqebSic. deda gamoirCeoda cxovre-bis praqtikuli niWiT, Zlieri nebisyofiT, mizandasaxulobiT da simkacriT. mTeli ojaxis ekonomikuri keTildReoba am qalis saqmian gamWriaxobaze iyo dafuZnebuli. swored misi damsaxurebaa, rom uzrunveli mama-Svili, ase Tavisuflad navardobda ev-ropaSi. nadeJda adre misTxovda uZvelesi da saxelovani gvaris naSiers, fon meks, gaaCina Tvrameti Svili. Svidi bavSvobisas gardaicvala. darCa eqvsi vaJi da xuTi qal-iSvili. qmris gvariani Semosavlebis wyalo-biT (fon meki iyo inJineri da sarkinigzo mSeneblobis inspeqtori) Svilebis aRzrda ZiZebs da guvernantebs miando, TviTon ki meuRlis komerciuli saqmianobiT dakavda. swored misi iniciativiT daarsda kerZo rki-nigzis mSeneblobis saaqcio sazogadoeba da ramdenime weliwadSi es qalbatoni mil-ioneri gaxda. ojaxma SeiZina apartamentebi moskovsa da peterburgSi, aiSena vilebi yirimsa da italiaSi. didi gemovnebiT aages specialuri, sakuTari vagoni, romelsac, survilisamebr, miabamdnen xolme sazRvar-gareT mimaval matarebels. ase rom, nadeJda absoluturi komfortiT sargeblobda da umata da umata koncertebze siaruls ev-ropis qveynebSi. igi xSirad iwvevda saxlSi cnobil musikosebs, Camoayaliba `ojaxuri trio~ (violino, violonCelo, fortepiano. am instrumentze klod debiusi ukravda). ase, rom yovel saRamos, saxlSi, imarTeboda koncertebi. amas misTvis xeli ar SeuSlia, rom fxizlad da gonivrulad emarTa qmris biznesi. p.Caikovskis simfoniuri fantaziis (`qariSxali~) mosmenis Semdeg ganvlo samma welma da nadeJda mekma SemTxveviT gaigo, rom misi saTayvanebeli kompozitori did materialur SeWirvebas ganicdis. mas vera-friT ver warmoedgina, rom moskovis kon-servatoriis profesori, `qariSxalis~ gen-ialuri musikis avtori, Zalze xelmokled cxovrobda. imdenad didi iyo am qalbatonis pietiti da Tayvaniscema kompozitorisad-mi, erideboda, vaiTu fuladi daxmarebiT davamciro da Seuracxyofa mivayenoo. bo-los, Tavisi `trios~ `violinom~ uTxra. `iqneb SesZloT qvelmoqmedebis raime forma gamonaxoTo~. maSin, nadeJdam, am me-violines meSveobiT, p.Caikovskis SeukveTa misive simfoniuri musikis transkriFfcia, saojaxo `triosaTvis~. mainc SiSobda, Tavi damcirebulad ar igrZnoso, Tumc hono-rari Zalze didi iyo. p. Caikovskim siam-ovnebiT miiRo es dakveTa (am periodSi, mar-Tla sastikad uWirda) da maleve Seasrula kidec Txovna. 1876 wels nadeJda fon mekma pirveli werili gaugzavna kompozitors

#1 2016

Teatri da cxovreba 21

da amiT safuZveli Caeyara maT miwer-mow-eras, romelmac ToTxmet weliwads gastana, xolo baraTebis raodenobam aTas oras sams miaRwia. pirvel werilSi es mecenati qali werda: `Tqma imisa, Tu ra aRtacebas iwvevs CemSi Tqveni qmnilebani, uadgilod meCveneba, vinaidan Tqven ukve mieCvieT am-gvar qebas, xolo Tayvaniscema musikaSi iseTi araraobisagan, rogorc me var, Tqven mxolod sasacilod mogeCvenebaT, magram CemTvis imdenad Zvirfasia tkboba Tqveni musikiT, rom ar minda es sasacilod gaxdes. erTs vityvi mxolod, gTxovT, mtkiced gjerodeT – Tqveni musikis wyalobiT Cemi cxovreba msubuqdeba da sasiamovno xde-ba~. p.Caikovskim mokle, sakuTari Rirsebis Sesaferi, zrdilobiani madloba moaxsena. meore werilSi qali ufro gabeduli iyo. `bevri ramis Tqma msurs Tqvendami Cems fantastikur damokidebulebaze, magram, vSiSob, dro ar wagarTvaT. es damokide-buleba CemTvis Zvirfasia, rogorc yvelaze ukeTesi, yvelaze amaRlebuli im grZno-baTagan, rac adamianis bunebaSi arsebobs~. mesame werils ki ufro intimuri xasiaTi aqvs. qali guls uxsnis Caikovskis, aRiarebs, rom misTvis mamakacis ideali, uciloblad musikosia da misi adamianuri Tvisebebi unda Seesabamebodes missave talants. male, im droisTvis, Zalian didi Tanxa, weliwadSi eqvsi aTasi rubli gamouyo, raTa kompozi-tors mxolod musika ewera da dro ar dae-karga recenziebis weraSi, koncertebsa da pedagogobaSi. Tan erTi pirobis Sesrulebas iTxovda – Cven arasodes arc unda SevxvdeT da arc gamovelaparakoT erTmaneTs, rasac p.Caikovski pirnaTlad asrulebda, radgan, rogorc cnobilia, maincdamainc ar etrfo-da qalebs. pirvelive misma sasiyvarulo romanma kraxi ganicada. 1868 wels, mosko-vSi koncertebs marTavda saxelganTqmuli frangi momRerali qali dezire arto (mar-gerit Jozefin montanei), polina viardos (vinc, ase Tu ise, icnobs i.turgenevis cx-ovrebas, mas ecodineba Tu ras niSnavda es qali mwerlisaTvis) mowafe, p.Caikovskize xuTi wliT ufrosi. es Seuxedavi momRerali RvTaebrivi xmis patroni iyo. dezire moixi-bla axalgazrda, lamazi, uaRresad delika-turi rusi kompozitoriT: p.Caikovskim weriliT axara mamas, cols virTavo, magram, aq saqmeSi Caeria dezires deda, daiwuna sas-iZo siRaribis da gaurkveveli perspeqtivis gamo. dezire dapirda saqmros, rogorc ki saxels da qonebas moixveW, Seni viqnebio. magram, ar daeloda. ramdenime Tvis Semdeg misTxovda espanel baritons. petre iliCma Zalian advilad gadaitana sacoles pirumt-

kicoba, radgan igi ar uRviZebda iseT mZafr emociebs, rogorc... (?!). dezire mxolod misi STagoneba iyo axal-axali opusebisa-Tvis. swored aseTi iyo nadeJda filare-tovna, p.Caikovskim mas uZRvna simfonia #4, riTac usazRvrod bednieri gaxda igi. ̀ Cveni simfoniao~, ase moixseniebda p.Caikovski am opuss erT-erT werilSi. qali ekiTxeboda: `giyvardaT vinme odesme? me mgonia, rom ara. Zalze Zlierad giyvarT musika imisTvis, rom qali SeiyvaroT. CemTvis cnobilia Tqveni siyvarulis erTi epizodi (dezire arto), magram me mgonia, rom siyvaruli, egreT wodebuli platonuri, aris mxolod ganaxevrebuli siyvaruli, warmosaxviT da ara guliT siyvaruli. es is grZnoba ar aris, romelic SemoiWreba adamianis sisxlsa da xorcSi da romlis gareSe mas sicocxle ar SeuZlia~.

p.Caikovskis pasuxi: `Tqven mekiTxebiT, Cemo megobaro, gamomicdia Tu ara me ara-platonuri siyvaruli: hoc da arac! Tu sak-iTxs cota gansxvavebulad davsvamT, anu, Tu mkiTxavT, ganmicdia Tu ara me sruli bedniereba siyvarulSi, maSin gipasuxebT ara, ara, da ara!!! Tumc me vfiqrob, rom Cems musikaSi aris pasuxi am kiTxvaze. Tu mkiTx-avT, mesmis Tu ara mTeli is Zalmosileba, mTeli is ganuzomeli Zala am grZnobis, ma-Sin gipasuxebT. diax, diax da diax!!! da, kv-lav ase vityvi, araerTgzis vcdilobdi Cemi musikis meoxebiT gamomexata mtanjveli da amav dros, sanetaro grZnoba siyvarulisa~.

yoveli werilis miRebis Semdeg, nadeJdas mTeli Rameebi ar eZina xolme, gulis mwvave Semotevebs uCioda. cremlad iRvreboda, roca Caikovskis musikas usmenda, kvlav da kvlav moiTxovda mis xelaxal Sesrulebas. ukve wamozrdili Svilebi SeSfoTebiT amC-nevdnen, rom es ukve namdvili siyvaruli iyo. es grZnoba kidev ufro gamZafrda, roca mixvda, rom Caikovski TandaTan Sordeboda, ukve iSviaTad ugzavnida werilebs. misTvis aRar ecala. mTel msoflioSi hquxda misi saxeli, musikalurma samyarom aRiara misi genia, mis operebs da baletebs eniT auwer-eli warmateba xvda evropasa da amerikaSi (upiratesad Tavad diriJorobda), didi pa-tiviT Rebulobdnen imperatoris ojaxSi, magram es aRar axarebda nadeJda filare-tovnas, kompozitoris werilebis gareSe si-cocxle aRar undoda da, ai, Tavmoyvare da Zlieri xasiaTis qalma gadawyvita pirvels daerRvia wlobiT Camoyalibebuli urTi-erToba. 1890 wels p.Caikovskis Seatyobina, rom gakotrda da aRar aqvs daxmarebis Sesa-Zlebloba. `ar daiviwyoT TqvenSi usazRv-rod Seyvarebuli~ – es iyo misi ukanaskneli

Teatri da cxovreba22

#1 2016

werilis ukanaskneli fraza. nadeJda fon mekisa da petre Caikovskis

unikaluri, wminda sulieri urTierToba, idealurad sufTa, anu xorciel vnebaTa-gan gawmendili siyvaruli, aRmocenebuli mxolod urTierT Tayvaniscemaze da esTe-tikur grZnobebze, moulodneli, drama-tuli finaliT dasrulda. ToTxmetwliani virtualuri siyvarulis kaSkaSa dReebi daviwyebas mieca. es yovelive mZimed gani-cada genialurma kompozitorma. Tavis Zmas, modest Caikovskis (libretisti, drama-turgi, kritikosi, p.Caikovskis pirveli bi-ografi) werda: `sikeTe, delikaturoba, gu-luxvoba, unapiro didsulovneba arcerTi adamianis arsebaSi ar SenivTebula iseTi sisavsiT, rogorc nadeJda fon mekSi~.

p. Caikovski gardaicvala 1893 wels. TiTqmis oTxi Tvis manZilze nadeJda fon mekma ar icoda (umalavdnen) misTvis es Tav-zardamcemi ambavi, roca Seityo, dardisa-gan male ganuteva suli.

P.S. petre Caikovskis hyavda oficialuri

meuRle, antonina miliukova, 28 wlis, ul-amazesi musikosi, romelsac TavdaviwyebiT uyvarda kompozitori, magram p.Caikovski mSvid, uSfoTvel, Zmur siyvaruls sTava-zobda sanacvlod... rodesac antoninam p. Caikovskis gardacvalebis ambavi Seityo, Wkuidan SeiSala da fsiqiatriul saavadmy-ofoSi amoxda suli.

III`galanturi siyvaruli~

`oTxi wlis manZilze me yoveldRiurad vcxovrobdi adamianebTan, romlebic cocx-lebi rom yofiliyvnen, dRes erTi iqneboda oTxmocdacxra wlis (una o'nil Caplini), meore, oTxmocdaxuTmetis (jerom devid selinjeri), mesame _ asocdaxuTi wlis (Carli Caplini). unda gvwamdes, rom micva-lebulni cocxlebze axalgazrdebi arian. maS ra uflebiT ganvizraxe maTi axalgazr-dobis ambebis SeTxzva? me axla mivxvdi amas, msurda gamego, vin gaimarjva _ jer-im, Tu Carlim. am qveynidan gandgomilma, maradiulma ymawvilma, Tu keTilma babum, romelmac deda-kruxs uamravi Svili gauCi-na? meamboxe gandegilma Tu gaburJuebulma eqsanarqistma? uRrani tyis mizanTropma, Tu maRali sazogadoebidan sagadasaxado politikis mier gaZevebulma?

vin unda amerCia am ors Soris _ mdumare veterani Tu upirvelesi nabobi? wminda

sulsa da amqveyniur cxovrebas Soris ise-Tive arCevani gavakeTe, rac Tavis droze unam gaakeTa. unam didxans da bednierad icxovra da Hhyavda mas mravali Svili. es gamonagoni ki ara simarTlea~ _ wers gamo-Cenili Tanamedrove frangi mwerali, fred-erik begbederi Tavis wignSi, romelic sul axlaxan gamovida rusul enaze da sulmo-uTqmelad ikiTxeba (`una da selinjeri~, gam. `Азбука~).

f.begbederi Tavis romanis Janrs gan-sazRvravs rogorc, `fiction~-s `gamonagons~, magram aq mniSvnelovani adgili uWiravs faqtsac. unda vaRiaro, rom, mainc, gamonag-oni ufro STambeWdavi da warmtacia. nawar-moebis centraluri ambavia unas da jeromis pirveli Sexvedra, romelic maleve das-rulda maTi ganSorebiT, ramac, bolos da bolos, gansazRvra maTi Semdgomi cxovreba.

marTalia, am romanSi genialuri Carli Caplinis da ulamazesi una o′nilis urTi-erTobisa da cxovrebis peripetiebicaa aR-werili, magram arc meoce saukunis udidesi mwerlebi - daviwyebuli iujin o′nili (unas mama, udidesi amerikeli dramaturgi, nobe-lis premiis laureati, romlis piesa, `siy-varuli Telebs qveS~, dRemde msoflios didi dramatuli Teatrebis repertuarSia da qarTvel mayurebels unaxavs T.CxeiZis mier rusTavelis TeatrSi SesaniSnavad dadgmuli speqtakli, sadac brwyinavdnen z.kverenCxilaZe da e.maRalaSvili) da jer-om selinjeri, unas satrfo, romlis romani `TamaSi Wvavis yanaSi~, msoflio axalgazr-dobis sayvarel nawarmoebad iqca da gamos-vlisTanave (pirvelsave wels _ 1951w.) gaiy-ida 120 milioni cali.

dramaturgiuli intriga marTlac mZa-fri da mimzidvelia. ra moxda? ratom amjo-bina TvalismomWreli silamazis ymawvilma qalma ocdaerTi wlis vaJkacs, aTleturi agebulebis, gonebamaxvil satrfos, 54 wlis genialuri Carli Caplini, romelsac Tavis mravalricxovan sayvarlebTan skandaluri romanebi hqonda da romelic mravalgzis iyo mxilebuli masze gacilebiT axalgazr-da (zogjer arasrulwlovanebTan) bano-vanebTan vnebiani kuntruSiT.

unas fuli da simdidre ar ainteresebda, mis winaSe ia-vardiT mofenili gza iyo ho-livudis mwvervalebisaken. Cvidmeti wlis asakSi ukve namdvili ganZi, auracxeli Se-mosavlebis garanti iyo kinoindustrii-saTvis. federik begbederi gvirCevs Sevi-deT YouTube.com da avkrifoT Ouna o’nNeill da vnaxoT am angelosuri gamometyvelebis qaliSvilis pirveli (da ukanaskneli) sin-jebi filmisaTvis `leningradeli qaliS-

#1 2016

Teatri da cxovreba 23

vili~, sadac mas rusi gogonas roli unda Seesrulebina. am proeqtSi monawileobaze Tanxmoba ganacxada TviT greta garbom. `ai, Tqven naxeT una, dameTanxmebiT, qal-iSvili pirdapir ipyrobs ekrans. kamera Seyvarebulia mis bavSvur nakvTebSi. misi faqizi sinatife magnitiviT izidavs Cvens mzeras. am uiSviaTes kadrebSi una o’nili Sors itovebs odri hepberns, mTrTol-vare nukris ampluaSi, Crdilavs polet godars Tavisi daufaravi sevdiT, greta garbos _ misi amayi mibnedilobiT, marlen ditrixs _ misi Sxamnarevi gulcivobiT, imitom, rom igi bunebrivia da ubralo. misi sinatife araa xelovnuri... igi ar cdilobs yuradRebis mipyrobas, es ki saukeTeso saS-ualebaa imisaTvis, rom savsebiT miipyro yuradReba.

mas SeeZlo kolosaluri karieris gakeT-eba, gamxdariyo varskvlavi, sayovelTao da ukvdavi xati~.

marTlac, ra moxda? da aq iwyebs f.begbederi unas idumali bunebis wiaR-Si Sesvlas, idumalebisa, romelic misi qaluri sidiadis safuZveli gaxda. magram aq saWiroa cota ukan daxeva da gageba im-isa, Tu ras warmoadgenda misi ojaxi da is socialuri garemo, romelSic is aRi-zarda. mamamisi, iujin o’nili, romelmac, avtoris TqmiT, skandinaviuri realizmi gadmonerga amerikis miwaze, XX saukunis udidesi dramaturgi, ubeduri kaci iyo. misi mSoblebis pirveli Svili, edmundi, tvinis qerqis anTebiT gardaicvala ori wlis asakSi. am niadagze deda morfinisti gaxda (iujinis dabadebis Semdeg). mamamisi, irlandieli, msaxiobi, galoTda da Tavisi meuRlis avadmyofobas da gardacvalebas iujins abralebda. 1912 wels, 24 wlis iu-jinma, TviTmkvleloba scada, gadarCa da visks mieZala. Semdeg gaicno Tavisi momav-ali meuRle, agnesi, romelic patar-patara statiebs da novelebs (iSviaTad) aqveynebda provinciul Jurnal-gazeTebSi. rogorc ki qali daorsulda, im dRidanve, mTeli cxra Tvis manZilze, iujini ganuwyvetliv, gam-oufxizlebad svamda. daibada una (1925), mama aRtacebuli darCa Cvilis silamaziT, magram nervebs uSlida misi tirili. Semdeg gaCnda ori vaJi. aman sul gadaria momavali dramaturgi, xels miSlian weraSio, miato-va ojaxi (maSin una ori wlis iyo), SeirTo msaxiobi qali da didi xnis manZilze daivi-wya colSvili. 30-iani wlebis manZilze una amaod cdilobda Tavis genialur mamasTan dakavSirebas, magram dedinacvali kld-esaviT iyo aRmarTuli mama-Svils Soris. Tormeti wlis unam, rogorc iqna, moaxerxa

mamasTan Sexvedra. iujinma igi sadilad mii-wvia tao-xaoSi, Tavis ranCoSi, magram magi-dasTan unam goneba dakarga...

ra gasakviria, rom mTelma am istoriam unas fsiqikaze damTrgunveli gavlena iqo-nia...

erTxel Tvrameti wlis trumen kapotem (Semdeg saxelganTqmulma mweralma) niu-orleanis `Stork klub~-Si dapatiJa Tavisi Tanatoli megobari sami gogona. maT Soris iyo unac. aq, SemTxveviT aRmoCnda 21 wlis jerom selinjeri, mdidari ojaxis Svili. misma ebraelma mamam didZali qoneba daa-grova qaSeri yveliTa da Sebolili xorciT vaWrobiT.

nebieri, tanmaRali jeromi mivida tru-men kapotes (romelsac kargad icnobda) magidasTan da saubari mxolod unasTan gaa-ba, ise Tavisuflad TiTqos, am oris garda kafeSi aravin iyo. qaliSvilma waruSleli STabeWdileba moaxdina masze...

1941 wels una, dedasTan da ZmebTan erTad isvenebda niu-jersSi.

jeromi aq meored Sexvda unas da daiwyo maTi Tavbrudamxvevi, mgznebare romani, Semdeg oriveni dabrundnen niu-iorkSi da 1941 wlis mTeli Semodgoma da zamTari siy-varulobasa Tu trfobaSi gaatares. tru-men kapote (unas bavSvobis megobari), igo-nebs: `unas mxolod erTi nakli hqonda: igi srulyofili iyo, xolo danarCenSi aseve iyo srulyofili~. f.begbederis azriT, swored es srulyofileba gaxda unas ube-durebis mizezi. jeromi ki Sors iyo sru-lyofilebisagan, saZageli xasiaTi hqonda, ganusazRvrelad ambiciuri iyo, braziani, RvarZliani da megalomani. absoluturi bednierebis xana male damTavrda. una dai-Rala Tavisi rCeulis xuSturebiT, xolo jeromi mixvda, rom qali, romelic mamam mia-tova, aRarasodes ar Seiyvarebs mamakacs. si-yvarulSi xelmocaruli Wabuki moxalised wavida evropaSi sabrZolvelad. mxolod gamgzavrebis win uTxra unam axladgamomcx-var meomars, rom igi, dedasTan erTad, los-anjelosSi midioda, holivudSi.

amgvarad, vaJi jariskacebis yazarmaSi wavida, qali _ holivudSi. swored aq, ho-livudSi, moxda unas da Carli Caplinis Sexvedra. unas agentma, aRtacebulma Tavi-si `klientis~ brwyinvale sasinji kadrebiT, didi wveulebis gamarTva gadawyvita, raTa axalbeda msaxiobi, una, gaecno Carlisa-Tvis. Carli Caplini Tavis memuarebSi wers: `me davinaxe Suqmfinari mzeTunaxavi, momx-iblavi, cota idumali da absoluturad nazi. maSinve vigrZeni, rom es qaliSvili did rols iTamaSebda Cems cxovrebaSio~

Teatri da cxovreba24

#1 2016

(vaxtang WeliZis Targmani). sazeimo vaxSmis Semdeg, Carlim una dapatiJa Tavis saxlSi, samsaxiobo ostatobis gakveTilebze. una umalve daumegobrda Caplinis Svilebs, Carli-umcross da sidneis, Tavis Tana-tolebs. umcros Carlis ar gamoparvia, rom una Tvals ar aSorebda mamamiss. Carli Ca-plinis axali (sabednierod, ukanaskneli) romanis ambavi bombiviT gaskda mTel ameri-kaSi. cnobilia, rom iujin o'nilma saqveyn-od daswyevla qaliSvili. misTvis autaneli gaxda imis gafiqrebac ki, rom misma Svilma sxva ̀ mama~ airCia. magram, moxda is, rasac ar-avin eloda, unam CarlisTan ipova bedniere-ba `martosulma bavSvma (am droisTvis misma orive Zmam Tavi moikla. n.g.) im dRes Tavisi mfarveli ipova~...

SesaZlebelsa da SeuZlebels Soris arCevanisas, qali erT wamiTac ki ar Seyoy-manebula~ – wers f.begbederi. xolo TviT una `deili heraldinTa~ interviuSi ambob-da: `simSvidesa da sulier wonasworobas CarlisTan me maniWebs ara misi simdidre, aramed swored welTa sxvaoba Cvens Soris~.

`unas Seuyvarda Caplini, imitom rom ka-cis ambiciebi warsulSi darCa, xolo Cap-lins Seuyvarda una, imitom rom qalis cx-ovreba win iyo~- wers begbederi.

jerom selinjeri? omma mas saSineli sulieri tkivilebi miayena. mis Tvalwin daixocnen misi uaxloesi TanamebrZoli jariskacebi. omis Semdeg saZile wamlebis gareSe veRar iZinebda. misi fsiqiuri travma mourCeneli aRmoCnda.

igi, arsebiTad cocxal-mkvdari iyo. 1945 wlis maisidan, ambobs romanis avtori, jeromi cocxali mkvdari iyo... igi ar iyo mkvdari, magram aRar ekuTvnoda cocxalTa samyaros. aqedan iwyeba misi karCaketiloba. misi izolacia dendis arCevani rodi iyo.

1940 wels selinjeri romantikosi iyo, 1945 wlidan ki itanjeboda sulieri gaore-biT, xolo Semdeg, sikvdilamde, darCa ago-rafobi da gerontohobi.. Tavis romanSi `TamaSi Wvavis yanaSi~ (1951) man gamoxata me-ore msoflio omis veteranis sasowarkveTa, romelic niu-iorkeli mozardis gulSi ga-danerga.

una o′nil-Caplini? Tavisi genialuri meuRlis sikvdilis Semdeg (1977) una depre-siam moicva, smas mihyo xeli, yvelafers gan-erida, karCaketili cxovrobda, Tavisi pir-veli satrfos msgavsad...

ormoci wlis unaxaobis Semdeg una da jeromi erTmaneTs Sexvdnen `grand sentra-lis~ (niu-iorkis centraluri rkinigzis sadguri. n.g.) `oistan barSi~.. Tavdapir-velad unam ver icno jeromi. bolos, dain-

axa WaRara, xmel-xmeli moxuci, romelic jiqur uyurebda Savi TvalebiT. `yvelaferi Secvliliyo am kacSi, garda keTili arwivis Tvalebisa~, jeromi, eniT auwereli sevdiT Sescqeroda am odesRac mSvenier qals, romelic masaviT daberebuliyo. `ori yo-fili Seyvarebuli, orives gamovlili aqvs cxovreba, hyavT Svilebi, aqvT mogonebebi, ori moxuci zis rkinis taburetebze da maT win aris mxolod TeTri RviniT savse boT-li, yinulian TasSi, da garduvali sikvdi-li: qali mokvdeba aTi wlis Semdeg. kaci _ ocdaaTi wlis Semdeg~.

selinjerisa da unas siyvaruls f. beg-bederi `galantur siyvaruls~ uwodebs. `urTierT siyvaruli bednierebaa, magram efemerulia igi. galanturi siyvaruli mtanjvelia, magram amaRlebulia. selin-jeri da una _ es galanturi siyvarulis is-toriaa. xolo Caplini da una, yvelaze bed-nieri qorwinebaa, romelic odesme yofila~.

`galantur siyvarulze~ da `galan-tur saukuneze~ friad sagulisxmo azrs gamoTqvamda JorJ sandi, axalgazrdobaSi sayovelTaod aRiarebuli mzeTunaxavi, `safrangeTis revoluciam samyaroSi Se-moitana sibere. Cemsobas saerTod ver nax-avdiT moxucebs... Cemi meuRle samocdaori wlis iyo, roca mivTxovdi, me _ oc wels gadavcdi, magram igi sicocxlis ukanasknel dRemde Tavis garegnobas ufrTxildeboda, iyo lamazi, alersiani, mSvidi, Tavaziani, mxiaruli, graciozuli da yovelTvis su-namo napkurebi. me Sevxarodi mis asaks. me ar viqnebodi ise bednieri, igi axalgazrda rom yofiliyo, maSin xom Cemze ufro lamazi axalgazrda qalebi warmtacebdnen mas... ase ki igi mxolod Cemi iyo! darwmunebuli var, rom me misi cxovrebis saukeTeso periodi mergo. Cven erTmaneTs erTi wuTiTac ar vcildebodiT da masTan arasodes momiwy-enia. kidev erTi. man da misma Tanatolebma ara marto is icodnen, Tu rogor ecxovraT, aramed isic, Tu rogor momkvdariyvnen. Tu romelime maTgans nikrisis qari awuxebda, arad agdebda amas, nebismier tkivils iTmen-da da arasodes uars ar ambobda sayvarel-Tan erTad gaseirnebaze. kargad aRzrdili adamianebi, Cems dros, valdebuli iyvnen daemalaT TavianTi tkivilebi. maT miaCn-daT, rom umjobesia mokvde mejlisze cekvis dros, vidre sakuTar saxlSi, anTebuli sanTlebisa da Sav tansacmelSi gamowyo-bili sazizRari naTesavebis garemocvaSi. isini asakis zRvars gadadiodnen da moxuce-bulobaSic axalgazrdebad rCebodnen.

ai, ra aris galanturi saukune, roca siy-varuli marTavda TviT politikasac ki~.

#1 2016

Teatri da cxovreba 25

Cven isRa dagvrCenia davujeroT ara mar-to am brZen da satrfialo saqmeebSi Rrmad garkveul mweral qals, aramed marad axal-gazrda una o’nils.

obrazcova da kabalie

axalgazrda, tanmaRali, gamxdari, Tvalwarmtacad lamazi da RvTaebrivi xmis patroni elena obrazcova miiwvies barselonaSi gamarTul saerTaSoriso saopero festivalze. cocxali SesrulebiT aq man pirvelad mousmina diad monserat kabalies, romelic plasido domingosTan erTad asrulebda `siciliur SemoRamebas~. STabeWdileba Tavzardamcemi iyo. obraz-cova Sevida monseratis samsaxiobo sapir-fareSoSi, muxlebze daeca am uzarmazari formebis mqone qalbatonis winaSe: `muxls viyri Tqveni diadi niWis winaSe~ warmosTqva man, mxrebidan moixsna siasamuris uZvirfas-esi bewvis mosasxami da mowiwebiT gauwoda. monseratma sicili ver Seikava. `ras Svrebi Eelena, Seni yelsaxvevi Cems quds sarCula-dac ki ar eyofa~.

festivalis meore dRes, obrazcova kar-menis partias asrulebda. speqtaklis Sem-deg masTan Sevida monserat kabalie: `ele-na, me aRfrTovanebuli var! gismendi da cremlebad viRvrebodi~, Tqva da daiCoqa. sulis siRrmemde SeZrulma. gaxarebul-ma elenam, tirili rom ar daewyo, ixumra: `axla romelime mSeneblobaze unda davre-koT, raTa Tqvens wamosayeneblad domkrati moitanon~... maTi megobroba sicocxlis bo-lomde grZeldeboda (e.obrazcova gardai-cvala 2014 wels, leikoziT, 75 wlisa).

sxvaTa Soris, es bewvis mosasxami erTa-derTi Zvirfasi ram iyo, rac maSin elenas gaaCnda. is ki ara, im dros, roca msoflio saxeli moixveWa da sruli anSlagiT midi-oda speqtaklebi misi monawileobiT `la skalaSi~, `metropoliten-operaSi~, `kov-ent-gardenSi~, venis saxelmwifo operaSi – obrazcovas groSebs utovebda avadsax-senebeli `goskoncerti~.

P.S. zRaprul honorarebs igi mxolod ssrk-s

daSlis Semdeg eRirsa.

`Savi kvadrati~

kazimir maleviCis `Sav kvadratTan~ dakavSirebuli anekdotebidan da xumrobe-bidan Zalian momwons ori. pirveli: muz-eumis TanamSromelTa daudevrobiT `Savi kvadrati~ ukuRma dakides~, meore: `bnelze bneli Ramea, mTlad SavebSi Cacmuli zangebi

qvanaxSirs tvirTaven~. mxatvris CanafiqriT, Savi kvadrati

TeTr fonze, niSnavs `nuls~, `usagno-bis~ dasawyiss da tradiciuli sagnobrivi azrovnebis dasasruls~. veTanxmebi mxat-vars, magram ver gamigia, Tu ratom aRiares `Savi kvadrati~ genialur qmnilebad. Tumc mis Seqmnaze ki Zalian bevri uwvalia. mis-sive aRiarebiT, igi `Sav kvadrats~ ramden-ime Tvis manZilze xatavda, futuristebis gamofenisaTvis – `0, 10~. sul axlaxans gax-maurda muzeumis mcvelis sityvebi: `ver warmoidgenT ramdens vwvalob, ukve mer-amdene TeTri tilos kvadrats vRebav Savi saRebaviT~, ase pasuxobda SekiTxvaze, `xom ar iparaven xolme Sav kvadrats?~

cnobili rusi mwerali andrei bitovi (avtori gaxmaurebuli romanisa `puSkinis saxli~) igonebs: erTxans fotografiiT vi-yavi gatacebuli. Cem arqivSi wavawydi erT negativs. gadamiRia dedaCemis zewari. es iyo namdvili ferwera, suraTi, sxvadasxva feris nakerebisagan. es Tqven raRac `Savi kvadrati~ ar gegonoT, es wminda xelovneba iyo, rogorc iaponuri, TeTri TeTrze, an mondriani, ar vici. unda davbeWdo es nega-tivi, gavadido da kedelze davkido. xalxs gavanaTleb am artfaqtiT, TiTqos igi Se-qmna rezo gabriaZis bebiam~.

P.S. andrei bitovi gasuli saukunis 90-ian

wlebSi gavicani, axalgazrda dramaturgTa biWvinTis seminarze. Wkviani, erudirebuli da gonebagaxsnili kacis STabeWdilebas tovebda. seminaris monawileTagan ufro xSirad laSa TabukaSvilTan saubrobda, maT umal ipoves saerTo ena. saintereso dak-virveba hqonda Tanamedrove kulturisa da xelovnebis procesebze, gvancvifrebda moulodneli daskvnebiT da TviTironiiT. STamomavlobiT rusi aristokrati iyo da es etyoboda yvelaferSi – saubris man-eraSi, CacmaSi, CvevebSi. xelSi mudam eWira Zvirfasi, oqro-vercxliT inkustrire-buli Cibuxi da roca eweoda, Zvirfasi Tam-baqos Tavbrudamxvevi surneleba ifante-boda haerSi. mozrdili ulvaSebis boloebi, tuCebTan, yviTlad hqonda Seferili niko-tinisagan. saxeli gvian, ager, ocdameerTe saukunis pirvel aTeulSi moixveWa, radgan misi – Tu SeiZleba ase iTqvas – inteleq-tualuri proza, farTo mkiTxvelSi popu-larobiT ar sargeblobda. unda gamovtyde, mec gamiWirda misi romanis `puSkinis saxli~ daZleva. erT mis interviuSi aseTi ram amo-vikiTxe: `imisTvis, rom ufro kargad vwero Zala aRar myofnis, xolo ufro cudi wera – ukve aRar SemiZlia~. mecnaura rusi mwerlis

Teatri da cxovreba26

#1 2016

TviTironiiT Seferili es sityvebi, romel-ic mkveTrad gamoirCeva amerikeli mwerlis kurt vonegutis ambiciisagan: `me axla iseT simaRles mivaRwie, rom sruli ufleba movi-pove imisaTvis, rom mxolod Cemi nawarmoebi momwondes~... rasakvirvelia, aqac igrZnoba ironia, magram mas qedmaRloba faravs. rogorc Cans, sibereSi, ambiciebi momeZala, orive am mwerlis gamoTqma – Cemi mgonia.

magram, davubrundeT isev `Sav kvadrats~. 2015 wlis 21 ivniss kazimir maleviCis `Sav

kvadrats~ asi weli Seusrulda. xelovnebaT-mcodneTa da ferweris istorikosTa Soris miCneulia, rom swored am dRes, TviTnaswav-lma mxatvarma, romelmac samgzis uSedegod scada moskovis ferweris, qandakebis da xu-roTmoZRvrebis saswavlebelSi moxvedra, daamTavra Tanamedrove xelovnebis emble-maze muSaoba. im dRidan moyolebuli, roca `Savi kvadrati~ gamoifina, dRemde ar wydeba skandalebi mis irgvliv. gamofenaze `0, 10~ – mosuli sazogadoeba SokSi Cavarda, roca ixila wiTel kuTxeSi, sadac, tradiciulad, xatebi ekida xolme, gamofenili es namuSe-vari. arc mis `Sinaarss~ gamouwvevia didi aRfrTovaneba damTvalierebelTa Soris. ra SeiZleba iyos imaze primitiuli, vidre Savi kvadrati TeTr fonze. amis gakeTebas xom bavSvic SesZlebso. maleviCis momxree-bma aseT mosazrebas vulgaruli uwodes, radgan miaCndaT, `Savi kvadrati~ iseTive gadatrialeba iyo ferweraSi, rogorc, Tavis droze, jotos Sedevrebi.

darbazSi ki iyo gamofenili misi sxva na-muSevrebi – sxvadasxva feris geometriuli figurebi TeTr fonze. swored kuriozi iyo, rom maleviCi idga Tavisi ferweruli namuSevrebis win da gaognebul mayurebels uxsnida Tu ra faruli azri iyo `Cadebuli~ am geometriul figurebSi. es, arsebiTad iyo pirveli saubrebi suprematizmze, rom-lis ideologi da dauRalavi propagandis-ti TviT iyo (ramdenime wlis Semdeg, par-izSi, gamoqveynda misi wigni, romelsac didi warmateba xvda wilad). marto, gancalkeve-biT mdgari maleviCi RaRadebda da winas-warmetyvelebda, rom suprematizmi mogvev-lineba, rogorc ferweris axali niSansveti da ferwera (da saerTod, xelovneba) gan-Tavisufldeba yovelgvari miwierebisagan da pirdapir kosmosSi gaiWreba. futur-istebis gamofenaze mosuli damTvalier-ebeli gaognebuli usmenda qadagad davard-nil mxatvars. bevrma igi SeSlilad miiCnia da gaecala iqaurobas, xolo fermwerma, xelovnebis istorikosma, aleqsandre benu-am kudis rikamde gaaZro tyavi. ukanaskneli sityvebiT lanZRa (bunebrivia `mir iskusst-

vas~ mTavari ideologis, nikolai benuas, Svili, aRzrdili realisturi ferweris tradiciebze, sxvagvarad ver moiqceoda). maleviCsac swored amgvari aurzauris gamowveva hqonda miznad. igi uceb skanda-lur mxatvrad iqca. marTalia, mis da misi megobrebis suraTebs aravin yidulobda, magram, samagierod, gamoyenebiTi xelovneb-is mesveurebisagan mravali SekveTa mii-Ro: nairferovani jvrebis kompoziciebi, wreebi, kvadratebi, abstragirebuli sag-nebis gamosaxulebani mSvenivrad moergo sabnis pirebs, zardaxSebs, fardagebs da gobelinebs, Sarfebs, qamrebs da CanTebs, romlebsac amzadebda `mxatvruli Sromis arteli~ `Вербовка~, am nawarms didi xal-isiT yidulobda xalxi, male `supremusis~ mimdevarni popularulni gaxdnen. imdroin-deli xelovnebaTmcodneebi alaparakdnen axal mxatvrobaze, magram daiwyo pirveli msoflio omi, rasac mohyva revolucia da samoqalaqo omi, qveyana airia, SimSilobam da siduxWirem daisadgura yvelgan. jibe-gafxekili maleviCi mark Sagalma vitebskSi miiwvia pedagogad, Tavis mier daarsebul samxatvro saswavlebelSi da yvela piroba Seuqmna mxatvrobisaTvis. magram maT So-ris Tavi iCina mwvave uTanxmoebam: meoc-nebe da fantazior Sagals surda provin-ciuli vitebski axali xelovnebis sataxto qalaqad eqcia, maleviCs ki mxolod supre-matizmis bedi ainteresebda. saswavleblis bevri studenti da pedagogi gadaibira. yve-las umtkicebda, rom Sagalis mfrinavi me-violineebi da Txebi ukve warsuls Cabarda, dgebao epoqa usagno ferweris. momavali ekuTvnis avangardul xelovnebas, miuxeda-vad imisa, surs Tu ara es axal bolSevikur xelmZRvanelobaso, magram, sul male iwv-nia bolSevikuri teroris susxi. maleviCis gamofenebi unda gamarTuliyo berlinSi, venaSi da parizSi. berlinSi didi pativiT miRebuli mxatvari sabWoTa xelisuflebam moulodnelad gamoiwvia moskovSi. malevi-Ci aRar daeloda gamofenis sazeimo daxu-rvas da ruseTSi Camovida. CamosvlisTanave staces xeli, miabrZanes, sadac jer ars da sami dRe-Ramis ganmavlobaSi raRac uazro kiTxvebs usvamdnen, Semdeg ki gamouSves. saSualeba misces gamofena gaemarTa mosko-vSi (Tavidan cxovrobda kievSi da aswavlida kievis samxatvro institutebSi), tretiako-vis galereaSi. mis ferweras didi warmateba xvda wilad. am dros berlinSi datovebuli suraTebis mogzauroba daiwyo evropaSi, gamofines ciurixisa da venis muzeumebSi, mis wigns `samyaro, rogorc usagnoba~ didi gasavali hqonda avangardizmis moyvarul-

#1 2016

Teatri da cxovreba 27

Ta Soris. 1930 wels ki, ukve daapatimres da КГБ-s

jurRmulebSi ukres Tavi. `Spionobas~ ab-ralebdnen germaniis sasargeblod kacs, romelic germanulisa da frangulis gage-baSi ar iyo. orTvenaxevari ijda saSinel, nestian, aqoTebul sakanSi. moulodne-lad, yovelgvari axsna-ganmartebis gareSe, gamouSves. es orTvenaxevari sakmarisi aR-moCnda misi janmrTelobis katastrofulad SeryevisTvis. weliwadnaxevari ebrZoda ki-bos, usaxlkaro, ufulo, mSier-mwyurvali, maSin roca msoflios mravali muzeumi mzad iyo misi suraTebis SeZenisa da gamofenisa-Tvis. erTaderTi nugeSi is iyo, rom mis Zvel megobrebs `supersemidan~ ar miutovebiaT igi, mzrunveloba da siyvaruli ar mouk-liaT misTvis. 1935 wlis 15 maiss igi gardai-cvala. megobarma mxatvrebma nikolai suet-inma (sutinSi ar agerioT!) da konstantin raJdestvenskim gaukeTes suprematikuli kubo, romelic maTve moxates suprematiku-li abstraqciebiT. leningradidan gad-moasvenes moskovSi da aq kremacia gaukeTes. urna, misi ferfliT, damarxes sofel nem-CinovkaSi, ganmartovebulad mdgari muxis ZirSi, romelic sicocxleSive TviT SearCia mxatvarma, saflavs daades kubo `Savi kvad-ratis~ gamosaxulebiT.

P.S. meore msoflio omis dros sofeli nem-

Cinovka mTlad ganadgurda. cxadia, gaqra maleviCis saflavic. 1988 wels, savarau-dod, Zvel adgilas, misma Tayvanismcemleb-ma dadges betonis kubi, amjerad `wiTeli kvadratis~ gamosaxulebiT.

`rusi van-gogi~

moskovSi, sokolnikis parkis ficrul RobesTan Tu CagivliaT gasuli saukunis 60-ian wlebSi (axla iq rkinis rikulebiani Robea) ar SeiZleba Tqveni yuradReba ar mieq-cia ucnaurze ucnaur moxatulobas – nair-fer, didniskartian, farTod frTebgaSlil frinvelebs, romlebic adamianis TvalebiT imzirebodnen. am TvalebSi sevdasTan erTad gamomwvevi, metic, Tavxeduri sxivic elav-da. am stiqiur kompoziciaSi raRac veluri Zala da gaqaneba igrZnoboda. aSkara iyo, rom es moxatuloba mxatvris STagonebis nayofi gaxldaT da ara Sedegi formalurad valis moxdisa damkveTis winaSe. es Tvalwarmtaci qmnileba erTxel, SemTxveviT, naxa mosko-vSi sagastrolod Camosulma saxelganTq-mulma frang-italielma diriJorma, da ara nakleb saxelganTqmulma koleqcionerma, igor markeviCma, gaicno mxatvari, naxa misi

namuSevrebi, aRfrTovanda da male mTeli evropis mxatvrul samyaros gaacno igi. es mxatvari aRmoCnda anatoli zverevi, cnobi-li `andergraundis~ monawile da msxverpli n.xruSCovis `buldezorebis~ Setevisa. cxa-dia, sabWoTa kavSirSi ar ifineboda. igi cno-bili da aRiarebuli iyo mxolod moskovis bohemur da diplomatiur wreebSi. maSinde-li mxatvarTa kavSiris Tavmjdomare, cno-bili moqandake, ekaterine balaSova, ambob-da: ̀ zverevi ar aris mxatvari, misi suraTebi avadmyofi adamianis bodvaa~. uaryofili mx-atvrebi ki ambobdnen: `Tu igi Sizofrenikia, maSin igi daxvewili Sizofreniki yofila. sxvadasxvanairi giJebi arseboben, Tu erTni adamianebs Tavs esxmian, meoreni, magali-Tad, tolia, tilos ebdRvnebian da mTel TavianT suls masze gadmoRvrian. ase ibade-bian Sedevrebi~. xruSCovis droindel mxat-varTa (romelTa didma nawilma evropasa da amerikas miaSura) Soris, pikasos a.zverevi yvelaze niWier fermwerad miaCnda. mas Sem-deg, rac igi Zalian saxelovani gaxda, minax-avs misi suraTebi parizis `pompidus cen-trSi~, miunxenis da ciurixis Tanamedrove xelovnebis muzeumebSi gamofenili. misadmi interesi Tanamedrove ruseTSic gacxovel-da, drodadro ibeWdeba xolme misi megobari mxatvrebis da TanameinaxeTa mogonebebi, romelTa mixedviT ixateba am unikaluri Se-moqmedis portreti. zverevs, yvelani moix-senieben, rogorc `Зверь!~-s (anu `mxeci~), dauokebeli temperamentis, Smagi bunebis, fizikurad warmoudgeneli Zalis patro-nad. igi iyo skandalisti, bomJi, perangebs ukuRma icvamda (xandaxan sams erTad). mudam ZvelmanebSi Cacmuli, sxvadasxva fexsac-melebSi, saRebavebiT moTxvril SarvalSi, wvermoSvebuli dadioda. romantikul ga-tacebaTa epoqaSi, ueWvelad, duelianti iqneboda. amave dros iyo gulkeTili, xel-gaSlili, keTilganwyobili, rogorc `mod-ernistebisadmi~ aseve `realistebisadmi~. `Se Zvelo, geniosi xar!~ etyoda xolme kolegebs (magondeba uniWieresi da usay-varlesi dodo aleqsiZe, romelsac, sul patara ram Tu moewoneboda, ueWvelad ge-tyoda `Ты гений~). apokalifsuri loTi iyo, magram alkoholi verafers aklebda verc mis fizikur janmrTelobas da verc mis fsi-qikas. SeeZlo zRapruli qoneba daegrove-bina. moskovSi akreditebuli diplomatebi da maTi colebi uamrav SekveTas aZlevd-nen. fuli ar ainteresebda, xelgaSlili da mflangveli iyo. qalaqgareT, planerze, marTavda grandiozul qeifebs, romlebic, rogorc wesi, muSti-kriviT mTavrdeboda. yvelaze meti, yvelaze Zliers xvdeboda

Teatri da cxovreba28

#1 2016

– e.i. anatoli zverevs. arc SekveTebi iz-idavda maincdamainc, erTxel ewvia gabRen-Zili moskoveli qalbatoni: `anatoli, ras mirCev, rogor jobia rom davjde, Cemi por-tretis pozirebisas?~ `rogorc geneboT, qalbatono, Tu gind trakiT Cemsken~.

anatoli zverevi, me, erTdroulad, ma-gonebs f. dostoevskis or gmirs, nastasia filipovnaSi Seyvarebul ragoJins, gruS-Cenkaze gadareul mitia karamazovs da, bolos, grigori rasputins, Tavisi vnebi-anobiT, ZalmosilebiT, gaqanebiT, xel-gaSlilobiT da sigiJis zRvramde misuli gatacebiT.

vfiqrob, misTvis advili iyo sabWoTa ruseTSi cxovreba, radgan sulerTi iyo sad icxovrebda, socialur garemos, poli-tikas arc grZnobda, arc scnobda. misTvis mTavari iyo mxolod ferwera. igi zedized qmnida Sedevrebs, bodiSi da, fexebze ekida gamofendnen mis suraTebs sabWoTa galer-iebSi, anda SeiZendnen Tu ara kulturis saministros mesveurebi. sadac uRamdebo-da, iqve uTendeboda, xan erT sayvarelTan eZina, xan meoresTan. misi bolo sayvareli iyo, masze 30 wliT ufrosi, ruseTSi cno-bili poetis, n.asaevis, qvrivi. erT dros ulamazesi qali, sabWoTa istebliSmentis mSveneba, oksana aseeva, daxvewili gemovneb-is da didi moTminebiT aRWurvili satrfo (anatoli mas ase mimarTavda `Старуха~, rac oksanas Zalian ar siamovnebda, xolo qali, franguli maneriT – Анатоль, rac zverevs Za-lian siamovnebda). Tavisi pirvel (saerTod, pirvel!) gamofenasac erTgvari daudev-robiT moekida. parizis galerea `mott~-Si garkveuli raodenobis suraTebis wardge-na iyo aucilebeli. Tavisi keTilmsurve-li, igor markeviCi, daarwmuna, sakmarisze meti maqvso. magram igi ar iyo meToduri, sistemuri konstituciis adamiani, xata-vda STagonebis Jams, gardauvali Sinagani moTxovnilebis karnaxiT. magram gamofenis kviraZalSi misi STagonebis wyaro mxolod aryis sma iyo. Tavis pirvel meuRles, yofil sportsmens, curviTa da velorbolebiT gatacebuls, mere mxatvrobaSi `gadakvali-ficirebuls~, ubrZana ramdenime suraTis daxatva. es qali, `lusia #_ im periodSi gatacebuli iyo `moTuxTuxe Caidnebis~ xatviT. furclis centrSi xatavda Caid-ans, moRrecili saxeluriT, Semdeg, xelis-gulebs daisvelebda sxvadasxva saRebaviT da asxurebda furcels rac, misi varaudiT,

gamoxatavda wylis duRils. zverevs moe-wona colis namuSevari da dabla miawera `АЗ~. megobrebi SeSfoTebulni eubnebodnen `tolia, nu Seircxven Tavs, nu dauSveb aseT grandiozul Secdomas. es xom parizia!~ zverevma Caiburtyuna: `coli da qmari erTi eSmakia~-o... hoda parizSi, gamofenis cen-trSi, ekida swored `lusia #1~-is `aduRebu-li Caidani~. `aki erTi eSmakiao~, rom ambob-di, axla ras ityvi? niSnismogebiT hkiTxa megobarma mxatvarma. `ici, raSia saqme, jiga-ro, filosofiurad swored asea – eSmaki er-Tia. ra xdeba? nuTu iq, evropaSi, davijero, ferweris sul araferi gaegebaT?~

gansacvifrebeli is iyo, rom es loTi-SfoTi mxatvari zedmiwevniT erkveoda arqiteqturaSi, musikaSi, literaturaSi, filosofiaSi. yovel naxatSi axal-axal xerxs mimarTavda, icvlida maneras, mudam eqsperimentebiT iyo gatacebuli. xatavda Zalian advilad, msubuqad, TamaS-TamaSiT, TiTqos, araseriozulad, funjs haerSi is-roda, haerSive iWerda, iyenebda samzareu-los danebs, piris saparsis mowyobilobas, TiTebs. jer kidev svel saRebavebs xan fer-fls ayrida, xan qviSas. erTxel, iasamnis Taiguls xatavda da bolo wamebSi daamTa-vra `tiloze xaWos saswaulmoqmedi Sexe-biT~. ras Svrebio, SesZaxes, xaWom SeiZleba obi moikidos. `Tqven ra iciT, iqneb, ukeT-esic ki iyos es~.

socialisturi realizmis epoqaSi, vin moiwonebda abstraqtul xelovnebas? es aR-iqmeboida `wyeuli dasavleTis~ gavlenad. TviT zverevs ki sul sxvadasxva stilis da mimdinareobis mxatvrebi moswonda, gan-sakuTrebiT uyvarda, levitanis peizaJi ̀ Se-modgomis mze sokolnikebTan~. sicocxlis bolomde aRmerTebda savrasovs. gamoarCev-da vrubels, xolo Tavis maswavleblad le-onardo da vinCi miaCnda. moulodnelad gardaicvala, insultiT, eqimebma Tqves `zverevi warmoudgenlad Zlieri adamiani iyo (rogorc artur mileri Tavisi piesis erT personaJze ambobs: `Он Был неизличимо здоров~ n.g.), misi tvini sisxlSi curavda, igi ki sicocxles agrZelebda~. sofel svi-blovoSi, patara qoxSi, sadac daibada, misi `megobrebi~ SeiWrnen, gadaaqoTes iqauroba, ris Sedegadac sadRac gaqra misi mravali suraTi. dRemde aravin icis saidan iyvnen es megobrebi, misi bohemuri wridan, Tu КГБ-dan...

#1 2016

Teatri da cxovreba 29

Cvens sazogadoebaSi politikuris garda, mwvaved dgas socialuri, ekonomikuri, mentaluri problemebi. swored mentalu-ri problemis gamoZaxilia rusTavelis TeatrSi daviT sayvareliZis dadgmuli „lisistrate“. laSa buRaZis piesas, berZeni komediografis aristofanes „lisistrat-esTan“ saerTo mxolod saxelwodeba aqvs da albaT, isic, rom antikuri xanis berZeni ko-mediografis da Cveni Tanamedrove avtoris piesebSi mebrZoli sulis, gamWriaxi gonebis mqone qalis (zogadad) portretia daxatu-li.

Cv. w. aR-mde 411 wels daweril komedia-Si lisistrate (omis gamanadgurebeli) da misi Tanamoazreebi, mamakacebis mier daw-yebuli peloponesis (aTensa da spartas So-ris omi) daumTavrebeli omis dasrulebi-sTvis erTiandebian da gadawyveten, radac ar unda daujdeT, am ZmaTamkvlel, yovlad uazro brZolas wertili dausvan. lisis-trates ideiT, qalebma kacebs boikoti unda gamoucxadon da qmrebi iqnebian es Tu say-varlebi, uari uTxran sarecelis gayofaze. am ideis garSemo lisistrate mTeli sab-erZneTis qalebs aerTianebs. isini akropo-lis kedlebs ukan gamagrdebian da sanam ma-makacebi zavs ar dadeben, manamde daTqmul fics ar gadadian. sabolood qalebi ima-

zRvargadasul „tradiciulobasa~ da

„liberalobas“ Soris balansis ZiebaSi

maka vasaZe

rjveben, berZeni mamakacebi dazavdebian da omsac wertili daesmeba.

laSa buRaZis piesaSi, am ambidan 25 wlis Semdeg, moqmedeba lisistratesa da misi TanamebrZolebis mier Seqmnil, maTi azriT, idealuri wyobis, qalaq-saxelmwifoSi mim-dinareobs. mmarTveloba qalebis xelSia, e. w. matriarqatia damyarebuli, samagierod qveyanaSi mSvidoba sufevs, aravin aravis-Tan aRar omobs. qalebis mier Seqmnil am idealur samyaros, qalaqi cixe-simagris kedlebs miRma arsebuli, naklebad gan-viTarebuli, araciviluri, jer kidev pa-triarqatis mmarTvelobis qveS arsebuli saxelmwifoebisgan saSiSroeba emuqreba. Za-ladobis virusi, gansakuTrebiT ki qalebze Zaladobisa, SeiZleba amorZalebiT kargad dacul cixe-simagreSi SemoZvres da maSin yvelaferi daiRupeba, maTi brZola, Sroma wyalSi Caiyreba da maT mier Seqmnili civ-iluri qalaqi-saxelmwifoc im gapartaxe-bul, dangreul, CamorCenil qveynad iqceva, rogoric adre iyo da rogorebic dRes, mis garSemo arsebuli samezoblo qveynebia.

dramaturgma da reJisorma Cveni Tan-amedrove yofa da Cvens sazogadoebaSi arsebuli mentaluri problematika gan-zogadebulad asaxes scenaze. speqtakli, ZiriTad genderul balanssa da bolo pe-

speqtaklebi

Teatri da cxovreba30

#1 2016

riodSi, saocrad momravlebul, qalebze Zaladobis mtkivneul sakiTxebzea. aseve, saxelmwifo mmarTvelobis formebsa Tu struqturebsac exeba.

laSa buRaZis piesa problematuri, Tan-adrouli, iumoriTa da groteskiT dawer-ili nawarmoebia, Tumca, mainc sqematuri, plakaturi xasiaTisaa. reJisorma daviT say-vareliZem Tanamedrove teqsti gadaamon-taJa, bevri ram amoagdo, ufro kompaqturi da sasceno teqstisTvis Sesabamisi gaxada. piesaSic da speqtaklSic 9 ZiriTadi per-sonaJia: 1-li qali, 2-e qali, 3-e qali (4-e qa-lis deda), 4-e qali, 1-li deda, 2-e deda, 3-e deda (kinesiasis deda), kinesiasi da lisis-trate (piesaSi aris 6 qalisgan Semdgari qoroc). ukve personaJTa CamonaTvalidan Cans avtoris groteskuli pozicia Tavis nawarmoebSi gamosaxuli tipaJebisadmi. swored tipaJebi Seqmna laSa buRaZem, xolo reJisorma da SemoqmedebiTma dasma es tipa-Jebi gaacocxles scenaze da mayureblisa-Tvis kargad nacnobi saxeebi Seqmnes.

laSa buRaZis mier speqtaklis pres-relizSi miTiTebuli SeniSvnis miuxeda-vad, moqmedebis dro aristofanes piesaSi momxdari ambebidan 25 wlis mere xdeba, pie-saSic da speqtaklSic Cveni Tanamedrove yofa-cxovrebaa asaxuli. situaciebi, mov-lenebi, dialogebi absoluturad Taname-drovea da mogvagonebs qarTul (da ara marto) sinamdvileSi arsebul realobas. reJisorma da speqtaklSi monawile msax-iobebma - nino kasraZem, nana lorTqifan-iZem, manana abramiSvilma, qeTi xitirma, ruska mayaSvilma, manana gamcemliZem, TamTa inaSvilma, eka molodinaSvilma, ia suxitaS-vilma, laSa juxaraSvilma - Seqmnes tipa-Jebi, romlebSic mayurebeli advilad am-oicnobs „nacnob-megobrebs“. ra Tqma unda, piesidan gamomdinare, scenaze warmodge-nili tipaJebi ironizirebulia. reJisori da msaxiobebi ironiiTa da iumoriT qmnian - qalebisa Tu dedebis da erTaderTi, cru idealebis mqone axalgazrda, gaburZgnul-wveriani, moZalade mamakacis persona-Jebs. ara aqvs mniSvneloba, progresulad moazrovne, Zlier, damoukidebel qalTa saxeebia es, Tu, monuri fsiqologiis mqone qalebisa. reJisorma ironia da iumori Tanabrad gadaanawila or dapirispirebul banaks Soris, parodiamde aiyvana zRvar-gadasul qalTa uflebebis damcvel, Tu, monuri fsiqologiis mqone qalTa tipaJebi, romlebic ase mravlad arian Cvens garSemo. Cvens realobaSi arsebuli e. w. „inteleq-tual“ qalTa da „mmk“-s dedaTa aqtivobebi namdvilad komikur elfers iZens. xandaxan

ki, am or „Zalas“ Soris dapirispirebas Tan sdevs dramatuli Sedegebi.

mxatvrma irakli avalianma speqtak-lisTvis daxvewili, gemovnebiT Sesrule-buli scenografia Seqmna. piesaSi mimdinare movlenebi galavniT garSemortymul qalaq-saxelmwifoSi viTardeba. irakli avalianma scenaze Tanamedrove Jaluzi-fardebisa-gan Seqmnili didi wre Sekra. epizodidan epizodze gadasvlisas wre brunavs da xan, lisistrates TanamebrZol, progresulad moazrovne, brZoliT mopovebuli Tavisu-fali dedis da misi, siyvarulis gamo, sazR-vargareT „genialur magistraturaze“ swav-lis uarismTqmeli qaliSvilis saxls da ezos warmoadgens, xan _ „dedebis“ samflo-belos, xan ki qalaq-saxelmwifos galavnis Semogarens. scena ar aris gadatvirTuli dekoraciiT. scenografiaSi mxatvarma, sul ramdenime rekviziti gamoiyena: magida, 3-4 skami, savarZeli. am rekvizits konkretuli daniSnuleba aqvs da msaxiobebs, ama Tu im epizodis gaTamaSebisas, atmosferos Seqm-naSi exmareba. igive SeiZleba iTqvas, polina rudCikis mier Seqmnil kostiumebze. man „qalebs“ moxdenili, feradi, moduri ko-stiumebi Caacva, „dedebi“ da kinesiasi ki SavebiT Semosa. aRsaniSnavia speqtaklis musikaluri gaformeba, mocarti da Taname-drove eleqtronuli musikis nazavi, may-urebels Sesabamis ganwyobas uqmnis.

speqtaklSi monawile msaxiobebi, gan-sakuTrebiT qalebi, damaxasiaTebeli Jes-tikulaciiT, plastikiT, metyvelebis man-eriT qmnian TavianT tipaJebs. magaliTad, nino kasraZe, romlis personaJsac Tavisuf-ali, emansipirebuli qalis statusis mopo-vebisTvis „didi brZolebis“ gadatana moux-da aw gardacvlil qmarTan. qmari svamda, misi fexmZimobis dros sayvareli gaiCina, or ojaxad cxovrobda, mTvrali mis sic-ocxles iaraRiT emuqreboda da civ SxapSi ayenebda xolme. aseTi „namdvili“ mamakacis mosarjuleblad, nino kasraZis personaJi orTabrZolis gakveTilebis Semdeg, qmars fizikurad uswordeboda, bolos ki qmarTan (mamakacTan) brZolaSi gaimarjva da qmari „erTgul finiad“ gardaqmna. ironiulobis gasamZafreblad, reJisorma da msaxiobma, haerovani, vardisferebSi gamowyobili, mosiyvarule da mzrunveli dedis tipaJi Seqmnes. qaliSvilis bediT SeSfoTebuli nino kasraZis qali, rodesac Svils Sec-domisgan asarideblad, magaliTad, Tavi-si da mamamisis yofa-cxovrebas uyveba, am haerovani, mosiyvarule qalis bageebidan moTxrobili, Tavidan masze qmris, Semdeg ki misi qmarze fizikuri Zaladobis am-

#1 2016

Teatri da cxovreba 31

bebs, disonansi mis garegnobas, qcevasa da monaTxrobaSi imdenad aSkaraa, rom Zal-auneburad mayurebelSi sicilis grZnobas aRZravs. ruska mayaSvilis qaliSvilSi de-damisis da misi megobari TanamebrZolebis, skolaSi gabezrebuli lisistrates da misi TanamebrZolebis gmirobis istoria, rogor daamarcxes „qalebma“ moZalade „mamakace-bi“, protestis grZnobas iwvevs. garda amisa, megobrebSi pirveli Svilis statu-sis mqones: Tavisufleba, kargi ganaTleba, zrunva, saTuTi mopyroba garantirebuli hqonda, axla ki Seyvarebulobis garda, mas izidavs, ainteresebs kinesiasis „akrZal-vebi“, romlebic misTvis romantikulobis elfersac iZens. ruska mayaSvili protes-tis gamo, dedasTan gaucxoebul, Taname-drove axalgazrdis tipaJs qmnis. aRsaniSna-via isic, rom qaliSvili Tavis Tavs mamasTan aigivebs da dedas pirdapir miaxlis kidec: me mama var, Cveni problema is aris, rom Sen CemSi mamas xedavo. dramaturgi da reJiso-ri, „qalTa“ da „dedaTa“ komikuri tipaJebis Seqmnisas, mayurebels imazec miuTiTe-ben, rom yvelaferi zRvargadasuli maxinj formebad yalibdeba da parodiuli xdeba.

nana lorTqifaniZe da qeTi xitiri - var-cxnilobiT, mimikiT, JestikulaciiT, la-parakis maneriT Cvens realobaSi arsebul „Tanamedrove“ qalTa prototipebs qmnian. isini, SeiZleba iTqvas, lozungebiT sau-broben. TamTa inaSvilis, manana abramiS-vilis, manana gamcemliZisa da eka molo-dinaSvilis „dedebi“, mayurebelSi „mmk“-s aqtiur qalTa asociacias badeben. isini cru tradiciebis, damaxinjebuli rwmenis, „kerpTTayvanismcemelTa“ komikur person-aJebs qmnian. ia suxitaSvili lisistrates, ukve asakSi Sesul, brZeni qalis tipaJs qm-nis, romelsac marTalia, eSinia brZoliT mopovebuli „idealuri“ qalaqi-saxelmwi-fo Tavze ar daemxos, magram, amasTanave, cdilobs ori dapirispirebuli banaki daa-SoSminos, daabalansos. misi personaJi, rogorc piesaSi, aseve speqtaklSi cotaTi plakaturia.

„qalebis“ daxasiaTebiT: „surogat, marcx-is manqanas, dabRveril falikur infuzo-rias“ personaJs, axalgazrda msaxiobi laSa juxaraSvili TamaSobs. qalaq-saxelmwifos galavnis miRma arsebuli aracivilurobis, CamorCenilobis, martoxela dedis cru tradiciebze gazrdili, galavnis miRma my-ofi moZRvris mrevlis, dedikos wverosani vaJkacis saSiSi „virusis“ gansaxiereba unda yofiliyo kinesiasi. albaT, reJisors cota meti unda emuSava msaxiobTan am tipaJis srulyofilad SeqmnisTvis.

rogorc ukve aRvniSne, ia suxitaSvilis lisistrate cdilobs ori dapirispirebu-li Zalis dabalansebas da Seyvarebuli ax-algazrdebisTvis xelSewyobas, gaafTrebu-li „qalebisa“ da „dedebisgan“ maT dacvas. amasTanave, qalaq-saxelmwifoSi „virusis“ SemoWrisac eSinia. yvela Zal-Rones xmar-obs, mosalodneli socialur-politikuri dapirispirebani aacilos axalgazrda Sey-varebul wyvils. igi maT siyvaruls dalo-cavs, daaqorwinebs kidec da damoZRvravs, rom siyvaruli da Tavisufleba araferze gacvalon. gadis dro da dedikos aRzrdi-li, wverosani vaJkaci cols fizikurad us-wordeba. liberali „qalebis“ intuiciuri, winaswari SiSi marTldeba. mamakacebi isev Zaladoben qalebze. finalSi imedgacrue-buli lisistrate gaognebuli mimarTavs darbazs: „nuTu Sevcdi“?

daviT sayvareliZis reJisura gamoirCeva sisadaviT, daxvewilobiT, igi ar mimarTavs metaforul enas. aq yvelaferi pirdapir aris naTqvami. laSa buRaZis piesa, mar-Talia, parodiul-publicisturia, roca kiTxulob, Zalian sasaciloa, magram sqe-maturi da plakaturi teqstia. reJisorma igi scenur teqstad aqcia da msaxiobebTan erTad scenuri sicocxle SesZina. daviT sayvareliZis saTqmeli naTeli da gasagebia. igi winaaRmdegia yovelgvari Zaladobis, zRvargadasuli, eqstremaluri „tradi-ciulobis“ da „liberalobis“. nuTu ar Sei-Zleba adamianebma: qalebma da kacebma har-moniaSi icxovron da maTi mTavari ideali siyvaruli, Tanalmoba, mSvidi Tanacxovre-ba iyos?

Teatri da cxovreba32

#1 2016

1. ZaxiliTu mexsiereba ar mRalatobs, esaa pirve-

li SemTxveva, rodesac mwerlisa da kinore-Jisoris, goderZi Coxelis SemoqmedebiT, qarTuli Teatri dainteresda. isic vici, Tbilisis sandro axmetelis saxelobis Teatris garda, mwerlis prozis mixedviT, warmodgenis dadgmas rusTavis giga lorT-qifaniZis saxelobis TeatrSic apireben. axmetelis TeatrSi speqtakl `bedisweris Teatris“ premiera gaimarTa. g. Coxelis na-warmoebebis mixedviT, inscenireba saba me-trevelma Seqmna. warmodgena reJisorebma irakli gogiam da laSa gogniaSvilma dadg-es. TavisTavad, yovelTvis, roca proza gadadis scenaze, garkveuli problemebi iCens xolme Tavs. inscenirebas mudam axa-siaTebs erTgvari fragmentuloba, nak-lebsceniuroba. es logikuricaa, vinaidan is literaturis sul sxva mimarTulebis, dargis nawarmoebis piesad qcevas anu mis (am SemTxvevaSi, prozis) dramis kanonebTan SesabamisobaSi moyvanas gulisxmobs. es ur-Tulesi `operacia“, udanakargod arasodes ar Caivlis xolme. s. metrevelma, vfiqrob,

met-naklebad, garkveulwilad SeZlo pro-zis inscenirebisas warmoqmnili proble-mebis daZleva. man, erTi ambavi xerxemlad, RerZad daudo piesas da misgan gamomdinare, sxva ambebi Tu istoriebi ZiriTadi dinebis erTgvar Senakadebad aqcia. aman, bunebrivia Sedegi gamoiRo; logikuri, damajerebeli gaxda erT piesaSi ramdenime ambis gaer-Tianeba.

absoluturad marTebuli pozicia daikaves speqtaklis damdgmelebma, rode-sac Tavidanve uari Tqves dRevandel qar-Tul TeatrSi (gansakuTrebiT, axalgazrda reJisorebSi) gavrcelebul erTgvar `say-mawvilo senze“. vgulisxmob, xelovnebis am dargSi, Tavis damkvidrebis, maTi azriT, uswrafes saSualebas - TviTmiznur, naZal-adev e.w. `novatorobas“, nawarmoebis viTom `modernuli“ scenuri versiis Seqmnis, um-etes SemTxvevaSi, warumatebel mcdelobas. bunebrivia, axlis Ziebis winaaRmdegi, miT ufro xelovnebaSi, aravinaa. me ubralod, TviTmiznuri axireba maqvs mxedvelobaSi, rodesac ama Tu im qmnilebis siRrmiseuli amoxsna-gaazreba ki ar xdeba; aramed, mx-olod garegnul formaze, arafrismomcem

ori speqtaklis Taobaze

giorgi cqitiSvili

#1 2016

Teatri da cxovreba 33

efeqtebze mTeli Zalisxmevis gadatana; piesaze Zaladoba - rodesac gamoyenebuli sadadgmo xerxi an SerCeuli Janri absolu-turad ucxoa, miuRebelia literaturuli pirvelwyarosaTvis; konstantine stanis-lavskis Tu davesesxebiT, reJisori piesis grZnobaTa bunebiT unda xelmZRvanelob-des!..

axmetelis Teatris speqtaklSi, swored avtoris ara mxolod stili, xelwera, TviT-myofadoba Tu individualobaa SeZlebisd-agvarad SenarCunebuli, aramed miRweulia is ubraloeba, sisadave, TavSekavebuloba, rac albaT aucilebelia, roca saqme god-erZi Coxelis prozasTan gvaqvs. udavod swori, marTebulia isic, rom dekora-ciasa Tu kostiumebSi (mxatvari - marika kvaWaZe) araa mcdeloba zusti, utyuari eTnografiul-yofiTi namdvilobis miRw-evisa. yvelaferi es odnav stilizebuli da pirobiTia. mTavaria, avtoris suli, misi msoflmxedveloba, samyaros miseuli xedva gasagebad miewodos mayurebels.

scenaze mTeli sofelia gamofenili. yve-las sakuTari satkivari, dardi, sevda aqvs. TeTrebiT mosili, CemodnebiT xelSi, maT koWlobiT moevlinebaT angelozi. adami-anebs ise Zlier swyuriaT saswaulis xilva, rom xeibar ofelias (gvanca kandelaki) iolad CaTvlian zeciur arsebad; raTa Sem-deg, TavianTi satkivaris gamziareblad, Semamsubuqeblad hyavdeT. arada, gogona mx-olod da mxolod, erTi xelmocaruli ada-miania. Teatrze uzomod Seyvarebuls, msax-ioboba surda, magram fizikuri naklis gamo, mxolod mokarnaxed, sufliorad miiRes. wlebis Semdeg ki SemcirebaSi moyva. Tavisi saocnebo Teatris gareSe darCa. pirveli, vinc is angelozad miiRo, qvrivi marTaa (mzia taliaSvili). msaxiobi mis mier gansax-ierebuli scenuri gmiris tragedias Tanda-Tan warmoaCens. udrood am qveynidan wasu-li qaliSvilis deda, did sulier Wrilobas atarebs. amitomac esaWiroebaT adamianebs viRac, vinc maT gaamxnevebs, anugeSebs, amqveynad autanel yofnas Seumsubuqebs.

iseve rogorc mis mier gansaxierebuli personaJi, g. kandelaki sakmaod rTuli amo-canis winaSe dgas. msaxiobma yvelas sadarde-beli yuradRebiT unda moisminos da Semdeg, adamianebs Sveba mogvaros. gadauWarbeblad SeiZleba iTqvas, g. kandelaki yovelive ze-moTqmuls Tavs arTmevs. is gulwrfelad TanaugrZnobs masTan misulT da msaxiobis saxeze damajereblad, yovelgvari siyal-bis gareSe aRibeWdeba xolme TanagrZnoba. masaviT rTul mdgomareobaSia Cayenebuli, msaxiobi gia jafariZe. saerTod, rode-

sac scenaze myofi moqmedi piri, Cvens win gaTamaSebuli raime ambis meSveobiT ki ar warmoCndeba, aramed mxolod da mxolod, ambis mTxrobelad gvevlineba, bunebrivia ar xdeba misi xasiaTis ganviTareba. aseT dros, rogorc tradiciulad ityvian xol-me, msaxiobs arc araferi aqvs saTamaSo. faqtiurad, baTareka ambavs yveba. Tumc, msaxiobis ostatoba, faqturuli monaceme-bi, mainc aZlevs g. jafariZes imis saSuale-bas, rom Tavi Rirseulad daaRwios am erTi SexedviT, wamgebian mocemul pirobas.

analogiuri SeiZleba iTqvas gagilas ro-lis Semsrulebel, msaxiob vaJa ciciloS-vilze. Tanac, im gansxvavebiT, rom mas Zalze mwiri teqsti aqvs. sxvebi yvebian mis ambavs; gagila ki, rogorc ilustracia, mwuxare saxiT dgas scenaze. Tumc, aseT viTarebaSic ki, msaxiobi mimikiT, saxis gamometyvelebiT axerxebs misi scenuri gmiris sadardebe-lis Cvenamde motanas. Zalze vrceli mon-ologi aqvs mamuka mazavriSvils (apareka). msaxiobi, TiTqmis avanscenidan, mayurebels deda-Svilobis codva-madlian sakiTxze esaubreba. unda iTqvas, amgvari tipis te-qstis kiTxvisas, aris erTgvari safrTxe, rom aqtiors cduneba wasZlevs; Seecdeba adamianTa grZnobebze iTamaSos; aseT dros, xdeba xolme e.w. `gadaWarbeba, gadaTamaSe-ba“. m. mazavriSvili, reJisorebTan erTad, sruliad sxva gzas irCevs. is Zalze sadad, ubralod, gancdis xelovnuri forsirebis gareSe kiTxulobs monologs. es ubraloe-ba, gancdis namdviloba, utyuaroba badebs swored im saTanado emocias, romelic mZlavrad moqmedebs mayurebelTa darbazSi myof adamianebze da maT Tvalze cremls aCens.

raRac araamqveyniuri, TiTqos sxeu-lis gareSe arsebuli sulia, msaxiob be-qnu qafianiZis mier gansaxierebuli mwer-ali; adamianTa dardis, sevdis, tkivilis Semgrovebeli; TiTqos, Tavad g. Coxelis literaturuli oreuli; mwerlisa da ki-noreJisoris, romlis mTeli Semoqmedeba, raRac Zaxils hgavda; xmas `mRaRadeblisa udabnosa Sina“; romelic kacTmoyvareobas, sikeTes qadagebda; adamianebs moyvasis Tan-adgomisken mouwodebda; Tumc, samwuxarod, Cven es Zaxili Tu mowodeba ar SevismineT. raRac bavSvuri, wrfeli, miamituri da ala-lmarTali sxivi Cans b. qafianiZis mier gan-saxierebuli mwerlis gamoxedvaSi, rac zed-miwevniT esadageba moqmedi piris xasiaTs.

moculobis TvalsazrisiT, arc ise didi rolia dardiani biWi (giorgi cxa-daZe). Tumc, damdgmelTa CanafiqriT, warmodgenis saTqmelis garkveul naw-

Teatri da cxovreba34

#1 2016

ils, swored misi piriT vigebT. msaxiobi zomieri, TavSekavebuli maneriT gad-mogvcems mis mier gansaxierebuli scenuri gmiris gancdebs. Zalze saxaliso, kolor-ituli, saxasiaTo gamomsaxvelobiTi saSu-alebebiT gamoZerwilia sami dedabrisagan Semdgari `sameuli“: sofio (neli badalaS-vili), ninua (lika quTaTelaZe) da salome (nino cimakuriZe). miuxedavad imisa, rom es `sameuli“ lamis erT personaJad aRiqmeba, samive msaxiobi axerxebs gamoZebnos odnav SesamCnevi, partniorisagan ganmasxvavebeli Strixi Tu detali. n. badalaSvilis mier gansaxierebuli sofio zedmetad aqtiuri da cnobismoyvarea; l. quTaTelaZis ninua CumCumelaa; ufro komikuria axalgazrda msaxiobis, n. cimakuriZis mier gansaxierebu-li, lamis kiTxvis niSaniviT welSi mokakvu-li, Cia salome. miuxedavad imisa, rom aseT dros (roca axalgazrda msaxiobi moxucis rols ansaxierebs), xSiria e.w. `gadaWar-beba, gadaTamaSeba“, am SemTxvevaSi amas ara aqvs adgili. msaxiobi inarCunebs zomiere-bis grZnobas da amitom, mis mier Seqmnili salome damajerebelia.

Zalze iSviaTad xdeba, rodesac msax-iobis mier scenaze gansaxierebul gmirsa da realur adamians Soris zRvari iSleba. piradad CemTvis, swored aseTia jRuna (jaba jafariZe). esaa devis aRnagobis, bavS-viviT miamiti, alali, wrfeli adamiani. misi otroveluri, gulRia, xmamaRali si-cilic ki ar tovebs xelovnurobis ioti-soden gancdas. TiTqos, scenaze g. Coxelis mSobliuri gudamayaris xeobis RviZl Svils vxedavT. msaxiobma am urTulesi amocanis daZleva warmatebiT moaxerxa; man gamo-gonil, mxatvrul, irealur samyarosa da realobas Soris zRvari waSala. satirul-iumoristul ferebs ar iSureben msaxiobebi Tamar beJuaSvili da TamTa pataSuri, raTa politikosi qalebis yvelasaTvis nacnobi sceniuri saxeebi Seqmnan. maT moZebnili aqvT yvela is saxasiaTo detali Tu Strixi, romelic am tipis qalbatonebisTvisaa damaxasiaTebeli. amitom, msaxiobebi am so-cialuri fenis krebiT, tipaJis portreta-mde amaRlebul, damajerebel, utyuar, nacnob saxeebs qmnian. T. beJuaSvilis mier gansaxierebuli pirveli politikosi qali, erTdroulad, provinciulad kekluci-caa da gaqnili eSmakic. msaxiobi arsad ar mimarTavs gadaWarbebas; mudam inarCunebs zomierebas. T. pataSuris mier gansaxiere-buli meore politikosi qali ufro myvira-laa, TiTqos sul samitingod gamzadebuli. msaxiobi xasiaTis Seqmnisas zustia; Tumc, Cemi azriT, odnav zomierebis SenarCunebas

saWiroebs. sul erT, maRal registrSi mety-veleba aubraloebs personaJs, scenur mimz-idvelobas ukargavs, mosabezrebels xdis.

lamis epizoduria gigi migriaulis mier gansaxierebuli mejvare. Tumc, msaxiobi ax-erxebs ramdenime saxasiaTo Strixis xazgas-mas. misi interpretaciiT, am personaJs gagilas mimarT sakuTari pozicia gaaCnia. sagangebod unda aRiniSnos, rom TviT me-zoblebis (vasil SixaSvili, valeri to-ronjaZe, andria gvelesiani, maiko vawaZe, Sorena zubiaSvili) epizoduri rolebis Semsrulebelni, e.w. `masobrivi scenebis“ monawilenic ki, aSkarad pasuxismgeblo-bis grZnobiT ekidebian maTze dakisrebul movaleobas. aqsiomaa, Tanamedrove Te-atrSi speqtakli erTi mTliani, ansambluri movlenaa, romlis yvela monawile namdvili profesionali unda iyos.

dasasruls minda vTqva, axmetelis Tea-tris speqtaklma `bedisweris Teatri“, vfiqrob, sawadels miaRwia. raRac droiT mainc gvaiZula CavfiqrebuliyaviT im gza-vnilze, romelic goderZi Coxelma Cven, mis Tanamemamuleebs dagvitova.

2. `wyeulo laqav, gamSordi-meTqi!..“`ledi makbeti - gamSordi, wyeulo laqav gam-

Sordi - meTqi!..jojoxeTSi ukuneTis sibnelea... grcxvenodes,

grcxvenodes!meomari da TrTolva! an raT geSinian, Segvity-

obeno?! TundaSegvityon, vin gabedavs angariSis moTxovnas?

vin ifiqrebda,rom berikacs imdeni sisxli eqneboda!“`ledi makbeti - ... ra vqna, am xelebs Tavis

dReSi siwminde aRar moekidebaT!..“`ledi makbeti - mainc sisxlis suni momdis;

mTelis arabeTis surnelovani balaxebi am pa-tara xels ver gawmendnen...“

uiliam Seqspiri - `makbeti“.

mTeli scena sibneleSia gaxveuli. TiTqmis araferi Cans. siRrmeSi, marjvena kuTxeSi, momcro svetiviT, odnav gamoCnde-ba sivrce. Tovs, bardnis... iseTi SegrZneba gveufleba, aucileblad Zlieri qaric unda uberavdes... ufro sworad, iqaurobas unda glejdes... SavebSi gaxveuli qalis patara sxeuli, Zlivs moCans... Tovlsa da qarSi, TiTqos siarulic uWirs... an iqneb, ganvlili mZime cxovrebis, Cadenili codvebis, arcTu

#1 2016

Teatri da cxovreba 35

saxarbielo xvedris tvirTi awveba mis sust zurgsa Tu mxrebs... Tavisuflad gadaadg-ilebis SesaZleblobas uzRudavs, sulac uspobs... amitom, welSi moxrila mariami (nanuka xuskivaZe), barbacebs kidec... raRac momentSi, waiforxilebs, daecema... mere, mimiviT iwyebs moZraobas. xazgasmiT Senele-bulad gadaadgildeba scenaze, ris gamoc, pantomimis Teatris msaxiobs mogvagonebs (qoreografi - mariam aleqsiZe).

Tamaz WilaZis piesa `arabeTis sur-nelovani balaxebi“ SoTa rusTavelis saxelobis Teatris eqsperimentul scenaze reJisorma nikoloz haine-SveliZem dadga. am dramaturgis nawarmoebebi jer kidev gasuli saukunis 60-ani wlebidan idgmeboda rusTavelis TeatrSi (reJisorebi iyvnen: gizo Jordania, Temur CxeiZe). 70-ani wlebis miwuruls robert sturuam T. WilaZis pie-sis mixedviT, Zalze saintereso warmodge-na, `roli damwyebi msaxiobi gogonasaTvis“ SeTxza. mas Semdeg, reJisorma dramatur-gis ramdenime qmnileba gadaitana scenaze. sakmarisia gavixsenoT: `naxvis dRe“, `Walas Citi momkvdariyo“, `nadirobis sezoni“... Tu ar vcdebi, `arabeTis surnelovani balaxe-bi“, romelic daaxloebiT ori aTeuli wlis winaa dawerili, qarTul scenaze pirvelad daidga.

vfiqrob, zedmiwevniT marTebulia dam-dgmeli reJisoris pozicia. jer erTi, Za-lze rTulia (TiTqmis, warmoudgenelic

ki), iseTi piesis scenaze gadatana, romel-Sic dinamikuri, mimzidveli, damaintrige-beli ambavi araa. yvelafers, rom Tavi dav-aneboT, aseT warmodgenaze mayureblis (miT ufro, Cveni mentalitetidan gamomdinare)moyvana namdvili dilemaa. Tamaz WilaZis piesaSi, erTi SexedviT, gansakuTrebuli araferi xdeba. TbilisSi, gasuli sauku-nis 90-ani wlebis dasawyisSi, samoqalaqo omi mZvinvarebs. Tumc, yvelaferi es gareT xdeba. mxolod intensiuri srolis, mZla-vri afeTqebis xma aRwevs moqmed pirebamde. kidev, maT SiaT, civaT, Suqi ara aqvT. esaa, asakis gamo sul sxva realobaSi gadasuli, sakmaod xandazmuli rZal-dedamTili... sikvdilsac rom daviwyebia, TiTqos... gar-egnuli zrdilobiani etiketis, erTmaneTis mimarT gamovlenili mzrunvelobis miRma ukompromiso Sinagani dapirispireba da zR-vardaudebi faruli, ukiduresi siZulvili imaleba.

nikoloz haine-SveliZe TiTqos uars ambobs epoqis dakonkretebaze, Tumc, yuradRebiani mayurebeli mainc mixvdeba, rom rZal-dedamTilis dialogi-dueli Tu orTabrZola uaxloes warsulSi momxdari Tbilisis omis fonze viTardeba; magram, reJisori amis xazgasmas gaurbis. yovelive zemoaRniSnuli fonia mxolod, odnavi min-iSneba. misTvis umTavresi anastasiasa (nana faCuaSvili) da mariamis xasiaTTa gaxsna, maTi Sinagani samyaros warmoCenaa. rac mTa-

Teatri da cxovreba36

#1 2016

varia, reliefurad, mkafiod, xelSesaxebad ikveTeba am or adamians Soris arsebuli umwvavesi konfliqti. raRac momentSi, imi-tom rom reJisori ganzrax gaurbis drois, epoqis, yofis detalizacia-dakonkrete-bas, mayurebels hgonia, TiTqos absurdis Janris speqtakls eswreba; sadac, moqmede-bis adgili, moqmedi pirni ganzogadoebul-abstragirebulni arian. amas xels uwyobs xazgasmulad pirobiTi scenografia (mxat-vari - mirian SveliZe) da Zalze STambeWdavi, saTanado atmosferosa Tu ganwyobis zedmi-wevniT utyuarad Semqmneli musikaluri ga-formeba (kompozitori - nika maCaiZe).

reJisori qoreografTan (m. aleqsiZe) TanamSromlobiT, SeZlebisdagvarad (xan warmatebiT, xan ki warumateblad) cdilobs, ori qalis uxvsityviani, vrceli dialo-gi, saxier, dinamikur warmodgenad aq-cios. amitom Txzavs plastikur, qmediT mizanscenebs. unda aRiniSnos isic, rom miuxedavad, erTi SexedviT, minimalisturi dekoraciisa Tu „Raribi“ rekvizitisa, yve-laferi is, rac scenazea, moqmedebaSia Car-Tuli; Zalze mravalferovani da efeqtu-ria ganaTebis partitura. udavod igrZnoba iseTi mxatvris ostatoba, gemovneba, xedva, rogoric m. SveliZea... da bolos, rac ar unda saxieri, STambeWdavi, mimzidvelic ar unda iyos yovelive zemoaRniSnuli, yvela es komponenti, risganac Teatris sinTezuri xelovneba Sedgeba, absoluturad gaferm-krTaldeba Tu scenaze araa ori msaxiobi-ostati...

nana faCuaSvili da nanuka xuskivaZe sx-vadasxva Taobis, sxvadasxva samsaxiobo skolis warmomadgenlebi arian. Tumc, rac im saRamos, rusTavelis Teatris eqsperi-mentul scenaze vnaxe, udavod misabaZi, iSviaTi partniorobis magaliTi gaxldaT. orive msaxiobi zedmiwevniT yuradRebiT usmenda partniors, akvirdeboda mis plas-tikas, moZraobas; rac mTavaria, partnior-Tan erTad, Tavidan bolomde CarTuli iyo sasceno qmedebaSi; isini organulad, bunebrivad, damajereblad, utyuarad gad-mogvcemdnen TavianTi scenuri gmirebis gancdas, naazrevs, SegrZnebebs... rac mTa-varia, es emocia wrfeli Sinagani gancdis gamoZaxili gaxldaT da ara `naTamaSebi“, yalbi, xelovnuri...

nana faCuaSvilis mier gansaxierebuli anastasia yofili msaxiobia; mayureblis Tu mamakacTa yuradRebas miCveuli; erTgvar-ad, yovelive amiT ganebivrebuli, Wirveuli znis qalbatonic kia. mudam, yuradRebisa Tu mzrunvelobis qveS yofnis egoisturi survili amoZravebs. msaxiobi, gancdisa Tu

emociis am mravalferovan palitras, Za-lze gamomsaxveli saSemsruleblo maneriT warmoaCens. kidev erTi Strixi, detalia xazgasasmeli. n. faCuaSvilis mier gansax-ierebuli anastasia, marTalia asakiT bev-rad ufrosia Tavis rZalze, magram mainc erTgvari qedmaRlobiT, zemodan dascqeris mariams. SemTxvevas ar uSvebs, sakuTar upiratesobas xazi ar gausvas. yovelive es ramdenime faqtors emyareba. jer erTi, anastasia yofili msaxiobia, warmatebac unaxavs da TayvanismcemelTa zRva armiac. amdenad, rZals uniWo erTferovnebad aRiq-vams, romelsac masTan SedarebiT, sakmaod uferuli, uRimRamo, yofiT-prozauli, mo-sawyen-mosabezrebeli cxovreba aqvs gamov-lili. maSin, roca anastasia, profesiasa Tu pirad cxovrebaSi, feierverkuli, Tvalis-momWreli, sulis Semgubebeli kaleidosko-puri mravalferovnebiT iyo ganebivrebu-li; samjer gaxldaT gaTxovili; amas garda, sxvac bevri etrfoda. bolos, misi meuRle yvela qalisaTvis saocnebo mamakaci iyo... romelic, im avbediT dros (gasuli sauku-nis 30-ani wlebi) daxvrites... anastasia da mariami imgvarad aRweren am kacis garegnul portrets Tu warmoaCenen mis xasiaTs, Za-launeburad, sandro axmetelis foto Tu pirovneba wamogitivtivdeba mexsierebaSi...

nanuka xuskivaZis scenuri gmiri, de-damTilTan SedarebiT, aSkarad wamgebi-ani xvedris adamiania. msaxiobi gareg-nuladac cdi lobs, erTgvarad usaxuri, dakomple qsebuli adamianis scenuri por-treti Seqmnas. man ase icxovra, dedamTi-lis Crdil qveS, mis mimarT mowiwebasa da morCilebaSi; rogorc saxlis patara, fin-ia ZaRlma, romelic ojaxSi yvelas kuds uqicinebs; cdilobs asiamovnos maT. pirad cxovrebaSic ar gaumarTla. ara mxolod imitom, rom Tavisi dedamTiliviT Teatris e.w. `prima aqtrisa“, `premierSa“ ar iyo; mas qmrad araraoba, avadmyofi, sneuli ergo, romelsac mTeli cxovreba uvlida. Tav-dapirvelad, scenaze pirveli gamoCeni-sas, n. xuskivaZe raRac maneruli meCvena. albaT, amis mizezi zedmetad xazgasmuli plastikuri monaxazia, romliTac mis mier gansaxierebuli scenuri gmiri pirvelad gamoecxadeba mayurebels. sabednierod, warmodgenis msvleloba am pirvel STabe-Wdilebas ukvalod fantavs. msaxiobi gaSiS-vlebuli nerviviTaa, romlis araTu yovel moZraobas, odnav TrTolvasac ki utyuar-ad, damajereblad aRviqvamT, SevigrZnobT. n. xuskivaZe axerxebs mariamis yvela gancda, tkivili gadmogvces. TiTqos, masTan erTad, xelaxla ganvicdiT e.w. `patara adamianis“

#1 2016

Teatri da cxovreba 37

uuflebo, damamcirebel, Rirsebis Semlaxav arsebobas... amitom, TanavugrZnobT kidec mas... TandaTan, bunebrivad, TavisTavad, yo-velgvari Zaldatanebis gareSe ibadeba nam-dvili, gulwrfeli Tanagancda. isic ki gve-smis, Tu ratom atarebs amxela siZulvils es, erTi SexedviT, susti, nazi arseba. misi uZilobisgan, ukve karga xnis win damSrali cremlisgan dawiTlebuli, daRlil-daqan-culi Tvalebi maTi patronis sulis sarke Tu anareklia.

Zalze saxieria minis miRma, TiTqos re-Jisoris mier kinematografis xerxiT, e.w. axlo xediT sagangebod, gamiznulad, xazgasmiT gamokveTili am ori qalis por-treti. gamadidebeli SuSis meSveobiT, lamis maT sulSi gvaxedebs n. haine-SveliZe. amasTan, warmosaxviT akvariumSi gamomwyv-deul, raRac fantasmagoriul arsebebsac hgvanan. speqtaklis msvlelobasTan er-Tad, TandaTan ixsnian niRbebs da wlebis manZilze, erTmaneTis mimarT dauokebeli zizRiT, siZulviliT aRvsili ori qali Seg-vrCeba xelT. orive mzadaa meores sicocxle daufiqreblad mouswrafos; didi xnis da-grovili, Sekavebuli emocia gadmoanTxios Tu survili aisrulos...

zemodan CamoSvebuli, Tokebze moqanave minis fari, romelic manamde scenas WaRiv-iT dahyurebda, ufexo magidad qceula; mis sxvadasxva kuTxeSi, erTmaneTis pirisp-ir, dauZinebeli mtrebiviT, braldebul-bralmdebeliviT, gamomZiebel-patimariv-iT sxedan rZal-dedamTili. rogorc aseT dros, tradiciulad xdeba xolme, magidis patara naTura anTia... siZulvils aRarc erTi aRar malavs. metic, dedamTili rZals avadmyofi, loginad Cavardnili qmris mkv-lelobaSi sdebs brals... dapirispireba kulminacias aRwevs... rZali ukanasknel,

momgebian banqos Camodis... Turme, isini, rogorc qalebic, konkurentebi yofilan... mariams mTeli cxovreba anastasias qmari, anu Tavisi mamamTili yvarebia sigiJemde... raRac apokalifsuri aRsasrulis molodi-nis ganwyoba isadgurebs... orive msaxiobi TandaTan, nabij-nabij, nel-nela midis safinalo, kulminaciuri kvanZis gaxsnamde; speqtaklis msvlelobis manZilze, amzadebs ra rogorc mayurebels, ise mis mier gan-saxierebul scenur gmirs. epizodidan epi-zodamde, scenidan scenamde, gancda, emo-cia spiraliseburad, sul maRla miiwevs... warmodgenis finalSi, is duRilis umaRles temperaturas aRwevs... rZali, TiTqos didi xnis nanatr, naocnebar, naloliaveb gamar-jvebas aRwevs, sabolood spobs dedam-Tils... yvelaze mTavari mainc ori qalis wminda qaluri konkurencia Tu urTierTda-pirispireba aRmoCndeba!..

speqtaklidan gamosuls didxans mogy-veba nanaxiT gamowveuli ara mxolod STa-beWdileba, aramed ganwyoba; warmodgenis SeqmnaSi monawile yvela adamianis mimarT madlierebis grZnoba; dauviwyari aqtioru-li dueti da... saidanRac, uneburad warmo-qmnil-akviatebuli abezari azri, romlis Tavidan moSorebas verafriT axerxeb... miuxedavad gaweuli udidesi Sromisa, dax-arjuli energiisa Tu droisa, rac mTavaria, miRweuli Sedegisa, am speqtakls, qarTuli sinamdvilidan, dRevandeli realobidan gamomdinare, mayurebeli eyoleba?!.. mar-Tali giTxraT, mza pasuxic umal ginaTebs gonebas... Tumc, Tavs ukmayofilod aqeT-iqeT aqnev, raTa ar ifiqro imaze, raze fiqric ar gsurs... Cven, adamianebs gange-bam xom araCveulebrivi unari mogvaniWa - iolad ukuvagdoT, daviviwyoT is, rac xels gviSlis, ar mogvwons...

Teatri da cxovreba38

#1 2016

„uwindel droSi, ormoci-ormocdaaTi wlis winaT, alubals axmobdnen, amwnilebdnen, murabas aduRebdnen da zogjer .... fuTobiT gzavnidnen moskovsa da xarkovSi. ra fuli Se-modioda!...“- es sityvebi arc romelime kuli-nariuli Jurnalidan moyvanili citataa da arc ruseTTan problemuri urTierTobebiT ukmayofilo Tanamedrove biznesmenis azri. es anton Cexovis „alublis baRis“ teqstia, romelic saqarTveloSi am avtoris nawarmoe-bebidan yvelaze xSirad idgmeba. msoflio dramaturgiis Sedevrad aRiarebuli piesa dResac iseTive ZaliT gamoxatavs adamianuri arsebobis problemebs, rogorc 1904 wels, rodesac es piesa daiwera.

qarTul scenaze a. Cexovis dramaturgiis dadgmas Teatris mkvlevarebisTvis samagal-iTo istoria gaaCnia. wlebis manZilze iTv-leboda, rom mis piesebze muSaoba qarTvel reJisorebs maincdamainc ar gamosdiodaT. drois am distanciidan Cans, rom es ster-eotipi sabWoTa koniunqturis mier damkvid-rebuli diskursis nawili iyo. aRniSnuli dis-kursis ZaliT, sabWoTa reJimis dangrevamde, Cexovis scenuri ganxorcieleba mxolod sta-nislavskis sistemis farglebSi iyo dasaS-vebi da misaRebi. da radgan qarTuli Cexovi yovelTvis gansxvavdeboda am tradiciisagan, misi Sefaseba calsaxad uaryofiTad xdeboda. cxadia, es negatiuri Sefaseba mxolod stanis-lavskis sistemis warumatebel ganxorciele-bas exeboda da ara rusuli fsiqologizmis

CarCoebSi Znelad mosaTavsebel qarTul Tea-tralur bunebas.

aRniSnuli winapirobebis gamo gasakviri ar aris, rom valerian SalikaSvilis mier 1909 wels ganxorcielebuli „alublis baRis“ unikaluri interpretacia saTanado Sefase-bis da sabWoTa Teatrmcodneobis yurad-Rebis miRma darCa. v.SalikaSvili Tavis speq-taklSi gasaCexad ganwirul alublis baRs filoqseriT daavadebuli vaziT anacvlebda da am gziT aaxloebda dramaturgiul teqsts qarTul mentalobasTan. dadgmas „salxino“ ewodeboda da komediis JanrSi iyo gadawyve-tili. m. kalandariSvili wignSi „modernizmi qarTul TeatrSi“ aRniSnavs, rom „alublis baRis“ mixedviT gamokveTilad komediuri speqtaklis Seqmna pasuxobda avtoriseul Ca-nafiqrs da am faqts meoce saukunis dasawyisis msoflio TeatrSi analogi ar gaaCnia.

es istoriuli gamocdileba gaanalizebas iTxovs da erTi mxriv, a. Cexovis dramatur-giis qarTuli sasceno interpretaciebis mi-marT Camoyalibebuli stereotipis uaryo-fis aucileblobas gamoxatavs. meore mxriv ki, ayalibebs nawarmoebis Sefasebis obieq-tur standartebs. gvaxsenebs, rom nebismieri nawarmoebis Sefaseba romelime popularuli mxatvruli esTetikis CarCoSi ki ara, misi Tan-amedroveobasTan damakavSirebeli xedvis axa-li kuTxeebis aRmoCenis, interpretaciis siR-rmisa da xarisxis mixedviT unda xdebodes.

qarTul postsabWoTa scenaze, stereoti-

„alublis baRi“ qarTul „sufraze“

Tea kaxiani

#1 2016

Teatri da cxovreba 39

pebis da avtoritetebis ngrevis procesi 90-iani wlebidan daiwyo da dRemde ar das-rulebula. interesi gaCnda absurdis drama-turgiis mimarT. aseve, pirvelad daidga a. Cexovis „sami da“ (marjaniSvilis TeatrSi, reJ. d. doiaSvili, 1998 w.) da „Zia vania“ (vakis „Teatralur sardafSi“ reJ. o. egaZe, 2003 w.). kidev erTxel daidga „alublis baRi “ (Tuman-iSvilis TeatrSi, reJ. g.margvelaSvili, 2004 w.). aRniSnuli dadgmebi qarTuli tradiciis mixedviT, stanislavskis sistemis gareT mde-bareobda da qarTul niadagsa da bunebaze morgebuli eqsperimentebis gziT agrZelebda Cexovis dramaturgiis kvlevas.

Cexovis piesebis warmodgenis qarTuli xazi grZeldeba goris giorgi erisTavis saxelobis TeatrSic, sadac reJisorma soso nemsaZem me-same, eqsperimentuli scena gaxsna da pirvel premierad a.Cexovis „alublis baRi“ SesTavaza mayurebels.

reJisori, eqsperimentul scenaze, arc alublis baRs anacvlebs qarTuli venaxiT, arc liubov ranevskaiasa da leonid gaevs naTlavs qarTveli Tavadebis saxelebiT da arc kome-diis JanrSi wyvets speqtakls. SemoqmedebiTi jgufi piesis zogadsakacobrio problema-tikaSi Tanamedrove qarTuli sinamdvilisa da niSan-Tvisebebis amokiTxvas saxieri meta-forebisa da asociaciebis saSualebiT axdens. am procesSi mniSvneloba aRar aqvs speqtaklSi gamoyenebuli saxelebis warmomavlobasa da eTnikur atributebs, metic, scenis centrSi dadgmuli Cveulebrivi, rusuli samovaric ki, romelic mTeli warmodgenis manZilze TiTqos Zveli, lamazi tradiciebis siTbos ga-moscems, miviwyebuli qarTuli Cais aromats ufro gvaxsenebs, vidre rusul esTetikas.

mTeli speqtakli klasikuri da metic, akademiuri xerxebiT xorcieldeba. kiTxvac ki Cndeba, ratom maincdamainc am speqtak-liT gadawyda giorgi erisTavis Teatris me-same, eqsperimentuli sivrcis gaxsna. Cven xom miveCvieT eqsperimentul sivrceebSi arat-radiciul da araordinalur gamomsaxvelo-biT formebs. vfiqrob, reJisoris arCeva-ni pirdapir ukavSirdeba speqtaklis scenografiul gadawyvetas (scenografia - s. nemsaZe). am sivrceSi bunebrivad Cajda is damatebiTi asawyobi scena, romelsac Teatri sxvadasxva RonisZiebis dros iyenebs. gadasa-tanad mosaxerxebeli konstruqcia erisTavis Teatris erTgul mayurebels ZiriTadad Ria cis qveS unaxavs. amjerad, is „alublis baRis“ koncefciis sayrdenad gadaiqca. SeiZleba ubralod resursebis ekonomia iyo speqtak-lis amgvarad gadawyvetis mTavari mizezi, rac samwuxarod, zogadad Tanamedrove qarTveli reJisorebis moqmedebis ZiriTadi pirobaa. Tumca, am SemTxvevaSi, pragmatuli realobiT nakarnaxevma da masSi dabadebulma mxatvrul-ma gadawyvetam piesis konteqstTan arsebiTi

kavSiri ipova da kidev ufro gaafarTova na-warmoebis asociaciuri mniSvnelobebis veli. es Cveni „alublis baRia“ - romantizebuli, infantilurobasTan axlos mdgomi Taobisa da SeiZleba ufro ganzogadebulad, mTeli eris sumburuli savane, scenaze daSvebuli saqanelebis msgavsad cas rom ufro ekuTvnis, vidre miwas. g. erisTavis Teatris axal eqsperimentul sivrceSi swored aRniSnuli savanidan, komfortuli zonidan gamosvlis aucileblobaa naCvenebi.

Jan lui baro „alublis baRs“ gasaSlel mag-idas adarebda, radgan masSi Cadebuli ideebis usasrulod gaSlis SesaZleblobas xedavda. es Sedareba pirdapiri mniSvnelobiT aisaxa qarTuli speqtaklis scenografiaSi, romlis dasawyisSi mTeli scena erTi didi, gaSlili sufraa, TeTri safariT da uamravi lamazi, sxvadasxva zomisa da formis WurWliT. war-modgenili suraTi saxieri, Zalian mxatvru-li da masStaburia. bunebrivia, masSi baros „gasaSleli magidis“ garda qarTuli yofis klasikuri maxasiaTebeli ikveTeba, tradiciad qceuli uwyveti qeifi da drostareba, romel-sac veraviTari moaxloebuli katastrofa ver aCerebs. vfiqrob, Cvens qveyanaSi mTeli scenis, e.i. mTeli cxovrebis gaSlil suf-rad warmodgena SesaniSnavi mignebaa. am meta-foris ZaliT rusuli dramaturgiis nimuSma da personaJebma TiTqos qarTvel Semodgomis aznaurebTanac ipova saerTo. SeuZlebelia ar gagvaxsendes kldiaSvilis nawarmoebeb-Si gamoxatuli qarTveli Tavad-aznaurebis udardeloba da S. dadianis „guSindelnis“ T. CxeiZiseuli Tvaluwvdeneli sufrac.

xelovnebis sakomunikacio ena sxvadasxva niSnebisa da kodebisagan Sedgeba. mkvlevare-bisaTvis am kodebis amocnoba da analizi ZiriTadi saqmianobis safuZvelia. amitom ar SeiZleba yuradRebis miRma davtovoT gaSli-li sufris vizualuri xati, romelsac ase xSirad mimarTaven sxvadasxva Taobis qarTve-li reJisorebi. SeiZleba vivaraudoT, rom TeTrsafargadakruli sufra Cvens nacion-alur koleqtiur cnobierebas warmoadgens, romelSic tradiciul-idealuri rwmena-war-modgenebi ikribeba.

am idealuri warmodgenebis erT-erTi mTa-vari gamovlineba kdemamosili, beds mindobi-li, daucveli qalia. amitom lubov andreevna ranevskaia aRniSnuli sivrcis aucilebeli da organuli nawilia. mis Camosvlas moelian, is uyvarT da eTayvanebian. gvanca kandelaki, Tavisi personaJis daxvewili gemovnebis gamomxatveli ulamazesi, eleganturi Savi kabiT axerxebs iyos momxibvleli da scenaze mimdinare movlenebis emociuri fonis ganma-pirobebeli. ranevskaias CamosvlisTanave su-fras miusxdebian da CaiTa da erTad yofniT tkbebian.

aRniSnuli scenisa Tu sufris konstru-

Teatri da cxovreba40

#1 2016

qciuli wyoba, misi rkinis fexebi dafaruli ar aris, rac speqtaklis mTliani moqmedebis ramdenime dones qmnis. moqmedebis ganviTare-bis paralelurad duniaSa (nato aivazaSvili), rogorc msaxurTa socialuri fenis warmo-madgeneli, scenografiiT gaTvlili samoqme-do arealis qveda donidan TandaTan ZiriTad samoqmedo sibrtyeze gadainacvlebs. duniaSa reJisoris gadawyvetilebiT ermolai lopax-inis (SoTa xanjaliaSvili, omar beqauri) Tan-amzraxveli da sayvarelia. nato aivazaSvili ganasaxierebs qalis ideals daSorebul, vulgarul, gamomwvev, daufaravi seqsualuri vnebiT savse qals, romelic batonebis mamulis gayidviT gamowveul sixaruls ver faravs. es cvlilebebi xom mis warmatebas da am qonebis dapatronebis perspeqtivas niSnavs.

SemoqmedebiTi jgufi TiTqos sxvadasxva socialur fenebs Soris erTgvar „sasazRvro situacias“ warmogvidgens. alublis baRTan damokidebuleba gamyofi xazia gansxvavebuli msoflmxedvelobis da mentalobis mqone ada-mianebs Soris. erTi mxriv, vxedavT liubov an-dreevna ranevskaias da mis Zmas, leonid gaevs (kaxa beriZe), romelic marTalia karadasTan aRar saubrobs, ise rogorc piesaSia, magram mainc biliardis TamaSi urCevnia ojaxis wi-naSe arsebuli problemebis gadawyvetas. k. beriZis gaevi TiTqos im uamrav qarTvel ma-makacs gvaxsenebs, visac aRarc ojaxis rCena SeuZlia da aRarc romelime Rirseuli gad-awyvetilebis miReba. maTi xibli omaxiani sadRegrZeloebis rigsa da TamaSis azarts ver scdeba. msaxiobi qmnis Sinaganad carieli, magram siamayiT savse adamianis xasiaTs. may-urebeli xedavs mamapapiseul saxlSi Sekre-bili da-Zmis araadekvatur damokidebulebas sinamdvilisadmi, yofiT problemebTan gamk-lavebis uunarobasa da praqtikuli cxovrebis TiTqmis xazgasmul uaryofas. meore mxares, lopaxini da duniaSa, TavianTi pragmatuli cnobierebiT, yvelafers gaakeTeben warmateb-isTvis. rogorc piesaSi, aseve speqtaklSic ar arsebobs Ria konfliqti am or mxares Soris, piriqiT, lopaxini TiTqos arafers iSurebs yofili qalbatonis dasaxmareblad. Tumca speqtaklSi am garegnuli formis miRma sxva realobaa danaxuli. gamorCeulia scena, sadac lopaxini gamosavals sTavazobs ranevskaias. dapirqvavebul SuSis Wiqebs Tanmimdevru-lad daalagebs scena-sufraze. TvalsaCinos gaxdis Tu rogor unda danawildes mamuli patara saagarako nakveTebad da cal-calke gaiyidos. magram rCevis micemis procesSi am SuSis Wiqebze Tavad dadgeba, TiTqos aqve naTeli xdeba am mamulis dapatronebis misi mtacebluri survili. reJisori gvaCvenebs process Tu rogor gaxda glexi, gaunaTlebe-li lopaxini alublis baRis mflobeli. SoTa xanjaliaSvilis lopaxini kargad Cacmuli, pirdapiri da Tavdajerebuli, Tanamedrove

saqmiani adamianis tipuri gamovlinebaa. mis-Tvis ucxoa sentimentaluri, emociuri damok-idebulebebi da warsulTan mijaWvuloba. is verasodes gaigebs fufunebasa da mzrunvelo-baSi gazrdili adamianebis faqiz grZnobebs im garemosa da kedlebis mimarT, sadac odesRac udardeli bavSvoba gaatares da dRemde de-dis aCrdils xedaven an daRupuli Svilis Zve-li saTamaSoebia mimofantuli (iseve rogorc Tanamedrove axalgazrda ver gaigebs Tbili-si-moskovis 37 maneTiani aviabileTebis nos-talgias, maSin rodesac evropis turi kargi dagegmvis SemTxvevaSi 59 evro Rirs). lopaxi-ni xom gansxvavebul garemoSi gaizarda, uxeS, daundobel sinamdvileSi, mxolod sakuTari Tavisa da Zalis imediT. swored amitom is saerTos verc variasTan (ana CogovaZe, mari arRuTaSvili) ipovis.

cnobilia, rom sabWoTa skolebSi moswav-leebi ukmayofilebas ver malavdnen variasa da lopaxinis arSemdgari qorwinebis gamo - maSindeli ideologiiT saukeTeso gamosavali am personaJebis SeuRleba da am gziT alublis baRis gadarCena iyo. Tumca cxadia, Cexovis piesaSi „hefi endi“ gamoricxulia. dramatur-gis mier asaxuli movlenebis rigi raRac uxi-lavi cxovrebiseuli logikiT, Tu gnebavT „darvinuli“ kanonzomierebiTa da amavdrou-lad am logikisagan distancirebuli ironiiT aris ganpirobebuli. ironiiT, romelsac cx-ovrebiseul kanonebsa da mocemulobebze am-aRleba SeuZlia. mxolod asea SesaZlebeli aRniSnuli piesis avtorisagan gansazRvruli „komediurobis“ gageba. unda aRvniSno, sab-WoTa skolis moswavleebis msgavsad, Teatrm-codneobis pirvel kursze, Cemi pirveli Sexve-drac Cexovis am piesis personaJebTan saocari da mZafri damokidebulebebiT iyo savse. vbrazobdi ranevskaiaze, romelic arafers akeTebda alublis baRis gadasarCenad, infan-tilur da karadasTan mosaubre gaevze, lopax-inze, romelmac araadamianuri gulgrilobiT gaCexa mSvenieri, Zveli baRi. gvian movZebne am personaJebTan sasaubro ena. albaT amitom, g. erisTavis TeatrSi ganxorcielebuli speq-taklis mTavar Rirsebad reJisuris „neitral-iteti“ mimaCnia, s. nemsaZe TiTqos ramdenime pirobis dadgenis Semdeg Tavisufal sivrceSi uSvebs personaJebs. arcerTi mxaris mimarT ar igrZnoba damdgmelis gansakuTrebuli simpaTia. is mxolod warmoadgens movlenebs, faqtebsa da adamianebs yovelgvari gansjis gareSe. erTaderTi personaJi, romelic gaSar-Jebulia maradiuli studenti piotr trofi-movia (zaza Tedeluri). msaxiobi qmnis briyvi axalgazrdis karikaturul saxes, romelsac vercerTi umaRlesi saswavlebeli ver miscems ganaTlebas. misTvis swavlis procesi ubral-od pozaa, cxovrebisa da misi Tanmdevi pasux-ismgeblobebisagan Tavis aridebis saSualeba. cxadia, ranevskaias qaliSvili, ania (Tekla

#1 2016

Teatri da cxovreba 41

marjaniSvili) misi cxovrebis stils ver Secv-lis. vfiqrob, am ori personaJis scenuri urTierTobis dasawyisi odnav moklebulia Sinagan logikas. sainteresoa koba kopaZe gam-vlelis epizodur rolSi, is jer ranevskaias boZebul fuls iRebs sixaruliT, xolo Semdeg ermolai lopaxinis najaxs.

s. nemsaZe „sakuTar“ „alublis baRSi“ adg-ils ar uTmobs piesis ramdenime meorexarisx-ovan personaJs, ris Sedegadac speqtakli ufro dinamiuri da Tanamedrove mayureblis-Tvis optimaluri xangrZlivobis gaxda. unda aRiniSnos, rom msaxiobTa Sesruleba mTlian-obaSi damakmayofilebel STabeWdilebas tovebs. Tumca speqtaklis reJisoruli kon-cefcia imdenad mkveTri da masStaburia, rom samsaxiobo Sesrulebis kuTxiT ufro metis survils aCens.

gamorCeulia giorgi erisTavis Teatris ux-ucesi msaxiobis, saqarTvelos damsaxurebuli artistis, anzor gvaZabias firsi, romelic umetes dros samovarTan atarebs. zis scenis centrSi da mSvidad, auCqareblad aRvivebs nakverCxals. firsi TiTqos am samovris naw-ilia, rogorc ranevskaias saxlis Zveli wes-Cveulebebi. soso nemsaZis reJisuraSi sivr-cis ganawilebas yovelTvis gansakuTrebuli datvirTva da Sinaarsi aqvs. mniSvnelovania personaJis mdebareoba ama Tu im scenis mim-dinareobisas. am warmodgenaSi firsis figura centraluria. vgrZnobT Tu rogor mTavrdeba mis irgvliv moZravi samyaro. sruldeba ara mxolod piesis pirvel planze eqsponirebuli, didgvarovanTa udardeli yofa, an mosamsaxu-reTa uufleboba, aramed zogad adamianuri keTilSobilebac. mis adgils merkantiluri, pragmatuli, bazarsa da mogebaze orientire-buli da arc ise ganaTlebuli azrovneba iW-ers. firsi TiTqos yovelgvari socialuri statusebisa da mdgomareobebis miRmaa war-modgenili. a. gvaZabia firsis rolSi mTeli Tavisi cxovrebiseuli Tu SemoqmedebiTi „be-qraundiT“ warsdga. misi biografiuli monace-mebi Sesasrulebeli rolis bunebas mTeli or-ganulobiT daukavSirda da Seiqmna mxatvruli saxe, romelsac Tavisi dokumentalurobac axlavs Tan. es is bednieri SemTxvevaa, rode-sac zustad ici, vin aris firsi! - is warsulis saukeTeso gamovlinebaa zogadad samyaroSi da konkretulad adamianSi, raRac xelSesaxe-bi legenda erTgulebasa da uangarobaze, romelic sadRac gvsmenia, sul ufro bun-dovnad gvaxsovs da bolos SesaZloa yvelas dagvaviwydes. daviwyebis am sevdas, sul erTi wamiT mainc, aucileblad igrZnobT rodesac dacarielebul, gayidul karmidamoSi firsis bebrul frutuns gaigebT: - „daketilia, wasu-lan“... a. gvaZabias am personaJis gansaxiere-bisas, TiTqos TamaSic ar sWirdeba. mas „redi meidic“ ki SegviZlia vuwodoT, anu obieqti, romelic reJisorma zust drosa da adgilas

ganaTavsa. adamianebTan erTad, dasaviwye-blad ganwirulia gaSlili sufrac, rogorc Cveni tradiciul-idealuri warmodgenebi. speqtaklis bolos duniaSa am sufras alagebs da WurWels yuTebSi inaxavs, TiTqos jins boTlSi amwyvdeven, rom mravali wliT daivi-wyon misi arseboba. gauqmebul baRebTan dakav-SirebiT Cvens Tvalwin isev cocxldeba i. aivazovskis 1868 wliT daTariRebuli naxati „Tbilisis xedi seid-abadidan.“ naxatze orTa-Walis baRebia asaxuli, sadac saukeTeso dros atarebdnen moqeife qarTvelebi. „alublis ba-Ris“ msgavsad es baRebic da iq moqeife adami-anebic daviwyebam moicva.

speqtaklis originaluri musikis (kompozi-tori mamuka megreliSvili) fonze lopaxini Sampanurs xsnis, is auqcionze alublis baRis SeZenas aRniSnavs. liubov andreevna icvleba, masSi TiTqos raRac Zalian mTavari da mniS-vnelovani nawili kvdeba, gviCndeba gancda, rom TviTon aris ukve gaCexili alublis baRi. gvanca kandelaki gamoxatavs Sinagan tragiz-ms, romelic zogjer yovelgvari moqmedebisa da sityvis gareSe miiRweva. Zalian didxans zis gayiduli saxlis oTaxSi, bolos ki ukan-mouxedavad, swrafi nabijebiT tovebs mas. finalur scenaSi reJisori kidev erT Sesani-Snav metaforas warmogvidgens: scenis qveda done naTdeba da qalis natifi fexebi Cndeba. aseTi finali TiTqos yvela im adgils gvax-senebs, saidanac wasvla ar gvindoda da sadac „fexebi dagvrCa“. Tvalwin cocxldeba uam-ravi „sxvagan“ darCenili fexebi: samaCablo-Si, afxazeTSi da bevri Cveni emigrantisTvis saqarTveloSic... dameTanxmeT, es, giorgi erisTavis TeatrSi dabadebuli yvelaze sulisSemZvreli emociaa, romlis gaziare-bis survili aucileblad gagiCndebaT! Tanac araerTxel!

Teatri da cxovreba42

#1 2016

Tavisufali Teatri arasodes erideboda Tamam da provokaciul warmodgenebs. es iyo Teatri, romelmac daarsebis dRidan daiwyo brZola im periodis qarTuli re-alobis Sesacvlelad. droTa ganmavlobaSi is Camoyalibda mkafiod gamoxatul so-cialur-politikur Teatrad, sadac siax-lisa da Tamami eqsperimentebisaTvis kari yovelTvis Ria iyo.

pirvelive speqtaklebidan („komedian-tebi“, „jinsebis Taoba“, „provokacia“) Te-atrma erTi mxriv, gamokveTa sakuTari mo-qalaqeobrivi pozicia da meore mxriv, Riad daupirispirda dromoWmul, politikur ideologias. aqve isic unda aRiniSnos, rom xelisuflebis cvlis miuxedavad, Teatrs ar Seucvlia ZiriTadi orientirebi da is rCeba arsebuli mmarTveli Zalis oponen-tad.

Tavisufali Teatri dRes aris erT-erTi yvelaze popularuli Teatri saqarTvelo-Si, bevrs davoben, Tu ra ganapirobebs amas. azrTa sxvadasxvaoba kidev erTxel mianiS-nebs am Teatris aqtualobas. siaxlisadmi swrafva cxadia, calsaxad ar ganapirobebs namuSevris maRalmxatvrul dones da Sesa-bamisad, Tavisufali Teatris repertuar-Sic gvxvdeboda da gvxvdeba warmatebuli da warumatebeli dadgmebi, magram erTi ram calsaxaa, es aris Teatri, romelic

ar ufrTxis kliSeebisa da stereotipe-bis daufarav rRvevas, mudam cdilobs axali gamomsaxvelobiTi formebis Ziebas, grZnobs da ganicdis dros da konkretuli drois yvelaze mwvave da mtkivneul Temebze saubrobs.

nika CikvaiZis speqtakli „sazizRrebi, binZurebi, borotebi“ Tavisufali Teatris kidev erTi Tamami eqsperimentia. speqtakli mTlianad efuZneba 1976 wels italieli re-Jisoris, etore skolas amave saxelwodebis films. inscenirebis avtoria dramaturgi lile Sengelia. es ar aris erTaderTi da unikaluri SemTxveva aRniSnuli Teatris scenaze. mayurebels araerTi dadgma unax-avs Tavisufal TeatrSi, romelic swored kinoversiis scenur gardasaxvas warmoad-gens. („Zmebi“, „meqanikuri forToxali“, „xom xocaven qancgawyvetil cxenebs“). Tumca, msgavsi tipis tendencia scdeba mxolod Tavisufali Teatris areals da zogadad, damaxasiaTebel niSan-Tvisebad iqca Tan-amedrove qarTuli reJisurisTvis. Znelia imaze saubari, Tu konkretulad ram gana-piroba es, an kategoriulad imis mtkiceba, ramdenad karg an uaryofiT tendenciasTan gvaqvs saqme. SeiZleba mxolod vivaraudoT, rom uaxlesi dramaturgia ratomRac nak-lebad saintereso da aqtualuri aRmoCnda Tanamedrove qarTveli reJisorebisTvis da

sazizRrebi, binZurebi, borotebi

gvanca guliaSvili

#1 2016

Teatri da cxovreba 43

iqneb, amitomac gaitaca isini kinoversiebis Teatralizebam.

speqtakli „sazizRrebi, binZure-bi, borotebi“, erTi SexedviT, mkafiod gamoxatuli socialuri dramaa. reJiso-ri ukiduresi naturalisturi formiT cdilobs warmogvidginos yofierebaSi CaZiruli adamianebis cnobierebis simax-inje.

speqtaklis mxatvari Tamar WavWaniZe qm-nis siduxWireSi mcxovrebi ojaxis saocrad realistur dekoracias. nivTebi, sagnebi, personaJTa Cacmuloba imdenad Semzarav atmosferSi gxvevs, rom TiTqos darbazSi mjdomi am sibinZuridan da uwesrigobidan wamosuli, Smoris mZafri surnelis iluzia-Si exvevi.

scenazea ojaxi, sadac mayurebeli xedavs erTmaneTisgan sruliad gansxvavebul da amave dros saocrad erTnair adamianebs, isini gansxvavdebian asakiT, sqesiT, ori-entaciiT, magram saerTo aqvT mTavari _ brZola arsebobisaTvis.

reJisori iseT mtkivneul Temebs exeba, rogoricaa seqsualuri umciresobebis uflebebi, Zaladoba ojaxSi Tu mis gareT, umotivacio da uperspeqtivo axalgazrde-bi.zRvars gadasuli, aRviraxsnili cxovre-bis wesi, adamianebs Soris dakarguli da waSlili zneobis gancda. is ar cdilobs Sealamazos, an Tundac daicvas romelime

mxare, ubralod, Riad da daufaravad uCvenebs mayurebels Cveni sazogadoebis arcTu mcire nawilis realur yofas.

personaJebis mxatvrul saxeeebs re-Jisori mTlianad moqmedebiT gamokveTs. minimalizebulia dialogebi, gmirebi Semoi-farglebian replikebiTa da SefasebebiT. mniSvnelovania aRiniSnos, rom speqtaklSi dakavebul msaxiobTa didi nawili arapro-fesionalia da miuxedavad imisa, rom sa-grZnoblad mravalricxovania samsaxiobo Semadgenloba, reJisori axerxebs yvela personaJis individualizmis Cvenebas. speq-taklSi monawileoben msaxiobebi: Temur gvalia, maia lomiZe, tato geliaSvili, ser-go safariani, aSot simoniani, rati yuloS-vili, papuna lebaniZe, TamTa CumaSvili, nina kalatoziSvili, qeTi tatiSvili, TaTa Ta-vadiSvili, giorgi CaCua da sxvebi.

gamorCeul saxes qmnis tato geliaSvili. is mTeli speqtaklis ganmavlobaSi scenazea, zis savarZelSi da TamaSobs bebias, romlis, erTi SexedviT, aravisTvis saintereso da umniSvnelo butbuti, scenaze gaTamaSe-bul mZime da xSirad gulisamrev scenebs ironizirebul simsubuqes sZens. minda, aseve gamovyo maia lomiZis personaJi. is qm-nis erTgvar krebiT saxe-simbolos coleb-isa, romlebic dausrulebeli Cagvris, upativcemulobisa da Seuracxyofis miux-edavad verafriT aRweven Tavs qmrebsa da

Teatri da cxovreba44

#1 2016

ojaxs. msaxiobi TiTqos Tavadve dascinis mis mier gansaxierebul gmirs, SeiZleba iTq-vas, garkveul sibralulsac ganicdis mis mimarT. es aris qali, romelic yoveli Seu-racxyofis Semdeg Semoifargleba mxolod Tavganwiruli kiviliT, mezoblebTan gulis mooxebiT. fizikur Zaladobaze aseve Zal-adobiT pasuxobs qmars, magram realurad imdenadaa Seguebuli arsebul yofas, rom arasdros ufiqria mis Secvlaze. msaxiobi Temur gvalia ojaxis Tavs, mamas ganasaxier-ebs, Tumca mas arc pativs scemen da arc uy-varT. is gaucxoebulia ojaxis yvela wevr-Tan, xSirad svams kiTxvas _ „es vin aris?“, „Sen vin xar?“ malavs fuls, romelzec na-dirobs mTeli ojaxi da sabolood mxolod sakuTari survilebisa da vnebebis dasak-mayofileblad gadawyvets mis gamoyenebas. ojaxi misTvis sruliad miuRebeli da ucxo adamianebisgan Semdgari sociumia.

speqtaklis yvela personaJi aRiqmeba rogorc krebiTi saxe-simbolo. Svilebi, romlebic zrdasruli asakis miuxedavad, jer isev mSoblebis kiserze cxovroben Ta-vianTi colebiT, SvilebiT, piradi proble-mebiT. rZlebi, romelTagan ufross saku-Tari uniaTo qmrisa da sami mcirewlovanis rCena uwevs. xolo umcrosi jer isev xor-cieli vnebebisa da survilebis tyvea. is sakuTari fluidebiT araerTgzis xdeba Tavad ojaxis wevrebis mxridan seqsualuri Zaladobis msxverpli.

SesaZloa, sakamaTo da gansjis sagani gaxdes moWarbebuli siSiSvle scenaze, romelsac reJisori sakmaod didi doziT warmogvidgens. is aSiSvlebs personaJebs rogorc fizikurad, ise sulierad. Tum-ca, vulgaruloba, romelsac konkretuli konteqsti aqvs, ar gaRizianebs. garkveul scenebSi TiTqos moqmedeba dinamikas kar-gavs, xSirad meordeba epizodebi da iqmneba gancda, rom reJisori problemis utrire-bas axdens.

aseve rTulia calsaxad ganisazRv-ros speqtaklis finaluri scena. Sesa-Zloa mogveCvenos, rom patara gogonas ojaxidan gaqceviT reJisori paTetikuri dasasrulisken gadaixara. amgvari finali damZimebul mayurebelSi imedis gancdas aR-vivebs. mTeli speqtaklis ganmavlobaSi re-Jisori gvimtkicebs, rom adamianTa zneobam didi xania dakarga mniSvneloba, Tumca, sab-olood, mainc tovebs imeds, rom jer kidev cocxlobs jansaRi azri momavlis saxiT, romelsac mxolod gaqcevis gziT SeuZlia Tavis gadarCena.

ukanaskneli statistikuri monaceme-biT Cvens qveyanaSi 430 aTasi socialu-

rad daucveli piria. rogori Semzaravic unda iyos statistika da cifrebi, Cven mainc vcdilobT Tvali ava-ridoT, wavuyruoT da ar SevimCnioT maTi arseboba Cven Soris...

gasul wels sao-car masStabebs mi-aRwia ara Tu ojaxSi Zaladobis, aramed qmrebisa Tu megobari mamakacebis mier mok-luli qalebis ricxv-ma...

XXI saukuneSi Cven gvyavs qveyanaSi mo-zardebi, romlebic ver axerxeben saSualo ganaTlebis miRebas...

civiluri samyaro didi xania SeTanxmda, rom adamiani seqsualuri orientaciis gamo ar unda iCagrebodes. Cveni sazogadoebis garkveuli nawili jer isev ukiduresad radikaluria am sakiTxis mimarT.

aRniSnuli da kidev sxva uamravi prob-lema saxelmwifo sistemis ususurobis gamo arasamTavrobo seqtoris imedze darCeni-li, fitavs da angrevs Cvens sazogadoebas. am yvelafris mxatvruli ilustraciaa nika CikvaiZis speqtakli.

dasasruls, reJisori socialur dra-mas calsaxad politikur konteqsts sZens, erT sasowarkveTil, uimedo, amazrzen da borotebaSi CaZirul ojaxs meore zustad misi msgavsi esxmis Tavs da cdilobs saku-Tari adgilis damkvidrebas. xelCarTuli brZola sabolood kohabitaciiT mTavrde-ba.

speqtakli iwyeba da sruldeba sceniT: siviwrovesa da uwesrigobaSi, pirdapir ia-takze mimofantuli personaJebi Rrma da safuZvlian Zils miscemian. Cndeba gancda, rom yvelasTvis kargad nacnobi, TiTqmis sakraluri mniSvnelobis fraza - „rosRa gveRirsos Cven gaRviZeba?“ - arasdros yo-fila iseTi ritorikuli, rogorc dRes. alegoriul Canafiqrs reJisori kidev ufro met ironias sZens, roca scenidan ismis „saqarTveloo lamazo-s“ sevdian-pa-triotuli melodia.

minda warmatebebi vusurvo reJisors, sasiamovnoa, roca axalgazrda adamiani grZnobs Tanamedroveobis gamowvevebs, ar akeTebs gaTvlas epataJze da Tamam gadawyvetilebas konkretul mxatvrul gamomsaxvelobiT formas usadagebs.

#1 2016

Teatri da cxovreba 45

speqtakli rom cocxali organizmia, romelsac mzrunveloba, Senaxva, gafrTx-ileba da yuradReba sWirdeba, kidev erTx-el damarwmuna rusTavelis Teatris mcire scenaze naCvenebma molieris „mizanTropma“, romlis premierac wina sezonSi gaimarTa. es warmodgena ukve meored vnaxe da Cemda gasakvirad, pirvelad nanaxi meoresgan ise gansxvavdeboda, rogorc ca da dedamiwa - mizezebi SeiZleba uamravi iyos, magram es ver amarTlebs verc reJisors da rac mTa-varia, verc _ msaxiobebs. es preambula an Sesavali an Tundac sayveduri, rasakvir-velia, yvela maTgans ar ekuTvnis, magram erTis gadacdomac, rom mTel warmodgenas azianebs, es xom yvelasTvis cnobilia. gan-sxvaveba imdenad didi da TvalSisacemi iyo, rom verc ki vijerebdi, rom pirveli war-modgena momewona da man Cemze kargi STabe-Wdileba datova. amitom vecdebi mainc, pir-veli warmodgenis Sesaxeb mogiTxroT.

molieris es piesa imTaviTve iwvevda TanamedroveTa gaocebas - alcesti, zoga-dad da savaraudod, avtoportretuli personaJi, amavdroulad tragikulicaa da nevrasteniulic - (mizanTropi - kacT-moZule - asocialuri). magram amave dros, - Wkviani, gonieri, Tu gnebavT, inteleqtu-alic ki. mis pirvelsave replikaSi filing-is mimarT irkveva, rom konfliqti megobar-

mizanTropi, Cacki da sazogadoeba

Tan gardauvalia. reJisors dramaturgis msgavsad dasawyisSive Semoyavs es ori mego-bari scenaze da dasabams udebs alcestis „mogzaurobas“ danteseul wreebze. al-cesti (goga barbaqaZe) irealistia, romel-ic TiTqmis sxva samyarodan aRmoCnda, ver poulobs Tavis kuTvnil adgils. jer gamarTlebuli da Semdgom ki gamtyunebuli sasamarTlos mier, sacolisa da megobris-gan uaryofili, naCxubari yvelasTan, speq-taklis bolos sul marto rCeba.

reJisori goSa gorgoSiZe, romelic ukve meoTxe speqtakls dgams am TeatrSi, Tavis namuSevrebSi ZiriTadad erTi da igive msax-iobebs akavebs (h. f. klaistis „princi hom-burgi“, vaJa-fSavelas „stumar-maspinZeli“ da e. e. Smitis „stumari“). man miznad daisaxa am piesis dRevandeli versia SemoeTavaze-bina - Tanamedrove kostiumebiT, mobiluri telefonebiT, mesijebiT, leptopebiT da meilebiT, videokameriTa da mikrofonebiT da Seelamazebina is aseve italiuri komedia del’artes niRbebiT. reJisoris mier teqs-turi masalis aseTi gadawyveta adasturebs molieris mudmiv Tanadroulobas da imas, rom TiTqmis oTxi saukunis mere adami-anTa bevri mankieri Tviseba, sazogadoebis pirovnebasTan dapirispireba, rac drama-turgis sarkazmisa da satiris sababi xde-boda, dResac iseve aqtualuria, rogorc

giorgi yajriSvili

Teatri da cxovreba46

#1 2016

XVII saukunis safrangeTSi. diax, es aris molieris erT-erTi mniSvnelovani sat-iruli komedia, odnav mistikuric, radgan Zneli misaxvedria, rogor uyurebs TviT molieri Tavis mTavar gmirs. aq mxolod reJisorzea damokidebuli rogori iqneba, vimeoreb, inteleqtuali alcesti - mar-toxela gmiri, romelic ibrZvis usamarT-lobis winaaRmdeg (mis mimarT sasamarTlo procesia), tragikuli (drama - Seyvar-ebulis dakargva) Tu komikur-satiruli. reJisor goSa gorgoSiZis gadawyvetaSi alcesti ufro sentimentaluri komediis personaJs gavs, daRlils, cxovrebisagan gawamebuls da ara tragikomikul martox-ela gmirs. igi sulac ar iwvevs sicils, rasac amtkicebda dRevandeli mayureblis reaqcia yovelive imaze, rac scenaze xde-boda. franguli Teatris istorikosebi adastureben, rom am rolSi, rogorc werda nikola bualo, mxolod TviTon molieri iyo sasacilo (1666 w.). SesaZlebelia, mize-zi imisa, rom am piesis scenaze warmodgena Zalian iSviaTad xdeboda swored is unda iyos, rom komedia sasacilo ar gamodis xolme (gavixsenoT Tundac a. efrosis mier dadgmuli warmodgena v. zolotuxiniT mTa-var rolSi). arc dramaturgis samSobloSi wyalobdnen am nawarmoebs. bolos es piesa 2014 wels iqna warmodgenili kleman ervie-leJes mier „komedi fransezSi“.

scenaze minimaluri aRWurvilobaa - ram-denime momwvano, pastelis ferebSi gadawy-vetili savarZeli da baliSebi (mxatvari nino TaTaraSvili). vardi (savaraudod, siyvarulis, gulis simbolo) avanscenaze, pirveli speqtaklis msvlelobisas ase rom amSvenebda beqa sonRulaSvilis persona-Jis, klitandris yurs, meore speqtaklSi sadRac gaqra.

niRbebafarebul mTavar moqmed pirTa alcestisa (giorgi barbaqaZe) da filing-is (baCo CaCibaia) saubari Zalian mdored mimdinareobs. alcesti „filosofosobs“, filingi ufro Tavisuflad grZnobs Tavs, cekvis ileTebis msgavs moZraobebsac ki akeTebs (qoreografebi kote furcelaZe da cisia ColoyaSvili), Tumca daZabuloba maT Soris mainc igrZnoba. orontis (paata guliaSvili) gamoCena met sixalises matebs speqtakls. italieli mafioziviT gamowyo-bili, yviTel kostiumSi, mxleblebisa da videokameris garemocvaSi. oronti tel-evarskvlaviviT poziorobs kameris win - misi klounada mimarTulia selimenas mosaxiblad - igi xom xelis saTxovneladaa mosuli. arc Seqspiris sonetebis teqsti daviwyebia. speqtaklSi drodadro CarTu-

lia meoce saukunis hitebi cnobili momR-erlebis (mag. janis joplini) SesrulebiT (musikaluri gaformeba ia sakandeliZe).

selimena (qeTi svaniZe), elianta (lela axalaia), arsinoa (manana abramiSvili) da akasti (laSa juxaraSvili) Tanamedrove kostiumebSi arian gamowyobili da Taname-drove aqsesuarebs atareben (mxatvari nino TaTaraSvili). selimena mediduria, Tav-momwone, xelis mTxovnelebisgan ganebivre-buli, elianta, misi erTguli naTesavi, yve-laferSi rom eTanxmeba da mxars uWers mas, arsinoa „maRali sazogadoebis“ - elitis warmomadgeneli, fariseveli, Worebis ga-vrcelebisa da moyolis ostati, romelic Ralatis weriliT cdilobs xelSi Caigdos alcesti da scenaze TamaSdeba Cveulebrivi intriga, ZiriTadad mimarTuli alcestis winaaRmdeg. (aq ar SeiZleba ar gavixsenoT a. griboedovis Cacki komediidan „vai Wkuisa-gan“, romelic mizanTropis prototipadaa miCneuli da am piesis finali, romelic ase gavs molieriseuls).

da mainc, amdeni Seuracxyofis da dac-invis miuxedavad da miuxedavad imisa, rom imdroindeli sazogadoeba cdilobs Tavi-snairad aqcios alcesti, igi mainc ima-rjvebs.

alcesti yvelafrisgan da yvelasgan Tavisufalia da veravin SeZlebs mis damor-Cilebas. ikveTeba Tu ara es yvelaferi im speqtaklSi, romelic vnaxe - nawilobrivad ki da Cemi azriT, amiT xdeba igi saintereso. esaa reJisoris mcdeloba, miuaxlovdes mo-lieris SesaniSnav dramaturgiul teqstsa da qveteqstebs, mayurebels uCvenos adami-anis sulis transformacia da amaRleba im garemomcvel samyaroze, im sazogadoebaze rac gars artyia, romelic SesaZloa daman-greveli gaxdes pirovnebis TviTSegnebi-sTvis.

#1 2016

Teatri da cxovreba 47

nodar dumbaZis saxelobis mozard may-urebelTa Teatris morigi premiera `ar damiviwyo~, revaz miSvelaZis moTxrobe-bis mixedviT dadga dimitri xvTisiaS-vilma. speqtakli da misi saxelwodebac mravalmxriv simboluri aRmoCnda. igi up-irvelesad asaxavs Tavad mwerlis aRsare-bas, mis mier gancdil tragikul movlenebs da saSualo TaobisaTvis erT-erT umniS-vnelovanes, 90-iani wlebis mRelvare pro-cesebs, romlis warmomadgenelicaa Tavad speqtaklis damdgmeli reJisorica da mTa-vari rolebis ganmasaxierebeli msaxiobebis didi nawilic.

aRsaniSnavia, rom 90-iani wlebi, rogorc saSualo Taobis, aseve zogadad, eris cno-bierebis formirebisTvisac mniSvnelovani aRmoCnda. swored am periods ukavSird-eba erovnuli mexsierebis gaRviZeba, eris uCveulo konsolidacia, didi imedebis gaR-vivebaca da kraxic. am wlebSi gacnobierda msoflio politikis konteqstSi sakuTari, gamorCeuli adgilis uswrafesad damkvid-rebisa da mravalwliani totalitaruli reJimis xundebisagan Tavdaxsnili qveynis aRorZinebis gazviadebuli, infantiluri molodinica da cbierebiT aRsavse didi politikis susxiani portretis Secnobis simwarec.

dimitri xvTisiaSvilis `ar damiviwyo~, erTdroulad mimarTavs axal Taobasac da

90-iani wlebis TviTmxilvelebsa da pro-cesebis Tanamonawileebsac. maT, visTvisac Rirebulia Secdomebis aRiarebaca da mis-gan Tavdaxsnis gzebis Ziebac. Tu axal-gazrdebisTvis 90-iani wlebi mxolod axlo warsulia, maTTvis jer kidev Seucnobeli martoobis, Zvirfasi adamianebis dakargvis, gaucxoebis tragediis, sakuTari miwisa Tu fesvebisagan xelovnurad distancirebis, samSoblos nostalgiiT, damdgmeli jgufi cdilobs axalgazrda mayurebels SesTava-zos Tema, romelic moicavs mSobliuri, mravalmniSvnelovani, jer kidev Seuswav-leli da dausrulebeli periodis frag-mentebs, radgan miiCnevs, rom aucilebelia misi gaxseneba, analizi, gansja, miT ufro, rom warmodgenaSi mZafrad gaJRerebuli araerTi qarTuli soflis gaukacrielebis faqti, amwuTieri da tragikuli realobaa.

saSualo TaobisaTvis speqtaklidan kidev erTxel cocxldeba Tavisuflebasa da damoukideblobas danatrebuli, im-avdroulad ki axali didi epoqis dasawyi-sisaTvis sruliad moumzadebeli eris mier gancdili da postkomunisturi epoqis pir-veli dReebidanve Tavsdatexili Secdome-bis mTeli kaskadi, damoukideblobis in-fantiluri eiforiidan dawyebuli da misi Tanmdevi arastabiluri garemos gauTval-iswinebeli SedegebiT warmarTuli poli-tika, rac aRvivebs misi distanciuri, axali

`ar damiviwyo~

Tamar quTaTelaZe

Teatri da cxovreba48

#1 2016

TvalTaxedviT gaanalizebisaTvis ganwyo-basa da mzaobas.

mTavari gmiris, goCa kalaZis anu mwer-lisa da wamyvanis rols dadgmaSi ganasax-ierebs msaxiobi pavle nozaZe. misi saxiT damdgmeli jgufi cdilobs portretula-dac SemogvTavazos avtorisadmi msgavseba. msaxiobi Zalze emociurad warmogvidgens sakuTar gmirs da cdilobs mis saTqmelSi sakuTari azric mkafiod ganavrcos. am mcdelobaSi ki igi zogjer kargavs kidec zomierebis grZnobas, rac cxadad ikveTeba misi axalgazrda kolegebis bunebrivi mety-velebis fonze.

pavle nozaZis wamyvans drodadro enacv-leba misi e.w. axalgazrda oreuli vaxtang nozaZis gansaxierebiT. igi gvacnobs mw-eral goCa kalaZis yoveldRiur realobas, Tavs gadamxdar yofiT, Tu kuriozul is-toriebs, mis cxovrebaSi uecrad SemoWril, TiTqosda Cveulebriv rigiT adamianebs, romlebic Zireulad cvlian misi cxovre-bis mSvid dReebs da Semdgom, mwerlis Semo-qmedebiTi cxovrebis nawilad, Sesabamisad ki, Tanamedrove qarTuli mwerlobisa da warmodgenis gmirebad gvevlinebian.

scenazea momxiblavi scenuri garemo. sevdiTa da mRelvarebiT gajerebuli musikaluri fonis TanxlebiT, saTeatro fardis naxevrad gaxsnili Wrilidan, na-

TurebiT gakaSkaSebuli da TeTrad ganaTe-buli scena ilandeba. aq foTlebgacvivnuli da moyinuli TeTri xisa Tu qaTqaTa naZvis xis irgvliv, mravalmniSvnelovnad mdumare, Tavdadrekilad mosiarule, farajiani ma-makacebi ikveTebian. speqtaklis eqspozici-uri monakveTidanve Seicnoba 90-iani wlebis konturi. scenis siRrmeSi Cans Camomdgari matareblis carieli vagoni, saidanac dro-dadro evlinebian scenas mwerlis mexsiere-bidan gamoxmobili, gardasuli wlebis mogonebebidan gacocxlebuli adamianebi. msaxiobebi originalurad warmogvidgenen ukve maradisobaSi gadasuli adamianebis mimqral saxeebsa da maTi sevdiani yofis am-saxvel kadrebs.

speqtakli kinokadrebis naturalistur-mxatvruli gamomsaxvelobiT acocxlebs miniaturuli Canaxatebis principiT Seqm-nil, TiTqosda martiv, magram Rrmaazrovan istoriebs, siRrmiseulad `agviwers~ mo-qmed pirTa gancdebs, cxadad gvagrZnob-inebs maTs gulis feTqvas. speqtakli sim-bolurad exmianeba da garkveulwilad nostalgiuradac ki ixsenebs agreTve Tan-amedrove Teatraluri procesebisaTvis TiTqmis kargad miviwyebul fsiqologiuri dramis Janrs.

avanscenis marcxena mxares mwerlis samuSao magida dgas, masze ganTavsebu-

#1 2016

Teatri da cxovreba 49

li ASemoqmedebiTi procesisaTvis auci-lebeli aqsesuarebiTa da telefoniT. Mmogonebis pirveli epizodi mwerlis erTa-derTi ASvilis, aCikos gardacvalebas ix-senebs, romelic misi mravali Tanatolis msgavsad, Tavisufali saqarTvelos gari-JraJze gaCaRebuli 90-iani wlebis saomari movlenebis msxverplad, mSoblebis mou-SuSebel Wrilobad iqca. msaxiobi vano dug-laZe SesaSuri gulwrfelobiT, sisadaviTa da emociiT ganasaxierebs romantikuli axalgazrda qarTveli jariskacis saxes, mravali 90-ianelis msgavsad rom miaSura brZolis vels uryevi rwmeniT, _ medgrad daxvedroda mtris jars, qarTuli miwa daecva gaavebuli okupantis morigi Tav-dasxmisagan.

lakonurad warmodgenili mogonebe-bis fragmentebi organulad erwymian erTmaneTs da cxadad ikiTxeba erTiani is-toria, sadac sxvadasxva Taobis rigiTi ada-mianebi mkafiod warmogvidgenen Cveni dr-ois yvelaze mZafr da mougvarebel, dRemde eris Tavsatexad qceul problemebs, mara-diul RirebulebaTa gaufasurebis tenden-cias.

naira gelaZis mier Seqmnili somexi Tam-ar SavyulaSvili gvacnobs tradiciulad aRzrdili qarTveli qalis znesrul saxes, mis mokrZalebul cxovrebis wessa da omiT Sewyvetili xanmokle, gauxareli siyvaru-lis istorias, gamoucdeli qalis tragikul xvedrs, P_ satrfoze TavdaviwyebiT Seyvar-ebuli mandilosnis dausrulebel molod-ins.

msaxiobi nino leJava satelefono zaris meSveobiT DiWreba mayureblis cnobiereba-Si. misi TavSekavebuli, dinji, jangatexi-li xandazmuli qalis xma, Svelas iTxovs ucnobi respodentisgan, romelsac, misda uneburad, samudamod ukargavs simSvides. nino leJavas mier Seqmnili mxatvruli gmiri scenas evlineba borblebian savar-Zels mijaWvuli, damoukideblad gadaadg-ilebis unardakarguli da ferdakarguli. msaxiobi mkveTri gamomsaxvelobiTi xerxe-biT qmnis ara marto avadmyofobiT, aramed TanagrZnobis unardakarguli sazogadoeb-isagan mitovebuli, gulgrilobiT udrood tanjul-daberebuli qalis portrets. nino leJava emociurad, saxierad, plastikurad, zusti intonirebebiT saxavs daTrgunuli,

dabeCavebuli, imedmimqrali qalis saxes, xasiaTsa da ganwyobas. igi taqtiani, in-teligenti mamakacis mzrunvelobiTa da mx-ardaWeriT gamxnevebuli, mayureblis Tval-win Tanmimdevrulad ganicdis cvlilebas. misi sasowarkveTa, umweoba da uxeSoba, sul maleve gardaeqmneba sicocxlis xalisiT, amqveyniuri cxovrebis yoveli dRis mTeli sisavsiT SegrZnebis wyurvilad da erT-erT scenaSi uswrafesad gaaxalgazrdavebuli mandilosani, sakuTari qaluri Rirsebis gacnobierebis rwmeniT aRsavse warsdgeba mayureblis winaSe.

mwerlis momxiblav meuRles iumoriTa da ironiiT warmogvidgens qeTevan qitiaSvili. mSvidi, saTno, wignierebasa da meuRleze usazRvrod Seyvarebuli qali, mZafrad SeigrZnobs partnioris fericvalebasa da gatacebas idumali ucnobi mandilosnisad-mi. msaxiobi lirikulad, faqizad, naxevar-tonebSi qmnis meuRleze aranakleb emociu-ri da meocnebe qalbatonis saxes, romelic sul male, Tavadac aranaklebi enTuziazmiT aitacebs meuRlis `gatacebas~ da creml-moreuli, uzarmazari TaiguliT xelSi, uka-nasknel gzaze gaacilebs udrood gardacv-lil momxiblav qals.

nugzar yuraSvili STambeWdavad qmnis mravalWirnaxuli, marad gautexeli da War-magi asakis karpe gewaZis saxes. TeTrwveri-ani, inteligenturi ierisa da aRnagobis msaxiobi ara marto marTali da wrfeli emociiT, aramed SesaSuri plastikuri nax-aziT, saxierad, haerovani JestiT TamaSobs misi gmiris lamis ferwerul saxes. msaxio-bi asaxavs sicocxlis wyurviliT aRsavse, Rirseuli arsebobisaTvis garjili, saku-Tari keris gaRvivebaze, mamapapeuli miwis ayvavebasa da masze STamomavlobis myarad dasaxleba-gamravlebaze TavganwirviT, TiTqmis axalgazrduli energiiT mebrZo-li moxucis saxes. mas ise, rogorc aravis, mTeli sisavsiT aqvs gacnobierebuli sic-ocxlis siyvarulis, tradiciis dacvis, ma-radiul Rirebulebebisadmi Tayvaniscemis cxovelmyofeli Zala da irakli xvTisiaS-vilis mier gansaxierebul SviliSvilTan dialogSic cdilobs swored eris gadarCe-nisaTvis gamorCeulad arsebiT, maradiul Rirebulebebs aziaros misi mosiyvarule STamomavali.

Teatri da cxovreba50

#1 2016

„enas Zvali ar aqvs“ – am andaziT afasebs akaki wereTeli (msaxiobi zurab cincqilaZe) mis winaaRmdeg wamowyebul kampanias Tbili-sis mozard mayurebelTa TeatrSi giorgi SalutaSvilis mier dadgmul speqtaklSi „akaki“. speqtaklSi, mayureblis Tvalwin TamaSdeba didi qarTveli sazogado moR-vawisa da Semoqmedis saintereso, winaaRm-degobebiT savse cxovrebis yvelaze mniS-vnelovani etapebi.

giorgi SalutaSvilis speqtakls safuZvlad daedo Tamaz goderZiSvilis mxatvrul–dokumenturi piesa „akaki“. qarTveli mayurebeli kargad icnobs Tamaz goderZiSvils, romlis saxelsac ara erTi cnobili piesis warmatebuli gadmoqar-Tuleba, inscenireba Tu Targmani ukav-Sirdeba. Tanamedrove qarTul TeatrSi arc ise moduria mxatvrul-dokumentu-ri, gnebavT, istoriuli piesebis ganxor-cieleba scenaze. saqarTvelos istoriis an mniSvnelovani personebis Rvawlis popu-larizacia da gaxseneba erTi mxriv, gamo-Cenili moRvaweebis mimarT madlierebis gamoxatuleba da istoriis pativiscemaa, xolo meore mxriv, am tipis piesebis dadgma xels uwyobs mxatvrul-dokumenturi Jan-ris ganviTarebasac. ormagad sasixaruloa, rom akakis cxovrebis, moRvaweobisa da Se-moqmedebis Sesaxeb speqtakls mozard may-urebelTa Teatri dgams, sadac ara mxolod xdeba mayureblis formireba, aramed Semec-nebac, gnebavT, zneobrivi aRzrda, romlis krizissac dRes qarTuli sazogadoeba aSka-

rad ganicdis. swored, am or mniSvnelovan faqtors efuZneba giorgi SalutaSvilis speqtakli, romlis naxvac ara mxolod mo-zard mayurebels, aramed ufrosebsac ar awyenda, radganac speqtaklSi (da ara lit-eraturul kompoziciaSi) gaTamaSebulia farTo sazogadoebisTvis naklebad cnobi-li detalebi akakis cxovrebidan.

piesis personaJTa sametyvelo ena XIX saukunisTvis damaxasiaTebel stilistikas efuZneba da Tavisebur kolorits qmnis, romelic arc arqaulia, magram arc zedmiw-evniT Tanamedrove. dramaturgma oqros Su-aleds miagno, romelic mayureblisTvisac saintereso da misaRebi aRmoCnda. amas mow-mobs darbazSi damswreTa cxoveli interesi speqtaklis msvlelobisas, romlis miRweva-Sic wvlili reJisorTan erTad (epizode-bis damaintrigebeli monacvleoba) msax-iobebsac (sainteresod Seqmnili tipaJebi) miuZRvis.

warmodgena swored, ase naklebad cno-bili, akakis mkvlelobis mcdelobis scen-iT iwyeba. Tavidanve vlindeba speqtaklis mTavari gmiris humanuri da mimtevebluri xasiaTi. mTavari gmiri erTgvar mTxrobela-dac gvevlineba, romelic igonebs ganvli-li cxovrebis yvelaze mniSvnelovan mov-lenebs. movlenebi erTmaneTs bunebrivia, rom suraTebis saxiT enacvleba, romelSic intensiurad icvleba garemo, atmosfero, personaJebi. sasixarulo ki is aris, rom am gansxvavebul tipaJebs, xSir SemTxvevaSi, erTi da igive msaxiobebi qmnian.

„enas Zvali ar aqvs...“laSa CxartiSvili

#1 2016

Teatri da cxovreba 51

zurab cincqilaZis mier Seqmnili akakis mxatvruli saxe ar gamoirCeva paTetikuro-biT (romlis saSiSroebac msgavsi rolis Sesrulebisas yvela msaxiobis winaSe dgas), piriqiT, mis mier Seqmnili akaki wereTeli gulwrfelobiT da darbaisluri sisadaviT gamoirCeva. zurab cincqilaZe erTgvari mTxrobelic aris, romelic paralelur re-JimSi gvamcnobs misi yrmobisa da siWabukis epizodebs, romelsac axalgazrda kolegebi acocxleben scenaze. msaxiobi metyveli Tva-lebiT, gamarTuli metyvelebiT, zomieri temperamentiTa da daxvewili Txrobis kulturiT xatavs poetis mxatvrul saxes, romlis irgvliv arasodes cxreboda Wore-bi, erTmaneTSi ireoda tyuil-marTali da iyo didi miTqma-moTqma, rac ase axlobelia CvenTvis, qarTvelTaTvis.

speqtaklSi erTdroulad sami akaki gvev-lineba: bavSvobaSi (mirian koxreiZe), yrmo-basa da studentobaSi (giorgi SavguliZe; am rols nika nanitaSvilic asrulebs, romelic habitusiTa da Tmis varcxnilo-biT saocrad hgavs akakis ymawvilobas) da siWarmageSi (zurab cincqilaZe). akakis rolebis Semsruleblebi artistuli gul-wrfelobiT xataven personaJs da avlenen gmiris xasiaTis Taviseburebebs cxovrebis konkretul periodebSi.

reJisori etapobrivad gviCvenebs akakis gzas, romelic savsea faTerakebiT, winaaRm-degobebiT, sasowarkveTiTa da Tavgadasav-lebiT. gansakuTrebiT amaRelvebelia akakis dedasTan (msaxiobi TaTa TavdiSvili) mimoweris epizodebi, roca poets bralde-bebze pasuxebis gacema da Tavis marTleba uwevs. mayurebels TanagrZnobis emocia eufleba, roca is Worebis, aTasgvari sisa-Zaglisa da ciliswamebis msxverpli gaxda. „sazogado saqmeSi mter-moyvare ar vici“ – akakis mier naTqvami es fraza gaxda pas-uxi swored imaze, ris gamoc ebrZodnen mas da orjer Seecadnen mis mkvlelobas. erT-maneTisgan gansxvavebul tipaJebs qmnis speqtaklSi vaxtang axalaZe, romelic erT-droulad rostomis, petre bagrationisa da leonides rolebs asrulebs. msaxiobi gan-sxvavebuli intonaciiT da gamomsaxvelo-biTi saSualebebiT xatavs gmirebs.

saintereso tipaJebs qmnian msaxiobebi: zurab avsajaniSvili, giorgi jiquriZe, irakli gogolaZe, sofio axuaSvili, dim-itri Tarbaia. isini rTuli amocanis winaSe dganan, radgan, faqtobrivad mcire epizod-Si uxdebaT mayureblisTvis sruliad axali da ucnobi gmirebis xasiaTebis, miznebisa da motivaciebis gacnoba-gamovlena. isini axerxeben ara mxolod garegnulad (grimi-

Ta da kostiumiT) gardaisaxon (mag. giorgi jiquriZe radzieviCi, irakli gogolaZe cenzori efremi), aramed cvlian metyve-lebis stils, xmis tembrs, gmirTa xasiaTs da gamomsaxvelobiT saSualebebs. zogierT maTgans oTxi erTmaneTisgan gansxvavebuli personaJis ganxorcielebac ki uwevs (vasil amurvelaSvili). amaRelvebelia beqnu qafi-aniZis mier gansaxierebuli vaJa-fSavela, romelsac speqtaklSi warmodgenili akakis oponentebidan, yvelaze marTal da pozi-tiur personaJad warmogvidgens msaxiobi. akakisa da vaJas poeturi paeqroba erT–erTi emociuri epizodia speqtaklSi. speq-taklSi monacvleobiT monawileoben: Tekla javaxaZe, nika nanitaSvili, vamex jangiZe.

speqtaklis mxatvari Tamar WavWaniZe kamerul sivrceSi qmnis erTdroulad rogorc pirobiT, aseve realur samyaros. is siuJetisa da situaciis mixedviT cv-lis fonebs, romelic ufro akonkretebs moqmedebis adgils. mis mier Seqmnili ko-stiumebi ki epoqisTvis damaxasiaTebel Strixebs Seicavs, romelic amavdroulad ki ar aWrelebs mizanscenebs, aramed saerTo ferTa gamas uxamebs. musikalur fons speq-taklSi kompozitori miSa mdinaraZe qmnis, romelic arc ise yurSisacemia da imdenad zomieria da scenaze ganviTarebuli mov-lenebis Tanmxvedri, rom erT mTlianobad aRiqmeba.

speqtaklis centrSi, bunebrivia, akakis personaJi da masTan dakavSirebuli ada-mianebi eqcevian, magram amavdroulad, re-Jisori xatavs qarTvelTaTvis damaxasi-aTebel Tvisebebs (akakis Sexvedra ZmasTan peterburgSi; mis winaaRmdeg wamowyebuli kampania...). speqtakli akakis himnadqceuli leqsis „ganTiadi“ citatebiT sruldeba, romelsac zurab cincqilaZe mokrZalebiTa da sisaTuTiT kiTxulobs, yovelgvari pa-Tetikisa da deklamaciurobis gareSe, scena nel-nela bneldeba da sibneles mocimcime sanTlebi anaTebs, romelic cicinaTelebs gvagonebs (arc es aris SemTxveviTi).

giorgi SalutaSvilis speqtakli „akaki“ saganmanaTleblo speqtaklia, romelic may-urebels adamianTa mankieri mxareebis war-moCenis gziT aCvenebs WeSmaritebis swor orientirebs. speqtaklis mTavari Rirseba is aris, rom reJisori cdilobs mayurebel-ma gamoitanos sakuTari daskvna da Tavs ar moaxvios misi pozicia. am speqtakliT mo-zard mayurebelTa Teatrs, vfiqrob, kidev erTi saintereso da rac mTavaria, mizno-brivi speqtakli Seemata.

Teatri da cxovreba52

#1 2016

saaqaodan saiqioSi

meri gurgeniZe

anton pavloviC!am cota xnis win musikisa da dramis Te-

atrSi Tqveni piesa „sami da“ vnaxe _ qoro-drama kote furcelaZis avtorobiT. aba, ra giTxraT. speqtakls didi siamovnebiT vuyure, magram iqidan mainc ukmayofilo gamovedi. mizezi Cemi ukmayofilebisa isev da isev Tqveni piesis arasworma-Tqo namdvi-lad ver vityvi, magram zedapirulma inter-pretaciam gamoiwvia.

anton pavloviC!aq, CvenTan Tqven Zalian uyvarxarT da

Zalian gafaseben. bevri reJisori dain-teresebula Tqveni SemoqmedebiT. dgamen Tqvens piesebs (da ara mxolod) sxvadasxva JanrSi, sxvadasxva xerxiT, TamaSis sxvadasx-va maneriT, tradiciuli gadawyvetiT Tu Tanamedrove versiiT. bunebrivia, Tavis-Tavad sainteresoa iseTi dramaturgis (da ara mxolod dramaturgis) kidev erTi axali versiis naxva, rogoric Tqven brZandebiT, magram (o, es „magram“)... yovelTvis Cnde-boda da yovelTvis gaCndeba (exlac gaCn-da, ra Tqma unda) kiTxva... da mainc... ratom Cexovi, ratom dRes da ratom „sami da“. ratom es arCevani? magaliTad, rodesac stanislavskim pirvelad „sami da“ dadga, misTvis speqtaklis amosaval problemas samyaros gaoreba warmoadgenda. da Tu stanislavskis dadgmaSi uamravi cremli

daiRvara, nemiroviC-danCenkom sruliad ucremlo speqtakli dadga da swored maSin, anton pavloviC, rodesac Tqveni piesebi sazogadoebisTvis aqtualurobas iyo mok-lebuli. magram, man mainc SeZlo Tavis speq-taklSi daundobeli simkacris, lirikuli amaRelveblobis, mware ironiis da adamian-Si WeSmariti rwmenis gansakuTrebuli sin-Tezi moexdina scenaze da Tavisi speqtak-liT, Tu markovs davesesxebiT, Cexovamde (Tqvenamde) amaRlebuliyo. da es yvelaferi 1940 wels. swored maSin, anton pavloviC, rodesac yvelas egona, rom „didi terori“ sruldeboda, xolo sxvebisTvis dawyebuli meore msoflio omi maT ar Seexeboda.

samagierod, tovstonogovis „sami da“ warmoadgenda iseT speqtakls, sadac sur-vilebsa da realobas Soris arsebuli mdgo-mareoba araTu mcirdeboda, piriqiT, us-asrulobamde iweleboda. reJisors surda am problemis simwvave tkivilamde Sesa-grZnobi gaexada da piesaSi momxdari ambavi „koleqtiur mkvlelobad“ gadaeqcia. misi azriT, tuzenbaxis mier solionis duel-Si sikvdili sazogadoebis gulgrilobiT ufro iyo gamowveuli, radgan fizikur sikvdilze uaresi, saSineli da amazrzeni moraluri sikvdilia. tovstonogovis „sami da“ iyo winaaRmdegobebis, ususurobis da adamianis nebis dadamblavebis Cveneba.

Tuki tovstonogovis Cexovi (anu Tqven) mkacri da daundobeli iyo, romelsac surda mayurebelSi personaJebis mimarT Tanadgo-maze metad protesti gamoewvia, iuri lubi-movis speqtaklSi dro aRiqmeboda rogorc personaJebis erTmaneTTan damaSorebeli erTaderTi Zala. dro iyo manZili, romelic ufskrulze Rrma da pirdaRebulia.

ori azri erT speqtaklze

#1 2016

Teatri da cxovreba 53

anton pavloviC!„ratom“-Si bunebrivia (mimixvdiT albaT)

ar vgulisxmobdi mis ar _ dadgmas. ubral-od, dadgmis aucileblobis paralelebs veZeb. arc am lirikuli gadaxveviT msurs vinmesTvis Teatris arsis, azris an daniS-nulebis axsna. arc istoriis gaxsenebiT msurs damdgmeli qoreografisTvis imis mt-kiceba, rom raRac vici da wamikiTxavs. arc imis mtkicebulebis aucileblobas vxedav, rom „sami dis“ genialuri dadgmebiT, misi WeSmariti genialuroba kidev erTxel vamt-kico. ara, anton pavloviC.

anton pavloviC!mSvenivrad vici, rom Semoqmedi Tavisu-

falia sakuTar arCevanSi, magram arCevanis mizezi xom unda iyos motivirebuli? vTq-vaT, aqtualurobiT an problemis simwvaviT, SeiZleba mZafri siuJetiT (SeiZleba piri-qiT, siuJetis simZafriT), mravalfer-ovani TemebiT (am SemTxvevaSic SeiZleba Sebruneba _ erTi Temis mravalferovani gaSliT). aqtualuroba iqiT iyos da prob-lemac, radgan aqtualuria yvelaferi ras-ac aqtualurobis kuTxiT dainaxav, xolo problemad iqceva yvelaferi, rasac ga-aproblemeb, rasac problemad aqcev, anu rasac problemad wamoayeneb, magram prob-lema xom unda daayeno.

mokled... rodesac saSvels aRar gaZlevs fiqri da tkivilad qceuli azri Sesaferis teqsts (masalas) daeZeb, rom Semdgom, qvet-eqstebSi Cadebuli (reJisors vgulisxmob) sakuTari damokidebuleba, grZnoba Tu emocia, scenaze moqmedebad gadaiqces... ajanydes... afeTqdes... daiwvas da.... diax, diax, marTali xarT anton pavloviC, daif-erflos-Tqo rom vTqva, banaluria. ba-naluroba ki Cvengan Sors, anton pavloviC! banaluroba WeSmariteba ki ara, mteria Cve-ni!

miT umetes dRes, rodesac aseTi gamor-Ceulebi, gansxvavebulebi, araordinalure-bi, eqstravagantulebi da avangardulebi varT. dRes, rodesac aq CamoTvlili yvela es gansazRvreba erTgvari ganmartebaa CvenSi arsebuli TiTqmis umravlesi Semoqmedis. rodesac maTi mizani gansxvavebulobaa, xolo TviTmizans gansxvavebulobiT gamowveuli gancvifreba warmoadgens. da Cvenc, gansxvave-bulobiT gancvifrebulebi aRfrTovanebiT vambobT _ „rogori ucxo da ucnauria es yvelaferi“. vambobT da vafasebT dadebiTad, magram arasdros vfiqrobT, rom „ucxo“ Sei-Zleba ucnobic iyos, „ucnauri“ ki ubralod gaugebars niSnavdes.

es ise, zogadad, anton pavloviC, rac Se-exeba konkretulad ki k. furcelaZis qoro-

dramas (avtoris gansazRvrebaa) _ is arc ucxoa da ucnauri da arc ucnaurad gauge-bari. is ubralod axali Cexovia CemTvis. magram ara arsebulSi arsebulis axali aR-moCena, radgan arsebulSi arsebuli pirvel rigSi unda arsebobdes, rom iarsebos. ufro sworad, rom aarsebo.

anton pavloviC!musikisa da dramis Teatris speqtaklis

koncefcia missave programaSia gawerili.„adamianis martooba... ara izolacia

sazogadoebisgan, aramed sazogadoebaSi yofna da mainc martoobis SegrZneba...Seg-rZneba imis, rom araswor dros daibade, araswor garemoSi, araswor adgilas...imedi imisa, rom sadRac Sors arsebobs „moskovi“, sadac aucileblad daimkvidreb sakuTar Rirseul adgils...da arc erTi wuTi Seg-rZneba imisa, rom es moskovi SeiZleba aqve iyos, iyos im adamianebTan, romlebTanac Tavs marto grZnob.“

anton pavloviC!aris Tu ara Tqveni personaJebis prob-

lema dro da sivrce? anu, swor dros, swor garemoSi, swor adgilas dabadebuli olga, maSa da irina moskovs ar isurvebdnen? gasagebia, rom gare pirobebi adamianis pirovnebad Camoyalibebis procesSi did rols TamaSobs, isic gasagebia, rom es sami da sakuTar uunarobas mxolod geografiul adgilmdebareobaSi xedavs da moskovi maT-Tvis gza xsnisas warmoadgens, magram si-namdvileSi gana es warmoadgens maT prob-lemas? es xom is zedapiria, ufro sworad is siuJeturi qarga, romlis iqiTac obo-bis qseliviT CaxlarTulia personaJebis fsiqologiur-filosofiuri problemebi. da marTlac, ras niSnavs swori dro, swori garemo, swori adgili? aseTi ram arsebobs anton pavloviC, Tqveni personaJebisTvis? da rom yofiliyo swori dro, swori garemo, swori adgili, ar iqneboda moskovi? ar idg-meboda aseTi personaJebis winaSe moskovSi gaqceviT srulqmnis, sruli realizebis er-TaderTi gamosavali?

anton pavloviC!asec rom iyos, aseTic rom miviRo kote

furcelaZis mier `sami dis~ es gare Tu zeda da piri, anu gare zedapiri, maSin gamodis, rom swori dro, swori garemo da swori ad-gili sakuTari Rirseuli adgilis damkvid-rebis Ziebaa. maSin, ra SuaSia martooba _ „moskovi SeiZleba aqve iyos“. SeiZleba, ra Tqma unda, magram ra aris maSin es moskovi?

anton pavloviC!ra aris maSin es moskovi? is adamiani,

romelTanac moskovs iqiT Tavs marto grZnob, magram moskovSi Tavs marto ar

Teatri da cxovreba54

#1 2016

igrZnob da swor dros, swor adgilad da swor garemoSi bednieri iqnebi?

anton pavloviC!moskovi aris martoobis survilis ganei-

traleba? maSin ratom poulobs gaTxovili maSa swored aq, am provinciul qalaqSi (ar-aswor adgilas) verSinins, romlis mimarTac pirveli Sexvedridanve grZnoba Cndeba da, sxvaTa Soris, ormxrivi? ratom poulobs irina tuzenbaxs aq _ swori dro, swori ad-gili, swori garemo duelSi ar Seiwiravda mas?

anton pavloviC!sulac ar msurs vamtkico, rom sami dis

idea-fiqss aqedan gaqceva da moskovSi CaR-weva ar warmoadgens. an, rogor SeiZleba es amtkico, rodesac mTeli piesis erT-gvar sakvanZo frazas _ „moskovSi, mosko-vSi“ warmoadgens. magram speqtaklSi (yovel SemTxvevaSi, programaSi asea axsnili) mar-toobis problemis da Rirseuli adgilis damkvidrebis erTmaneTTan dakavSirebas Cems gonebaSi ver vakavSireb.

anton pavloviC!minda miviRo kote furcelaZis konce-

fcia, magram... miT umetes maSin ver viReb, rogori saxiTac es martooba speqtaklSi JRers. rogor JRers? xumrobiT Tu vityvi anton pavloviC (uzrdelobaSi ar CamiTval-oT), speqtaklSi Tqveni cnobili fraza „moskovSi, moskovSi“, msaxiobebi cekvis magivrad rom metyvelebdnen, Semdegnairad gaiJRerda _ seqsi, seqsi minda!

maSin, sad gamodis es sakuTari Rirseuli adgili? _ sawolSi? iqneb, magidaze andrei prozorovis (gigi qarselaZe) da nataSas (eka demetraZe) msgavsad.

anton pavloviC!gasagebia, rom Tqven personaJebTan

dakavSirebiT, seqsze saubari ar gsurT. ise ras uwodebdiT Tqven am saqmes? mova-leobas? CvenTan ki siamovneba ewodeba da ufro metic, cxovrebis azri, romelic ar unda daiklo da miT umetes, ar unda moaklo speqtakls. ufro sworad Tu vityvi anton pavloviC, es erTgvari azrovnebis formaa, romliTac gajerebulia mTeli es speqtak-li da ara mxolod es speqtakli, mTeli Tan-amedrove xelovneba.

aRSfoTdiT? ram aRgaSfoTaT? Tqveni „sami dis“ personaJebi, froidis „libi-dos Teoriis“ pirdapiri pacientebi arian. oRond erTi gansxvavebiT _ maT „ze-me“ ar gaaCniaT anu moraluri principebi. olgas (nanka kalatoziSvili), maSas (ana wereTeli), irinas (nuca guCaSvili) gamWvirvale TeTr kabebSi gamowyobilebis (mxatvari anano mosiZe) qcevis motivirebul Zalas aracno-bieri „igi“ da „me“ ganapirobebs mxolod.

anton pavloviC!Tu TqvenTan moskovisken swrafva swored

maTi „ze-mes“ surviliT aris ganpirobe-buli (ramdenad sworia Tu mcdaria maTi es survili, am SemTxvevaSi amas ar vexebi), aq, am speqtaklSi marTla ara aqvs mniSvneloba aseTi personaJebi moskovSi gaiqcevian Tu aq darCebian.

anton pavloviC!mekiTxebiT rogori personaJebi?gpasuxobT _ pirvel rigSi sqematu-

ri, fiqsirebuli grZnobebiT, damokide-bulebiT da azrebiTac ki. saxis ganviTare-bis (Tundac regresi) aranairi mcdelobiT. calsaxa, garegnuli niSnebiT. erTaderTi speqtaklSi rac icvleba da viTardeba es mxolod siuJeturi xazia. qoreografiu-ladac ki erT xasiaTSia gadmocemuli, erTi ganwyobiT Tundac ori dis (maSa, irina) ero-

#1 2016

Teatri da cxovreba 55

tikuli scenebi. mxolod moZraobebis cva-lebadoba anu sxva naxazis arseboba ar gana-pirobebs maT sxvadasxvagvarobas. rodesac emociuri foni erTnairia, rodesac person-aJTa temperamentic ki erTnairia, rodesac Sinagani tempo-ritmic ki erTnairia, grZno-baTa bunebac da damokidebulebac, ra mniS-vneloba aqvs maSin vin riTia dakavebuli scenaze, an saerTod, vin dgas scenaze.

anton pavloviC!gindaT miTxraT, rom iqneb, koleqtiur

azrovnebasTan gvaqvs saqme? ar vici, radgan ar vici rasTan gvaqvs saqme. TqvenTan rom ara, es zustad vici. aq konkretulad mx-olod libido ikveTeba msxvili planiT. vici, SeiZleba vinmem miTxras, rom speq-taklSi kidev sxva ram iyoo. iyo ki batono, iyo yinulze srialis scena, duelis scena, verSininis (giorgi toriaSvili) oCofex-ebze gamoCenis scena da rac mTavaria, da-sawyisi da dasasruli _ wreze brunvis, ad-gilis tkepnis, mudmivi ucvlelobis niSani.

scenis marcxena mxares, erT mwkrivze gan-lagebul skamebze, erT wertilSi mibjeni-li mzeriT, TiTqos nislSi, an burusSi, sami dis figura ikveTeba. iqve maT TavTan wigniT xelSi fexze feodor kuligini (tato Caxu-naSvili) damdgara, romelic TavisTvis ra-Racas butbutebs.

sami dis gaSeSebuli sxeuli erTdrou-lad ixreba jer marjvniv, mere marcxniv, TiTqos garedan momsvlelis momlodineni arian. elodebian ucnobs, nacnobs, ara aqvs mniSvneloba _ elodebian momsvlels _ igive xsnas, igive saSvels. rigrigobiT dge-bian irina, olRa, maSa. win dgamen ramdenime nabijs, romelsac Tan axlavs sxva danarCe-nis xmovani bgera _ „su“, rac ukan, sakuTar adgilze dabrunebis niSania. sakuTar adg-ilze dabrunebulebi ki Cais smis rituals ganasaxiereben da am mTlian mizanscenas maTematikuri sizustiT ramdenimejer im-eoreben.

sakmaod swori da zusti dasawyisia, anton pavloviC, Tqvens samyaroSi Sesasvlelad. im samyaroSi, sadac Tqvenive personaJis _ andreis sityvebiT Tu vityviT, adamianebi mxolod „Wamen, svamen, mRerian da mowy-enilobisgan rom ar daClungdnen, sakuTar cxovrebas WorebiT, aryis smiT, banqos Tam-aSiT da lazRandarobaSi atareben“.

speqtaklSi namdvilad iyo Cais sma (ara mxolod dasawyisSi), iyo mowyeniloba msax-iobTa tempo ritmidan gamovlenebisadmi da-mokidebulebidan gamomdinare, iyo banqos TamaSic, scenis marjvena mxares ganlagebu-li did magidasTan. TiTqos yvelaferi iyo siuJeturad, Cexovis (Tqveni) piesebisTvis

damaxasiaTebeli erTferovani, mosawyeni, ruxi garemos Cveneba iyo. maS me ra minda?

anton pavloviC!swored es erTferovneba gaxda speqtak-

lis susti wertili, susti rgoli Tu saxe, romelic gindaT, is uwodeT mas.

anton pavloviC!iyo yvelaferi, magram ar iyo mTavari _

ar iyaviT Tqven. erTferovneba erTfer-ovnulad gadmocemuli, es Tqven namdvilad ar xarT. Tqven erTferovnebas erTfer-ovnulad ar aRwerT. aq, ki yvelaferi erT ferSi, erT tonalobaSi, erT xasiaTSi iyo gadawyvetili. scenografiac ki (giorgi ustiaSvili). mokled, erTi azriT, mxolod erTi azriT iyo yvelaferi gajerebuli.

erTferovnebasac xom gaaCnia sxvadasxva feri, sxvadasxva rakursi, Tundac xasiaTi. vcdebi, anton pavloviC?

speqtaklSi JRerda alfred Snitkes genialuri musika. magaliTisTvis aviRoT Tundac _ Clowns und Kinder, romelic ram-denimejer meordeba. erTxel, rodesac speqtaklis personaJebi, CemodnebiT xelSi scenaze aCqarebuli tempiT dadian, darbian da aqedan gaqcevis, gaRwevis survils gana-saxiereben. Semdeg, erTmaneTTan axlos Se-jgufebulni, usasrulobis erT wertilSi gaSeSebulebi, xelebaweulebi axali imedis molodinSi iyinebian.

k. furcelaZis ramdenimejer gameore-buli es mizanscena Tavisi musikaluri TanxlebiT, Tu sami dis ucvlel survils („moskovSi, moskovSi“) da maTi cxovrebis erTferovan, ucvlel suraTs gadmoscems, maSin ratom meordeba Snitkes igive musi-ka nataSas gamoCenasTan dakavSirebiT? ar vici, anton pavloviC, vcdebi, Tuki mgonia, rom TiToeul personaJs Tavisi damaxasi-aTebeli musikaluri Tema unda gaaCndes da ufro metic, ar SeiZleba sxvadasxva mov-lena erTi da igive musikaluri TemiT gan-isazRvros da gadmoices. marTla ar mesmis `Tango Méditations~ rogor SeiZleba iqces rogorc maSas da verSininis, aseve irinas da tuzenbaxis sasiyvarulo grZnobis gamomx-atveli da kide ufro metic, maSas da iri-nas sasiyvarulo scenebis SualedSi, scenis SuagulSi mjdari olga (nanka kalatoziS-vili) martoobis da bedisgan ganwiruli adamianis emociuri fonis, saqcielis Tu moqmedebis amsaxveli gaxdes.

anton pavloviC!iciT, kidev ra ar mesmis?programaSi weria: „anton Cexovs sityvis

jadoqars uwodeben, radgan zustad napovn sityvebSi aris misi magiis gasaRebi. ra xde-ba, rodesac sityvebi qreba da rCeba mxolod

Teatri da cxovreba56

#1 2016

grZnobebi, plastika da qoreografia“?amiT, ras meubnebian, anton pavloviC, rom

Tuki Tqven sityvis jadoqari xarT, xolo speqtaklSi sityva gamqralia, e.i. TavisTa-vad logikuria vifiqro, rom jadoqrobac gamqralia TqvenTan erTad da Tqveni sax-iT. xolo grZnobebisgan, plastikisgan da qoreografiisgan xdeba is, rom 70 wuTSi, romelic aseve programaSia miTiTebuli, sabolood araferi ar xdeba da arc SeiZle-ba moxdes, radgan sityva (jadoqroba) Cex-ovTan (jadoqarTan) erTad gamqralia.

Tu, imas meubnebian, rom rodesac sityve-bi qreba da rCeba mxolod grZnobebi, plas-tika da qoreografia xdeba is, rom axali jadoqroba ibadeba grZnobebis, plastikis da qoreografiis saxiT.

anton pavloviC! Tqven rogor fiqrobT, mand, saiqioSi _

iSva axali jadoqroba am saaqaos?

qoreo-dramaSi gamoxatuli

Cexovis `sami dis~

martosulobamaka vasaZe

meoce saukunis 70-iani wlebidan moyole-buli, SeiZleba iTqvas, radikalurad Seicva-la Teatris daniSnuleba, formebi, Janrebi, stilistika. filosofosebi, saxelovnebo Tu saTeatro mkvlevarebi, saTeatro xelovnebis am axal periods _ postmoder-nul, an, postdramatul Teatrs uwodeben. dRevandel saTeatro xelovnebaze Tu konk-retul speqtaklze saubrisas, analizisas xmaroben terminebs: „dekonstruqciuli Teatri“, „multimediuri Teatri“, „rigi Teatraluri pirobiTobis aRmdgeni _ ne-otradicionalisturi Teatri“, „Jestisa da moZraobis Teatri“, „performansuli Te-atri“, „hefeningebi“, „fizikuri moZraobis Teatri“ da a. S. Tanamedrove Teatri ufro metad vizualuri, sanaxaobiTi gaxda. uax-les TeatrSi mkveTrad aris gayofili dram-aturgiuli teqsti da Teatraluri, sasceno teqsti. ufro metic, dramaturgiuli te-qsti Teatraluri sanaxaobis mxolod erT-erT Semadgenel komponentad iqca. narativi an Tundac fabula postdramatul TeatrSi,

speqtaklSi aRar aris mniSvnelovani. „Teat-ri erTad gatarebuli cxovrebis garkveuli monakveTia, erT sivrceSi erTi haeris sun-Tqva, sadac erTdroulad mimdinareobs Teatraluri TamaSi da aRqmis aqti (yureba). erTdroulad xdeba niSnebisa da signalebis Seqmna da aRqma. Teatraluri sanaxaoba _ ficarnagsa da mayurebelTa darbazSi _ ad-amianTa qcevis meSveobiT, saerTo teqstis Seqmnis SesaZleblobas iZleva.“ wers hans lemani wignSi `post dramatuli Teatri~.

swored amgvari, erTdrouli qmnado-bis magaliTia kote furcelaZis mier („postdramatuli Teatri~) vaso abaSiZis saxelobis musikisa da dramis saxelmwifo TeatrSi, anton Cexovis piesis mixedviT, ganxorcielebuli qoreo-drama „sami da“. es gaxlavT klasikuri piesis sruliad axle-buri gaazreba. qoreografma da reJisorma araCveulebrivad gadmosces Cexovis pie-sis suli da ganwyoba: gausaZlisi marto-suloba, gauTavebeli molodini, Caketili wris garRvevisa da gaqcevis survili. al-fred Snitkes musikaze, xmaurebsa da si-Cumeze aago kote furcelaZem speqtaklis qoreografiuli da sareJisoro naxazi. mx-atvarma giorgi usitaSvilma „sami dis“ per-sonaJTa sulieri simartove scenaze TeTri feris dominirebiT kidev ufro gaamZafra. anano mosiZis mier Seqmnil kostiumebSic TeTri feria gadamwyveti. es siTeTre si-civis, gaxevebulobis SegrZnebas aRZravs mayurebelSi.

XXI saukuneSi, rodesac teqnologiuri progresi umaRles safexurzea, rodesac internetsivrceSi iqmneba axal-axali so-cialuri qselebi, adamianebi erTmaneTTan virtualurad urTierToben, megobroben, kidev ufro gamZafrda martoobis Seg-rZnebis problema. gaCnda adamianTa Soris cocxali urTierTobis deficiti. sadRac ikargeba, qreba: siyvaruli, siTbo, mego-broba, sulieri erToba. kote furcelaZis qoreo-drama Tanamedrove adamianis gausa-Zlis martoobazea.

uamravi xalxiT _ megobrebiT, nacnobe-biT, moaxleebiT garSemortymuli sami da: olga, maSa, irina, sulier simartoves da sicarieles ganicdian. isini sul ra-Racis molodinSi arian da permanentulad cdiloben gaeqcnen am simartoves, magram maTi mcdeloba yovelTvis uSedegod mTa-vrdeba. yovel maT gabrZolebas, am mdgo-mareobidan Tavis daRwevis qmedebas, raRac an viRac eRobeba da isini sawyis mdgomareo-bas _ gaxevebul, gayinul pozebSi Cais smis rituals ubrundebian.

kote furcelaZis speqtaklSi musikisa

#1 2016

Teatri da cxovreba 57

da dramis saxelmwifo Teatris dramatuli msaxiobebi monawileoben. aqve aRvniSnav, rom „sami da“ kote furcelaZis meore na-muSevaria am Teatris dasTan. ori wlis win man bizes „karmenis“ motivebze Seqmna war-modgena, romelsac warmateba xvda wilad ara marto CvenTan, aramed sazRvargareTac. am speqtakliT Teatrma ramdenime festi-valSi miiRo monawileoba.

scenografia ar aris gadatvirTuli rekvizitiT _ ramdenime skamis da grZe-li magidis garemocvaSi TamaSdeba „sami dis“ dramatuli ambavi. msaxiobebi: gigi qarselaZe, ana aleqsiSvili, nanka kalatoz-iSvili, ana wereTeli, nuca guCaSvili, tato CaxunaSvili, giorgi toriaSvili, levan kax-eli, arCil soloRaSvili da ana javaxiSvi-li Cexovis „sami dis“ personaJTa saxeebs _ JestiT, mimikiT, cekviT, fizikuri moZrao-biT qmnian. originalurad gakeTebul, ge-goneba bambukis joxebiT Sekrul sam skamze, irina, olga da maSa sxedan, maSas ukan, wig-niT xelSi, misi qmari fiodor kuligini dgas. debi siCumeSi, ufro sworad, braxunis Tu kakunis fonze, TiTqos Cais miirTmeven (amas msaxiobebi moZraobiT akeTeben) da ra-Racas akvirdebian, Tvals adevneben, JestiT siCumisken mouwodeben. isini mkrTalad ar-ian ganaTebulni, sinaTle cota imatebs da mayurebeli xedavs, rom am xmaurs andriu-Sas mier raRacis daWedeba iwvevs. SeiZleba debi swored mas miuTiTeben siCumisken. es yvelaferi, ukve siyviTlisa Tu siyavis-frisken wasuli Zveli fotosuraTis msgavs kadrs mogagonebT. reJisori, mxatvari, ko-stiumebis mxatvari pirvelive scenidan qm-nian speqtaklis ganwyobas. ganwyobis Seqm-nas, sxvasTan erTad, xels uwyobs sxvadasxva komponentis harmoniuli, gemovnebiani Sekvra. es iqneba msaxiobTa plastika, maTi kostiumebi, scenografia, ganaTeba, musika

Tu siCume, romelsac ritmuli braxuni ar-Rvevs. pirvelive scenaSi ikveTeba persona-JTa xasiaTebic. olgas, irinas, maSas xasi-aTebi andriuSasadmi misalmebaSi vlindeba, imaSi, Tu rogor eferebian isini sayvarel Zmas. yvelaferi es ki TiTo moZraobaSi, de-talSi gamoixateba. irina exuteba, maSa Sub-lze kocnis, olga ki sinjvas uwyebs _ yve-laferi xom wesrigSi aqvso... aqve aRvniSnav, rom xasiaTebis mimaniSnebelia personaJTa kostiumebic. anano mosiZem sam das erTnairi sada, TeTri, haerovani grZeli kaba Caacva; andriuSas qerqeta xasiaTze mokle Sarva-li da usaxelo maisuric mianiSnebs. maSas meuRle kuligins grZeli nacrisferi ser-Tuki, xolo danarCen mamakac personaJebs samxedro formis msgavsi kremisferi kos-tiumebi Caacva. mxolod verSininis samosia TeTri feris. natalias kaba ki, misi provin-cializmis, dabali fenisa Tu ugemovnebo-bis warmomCeni, fuSfuSebiani movardisfro ferisaa. ZiZis, anfisas Cacmuloba slavuri, glexi qalis samoss _ winsafriTa da Tavze gakruli TavsafriT _ mogagonebT.

meore scena, Snitkes musikis TanxlebiT, gayinuli, civi atmosferodan (iqneba es Si-nagani mdgomareoba Tu garemo), vnebebiT da emociebiT aRvsili gaqcevis mcdelobaa. olgas, irinas da maSas xelSi Cemodnebi uWiravT da maTi moZraoba, cekva, Jestiku-lacia sadRac gaqcevis udides survils gamoxatavs. isini TiTqos aqeT-iqeT awyde-bian, gzas, gamosavals eZeben. am epizodSi, natalias da verSininis garda, yvela mon-awileobs. es masobrivi scena xalxiT savse sadguris asociacias badebs. amjerad debis realobidan gaqcevas, arCil soloRaSvilis samxedro eqimi Cebutikini eRobeba. swored Cebutikini CamoarTmevs debs Cemodnebs. am saxis Seqmnisas, reJisorma da msaxiobebma erTi saintereso detali gamoiyenes. Cebu-

Teatri da cxovreba58

#1 2016

tikins sigareti aqvs mudam pirSi gaCrili. bedis ironia isaa, rom provinciaSi Car-Cenil, niWier samxedro eqimsac surs Tavi daaRwios am Waobs, am sulisSemxuTvel mar-toobis gancdas, masac surs „suliT oblo-bidan“ gamosavlis migneba, magram debisgan gansxvavebiT, mas kargad esmis da icis, rom patara, provinciuli qalaqidan gaqceva ase advili ar aris da arc gamosavalia. Tavis xsnis Ziebas igi siyvarulSi eZebs. mas iri-na moswons, magram igi garemoebaTa gamo, TiTqos naxevarkacadaa qceuli. amitomac, misi arSiyi irinasTan, raRacnairad ufer-ulia, naxevar tonebSi mimdinareobs. aqac reJisorma da mxatvarma erTi saintereso detali SemogvTavazes _ Cebutikini mTe-li speqtaklis ganmavlobaSi irinasaTvis qaRaldis yvavils akeTebs. imis magivrad, rom sicocxlis, energiiT, axlis ZiebiT aR-savse qaliSvils siyvarulis niSnad cocx-ali yvavili aCuqos, igi xelovnur yvavils sTavazobs da imasac, finalSi, misi saqmros duelSi mokvlis mere, yvavils jibidan iRebs, irinas aCvenebs da tuzenbaxis usic-ocxlo sxeulze miagdebs. unda aRiniSnos, rom arCil soloRaSvili, iseve, rogorc sxva msaxiobebi, damaxasiaTebeli Strixe-biTa Tu detalebiT, JestebiT, moZraobe-biT, mimikiT zustad gadmoscemen Cexovis personaJTa xasiaTebs, sulier samyaros. magaliTad, arCil soloRaSvili _ eqimi Cebutikinis Wkvian, cxovrebagamovlil, erTdroulad damcinavi da mzrunveli ada-mianis tipaJs qmnis.

irinas dReobaze, reJisorma da kostiume-bis mxatvarma verSinini _ provinciul qalaqSi dabanakebuli samxedro batareis meTauri, oCofexebze Semdgari Semoiyvanes. am oCofexebs kote furcelaZem da anano mosiZem ormagi datvirTva mianiWes. pir-veli, provinciuli qalaqis mdored mim-dinare cxovrebaSi mniSvnelovani movlenis aRmniSvnelia. meore ki, am personaJisadmi ironiul-parodiuli damokidebulebis mi-maniSnebeli. sinamdvileSi, verSinini xom Zalagamoclili, arafriT gamorCeuli ada-mianis tipaJia.

prozorovebis ojaxSi erTdroulad sufevs sevdiani da sazeimo ganwyoba. sevda mamis gardacvalebidan erTi wlisTavis gamo, xolo zeimi irinas dReobas ukavSird-eba. reJisorma es ori ambavi erTmaneTs os-taturad gadaajaWva da lakonuri xerxebiT plastikurad gamoxata. pirveli „gaqcevis“ CaSlili mcdelobis scenas mosdevs pro-zorovebis ojaxis mamis saflavze gasvlis epizodi. zafxulis periodis aRmniSvnelia reJisoris mier mofiqrebuli da msaxiobe-

bis mier plastikaSi gadawyvetili mwerebis mogerieba. sami da, andriuSa da kuligini _ mama prozorovis saflavTan dganan. debi, TiTqos Wiqebis gaSveriT, mianiSneben andriuSas, rom man sasmeli unda Camoasx-as. Sesvamen mamis mosagonars, saflavze Wiqasac waaqceven. maSa daemxoba saflavze da gulamoskvnili qviTinebs. swored, ma-Sas saflavze damxobas, Zalian organulad, plastikurad ebmeba irinasTvis anfisas mier sazeimo tortis mirTmeva da tortze sanTlebis Caqroba. amas mosdevs saCuqrebi, sufrasTan sxdoma, sadRegrZeloebi, cekva da zemoT xsenebuli, verSininis oCofexebze SemoWra prozorovebis cxovrebaSi. verSi-nini, SeiZleba iTqvas, bolo mcdelobaa, bolo gabrZolebaa, axali cxovrebis daw-yebis bolo imedi, bolo SesaZleblobaa, ara marto sami disTvis, aramed andriuSas-Tvis, eqimi CebutikinisTvisac, tuzenbax-isTvisac.

kote furcelaZisa da ana wereTlis Se-qmnili maSa zedmiwevniT Cexoviseuli per-sonaJia: debs Soris yvelaze lamazi, qalu-ri, vnebiani, Tavganwiruli, imavdroulad Wkviani da ganaTlebuli. sxva dros, sxva situaciaSi, sxva garemoSi misi cxovreba, albaT, sxvanairad aewyoboda. axla ki mudam Tanmdevi, mosawyeni, arafriT gamorCeu-li tato CaxunaSvilis mier Seqmnil qmris personaJs, „koWi unda ugoros“ da rode-sac qmari gaebuteba an gaubrazdeba an mis saxeze ukmayofileba aRibeWdeba, maSam moT-vinierebuli ZaRlis an katis msgavsad, wver-ulvaSze „moferebiT“ unda moulbos xolme guli. tato CaxunaSvilis fiodor kuligini Tavis serTukiviT nacrisferi, uRimRa-mo personaJia. mis ganaTlebulobaze mi-saTiTeblad reJisorma mas Tavidanve wigni daaWerina xelSi. igi colze uzomod Seyvar-ebuli, uprincipo, bunebiT susti mamakaci, uxerxemlo inteligentia. maSa mudmivad misi TvalTaxedvis arealSi imyofeba. mo-daraje, erTguli ZaRliviT cols gverdi-dan ar Sordeba, rac, ra Tqma unda, mosabez-rebelia.

nanka kalatoziSvili mwiri, daxvewili JestikulaciiT, plastikiT qmnis ufrosi dis, olgas personaJs. _ dinji, Wkuad-amjdari, Sromismoyvare, ganaTlebuli, ufrosobis gamo udidesi pasuxismgeblo-bis grZnobis mqone olga. yvelaferTan er-Tad, reJisorisa da msaxiobis koncefciiT, meocnebecaa. Tumca, nanka kalatoziSvili, Tavisi personaJis xasiaTidan gamomdinare, am ocnebebsac frTxilad, SeboWilad, mini-maluri gamomsaxvelobiTi JestebiT avlens.

sam das Soris yvelaze sicocxlis moy-

#1 2016

Teatri da cxovreba 59

vare, mxiaruli, xalisiani, momavlis imediT aRvsili personaJis saxes qmnis ana aleqsiS-vili. igi mzadaa axali cxovrebis dasawye-bad da siyvarulisTvisac Riaa. Tumca, iseve rogorc CexovTan, ana aleqsiSvilis irinas or mamakacs _ tuzenbaxsa da eqim Cebu-tikins Soris uWirs arCevanis gakeTeba. igi ar aris maSasaviT Tavganwirulad Seyvare-buli. speqtaklSi irina orive mamakacs ear-Siyeba. albaT, amitomac finalisken, eqimi misTvis gakeTebul yvavils uCvenebs irinas da mokluli tuzenbaxis gvamze miagdebs, am detaliT, msaxiobi da reJisori, datri-alebul tragediaSi TiTqos irinas braleu-lobazec miuTiTeben.

gigi qarselaZis andrei prozorovi (an-driuSa), rogorc zeviT aRvniSne, mokle SarvliTa da usaxelo maisuriT, cotaTi qerqeta, qarafSuta adamianis STabeWdile-bas tovebs. CexovTan igi ganaTlebuli ada-miania, romelic gamoCenil mecnierobaze ocnebobs, Tumca amasTan, mSiSara da uxerx-emlocaa. kaci, romelic jer debis, xolo Semdeg, colis usityvo mona-morCilia, romelsac ar SeuZlia gadawyvetilebebis miReba. kote furcelaZis speqtaklSi, gigi qarselaZe andriuSa debis usayvarles, pa-tara Zmis, ymawvilobaSi CarCenili adami-anis tipaJs qmnis. andriuSas nataliasadmi siyvaruli, mamakacSi axladgaRviZebuli seqsualuri ltolva ufroa, vidre namd-vili grZnoba. miamiti ymawvili, romelsac gamocdili qali advilad „Seacdens“ da uRelsac daadgams.

Cexovis tipuri rusi „dedakaci“ nata-lia kote furcelaZisa da ekaterine dem-etraZis interpretaciiT _ lamazi, se-qsualuri, vnebiani, macduri, momxveWeli,

mebrZoli qalis tipaJia. andriuSas e. w. mo-Cangvlis scenaSi igi sxva mamakacebsac ekek-luceba. andriuSaze gaTxovebis Semdeg ki, imis dasturad, rom prozorovebis ojaxSi, axla mTavari personaa, scenis Sua nawilSi mdgari sami dis skamidan erT-erTs ikavebs, ufro sworad, debs iZulebuls xdis mas dauTmon adgili.

giorgi toriaSvilis aleqsandre verS-ininis moCvenebiTobas, rogorc ukve aRvniSne, prozorovebis ojaxSi oCofexe-bze SemoyvaniT, reJisorma Tavidanve Tval-naTliv miuTiTa. amiT, kote furcelaZem xazi gausva am personaJis „miTiur“ siTa-mames, mamakacurobas. simpaTiuri, qalTa gulismpyrobeli verSinini, sinamdvileSi susti bunebis, patara kacunaa.

finalSi olgas, maSas da irinas „ganwir-uli“ cekvis fonze, ukana planze, dabeCave-buli andriuSa magidis gaswvriv skamebis gasworebiT gzas usufTavebs Tavis cols, natalias. natalia Sleifiani kabiT, sami skamisken medidurad miemarTeba da Sua _ olgas adgils _ ikavebs. skamebis ukan kuligini, wigniT xelSi, Tavis Cveul pozi-ciazea. sami da cekvas amTavrebs da scenis ficarnagze garTxmulebi erTmaneTs ex-utebian. mere isteriuli sicili utydebaT. kvlav gaismis SemaZrwunebeli braxunis xma. andriuSa gamwarebiT urtyams xels kedels, TiTqos misi gangreva surs. monotonuri braxunis xma debisTvis TiTqos niSania. isini wyveten sicils, Cveul, gayinul poze-bSi dgebian (amjerad scenis Sua nawilSi) da iwyeben Cais smas. yvelaferi Tavidan iwyeba. scenaze da mayurebelTa darbazSi sicivis SegrZneba, martosulobis, ufro sworad, sulieri sicarielis SegrZneba isadgurebs.

Teatri da cxovreba60

#1 2016

Tormeti wlis winaT, 2003 wlis aprilSi, Teatralur institutSi Cemi proreqtoro-bis dros Tbilisis ivane javaxiSvilis sax. universitetSi gaimarTa reqtorTa sabWos TaTbiri. TaTbirma ganixila `gaerTianeb-uli demokratebis~ proeqti `umaRlesi ga-naTlebis Sesaxeb~. Teatraluri institutis reqtorma g. lorTqifaniZem TaTbirze dasaswrebad me gamgzavna.

universitetis reqtori iyo gamoCenili istorikosi da sazogado moRvawe roin me-treveli. sxdomaze ori proeqti ixilebo-da. me sastiki winaaRmdegi gamovedi meore proeqtisa. zogierTma reqtorma mirCia pozicia Searbileo, radgan isini xval-zeg mTavrobaSi movleno. kargi pozicia ekava roin metrevels. monawileT Cemi gamosvla auxsna da amiT mianiSna, rom iziarebda Cems kritikul paToss.

roin metrevels reqtor giga lorTqifan-iZis xelmoweriT werilobiTac mivwereT. pirdapir vwerdi: `meore proeqti revolu-ciuri xasiaTisaa da ar Seesabameba umaRle-si saswavleblis, rogorc aRmzrdelobiTi dawesebulebis, bunebas. igi niadags Seuqm-nis konfliqtebs, ngrevas da sxva negatiur movlenebs~.

e.w. `nacionalebma~ (Tavisi arsiT antina-

cionalebma) xelisuflebaSi mosvlis Sem-deg mainc gaatares `reforma~ da safuZve-li gamoacales aTeuli wlebis manZilze awyobil sistemas!... `nacionalebis~ Tavxe-dobas sazRvari ara aqvs, roca vismen maT telegamosvlebs da presaSi gamoqveynebul werilebs. mixaria, rom intuiciiT zustad vigrZeni mosalodneli saSiSroeba, rom isini antinacionalebi iqnebodnen, daamt-kices kidec cxra wlis manZilze. arc is iyo SemTxveviTi, rom maT quTaisSi qarTveli xalxis didebis simbolo aafeTqes!...

biZina ivaniSvili erovnuli gmiria, rom man, e.w. `nacionalebisagan~ gaanTavisufla saqarTvelo!...

samwuxarod, Cveni bedovlaTobis gamo kv-lav igrZnoba `nacionalTa~ gavlena xalxSi _ visac rame uWirs, baton biZinas abralebs. saqarTveloSi Zlieria sxvaze gadabralebis fenomeni. am saqmis namdvili didostatebi varT qarTvelebi!...

gangebam bevri sikeTe dagvanaTla, magram umadurobis senisagan mainc ver gangvkur-na!...

erTxel gafuWebuli saqmis gamosworeba Zalian gviWirs, radgan ar viciT Tanmim-devruli Sroma.

sayovelTaod cnobilia, rom didi Semo-qmedi yovelTvis gamoirCeva ucnaurobe-biT. galaktions erT-erT dRiurSi uweria: sazogadoebas ar uyvars adamiani, romelic mas ar hgavso.

Cems cxovrebaSi bevr did xelovanTan mqonia urTierToba da kargad vici, vin ras fiqrobda Tavis Semoqmedebaze. arc malavd-nen. maT Soris gamonaklisi ar iyo polikarpe kakabaZe. bedma marguna masTan wlebis man-Zilze axlo urTierToba mqonoda. jer rusTavelis TeatrSi saliteraturo nawi-lis gamged Cemi muSaobis periodSi da Sem-deg, roca kulturis saministroSi daviwye muSaoba.

batoni polikarpe sityvaZunwi kaci iyo. zogjer mTeli saaTi ijda Cems kabinetSi, magram cotas laparakobda. moWriT ityoda. maxsovs, xuTi Tu eqvsi noemberi iyo _ didi saSvidnoembro zeimis faci-fuci. quCaSi operis win SemTxveviT Sevxvdi baton po-likarpes.

_ vaso, ra xdeba? SeiZleba qveyanas faRa-raTi sWirdes da yvirodes – mixaria, ra kar-

gad varT, ra kargado?!...ucnauri vaJi hyavda, maRali, mxrebSi

moxrili, dondola, avadmyofis STabe-Wdilebas stovebda. erTxel SvilTan erTad movida rusTavelis TeatrSi dodo aleq-siZis sanaxavad. Svili gamacno, Sen aq dai-cadeo, uTxra Svils. Cven dodosTan SevediT kabinetSi.

_ dodo, ratom ar dgam `mefe lirs~?!dodom meqanikurad, ise, sasxvaTaSori-

sod upasuxa: msaxiobi ar myavso._ mec mag saqmisTvis movedi, girCev, kar-

gi kandidati myavs!dodom gaocebiT Sexeda._ vin?!.._ ager, Cemi Svili moviyvane, naxe, gaesau-

bre...Znelia axsna mouZebno didi dramaturgis

am ucnaurobas...imave dRes moxda meore ucnaurobac:

polikarpe kakabaZe dodos kabinetSi Sesv-lamde Tamar WavWavaZes Sexvda. im dReebSi dodo aleqsiZem gaanawila Seqspiris `ham-letis~ rolebi.

improvizaciebivasil kiknaZe

X X X

#1 2016

Teatri da cxovreba 61

polikarpem Tamar WavWavaZes iumoriT uTxra: Tamar, ofelias rols Sen ar Tama-Sob?

_ magens vin micaT Wkua CemTvis rom moe-caT!...

polikarpem dodos uTxra Tamar WavWavaZis sayveduri.

X X XTiTqos paradoqsia, magram omSi qmard-

aRupul, TviT uSvilo qvrivsac ki moraluri ufleba ar hqonda vinme Seyvareboda. amitom iyo, rom didi kamaTi gamoiwvia m. mrevliSvi-lis piesam `xarataanT kera~.

m. mrevliSvili iyo aramarto niWieri dramaturgi da sazogado moRvawe, aramed prozaikosic. mis Zalian koloritul `Tbi-lisur novelebs~ gazeT ̀ TbilisSi~ weriliT gamovexmaure. farTo bunebis, xelgaSlili kaci iyo mixeil mrevliSvili. misi piesis premieris Semdeg uTuod gamarTavda xolme bankets, magram, cxadia, saqme banketSi ar iyo, advili da sasiamovno iyo masTan urTi-erToba.

roca Teatraluri sazogadoebis Tavmj-domare gaxda, ufro gamoikveTa misi farTo erovnuli interesebi. yovelmxriv xels uwyobda saqarTvelos sxvadasxva qalaqebisa da raionebis Teatrebis popularizacias. farTo gasaqani misca nino SvangiraZis ini-ciativebs, romelic maSin sazogadoebaSi muSaobda.

Cemi maswavleblisa da megobris, ninos winadadebiT, prezidiumis wevrad amir-Cies. es didi pativi iyo CemTvis, maSin roca prezidiumis wevrebi iyvnen: v. anjafariZe, v. Wabukiani da sxva saxelovani moRvaweebi.

X X Xzustad ar vici ra hqvia amas, tradicia Tu

inercia, roca upiratesad aRiniSneba mov-lenisa Tu moRvawis dabadebis dRe.

dabadebaze naklebad mniSvnelovania gardacvalebis an sxva ubedurebis faqti?!... ra Tqma unda, ara, magram erTi sixaruls gvris, - meore wuxils. sinaTlisa da six-arulisken midrekileba ki Zlieri da sasic-ocxlo impulsia...

uceb warmovidgine sandro axmetelis cx-ovrebis 80 wlis winandeli erT-erTi saSine-li dRe, roca moskovSi daiWires.

oci noemberi iyo!... s. axmetelis saqmis mravaltomeulSi

devs qarTuli Teatris istoriis erT-erTi yvelaze tragikuli faqtis damadasture-beli dokumenti: ##481. 29. VI. 1937. daxvretis ganaCeni Sesrulebulia~.

daxvretis wina Rames sakanSi masTan erTad

ijda sandro axmetelis Svilis megobari (svimoniSvili), romelic cocxali gadarCa. is gadasaxlebidan reabilitirebuli dab-runda da mSobliur sagarejoSi me da Cemi maswavlebeli da megobari nino SvangiraZe CavediT mis sanaxavad.

svimoniSvilma gviTxra: sakanSi axmeteli berias aginebda, emuqreboda da stalins mis-werao werili...

xSirad politikuri romantizmi mware si-namdvileze uaresia!...

saqarTvelos istoria gajerebulia politikuri romantizmiT!...

xSirad mifiqria: sandro axmeteli rom qiziyurad (ubatono mxare), jiquri, ukom-promiso, zogjer uxeSic ar yofiliyo, ga-darCeboda?

Cemi rwmeniT, ver gadarCeboda...`didi qarTvelebi~ stalini da beria ver

itandnen sxvagvarad moazrovneebs. sta-lini da beria orasi aTasze meti adamianis represiebis fasad daujda saqarTvelos!...

samoci wlis winaT, 1955 wels, rki-nigzelebis saxlSi veswrebodi yofili Cekistebis sajaro sasamarTlo process, process eswreboda mkvlevari r. kverenCx-ilaZec, romelmac Zalian saintereso do-kumenturi mtkicebulebebiT mdidari wigni gamosca masobrivi represiebis epoqaze. wignSi damowmebuli aqvs uSualod stalinis rezoluciebi daxvretaze da berias werile-bze represiebis ricxvis gazrdis moTxovnis Sesaxeb.

damoukidebeli saqarTvelos Taobebisa-Tvis ukve yvelaferi isea, rogorc germane-li mwerali erix maria remarki wers: erTi adamianis sikvdili tragediaa, - milionis ki _ cifri!...

CemTvis, sandro axmetelis memkvidreobis mkvlevarisaTvis, romelmac TiTqmis mTeli cxovreba miuZRveni sandro axmetels, masze davwere ramdenime wigni da asobiT statia, sadoqtoro Sroma. emociurad davicavi axm-etelis saxelis xseneba, amitom Teatrmcod-neebidan erTaderTs momeniWa axmetelis premia anu kolegebma damafases.

amouwuravi Temaa axmetelis fenomenis kvleva.

male gazafxulic mova. genialur re-Jisors dabadebidan 130 weli Seusruldeba. me axla 86 wlisa var.

gazafxulamde didi droa!...amitom viCqare da kvlav Sevexmiane axmete-

lis saxels...

X X XrusTavelis Teatris win, prospeqtis

meore mxares didi Wadris xe dgas. roca mas

Teatri da cxovreba62

#1 2016

Cavuvli, yovelTvis magondeba dodo aleq-siZis naambobi: moskovidan axali Camosuli viyavi, roca davinaxe sandro axmeteli Wad-ris xes amofareboda, xeze iyo miyrdnobili da malulad iyureboda Teatrisaken. mivedi sandro axmetelTan:

- ra mogividaT aleqsandre vasiliC, cu-dad xom ar xarT?!...

- cudad var, dodo!.. momxsnes!... wamiyvane saxlSi!... sakuTari saxli ar hqonda, TeatrSi cxovrobda, sadac dRes misi saxelobis au-ditoriaa...

es ambavi momxdara oTxmoci wlis winaT, 1935 wels, roca axmeteli moxsnes Teatri-dan. erTi wlis Semdeg, 1936 wlis 20 noembers, moskovSi daiWeren, 222 dRe iqneba cixeSi.

axmetelis bedi 1937 wlis 28 ivniss gadaw-yvita general-maiorma matuleviCma orlo-vis, Jdanis da xazovskis monawileobiT – miusajes daxvreta.

sandrom saboloo sityvaSi iTxova Seu-narCunon sicocxle, rom gamoisyidos dana-Sauli.

`didma qarTvelebma~ stalinma da beriam, romlebic gatacebiT aSenebdnen rusul sabWoTa imperias, daxvrites genialuri re-Jisori da didi patrioti sandro axmeteli 1937 wlis 29 ivniss.

rusTavelis Teatris gza mudam ekliani da dramatuli iyo!...

100 wlis ganmavlobaSi Teatris 16 xelmZ-Rvanelidan aTi moxsnes an iZulebiT gadad-ga.

TviT ilia WavWavaZemac ki ver gauZlo. xelmZRvanelobis pirvelsave dReebSi kon-fliqti mouvida vaso abaSiZesTan, romelic disciplinis darRvevis gamo (repeticiaze daigviana) daajarima.

vaso abaSiZem ilia WavWavaZis gadaw-yvetileba gazeTSi gaaprotesta.

erTxel ilia WavWavaZem akaki wereTels uTxra: Sen da rafiel erisTavi CaudeqiT Teatrs saTaveSi, me bankidan raRac Semweo-bas gavakeTebo.

_ ras ambob, ilia, me da rafieli mego-brebi varT, magram eg saqme ar gamova an me viqnebi, an rafieli iyos, ar SeiZleba erTi saqme miendos or qarTvels, mudam erTmane-Tis winaaRmdegni iqnebiano...

mxolod robert sturuam Secvala rusTavelis Teatris xelmZRvanelTa moxs-nebis dramatuli istoria!..

bravo, robert! bravo!..

X X Xviqtor gabeskiria originaluri, saocrad

kolorituli pirovneba da poeti iyo. Zal-ian kargi urTierToba gvqonda. rusTavelis TeatrSi Cemi saliteraturo nawilis gamged muSaobis periodSi xSirad vxvdebodiT. erT-erTi Sexvedris dros miTxra:

- vaso, damakvirdi Tvalebze, xedav, ra me-marTeba?... SevniSne, rom Caqcevebi hqonda, CawiTlebuli iyo, magram viTom ver SevamC-nie.

- araferi ar getyobaT! – vicrue.- SenTan erTi kiTxva maqvs!..- brZaneT!...- Cveni religia ambobs, rom adamiani ukv-

davia, amitom aris sityva `gardacvaleba~. adamianis sulis maradiulobas niSnavs. komunistebi gveubnebodnen, rom tyuilia. adamiani roca kvdeba, miwad iqceva. gamage-bine, ratom aris religiuroba reaqciuli da CamorCenili Sexeduleba da marqsizmi progresuli?!...

ra unda mepasuxa. vgrZnobdi, rom imedze da uimedobaze iyo laparaki. imedianoba da rwmena rom sjobia uimedobas, amas ra didi mixvedra da sibrZne unda!? magram ise uku-RmarTi ideologia iyo mofiqrebuli, rom urwmunoeba Caanacvles rwmenas. am saqmis erT-erTi didi ideologi iyo vl. lenini. man anatoli lunaCarskisTan saubarSi Tqva: rac ufro met samRvdelo pirs movspobT da eklesiebs gavauqmebT, miT ukeTesiao... da qveyanaSi daiwyo religiis msaxurTa maso-brivi devna da eklesiebis ngreva. ra ar gadaitanes meoce saukunis Taobebma. gavida wlebi. n. xruSCovisa da gardaqmnis period-Si ra ambebi ar gadavitaneT `did beladze~. marieta Saginianma skandaluri masalebic gamoaqveyna. Turme xalxTa beladi didi ho-moseqsualic iyo. gadasaxlebis dros Turme gansxvavebuli orientaciis urTierToba hqonda buxarinTan.

daimsxvra leninis kultica da sta-linisac.

Cemi Taoba siymawvileSi da Semdeg, 50-ian wlebamde sul sxva rwmeniT izrdeboda. rkinis farda iyo CamoSvebuli da `sabWo-Ta xalxi~ mTlianad iyo mowyvetili gare samyaros. dogmaturi azrovneba da ster-eotipebi batonobdnen. ar maviwydeba Cemi studentobis wlebSi ra xmauri iyo. tipur garemoSi tipuris ganmartebis Sesaxeb. Cvens Teatralur institutSi konferencia gaima-rTa. maxsovs, me-8 auditoriaSi Catarda. profesorma konstantine andronikaSvilma Tavis gamosvlaSi tipurTan dakavSirebiT Tqva: `malenkovic ase da ase ambobso~. gam-ovida marqsistuli filosofiis leqtori da andronikaSvils usayvedura: ras hqvia malenkovico, rogor bedav partiis gener-alur mdivanze ase laparakso. k. andronikaS-vils SeeSinda, ganmartebebi gaakeTa, magram sorbonis universitetis damTavrebac ki na-klad CauTvales...

marTlac, `vah, droni, droni~...

#1 2016

Teatri da cxovreba 63

Temo gocaZe`sandro mrevliSvili~

iubile

sandro

mrevliSvili

75

Cvens Zvirfas megobars, reJisors, mravali piesis avtors, Teatralur aRmaSeneblad cnobils, saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis Tavmjdomaris pirvel moadgiles _ sandro mrevliSvils vulocavT dabadebis 75-e wlisTavs. sandrom mTeli Tavisi sasicocx-lo Zalebi, niWi, energia qarTul Teatrs moaxmara, igi ara mxolod karg speqtaklTa avto-rad, axali Teatrebisa da aqedan gamomdinare, TamaSis esTetikis avtoradac gvevlineba. sandro mrevliSvilma qarTvel mayurebels Seuqmna ̀ metexis Teatri~, ̀ Zveli saxli~, ̀ glo-busi~. Tavisi pedagogis giorgi tovstonogovis gakveTilebi axali Taobis saxelmZRvane-lo wignad aqcia.

sandro mrevliSvili qarTveli Rvawlmosili Semoqmedia da Tavis 75-e wlisTavs val-moxdili egebeba.

kidev da kidev, Cveno Zvirfaso megobaro, Sengan kvlavac velodebiT ara mxolod karg speqtaklebs, axal Teatralur wamowyebebsac.

imxneve da iZliere, Cveno Zvirfaso megobaro!saqarTvelos Teatraluri sazogadoeba

rao? sandro mrevliSvili samocdaTxuTmetis gaxdao!? es sicocxliT savse, temperamentiani, marad moZravi, axal-axali ideebis generatori,

daucxromeli optimisti, TiTqmis ise gamoiyureba axlac, rogorc am naxevari saukunis win, roca ocdaxuTi wlis Wabukma, Tamamad Semoabija qarTul Teatralur samyaroSi. mar-Talia, TmaSi WaRara gamoeria da saxeze naoWebic etyoba Citis nafexurebiviT, magram misi axalgazrduli suli Zveleburad Zalmosilia, misi sxeulis moZraoba – msubuqi, TvalebSi – cxovelmosili naperwklebi kvlavac elaven.

pirvelma Seqmna `sxva~ Teatri – intimuri, kameruli, mayurebelTan ukiduresad mi-axlovebul sivrceSi. mcire saTamaSo moedanze moaxdina mTeli Tavisi reJisoruli xelovnebis imgvari koncentracia, rom speqtaklis lapidarul formaSi SesZlo moeqcia Tavisi, ganumeorebeli mikro samyaro, gamsWvaluli emociebiT, temperamentiT da axali

Teatri da cxovreba64

#1 2016

ideebiT. misi gaCereba SeuZlebelia. jer iyo da daTmo `metexis Teatri~, sadac, faqtiurad

Camoyalibda da daixvewa am Teatris stili da esTetika, rasac araCveulebriv fons uqm-nida taZris sakraluri garemo, mere `Zveli saxli~ Tavisi `Sinauruli~ atmosferoTi da bolos `globusi~ aleqsandres baRSi, sadac misi axali Teatraluri ideebi unda xorcS-esxmuliyo, magram vin daacala?.. wasulma xelisuflebam es Teatri daxura da misi Semqm-neli `cariel sivrceSi~ datova. yvelaferi dakarga da Tu Zvel gamoTqmas davujerebT `roca yvelaferi dakargulia, imedi rCeba~ da moxda saswauli, rac cxovrebam waarTva, Te-atrmave daubruna dRes...

icocxle, Cemo sandro, mravalJamier! Seni nodar gurabaniZe

dabadebis dRes vulocav sandro mrevliSvils; adamians, romelmac civi omis periodSi SeuZlebeli SeZlo, _ gamalebuli SeiaraRebis reJimSi myofi sabWoTa kavSiris dros, 1974 wels, `metexis Teatri~ Seqmna da amiT biZgi misca niWier, gavlenian adamianebs, gansxvave-buli esTetikis kidev erTi axali Teatri daearsebinaT (erTi wlis Semdeg kinomsaxiobTa

daudgromeli Semoqmedi

saqarTvelos saxalxo artisti, xelovnebis damsaxurebuli moRvawe sandro mrevliSvi-li 75 wlis gaxda. gulwrfelad vulocav saiubileo TariRs! metad axlobelia igi CemTvis. Cemi Taobis erT-erTi warmomadgenelia da TiTqos adamianic Cveulebrivia. magram ara. san-dro mrevliSvili gansakuTrebuli da saintereso movlenaa Cvens sazogadoebriv cxovre-baSi. gamorCeulad rTuli SemoqmedebiTi gza ganvlo man da mainc: asamde speqtakli dadga. dadgmebi rogorc saqarTveloSi, ise sazRvargareT ganaxorciela. mis saxelTanaa dakav-Sirebuli axalgazrduli Teatri-studiis `metexis“ Teatris daarseba. manve daafuZna saqarTveloSi pirveli kerZo Teatri, e.w. `Zveli saxli“.

dauviwyaria CemTvis sandro mrevliSvilis SemarTeba axalgazrdul asakSi, gan-sakuTrebiT ki marjaniSvilis saxelobis TeatrSi damdgmel reJisorad muSaobisas. axal-gazrda Semoqmedi, savse axali ideebiT, yovelTvis aqtiuri iyo da Cveni sazogadoebrivi cxovrebis bevr aqtualur, saWirboroto sakiTxebze Seufaravad da mamacurad msjelob-da, ibrZoda maTi gadaWrisaTvis. es simamace mas leningradidan (aq xuTi weli swavlobda igi), g. tovstonogovis skolidan Camohyva. is, sxva Tanatol kolegebTan erTad aqtiurad iyo CarTuli e.w. `bakurianis simpoziumis „ saqmianobaSi. (simpoziumi yovelwliurad 1966 wlidan tardeboda).

ar SemiZlia aRfrTovaneba davfaro imis gamo, rom sandro mrevliSvilis sami wigni vix-ile erTdroulad gamocemuli; saocrad saintereso da mniSvnelovani wignebi. esenia misi piesebis krebuli, `msaxiobis ostatoba - gakveTilebi damwyebTaTvis~ da `tovstonogovis sareJisoro gakveTilebi (damxmare saxelmZRvanelo)“.

sandro mrevliSvili didi siyvaruliTa da mondomebiT eweva pedagogiur saqmianobas, Rirseuli profesoria.

xazgasasmelia sandro mrevliSvilis adamianuri Tvisebebi, moyvasis siyvaruli, yvelas mimarT keTilganwyobili damokidebuleba. cxadia, bevri ram misi didi mamisgan - Sesani-Snavi mwerlisa da sazogado moRvawis, mixeil mrevliSvilisgan mosdgams (mqonda bednier-eba axlo urTierToba mqonoda mis ZmasTanac -karg mecnierTan, universitetis profesor-Tan).

sasixaruloa isic, rom sandro mrevliSvili 75 wlis asakSi axalgazrdulad gamoiyure-ba da ara mxolod gamoiyureba, aramed igi sicocxliT, energiiT savsea da misi axali Te-atri (`globusi~, rusTavelis 19) gvaZlevs safuZvels vifiqroT, rom batoni sandro bevri axali warmodgeniT gagvaxarebs.

mravalJamier sicocxlesa da SemoqmedebiT cxovrebas vusurveb sandro mrevliSvils.roin metreveli

saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademiis vice-prezidenti, akademikosi

#1 2016

Teatri da cxovreba 65

pirveldamwyebi

sandro mrevliSvili sruliad gansakuTrebuli da sruliad gancalkevebiT mdgari fig-uraa qarTul Teatralur sinamdvileSi. gamomdinare TviTmyofadi individualobidan, igi yovelTvis Sors iyo epigonuri an moduri tendenciebisagan. misi ideali yovelTvis iyo da axlac aris intimuri siRrmis, aratradiciuli, alternatiuli Teatri. miiRo ra klasi-kuri ganaTleba leningradSi, uSualod giorgi tovstonogovis xelmZRvanelobiT, mas, jer kidev sul axalgazrdas, yvela gza xsnili hqonda yvelaze prestiJuli akademiuri Te-atrebisaken. iSviaTTa xvedria, sadiplomo speqtakli ganaxorcielo rusTavelis TeatrSi, cotas visme, axalkursdamTavrebuls, ase Tamamad SesTavazeben mTavar reJisorobas didi tradiciebis mqone soxumis saxelmwifo TeatrSi. anu, gakvaluli bilikebiT rom evlo, mas garantirebuli hqonda SemoqmedebiTi da socialuri myudroeba. magram ara, man `gza uvali~ arCia da aki Sexvda kidec am gzaze uamravi dabrkolebAa. magram gautexeli bunebis da sakuTari TviTrwmenis wyalobiT, yvela winaaRmdegoba gadalaxa da dResac mowodebis simaRlezea. gqondes sakuTari repertuaruli Teatri sakuTar SenobaSi, SemoqmedebiTi ideebiT gatacebuli yvela reJisoris ocnebaa, magram yvelas rodi Seswevs unari, sworad gaTvalos sakuTari SesaZleblobebi, daamyaros saqmiani urTierToba qarTuli kultur-iT dainteresebul pirebTan, Seqmnas da Tanac araerTxel, TanamoazreTa dasi, mzadmyofi, rom uyoymanod gahyves Tavis liders...

mis mier arCeul gzaze, bunebrivia, iyo SemoqmedebiTi aRmafrenebic da marcxis niS-nebic, magram igi arasodes Semdrkala, arasodes dauyria far-xmali. piriqiT, yovelTvis jiutad miiwevda win sakuTari idealisaken da aki daimkvidra kidec pirvelgamkvalavis saxeli. metexis Teatri samudamod darCeba qarTuli Teatris istoriaSi, rogorc axal-gazrduli siTamamis, stiluri Sekrulobis, mravalwaxnagovani gaqanebis Teatri, uamravi saintereso TemebiT, dramaturgiis, reJisuris da samsaxiobo xelovnebis miRwevebiT.

erTi nakli ki namdvilad hqonda sandros – igi Zalian mwvaved ganicdida kritikas, rac sakvirvelic ki iyo praqtikasTan esoden gaSinaurebul viTarebaSi myofi pirovnebis mxri-dan. yvela siaxles xom, rogorc wesi, aucileblad gamouCndebian oponentebi, da swored maTi simravle yvelaze ukeT adasturebs siaxlis arsebobas.

meore mxriv, arc imas gamovricxav, rom stabiluri svlisTvis saWiroc ki iyo aseTi mwvave reagireba kritikuli SeniSvnebis mimarT. asea Tu ise, faqtia, rom misi damokidebuleba Teatraluri kritikisadmi yovelTvis iwvevda uamrav miTqma-moTqmas da mwvave diskus-iebs, rac zogjer sazianoc ki iyo TeatrisaTvis, magram modiT nu ganvsjiT reJisors, vinc TviT komunistur epoqaSic ki, roca Aaxali Teatris daarseba kremlSi wydeboda, SeZlo amis ganxorcieleba da Tanac yovelgvari kompromisebis gareSe. igi arasodes yofila vinmes an raimes gundrukis mkmeveli da arasodes gadaudgams nabiji Tavisi mrwamsis sapirisp-irod. swored amitom igi Tavs mSvidad grZnobs yvela epoqaSi da yvela mTavrobis gverdiT. vfiqrob, igi mkafio magaliTia imisa, rogori unda iyos damoukidebeli Semoqmedi.

rao? 75 weli Seusruldao? daujerebelia. Tumca ra, romel standartebs daqvemde-barebia, axla asakis standarts rom daeqvemdebaros. win, sandro, axali mwvervalebisken, Seni sayvareli Teatri kvlav gixmobs!

merab gegia

Teatri daarsda; xolo oTxi wlis Semdeg ki dRevandeli axmetelis saxelobis Teatri.diax, mxolod `metexis TeatriT~ ar ifargleba sandro mrevliSvilis `TeatrmSene-

bloba~. is kidev ori gansxvavebuli Teatris SemqmnelTa `muza~ gaxlavT. swored erTi ad-amianis, sandros gabedul nabijebs gahyvnen danarCenebi, riTic qarTulma Teatrma didi mogeba naxa.

mjera, qarTuli Teatri kidev naxavs mogebas, Tuki sandros Semoqmedebis realizebi-sTvis garkveuli xelSewyoba eqneba. misi Semoqmedebis realizebisTvis xelSewyobiT ki im Teatralur garemoze vizrunebT, romelsac Cveni yvelaze saintereso reJisorebic veRar icaven...

mixaria, rom sandro mrevliSvili 75 wlis asakSic axalgazrda kacis SemarTebiT moR-vaweobs rogorc reJisori, dramaturgi, pedagogi da mkvlevari.

janmrTelobas, bednierebas, warmatebebsa da didxans sicocxles vusurveb sandros!akaki xidaSeli

Teatri da cxovreba66

#1 2016

b-n sandro mrevliSvils _ Teatr `globusis~ samxatvro xelmZRvanels

yvelaferi Teatrisa da kinos universitetidan daiwyo...Cveni TqvenTan urTierToba gadaizarda profesiul saqmianobaSi. Tqven, rogorc samx-

atvro xelmZRvanelma, migviwvieT TeatrSi da erTad vcdilobT SevqmnaT Tanamedrove eqsperimentuli Teatri da adgili davimkvidroT Teatralur sivrceSi.

Tqveni uSualo da megobruli damokidebulebiT SeZeliT Cveni patara Teatri gamxdar-iyo Tbili ojaxi. Tqven xom CvenTvis aramarto samxatvro xelmZRvaneli, aramed ufrosi megobari da xSirad gulis mesaidumlec xarT. araerTi speqtakli SevqmeniT erTad.

Teatralur universitetSi: „martorqebi orkestrSi“, „seilemis procesi“, „buratino“, Semdeg ki TeatrSi: „sadamsjelo koloniaSi“, „mefe kvdeba“, „skami“, male mayurebeli ixi-lavs kidev erT premieras „partaxi“. samomavlo gegmebze, rom araferi vTqvaT. Cven gemis mezRvaurebi varT, Tqven - „menaveTmoZRvari“.

batono sandro, „ostato“ gilocavT 75 wlisTavs, gisurvebT janmrTelobas, mxneobas da rac mTavaria, SemoqmedebiT winsvlas.

Teatr „globusis“ dasi

saiubileo saRamo

feierverkuli saiubileo saRamo gaimarTa rusTavelis prospeqtze im nagebobaSi, Teatri `globusi~ rom daidebs binas. saRamo originalurad gaxldaT Cafiqrebuli: scenaze iy-vnen orni, msaxiobi, reJisori, Teat-raluri sazogadoebis Tavmjdomare giorgi qavTaraZe da iubilari _ re-Jisori, sTs Tavmjdomaris pirveli moadgile sandro mrevliSvili. g. qavTaraZe laparakobda sandro mrev-liSvilis cxovrebaze, Semoqmedebaze. Tavisi SekiTxvebiT sasaubrod iwvevda reJisors, isic gviambobda cxovre-bis epizodebs. gamomsvlelebi ki sau-brobdnen reJisoris Semoqmedebis etapebze. ase aRmoCndnen `provocire-bulni~ akaki xidaSeli, gizo Jordania, nodar gurabaniZe, valeri asaTiani, qeTi doliZe, roin metreveli, gaioz kandelaki, guram baTiaSvili.

#1 2016

Teatri da cxovreba 67

sandro mrevliSvili

s k a m isatiruli komedia

moqmedi pirni

1. mooxvrali2. beladisti3. moZvelbiWo4. poeti5. aqeT-iqiTa6. nihilisti7. optimisti8. optimisti-@29. beladisti-210. provokatori11. obieqtivisti12. kerpisti

scenaze dgas erTi, grZeli skami, romelzec 10-12 adamiani daeteva. meti dekoracia principulad ar aris saWiro. SesaZloa, mxolod neitraluri foni.

kostiumebi moqmed pirTa sxeulebs hip-ertrofiulad unda warmoaCendes. arc kos-tiumebSia saWiro ferebiT gataceba: Savi da nacrisferi.

Sesatyvisad, moqmedebac gazviadebuli unda iyos: gaWianurebuli Sefasebebi, xa-zgasmuli plastika, xandaxan araorganuli bgerebi.

Tumca, es yvelaferi avtoris mosazrebaa. Tu vinme dainteresdeba, dadgas ise, rogorc warmosaxva ukarnaxebs: unda Sav-TeTrad da unda feradad.

Tu muza gewviaT, SegiZliaT situacie-bi gaamravloT da konfliqtebi moqmed pirTa Soris daamatoT, iseve, rogorc im-provizaciulad dabadebuli teqsti da rep-likebi. MmTavaria ar ascdeT mTavars _ mov-

lenaTa absurdamde miyvanil logikasa da hiperbolur gazviadebas.

Semodis mooxvrali. dajdeba skamis Sua-Si. amoioxrebs. Semodis beladisti. dajdeba marjvena mxares.

Semodis beladisti-2. dajdeba skamis mar-cxena mxares.

erTmaneTs akvirdebian.

beladisti _ amboben, rom. . beladisti-2 _ Tqvenc gaigeT?beladisti _ ra gaqvT mxedvelobaSi?beladisti-2 _ Tqven ra gaigeT?beladisti _ albaT is, rac Tqven.beladisti-2 _ skami?beladisti _ diax, skami.beladisti-2 _ unda wagvarTvan.beladisti _ marTali Tua?beladisti-2 _ simarTles namdvilad

hgavs.beladisti @ _ tyuili rom gamodges?

dramaturgia

Teatri da cxovreba68

#1 2016

beladisti-2 _ movlen da gvetyvian simar-Tles.

beladisti _ simarTles mainc aravin gvetyvis.

beladisti-2 _ gvetyvian, gvetyvian! (yviris) aba, rodemde SeiZleba tyuilSi cxovreba?!

simRera _ tyuili da marTali erTmaneTSi ireva. vin icis, rom tyuilia, vin icis, rom mar-Tali?

amboben, rom marTalia, amboben, rom tyui-li.

tyuilia marTali, marTalia _ tyuili._ vin gasca es brZaneba? visa aqvs ufle-

ba skamis gareSe dagvtovos? es skami Cveni TavSeyris erTaderTi adgilia. sxvagan wasas-vleli arsad gvaqvs. Tu skamis gareSe dagv-toves, es Cveni uflebebis Selaxva iqneba.

Semodis aqeT-iqiTa. akvirdeba situacias. jer beladistsa da mooxvrals Sua dajdeba, raRac ar moewoneba da adgils Seicvlis: mo-oxvralsa da beladist-2 Sua dajdeba.

aqeT-iqiTa _ amboben, rom. . .beladisti _ Tqvenc gaigeT?beladisti-@2 _ marTalia?aqeT-iqiTa _ simarTles hgavs.beladisti _ tyuili rom iyos?aqeT-iqiTa _ maSin simarTle ar iqneba.beladisti _ eh, simarTles mainc aravin

gvetyvis.aqeT-iqiTa _ (ritmSi) ara mjera simarT-

lis, ara mjera tyuilis, sul ar mainteresebs ras amboben, ras _ ara.

Semodis obieqtivisti. xelSi patara fuTa

uWiravs. gadaxedavs skams. midis beladist-2-Tan.

obieqtivisti - Tu SeiZleba, kideze dams-viT.

beladisti-2 _ me, ra, cudad vzivar?obieqtivisti _ bavSvobidan kideze vzi-

var. gevedrebiT, nu metyviT uars.beladisti-2 - ra gaewyoba, dabrZandiT!

(Caiweva Suisken. obieqtivisti dajdeba ki-deze).

beladisti _ (obieqtivists) marTalia, ra-sac amboben?

obieqtivisti _ Tqvenc gaigeT?beladisti-2 _ marTali Tua?obieqtivisti _ simarTles hgavs.beladisti _ simarTles mainc aravin

gvetyvis.obieqtivisti _simarTles ver dafaraven.

simarTle TavisiT gamoCndeba. (simRera) _ si-marTles ver dafaraven,

gamoCndeba TavisiT tyuils mokle fexi aqvso marTals _ grZeli fexebi.

beladisti - (beladist 2-s) _ nacnobi saxe gaqvT. saidan maxsovxarT?

beladisti-2 _ Cemebsac aRar vaxsovar, Tqven saidanRa gemaxsovrebiT?

obieqtivisti _ ai, saqmec is aris, rom mex-siereba dagvakargines. da axla eZebe marTali da tyuili.

aqeT-iqiTa _ ra azri aqvs, mainc ver ipo-viT.

mooxvrali _ (amoioxrebs.) danarCenebi Sexedaven.

Semodis nihilisti. dajdeba aqeT-iqiTas da beladist-2-s Sua.

beladisti-2 _ sxva adgili ver naxeT? ska-mi TiTqmis carielia.

nihilisti _ bavSvobidan miyvarxarT da uTqvenod ar SemiZlia.

beladisti _ (nihilists) mecnobiT. Tqven `is~ xom ara xarT?

nihilisti _ `is~ anu `viRac~, ra Tqma unda, var.

beladisti _ araferi gagigiaT?nihilisti _ ra unda gamego?)aqeT-iqiTa _ amboben, rom...nihilisti _ vici, skamidan unda agvyaron.

es aris da es! obieqtivisti _ simarTle rom iyos?nihilisti _ gamoacxadebdnen. . .beladisti - simarTles mainc ar ityvian.nihilisti _ nu waiReT tvini. simarTliT

araferi gveSveleba, tyuiliT _ miT umetes. Semodis kerpisti. kerpisti _ aq adre Zegli idga. am adgils

erqva `baRSi, ZeglTan~.nihilisti _ idga Zegli, axla aRar dgas.

erqva, aRar qvia. gaTavda da morCa.kerpisti _ mere ra aris amaSi kargi? me

Tqven gekiTxebiT, ra aris amaSi kargi. gana, SeiZleba Zeglis gareSe cxovreba! ra-

Racis xom unda gvjerodes, raRacas xom unda veTayvanebodeT? ras vuSvrebiT tradicias, istorias, winaprebs? enas, mamuls, sarwmunoe-bas. davangrioT Zeglebi, movspoT warsuli, saflavebidan amovTxaroT winaprebi... ase xom gadavgvardebiT, gadavSendebiT da aRvigvebiT pirisagan miwisa.

nihilisti _ aRgvilica varT da damarxu-lic. . . tyuilad nu irjebiT.

beladisti-2 _ beladi da winamZRvari gvWirdeba.

beladisti _ WeSmaritad!beladisti-2 _ mova, mova, dabrundeba, mkv-

dreTiT aRsdgeba, axal sxeulSi Casaxldeba, ganaTdeba da gasulciskrovndeba.

aqeT -iqiTa _ an mova da an _ ara, an Casax-ldeba, an _ ara, an gasulciskrovndeba, da an _ ara...

obieqtivisti _ unda gavarkvioT, marTa-

#1 2016

Teatri da cxovreba 69

lia Tu ara.kerpisti _ ai, aq, ZeglTan unda mosuli-

yvnen da eTqvaT, marTalia Tu tyuili. axla sad ityvian, Zegli rom aRar dgas.

obieqtivisti _ Tu dadgamen, ityvian, Tu ara da ase viqnebiT, gaugebrobaSi.

kerpisti _ erTad davelodoT, erTad!beladisti- 2 _ ra Tqma unda, dabrZandiT!nihilisti _ jer yvela ar mosula, adg-

ilebi isedac ar gvyofnis.kerpisti _ ara uSavs, Tu adgili ar darCa,

Cems adgils davTmob.kerpisti dajdeba mooxvralis gverdiT.mooxvrali amoioxrebs. danarCenebi Sexe-

daven.Semodis optimisti.optimisti _ amindi gamodis, mgoni,

gveSveleba.optimisti dajdeba mooxvralis gverdiT.nihilisti _ isemc kargi dagemarToT!optimisti _ Tqven TvliT, rom. . .nihilisti _ me arafers ar vTvli, cas

SexedeT, Cqara, iwvimebs.aqeT-iqiTa _ iwvimebs.optimisti _ JuJuna wvima movida, didi min-

dori danama danama, danama, danama, didi mindori danama.kerpisti _ rom ar iwvimos?aqeT-iqiTa _ maSin ar iwvimebs.obieqtivisti _ iwvimebs Tu ara, amas moma-

vali gviCvenebs.beladisti-2 _ (energiulad, TiTqmis is-

terikiT) momavali davkargeT, ufro sworad, uari vTqviT momavalze, is ubralod, aRar ar-sebobs da raRas gviCvenebs?

beladisti _ (beladist 2-s) ara, namdvilad saidanRac mecnobiT.)

mooxvrali amoioxrebs. danarCenebi Sexe-daven.

Semodis optimisti -2.optimisti-2 _ (deklamaciiT, simReris

fonze) mzeo, amodi, amodi, nu efarebi gorasa...optimisti -1 _ Tqveni azriT, iwvimebs Tu

ara??optimisti-@2 _ wesiT ar unda iwvimos.optimisti -1 _ esec me var? gmadlobT.optimisti-2 dajdeba mooxvralsa da

aqeT-iqiTas Sua.nihilisti _ iwvimebs Tu ara, amas aravi-

Tari mniSvneloba ara aqvs.obieqtivisti - (optimist-2-s) xom araferi

gagigiaT?optimisti-2 _ amboben, rom...beladisti _ marTali Tua?optimisti-2 _ yovel SemTxvevaSi, sagan-

gaSo araferia.beladisti _ rogor ar aris sagangaSo.

aqedan agvyrian, gagvdevnian, ltolvilebad

gvaqceven. sad unda wavideT, adgili aRar gveqneba, davrCebiT Ria cis qveS, bedis ana-bara.

obieqtivisti _ axlac Ria cis qveS ara varT?

optimisti-2 _ mTavaria, ar iwvimos da mzem gamoanaTos. didebuli azri damebada. iqneb erTad vTxovoT mzes amovides, rogorc amas Cveni winaprebi akeTebdnen. aRvadginoT, ase vTqvaT, tradicia.

nihilisti _ eg rogor?optimisti-2 _ mzis sagalobeli vimReroT….

mze gamoanaTebs da simarTlec gairkveva.beladisti _ iqneb marTla?aqeT-iqiTa _ vimReroT ra, Cvengan ra midis

ro?

(simRera _ mzis sagalobeli)

Semodis provokatori. didi dakecili qolga uWiravs.

provokatori _ da adiddebian wyalni, da dafaraven xmeleTs da iqneba didi warRvna.

beladisti _ vin giTxraT es?provokatori _ (TiTs cisken aiSvers) iman.obieqtivisti _ iman skamze araferi

giTxraT?provokatori _ imas araferi uTqvams,

magram sxvebi amboben, rom movlen da skams waiReben.

kerpisti _ vin, vin waiRebs?provokatori _ magas ar amboben.aqeT-iqiTa _ da Tqven Tanaxma xarT? provokatori _ veTanxmebi Tu ara, simar-

Tles unda hgavdes. nihilisti _ maSin eg qolga ver giSveliT.provokatori _ maS vin miSvelis? mTavro-

ba? saerTaSoriso fondi Tu samedicino daz-Rveva?

aqeT-iqiTa _ (SeSinebuli) viRupebiT, namd-vilad viRupebiT.

provokatori dajdeba optimisti 1-s gverdiT.

moZvelbiWo (Semodis) _ ra iyo, moswre-baze xarT? (midis skamis marcxena kidisken, mimarTavs beladist-1-s) cota Caiwie, me Cemi adgili maqvs fanjarasTan, aqac da iqac. ginda am skamze da ginda cixeSi.

beladisti-1 Caiweva. moZvelbiWo dajde-ba.

beladisti _ gaigeT?moZvelbiWo _ samjer ver gamagebines, meo-

Txeze rom gaval, mere getyvi, gavige Tu ara?beladisti _ amboben, rom. . .moZvelbiWo _ raRacas yovelTvis amboben.beladisti-2 _ bolos rac iTqva, imaze

gekiTxebiT.moZvelbiWo _ sad vijdebi, CemTvis sul

Teatri da cxovreba70

#1 2016

erTia. skamidan amagdeben, kameraSi Cavjdebi. Tqven ikiTxeT.

poeti (Semodis) _ poeziisTvis darCa ad-gili?

moZvelbiWo _dajeqi, dajeqi, vidre pro-zam ar dagaswro.

poeti miemarTeba beladist-1-sa da pro-vokators Soris darCenili adgilisken.

beladisti-2 (poets) _ Tu SeiZleba, Tqven Cems adgilze dabrZandiT, me mag Tavisufal adgils davikaveb.

poeti _ amas raime mniSvneloba aqvs?beladisti-1 _ aqvs, aqvs. Cven (miuTiTebs

Bbeladist-2-ze) sulieri Tanamoazreebi varT, da umjobesia, gverdi-gverd visxdeT.

moZvelbiWo _ adre amas sxva saxeli erqva... axla sulieri Tanamoazreoba hqvia?

poeti _ de, ase iyos, radgan ase surs orive mxares.

beladisti-2 dajdeba beladist 1-sa da provokators Sua. poeti daikavebs bela-dist-2-is adgils nihilistsa da obieqtiv-ists Soris.

aqeT-iqiTa _ (poets) Tqven gecodinebaT, marTalia, rasac amboben?

poeti _ imas ki aRar amboben, rac saTqmeli aqvT munjebs. TvalSi CaxedeT da daeufleT utyvi monebis sulis saunjes.mooxvrali amoioxrebs.poeti _ (wamodgeba) oxravs da kvnesis Cveni

qveyana aRar axarebs uZiro ca kacebs qalebze aRar udgebaT, qalebi kacebze amboben uars, sodom-gomoris codvebze gavliT, gviaxlovdeba armagedoni.moZvelbiWo - aqeT ficari, iqiT ficari, veRar micani, veRar gicani.poeti _ saintereso gagrZelebaa. Caexu-

teT, poezias, moefereT. Tqven poezia gadaar-CineT, poezia Tqven gadagarCenT. SuaSi viqne-bi, arc erT mxares da arc _ meores. orive mxares movusmen da sinamdviles poetur saxee-bSi avsaxav. me xom ramdenime literaturuli premiis laureati var!

optimisti-2 _ mag SaliTaSi ra gaqvT mo-Tavsebuli?

poeti _ doli.beladisti _ doli?poeti _ diax, doli.moZvelbiWo _ doli rad ginda, aki leqsebs

vwero?poeti _ megobaro, saqme isaa, rom odiT-

ganve didi poetebi leqsTa wyobas romelime musikaluri instrumentis daxmarebiT qmnid-nen, zogi qnars ayolebda leqss, zogi _ fan-durs, zogi _ stvirs. me doli avirCie. doli

ritms maZlevs da Cems leqss, ase TqvaT, agre-sias matebs. ai, naxeT. (amoiRebs dols. ukravs da leqss ayolebs)

dimpitauri, dampitauri, iqiT siCume, aqiT xmauri, dimpitauri, dampitauri, iqac da aqac aurzauri. marcxena mxridan fotografi urikas

moagorebs. urikaze dgas kamera maRal Stativze da zewarmoxveuli qali.

fotografi_ ai, aq gavCerdebi. SesaniSna-via. `niu moqalaqeTa fonze~. batonebo,

winaaRmdegi xom ar iqnebiT, aq rom fotose-sia CavataroT?

beladisti 1 _ adre amas veravin gabedavda: fotosesia Sua baRSi.

moZvelbiWo _ midi, midi, sainteresoa.pesimisti _ iqneb, aman mainc gaamraval-

ferovnos es erTferovani yofa?! fotografi emzadeba fotosesiisTvis.

qali urikaze uZravad dgas.poeti _ xelovneba maradiuli Ziebaa. (mid-

is urikisken. deklamaciiT) Sen gaSiSvldebi Cvens winaSe. (dimpitauri

dampitauri!) aq, Sua baRSi. foTlebi dafaravs Seni sxeulis daCrdilul zonas. (dimpitau-

ri dampitauri!) grZel skamze msxdomni gakvirvebiT Semogxedaven (dimpitauri

dampitauri!) da atirdeba sadRac hangi violinosi.

(dimpitauri dampitauri)optimisti _ didebulia, didebuli! mooxvrali amoioxrebs.beladisti _ isev amoioxra.aqeT-iqiTa _ raRac ar moswons.provokatori _ da gana ra gvaqvs mosawo-

ni?am replikaze fotografi qaliSvils zew-

ars moxsnis.poeti gaocebisgan dolze ritms ukravs.optimisti _ ratom ara gvaqvs? ai, Tundac

am qaliSvils SexedeT. naxeT, ra tani aqvs, ra mkerdi, ra traki, ra fexebi, ra Tma, ra Tva-lebi, ra weli, ra fexsacmeli, ra sacvlebi? manqanac kargi eqneba, saxlic, karic. mimoixe-deT garSemo, gaaxileT Tvalebi! naxeT, ra quCa gvaqvs, ra qalaqi, ra qveyana, ra mTavroba, ra prezidenti, ra mezobeli, ra mRvdeli, ra eri, ra miwa, ra xmeleTi, ra zRva, ra ca, ra konsti-tucia, ra sufra, ra xasiaTi, ra Tamada, ra Rvi-no, ra wyali!

nihilisti _ gaaCumeT!provokatori _ ratom unda gavaCumoT?poeti dolze Cqar ritms ukravs.nihilisti _ imitom, rom arc tani uvarga,

arc mkerdi, arc traki, arc fexebi, arc Tma,

#1 2016

Teatri da cxovreba 71

arc Tvalebi, arc weli, arc kaba, arc fexsac-meli, arc sacvlebi, arc manqana, arc saxli. arc quCa gvivarga, arc qalaqi, arc qveyana, arc mTavroba, arc xalxi, arc prezidenti, arc mezobeli, arc mRvdeli, arc eri, arc miwa, arc zRva, arc ca, arc konstitucia, arc su-fra, arc xasiaTi, arc Tamada, arc Rvino. arc wyali...

aqeT-iqiTa _ marTalia!fotografi _ ras ambobT? (TandaTan aSiS-

vlebs qaliSvils.) es qaliSvili erT-erTi saukeTeso modelia. mSvenieri tani aqvs, mS-venieri mkerdi, mSvenieri traki, mSvenieri fexebi. TvalebSi CaxedeT, ra siRrmea. weli TiTebSi CagetevaT. manqana swrafi aqvs, saxli movlili... Tqven ikamaTeT, iyvireT, iCxubeT, mSvenieri fotoebi gamogviva _ axali sityva xelovnebaSi... (iyureba Stativze damagrebul kameraSi, eZebs rakurss)

danarCenebi qaliSvils gars Semoertymi-an. uyureben, sinjaven, aTvaliereben, exebi-an.. kamaToben, TandaTan uweven xmas, bolos yvirilze gadadian.

optimisti-2 _ ara da ara! Cven ver gavizi-arebT yvelafris uarmyofel mosazrebebs. mSvenieri quCa gvaqvs, qalaqi ganaTebuli, qveyana dalagebuli, mTavroba saqmiani, xalxi madliani, prezidenti samarTliani, mezoble-bi gulisxmierni, mRvdeli uangaro, eri mSrom-eli, miwa noyieri, zRva moalerse, ca uZiro, konstitucia daxvewili, sufra _ uxvi, xa-siaTi _ Tvinieri, Tamada enawyliani _ Rvino wminda, wyali kamkama. ..

aqeT-iqiTa _ WeSmaritebaa. nihilisti _ Tqven amtkicebT, rom Cvens

winaSe srulyofilebaa, xorcSesxmuli ocne-ba, idealuri samyaro, amqveyniuri samoTxe da ufleba bednier cxovrebaze.

optimisti-2 _ Tqven raRas gvimtkicebT, rom araferi ar gvivarga, rom jojoxeTSi vcxovrobT, rom mxolod ubedurebasa da gas-aWirze gvaqvs ufleba?

provokatori _ unda gavarkvioT, unda ga-varkvioT!

aqeT-iqiTa _ ra dros es uazro kamaTia. xalxo, skams gvarTmeven, skams!

beladisti-2 _ beladi ara gvyavs, gamaer-Tianebeli, gasulciskrovnebuli, diadi!

beladisti-1 _ gvyavda. SeirgeT? daafa-seT? daujereT?

obieqtivisti _ beladebis da kerpebis dro wavida, gaqra!

beladisti _skams vin daicavs, vin gagvaer-Tianebs, brZolisken vin mogviwodebs?

konfliqti apogeas aRwevs. yvela, garda mooxvralisa,skamidan wamoiSleba, yvirian. Tavisas amtkiceben. xelebs iqneven, qaliSvi-lis garSemo moZraoben.. mxolod calkeuli

sityvebi gvesmis. moZvelbiWo _ (poets) Sen daukar! poeti dolze sacekvao ritms ukravs. ka-

maTi grZeldeba. mokamaTeebi gars uvlian qa-liSvils da maTi moZraoba ferxulis msgavs cekvaSi gadadis. es suraTi pirvelyofilTa ritualur cekvas hgavs.

fotografi gamalebuli iRebs, kameris `fleSis~ naTeba kadrebad anawevrebs moZ-raobas.

moZvelbiWo iaraRs amoiRebs da haerSi is-vris.

moZraoba ucbad Sewydeba. moZvelbiWo _ (iaraRis lulas Caberavs)

acadeT kacs muSaoba! (fotografs) gaagrZele gadaReba. (danarCenebs ) adgile-

bze!fotografi _ rac moxda, genialuri iyo. . .miawydebian skams, erTmaneTSi irevian, bo-

los, rogorc iqneba, dalagdebian.mooxvrali amoioxrebs. provokatori _ (kerpists, Semparavad)

Tqven ggoniaT, rom is mainc mova?kerpisti _ diax, mova da TeTr cxens Semoa-

jiriTebs?optimisti-2 _ da maSin am qaliSvilis tani

lerwmad mogeCvenebaT, mkerdi savsed, traki mrgvalad, fexebi grZlad, Tvalebi uZirod, weli wvrilad, kaba narnarad, fexsacmeli koxtad, qalaqi ganaTebulad, qveyana dalage-bulad, mTavroba saqmianad. xalxi madlianad, prezidenti samarTlianad, mezobeli gulisx-mierad, mRvdeli uangarod, eri mSromelad, miwa noyierad, zRva moalersed, ca uZirod. konstitucia daxvewilad, sufra uxvad, xa-siaTi Tvinierad, Tamada enawylianad, Rvino wmindad...

provokatori _ (optimist-2-s) rogorc Tqveni sityvebidan Cans, Tqven imediT uyure-bT momavals.

optimisti-2 _arafersac ar vuyureb! mod-eli momwons, kargi traki aqvs.

provokatori _ da trakidan gamomdinare, samyaroc mSvenieri geCvenebaT, ara?

optimisti-2 _ diax, mSvenivrad meCveneba tani, mkerdi, fexebi, Tvalebi, weli, kaba, fex-sacmeli, qalaqi, qveyana, mTavroba, xalxi, pre-zidenti, mezobeli, mRvdeli, eri, miwa, zRva, ca, konstitucia, sufra, xasiaTi, Tamada, Rvi-no, wyali...

poeti _ or naxevarsferod gaiyo sxeuli unetaresi gaCnda adgili.aqeT-iqiTa _ Zalian saintereso mosazre-

baa...kerpisti _Zalian. trakuli patriotizmi

anu ukanalidan danaxuli bedniereba.optimisti-2_ saidanac minda, iqidan Sevxe-

dav samyaros da rogorc minda, ise davinaxav.

Teatri da cxovreba72

#1 2016

namdvil trakSi vina zis, kargad Cans.beladisti-1 _ magiT ra gindaT TqvaT, e.i.

Cven...aqeT-iqiTa _ ar gvinda dapirispireba. es

skami _ sazogadoebrivi sakuTrebaa. aq Cven Tanaswori uflebebi gvaqvs. SegviZlia Cveni Sexedulebebi Tavisuflad gamovxatoT. Tu erTi meores ar eTanxmeba, es kargic aris. ra jobia azrTa sxvadasxvaobas. WeSmariteba ka-maTSi ibadeba. (moZvelbiWos) Tqven ra azrisa xarT?

moZvelbiWo _ egre ar aris, ra! xom unda gavarCioT, vin marTalia, vin mtyuani. mTavari adamianoba, meoba da samarTlianobaa. egre ar aris, Zmao? mtyuanma marTals bodiSi unda mouxados, kanoni egeTia!!

kerpisti - sabodiSo araferi gvaqvs. Zalian bevri ram gakeTda da amas dafaseba unda.

beladisti-2 _ ufro meti gakeTdeboda, cota rom dagecliaT.

optimisti _ ra gaakeTes? Cven-Cveni skame-bidan agvagdes. skamebi gayides. ltolvilebad gvaqcies. es erTi grZeli skami dadges, Tvalis mosatyueblad. ver veteviT, erTmaneTs vawve-biT. iZulebuli varT erT skamze davsxdeT rogorme. sul ar minda TqvenTan erTad saj-domis gaziareba, magram...

aqeT-iqiTa _ ras ambobT, erTad yofnas ra jobia?

kerpisti _ Tu ar gindaT, wadiT!optimisti _ iqneb Tqven waxvideT?kerpisti _ Cven ratom? Tqven wadiT iq,

saidanac samyaro mSvenieri geCvenebaT.fotografi - erTi wuTiT! Tu SeiZleba,

yvelam erTad gaiRimeT. suraTze mainc gvi-yvardes erTmaneTi. iqneb, momavals Rimiliani suraTi SevunaxoT.

provokatori _ SesaniSnavi azria, Tu gamogvivida.

beladisti-1 _ (beladist-2-s ) gaviRimoT, ras ityviT?

beladisti-2 _ gaviRimoT.optimisti-1 (optimist-2-s) _ gaviRimoT.optimisti @ _ gaviRimoTmoZvelbiWo _ gaviRimoT, Cvengan ra midis

ro?nihilisti _ me ar gaviRimeb.moZvelbiWo _ gaiRimeb ki ara, siciliT

mokvdebi!optimisti-1 (optimist-2-s) _ Cven msgavsi

Sexedulebebi gvaqvs. da erTad unda gaviRi-moT. (aqeT-iqiTas) adgils xom ar gamicvliT?

aqeT-iqiTa_ ratom? am adgilas SesaniSna-vad vgrZnob Tavs.

optimisti-2 _ am megobarTan erTad msurs Rimili. gaucvaleT adgili.

provokatori _ Rimilian SeTqmulebas awyobT?

optimisti _ SeTqmulebas ara, gadatri-alebas.

aqeT-iqiTa _ amitomac ar avdgebi.optimisti-2 _ adeqiT!optimisti _ aqeT ijdebiT, Tu iqiT, ra

mniSvneloba aqvs?aqeT-iqiTa _ CemTvis iqneb aqvs? iqneb, am

adgilze mamaCemi ijda, an babuaCemi ijda, imis babuac ijda. es adgili didma mefem dagvimt-kica XIV saukuneSi.

moZvelbiWo _ (aqa-iqas) adeqi, ra, rom geubnebian, babua ara, aleqsandre makedoneli, Sen Sig xom ara gaqvs. xalxs erTad gaRimeba unda, adeqi!

moZvelbiWo adgilidan ZaliT aagdebs aqeT-iqiTas. optimisti-1 cdilobs adgili daikavos.

saerTo areuloba da yayani.beladisti-1 ( beladist-2-s) _ Cven erTad

varT, magrad ijeqiT.kerpisti _ mec TqvenTan erTad minda Ri-

mili!obieqtivisti _ moewyeT, me mere vipovi

adgils. sabolood, dalagdebian.fotografi _ yuradReba, viReb.yvela iRimis. fotografi suraTs iRebs.skamze msxdomT erTxans suleluri Rimi-

li SerCebaT.pauza. mooxvrali fuTidan puris naWers

amoiRebs, Suaze gatexavs, erT naxevars mar-jvniv, poets gadascems, meore naxevars mar-cxniv – aqeT-iqiTas. isini, Tavis mxriv, Tavi-anT natexebs gayofen da gverdze msxdomebs gadascemen. da ase bolomde. mooxvrali sagalobels wamoiwyebs. mas danarCenebi ay-vebian. sabolood mravalxmiani sagalobeli aJRerdeba.

sagaloblis fonze amoZravdeba qali, miva fotografTan, kameridan Citebis pa-tara fitulebi gamoaqvs da ficarnagze daalagebs. Citebis JRurtuli sagalobels uerTdeba. skamze msxdomni puris natexebs marcvlaven da `Citebs uyrian~.

damTavrdeba sagalobeli.pauza. siCumea.siCumes mooxvrali daarRvevs.mooxvrali _ yuri daugdeT. ar gesmiT?nihilisti _ araferi ar ismis. raRac mo-

geCvenaT.poeti _ moCvenebani da zmanebani (dimpi-

tauri, dampitauri) foriaqoben azrTa morevSi, (dimpitauri,

dampitauri) foTlebi scviva tyeSi bermuxas, (dimpitau-

ri, dampitauri) sikvdilis cels hgavs gamxmari toti.

#1 2016

Teatri da cxovreba 73

(dimpitauri, dampitauri)mooxvrali _ modian, gesmiT? axlos arian!beladisti _ Tqven fiqrobT, dabrundnen?obieqtivisti _ sisuleleebs Tavi daane-

beT, (mooxvrals) moCvenebebiT nu atyuebT sazogadoebas!

mooxvrali_kargad daugdeT yuri! modi-an, (miwaze dawveba. yurs ugdebs) axlos arian!

aqeT-iqiTa _ (dawveba. yurs ugdebs) mgoni, marTla modian! fexis xma ismis!

nihilisti _ vnaxoT (dawveba) araferic ar ismis.

provokatori _ (dawveba) es Zalian dam-afiqrebelia.

beladisti_ iqneb, is aris? (dawveba)beladisti-2 _ is fexiT ar mova! TeTr cx-

ens SemoajiriTebs, magram iqneb floqvebis xmaa (dawveba)

kerpisti _ axali epoqa iwyeba!optimisti _ (optimisti-2-s) _ Tqven ras

fiqrobT?optimisti-2 _ ar unda iyos cudi!pauza. siCumea. moZvelbiWo _ ras sulelobT! araferic

ar ismis!poeti _ siCume mefobs qariSxlis win! frTosanni daecnen miwaze. Rrubeli caze ganerTxa, avad daberavs qari!moZvelbiWo _ aravinac ar modis.kerpisti _ adgilebi, adgilebi ar davkar-

goT!isini, vinc miwaze iwvnen, xmauriT

wamoiSlebian... mxolod mooxvrali rCeba, ficarnagze damjdari.

danarCenebi uwesrigod ikaveben adgi-lebs.

provokatori _ (aqeT-iqiTas) _ CaiwieT, Tu SeiZleba...

aqeT-iqiTa _ ver Caviwevi, adgili ar aris.provokatori - miaweqiT!aqeT-iqiTa _ vis mivawve, Tanamoqalaqes?provokatori _ Tqven imas miaweqiT, is

Tqven mogawvebaT.beladisti _ es dauSvebelia, Cven xom erTi

skamis xalxi varT!beladisti-2 _ vidre Cven mogvawvebian,

iqneb, Cven mivawveT. moZvelbiWo _ miaweqiT, moaweqiT, mainc

erT skamze unda moTavsdeT.optimisti _ movTavsdeT, movTavsdeT,

erT arsebad viqceT. . .dolze isev sacekvao ritmi.skamze msxdomTa jer marjvena mxare mar-

cxenas miawveba skamidan gadayris. Semdeg marjvena _ marcxenas da ase ram-

denjerme. fotografi suraTebs iRebs. `fleSi~ anaTebs.

qaliSvili raRac gaurkvevel sacekvao ileTebs akeTebs. bolos yvela moTavsdeba. mxolod mooxvrali zis skamis win. isev siC-ume. mooxvrali oxravs.

provokatori _ ratom oxrav, ratom?obieqtivisti _ unda da oxravs!beladisti _ sazogadoebrivi TavSeyris

adgilas oxvra ar SeiZleba!obieqtivisti _ vin mogaxsenaT?beladisti _ sazogadoebaSi qcevis weseb-

ma.mooxvrali _ me gavCumdebi, magram isini

mainc movlen!aqeT-iqiTa _ vin mova, vin?mooxvrali _ isini. . .optimisti _ saidan movlen?mooxvrali _ (oTxive mxares miyolebiT

miuTiTebs) - an iqidan, an iqidan, an iqidan, an iqidan. . .

kerpisti _ CrdiloeTidan. . .beladisti _ samxreTidan. . .beladisti -2 _ aRmosavleTidan. . .optimisti _dasavleTidan. . .poeti _ aRmosavleTi dasavleTs Secvlis, samxreTi mosravs CrdiloeTs, Setrialdeba samyaros RerZi, qoronikoni iwyeba axali!moZvelbiWo _ egre sad aris? movlen da

davxvdebiT.nihilisti _ riTi daxvdebi? carieli xe-

lebiT?optimisti _ vinc ar unda movides, am skams

veravin wagvarTmevs.poeti _ ( dolze ukravs da cekvavs skamis

win) skamis mkvidrno, skamelebo, skamze bediT mijaWvulno, viT gauZlebT uskamobas, am skamidan gandevnilno. . .aqeT-iqiTa _ upatronoebi varT, upa-

tronoebi!beladisti _ gyavdaT patroni da ver

igueT!optimisti _ mag patronma agvyara Cveni

skamebidan. axla es erTi, saziaro skami gvaqvs mxolod.

nihilisti _ hoda, daetieT mag skamze!obieqtivisti _ (yviris) Zlivs veteviT,

Zlivs!mooxvrali _ modian, modian! ar gesmiT?aqeT-iqiTa _ mesmis, mgoni mesmis...obieqtivisti _ mec mesmis. beladisti _ mec gavige. . .optimisti-2 _ mec. . .Soridan ismis mwyobri fexis xma, ro-

melic TandaTan axlovdeba.moZvelbiWo _ modian, modian!kerpisti _ ra gveSveleba, ra?

Teatri da cxovreba74

#1 2016

beladisti_ mzeWabuko, modi, gviSvele!optimisti _ iqneb, gadaiaros saSiSroe-

bam?optimisti-@2 _ iqneb, gverdze Cagviaron?aqeT-iqiTa _ viRonoT rame!nihilisti _ viRonoT, magram ra?optimisti-2 _ barikadebi avaSenoT. . .nihilisti _ ver SevakavebT . masalac ar

gvaqvs.optimisti-2 _ delegacia gavgzavnoT mo-

salaparakeblad.kerpisti _ ar mogvismenen.moZvelbiWo _ SeviaraRdeT! beladisti _ gvianaa, adre unda gvefiqra.moZvelbiWo _ Cxubi morevazea.obieqtivisti _ vis unda eCxubo carieli

xelebiT?provokatori _ gaviqceT, Tavs vuSveloT...optimisti _ saiT gaviqceT, aqeT Tu iqiT?kerpisti _ skams ra vuyoT, skams?optimisti-2 _ Tan waviRoT.optimisti _ sworia, Tan waviRoT da sadme

davdgaT. qveyana didia!nihilisti _ qveyana didia, magram Tavisu-

fali adgili aRar aris, yvela kuTxe-kunWuli dakavebulia.

obieqtivisti _ ijariT aviRoT!kerpisti _ fuli ara gvaqvs.optimisti _ bankidan sesxi aviRoT!nihilisti _ qoneba ara gvaqvs.optimisti-2 - skami davagiravoT.obieqtivisti _ skamze sakuTrebis ufleba

ara gvaqvs registrirebuli!optimisti _ mTavrobas mivmarToT.aqeT-iqiTa _ sada gvyavs mTavroba? kerpisti _ mdgomareoba gamouvalia.. .provokatori- ramdenime jgufad davi-

yoT...aqeT-iqiTa _ skami oTxad gavyoT, oTx jgu-

fad gaviyoT, mcire jgufebiT ufro advilad viSoviT adgilebs.

mooxvrali _ modian, modian!wamoiSlebian, iwyeben gadajgufebas.beladisti-2 (beladists) me TqvenTan ver-

Tiandebi.kerpisti _ mec TqvenTan erTad viqnebi.optimisti _ (optimist-2-s) Cven albaT,

erTad?optimisti-2 _ ra Tqma unda.obieqtivisti _ me SemogierTdebiT.provokatori _ (nihilists ) Cven erTad. . .nihilisti _ ki batono, sul erTia!aqeT-iqiTa _ ra vqna, vis mivekedlo?moZvelbiWo _ modi aq, CemTan iyavi!fotografi cal-calke iRebs jgufebs.mooxvrali _ aha, sul axlos arian!poeti - poezia _ martoobis TavSesafari!qaliSvili _ midixarT? garbixarT? vis

utovebT am tans, am mkerds, am traks, am fexebs, am Tmas, am wels, am kabas, am fexsacmels, am sacvlebs, am manqanas, am saxls, am quCas, am qalaqs, am qveyanas, am mTavrobas, am xalxs, am prezidents, am mezobels, am bers, am ers, am miwas, am xmeleTs, am zRvas, am cas, am konsti-tucias, am sufras, am xasiaTs, am Tamadas, am Rvinos, am wyals?

mooxvrali _ Tqven mekiTxebiT, ratom voxrav?

imitom, rom es tani Cirad iqceva, mkerdi Cvrad daikideba, traki dampal qliavs daemsgavseba, fexebi ki _ gamxmar totebs, Tma _ taros uxeS fuCeCs. TvalSi Caqreba naperwkali, kaba tans Semoacvdeba, fexsacmels Ziri gaZvreba, sacvlebi zed Seadneba. manqanas Jangi SeWams, saxls Weri Camoengreva. quCas bardebi dafaravs, qalaqi gadaiwveba, qveyana gadaSendeba, mTavroba gamotvindeba, xalxi gadajiSdeba. prezidenti gaiqceva, mezobeli damunjdeba. beri ers miatovebs, eri gausindisovdeba. miwa gamoifiteba, xmeleTi dapataravdeba. zRva wumped iqceva, ca Camoiqceva. konstitucia gaufasurdeba, sufra amyraldeba, Tamada gasuleldeba, Rvino gawyaldeba, wyali aqoTdeba.optimisti _ mxolod skami gadarCeba.fexis xmas energiuli marSi daedeba. yve-

la skams micvivdeba. am dros skamis uknidan nel-nela amoizideba `monstri~, romelic TandaTan jariskacis siluetis formas mi-iRebs.

`skamelebi~ skamisgan ukuiqcevian, erT jgufad Seikvrebian da adgilze, jer gaube-davad, Semdeg sul meti energiiTa da mondo-mebiT iwyeben marSirebas.

wamier siCumeSi mooxvrali amoioxrebs: _ eeex!marSi axali siZlieriT aJRerdeba.

2015 weli

#1 2016

Teatri da cxovreba 75

lado aTaneli musikalur ojaxSi izrde-boda. mas gansakuTrebiT mamis tenori xi-blavda. pirvelad sakuTar mSoblebTan eziara muzicirebas, magram guli mainc dramis msaxiobobisken miuwevda. misi xma pirvelad dis maswavlebelma aRmoaCina, Sem-deg ki musikalur teqnikumSi vokalur gan-yofilebaze daiwyo swavla. mogvianebiT igi gaxda konservatoriis studenti da swavla jemal lorTqifaniZesTan gaagrZela. baton jemals xSirad dahyavda lado konsulta-ciebze did maestrosTan, baton nodar an-dRulaZesTan. j. lorTqifaniZis damsaxu-rebaa sunTqviT aparatze swori muSaoba da momavali momRerlis bedis warmarTva. male lado nodar andRulaZis aspiranti gaxda. momswre var did maestrosTan lados mec-

adineobebis. maxsovs, rom gansakuTrebuli momTxovnelobiT ekideboda mas muSaobisas, xmis emisiasa Tu metroritmul sizusteze, nebismier niuansze, Semdeg ki frazis daxve-wasa da nawarmoebis koncefciis gaxsnas aswavlida. momTxovneloba SemTxveviT ar mixsenebia, rameTu didi maestro grZnob-da lados potencials da ganWvretda mis brwyinvale momavals. erTxel batonma nodarma miTxra: „naxe, ra didi momRerali dadges!~ gamocdili maestros sityvebi axda da dRes lado aTaneli msoflioSi erT-erT saukeTeso baritonad aris aRiarebuli. qarTvel talants araCveulebrivi epiTete-biT amkobs msoflios sxvadasxva qveynis presa.

studentobisas saopero studiis scenaze ladom raxmaninovis „alekosa~ da mocar-tis „figaros qorwinebaSi~ alekos da fi-garos, donicetis „siyvarulis neqtarSi~ belkores, xolo verdis „traviataSi~ Jer-monis partiebi Seasrula. iRbliani gamodga ladosTvis debiuti faliaSvilis akade-miuri Teatris scenaze iseT urTules na-warmoebSi, rogoricaa verdis „balmaskara-di~ (renatos partia, 1989). specialistebs uyuradRebod ar darCeniaT am speqtaklSi axalbeda uniWieresi Semsruleblebi, iano alibegaSvili da lado aTaneli. gavbede da maT gamosvlas maRali Sefaseba miveci. debiutantebisTvis saqebari sityva da epiTetebi ar damiSurebia, radganac ame-lias da renatos partiebiT sariskoa did scenaze pirveli gamosvla.

Tbilisis saopero Teatris scenaze la-dom saSuri cecxliT, partituraSi Rrma wv-domiT, msaxioburadac da vokaluradac gai-brwyina faliaSvilis „abesalom da eTerSi~. amas mohyva rosinis „seviliel dalaqSi~ fi-garos partia. ladom imTaviTve bufasTvis aucilebeli saukeTeso vokaluri da samsax-iobo monacemebi gamoamJRavna.

male saqarTveloSi dadga politikuri wyvdiadi, rac yvela dargs Seexo da saope-ro Teatric ar iyo gamonaklisi. mxedvelo-baSi maqvs uSuqoba, civi scena da darbazi, momRerlebisTvis gausaZlis pirobebs rom

parnasis meufe da sikeTis raindilado aTanelis sasceno moRvaweobis 25 wlisTavi

iunona afaqiZe

portreti

Teatri da cxovreba76

#1 2016

qmnis, aseTma pirobebma, SesaZloa, voka-listebs samudamod daatovebinos scena. gansakuTrebiT didi aRiareba moutana lados barselonaSi viniasis saerTaSoriso konkursze gran-pris da laureatis wode-bis mopovebam (1991). gaxSirda repeticiebis CaSlac, rac maT profesiul zrdas aferxeb-da. ladom CaTvala, rom SeuZlebelia aseT pirobebSi muSaoba da male miaSura germa-nias, romelic dResac misi ZiriTadi adgil-samyofelia.

oriode weliwadSi momRerlis cxovreba radikalurad Seicvala niWier koncertma-istersa da araCveulebrivi bunebis adami-anTan - manana CiqovanTan SeuRlebiT. albaT sanatrelia aseTi moamage, Tavdadebuli, erTguli megobris meuRleoba, romelic, profesiulad gverdSi dgomis garda, xan foto da xan videokameriT xelSi afiqsirebs mis yovel gamosvlas. manana arcerT mniS-vnelovan moments ar uSvebs xelidan, riTac samomavlod lados mdidar retrospeqtul saganZurs uqmnis. erTmaneTisTvis dabade-buli es wyvili mosmenilis av-kargs arCevs, Sesrulebul nawarmoebs erTad aanalize-ben, bWoben saSemsruleblo sirTuleTa Sesaxeb da maTi saTanadod ganxorcielebis gegmebsac saxaven. Sedegmac ar daayovna da 1996 wels germaniis konkursze „I Cestelli~, imave wels paskalis, Semdeg venaSi „belve-deris~ konkursebze gran-prisa da pirveli premiis laureati gaxda. miunxenis saopero Teatris scenaze lados erT-erTi mTavari partia iyo Jermoni „traviataSi~. 2007 wels madridSi ponkielis opera „jokondaSi~ barnabas urTulesi partia Seasrula (am operis Canaweri gamoiyena g.lorTqifaniZem satelevizio filmSi „qaRaldis guli~). en-cos partia plasido domingom Seasrula. ponkielis am Sedevrs safuZvlad udevs v.hiugos „anJelo - paduaneli tirani~, li-bretos avtoria a.boito. italiaSi verdis konkurenti arasodes hyolia. ponkielis opera „jokonda~ erTaderTi iyo, romelic verdis operebis paralelurad idgmeboda da msmenelTa did mowonebas imsaxurebda SesaniSnavi musikiT, musikalur-drama-turgiuli xazis ganviTarebis saukeTeso flobiT, sadac operis gamWoli ganvi-Tareba warmodgenilia Cekas, anu jokondas dedis ariiT, romelic oTxive moqmede-baSi sxarti gameorebiT (orkestrSi), xan ki garkveuli monakveTis gaaqtiurebiT an in-tonaciiT xdeba. barnaba - inkviziciis dam-smeni TiTqmis yvela peripetiaSi gvxvdeba. mas „jokondaSi~ ori urTulesi aria aqvs. igi Semtevi da daundobeli mkvlelia, amave dros mas usazRvrod uyvars momRerali

jokonda. is, rom barnabas saxe mraval-planiania da momRerlisgan xasiaTTa grada-cias moiTxovs, pirvel rigSi vokalSi unda aisaxos. barnabas rols SesaniSnavad moer-go aTaneli. igi partituris yovel niuanss zedmiwevniT asrulebs. es partia moiTxovs Zlier baritonul JReradobas, musikaluri frazis simrgvales, rac iolad gamosdis vokalis siRrmeebSi gawaful uniWieres aTanels. misi Sesrulebisas ver igrZnobT registrul cvalebadobas. lado-barnaba uxeSi adamiania, magram sakmarisia gamoC-ndes jokonda, rom xma siTboTi da sinati-fiT aevsos. aq igi ulamazesi belkantoTi da frazis gansakuTrebuli daxvewilobiT gamoirCeva. saopero speqtakli xmis, musika-lurobis, nawarmoebis arsSi Rrma wvdomis, xasiaTTa gradaciis demonstrirebaa. es gawvrTnili yurisTvis ioli aRsaqmelia. am partiis saukeTeso SemsrulebelTa Soris aTaneli sakuTari xelweriTa da individu-alizmiT gamoirCeva. misi barnaba grZnobeb-is SedarebiT Zlieri gamomxatvelia meoTxe moqmedebaSi, roca igi tkbeba jokondas dauflebis molodiniT, magram jokonda mas ase mimarTavs: „Sen Cemi jojoxeTuri ji-lagi gindoda? aha, aiRe!~ am sityvebis das-rulebisTanave igi Tavs iklavs. 2003 wels gamovida diski, sadac aTaneli mReris plas-ido domingosTan erTad.

2007 wels „doiCe operaSi~ berlinis sim-foniur orkestrTan erTad gaimarTa aTa-nelis solo-koncerti, romelmac mas didi warmateba moutana. amave wels gamovida misi ariebis pirveli albomi.

2010 wels gamovida lado aTanelis meore albomi „baritonis ariebi~, imave wels niu-iorkis „metropoliten operaSi~ sezoni gaixsna verdis „rigoletoTi~, romelSic mTavar partias lado aTaneli asrulebda. am partiam lados triumfaluri warmateba moutana. misi SesrulebiT aRfrTovaneb-uli musikosebi da mayureblebi qarTveli momRerlisTvis xotbas ar iSurebdnen. „los-anJeles taimsi~ aRniSnavs „nabuqos~ premieris Semdeg: „aTanels planetis erT-erTi yvelaze mrgvali, xaverdovani xma gaaCnia~.

wlebi niWier momRerals gamocdile-basTan erTad rTuli partiis maRalmx-atvrulad Sesrulebis unarsac sZens. aTa-nelis repertuari karga xania baritonis mraval partias moicavs: nabuqo, amonasro, di-luna, rigoleto, simon bokanegra, mak-beti, don karlosi, iago (verdis „nabuqo~, „aida~, „trubaduri~, „rigoleto~, „simon bokanegra~, „makbeti~, „ernani~, „otelo~), skarpia (puCinis „toska~), tonio (leonkav-

#1 2016

Teatri da cxovreba 77

alos „jambazebi~), mefistofeli (gunos „fausti~). am CamonaTvalidan vrwmundebiT, rom romantikosi verdis garda, romel-ic momRerlis SesaZleblobebis udidesi mcodne iyo, lado brwyinvaled flobs erTi mxriv, veristebis (puCinis „toska~ - skarpia, „gogona dasavleTidan~ (Seribis partia), leonkavalos „jambazebSi~), xolo meore mxriv, franguli lirikuli operis stil-istikas. brwyinvaled asrulebs umaRlesi qurumis (sen-sansis „samson da dalila~) da aTanelis (masnes „taisi~) partiebs. „taisis~ videoCanaweri gamocemulia. gansxvavebul stilistikas gansxvavebuli esTetikuri kategoriebi da principebi gaaCnia. aTaneli Tavisuflad eufleba da brwyinvaled as-rulebs maT da yoveli partia kargad aqvs gaTavisebuli.

verdis romantizmi gajerebulia heroikul-dramatuli nebisyofiTa da im-avdroulad, tragizmiT aRsavse musikiT, misi Semoqmedeba sentimentalizmis Semcv-el lirikul dramebsac moicavs. aTanelis niWi mTeli elvarebiT gamovlinda ver-dis „oteloSi~ iagos partiis Sesrulebi-sas. tragediis moTave veragi karieristis cbieri saxe xSirad baritonis partiebis xve-dria. iagos partia saukeTeso baritonebis aqilevsis quslia. lados mier Sesrulebu-li es partia STambeWdavia rogorc musika-luri, ise aqtioruli TvalsazrisiT. Tu es orive komponenti harmoniulad erwymis, maSin idealur SesrulebasTan gvaqvs saqme. xasiaTebisa da situaciebis mixedviT xdeba momRerlis xmis gradacia, karierizmisa da veragobis apoTeozi, gamaognebeli cili-swamebisa da tragikuli finalis avtori aTaneli-iago sifrTxiliT, TandaTanobiT geslavs otelos da amiT erTgulebas umt-kicebs mavrs. igi intonaciurad zustad gadmoscems am partiis arss. mcocavi in-tonaciebiT iwyebs momRerali mxedarTmTa-varze zemoqmedebas da meore moqmedebaSi misi xma transformirdeba, riTac nawilo-briv aRwevs sawadels da dramatizmi ufro matulobs iagos dauokebeli SurisZiebis JiniT.

aTaneli-iago araTu Tavisi partiis gen-eralur xazs, aramed patara detalsac ar tovebs uyuradRebod. gansakuTrebiT unda aRiniSnos lados mier Sesrulebuli kredo, sadac igi Zlieri SemarTebiTa da mozRvave-buli JiniT gvamcnobs sawadelis aR-srulebis garduvalobas. aq igrZnoba misi Seupovroba, rac vokals gansakuTrebul eqspresiulobas matebs. Tavad kredo gam-oirCeva, rogorc musikaluri Sesrulebis sirTuliT, aseve teqnikuri Tvalsazrisi-

Tac. am SemTxvevaSi vgulisxmob iagos nax-evartonebiTa da tonebiT daRmavali melo-diis moZraobis sirTules, rac ladosTvis iolad dasaZlevia. aseve damajereblad warmarTavs igi ficis scenas. aq misi xmis Zlieri tembri met omaxianobas iZens erT-gulebis dasamtkiceblad. aTanelis Ses-rulebisTvis damaxasiaTebelia TiToeuli marcvlis mkafiod gamoTqmis unari. yove-live zemoTqmuls Tu gaviTvaliswinebT, saqme gvaqvs daxvewili gemovnebisa da ma-Rali rangis musikos-SemsrulebelTan, kom-pozitoriseuli Canafiqris zust inter-pretatorTan.

cnobilia, rom aTaneli aRiarebulia verdis nawarmoebTa saukeTeso Semsrule-blad da amitom gverds ver avuvliT opera „rigoletoSi~ rigoletos partiis miseul Sesrulebas. es liriko-dramatuli nawar-moebi, agebuli hiugos mZafrsiuJetian dramaze, gansxvavebuli xasiaTebis mqone moqmed pirTa dapirispirebas asaxavs, rac xels uwyobs isedac dramatizmiTa da tra-gizmiT aRsavse moqmedebis ganviTarebas, romelic siyvarulisTvis TavganwirviT mTavrdeba. es opera mravalplaniania da gamoirCeva urTulesi koliziebiT. rigo-leto nebismieri koliziis centrSi dgas. am partiis Sesruleba momRerals didi sir-

Teatri da cxovreba78

#1 2016

Tuleebis winaSe ayenebs: igi jer sakuTari grZnobebiT gamowveul gancdas gadmo-scems, Semdeg ki, rogorc sasaxlis masxara, Tavs uflebas aZlevs dascinos gaubedure-bul mamas - monterones, ris gamoc igi am ukanasknels dawyevlis da Tvalaxveul rig-oletos sakuTari Svilis gatacebaSi gam-oiyeneben. rigoletosac gadaxdeba msgavsi tragizmi, momakvdavi Svili mis xelSi aRes-ruleba. aseT rTul vokalur xlarTebSi aTanelis tembri Sesabamis elfers iZens. gansakuTrebiT STambeWdavia rigoletos didi scena meore moqmedebaSi. es scena sami kontrastuli nawilisgan Sedgeba, magram am sirTules aTaneli iSviaTi virtuozulo-biT arTmevs Tavs, misi xmac da artistizmic gasaocar gradacias ganicdis. swored pir-veli nawilis dramatizmiT aRsavse, Zlieri xma da scenuri mkveTri moZraoba meore naw-ilSi tragikul intonaciebSi gadaizrdeba, xolo mesameSi - uzado kantileniT icvleba. amave moqmedebaSi mamisa da Svilis dueti natifi musikalurobiT gamoirCeva, aTane-li mSoblis grZnobebs saocari musikalu-ri gamomsaxvelobiT gvTavazobs. finalur scenaSi STambeWdavia dueti sparafuCili-sTan. momakvdav SvilTan rigoletos trag-izmis fonze damcinavad ismis hercogis ku-pleturi aria.

misi xmis mZlavr JReradobaSi udidesi naRveli gaismis Semzaravi lirizmiT, am-aRelvebelia rigoletos gamomSvidobeba momakvdav SvilTan. swored am partiis uza-do Sesrulebam ganapiroba „metropoliten operis~ gasuli sezonis gaxsna lado aTane-lis rigoletoTi.

lado aTanelTan, rogorc msoflioSi aRiarebul erT-erT pirvel baritonTan, mravali gamoCenili momRerali megobrobs: jakomini, xose kura, roberto alania, marCelo alvaresi, anJela georgiu, do-lora zaCeki, samuel remi, violeta urmana, xolo plasido domingosTan urTierToba ojaxebiT megobrobaSic gadaizarda. domin-gom Tavisi 70 wlis iubileze lado da misi meuRle madridSi miipatiJa. did gala-kon-certSi erTaderTma qarTvelma momReral-ma, lado aTanelma, msoflios sxva varskv-lavebTan erTad, Seasrula saopero scenebi da jordanos opera „andre Seniedan~ Jera-ris aria, romelsac mayureblis saocari ovaciebi mohyva.

lado aTanelis SemoqmedebiTi geogra-fia moicavs rogorc Soreul aRmosavleTs, iaponias, aseve evropis, amerikis da afrikis kontinentebs. 2006 wels tokios „bunka kai-kanis~ darbazSi man Seasrula iagos partia verdis „otelodan~. 2008 wels tokios na-

cionaluri operis scenaze imRera Jermonis partia verdis „traviataSi~. amave scenaze mesame Casvlisas Seasrula rigoletos partia qarTveli tenoris, Salva muqerias partniorobiT, rasac udidesi gamoxmaure-ba mohyva tokioSi.

miuxedavad datvirTuli SemoqmedebiTi moRvaweobisa, lado xSirad Camodis sam-SobloSi. rogorc WeSmaritma raindma, Tavis saqmianobas didi erovnuli wamowyeba Semata. SarSan man daaarsa lado aTanelis saxelobis vokalistTa yovelwliuri saer-TaSoriso saqvelmoqmedo konkursi, rom-lis mizania axalgazrda niWieri saopero momRerlebis gamovlena. gamarjvebulebs gadaecaT diplomebi da fuladi premie-bi. ladosTvis mecenatoba ucxo rodia, gamorCeuli vokaluri monacemebis mqone axalgazrdebs igi sakuTari saxsrebiT gza-vnis saerTaSoriso konkursebSi monawileo-bis misaRebad.

gansakuTrebuli mniSvneloba mieniWa aTanelis mier misi saxelobis saerTaSo-riso saqvelmoqmedo fond „Tanadgomis~ da amave saxelwodebis gazeTis daarsebas.

aseTi mamuliSviluri saqmis ganxor-cieleba mxolod sikeTis rainds SeuZlia. konkursis Catareba, fondis daarseba da gazeTis gamocema dasrulda konkursSi gamarjvebulTa da italiidan mowveuli sopranos, norma fantinisa da lado aTa-nelis mier puCinis „toskas~ II moqmedebis SesrulebiT, sadac irakli kaxiZec (meore konkursis gamarjvebuli) Rebulobda mon-awileobas. gamarjvebulebi erTmaneTs tols ar udebdnen. koncertis Semkvreli iyo niWieri italieli diriJori janluka marCiano.

koncertis apoTeozad mimaCnia toskas Semsruleblis - norma fantinisa da lado aTaneli-skarpias mier Sesrulebuli „tos-kas~ bolo moqmedebis didi scena, sadac fantini Tavisi brwyinvale garegnobiTa da vokalur-saSemsruleblo monacemebiT ga-nasaxierebda sayvarlisTvis Tavganwiruli momRerlis saxes. momReralma aq vokaluri resursebis siuxve gamoamJRavna. rac Seex-eba lado-skarpias, aqac momRerali Cveul brwyinvale ampluaSi gvevlineba. didi dramatizmiT aqvs gadmocemuli toskas gulis dapyroba, rac kvlav JinianobaSia gadasuli. am urTules partias saocrad bunebrivad asrulebs savse xmisa da artis-tizmis saSualebiT. misTvis yoveli niuansi mniSvnelovania da Sesabamisad pasuxobs kidec nawarmoebis koncefcias. absolu-turad gardaiqmneba lados xma toskas gamo-Cenisas. misi bgerebi nazdeba - yoveli fraza

#1 2016

Teatri da cxovreba 79

daxvewilobiT gamoirCeva. imdenad STam-beWdavi iyo lado, rom am SemaZrwunebelma personaJma damswre sazogadoebis aRfr-Tovaneba gamoiwvia da gaismoda emociuri SeZaxilebi: „sakocneli skarpia!~

msoflio masStabis SemoqmedebiTi war-matebebisa da saqarTveloSi saqvelmoqmedo moRvaweobisTvis 2011 wels lado aTanels mieniWa rusTavelis saxelobis saxelmwifo premia da mweralTa kavSiris mier igi wode-bul iqna sikeTis raindad.

am cota xnis win lados sasceno moRvawe-obis 25 wlis aRsaniSnavi saRamo Catarda. aq kidev gaibrwyina misma niWma, artistulma monacemebma, uzado xmiT filigranulad rom asrulebda nebismier detals. ladom am koncertze Seasrula bizes, verdis, maskanis, jordanos, faliaSvilis, ponkie-lis, laRiZis da sxvaTa nawarmoebebi. TviT kompozitorebis CamoTvlac ki sakmarisia im sirTuleebis gasacnobiereblad, rasac nebismieri koncerti moiTxovs. upirvele-sad, mxedvelobaSi maqvs Tundac esoden mravalferovani, poliJanruli nawarmoebe-bis stiluri Taviseburebebis gaTaviseba da Semdeg sul sxva „stilistikaSi~ gadabarge-ba. ase magaliTad: ponkielis „jiokondaSi~ usastikesi policielidan gadaqceva laR, sicocxliT savse, xarebTan mebrZol tore-adorad, romelsac arc siyvarulis grZnoba aklia da arc mometebuli vaJkacoba. max-sendeba faliaSvilis opera „daisidan~ kia-zos aria „sulo borotos~ Sesrulebisas (romelic nel tempSia gadawyvetili) lados saSemsruleblo teqnika, tempis miuxedavad, Sinagani winswrafva, rac nebismieri partiis Sesrulebisas evaleba yvela momRerals, mas SeumCnevlad da maRalprofesionalurad mi-hyavda es rTuli niuansi. garda amisa, am ar-iis Sesrulebas, sidinjesTan erTad, sWird-eba borotebis da misi Jinis SeniRbulad gadmocema. momReralma araCveulebrivi xmis Tu smenis, musikalurobis Tu partit-uraSi Rrma wvdomis unariT faliaSvilis es aria „daisidan~ novatorulad da indi-vidualuri xelweriT aaJRera. namdvili qarTuli JReradobiT Seasrula man berdos aria laRiZis operidan „lela~. lado aTa-nels am koncertSi duetebisas partnioro-bas uwevda iano alibegaSvili, romelic, rogorc zemoT aRvniSne, ladosTan erTad debiutanti iyo verdis „balmaskaradSi~ da 25 wlis Semdegac erTmaneTs kvlav scenaze simReriT Sexvdnen. maTi debiutis Sesaxeb recenzenti am striqonebis avtori gaxld-iT. iano alibegaSvili msoflio varskvla-via da aseTi didi jildos mqone artistis am koncertze saukeTeso gamosvlis Ses-

axeb sjobs aq SevCerde. rac Seexeba axal-gazrda irakli kaxiZes, misTvis rTuli iyo am grandebTan Tanamonawileoba. igi lado aTanelis konkursis pirveli premiis lau-reatia. es axalgazrda Semsrulebeli ram-denjerme mosmenili myavs da igi mzard da kargi momavlis mqone momRerlad mimaCnia.

gansakuTrebuli aRniSvnis Rirsia diri-Jori vaxtang kaxiZe, romelic, rogorc solo nomrebisas, ise akompanimentis dros nebismieri ariis Tu duetis akompanimen-tisas yuradRebiT usmenda momRerlebs, rac esoden faqizi SesrulebiT aRibe-Wda msmenelSi. diriJoris dgoma pultTan ukve STambeWdavi iyo. gansakuTrebiT say-uradRebo iyo misi Zunwi da zusti miniS-nebebi orkestris ama Tu im jgufisTvis da momRerlebisTvis. yovelgvari zed-meti moZraobebi mas gamoricxuli hqonda. rogorc ukve aRvniSne, yvelaferi zed-miwevniT kargad Seasrula, magram gan-sakuTrebuli STabeWdileba datova mis mier Sesrulebuli mesame antraqtis (bizes „karmeni~) monakveTma, rac JRerda zeciu-ri bgerebiT, formis Camoqnis mxriv, aseve orkestris nazi da kompaqturi JRerado-biT.

lado aTanelis da misi Tanamoazreebi-sTvis Tu TanamonawileebisTvis visurveb SemdgomSi kidev ufro didi warmatebebs.

upriania es werili davasrulo misi aRmzrdelisa da didi maestros, nodar an-dRulaZis sityvebiT: „lado aTaneli mi-maCnia qarTuli saopero scenis yvelaze srulyofil, sinTezur artistad. msaxio-bisa da vokalistis mxatvrul-Semoqmedeb-iTi da yvela parametri mis SemoqmedebaSi erT mTlian energetikul kvanZad aris Serwymuli. srulyofilia igi vokalur-musikalurad, srulyofilia artistuli TvalsazrisiT, srulyofilia mxatvruli mrwamsiT. amave dros igi mesaxeba klasiko-sad TanamedroveobaSi da Tanamedroved klasikur memkvidreobaSi, interpreta-ciaSi. es sinTezi qmnis iseT energetikul muxts, romelic atyvevebs, visac ki uxilavs igi scenaze. aseTi artisti saopero scenaze karga xania Cven ar gvyolia. RmerTma misces dRegrZeloba, janmrTeloba da Semoqmedeb-iTi xalisi!~

lado aTanelis brwyinvale Semoqmede-ba da amis paralelurad, qvelmoqmedebis wamowyeba gvaZlevs saSualebas, vuwodoT mas parnasis meufe da sikeTis raindi.

Teatri da cxovreba80

#1 2016

daviT arseniSvilis biustis gaxsna

2015 wlis 4 dekembers saqarTvelos Teatris, musikis, kinosa da qoreografiis sax. muzeumis ezoSi gaixsna am muzeumis damaarseb-lis daviT arseniSvilis biusti.

1927 wels daviT arseniSvilis iniciativiT moewyo Teatraluri gamofena, romlis Semdegac saqarTvelos saxalxo komisarTa sab-Wos dadgenilebiT, daarsda amierkavkasiaSi pirveli saTeatro muzeumi. misi direqtori d. arseniSvili 1935 wlamde iyo. 1929 w. misi iniciativiT, jer maswavlebelTa saxlSi, Semdgom mTawmindaze moewyo gamofena `griboedovi da saqarTvelo~, romelic mieZRvna didi rusi mwerlis gardacvalebis 100 wlisTavs. Amis safuZvelze Seiqmna al. griboedovis muzeumi, romelsac 1931 w. mweralTa muzeumi SeuerTda. man didi Za-lisxmevis Sedegad, TbilisSi Camoitana moskovSi 1913 wels k. marjaniSvilis mier gaxsnili `Tavisufali Teatris~ scenis farda, romelic cnobili mxatvaris k. somovis eskiziT Seiqmna. masze italiuri balaganuri Teatris `komedia del arte~ speqtaklis scena iyo gamosaxuli, romelsac avtorma `maskaradi~ uwoda. igi wlebis manZilze moskovis sanaxaobaTa sammarTve-los sawyobSi inaxeboda da mxolod 1930 wels, d. arseniSvilma rusi Cinovnikebis mier Seqmnili araerTi winaaRmdegobis miuxedavad, saqarTveloSi Camoitana (moskovis qalaqis sabWos aR-maskomis 1930 w. 27 ianvris dadgenilebiT igi saqarTvelos saTeatro muzeums gadaeca).

daviT arseniSvili 1929 wels airCies ssrk samxatvro mecnierebaTa akademiis wevr-korespon-dentad. iyo saqarTvelos sabWoTa mxatvrebis kavSirTan arsebuli xelovnebaTmcodneobisa da kritikis seqciis wevri, saqarTvelos politikur da mecnierebaTa codnis gamavrcelebeli sazogadoebis namdvili wevri. Aavtoria mniSvnelovani Sromebis, gamokvlevebis xelovnebis sak-iTxebze 1932 w. moskovSi gamarTul gamofenaze `sabWoTa wignis 15 weli~ moawyo seqcia `sabWoTa wigni amierkavkasiaSi~.

1949 wels moskovSi daaarsa Aandrei rubliovis saxelobis Zveli rusuli xelovnebis muzeumi, romelsac 1960 wlamde xelmZRvanelobda. amave periodSi, moskovis donis monasterSi moawyo gamofena `qarTuli kolonia moskovSi XV11-XV111 saukuneebSi~. didia daviT arseniSvilis Rvawli qarTuli kulturis ganviTarebis saqmeSi. Mmisi iniciativiT daarsda saTeatro (amJamad saqarTvelos Teatris, musikis, kinosa da qoreografiis sax. muzeumi) da literaturis (amJamad giorgi leoniZis sax. saxelmwifo muzeumi) muzeumebi, romlebSic didi erovnuli saganZuria Tavmoyrili. mis Sesaxeb gadaRebulia dokumenturi filmi `daviT arseniSvili~ (1981, scenaris avtori l. gureviCi, reJ. l. baqraZe), xolo qalbatonma naTela vaCnaZem mis moRvaweobas miuZRv-na monografia `daviT arseniSvili~ (1989).

ioseb sumbaTaSvilis gamofena

2015 wlis 10 dekembers xelovnebis sasaxleSi ioseb sumbaTaSvilis 100 wlis iubilesad-mi miZRvnili gamofena gaixsna. i. sumbaTaSvili 1942 wels, samxatvro akademiis ferweris fakultetis (v. sidamon-erisTavis saxelosno)A damTavrebis Semdeg, aqtiurad Caeba Teatrisa da kinos SemoqmedebiT ganviTarebaSi. eqspoziciaze warmodgenil iqna misi speqtakle bisa da kinofilmebisTvis Seqmnili eskizebi, arCil gelovanisa da aleqsandre bagrationis pirad koleqciebSi daculi namuSevrebi, aseve medea jafariZisTvis gankuTvnili julietas kostiumi speqtaklidan „romeo da julieta“. mxatvris diapazoni mravalferovania: saopero da drama-tuli Teatrebisa da kinofilmebisTvis gankuTvnili eskizebi, romlebic iyofa tragikul da komediur Janrebad da mxatvari zustad gamoxatavs garemos, koloritsa da ferTa gamas. amis dasturia muzeumis fondSi daculi 140 namuSevarze meti eskizi.

igi mTavar mxatvrad muSaobda Tbilisis z. faliaSvilis saxelobis Tbilisis operisa da baletis (1942-46) da marjaniSvilis (1948-59) TeatrebSi. TanamSromlobda quTaisis, goris, WiaTurisa da rusTavelis TeatrebTan. gaformebuli aqvs z. faliaSvilis opera „daisi“, m.

xelovnebis sasaxleSi

qronika

#1 2016

Teatri da cxovreba 81

mSveliZis „didostatis marjvena“ (k. kukulaZesTan erTad), m. balanCivaZis „darejan cbieri“ da mravali sxva. mniSvnelovani etapi iyo marjaniSvilis TeatrSi dadgmuli speqtaklebi: „kacia-adamiani?!“, „riCard mesame“, `romeo da julieta“, „antonios da kleopatra“, „mariam stiuarti“, „mokveTili“, „xarataanT kera“, „giorgi saakaZe“, „daviT aRmaSenebeli“, „zvavi“, „moZRvari“, de-koraciis eskizebi moskovis qarTuli xelovnebisa da literaturis dekadisTvis da sxv.

mniSvnelovania i. sumbaTaSvilis Rvawli kinematografiaSi. mxatvars Sesrulebuli aqvs de-koraciis eskizebi kinofilmebisaTvis „qeTo da kote“, „ciskara“, „magdanas lurja”. gaimarTa mxatvris namuSevrebis albomis (Semdgeneli g. kalandia) prezentacia. masSi Sevida saqarTve-los Teatris, musikis, kinosa da qoreografiis muzeumis, moskovis al. baxruSinis centraluri Teatraluri muzeumis, ar. gelovanisa da al. bagrationis pirad koleqciebSi daculi namu-Sevrebi, romlebic sazogadoebam pirvelad ixila.

saaxalwlod bavSvebisaTvis

25 dekemberi xelovnebis sasaxleSi gansakuTrebiT zRapruli, sasiamovno, mxiaruli da saintereso iyo. xelovnebis sasaxlis mzrunvelTa sabWos Tavmjdomaris arCil gelovanis, `saqarTvelos~, saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis saministros mxardaWeriT, saax-alwlod, sasaxleSi patarebsa da mozardebs dauviwyari sanaxaoba daxvdaT. qarTuli animaciis gmirebma muzeumis sacavebi pirvelad datoves da sagamofeno darbazSi gadainacvles. `wuna da wruwuna~, `lurji melia~, `bati tasiko~, `xelmarjve ostati~, `soflis maSeneblebi~, `kaci da lomi~, „qorbuda“, „mzeWabuki~, „niko da siko“, „bombora“ da sxva qarTuli multiplikaciis mravalma gmirma didsa Tu pataras waruSleli STabeWdileba dautova.

eqspoziciis gaxsnasTan erTad gaimarTa gamofenis katalogis `qarTuli animacia~ prezenta-cia (Semdgeneli v. jaSi). katalogSi Tavmoyrilia qarTuli multiplikaciis istoriis amsaxveli TiTqmis yvela saetapo naxati da Tojinuri filmis eskizi. amagdari reJisorebis, animatore-bisa da mxatvrebis biografiebi. warmodgenilia animaciuri filmis Seqmnis procesi. mocemulia kinofestivalebze gamarjvebuli filmebis sia.

arqivTa tomeulebi

xelovnebis sasaxlem 2011 wlidan daiwyo muzeumis xelnawerTa fondSi daculi piradi ar-qivebis gamocema. ukve dastambul xuT tomSi Sevida 53 arqivi (g. kalandias saerTo redaqciiT). amjerad Teatralurma sazogadoebriobam miiRo meoTxe da mexuTe tomebi. meoTxe tomSi Se-vida akaki xoravas, uSangi CxeiZis (daamuSava g. megreliZem), mixeil qorelis (daamuSava n. na-siZem), Salva dadianis (daamuSaves: n. arCvaZem, T. maisuraZem, l. xositaSvilma, s. kobaxiZem, m. maRlakeliZem, r. sixaruliZem, q. kelaptriSvilma, q. guraSvilma). xolo mexuTe tomSi Sevida: vasil amaSukelis, karlo gogoZis (daamuSava g. kupraSvilma), Salva gedevaniSvilis (daamuSava g. megreliZem), siko doliZis, SoTa managaZis (daamuSava q. kelaptriSvilma), kote miqaberiZis (daamuSava i. moiswrafiSvilma) arqivebi. maTSi Tavmoyril xelovanTa mogonebebs, episto-larul memkvidreobas, stenogramebs, Canawerebsa da sxva saintereso dokumentebs (romelTa umravlesoba gamouqveynebelia) mkiTxveli pirvelad gaecnoba samecniero gamokvlevebisa da statiebisTvis saintereso masalebs.

akaki wereTels mieZRvna

muzeumma akaki wereTlis dabadebidan 175 wlisa da gardacvalebidan 100 wlisTavis aRsani-Snavad specialuri albomi gamosca. (Semdgeneli g. kalandia). mis SedgenaSi agreTve monawile-obdnen: literaturis muzeumis, xelnawerTa erovnuli centris, akaki wereTlis saxl-muzeumis TanamSromlebi da gamoyenebulia am organizaciebis safondo masalebi. dabeWdilia: ak. baqraZis, g. kalandias, c. laSxis, m. merkvilaZis werilebi da gamoyenebulia v. amaSukelis mogonebebi. da-beWdilia ak. wereTlis sxvitoris saxlisa da nivTebis, mwerlis nawarmoebTa dadgmebis afiSe-bis, speqtaklebidan scenebis, kinofilmebsa da speqtaklebSi gamoyenebuli kostiumebisa da de-koraciebis eskizebis, poetis portretebis fotoebi. maTi avtorebi arian cnobili mxatvrebi: ir. gamrekeli, v. sidamon-erisTavi, T. abakelia, r. mirzaSvili, k. kukulaZe, d. TavaZe, m. goci-riZe, ir. Stenbergi, d. mirianaSvili, m. mRebriSvili, k. WavWaniZe. gamoyenebulia v. amaSukelis filmis kadrebi da sxva masalebi. interess iwvevs cnobili kritikosis ak. baqraZis cnobili werili ak. wereTlis Sesaxeb, musikismcodne m. merkvilaZis werili `sulikos~ istoriis Sesaxeb, romelSic sazogadoebisTvis ucnobi faqtebia moyvanili da sxva masalebi.

Teatri da cxovreba82

#1 2016

Rvawlis dafasebasoxumis konstantine gamsaxurdias saxelobis dramatuli Teatri gasuli saukunis 80-

ian wlebSi erT-erTi saukeTeso gaxldaT saqarTveloSi. istoriis am monakveTze soxumis Teatrma did SemoqmedebiT simaRles miaRwia gogi qavTaraZis xelmZRvanelobiT. am Teat-ris speqtaklebSi imdenad Zlieri iyo erovnuli muxti, rom mayurebelSi Tavisuflebis, damoukideblobis idealebs amkvidrebda, reJisuris maRalma donem Cinebuli samsaxiobo galereac warmoaCina. amis gamo iyo, rom mayurebelma es Teatri, misi msaxiobebi Seiyvara _ am Teatris reJisura, aqtioruli Semoqmedeba saqarTvelos imdroindeli idealebis ma-Ralmxatvrulad gamomsaxveli gaxldaT.

drois am monakveTSi soxumis TeatrSi bevri Cinebuli msaxiobi iRvwoda. afxazeTis kul-turisa da ganaTlebis saministrom amjerad sami maTgani gamoarCia da qarTuli Teatris dResTan dakavSirebiT SemoqmedebiTi saRamo mouwyo. eseni gaxlavan Tina babliZe, sergo paWkoria da giorgi ratiani. 15 ianvars saministros darbazSi am msaxiobTa niWis Tayvanis-mcemlebi Seikribnen.

pirveli sityva afxazeTis kulturisa da ganaTlebis ministrma dimitri jaianma war-moTqva. man isaubra soxumis Teatris did tradiciaze, SemoqmedebiT koleqtivSi damkvid-rebul erTob megobrul urTierTgatanis, pativiscemis atmosferoze. erTi saintereso detali: `roca sagastrolod mivdiodiT, qalebi, rogorc wesi, didi, mZime CemodnebiT moemgzavrebodnen. arasodes, arcerT msaxiob qals, Tavisi Cemodani xelSi ar auRia, Cven, vaJkacebi vakeTebdiT amas~, da meore: `didostatis marjvenaSi~ garda ori epizodisa, sul scenaze videqi _ didi datvirTva mqonda. kulisebSi rom gavdiodi, Tina babliZe usaTuod vaSliT mxvdeboda, Zala moikrifeo~.

Teatraluri sazogadoebis Tavmjdomare, soxumis konstantine gamsaxurdias sax. dram-atuli Teatris yofili xelmZRvaneli da direqtori gogi qavTaraZe ixsenebs Teatris daZabuli SemoqmedebiTi muSaobis wlebs, axasiaTebs Tina babliZis, sergo paWkorias da giorgi ratianis mier Sesrulebul rolebs.

afxazeTis avtonomiuri respublikis mTavrobis meTauri vaxtang yolbaia ixsenebs:_ erT-erTi raionis xelmZRvaneli viyavi, roca gamsaxurdias sax. Teatri CvenTan speq-

takls marTavda, es iyo dResaswauli, me saSualeba meZleoda urTierToba mqonoda gogi qavTaraZesTan, sergo paWkoriasTan, dima jaianTan, Tina babliZesTan, giorgi ratianTan da sxva didebul SemoqmedebTan, rasac adre verafriT ver warmovidgendi.

afxazeTis umaRlesi sabWos Tavmjdomaris moadgile jemal gamaxaria aqveynebs umaRle-si sabWos dadgenilebas Tina babliZis, sergo paWkorias da giorgi ratianis sapatio sige-lebiT dajildoebis Taobaze.

soxumis TeatrSi Tina babliZis, sergo paWkorias, giorgi ratianis mier ganvlil Semo-qmedebiT cxovrebaze isaubres: Teatrmcodne naTela arvelaZem, Teatris yofilma mTavar-ma reJisorma daviT kobaxiZem, reJisorma sandro mrevliSvilma, romelmac am TeatrSi dai-wyo SemoqmedebiTi cxovreba, poetma geno kalandiam, kompozitorma gomar sixaruliZem, dramaturgma guram baTiaSvilma.

wignis prezentacia19 ianvari gamoCenili qarTveli reJisoris Salva gawerelias

dabadebis dRea. reJisoris kolegebi, niWis Tayvanismcemlebi, mowafeebi am dRes yovelTvis raime RonisZiebiT aRniSnaven xolme. Aamjerad Salva gawerelias dabadebis dRe misi dRiurebis, Canaw-erebis gamocemiT aRiniSna. Teatrmcodne Tamar quTaTelaZem Tavi mouyara reJisoris Canawerebs da erT wignad akinZa. Pproeqtis xelmZRvanelia reJisori, profesori giorgi SalutaSvili — aseve Salva gawerelias mowafe.

19 ianvars, reJisoris dabadebis dRes, Teatrisa da kinos uni-versitetSi gaimarTa Salva gawerelias wignis prezentacia, romelic Sesavali sityviT gaxsna giorgi SalutaSvilma. Mman vr-clad isaubra gamoCenili reJisoris, misi Zvirfasi pedagogis cx-ovrebasa da Semoqmedebaze. Salva gawerelia moigones misma mego-brebma, mowafeebma: reJisorebma gizo Jordaniam, sandro mrevliSvilma, mweralma guram baTiaSvilma, msaxiobma maia kopaZem, Teatrisa da kinos universitetis gamomcemlobis xelmZRvanelma, Teatrmcodne maka vasaZem da sxv.

#1 2016

Teatri da cxovreba 83

am rubrikiT amJamad gTavazobT xelo-vnebaTmcodne daviT andriaZis friad say-uradRebo naSromebs `sameulis Teatri~ da `mamia malazonias Teatri~.

Teatraluri xelovneba ar aris ganebivre-buli kvlevebiT Teatris mxatvarTa Semo-qmedebis irgvliv da amdenad, es Sromebi TavisTavad moeqca Cveni yuradRebis areal-Si.

`mamia malazonias Teatri~ 16 suraTisa da 4 interludiisagan Sedgeba. mas darTuli aqvs prologi, epilogi, mxatvrisa da av-toris mokle SemoqmedebiTi biografiebi da im speqtaklebis nusxa, romelic mamia malazoniam gaaforma. wigni maRali poli-grafiuli xarisxiT da iSviaTi mxatvruli gemovnebiT gamoirCeva, amaze metyvelebs ara mxolod im eskizebisa da scenebis feradi ilustraciebi, romlis siuxviTac gamoirCeva es naSromi, aramed axlaxans naxsenebi speqtaklebis nusxac, romelic avtorma aseve patara feradi ilustraciebis saxiT warmogvidgina. wigni gamosca bakur sulakauris gamomcem-lobam. misi dizaineri Tavad mamia malazoniaa.

wignis prologSi Seqspiris `hamletis~ scenas, sadac hamleti xedavs mamis aCrdils, dedofali ki ver xedavs, avtori adarebs iobis wignis epizods (IX.11) da ase iwyebs sce-nografiaze saubars, sadac askvnis: `etyoba, scenografia marTlacda speqtaklis uxilavi xatis moxelTebaa; auratuli aCrdilis moxelTeba da gansxeuleba. da ara mxolod Teat-ris mxatvroba; Tavad Teatric...~ (gv.5). avtori Tavisi xedvis rakursSi ganixilavs antonen artos gamonaTqvams: `Teatris winaSe, iseve rogorc winaSe kulturisa, dgas amocana, da-varqvaT (a) Crdils Tavisi saxeli da viswavloT misi marTva~. da amjerad d. andriaZe sce-nografiul sivrceze, Teatralur sivrceze, piter brukiseul cariel sivrceze agrZelebs saubars, romlis Semdgomac askvnis: `scenografiuli sivrce msaxiobis grZnoba-gonebis koncentrirebis toposia; esaa substituti, romelzec xdeba aqtioruli TamaSis, rogorc interaqtiuli teqstis, Cawera. scenografia am gagebiT stenografiaa. aseT sivrceebs _ scenuri `Canaweris~ toposebs _ Txzavs mamia malazoniac (gv.5) es pasaJebi, riTac avtori hamletis teqstidan iobis teqstze da misgan scenografiis mxatvruli daniSnulebis raobaze msjelobs an antonen artosa da mandelStamiseuli aCrdilis metaforidan scenu-ri sivrcis arsis Sesaxeb agrZelebs saubars, uaRresad sainteresos xdis mis msjelobas da aniWebs mas gamorCeul xibls. aqve unda aRiniSnos, rom amgvari, uaRresad saintereso pasaJebiTaa gajerebuli mTeli naSromi, romlis gacnobac xelovnebis moyvaruli mkiTxv-elisaTvis ara mxolod sasurvelad, aramed aucileblad mimaCnia.

pirveli suraTi _ `ormagi gaoreba~ mecnierulad aanalizebs scenografiul xats, romelic jer ikonikuri, Semdeg ki Teatraluri kodiT gveZleva. meore suraTis saTau-ri _ `kari-kar navali Teatri~ Tavidanve karnavaluri Teatris verbalur asociaciebs iwvevs da masSi p. kakabaZis `kaxaberis xmalia~ ganxiluli. pirvel interludiaSi avtori scenografs mxatvruli sityvierebis avtorad miiCnevs da mas igavurad mTxrobel mxat-vars, igavur narators uwodebs. `igavi, igive `igavuroba~ malazoniam Tavisi artistuli akmes asakSi sabaseuli ̀ sibrZne sicruisas~ dasuraTxatebis Semdeg aqcia Tavis Janrul (Tu interJanrul) brendad (gv.14).

TavSi `scenografis sami roli~ d. andriaZe mimoixilavs m. malazonias mier gaforme-

axali wignebi

Teatri da cxovreba84

#1 2016

bul p.kakabaZis `cxovrebis jaras~ da amave 1996 wels dadgmul speqtakls `Ralats~. av-toris azriT, es ori speqtakli daexmara mxatvars daenaxa Teatris `Teatraluroba~. rac Seexeba sam rols, avtori mas ase ganmartavs: TamaSebrivi, dekoratiuli da personaJuli. is samives Zireulad axasiaTebs da askvnis, rom isini sinamdvilis sami Sesabamisi hipos-tasis: ritualuris, artefaqtulisa da epistemologiuris damaxasiaTebeli rakursebiT unda iqnen ganxilulni. yuradRebas ipyrobs Tavebi `axali `xanuma~ da `Zveli vodevilebi~, `iq~ da `axla~. am ukanasknelSi avtoris msjeloba, rom Tu personaJi `aq~ da `axlas~ prin-cipiT arsebobs, am gagebiT scenografi `iq~ da `axlas~ principiT muSaobs anu scenazec da scenis miRmac da uzogadesi gagebiT scenografias qronotropuli dualizmi axasiaTebs.

TavSi `cvalebadi mudmivoba~ d.andriaZe erTgvarad Sifravs mxatvris samyaros sce-nogramebis riTmebs. da maT adarebs plastikur fugas, romlis modulaciebi _ SekumSva Tu gafarToeba amyarebs modulaciebis vels da Tavad warmoadgens cvalebad mudmivobas. hamletiseul `sityvebs, sityvebs, sityvebs~ avtori scenografiul niSnebs usatyvisebs, riTac iqsoveba scenografiuli qsovili. Semdgom mas ufro miniSnebas amjobinebs da aseve daamatebs sxva cnebebsac.

avtoris Rrma erudicia da xelovnebis konkretuli nimuSis farTo da kompleqsuri xed-va ganumeorebels xdis saopero Tu dramatul speqtaklebze msjelobas da iZleva rogorc konkretulad m. malazonias, aseve zogadad, scenografiis axali rakursebiT danaxvis saS-ualebas.

`sameulis Teatri~wigni gasul welsA kulturisa da ZeglTa dacvis saministros sponsorobiT, fond

`artkavkasusisa~ da `Tibisi art galereas~ mxardaWeriT gamoica da is iwyeba qveTaviT `prologis magier~. Tavi `dasawyisi~ gvacnobs oleg qoCakiZis, aleqsandre slovinskisa da iuri CikvaiZis _ qarTuli scenografiis sameulis _ mniSvnelobas qarTuli Teatri-saTvis da fiqrobs, rom is `antonen artos brendia~. pirveli damoukidebeli namuSevari samxatvro akademiis am mesamekurseli arqiteqtorebisa iyo plakatebi studentTa saer-TaSoriso festivalze, sadac samivem. calk-calke gaimarjva. saestrado ansambl `reros~ afiSa ki maTi pirveli erToblivi namuSevari iyo.

dorian kitiam mozard mayurebelTa TeatrSi axalgazrda mxatvrebs speqtakli `jadosnuri xilabandi~ gaaformebina da fardac moaxatvina. avtori mimoixilavs sameu-lis namuSevrebs CxartiSvilis speqtaklebSi: `orni saqanelaze~, `beberi mezurneebi~, `novelebis saRamo~. d. andriaZe aRniSnavs, rom `beber mezurneebSi~ mxatvrebi Zveli Tbilisis kolorits ara gudiaSviliseul `kintaurSi~, aramed firosmaniseul sam-yaroSi eZeben, magram manam, SemoqmedebiTi gzis dasawyisSi (`dasawyisi~ hqvia am Tavs) sameuli m. TumaniSvilis saetapo speqtakls, `WinWraqas~ aformebs. d. andriaZe am naSrom-Si msjelobs reJisurisa da scenografiis Sesaxeb, adgens maT Semxeb wertilebs da profesiuli ostatobiT aanalizebs maT rols speqtaklis urTules struqturaSi. warmodgenis scenografiuli garCevisas is msaxiobebis namuSevris Sefasebasac ar uvlis gverds (mag, `beberi mezurneebi~), `mokveTilis~ garCevisas saubrobs oTar meRvineTuxucesis SemoqmedebiTi biografi-is irgvliv da a.S. ase kompleqsurad, maRali profesiuli kulturiT aris daxasiaTebu-li sameulis speqtaklebi: `WinWraqa~ (gan-sakuTrebiT mniSvnelovania avtoriseuli msjeloba gmirTa scenuri kostiumebis irgvliv), a. mileris `seilemis procesi~, n. dumbaZis `mziani Rame~, b. brextis `jariska-ci jariskacia~, Temur abaSiZiseuli namu-Sevari a. raqviaSvilis miuziklze `robin hudi~, S. gawerelias `nacarqeqia~, d. kitias

#1 2016

Teatri da cxovreba 85

`argonavtebi~, d. aleqsiZis ̀ kvaWi kvaWantiraZe~ da sxv. avtori ar erideba scenografiuli niuansebis gameoreba-gadaTamaSebis aRniSvnasac. d. andriaZe g. lorTqifaniZis `oidipos mefis~ garCevisas moZrav, TeTr fardas, romelic gadafarebuli hqonda qoros, `anTro-pologizebuls~ uwodebs: `oidiposis instalacia anTropologizebuli fardac iyo; di-namiuri, drapirebuli farda; Tavisi fataluri naoWebiTa Tu nakecebiT... erTi welic da es farda kidev erTxel gaTamaSdeba marjaniSvilis Teatris foies moxatulobaSi~(gv.78). fardis marjvena mxares mxatvrebma amoweul drapirebaSi TavianTi avtoportretebi Cax-ates. avtori saubrobs scenografiuli velis mniSvnelobaze da rolze speqtaklis mx-atvrul gadawyvetaSi. d. andriaZe speqtakl ̀ berikonze~ msjelobisas mas uwodebs qarTul maskarads. speqtaklis saTqmels alegoriulad exmianeboda naxevrad gadabuguli taZris gumbaTi da alales yofierebis uremi scenis centrSi. is xan sapyrobiled, xan sasaxled, xan kalod da xanac msaxiobTa ficarnagad gadaiqceoda speqtaklSi. scenografia exmare-boda rogorc reJisors, aseve msaxiobebs TavianTi mxatvruli saTqmelis amoTqmaSi _ isini Txaberikas, virberikas, kuroberikas scenur saxeebs TavianTi scenuri kostiume-biTac warmoadgendnen.

wignSi gaanalizebulia T. CxeiZis `otelos~, `haki aZbas~, `aRsarebis~, `veragoba da siy-varulis~, l. rosebas `provinciuli ambavis~, `premieris~ scenografia da ara mxolod. ase magaliTad, d. andriaZe scenografiuli ganxilvisas aRniSnavs: `raRac satusaRos an saavadmyofos atmosfero sufevda `provinciul ambavSi~; mTeli speqtakli TiTqos wve-Tovanze iyo SeerTebuli (gv.101).

qveTavSi `kostumis matrica~ avtori gvawvdis Zireul frazas: `sameulis TeatrSi~ erTi kostiumi meoresTan iriTmeba; maT Soris imTavidanve dgindeba konstruqciaTa, formaTa, qsovilTa, zedapirTa, faqturaTa, teqsturaTa msgavsebisa da gansxvavebis niSnebi...~(gv. 113). sameulisaTvis yoveli speqtakli... …niSanTa sistemaa, romelsac ori ganzomileba aqvs. erTi mxriv, esaa niSanTa specifikuri saxiT organizebuli sistema (paradigmatika), xolo meore mxriv _ am sistemis realizaciis gziT miRebuli teqsti (sintsgmatika). speqtaklic amgvari teqstia; kulturis teqsti~ (gv.133).. d. andriaZe aRmosavluri kaligrafiis `sami yalmis Teorias~ sameulis samive yalams usatyvisebs da am ukanasknelTa Teatralurobis saziaro eqvivalents eZebs.

d. andriaZiseuli `epilogis magier~ hgavs prologs anu prologis magiers~, radgan orive warsulis reminiscenciebiT aris nasazrdoebi. am sityvebis dasturad misi bolo striqonebic ikmarebda: `zemelze, slovinskebis mamapapeuli saxlis ezoSi, amJamindeli `kinos saxlis~ ukan alublis baRi yofila. wiTlebis Semosvlis Semdeg auCexavT... alublis baRi Cexovis narativia... am siciveSi alublis baRi raRam gamaxsena?!~

d. andriaZis `sameulis Teatri~ yvelafers moicavs _ speqtaklebis mxatvrul anal-izs, reJisoruli gaazrebis Taviseburebebs, epoqisa Tu Tavad Teatrebis mimarTulebe-bis Sesaxeb msjelobas, speqtaklebis mxatvrul niuansebSi Rrma profesiul wvdomas da amavdroulad, mTel naSroms atyvia avtoris poeturi azrovnebis kvali anu kvali gansax-ilveli warmodgenis ara mxolod mecnieruli, aramed emociuri wvdomisa.

vfiqrob, es wignic qarTuli saTeatro xelovnebis sakmaod mniSvnelovani SenaZenia da mis mniSvnelobas droTa ganmavlobaSi ufro gaiTavisebs rogorc Teatraluri, aseve saxviTi xelovnebis istoria.

nino maWavariani

Teatri da cxovreba86

#1 2016

saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo universitetSi ukve ram-denime welia mimdinareobs muSaoba fundamentur naSromze _ `qarTuli Teatraluri en-ciklopedia~. amJamad xdeba misi saboloo redaqtireba daxvewa-Sevsebis mizniT.

Zvirfaso mkiTxvelo, am keTilSobilur saqmeSi fasdaudebeli daxmareba SegiZli-aT gagviwioT _ xom ar gamogvrCa vinme, romelic aucileblad unda iyos, erTxel kidev gavimeoroT, am pirvel qarTul Teatralur enciklopediaSi; egeb axalgazrdebidan ver SevamCnieT Rirseulni, an uneburad Zvelebidan gamogvepara zogi.

swored am mizniT gamogvaqvs Tqvens samsjavroze pirveli monakveTis (igulisxmeba aso-bgera `a~) sia, kerZod, vin, romeli moRvawe, speqtakli, Tu Teatri iqneba aq warmodgenili, cxadia, anbanuri TanmimdevrobiT. yovelive amas SemdgomSi daemateba mxolod termino-logia, uromlisodac saerTod ar arsebobs raime saxis enciklopedia.

gvwams Tqveni gulisxmierebisa da amdenad, Tavs uflebas vaZlevT, winaswar gadagixa-doT madloba.

gamocemis saredaqcio kolegia

prof. g. doliZe599 53-80-70 / 577 28-87-34

2 94 02 75 / 2 39 50 82abazaZe-JiviZe elene _ msaxiobiabakelia grigol _ mxatvari, scenografiabakelia Tamar _ moqandakeabakelia iona (WiWiko) _ msaxiobiabariani aleqsandre _ msaxiobi, reJisoriabaSis saxelmwifo TeatriabaSiZe grigol _ poetiabaSiZe daviT (dodo) _ msaxiobiabaSiZe devi _ reJisoriabaSiZe vaso(vasil) _msaxiobiabaSiZe vaso _ baletis msaxiobiabaSiZe vaxtang _ reJisoriabaSiZe zviad _ msaxiobiabaSiZe Tamar _ msaxiobiabaSiZe Teimuraz _ reJisori abaSiZe ivane (vaniko) _msaxiobiabaSiZe kita _ literaturaTmcodneabaSiZe konstantine _ Teatrmcodne, reJisoriabaSiZe levan _ msaxiobiabaSiZe leila _ msaxiobiabaSiZe manon _ msaxiobiabaSiZe marina _ msaxiobiabaSiZe memed _sazogado moRvaweabaSiZe rusudan _balerinaabaSiZe taso (anastasia) _ msaxiobiabduSeli daviT _ msaxiobiabduSeliSvili (abduSeli) marine _ msaxiobiabesalaSvili gia _ msaxiobi`abesalom da eTeri~abesaZe guram _reJisoriabesaZe zurab _ msaxiobiabesaZe kapiton _msaxiobiabesaZe marex _ msaxiobi

mzaddeba pirveli qarTuli Teatraluri enciklopedia

werili redaqcias

a

abesaZe nino _ msaxiobiabesaZe rene _ msaxiobiabesaZe Salva _ msaxiobiabzianiZe zaza _ kritikosiabzianiZe rusudan _ msaxiobiabzianiZe cira _ dramisa da kinos msaxiobiabJandaZe mixeil _ mxatvari, msaxiobiabramiSvili mixeil _ kritikosiabramiSvili giorgi _ reJisori abramiSvili ioseb _ msaxiobiabramiSvili manana _ sabavSvo poeti, dramaturgiabramiSvili manana _ msaxiobiabuaSvili kaxa(kabu) _ msaxiobi, Soumeniabueva-niJaraZe irine _ msaxiobiabulaSvili Temur _ dramaturgiabulaZe valeri _ baletis msaxiobiabulaZe goCa _ saopero momReraliabulaZe lia _ msaxiobiabulaZe lana(svetlana) _ baletis msaxiobi, pedagogiabulaZe malxaz _ dramisa da kinos msaxiobiabulaZe neron – TeatrmcodneabulaZe uCa _ saopero momReraliabSilava ekaterine _msaxiobiagalarova ekaterina _ msaxiobiagrba aziz _msaxiobiagrba rozenbei _ msaxiobiagumaa sofio _ msaxiobiagumaa qiazim _ poeti, dramaturgi

#1 2016

Teatri da cxovreba 87

adamia alio _ poeti, mwerali, dramaturgiadamia-Ciqovani venera _ saopero momReraliadamia Tamar _ msaxiobiadamia irakli _msaxiobi, reJisoriadamia cira P_ msaxiobiadamiani petros _ msaxiobi`adamianebo, iyaviT fxizlad!~ _ speqtakliadamiZe vladimer _ msaxiobi, reJisoriadeiSvili vaxtang _ msaxiobiavaliSvili arCil _ Teatris kritikosiavaliSvili-xerxeuliZisa babo _ msaxiobiavaliSvili giorgi _ mwerali, politikuri moRvaweavaliSvili Tengiz _ msaxiobi, reJisoriavaliSvili niko _ mweraliavaliSvilis TeatriavazaSvili-macxonaSvili eTer _reJisori, msaxiobiavaqiani margarita _ msaxiobiaviZba ardaSan _ momReraliavlabris TeatriavsajanaSvili zurab _ msaxiobiavCiani suren _ Teatraluri moRvaweavWalis auditoriaazaraSvili vaJa _kompozitoriaziani (dondarova) natalia _ dramaturgiazmaifaraSvili givi _ diriJoriazmaifaraSvili zaza _ diriJoriazmaifaraSvili Salva _ diriJori da kompozitoriaTaneli lado (aTaneliSvili vldimer) – saopero momRerali`aida~ _ speqtakliaivazovi iuri _ msaxiobiakofaSvili daviT _ saopero momReraliakofiani venera _ msaxiobialadaSvili ani _ msaxiobialaverdiani levon _ msaxiobialaviZe aleqsandre (aleko) _ msaxiobialaviZe tariel _ msaxiobialaznispireli (koWlamaziSvili) aleqsandre _ msaxiobi`alale~ _ speqtaklialeqsi-mesxiSvili barbare _ msaxiobialeqsi-mesxiSvili giorgi (gogi) _ scenografialeqsi-mesxiSvili daviT _ mecnieri, Teatraluri moRvawealeqsi-mesxiSvili vladimer (lado) _msaxiobi, reJisorialeqsi-mesxiSvili nino sardionis asuli _ msaxiobialeqsi-mesxiSvili nino (lado mesxiSvilis qaliSvili) _ msaxiobialeqsi-mesxiSvilebialeqsiSvili ana _ msaxiobialeqsiSvili oTar _reJisorialeqsiSvili Temur _ reJisori

aleqsiSvili Tiko _ msaxiobialeqsiZe(sonRulaSvili) aleqsi _ mocekvavealeqsiZe giorgi _ baletmaisterialeqsiZe dimitri (dodo) _ reJisorialeqsiZe irine _balerinaaleqsiZe mariam _ qoreografialeqsiZe (goderZiSvili) marina _ balerinaalibegaSvili iano _ ix. iano Tamar _ saopero momRerali alibegaSvili lela _dramisa da kinos msaxiobialibeglos TeatrialimbaraSvili ludmila _ msaxiobialioSkina tatiana _ msaxiobialixaniani isaak _ msaxiobialtmani iogan _ rusi kritikosi`alublis baRi~ _ speqtaklialfaiZe aleqsandre _ reJisoriamaRlobeli sergo _ kritikosiambrosovi mixeil _ msaxiobiamilaxvari aleqsandre _ istorikosiamiranaSvili amiran _ saopero momRerali amiranaSvili amiran _ msaxiobi amiranaSvili medea _ saopero momRerali amiranaSvili petre _ saopero momRerali`amiraniani~ _ xalxuri zepirsityvierebis Zegliamirbekiani dori _ msaxiobiamirejibi caca (ekaterine) _ msaxiobiamonaSvili zaqaria _ baletis msaxiobiananiaSvili nikoloz _ msaxiobiananiaSvili nino _ balerina`ananievi~ (ananievis Teatri)anasaSvili manana _reJisori`ana frankis dRiuri~ _ speqtakliandreevi leonid _ mweraliandriaSvili akaki _ kompozitoriandriaZe manana _ musikaTmcodneandronikaSvili ekaterine _ msaxiobiandronikaSvili elo (elene) _ msaxiobiandronikaSvili venera _ reJisoriandronikaSvili ioseb _ saTeatro saqmis organizatoriandronikaSvili konstantine _ reJisoriandronikaSvili nikoloz (biWiko) _ msaxiobiandronikaSvili-abaSiZe nino _ msaxiobiandronikaSvili oTar _ reJisoriandronikaSvili (zurabiSvili) qeTevan _ msaxiobiandRulaZe ana _ msaxiobiandRulaZe daviT _ saopero momReraliandRulaZe daviT _reJisoriandRulaZe nodar _ saopero momReraliandRulaZe nugzar _ msaxiobi`anzori~ _ speqtaklianTaZe giorgi _ reJisorianTaZe dodo _ reJisorianTaZe-nakaSiZe diomide _ reJisori

Teatri da cxovreba88

#1 2016

anTaZe levan (leo) _ msaxiobianTaZe manana – filologianTaZe mixeil _ reJisori, mweralianTelava zurab _ msaxiobianTiZe nino _ msaxiobiankara (yifSiZe) sofio _ msaxiobi`antigone~ _ speqtakli, rusTavelis Teatri`antigone~ – speqtakli, marjaniSvilis Teatri`antigone~ _ speqtakli. iliaunis Teatri`antigone~ _ speqtakli. ozurgeTis Teatriantonovi (meCiTiSvili) zurab –dramaturgiantonovskaia ana _ mweralianui Jan – dramaturgianjafariZe vera (veriko) _ msaxiobianjafariZe zurab _ saopero momReralianjafariZe jemal _ reJisoriapaltidi iango _ msaxiobiapresiani (isneli) sergo _ msaxiobiarabaSvili evgenia _ msaxiobiarabiZe vasil _ msaxiobiarabuli imeda _ msaxiobiarabuli mzia _ msaxiobiaragvispireli (dedabriSvili) Sio _ mweraliaradel-iSxneli giorgi _ msaxiobiaraviaSvili nazi _msaxiobiaraqelovi ervand _ msaxiobiarayiSvili dimitri _ kompozitoriarbatovi (iagubiani) ilia _ msaxiobiarguni aleqsi _ kritikosi, dramaturgiargun-konoSoki ana _ msaxiobiardaziani lavrenti _ mweraliareSiZe vaxtang _ msaxiobiareSiZe mamuka _ JurnalistiareSiZe nikoloz _ dramaturgiarvelaZe naTela _ TeatrmcodnearvelaZe olRa _ msaxiobiarobeliZe ilia _ msaxiobiarobeliZe naTela _ balerinaaroSeniZe SuSana _ msaxiobiarseniSvili daviT _ msaxiobi, sazogado moRvawearseniSvili nino _ msaxiobiartiomova-mRebriSvili ludmila _ msaxiobiaruTiniani ana _ msaxiobiaruTinova ruzana _ balerinaaruTinov-jinWaraZe devil _ musikaTmcodnearRvliani valeri _ msaxiobi`arSin mal alan~ _ speqtakliarCaia aleqsandre (boCia ) _ msaxiobiarCvaZe Tengiz _ msaxiobiarCvaZe ivane _ mxatvariarCvaZe nukri _ msaxiobiarCvaZe Janeta _ msaxiobi, diqtoriarCil meore _ saqarTvelos mefe, poetiarwruni grigol _ publicistiarwrunis TeatriarjevaniZe mixeil _ msaxiobi

asaTiani babilina( babo ) _ msaxiobiasaTiani Gguram _ literaturaTmcodneasaTiani levan _ literaturaTmcodneasaTiani levan _ saopero momReraliasaTiani mamia _ mweraliasaTiani naTia _ xelovnebaTmcodneasaTiani qeTevan _ msaxiobiasitaSvili giorgi _ msaxiobi`asi wlis Semdeg~ _ speqtakliaskurava ivane _ mxatvariaslamazaSvili elene _ msaxiobiaslamazaSvili malxaz _ reJisori`atelie~ _ franguli TeatriafaqiZe irakli _ msaxiobi da reJisoriafaqiZe iunona _ musikaTmcodneafaqiZe naTela _ msaxiobiafxaiZe aleqsandre _ msaxiobiafxaiZe emanuil _ msaxiobiafxaiZe Salva _ poeti, kritikosiafxazava lili _ msaxiobiaRlaZe ana _ dramaturgiaRniaSvili orbi _ msaxiobiaRsabaZe SoTa _ reJisoriawyureli daviT _ msaxiobiawyureli oTar _ msaxiobiaxalaZe vaxtang _ msaxiobiaxalaZe sergo _ msaxiobiaxalkaci nugzar _ msaxiobiaxalSenis saxalxo Teatriaxalcixis Tojinebis sax. Teatriaxvlediani giorgi _ enaTmecnieriaxvlediani giorgi (Jora) _ msaxiobiaxvlediani elene _ mxatvariaxvlediani platon _ msaxiobiaxmeteli aleqsandre (sandro) _ reJisoriaxmeteli givi _ msaxiobiaxmeteli vasil _ qoreografiaxmeteli manana _ musikaTmcodneaxmetelis Teatriaxnazarovi artem _ mweraliaxobaZe Teona _ balerinaaxospireli beglar _ poeti, mokarnaxeajamudovi melqo _ antrepreniori, msaxiobiajiaSvili jemal _ mwerali

( gagrZeleba iqneba, cxadia, anbanis mixedviT)

redaqciisagan: vfiqrobT, ajobebda ara `qarTuli Teatraluri enciklopedia~, ar-amed `qarTuli Teatris enciklopedia~. arc is iqneboda urigo, Tu redaqcia gamocemas namdvilad enciklopediis saxes miscemda da ara cnobarisas. amas garda, aq warmodgenili gaxlavan, ara mxolod qarTuli, rusuli, somxuri, afxazuri Teatris moRvawenic. am-denad, es saqarTvelos Teatrebis enciklo-pedia unda iyos da ara mxolod qarTuli.