1

TEDAVİSİNDE GENEL PRENSİPLER

VE ÖRNEKLER

2

Sedare doloremopus divinum

MEG

3

Kuvvetli bir doku harabiyetine bağlı olan ya da olmayan, insanın geçmişte edindiği, subjektif, primitif protektif deneyimleri ile ilgili sensoryal ve emosyonel bir duygudur.

MEG

4

ğrı, ağrının algılanmasını gerçekleştiren

özel oluşumlar olan “NOCİCEPTÖR”lerin, hasara uğramış inflamasyonlu bölgede lokal olarak salınan mediyatörler (ALGESİK) tarafından uyarılması ile algılanılır.

A

MEG

5

’LER VE ORTAYA ÇIKTIKLARI YERLER

Dokudan salınan mediyatörler; Serotonin, histamin, potasyum, lökotrienler

ve prostaglandinler, Plâzmadan salınan; Kininler, Sinir uçlarından salınan; “P” (Supstans P).

MEG

6

HÜCRE HASARI

ARAŞİDONİK ASİT

LLİPOOKSİJENAZ SSİKLOOKSİJENAZ

LÖKOTRLÖKOTRİEN PROSTAGLANDİN

Sinir uçlarının hassaslaşması

Vazodilatasyon Kapiller permeabilite artışı

Mikrodolaşımın bozulmasıSinir köklerine bası

ÖDEM

DOKU HARABİYETİ NEDENLİ AĞRI OLUŞMASI

MEG

7

NIN SINIFLANDIRILMASI

1 . Kaynaklandığı dokuya göre, Yüzeysel ağrı, derin ağrı.

2 . Duyum şekline göre -Ani, keskin, batıcı, -Yavaş artan,

-Künt, bazen yanıcı.3 . Etyopatojenezine göre -Mekanik, -Enflamatuvar4 . Klinikte kullanımına göre -Akut ağrı -Kronik ağrı

.

MEG

8

Daima nociceptif nitelikte, neden olan lezyon ile ağrı arasında

zaman, yer ve şiddet bakımından yakın ilişki olup, başlangıcı

genellikle 6 aydan kısa süreli olma özelliklerini taşır.

MEG

9

oku hasarından sonra oluşan,

ayları aşan süreleri ile devamlılık gösteren, hasta tarafından ağrının yeri karakteri ve zamanı ile ilgili yeterli bilgi verilemeyen ağrıdır.

D

MEG

10

MEG

11

Klasik tedavisi

MEG

12

Modern TedavisiMEG

13

• Hastada anksiyete oluşmaz,• Günlük ilaç gereksinimi minimal olur,

• Yan etki ve tolerans görülmesi en aza iner.

Tedavide Sürekliliğin Yararları

MEG

14

Tedavi Yöntemleri

1. FARMAKOLOJİK YÖNTEMLER,2. SİNİR BLOKLARI,3. SENSORYAL STİMÜLASYON YÖNTEMLERİ,4. FİZİK TEDAVİ YÖNTEMLERİ,5. RADYOFREKANS LEZYON JENERATÖR İLE

UYGULANAN TERMOKOAGULASYON YÖNTEMLERİ,

6. PSİKOLOJİK GİRİŞİMLER,7. CERRAHİ GİRİŞİMLER.

MEG

15

• NON-NARKOTİK ANALJEZİKLER,• NARKOTİK ANALJEZİKLER,• ANTİDEPRESAN VE SEDATİFLER,• ANTİKONVÜLSANLAR•ANTİSTAMİNLER

MEG

16

Tedavisinde

Temel Prensipler1. İlaçların oral kullanımı seçilmelidir,2. Analjezik ilaç dozu hastaya göre düzenlenmelidir,3. Uykusuzluk etkin bir şekilde tedavi edilmelidir4. Tedavinin neden olduğu yan etkiler tedavi edilmelidir,5. Gerektiğinde hastalara adjuvant (yardımcı) ilaç verilmelidir, 6. Hastanın takibi dikkatle ve sürekli olarak yapılmalı, hastanın doktoru ile diyalogu sürdürmesine olanak tanınmalıdır.

MEG

17

KUVVETLİ OPİOİD+NSAID+ KUVVETLİ OPİOİD+NSAID

+ADJUVANT

ZAYIF OPİOİD+NSAID +ADJUVANT

NSAID+ADJUVANT

WHO’nun TEDAVİSİNDE MERDİVEN SİSTEMİ

A

AĞRISÜRERSE

SÜRERSEAĞRI

MEG

18

Bu sistemin ilk basamağı en hafif şiddetteki ağrının tedavisine yönelik ilaçları içerir:

Aspirin, Parasetamol , İbuprofen.

NSAID (non-steroid antienflamatuvar ilaçlar):

MEG

19

Non-Opioid ve NSAİ ilaçların kullanıldığı ağrılı

durumlar:• Periostun mekanik gerilmesi,• Tendon ya da adalelere mekanik bası,

• Subkutan dokuların gerginliği,• Plevra ve peritonun mekanik gerginliği,

• Antikanser tedavi nedenli adale ve eklemlerin katılık ve inflamasyonu.

MEG

20

• Gastrointestinal sistem düzensizlikleri,• Hemostaz ve koagulasyon bozuklukları,• Elektrolit dengesi bozuklukları,• Karbonhidrat metabolizma bozuklukları,• Protein bağlanma metabolizma

bozuklukları,• Hipersensitivitenin klinik belirtileri.

NSAİ ilaçların yan etkileri

MEG

21

ADJUVANT İLAÇ

• Steroidler,• Antidepresanlar,• Anksiolitikler,• Fenothiazinler • Antikonvülsanlar,• Amfetaminler.

MEG

22

NSAİİ+ ZAYIF OPİOİD(KODEİN) + ADJUVANT İLAÇLAR

NSAİİ+ ZAYIF OPİOİD(KODEİN) + ADJUVANT İLAÇLAR

ORTA ŞİDDETteki ağrıda İKİNCİ BASAMAK ağrı

tedavisiyapılır

MEG

23

CODEİN ................ 40mgCAFFEİN .............. 40mgPARACETAMOL .....325mg

(veya ASPİRİN..... 325 mg)

örnek reçete

MEG

24

Bazı analjeziklerin günlük maksimum dozları

Codein ........ 100 –120 mg, 6 saatte 1 kez / gün,

Aspirin ........ 650 mg, 4 saatte 1 kez / gün,

Parasetamol.... 650 mg, 4 saatte 1 kez / gün,

İbuprofen ....... 800 mg, 8 saatte 1 kez / gün,

(Artril drg. 200 - 400 mg/drg.)

Diklofenak ...... 150 mg/gün

(Volteren tabl. 25 – 100 mg/tabl.)

MEG

25

TRAMADOL(Contramal) antral etkili opioid agonisti, monoaminerjik aktiviteye sahip sentetik analjeziktir. Non-opioid mekanizma daha baskın olmasına karşılık etkisini hem opioid hem non-opioid mekanizma ile gösterir. Akut ve kronik, orta şiddetliden, şiddetli ağrılara kadar etkilidir.

S

MEG

26

şiddetli ve çok şiddetli ağrılarda

MEG

27

Oral ; * tablet, * sıvıSubkutan,İntramusküler,İntravenöz,Rektal,Epidural ,İntratekal, İntraventriküler.

MORFİN kullanma yolları

MEG

28

MORFİN’İN AĞRI KESME YOLLARI

– Ağrı eşiğini yükseltir,– Ağrıya reaksiyon örneğini

değiştirir,– Uyku oluşturur,– Hiperkapniye neden olur (merkezi etkili solunum depresyonu,

hipoven- tilasyon).

MEG

29

– Konstipasyon,– SSS yan etkileri,– Bulantı, kusma, kaşıntı,– Solunum depresyonu,– Tolerans gelişmesi,– Fiziki bağımlılık,– İptila (psikolojik bağımlılık).

NARKOTİK ANALJEZİKLERİN YAN

ETKİLERİ

MEG

30

erdiven sistemindeki

non-opioid + opioid

+ adjuvant ilaç

kombinasyonları bu riski en aza indirmektedir.

M

MEG

31

Morfinin dozu aşağıdaki kriterlere bağlı olarak değişkenlik

göstermektedir:

– Ağrının şiddetine,– Uygulama süresine,– Hastanın yaşına,– Hastanın beslenme durumuna,– Hastalığın hali hazır durumuna .

MEG

32

uygun doz ayarlaması yapılarak;gerektiği dozda ve gerektiği süre

kullanılabilir.

MORFİNMORFİN

MEG

33

MORFİN’İN, UYGUN DOZDA

KULLANILDIĞINDA, SOLUNUM DEPRESYONU

ETKİSİNİN

MEG

34

MEPERİDİN

MEG

35

etkileri;toksiktoksik Tremor, Seyirme, Ajitasyon, Konvülsiyon.

MEG

’innormeperidin

36

POSTOPERATİF

TEDAVİSİ

MEG

37

–Postoperatif ağrının hayatı tehdit eden sorunlara neden olması,

–Ağrı, anksiyete, uykusuzluk,–Postoperatif ağrının cerrahiye bağlı morbidite ve mortaliteye etki etmesi, taburcu olmayı geciktirmesi,

Postoperatif Tedavisini güncelleştiren

nedenler (1)

MEG

38

– Ağrının meydana geliş mekanizması- nın anlaşılması,

– Emniyetli ve etkin ağrı tedavisi yöntemlerinin bulunması,

– Lojistik ve uygulama ile ilgili sorunların çözümü için kolaylıkların sağlanması.

Postoperatif Tedavisini güncelleştiren

nedenler (2)

MEG

39

Postoperatif dan etkilenen sistemler:

– Solunum sistemi (solunum hareketlerinde kısıtlılık,sekresyon

birikimi,kollaps)– Kardiyovasküler sistem (taşikardi, periferik

vasküler direnç artışı,kalp yükü artışı, hareket kısıtlılığına bağlı

tromboembolik olaylar),– Gastrointestinal sistem(sempatik aktivite

artışı, barsak hareketlerinde azalma, staz ve dilatasyon),

– İskelet kas sistemi (ağrı spazm ağrı).

MEG

40

POSTOPERATİF TEDAVİSİ İÇİN

GİRİŞİM DÖNEMLERİ

–PREANESTEZİK DÖNEM–İNTRAOPERATİF DÖNEM–POSTOPERATİF DÖNEM

MEG

41

POSTOPERATİF TEDAVİSİNDE PREANESTEZİK DÖNEM

UYGULAMA:* Premedikasyonda opioid,* Rejyonel anestezi uygulaması,

* PCA - Hasta kontrollü analjezi.

MEG

42

POSTOPERATİF TEDAVİSİNDE İNTRAOPERATİF DÖNEM

UYGULAMA:* Opiodlerin anesteziklerle

kombinasyonu,* İntravenöz ön yükleme ve

intermittant dozlarda idame.

MEG

43

POSTOPERATİF TEDAVİSİNDE POSTOPERATİF DÖNEM

UYGULAMA(1) 1.PARANTERAL YÖNTEMLER a. İntravenöz, b. İntramusküler, c. Subkütan.

2. NON-PARANTERAL YÖNTEMLER a. Solunum yolu, c. Transdermal yol

b. Gastrointestinal yol d. Transmukozal yol ,

ı. Oral e. İntraplevral yol. ıı .Rektal

MEG

44

POSTOPERATİF TEDAVİSİNDE POSTOPERATİF DÖNEM

UYGULAMA (2)3. REJYONEL YÖNTEMLER a. Periferik bloklar

b. İntraspinal yöntemler .Epidural .İntratekal

4. .NON-FARMAKOLOJİK YÖNTEMLERa. .Stimülasyon yöntemleri, .Tens .Akupunkturb. Kriyoanaljezi

MEG

45

POSTOPERATİF ANALJEZİ SAĞLAMADA KULLANILAN

İLAÇLAR Opioidler, Non-opioid

analjezikler, Azot protoksit, Lokal anestezikler, Ketamin.

MEG

46

POSTOPERATİF TEDAVİSİNDE İV. OPİOİD UYGULAMAİV. OPİOİD UYGULAMA • MORFİN: Ön yükleme dozu; Bolus 0.08 – 012 mg/kg

İnfüzyon ; 5 – 15 mg/30-60 dk. İdame dozu ; 1 – 3 mg/saat

• MEPERİDİN : Ön yükleme dozu; Bolus 1 – 1.5 mg/kg İnfüzyon ; 0.5 – 1.5 mg/kg/30-60 dk. İdame dozu ; 0.25 – 0.7 mg/dk.

• FENTANİL : Ön yükleme dozu; Bolus 50 – 150 g

İdame dozu ; 0.7 – 2 g/dk.

MEG

47

DİKKAT !

HASTAHASTA,, SOLUNUM DEPRESYONU SOLUNUM DEPRESYONU

YÖNÜNDEN ÖZENLEYÖNÜNDEN ÖZENLE İZLENMELİDİR.İZLENMELİDİR.

MEG

48

*OPİOİDLER: Morfin, Meperidin*KETOROLAK TROMETAMİN:Etkisi 10 dakikada

başlar (İ.M.), Peak düzey : 40 – 60 dakikada

Analjezi süresi : 6 saatYükleme dozu : 60 mg (İ.M.)İdame : 6 saatte bir 30 mg (İ.M.)Renal bozuklukta doz ½ oranında

uygulanır.Gastrointestinal sisteme etkisi unutulmamalı, mide

yakınmaları olanlarda kullanılmamalıdır.

POSTOPERATİF TEDAVİSİNDE İNTRAMUSKÜLER İNTRAMUSKÜLER

UYGULAMAUYGULAMA

MEG

49

POSTOPERATİF TEDAVİSİNDE ORAL YOLORAL YOL

KULLANILMASI

•Kuvvetli opioidler (Morfin)•Zayıf opioidler (Kodein)•NSAİ İlaçlar

MEG

50

•Rektal yol ile kullanılan ilaç formları

Suppozituvar Hidrojeller,

•Osmet (hız kontrollü pompalar)

POSTOPERATİF TEDAVİSİNDE REKTAL YOLREKTAL YOL

KULLANILMASI

MEG

51

POSTOPERATİF TEDAVİSİNDE

İNTRAPLEVRAL YOL

MEG

52

POSTOPERATİF TEDAVİSİNDE

REJYONEL BLOKLAR

•PERİFERİK BLOKLAR*.Periferik sinir blokları * İnfiltrasyon,

-üst ekstremiteler, * Yüzeyel,-gövde ,-alt ekstremiteler.

•SANTRAL BLOK (İNTRASPİNAL YÖNTEMLER)* Epidural analjezi,* İntratekal analjezi

MEG

53

POSTOPERATİF AĞRI TEDAVİSİNDE

NON-FARMAKOLOJİK YÖNTEMLER

* Stimülasyon yöntemleri

.TENS

.Akupunktur*Kriyoterapi

MEG

54

astanın;hekiminin, kendisine yardım etmek için elinden geleni yaptığına ve ağrısını geçireceğine inanmasını sağlamak; tedavide ilk başarıya ulaşmak demektir.

HMEG