Tefsirül-Münir Sure Sure (32)

5NUR SURES

5Surenin smi:

5nceki Sure ile likisi:

5Surenin Fazileti:

5Surenin Muhtevas:

6Nur Suresinin Meziyeti

6Belagat:

6Kelime ve bareler:

6Aklamas

7Ayetten kan Hkm Ve Hikmetler

7Zina Haddi Ve Zina Edenlerin Hkm

7Belagat:

7Kelime ve bareler:

7Nzul Sebebi

8Aklama

9Zina Haddinin Hikmeti:

11Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler

111- Zinann Haram Klnmas:

122- Zina fiilinde Had Cezas Uygulamann Farz Oluu:

123- Had Cezasn Uygulamada Velayet (Yetki) Sahibi Kimdir?

134- Celde Arac:

135- Cumhura Gre Celdenin Vasf, Vuru ekli ve Vuru Yeri:

136- Hadlerde efaat Edilmesi:

147- Hadleri Uygulamay Tevik Etme:

148- Hadlerin Uygulanmasnda Bulunmak:

149- Haddin Hikmeti:

1410- Bu ayet Mensuh mudur?

1511- Haram Klnmann Umum Oluu:

15Kazifin (Zina ftirasnda Bulunmann) Cezas

15Belagat:

15Kelime ve bareler:

16Ayetler Aras liki

16Aklamas


20Liann Ve Kocann Hanmna Zina Ettii eklinde thamda Bulunmasnn Hkm

20Belagat:


21Nzul Sebebi

22Ayetler Aras liki

22Aklama


231- Lian Ayetleri Ve Kazif Ayeti:

232- Liann Hikmeti:

233- Lian lafzlar ahitlikle mi Yoksa Yemin midir?

244- Lian Yapan ki Tarafn artlar:

259-Linn Reddi:

2510- Liann Yapl ekli:

2611 - Liann Brakt Tesirler Ve Han Sebebiyle Meydana Gelen Durum:

2712- Lian in Gerekli Olan Hususlar:

28fk (Hz. Aie'ye ftira) Kssas

28Belagat:


30Nzul Sebebi Veya fk (Hz. ie'ye ftira) Hadisesi

32Ayetler Aras liki

33Aklamas


38fk (Hz. Aie'ye ftira) Kssasnda Zina thamnn Ahiretteki Cezas

38Belagat:


39Nzul Sebebi

39Ayetler Aras liki

39Aklamas


42Evlere Giri in zin steme Ve Adab


42Nzul Sebebi

42Ayetler Aras liki

42Aklamas


46Harama Bakmann Ve rtnmenin Hkm

46Belagat:


47Nzul Sebebi

48Ayetler Aras liki

48Aklama.


54Hr Kadnlarla Evlenmek, Klelerle Mkatebe


55Nzul Sebebi

55Ayetler Aras liki

55Aklama

57Klelerin Mktebe Akdi:

58Zinaya Zorlama:


60Allah man Delilleriyle Gkleri Ve Yeri Nurlandrandr

60Belagat:


61Ayetler Aras liki

61Aklamas


63Allah Teal'nn Nuruyla Hidayete Eren Mminler

63Belagat:

63Kelime ve ibareler:

64Ayetler Aras liki

64Aklamas


66Kafirlerin Dnyadaki Durumu Ve Ahirette Hsrana Uramalar

66Belagat:


67Nzul Sebebi

67Ayetler Aras liki

67Aklamas


69Allah'n Varlna Ve Birliine Dellet Eden Kinat Delilleri

69Belagat:


70Ayetler Aras liki

70Aklamas

701- Btn Varlklarn Allah' Tebih Etmeleri:

712- Yamurun Yadrlmas:

713- Gece le Gndzn Birbiri Ardna Gelmesi:

724- eitli Hayvanlarn Yaratlmas:


72Yeterli Beyana Ramen Sapklk Ve Nifak zerinde Devam Etme


73Nzul Sebebi

73Ayetler Aras liki

74Aklamas


75Mminlerin taatleri Ve Emirlere Uyma Grevleri

75Belagat:


76Ayetler Aras liki

76Aklamas


78mann Temelleri

78Belagat:


79Nzul Sebebi

79Ayetler Aras liki

79Aklamas


82Aile inde zin steme Durumlar, Yal Kadnlarn D Elbiseleri Hususunda Ruhsatlar


82Nzul Sebebi

83Aklamas


86Belirli Baz Evlerde zin Almadan Yemek Yemenin Mubah Olusu

86Belagat:


86Nzul Sebebi

87Ayetler Aras liki

87Aklamas


90Evden karken zin steme, Hz. Peygambere (S.A.) Hitap Etme Adab, Onun Emrine Aykr Hareket Etmekten Sakndrma

91Belagat:


91Nzul Sebebi

92Ayetler Aras liki

92Aklamas


Rahman ve Rahim Olan Allah 'in Adyla

NUR SURES

Nur Suresinin Meziyeti 1- (Bu) bizim indirdiimiz ve (uygulanmasn) farz kldmz bir suredir. Biz bu surede ibret alasnz diye ak ak ayetler indirdik.

Aklamas

Bu sureyi Rasulullah'a (s.a.) biz verdik, biz vahyettik. Zina, kazif, Han, hayr terk etme zerine yemin, izin isteme, gz harama kar yummak ziynetlerin mahrem olan ve olmayanlara gsterilmesi, bekrlar evlendirme, nikh imkn bulamayanlarn iffetli olmalar, klelerle yaplan mktebe szlemesi, gen kzlarn zinaya zorlanmas, Rasulullah'a (s.a.) itaat etme ve mminlere selm verme hkmleri gibi bu surenin iinde bulunan hkmleri farz kldk.

Biz bu surede dnmeniz ve dolaysyla Allah'n birliine ve kudretine anmanz iin Allah'n birliine ve mkemmel kudretine dellet eden gayet ak almetler ve gayet anlalr deliller indirdik. "Ve enzeln fih ytin beyyintin..." cmlesinin tekrar bu surenin anna son derece itina gsterilmesi iindir. Umumi ifade tayan kelimeden sonra zel ifadeli kelimenin geliinin sebebi daima buna itina gsterilmesi iindir.

Zina Haddi Ve Zina Edenlerin Hkm

2- Zina eden kadnla zina eden erkekten her birine yzer denek vurun. Eer Allah'a ve ahiret gnne iman ediyorsanz bunlara Allah'n dininde acma hissi sizi tutmasn. Mminlerden bir gurup da bunlarn azabna (cezasna) ahit olsunlar.

3- Zina eden erkek zina eden veya mrik olan kadndan bakasn nikahlamaz. Zina eden kadn da zina eden veya mrik olan erkekten bakas nikahlamaz. Bu, mminler zerine haram klnmtr.

Aklama

"Zina eden kadnla zina eden erkein her birine yzer denek vurun." Bu ayet birinci ayette: "Bu, bizim indirdiimiz ve uygulanmasn farz kldmz bir suredir." ayetinde iaret edilen hkmleri beyan etmeye balamaktadr. Bu ayet, zina edenlere verilecek had cezasn beyan etmektedir.

Ayetin manas, zina eden kadnla zina edenlerden hr, kil, bali ve bekr olanlardan her birine yz denek vurmaktr. Zina haddi hakkndaki ayetin zina eden kadnla, hrszlk haddi hakkndaki ayetin hrszlk eden erkekle balamasnn hikmeti udur:

nk zinaya sebebiyet ve tevik genellikle kadndan gelir. Kadn zerinde zinann ayb daha iddetli ve ondaki tesiri daha devamldr. Hrszlk ise genellikle erkekler tarafndan yaplr. Erkekler hrszla kadnlardan daha cr'etli ve daha atlgandrlar. Bu sebeple erkekler kadnlardan nce zikredilmilerdir.

Ayetin zahiri zina edenlerin had cezasnn mutlak olarak yz denek vurulmas eklindedir. Fakat kesin mtevatir snnette evli olanla olmayan arasnda farkllk rivayet edilmitir.

Evli olup zina edenin cezas ldrlnceye kadar tala talanmaktr. Bu-har ve Mslim Abdullah b. Mes'ud'dan (r.a.) Efendimiz'in (s.a.) u hadisini rivayet etmektedirler: "Mslmann kan ancak u sebepten biriyle hell olur:

a) Zina eden evli kadn,

b) Cana can,

c) Dinini terk eden, slm cemaatinden ayrlan kimse."

bni Mace dnda Ktb-i Ste sahipleri, mam Malik Muvatta'da ve Ah-med Msned'inde Ebu Hureyre (r.a.) ve Zeyd b. Halid el-Chen'den (r.a.) rivayet ediyorlar ki: ki bedevi Arab Peygamberimiz'e (s.a.) geldiler. Biri dedi ki:

Ya Rasulallah! Benim olum bunun yannda cretli ii idi. Onun hanmyla zina etti. Oluma karlk ona yz koyun ve bir cariye fidye teklif ettim. lim ehline sordum. Bana olumun zerine yz denek vurulmas ve bir yl srgne gnderilmesi cezas ve bu kadna da recm (lnceye kadar talanma) cezas olduunu haber verdiler. Bunun zerine Peygamberimiz (s.a.) buyurdular ki:

"Nefsimi kudretinin elinde tutan Allah'a yemin olsun ki, sizin aranzda Allah Teal'nm kitabyla hkmedeceim: Cariye ve koyun sana iade edilmitir. Oluna yz denek vurulacak ve bir yl srgn edilecektir.! -Elem Kabilesinden bir adama hitaben-:

Kalk ya neys! Bu adamn hanmna git. Zinay itiraf ederse onu recm et! dedi. neys o kadna gitti. Kadn zinay itiraf edince neys kadn recm etti.

Sahabeden bir guruptan sahih hadis kitaplarnda mtevatir nakille rivayet edildiine gre Mz b. Malik el-Eslem Peygamberimiz (s.a.) mescitte iken onun huzurunda drt defa zina itirafnda bulundu. Peygamberimiz (s.a.) onun recm edilmesini emretti.

Mslim, Ahmed ve Ebu Davud Breyde'den (r.a.) rivayet ettiine gre Ga-mid oullarndan bir kadn zina itirafnda bulundu. Kadn doum yaptktan sonra Peygamberimiz (s.a.) bu kadn recm etti.

Haricler recm cezasnn meru olduunu inkr ettiler. Onlara gre had cezas ikiye blnemez. Dolaysyla Cenab- Hak u ayette cariyelerin haddini hr ve evli kadnlarn haddinin yars olarak tespit ettiine gre recm cezasnn hr ve evli kadnlarn cezas olmas doru olamaz. Cenab- Hak buyuruyor ki: "O kadnlar evlendikten sonra bir fuhu ilerlerse o durumda zerlerine hr kadnlar zerindeki cezann yars verilir." (Nisa, 4/25).

Ayrca recm Kur'an'da zina haddi ayetinde zikredilmitir.

Kur'an'daki yz denek ayeti btn zina edenler iin genel bir hkmdr. Bu ayet recm haddi hakknda rivayet edilen haber-i vahidle tahsis edilemez.

Cumhur bu delillere u ekilde cevap vermilerdir: Haddin ikiye blnmesi celde hakknda varit olmutur. Onun dndaki ceza -yani recm- genel ifade dahilinde aynen kald. Ayrca er' hkmler maslahatlarn (kamu menfaatlerinin) yeniliine gre iniyordu. Recmin farz klnmasn gerekli klan maslahat 'kamu menfaati) belki de celde ayetinin inmesinden sonra meydana gelmiti. Kur'an'n umumi ifadelerinin haber-i vahid ile tahsis edilmesine gelince, bu bize gre caizdir. Bununla birlikte recm hadisleri manev tevatr ile sabittir. Bu konuda ancak ekillerin ve husus durumlarn tafsilatlar hakknda varit olan hadisler hd hadislerdir.

"Muhsan" olmann artlar: Bali olmak, akl sahibi olmak, hr olmak, sahih bir evlilik ba altna girmektir. mam Ebu Hanife ve Malik buna "Mslman olmak" artn ilve ettiler. Onlara gre zimm recm edilmez. Bu iki imama verilen cevap Peygamberimizin (s.a.) Yahudinin recmedilmesini emretmi olmasdr.

Evli olmayan -bekr olan- kimsenin zina haddi ayete gre yz denek vurulmasdr.

Cumhura gre bu ceza sadece yz denek vurulmas deildir. Ancak buna snnette sabit olan delille bir yl srgn cezas da ilve edilir.

Bu hadislerden biri az nce geen cretli ii kssasnda yer alan: "Oluna yz denek vurulmas ve bir yl srgn cezas vardr." hadisidir.

Bir dier hadis mam Ahmed, Buhar ve Nesa dndaki Ktb-i Sitte sahiplerinin Ubade b. Samit'ten (r.a.) rivayet ettikleri Peygamberimiz'in (s.a.) u hadis-i erifidir: "Benden aln. Allah o kadnlar iin bir yol gsterdi: Bekr bekrla zina ederse yz denek ve bir yl srgn cezas, evli evli ile zina ederse yz denek ve recm cezas vardr."

Ancak evliye celde vurulmas snnet-i nebeviyyede amel edilen bir hkm olarak istikrar bulmam, tatbik edilen -daha nce getii gibi- sadece recm olmutur. Bir yl srgn cezas cumhurun grdr.

mam Ebu Hanife ise diyor ki: Srgn had cezasndan deildir. Srgn devlet bakannn grne ve hkmne havale edilmi bir tazir cezasdr.

Zahirler ise geen Ubade hadisiyle amel ederek evli kadna hem celde hem de recm cezas verilmesinin vacip olduu grndedirler.

"Zina eden kadn ve zina eden erkek" ifadesinin umum manas mslman da kfiri de iine alr. Ancak harb olan kimseye zina haddi tatbik edilmez. nk o bizim hkmlerimize bal olma sz vermemitir. Zimmiye cumhurun grne gre celde vurulur. mam Malik'ten zimmi zina ettii zaman cel-de vurulmayaca rivayet edilmitir.

"Bunlara Allah'n dininde acma hissi sizi tutmasn." Yani efkat ve merhamet duygusu sizi zina edenlerin had cezasn terk etmeye sevk etmesin. Bu Allah Teal'nn hkmdr. Allah'n hadlerini tatil etmek caiz deildir. Nassa sarlarak Allah'n haramlarn koruma gayreti iinde olmak vaciptir.

Nitekim Peygamberimiz (s.a.) mam Ahmed ve Ktb-i Ste sahiplerinin Hz. Aie'den (r.a.) rivayet ettikleri hadis-i eriflerinde yle buyurmaktadrlar: "Nefsim kudretinin elinde olan Allah'a yemin ederim ki, Muhammed'in kz Fa-ima hrszlk yapm olsa onun da elini keserim."

"Allah'a ve ahiret gnne iman ediyorsanz..." Yani siz Allah' ve hesabn ve cezann grlecei ahireti tasdik ediyorsanz zina eden kimseye hadleri uygulayn. O ve benzerlerinin kanmas iin actc olmayan darbeleri iddetle vurun. Bu ifade Allah'n hadlerini tatbik ve tenfiz etmeye iddetli bir tevik, kuvvetli bir ynlendirmedir. Ahiret gnnn zikredilmesiyle haddi tam anlamyla yerine getirmede yumuaklk duygusundan etkilenen mslmanlara ceza verilecei hatrlatlmaktadr.

Hadis-i erifte varit olmutur ki: (Kyamet gn) had cezasndan bir kam eksilten bir vali getirilir. Ona:

- Bunu niin yaptn? denilir. O da:

- Ya Rabbi! Kullarna rahmet etmek iin, der. Allah:

- Sen onlara benden daha m merhametlisin? der ve atee atlmasn emreder.

"Mminlerden bir gurup da onlarn azabna (cezasna) ahit olsunlar." Yani zina edenlere daha ziyade ikence olmas iin mslmanlardan bir gurubun nnde haddin uygulanmas aktan olsun. nk zina edenlere insanlarn huzurunda celde vurulunca bu durum onlar terbiye etme hususunda daha tesirli ve onlar ezme hususunda daha faydal, daha iddetli bir tehdit, ihtar ve azarlama olmaktadr.

"Taife"nin en az bir kiidir. Denilmitir ki: Taife iki veya daha fazlasdr. Bir baka gre gre, kii veya daha fazlasdr. Bir dier gre gre, drt kii ve fazlasdr. nk zina ahitliinde drt kiiden az yeterli olmamaktadr. Bir gre gre taife be kiidir. Bir baka gre gre de on kii veya daha fazlasdr.

Katade diyor ki: Allah bir t, ibret ve iddetli ceza olmas iin mminlerden bir gurubun zina edenlerin azabna -cezasna- ahit olmalarn emretti. Bu gr benim takdirime gre en evl grtr.

Zina u eyden biriyle sabit olur:

1- krar veya itiraf: Bu slm devrinde fiilen vaki olan bir olaydr.

2- Beyyine (delil) yahut ahitlik: Yani drt hr adil mslman kiinin fiilen zina halinde ve bu durumun mcerret gzle grlmesi artyla ahitlik etmeleri. Ancak bu durumu mcerret gzle grmek ok nadir olup pek az defa meydana gelmitir.

3- Bilinen bir kocas olmakszn kadnn hamile kalmas.

Zina Haddinin Hikmeti:

Zina haddinin hikmeti, rzlar ve haklar korumak, neseplerin karmasn engellemek, iffet, namus ve toplumun temizliini temin, sahipsiz ocuklarn meydana gelmesine, zhrevi hastalklarn yaylmasna mani olmak, kadnn nefsine deer vermek ve kendi geleceini koruma altna almaktr.

Huzeyfe'den (r.a.) rivayet edildiine gre Peygamberimiz (s .a.) buyurdular ki: "Ey insanlar topluluu! Zinadan saknn. nk zinada dnyada ahirette alt haslet vardr. Dnyada olan hasletler unlardr:

- Zina gzellii giderir,

- Fakirlik meydana getirir,

- mr eksiltir.

Ahirette olan hasletler ise unlardr:

- Zina Allah Teal'nn gazabna,

- Hesabn ktlne,

- Cehennem azabna sebep olur.

"Zina eden erkek zina eden veya mrik olan kadndan bakasn nikahlamaz. " Bu ifade yaygn olan bir durumu bildirmekte, bununla stlah anlamdaki haram kastedilmemektedir. Sadece saknma, uzaklama ve elini ekme amac gdlmektedir. Mana udur: Fask ve facir olan zinakr erkek kendisi gibi zina eden fask kadnlarla evlenmeyi arzu eder. Bu tip erkek genellikle sa-liha bir kadnla nikhlanmay arzu etmez. Sadece fask ve terbiyesiz kadnla yahut rz ve namusun mahremiyetine nem vermeyen ve iffetli olup olmamaya aldr etmeyen kendisi gibi mrik bir kadnla evlenmeye meyleder.

Zina eden namussuz kadn da genellikle kendisi gibi zina eden namussuz ya da genellikle iffetli olmayan mrik bir erkekle evlenmeyi arzu eder.

Burada "zina eden erkek" ile bir nceki ayette ise "zina eden kadn" la balanmtr. nk bu ayet nikhtan ve evlenme teklifinde bulunup arzuyu ortaya koymaktan bahsetmektedir. Genellikle bu eit teklif kadndan deil erkekten gelir. Ama zinaya tevik ounlukla kadndan olur. Dolaysyla nceki ayette kadn ile balanmtr. Kadn zinada asl unsurdur. Nikhta ise erkek asldr. nk genellikle nikh arzu eden ve talip olan erkektir.

Ayetteki bu iki cmlenin manas ayn deildir. Zira birinci cmle zina eden erkein iffetli mmine hanmlar arzu etmediini anlatmaktadr. kinci cmle ise zina eden kadnn iffetli mmin erkekleri arzu etmediini, sadece facir ve mrik erkeklere meylettiini anlatmaktadr. Bylece mana farkl olmaktadr. Zira zina eden erkein ancak kendi benzerini arzu etmesinden kendisi gibi olmayanlar istemedii manas anlalmaz. Ayet kadm-erkek her iki tarafta uyum, uygunluk, anlama ve benzerlik olduunu aklamaktadr.

Bugn artist kadn ve erkekler gibi sanatlarn kendisi gibi sanat ve artist kimselerle evlenmek istediklerini duyuyoruz. nk onlarn kanaatlerine gre her iki tarafn ayn ilerinde devam etmeleri iin kskanlk unsuru kaldrlmaldr. Aksi takdirde evlilik yklmaya, kaldrlmaya, yok olmaya mahkmdur.

Nasl iffetli erkek sadece iffetli kadnlar kabul ederse iffetli erefli kadn da hibir zaman kocasnn rezil bir durumda olmasn, iffet ve namus snrlarn amasn kabul edemez.

Belki de kadn bu konuda erkekten daha ok fke, kzgnlk ve nefret duyar. Aksi de olabilir. Buradaki l dindarlk, ahlk, hassas duygular, mahremiyet ve rz hususunda dini kskanlk bulunmasdr. Halbuki bugn douda ve batda ahlk ve deerler szlnden rz meselesini kaldran dinsiz maddecilerde yaygn olduu gibi erkekle kadn arasndaki ilikinin sadece madd ve ehev bir iliki olarak kabul edilmesi yaygnlamaktadr.

"Bu mminler zerine haram klnmtr." Zina eden kadnla evlenmek mmin erkeklere ya da iffetli kadnlar facir erkeklerle evlendirmek haram klnmtr. Haram klnmaktan murad sakndrmak ve iffetli olmak manasnda olup insanlar zinadan iddetle uzaklatrmak iindir. nk bu fasklara benzemek demektir, thmete maruz brakr, kt sze sebebiyet verir. Nesepte tenkide ve baka ktlklere sebep olur.

Bu gr Hz. Ebubekir, Hz. mer ile tabiinden bir gurup ile eitli diyar-lardaki fakihlerin cumhurunun grdr. Dolaysyla zina eden kadnla evlenmek caizdir. Zina o kadn kocasna haram klmaz. Aralarn ayrmak da vacip deildir.

Taberan ve Darekutn'nin Hz. Aie'den (r.a.) rivayet ettii hadis-i erif bunu te'yit etmektedir:

Rasulullah'a (s.a.) bir kadnla zina edip onunla evlenmek isteyen adamn durumu soruldu. Efendimiz (s.a.): "lki zinadr. Sonuncusu nikhtr. Haram helli haram klmaz." buyurdu.

Ayetteki "haram olma" hkm ayetin varit olduu sebeple tahsis edilmitir. Yahut "inizden bekr olanlar evlendirin." (Nur, 24/32) ayetiyle mensh-tur. nk bu ayet zina edenleri de iine almaktadr.

Seleften bir gurup (Hz. Ali, Hz. Aie, Bera b. Azib ve bir rivayette bni Me-sud) yle demilerdir: Kim bir kadnla zina ederse yahut o kadnla bir bakas zina ederse zina edilen o kadnla evlenmesi hell deildir. Hz. Ali (r.a.) diyor ki: Adam zina ettii zaman bundan dolay hanmndan ayrlmasna hkmedilmez. Kadn da zina ederse byledir.

Bu gurubun delilleri unlardr:

a) Ayetteki "haramlk" zahiriyle alnr.

b) "Zina eden erkek zina eden veya mrik olan kadnlar bakasn nikahlamaz. " ayetindeki haber nehiy manasmdadr.

c) Buna dellet eden hadisler vardr. Bu hadislerden biri Ebu Davud'un Ammar b. Yasir'den (r.a.) rivayet ettii Peygamberimiz'in (s.a.) u hadis-i erifidir: "Deyyus Cennete giremez."

Yine mam Ahmed'in Abdullah b. mer'den (r.a.) rivayetine gre Peygamberimiz (s.a.) yle buyurmutur: " kii vardr ki Cennete giremez ve kyamet gn Allah onlara bakmaz.

- Anne ve babasna isyan eden,

- Erkeklere benzeyen erkeklemi kadn,

- Deyyus,

kii vardr ki Allah kyamet gn onlara bakmaz:

- Anne ve babasna isyan eden,

- Ayya,

- Verdiini baa kakan kimse."

mam Ahmed'e gre iffetli erkekle fahie kadn arasnda yaplan nikh akdi, kadn bu durumunda devam ettii mddete sahih olmaz. Bu kadna tevbe etmesi teklif edilir de tevbe ederse bununla yaplan nikh akdi sahih olur. Aksi takdirde sahih olmaz. Yine "Bu mminlere haram klnmtr." ayetine binaen hr ve iffetli bir kadnn facir, zinakr bir erkekle evlendirilmesi, erkek sahih bir ekilde tevbe etmedike sahih olmaz.

Bu ayet aynen u ayetler gibidir: "O halde fuhuta bulunmayan, gizli dostlar da edinmeyen namuslu kadnlar olmak zere onlar ailelerinin izniyle kendinize nikahlayn." (Nisa, 4/25); "... fuhuta bulunmayan, gizli dostlar da edinmeyen namuslu kadnlar..." (Maide, 5/5).

Kazifin (Zina ftirasnda Bulunmann) Cezas

4- Muhsan (namuslu, hr, mkellef) kadnlara (zina ettikleri eklinde) iftira atan, sonra da drt ahit getiremeyen kimselere seksen denek vurun. Ebe-diyyen onlarn ahitliklerini kabul etmeyin. te bunlar fasklarn ta kendileridir.

5- Ancak bundan sonra tevbe edip slah olanlar mstesna. nk Allah ok mafiret eden, ok merhamet edendir.

Aklamas

Bu ayet muhsan -yani hr, akl bali ve iffetli- olan kadna yaplan zina iftirasnn hkmn beyan etmektedir. Bu iftirada bulunan kiiye 80 denek vurulur. ffetli adama iftirada bulunan kimseye de ittifakla ayn ceza verilir. Tpk domuzun yann haram olmas, domuzun haram olmas hkmne dahil olduu gibi, erkee zina iftirasnda bulunmak da bu ayetin hkmne girmektedir. Ayette kadnlar zikredilmitir. Zira onlara fuhu iftirasnda bulunulmas daha ktdr. Onlarla zina yaplm olmas daha irkindir. Hrszlk konusunda ise erkek daha cr'etli ve daha muktedirdir. Bundan dolay hrszlk cezasn bildiren ayette hrsz erkekler hrsz kadnlardan nce zikredilmitir.

"Muhsant" ifadesiyle kadn olsun erkek olsun iffetli bir kimseye iftira edilmesinin "kazif haddi" ni vacip kldna iaret edilmektedir. Fcruyla (kt yolda olmasyla) tannan bir kimseye iftira edene had cezas uygulanmaz. Zira faskn hibir deeri ve erefi yoktur.

Ayetin manas udur: ffetli, hr, mslman hanmlara zina iftira ederek kt sz syleyip de bu sulamay o kadnlar zina ilerken gren drt ahitle ispat edemeyenlere yani yaptklar iftirann doruluuna dell getiremeyenlere ait hkm vardr:

a) Zina iftirasnda bulunan kimseye yz denek vurulmas.

b) ahitliinin ebediyyen reddedilmesi, hayat mddetince hibir ite ahitliinin kabul edilmemesi.

c) Fask olmas, ne Allah katnda ne de insanlarn nezdinde adil olarak kabul edilmemesi. sterse bu kii zina iftirasnda yalanc isterse doru szl olsun. Fsk, Allah Teal'ya itaatin dna kma demektir.

Bu, ar ktlemeye ve mmin kadnlarn mahremiyet perdesini yrtmaya sebep olmas sebebiyle zina iftirasnda bulunmann byk gnahlardan biri jlduuna delildir. Fakat ayetin aka belirttii ve iftiracnn zerine den art drt ahit getirmekten aciz olmasdr. eriatn kaideleri bu kiinin mkellef (yani hr akil bali) olmasn, bu fiilin haram olduunu gerekten bilmesini yahut yeni mslman olup eriatn hkmlerini bilebilecek kadar bir mddet geiren kimse gibi hkmen bilmesini gerekli klmaktadr.

Ayetin ak ifadesiyle kendisine zina iftira edilen kiinin art muhsan -yani mkellef (akil bali) hr, mslman ve zina etmeyen, iffetli bir kii- olmasdr. Dolaysyla kazif olayndaki "muhsan" kiinin u alt art tamas gerekir:

a) Bul (ergenlik ama ermi olmak),

b) Akll olmak. Bu iki art zinadan uzak olmann gerekli esaslarndandr.

c) Hr olmak. nk bu "muhsan" ifadesinin ihtiva ettii manalardan biridir.

) slm (mslman olmak). Zira Peygamberimiz (s.a.) daha nce zikri geen hadis-i eriflerinde: "Kim Allah'a irk koarsa muhsan deildir." buyurdu.

d) Zinadan uzak kalp iffetli olmak.

Buna gre deli, ocuk, kle, kfir ve zinakr kimseler "muhsan" olarak ka-ul edilmezler. Dolaysyla bunlara zina iftira edenlere had cezas uygulanmaz, incak eziyette bulunma sebebiyle ta'zir cezas uygulanr.

Dikkat edilirse ayetin zahiri mslman olsun, kfir olsun, hr olsun buran iffetli kadnlar iine almaktadr. Ancak fkh limleri kazif olayndaki muhsan"n artlarnn be tane olduu grndedirler:

a) slm, b) Akl, c) Bul d) Hr olmak e) Zinadan uzak, iffet sahibi olmak.

Daha nce geen hadisin delaletiyle mslman olmay dikkate aldk. mam Ahmed, Ebu Davud, Nesa, bni Mace ve Hakim'in Hz. Aie'den (r.a.) rivayet ettii Peygamberimiz'in (s.a.): "Kalem u kiiden kaldrlmtr: ocuk, deli..." hadis-i erifinin delaletiyle akll ve bulua ermi olmay itibara aldk. Hr olmay art kabul ettik. nk klenin derecesi eksiktir. Dolaysyla kle zina ile ayplanmay ok byk bir kusur olarak saymaz. Zinadan uzak kalp iffetli olmay dikkate aldk. nk zina iftirasnda bulunan kimseyi yalanlamak iin had cezas merudur. Zina isnat edilen kii gerekten zinakr ise, bu isnatta bulunan kii bu sznde sadk ise bu isnad yapan kimseye had cezas uygulanmaz. Ayn ekilde zina isnat edilen kii bir kadnla nikh phesiyle veya fasit bir nikh sebebiyle mnasebette bulunmazsa yine had cezas uygulanmaz. nk burada, zinada phe vardr.

Kle veya kfir zinadan uzak iffetli bir kimse ise bir ynden "muhsan" olup dier ynden muhsan saylmaz. Bu ise onun muhsan oluunda bir phe saylr. Dolaysyla buna zina isnat eden kimseye verilecek had cezasnn drlmesi gerekir.

Evliliin de "muhsan" kiinin sfatlar arasnda saylmas gerekir. Ancak alimler burada evliliin dikkate alnmamas yani zina isnadnda bulunulan kiinin evli erkek ya da evli kadn olmas konusunun itibara alnmamas zerinde lian hakkndaki gelecek ayetlerin delaletiyle gr birliine varmlardr. Bu sebeble lian ayeti (Nur, 24/6) kazif ayetini (Nur, 24/4) tahsis etmektedir.

"Sonra da drt ahit getiremeyenler..." ayetinin zahiri cezay gerektiren kazfin gereklemesi iin zina iftirasnda bulunan kiinin zina isnat edilen kimseyi zina ettii halde grdklerine tank olan drt ahit getirmekten aciz olmasnn art olduuna dellet etmektedir. "Erba'ati" kelimesinin "t"s zahirinde ahitlerin erkek olmalarnn dikkate alndn ifade eder. Bu durum hadlerde kadnlarn ahitliinin ittifakla muteber olmadn te'kit etmektedir.

Ayetler bu drt erkek ahide ahitlie ehil olmaktan baka ek art koma-maktadr. Fakat alimler ahidin adil olmasnn art koulmasnda ihtilf etmilerdir:

afi, ahidin adaletli olmas arttr derken, Hanefler, ahidin adaletli olmas art deildir demilerdir. Drt fask ahitlikte bulunduklar zaman afi-lere gre iftirac saylr, iftira eden gibi had cezasna tabi tutulur, Haneflerce had cezas uygulanmaz, iftira edenden had cezas der. ftira edenden de ayn ekilde zina isnat edilen kimseden de had cezas der.

Ayetin umum ifadesinin zahirine uyularak zina iftirasna urayan kadnn kocasnn drt ahitten biri olmas yeterlidir. Hanefler bu zahir manay almlardr. mam Malik ve afi ise yle demilerdir: Kocann ahitlerden biri olmas muteber deildir. Kocaya lanette bulunur, dier ahide had cezas vurulur. nk zina ettiine ahitlikte bulunmak kaziftir, bu durumda, istenen ahitlik nisab tamamlanmam demektir.

Ayetin zahirdeki mutlak manasna gre ahitlerin ayr ayr veya toplu halde gelmeleri sahihtir. Malikler ve afler bunu almlardr. Bu durum dier hkmlerdeki ahitlik gibidir.

mam Ebu Hanife diyor ki: Bu drt ahidin ayr ayr deil, sadece bir arada yaptklar ahitlik kabul edilir. Ayr ayr ahitlik yaparlarsa ahitlikleri kabul edilmez. nk bir kii ahitlik yapt zaman (kazif) iftirac olmu ve drt ahit getirmemi olur. Dolaysyla zerine had cezas vacip olmaz, ahitlie de ehil olmaz. Bu gr mam Malik'ten de nakledilmitir.

Yine ayetin zahirinden anlaldna gre zina iftirasnda bulunan sadece iki veya ahit getirmise kendisine celde vurulur. Ayn ekilde bu ahitler de nisab tamamlamazlarsa kendilerine celde vurulur. Hz. mer'in fiili buna delildir. Hz. mer Mugire b. u'benin zina ettiine ahitlikte bulunan ibl b. Ma'bed, Ebu Bekre (Nfey' b. Haris) ve kardeine celde cezas uygulam, drdncleri olan Ziyad zinann gerekten meydana geldiini kesin bir ifade ile bildirmemiti.

"Onlara seksen denek vurun." ayetindeki hitap veliyyl-emr olan idarecileredir. Bu umumi ifadenin zahiri hr ve kleyi de iine alr. Hr ve klenin had cezas seksen denektir. bni Mes'ud, Evza ve ia bu gr kabul etmilerdir. Dier fkh alimlerine gre kazifte klenin had cezas yar ceza olup 40 celdedir. Bu zahir mana yneticinin zina iftirasna urayann talebi olmasa da haddi ikame etmesine dellet etmektedir. bni Eb Leyl da bu grtedir. Cumhur diyor ki: Zina isnat edilen kimsenin talebi olmadka had cezas uygulanmaz. mam Malik diyor ki: Devlet reisi onun zina iftirasnda bulunduunu iittii zaman bu iftiraya urayan talep etmese bile devlet reisinin adil ahitleri varsa had cezas uygular.

Ksaca: Drt mezhebe gre devlet reisi kazif haddi cezasn ancak bu iftiraya urayan kimsenin talebi zerine uygular.

Kazif haddinin uygulanmasnda, rzn korunmas hususundaki Allah Te-al'nn hakk mahremiyeti inenen kul hakk gzetilmektedir. Fakat fkh alimleri bu hadde ar basan hususun ne olduunda ihtilf etmilerdir:

afiler demilerdir ki: Allah'n mstani oluuna ve kulun muhta oluuna itibar edilerek kul hakk daha ar gelir.

Hanefiler ise Allah Teal'nm hakknn daha ar basaca grne varmlardr. nk bu haddin yerine getirilmesi kulun menfaatini de temin etmi olmaktadr.

Bu gr ayrlnn neticesi u rneklerde ortaya kar:

a) Zina iftirasna urayan kimse had cezasnn yerine getirilmesinden nce lrse Hanefilere gre Allah'n hakk ar bast iin had cezas sakt olur.

afiler diyor ki: ftira edilenin lm sebebiyle had sakt olmaz. Bilakis kul hakk ar geldii iin miraslarnn bunu talep etme haklar vardr.

b) Bir kii bir toplulua bir kelime ile veya birka kelime ile zina iftirasnda bulunsa Hanefiler haddin birbirine girdii grne varmlardr. Allah'n hakk daha galip geldii iin hepsine sadece bir had yeterlidir. Birka defa zina eden, yahut birka defa hrszlk yapan veya birka defa iki ien de ayn hkme tabidir.

c) Zina iftirasna urayan had cezasn affederse kul hakk galip sayld iin afilere gre had cezas sakt olur. Hanefilere gre haddin uygulanmas talep edildikten sonra had cezas dmez.

Zina iftirasnda bulunan kimsenin ahitlii afinin grne gre celde edilmeden nce bile reddedilir. mam Ebu Hanife ve Malik'e gre onun ahitlii celde edildikten sonra reddedilir. nk ayetteki "vav" atf harfi tertibi gerekli klmasa da murad edilen mana tertiptir.

Zira Peygamberimiz (s.a.) Deylem'nin ve bni Eb eybe'nin bni mer'den (r.a.) merfu olarak naklettikleri hadiste "Mslmanlar birbirleri hakknda adalet sahibidirler. Ancak kazif (zina iftiras) sebebiyle had cezasna tabi tutulan kii mstesna," buyurmaktadr. Bu hadisi Darakutn Hz. mer'in (r.a.) Ebu Musa el-E'ar'ye yazd mehur mektubundan rivayet etmitir.

Zina iftirasnda bulunan kimsenin ahitliinin reddedilmesi genel bir hkm olup kaziften nce de sonra da olmasn ihtiva etmektedir. Bu hkm kfir olup da sonra mslman olan ve zina iftirasnda bulunan kimsenin ahitliini de iine almaktadr. Ancak Hanefler kazif sebebiyle had cezasna tabi olan kfiri, sonra mslman olursa bundan istisna etmilerdir. Zira onun ms-lmanlktan sonra ahitlii slm sebebiyle yeni bir adalet sebebiyle makbuldr.

Zina iftirasnda bulunan kimsenin ahitliinin reddedilmesi Allah'n kazfe karlk verdii iki cezay belirten ayetin zahiriyle amel edilerek Haneflerin grne gre had cezasn tamamlayan bir hkmdr. Zahir olan husus bu iki noktann birlikte kazif haddini oluturmasdr.

mam Malik ve afi demilerdir ki: Had cezas sadece 80 denektir. ahitliin reddedilmesi had zerine verilen ilve bir cezadr. nk had beden bir cezadr, ahitliin reddedilmesi ise manev bir cezadr. Ayrca Peygamberi-miz'in (s.a.) Hill b. meyye'ye (r.a.) syledii -Buhar, Ebu Davud ve Tirmi-z'nin bni Abbas'tan rivayet ettikleri- "Ya beyyine ya da srtna vurulacak had cezasdr." eklindeki hadis-i erifi celdenin had cezasnn tamam olduuna dellet etmektedir.

Haneflerin grne gre devlet reisi zina iftirasna urayan kiinin talebi olmadan bu iftiray yapan kimsenin ahitliini reddedemez.

Cenab- Hak bundan sonra tevbe durumunu reddederek yle buyurdu:

"Ancak bundan sonra tevbe edip slah olanlar mstesna. nk Allah ok mafiret eden, ok merhamet edendir." Yani sadece bu szlerinden dnen, yaptklarna piman olan, durumlarn ve davranlarn dzelten ve muhsan (namuslu, hr) kimselere tekrar zina iftirasnda bulunmayan kimseler bundan mstesnadr.

bni Abbas diyor ki: Yani tevbeyi izhar eden kimseler demektir. nk Allah ok mafiret eden, gnahlarn rten, onlara merhamet edendir. Allah onlarn tevoejfenh'fcadul'eaer, onlarn aamgaandUtar j&sAATtbTa&drfrrAmlftrrr:

afi diyor ki: Zina iftirasnda bulunan kimsenin tevbesi kendisini yalan-lamasdr. Mana afi'nin ashabndan Istahr'nin tefsir ettii gibi yledir: Zina iftirasnda bulunan kimse: "Sylediim hususta yalan syledim. Bunun gibi bir davrana tekrar dnmeyeceim" diyecektir. afi'nin ashabndan Ebu shak el-Mervez afi'nin bu szn yle tefsir etti: "Yalan syledim." demez. nk doru szl olabilir. Buna gre "yalan syledim" demesi yalan olur. Yalan ise masiyettir. Masyet ilemek bir baka masyetten tevbe olmaz. Bilkis yle der: "Kazif batldr, dediimden piman oldum ve dndm. Bir daha tekrar bunu ilemiyeceim." Ebul-Hasen el-Lahm ise tevbenin ancak kazifte yalanlamak suretiyle olacan tercih etmitir.

Alimlerden biri ise yle demitir: Zina iftirasnda bulunan kimsenin tevbesi dier tevbeler gibidir. Bu tevbe de onunla rabbi arasnda olur. Bunun muhtevas sylediine piman olmak ve bir daha dnmemeye azmetmektir.

Alimler bu istisna hakknda ihtilf etmilerdir: Bu istisna sadece son cmleye raci olup tevbe yalnz faskl m kaldrr? Bylece bu kimse tevbe edip slah olsa da daima ahitlii reddedilen bir kii mi olur? Yoksa bu istisna ikinci ve nc cmleye ya da hepsine mi raci olur?

Dikkat edilirse daha nce belirttiimiz gibi bu ayet hkm birbirlerine vav harfiyle atfedilen cmle halinde zikredip istisna ile sona ermitir. Alimler bu istisnann burada birinci cmleye raci olmadn dolaysyla kul hakk -yani iftiraya urayan kiinin hakk- iin zina iftirasnda bulunan kimsenin tevbesi sebebiyle haddin sakt olmayaca konusunda ittifak etmilerdir.

htilf, istisnann ikinci ve nc cmleye -yani ahitliin reddedilmesi ve fasklk noktasna- raci olmasnda toplanmtr.

Hanefi'ler diyor ki: stisna sadece son cmleye raci olup fasklk tevbe ile ortadan kalkar ve zina iftirasnda bulunan kimsenin ahitlii ebediyyen reddedilir. nk "te bunlar fasklarn ta kendileridir." ayeti ihbar sigasyla balayan, daha nceki cmle ile irtibat olmayan bir cmle olup faydasz yere mminin namusunu inemek suretiyle fasklk sfatnn sabit olduunu ve buna sebep olma vehmini ortadan kaldrmak iin getirilmitir. Son cmle yeni bir cmle olunca istisna da sadece o cmleye yneltilmi olmaktadr.

Cumhur (Malikler, afiler ve Hanbeller) diyor ki: stisna ikinci ve nc cmleye racidir. "Onlarn ahitliini ebediyyen kabul etmeyin" cmlesi yeni bir cmle olup ncesi ile irtibat yoktur. nk bu durum had cezasn tamamlayan bir husus deildir. "te bunlar fasklarn ta kendileridir." cmlesi ahitliin reddedilmesinin illetini beyan etmektedir. llet olan fasklk tevbe sebebiyle kaldrlnca illete bal olan (ma'lul) ahitliin reddedilmesi durumu da ortadan kalkar. Bu cmle sebep bildiren bir cmledir, balbana bir cmle deildir. Yani faskhklar sebebiyle ahitliklerini kabul etmeyin. Fasklk ortadan kalknca onlarn ahitlikleri niin kabul edilmesin?

stisnann sadece son cmleye yahut btn cmlelere raci olduuna delil veya karine olduu zaman iki gurup arasnda bu ihtilf kmaz. Bunu u iki rnekte grmekteyiz:

Birincisi, hatayla ldrmenin diyeti hakkndaki Cenab- Hakkn u ayetidir: "Kim bir mmini yanllkla ldrrse mmin bir kleyi azat etmesi ve (lnn) ailesine (miraslarna) teslim edilecek bir diyet vermesi lzmdr. Ancak onlarn (bu diyeti) sadaka olarak balamalar bundan mstesnadr." (Nisa, 4/92). Bu ayette istisnann kle azat etmeye deil de diyete raci olduuna dellet eden bir karine vardr. Zira kle azat etmek Allah Teal'nm hakkdr. Velinin sadaka olarak balamas Allah Teal'nm hakkn drmez.

kincisi: Cenab- Hakk'm Allah'a ve Raslne sava aan yol kesiciler hakkndaki ayetteki: "Ancak siz kendilerini ele geirmeden nce tevbe eden (muhariplerle yol kesen) kimseler bundan mstesnadr." (Maide, 5/34) ifadesi gibi. Burada istisnann nceki cmlelerin tamamna raci olduuna dair delil vardr. nk bu ayetteki "kendilerini ele geirmeden nce" snrlamas istisnann son cmleye, yani ahirette ise onlara pek byk bir azap vardr, cmlesine raci olmasn engellemektedir. Zira tevbe ele geirilmelerinden nce de sonra da olsa uhrev azab drmektedir. Dolaysyla bu snrlamann haddin sakt olmasndan baka bir faydas da yoktur. Bu istisna ittifakla btn cmlelere racidir.

Liann Ve Kocann Hanmna Zina Ettii eklinde thamda Bulunmasnn Hkm

6- Hanmlarna zina ithamnda bulunan ve kendilerinin kendilerinden baka ahitleri de bulunmayan kimselerden her birinin ahitlii, kendisinin gerekten doru szl olduklarna dair Allah'a yemin ederek drt defa ahitliktir.

7- Beinci (defa ahitlik) de eer yalanclardan ise Allah'n laneti muhakkak kendisinin stne olsun (eklindedir).

8- O kadnn Allah'a yemin ile onun (kocasnn) muhakkak yalanclardan olduuna drt defa ahitlik etmesi,

9- Beinci (defa ahitlik) de eer o (kocas) doru szllerden ise muhakkak Allah'n gazab kendi zerine olsun demesi ondan (o kadndan) bu azab kaldrr.

10- Ya zerinizde Allah'n ltf ve rahmeti olmasayd ya da gerekten Allah tevbeleri ok ok kabul eden ve sonsuz hikmet sahibi olmasayd? (durumunuz nasl olurdu?)

Buhar ve Mslim'in Sehl b. Sa'ddan rivayetine gre Uveymir Asm b. Adiyy'e gelip:

- Benim iin Rasulullah'a (s.a.) sor bakalm: Bir kii hanmnn yannda bir adam grse ve onu ldrse o sebeple o kii ldrlr m? Yahut ona nasl davr anlr?

Asm bu soruyu Peygamberimiz'e (s.a.) sordu. Rasulullah (s.a.) bu soruyu soran ayplad. Uveymir Asm' grd. Asm'a:

- Ne yaptn? diye sordu. Asm:

- Ne yapaym, sen bana hayrl bir i vermedin, dedi. Ben bunu Rasulullah'a (s.a.) sordum. O da bu eit soru soranlar ayplad, dedi. Bunun zerine Uveymir:

- O halde Allah'a yemin olsun ki, ben gidip Rasulullah'a soracam, dedi. tti, sordu. Efendimiz (s.a.):

- Allah senin hakknda ve arkadann hakknda -yani bu gibi olayla kardan herkes hakknda- vahiy indirdi, dedi.

Aklama

Allah Teal bu ayetle kocalarn skntsn gidermi, onlardan biri hanmna zina isnadnda bulunduunda delil getirmesi zor durumda olduu zaman k yolunu gstermitir. Bu k yolu erkein hakime gidip hanm hakkndaki iddiay sylemesi ve Allah Teal'nn emrettii ekilde Handa bulunmasdr. Li-an hakimin kendisine drt ahit yerine gemek zere, hanmna yapt zina isnadnda doru szl olduuna dair Allah'a drt defa yemin ederek ahit getirmesidir.

Cenab- Hak yle buyuruyordu: "Hanmlarna zina ithamnda bulunan..." ve bu isnatlarnn doruluuna tank olacak drt ahit getiremeyen kimselerden her biri zerine vacip olan udur: Hanmna yapt zina ithamnda doru szl olduuna dair yemin ederek Allah' drt defa ahit tutar. Beincide ise yle der: Eer ben hanmma yaptm bu zina ithammda yalanc isem Allah'n laneti benim zerime olsun. Lanet ise Allah'n rahmetinden kovulmaktr.

Bunu syledii zaman bizzat Han sebebiyle Hanefiler dndaki alimlerin cumhuruna gre erkek hanmndan ayrlm olur. O kadn artk ebediyyen o erkee haram olur. Erkek onun mihrini verir. Erkein kazif haddi sakt olur. ocuk varsa o ocuu erkek reddeder, kadn Han yapmazsa zina haddine arplr.

Kadnn drt defa, kocasnn kendisine yapt bu zina ithamnda kocasnn yalanc olduuna dair yemin etmesi ve beincisinde "Kocam eer doru sylyorsa Allah'n gazab zerime olsun." demesi kadna zina haddi uygulamasn ortadan kaldrr.

Erkein lanetle kadnn ise gazapla tahsis edilmek suretiyle aralarnn ayrlmasnn sebebi kadna iddetli davranmaktr. nk bu fuhun sebebi ve kayna genellikle erkei kendi nefsine ektii iin zinakr kadndr.

Cenab- Hak daha sonra bu hkm vesilesiyle kullarna yapt ltuf, nimet ve rahmeti beyan etmitir. Zira erkein muradn gerekletirmek iin ve kadnn da bu nefsini cezadan korumak iin Han meru klmtr. Cenab- Hak yle buyurmaktadr:

"Ya zerinizde Allah'n ltf ve rahmeti olmasayd ya da gerekten Allah tevbeleri ok ok kabul edici ve sonsuz hikmet sahibi olmasayd?" Yani Allah'n zorluk ve darlktan kurtarc, ferahlk verici hkm sebebiyle size zellikle verdii ltf, nimeti, ihsan ve rahmeti olmasayd siz pek ok ilerinizde sknt ve meakkate derdiniz. Allah sizi rezil eder ve size derhal ceza verirdi. Fakat O sizin hatalarnz rtt ve Han vesilesiyle sizi tehlikeden kurtard. Onun zat sfatlarndan birisi de kendi nefsine rahmet sahibi olmay yazmas, kendisinin kullarnn tevbesi, kasemden ve iddetli yeminlerden sonra olsa da tevbeleri ok ok kabul edici olmas, O'nun takdir ettii er' hkmlerde verdii emir ve nehiylerde son derece hikmet sahibi olmasdr. nk O Han yapan kar-koca-dan birinin mutlaka yalanc olmasna ramen her ikisinden de dnyev ceza olan had cezasn kaldrmakta ve bu cezadan daha ar olan uhrev cezaya lyk klmaktadr.

Rahmet tevbeye daha uygun olduu halde ayetin "Rahm" ismiyle deil de "Hakm" ismiyle sona ermesinin sebebi Cenab- Hakk'm kar-koca arasnda li-^n hkmn meru klmak suretiyle kullarnn hatalarn rtmeyi murad etmelidir.

fk (Hz. Aie'ye ftira) Kssas

11- O iftira haberini getirenler iinizden kk bir guruptur. Bunu kendiniz iin bir ktlk sanmayn. Bilakis bu durum sizin iin bir hayrdr. Onlardan her birine ait elde ettii gnah vardr. Onlardan gnahn en byn yklenen kimseye de byk bir azap vardr.

12- Bunu (bu iftiray) iittiiniz zaman mmin erkeklerin ve mmin kadnlarn kendiliklerinden hsn zanda bulunmalar ve "Bu apak bir iftiradr." demeleri gerekmez miydi?

13- Bu olay iin drt ahit getirmeleri gerekmez miydi? Madem ki bu ahitleri getiremediler, o halde o kimseler Allah nezdinde yalanclarn ta kendileridir.

14- Eer dnya ve ahirette sizin zerinizde Allah'n ltf ve merhameti olmasayd, yaydnz fitne yznden size mutlaka byk bir azap dokunurdu.

15- Siz o iftiray dilinize dolamtnz. Hakknda hi bilginiz olmayan eyi aznzla sylyor ve bunu nemsiz bir ey sanyordunuz. Oysa bu Allah katnda byk bir gnahtr.

16- Bunu (bu iftiray) iittiiniz zaman: "Bu ekilde konumak bize yakmaz. H! Bu byk bir iftiradr." demeniz gerekmez miydi?

17- Allah, eer siz gerekten mmin iseniz byle bir gnaha ebediyyen dnmemenizi tler.

18- Allah size ayetlerini aklyor. Allah

her eyi gayet iyi bilendir, sonsuz hikmet sahibidir.

19- man edenler arasnda hayaszln yaylmasn arzu edenlere dnyada ve ahirette ackl bir azap vardr. Allah bilir, siz bilmezsiniz.

20- Ya zerinizde Allah'n ltf ve rahmeti olmasayd? Allah ok efkatli ve ok merhametli olmasayd? (Durumunuz nasl olurdu?)

413

21- Ey iman edenler! eytann admlarna uymayn. Kim eytann admlarna uyarsa phesiz ki eytan o kimseye mutlaka hayaszl ve ktl emreder. Eer zerinizde Allah'n ltf ve rahmeti olmasayd iinizden hibiri ebediyyen temize kmazd. Fakat Allah dilediini temize karr. Allah her eyi gayet iyi iiten ve gayet iyi bilendir.

22- inizden fazilet ve imkn sahipleri, akrabalara, yoksullara, Allah yolunda hicret edenlere yardm esirgemesinler. Affetsinler ve msamahal davransnlar. Siz Allah'n sizi affetmesini arzu etmez misiniz? Allah ok mafiret eden ve ok merhamet edendir.

Aklamas

Bu ayet, Cenab- Hakk'm nebisinin hanm olan Hz. Aie'nin ve Peygamberin namusunu korumak zere mnafklardan olan iftira ve bhtanclarn yaptklar ithamlardan Hz. Aieyi aklad ayetlerdir.O iftira haberini getirenler iinizden kk bir gruptur. Yani o yalan ve iftira olan haberi getirenler bir veya iki kii deildir. Hz. Aie hakknda bu iftiray mnafklarn lideri Abdullah b. beyy'in liderliindeki iinizden bir gurup getirmitir. Bu yalan uyduran ve kk bir gurupla anlaan odur. Bunlar bu haberi nakletmeye ve insanlar arasnda yaymaya baladlar. Nihayet bu ha-her ms]man]ardan bir ksmnn zihinlerine girdi. Bunu konumaya baladlar. Bu haberin yaygnlamas bir aya yakn srd. Nihayet ayet nazil oldu. Ayette geen "usbe" tabiri bunlarn kk bir gurup olduunu iaret etmektedir. Cenab- Hakk'n "minkm (sizden)" ifadesi "Ey mminler sizin iinizden" demektir. nk Abdullah b. beyy, zahiren mmin bilinen kimseler cmlesindendi.

"Bunu kendiniz iin bir ktlk sanmayn. Bilakis bu durum sizin iin bir hayrdr." Yani ey Ebu Bekir ailesi! Ey bu yalan haberden rahatszlk duyan ve zlen mminler! Bu hitabn delili Cenab- Hakk'n "minkm (=iinizden)' ifadesidir. Bu olayn sizin iin bir er ve ktlk olduunu zannetmeyin. Bilkis bu olay byk sevap kazanmanz, Allah'n mminlerin annesi Hz. Aieye verdii nemi ortaya karmas ve onun susuzluu hakknda kyamete kadar okunacak Kur'an ayetleri indirmesi sebebiyle dnya ve ahirette sizin iin hayrlara vesiledir.

"Onlardan her birine ait elde ettii gnah vardr." Bu mesele hakknda ileri geri konuan ve mminlerin annesi Hz. Aie'ye zina ithamnda bulunan herkes iin bu konuya dald kadar byk bir azap yahut girdii kadar ceza vardr.

"Onlardan gnahn en byn yklenen kimseye de byk bir azap vardr. " Mnafklardan bu gnahn byk bir ksmn yklenen kimse -ounluun grne gre bu kii Abdullah b. beyy'dir- dnya ve ahirette byk bir azaba lyktr. Zira bu haberi ilk uyduran odur. Ya da bunu dzenleyen, bu dedikoduyu reten, yayan ve saa sola duyuran odur. errin ou ondan kmtr. Dnyadaki azab mnafklnn ortaya kmas ve toplumdan dlanmas-dr. Ahiretteki azab ise cehennemin en alt tabakasnda olmaktr.

Denilmitir ki: Bundan murad Hassan b. Sabit'tir. bni Kesir yle demektedir: Bu garip bir szdr. Sahih-i Buhar'de bunun irad edilmesine dellet eden bir ifade olmasayd, bu lzumsuz bir sz olurdu. Zira Hassan b. Sabit faziletleri, menkbeleri ve zellikleri olan bir sahabidir. En gzel zellii iiriyle Peygamberimiz'i (s.a.) mdafaa etmesidir. Peygamberimiz'in (s.a.) kendisine: "(Mriklere) hcum et. Cebrail seninle beraberdir, "buyurmutur.

Daha sonra Cenab- Hak Hz. Aie (r.a.) kssasyla ilgili kt szlere dalan mminlere edep dersi verdi. Ve onlara drt ayr konuda ihtarda bulundu.

1-"Bunu -bu iftiray- iittiiniz zaman mmin erkeklerin ve mmin kadnlarn kendiliklerinden hsn zanda bulunmalar ve 'Bu apak bir iftiradr.' demeleri gerekmez miydi?" ftiraclarn Hz. Aie hakkndaki szlerini iittiiniz zaman insan hsn zanna sevk eden imann gereiyle amel ederek Hz. Aie hakknda hsn zanda bulunsaydmz ya! Onun susuzluunu iln ederek aktan: "Bu apak bir iftiradr," yani mminlerin annesine yaplan gayet ak bir bhtan, uydurma, yalan bir haberdir." deseydiniz ya! nk meydana gelen olay Hz. Aie'nin le vaktinde btn ordunun gzleri nnde Safvan b. Muat-tal'in binei zerinde gelmesi sebebiyle pheli bir olay deildi. Rasulullah (s.a.) onlarla beraber her ktl kefeder, her pheyi reddederdi. Eer bu olayda bir phe olsayd bu olay bu kadar ak olmazd. Bilakis -olmas takdir edilseydi- gizli ve kapal olurdu.

Bu muazzam bir edeptir. man lafzyla tasrih edilmesi mminin mminlere sadece hsn zan etmesi gerektiine dellet etmektedir.

2- "Bu olay iin drt ahit getirmeleri gerekmez miydi? Madem ki bu ahitleri getiremediler, o halde o kimseler Allah nezdinde yalanclarn ta kendileridir." Onlar getirdikleri bu haberin sabit olduuna ve onlarn sylediklerinin doruluuna ve Hz. Aie'ye isnat ettikleri bu fiili bizzat grdklerine tanklk edecek drt ahit getirselerdi ya! Bu thmeti ispat etmek iin ahit getirmedikleri zaman onlar Allah'n hkmnde yalanc ve facir kimsedirler. Bu ayet bu iftiray nehyeden, zecreden ayetlerdendir.

3- "Eer dnya ve ahirette sizin zerinizde Allah'n ltf ve merhameti olmasayd, yaydnz fitne yznden size mutlaka byk bir azap dokunurdu." ayet dnyada tevbeye mhlet vermek dahil eitli nimetlerle Allah size ltuf-ta bulunmasayd, ahirette ise af ve mafiretle rahmet etmesi olmasayd, bu daldnz iftira olay sebebiyle sizi derhal cezalandrrd. Bu ayet de zecr ve ne-hiy ayetlerindendir. Buradaki "levl" edat bakasnn varl sebebiyle bir eyin imknsz olduunu beyan etmek iindir.

4- "Siz o iftiray dilinize dolamtnz. Hakknzda hi bilginiz olmayan eyi aznzla sylyor ve bunu nemsiz bir ey sanyordunuz. Oysa bu Allah katnda byk bir gnahtr." Eer sizin zerinizde Allah'n ltuf ve rahmeti olmasayd iftira olayn dilinize doladnz ve bunu birbirinize sorduunuz zaman ve bu konuda ok konuup bilmediiniz konu hakknda sz sylediiniz zaman size mutlaka azap dokunurdu. Siz bunu basit ve nemsiz zannetmitiniz. Halbuki bu Allah'n eriatnda ve hkmnde byk ve nemli bir itir. Peygamber ailesi irkin fuhula lekelendii iin bu byk gnahlardandr.

Buhar ve Mslim'in Sa/7undeki bir hadis-i erifte: "Kii Allah'n gazabna sebep olacak bir kelime syler, bu kelimenin nereye ulaacan bilmez. Bu kelime sebebiyle cehennemde yerle gk arasndan daha derin bir mesafeye yuvarlanr." buyurulmutur. Bir rivayette ise: "Kii bu kelimeye nem vermez." buyurmutur.

Bu ayet de nehiy ve zecr ifade eden ayetlerdendir. Allah onlar gnah ilemekle tavsif etmi ve byk azabn dokunmasn bu gnahlara balamtr.

i - gnahlar unlardr:

Birincisi: ftiray dillerine dolamalar. Yani bu iftira hakknda aratrma-\ nem vermemeleri, sadece rastgele dinlemekle kalmayp bunu yaygnlatrman, birbirinden alp yaymalar.

kincisi: Kesin bilmedikleri ve delilleri bulunmayan bir ey hakknda ko--malar. "Kesin bilgin olmayan bir hususta konuma." (sra, 17/36). Bu ayet r ayete benzemektedir: "Kalplerinde olmayan eyi dilleriyle sylyorlar." (l-i -ran, 3/167).

ncs: Bu hadise Allah nezdinde byk gnah olup iddetli cezay ge-rktirdii halde bunu kmsemeleri.

Bu da u noktaya dellet etmektedir:

a) Cenab- Hakkn "Bu Allah nezdinde byktr." ayetine binaen kazfin ima iftirasnda bulunmann) byk gnahlardan oluu.

b) Cenab- Hakkn "Halbuki siz bunu nemsiz zannediyorsunuz." ayetinin iflletiyle masiyetin bykl onu ileyenin zan ve kanaatiyle deimez. Bel-:.: de onu ileyen onun bykln bilmeyebilir.

c) Her haram olan eyde mkellefin belki de byk gnahlardan olabilir -..ye harama ynelmeyi byk bir masyet saymas gerekir.

5- "Bu iftiray iittiiniz zaman:"Bu ekilde konumak bize yakmaz. H-:..' Bu byk bir iftiradr." demeniz gerekmez miydi?" Bu ayet bu konudaki

iiab insanlara retmektedir. Hsn zan etmek eklindeki birinci emirden -:nra bu dier bir edep dersidir. Mana yledir: Siz yakk almayan kt sz

iittiiniz zaman yle demeliydiniz: Bunun gibi bir sz azmza almamz, 3asulullah'm (s.a.) erefini incitecek bir mevzuya dalmamz ve bunu bir kimseye anlatmamz bizim iin uygun deildir, doru deildir. Bu bize hell deildir. Zira bunun hibir delili yoktur. H, Allah'n Rasul'nn hanm iin bu sz sylemekten Allah' tenzih ederiz. Yani biz bu iin byklnden hayrete d-

-yoruz. Allah peygamberinin hanmn facire, zinakr klmaktan mnezzehim Bu byk bir iftiradr, gnah dolu bir uydurmadr. Hz. Peygamber'e eziyet ^ermektir. Cenab- Hak buyuruyor ki: "Allah 'a ve Rasulne eziyet edenleri Allah dnyada da ahirette de lnetlemitir." (Ahzab, 33/57).

Her ne kadar kfrn nefrete sebep olmamas sebebiyle Hz. Nuh ve Hz. Lt'un hanmlan gibi peygamber hanmlannn kfir olmalar caiz olsa da facire. zinakr olmas caiz deildir. nk bu nefret ve aalamak iin en byk sebeplerdendir.

Ksaca: Peygamberimiz'e (s.a.) eziyette bulunmak anlamna geldii iin ikil ve din bu gibi konulara dalmay yasaklamaktadr. Yine iledikleri byk unah ve dillerine doladklar son derece hayret ve aknla sebep olan bu if-draya karlk o iftirac ve ithamclann cezalandrlmamasn da anlamsz bulur.

6- "Allah, eer siz gerekten mmin iseniz, byle bir gnaha ebediyyen dnmemenizi tler."

Bu ayet de nehiy ve zecr ayetlerinden biridir. Allah mminleri tekrar byle bir davrana dnmekten sakndryor. Yani Allah sizden asla buna benzer bir davran meydana gelmesin diye tehdit ve ihtarla yasaklyor. Yani gelecekte siz sa ve mkellef olduunuz mddete byle bir harekette bulunmayn. Eer siz Allah'a ve O'nun eriatine iman edenlerden, Rasulne ta'zim edenlerden, O'nun emrine uyan ve nehyinden saknan kimselerden iseniz, sizin bu gibi bir davrana tekrar dnmemeniz iin size bu gibi nasihat ve uyarlarla tte bulunmaktadr.

"Allah size ayetlerini aklyor. Allah her eyi gayet iyi bilendir, sonsuz hikmet sahibidir." Allah size er' hkmleri, din ve itima edepleri aklyor. Allah kullarn slah edecek eyleri gayet iyi bilir, onlarn durumlarndan haberdardr. Herkese yapt amelinin karln verir. eriatnda ve takdirinde, mahlkatnn ilerinde, dnya ve ahirette kullarnn saadetini gerekletirecek emir ve nehiyleri vermek hususunda sonsuz hikmet sahibidir.

7- "man edenler arasnda hayaszln yaylmasn arzu edenlere dnya ve ahirette ackl bir azap vardr. Allah bilir, siz bilmezsiniz."

Bu, kt bir sz duyan kiinin taknaca nc bir edeptir. Ayetin manas udur: Kastl, isteyerek ve severek hayaszl yayanlar, mminlerin topluluunda zina haberlerinin yaylmasn ve hayaszln yaygnlamasn arzu edenler iin dnyada ackl bir azap -yani kazif haddi-, ahirette ise cehennem azab vardr. Allah her eyin gerek ynn gayet iyi bilir. O'na hibir ey gizli kalmaz. Kalplerde olan srlar gayet iyi bilir. Her eyi O'na havale edin ki irad edilesiniz. Sizler bilginizin eksiklii, eyay tanma eksiklii ve sadece karine ve emarelere dayanmanz sebebiyle bu gerekleri bilmezsiniz.

mam Ahmed, Sevban'dan (r.a.) Peygamberimiz'in (s.a.) u hadis-i erifini nakletmektedir: "Allah'n kullarna eziyet etmeyin. Onlar ayplamayn. Onlarn kusurlarn aratrmayn. nk kim mslman kardeinin kusurlarn aratrrsa Allah da onun kusurlarn ortaya koyar, hatta onu kendi evinde rezil eder."

Rasulullah (s.a.) Abdullah b. beyy, Hassan ve Mistah'a celde vurdu. Saf-van Hassan'a vurmak zere oturdu. Klla bir defa vurdu. Hassan'n gz kr oldu.

Bu eitici edebin derin anlam vardr. Zira bir toplumda hayaszln yaygnlamas ve insanlarn bu suu ilemeleri hususunda cr'et verir, bu fiili kolayca ilemelerine sebep olur.

Bu ayet sadece hayaszln yaygnlamasn arzu etmenin bile azaba uramak iin yeterli olduuna dellet etmektedir. Hayaszl fiilen yayanlar ise daha iddetli crm, gnah ve cezaya maruz kalmaktadr. Hayaszln yaylmasn arzu etmenin kayna kin ve nefrettir. nsanlarn yaadklar dzenlilik, istikrar, sevgi ve kaynamaya kar kskanlk yapmak ve insanlara kar bbrlenmektir. Abdullah b. beyy gibi kin ve haset dolu kiiler de bu ereftir diye bu gzel toplumun temel direklerini kemirmeye ve onun erefini drmeye, rz ve erefine dil uzatmaya alrlar.

8- "Ya zerinizde Allah 'in ltf ve rahmeti olmasayd ve Allah ok efkatli ve ok merhametli olmasayd?"

Yani eer ilh ltuf ve rahmet olmasayd baka bir durum olurdu. Hazfedilmi olan cevap yledir: Helak olurdunuz yahut Allah size azap eder ve sizi kkten yok ederdi. Fakat Allah Teal kullarna kar ok efkatlidir, ok merhametlidir. Bu olaydan dolay tevbe edenlerin tevbelerini kabul etmi, hayrl olan yola irad etmi, en salam yolu gstermi, sapma ynnde devam etmenin tehlikesinden sakndrm, bu irkin fiilin yani peygamber ailesinin rzna dil uzatmann tehlikesini beyan etmitir. Dolaysyla hamd ve minnet sadece O'na mahsustur.

Bu sebeple Cenab- Hak bundan sonraki ayette eytann vesveselerine uymaktan sakmdrmtr:

9- "Ey iman edenler! eytann admlarna uymayn. Kim eytann admlarna uyarsa phesiz ki eytan o kimseye mutlaka hayaszl ve ktl emreder. " Ey Allah'a ve Rasul'ne inanp onlar tasdik edenler! eytann yollarnda yrmeyi, eytann vesveselerine tesirlerine ve emrettii eylere, iftiraya, iman edenler arasnda hayaszl yayma tekliflerine kulak vermeyin. nk kim eytann vesveselerine uyarsa, onun izini takip ederse kaybeder, hsrana urar. nk eytan sadece hayaszl (son derece irkin olan eyleri) ve mn-keri (yani eriatn inkr ettii, haram kld ve akln irkin grp nefret ettirdii) eyleri emreder. Dolaysyla hibir mminin eytana uymas doru deildir. Bu ifade ak bir uyar ve nefret ettirme ifadesidir.

Allah Teal her ne kadar bu ayette eytann vesveselerine tabi olmaktan nehyetmise de bu nehiy btn mkelleflere aittir. Bunun delili "Kim eytann admlarna uyarsa phesiz ki eytan o kimseye mutlaka hayaszl ve ktl emreder." ayetidir. Dolaysyla btn mkellefler bundan men edilmilerdir. Mminlerin zellikle zikredilmesinin hikmeti iftiraclarn durumuna benzememek iin masiyeti terk etmek hususunda onlarn daha titiz davranmalar iindir.

"Allah'n ltf ve rahmeti olmasayd, iinizden hibiri ebediyyen temize kamazd." Bu tekrar kullara olan ikram ve nimeti te'kit etmek iindir. Ayetin manas udur: Allah gnahlar silip spren tevbeye muvaffak klmak suretiyle nimetlerle ve bol rahmetle sizin zerinize ltufta bulunmasayd, kimseyi gnahndan temizlemezdi; irk, fcur ve irkin ahlk hastalklarndan kurtarmaz, sadece derhal ceza verirdi. Nitekim Cenab- Hak yle buyuruyor: "Allah zulmleri sebebiyle insanlar muaheze edecek olsayd, yeryznde hibir canl brakmazd." (Nahl, 16/61). Raz diyor ki: Mmin dinde "salih" kii olma hususunda Allah Teal'nn rzasn kazanacak dereceye ulanca "zek (temizlenmi)" olarak adlandrlr.

"Fakat Allah dilediini temize karr. Allah her eyi gayet iyi iiten ve gayet iyi bilendir." Sonsuz kudret ve hikmet sahibi olan Allah Teal, Hassan, Mis-tah ve iftira kssasna ad karan dier kimselerin tevbelerini kabul etmek gibi mahlkatndan dilediklerinin tevbelerini kabul etmek ve onlar kendisini raz klacak hususlara muvaffak klmak suretiyle mahlkatndan diledii kimseleri temize karr. Allah kullarnn szlerini zellikle masiyete dmede ve ma-siyetten kurtulma hususunda ihls sahibi olma durumunda ve masyetin gnahlarndan aklanmak noktasndaki szlerini gayet iyi iitir. Hidayet ve dallete lyk olan kimseleri, szleri, davranlar, hayaszln yaygnlamasnda srar edenleri ve bunlardan tevbe edenleri gayet iyi bilir. Her insan yapt amellerinin karln verir.

Bu ifade gnahlardan temizlenmeyi, tevbeye ihlsla ynelmeyi ak bir ekilde tevik etmektedir.

ftiraclara ve onlarn szlerini duyanlara edep dersi verdikten sonra Allah Teal, Mstah'a artk ebediyyen infakta bulunmamaya yemin eden Hz. Ebubekir'e (r.a.) de edep dersi verdi.

Mfessirler diyorlar ki: Bu ayet (Nur, 24/22) iftiraclara uyan Hz. Ebubekir'in teyzesinin olu Mistah'a infakta, yardmda bulunmamak zere yemin etmesi zerine nazil olmutu. Mistah, Hz. Ebubekr'in himayesinde bir yetim olup Hz. Ebubekir ona ve dier yaknlarna infakta bulunuyordu. Cenab- Hak yle buyurdu:

"inizden fazilet ve imkn sahipleri, akrabalara, yoksullara, Allah yolunda hicret edenlere yardm etmemeye yemin etmesinler." Yani dinde, ahlakta ve ihsanda fazilet sahipleri, mal ve servet hususunda imkn sahipleri Hz. Ebu Bekir'in teyzesinin olu olan, Mekke'den Medine'ye hicret eden fakir bir msl-man olup Bedir savama katlan Mistah gibi yoksul ve muhacir yaknlarna vermemek zere yemin etmesinler. Bu ayette Hz. Ebubekir'in (r.a.) faziletine ve erefine delil vardr, sla-i rahime tevik vardr. Bu ayet sla-i rahim hususunda yumuaklk ve efkatte son noktadr.

"Affetsinler ve msamahal davransnlar." Yani ktlk ileyenleri affetsinler, gnahkr kimsenin hatasn balasnlar. Ona ceza vermesinler. Onu balarndan mahrum klmasnlar. nceki iyiliklerine tekrar dnsnler. nk bir defa hata eden kimseyi cezalandrmakta iddetli davranlmamaldr. Mesel, Mistah had ve darbe ile cezalandrld. Bu yeterlidir. Bir defa aya kayd. Allah da onun tevbesini kabul etti.

"Siz Allah'n sizi affetmesini arzu etmez misiniz1? Allah ok mafiret eden ve ok merhamet edendir." Yani siz Allah'n sizin gnahlarnz rtmesini istemez misiniz? Zira ceza amelin cinsindendir. Sana kar hata edenin hatasn affettiin gibi Allah da seni affeder. Senin msamaha gsterdiin gibi sana msamaha gsterilir: "Merhamet etmeyene merhamet edilmez. "

Allah, itaat edip tevbe eden kullarnn gnahlarn mafiret edicidir. Onlara kar ok merhametlidir. ledikleri, sonra da tevbe ettikleri hata sebebiyle onlara azap etmez. Siz de Allah'n ahlakyla ahlklann.

Bu ifade mminleri af ve msamahaya tevik etme ve tevbe edenlerin gnahlarn mafiret etme eklinde deerli bir vaaddir. Bu sebeple Hz. Ebubekir (r.a.) derhal u sz syledi: "Evet Allah'a yemin olsun ki, ey Rabbimiz biz senin bizi mafiret etmeni arzu ediyoruz." Sonra da Mistah'a daha nce yapt infak tekrar yapmaya balad. yle diyordu. "Vallahi ona yaptm bu infak ebediyyen kaldrmayacam."

fk (Hz. Aie'ye ftira) Kssasnda Zina thamnn Ahiretteki Cezas

23- ffetli, hi bir eyden habersiz mmin kadnlara zina ithamnda bulunanlar, dnyada da ahirette de lanetlenmilerdir. Onlar iin byk bir azap vardr.

24- O gn onlarn dilleri, elleri ve ayaklar iledikleri fiiller sebebiyle kendilerinin aleyhinde ahitlik edecektir.

25- O gn Allah onlara hak ettikleri cezay tam olarak verecek ve onlar Allah'n apak hak olduunu bileceklerdir.

26- Kt kadnlar kt erkeklere, kt erkekler kt kadnlara, temiz kadnlar temiz erkeklere, teiniz erkekler temiz kadnlara yakr. te o tertemiz olanlar onlarn sylediklerinden ok uzaktrlar. Onlar iin mafiret ve deerli r-zk vardr.

Nzul Sebebi

Taberan Dahhak b. Mzahim'den naklediyor: Bu ayet zellikle Peygam-:erimiz'in (s.a.) hanmlar hakknda indi: "ffetli, hibir eyden habersiz mmin -adnlarn..."

bni Eb Hatim, bni Abbas'tan naklediyor: Bu ayet zellikle Hz. Aie (r.a.) kkmda inmitir.

bni Cerir Hz. Aie'den (r.a.) naklediyor: Bana bu iftira yapldnda ben -r eyden habersizdim. Bu haber daha sonra bana ulat. Rasulullah (s.a.) -nim yanmda iken ona vahyeddi. Sonra dorularak oturdu. Yzn svazlad ve:

- Ya Aie! Mjdeler olsun, dedi. Ben de:

- Allah'a hamdolsun, sana deil, dedim. Peygamberimiz:

- "ffetli, hibir eyden habersiz mmin kadnlara zina ithamnda bulunanlar..." ayetini okudu.

Taberan Hakem b. Uteybe'den naklediyor: Halk Hz. Aie'nin meselesini konuunca Rasulullah (s.a.) Hz. Aie'ye haber gnderip yle dedi:

- Ya Aie! nsanlar ne diyorlar? Hz. Aie:

- Mazeretim semadan ininceye kadar ben hibir ekilde zr ilemeyeceim, dedi. Bunun zerine Cenab- Hak Nur suresinden 15 ayet in-rdi. Sonra da 26. ayetin sonuna kadar okudu. Bu hadis mrsel olup isnad sahihtir.

Aklamas

"ffetli, hibir eyden habersiz mmin kadnlara zina ithamnda bulunanlar..." Zina ithamndan ok uzak, iffetli, Allah ve Rasul'ne inanan kadnlar hayaszlk ve fuhula itham edenler dnya ve ahirette Allah'n rahmetinden koyulmulardr. Allah'n gazab ve fkesi onlarn zerinedir.

Onlara bu crmlerinin ve iftiralarnn karl olarak ahirette byk ve iddetli bir azap vardr. Bu kazfin byk gnahlardan biri olduuna delildir.

mam Ahmed, Buhar ve Mslim'in Ebu Hureyre'den (r.a.) rivayet ettiklerine gre Peygamberimiz (s.a.) yle buyurmulardr: "Helak edici yedi eyden saknn." Peygamberimize:

- Bunlar nelerdir ya Rasulallah, diye soruldu. Efendimiz:

- Allah'a irk komak, sihirbazlk, Allah'n haram kld cana haksz yere kymak, faiz yemek, yetim mal yemek, sava gn kamak, hibir eyden habersiz iffetli mmin kadnlara zina ithamnda bulunmak.

Ebu'l-Kasm et-Taberan, Huzeyfe'den Peygamberimiz'in (s.a.) u hadisini rivayet etmektedir: "ffetli bir kadna zina ithamnda bulunmak 100 senelik ameli silip gtrr."

"O gn onlarn dilleri, elleri ve ayaklar iledikleri fiiller sebebiyle kendilerinin aleyhine ahitlik edecektir." Yani onlarn kyamet gnndeki azab, dilleri, elleri ve ayaklar vb. azalaryla iledikleri sz ve fiiller sebebiyle kendilerinin aleyhine ahitlik edecekleri gnde olacaktr. Zira onlar Allah kudretiyle konuturacaktr. Nitekim bir baka ayette yle buyurulmaktadr: "Onlar derilerine: "Niin bizim aleyhimize ahitlik yaptnz?" diyecekler. Kendi derileri de: Bizi, her eyi konuturan Allah konuturdu diyecektir." (Fusslet, 41/21).

bni Eb Hatim ve bni Cerir, Ebu Said el-Hudrden Peygamberimiz'in (s.a.) u hadisini rivayet ediyorlar: "Kyamet gn olduu zaman kfire kendi ameli tantlr, kfir inkr eder ve tartma karr. Ona:

- te unlar senin komularn, senin aleyhine ahitlik ediyorlar, denilir. Kfir:

- Yalan sylyorlar, der. Ona:

- te ailen ve yakn akrabalarn da... denilir.

- Yalan sylyorlar, der. Kfirlere:

- Yemin edin, denilir. Yemin ederler. Sonra da Allah onlar sar klar. Elleri, dilleri onlarn aleyhine ahitlik ederler. Sonra da Allah onlar cehenneme koyar."

"O gn Allah onlara hak ettikleri cezay tam olarak verecek ve onlar Allah'n apak hak olduunu bileceklerdir." Bugnde Allah onlarn hesaplarn veya amellerinin karln tam olarak verecektir. Onlar da Allah'n vaadinin, vadinin ve hesabnn hibir zulmn bulunmad adaletin ta kendisi olduunu gayet iyi bileceklerdir.

Zemaher -Allah ona rahmet eylesin ve Kur'an- Kerim'e yapt ok dakik tefsirinden dolay onu en hayrl mkfatla mkfatlandrsn- diyor ki: Kur'an'm tamamn incelesen ve Allah'n isyankrlara yapt tehditleri ara-trsan Allah Teal'nn Hz. Aie'ye (r.a.) iftira konusundaki sert ifadeler kadar hibir konuda sert ifade kullanmadn grrsn. Bu konuda iddetli vaid, tesirli ceza, dehetli zecir ifadeleriyle dolu, bunu ileyenin cezasnn byk olduunu, buna teebbste bulunann dehetli bir ey yaptn eitli yollarla, her biri kendi babnda yeterli, dikkat ekici slplarla anlattn grrsn. Sadece bu ayet inmi olsayd bile bu konuda yeterli olurdu. Zira zina ithamnda bulunanlar her iki dnyada lanete mstahak klmakta ve onlar ahirette byk azapla tehdit etmektedir. Dillerinin, ellerinin ve ayaklarnn yaptklar iftira ve bhtanlarla kendilerinin aleyhinde ahitlik yapacan ve Allah'n kendilerine lyk olduklar hak ve vacip olan cezalarn tam olarak vereceini, nihayet o zaman Allah'n apak hak olduunu bileceklerini bir tehdit olarak belirtmektedir.

Bu szden de Fahreddin Raz'nin sznden de anlalmaktadr ki Allah Teal bu zina ithamnda bulunanlar eyle cezalandrmtr:

- Dnya ve ahirette lanete uram olmalar ki bu byk bir vaddir.

- Dillerinin, ellerinin ve ayaklarnn kendi yaptklarna ahitlik etmeleri,

- Amellerinin karlnn tam olarak verilmesi.

"Din" ceza manasndadr. Mesel, nasl muamele edersen yle ceza grrsn, sznde "dne" fiili bu anlamdadr. Bir baka gre gre din, hesap manasndadr. Nitekim Cenab- Hak "te salam din budur." Yani doru hesap Dudur, buyurmaktadr. Hak: Verilen cezann mstahak olduklar miktarda olmasdr. nk bu haktr, bundan fazlas batldr.

Cenab- hak bundan sonra Hz. Aie'nin susuz olduuna elle tutulur, gzle jrlr maddi delil getirerek yle buyurdu:

"Kt kadnlar kt erkeklere, kt erkekler kt kadnlara, temiz kadn-

ar temiz erkeklere, temiz erkekler temiz kadnlara yakr..." Yani zina eden

kt kadnlar zina eden kt erkeklere yakr. Zina eden kt erkekler zina

eden kt kadnlara yakr. nk herkese lyk olan, sz ve davranlarda

onun benzeridir. Zira ahlk hususundaki benzerlik ve tabiatlerdeki uygunluk

lfetin ve iyi geimin esaslarndandr. Bu ayet aynen u ayet gibidir: "Zina eden erkek sadece zina eden kadnla veya mrik kadnla nikahlanr. Zina eden kadn da ya zina eden bir erkek ya da bir mrik nikhlar." (Nur, 24/3).

Buna gre "kt ve iyi olan" kadnlardr. Yani kt kadnlara yaraan kt erkeklerle evlenmektir. Temiz erkeklere yaraan temiz kadnlarla evlenmektir.

"Habisat" kelimesinden murad edilen manann iftiraclardan vaki olan kazif kelimeleri olmas caizdir. Buna gre ayetin manas udur: ftiraclarn kt szleri kt adamlara yakr. Aksi de dorudur: ftiray inkr edenlerin iyi szleri iyi adamlara yarar. Aksi de dorudur.

Rasulullah'n (s.a.) iyilerin incisi, ilklerin ve sonuncularn en hayrls olmas sebebiyle o yce peygamberin hanm Sddka (r.a.) iyi hanmlarn en iyilerindendir. Bylece iftiraclarn yayd sylenti batl olmaktadr. Bu sz Hz. Aie (r.a.) iin darb- mesel makamnda cereyan etmektedir. Ona atlan iftira onun nezahet ve iyilii durumuna uymamaktadr. Birinci gr zahir olan husustur.

"te o tertemiz olanlar onlarn sylediklerinden (iftiradan) ok uzaktrlar. Byleleri iin mafiret ve deerli rzk vardr." te Safvan ve Hz. Aie gibi tertemiz kadn ve erkekler kt erkek ve kadnlardan oluan iftiraclarn sylediklerinden ok uzaktrlar.

Bu kimseler iin haklarnda sylenen yalan sz sebebiyle gnahlarndan mafiret ve Allah nezdinde Nam cennetlerinde deerli bol rzk vardr. Nitekim Cenab- Hak yle buyurmaktadr: "Biz onlar iin bol rzk hazrladk." (Ahzab, 33/31).

Hz. Aie'den (r.a.) rivayet edilmitir ki: Baka hibir kadna verilmeyen u dokuz ey bana verilmitir:

1- Peygamberimiz (s.a.) benimle evlenmekle emrolunduu zaman Cebrail avucunda benim suretim olduu halde inmitir.

2- Peygamberimiz (s.a.) beni bakire olarak ald. Benden baka bakire ile evlenmedi.

3- Peygamberimiz (s.a.) ba benim kucamda olduu halde vefat etti.

4- Benim evime gmld. Melekler onu benim evimde kuattlar.

5- Ona aileleriyle birlikte vahiy indiinde dier hanmlar Peygam-berimiz'den (s.a.) ayrlyorlard. Halbuki ben onunla ayn rt altnda olduum halde vahiy gelmiti.

6- Ben onun halifesinin ve Sddk'nn kzym.

7- Benim mazeretim (susuzluum) semadan indi.

8- Ben tayyib (gzel ahsiyet) yannda tayyibe (gzel kadn) olarak yaratldm.

9- Mafiret ve bol, deerli rzk vaad olundu. Hz. Aie bununla u ayeti kast etmektedir: "Bu kimseler iin mafiret ve deerli rzk -yani cennet- vardr."

Evlere Giri in zin steme Ve Adab27- Ey iman edenler! Kendi evlerinizden baka evlere izin almadan ve orada bulunanlara selm vermeden girmeyin, nrseniz bu szn iin daha hayr- 1

28- Eer orada kimseyi bulamazsanz, size izin verilmedike ieriye girmeyin. Eer size "geri dnn" denilirse hemen dnn. Bu (davran) sizin iin daha temizdir. Allah yaptklarnz ok iyi

bir"

29- inde eyanz bulunan, oturuhnayan evlere (izinsiz) girmenizde bir mahzur yoktur. Allah sizin aa vurduunuzu da, gizlediinizi de gayet iyi bilir.

Aklamas

Bu esaslar toplum hayatnn dzenini ve ailelerin evlerdeki durumunu ortaya koymalar sebebiyle sevgi ve muhabbet balarn korumak, mminler arasndaki karlkl ziyaret ve iyi geimi devam ettirmek iin konulan ve yksek medeniyet ifade eden sosyal, er' edeplerdir.

Cenab- Hak yle buyurdu: "Ey iman edenler! Kendi evlerinizden baka evlere izin almadan ve orada bulunanlara selm vermeden girmeyin..." Yani ey Allah' ve Rasuln tasdik edenlerBakalarnm evine size izin verilmeden ve aile halkna selm vermeden girmeyin. Bylece bakalarnn zel hayatna bakmam, vakf olmanz sizin iin hell olmayan eylere vakf olmam, orada bulunanlara anszn grnmemi, bylece onlar skntya drmemi ve rahatsz etmemi, dolaysyla can skntsna, daralmaya ve nefrete sebep olmam olursunuz.

O halde bir yere girmeden nce mutlaka izin alnmal ve gelen kimsenin bilinmesi iin kapnn dnda selm verilmelidir.

Selm, gemi zamanda da det idi. O zaman evlerin kaplar bugnk gibi yeteri ekilde salam kapanm ve rtlm deildi. Ayrca o zaman evlerde perde yoktu.

"sti'ns" kelimesi bilgi sahibi olmak, kefetmeyi istemek demektir ve "nese" kknden gelmitir. Anese ise bir eyi zahir ve ak olarak grd demektir. Kim bakasnn evine girmek isterse nsiyet sahibi olmal yani o ev halknn kendisine girmek iin izin verip vermeyeceklerini renmelidir. "ocuklarnz bul ana eritikleri zaman onlardan ncekiler (bykleri) izin istedikleri gibi onlar da izin istesinler." (Nur, 24/59) ayetinin delaletiyle isti'ns izin istemek manasndadr. bni Abbas (r.a.) kendisinden rivayet edilen daha sahih rivayete gre isti'ns isti'zn olarak tefsir ediyordu. sti'ns izin istendikten ve iznin meydana gelmesinden sonra hsl olur.

zin isteme mendup olarak defa olur. Ziyaretiye izin verilirse ieri girer, aksi takdirde ayrlr. Nitekim mam Malik, Ahmed, Buhar, Mslim ve Ebu Davud'un Ebu Musa ve Ebu Said'den rivayet ettikleri sahih hadise gre, Ebu Musa el-E'ar Hz. mer'in huzuruna girmek iin defa izin isteyip de izin verilmeyince ayrld. Sonra Hz. mer (r.a.):

- Ben Abdullah b. Kays, Ebu Musa el-E'ar'nin izin isteme sesini duymadm m? Ona izin verin, buyurdu. Onu aradlar, gitmi olduunu anladlar. Ebu Musa daha sonra gelince Hz. mer (r.a.):

- Seni dndren sebep nedir? diye sordu. Ebu Musa:

- Ben defa izin istedim, bana izin verilmedi. Ben Peygamberimiz in (s.a.) yle buyurduunu iittim: "Sizden biriniz defa izin ister de izin verilmezse oradan ayrlsn."

Ayetin zahirine gre ieri girmeden nce mutlaka izin istenmeli ve selm verilmelidir. Ancak birincisi yani izin istenmesi vacip, ikincisi yani selm verilmesi menduptur. Nitekim her yerde selm vermenin hkm budur. Ancak izin istemede de vacip olan bir defa istemektir. defa izin istemek ise daha nce getii gibi menduptur.

Grld gibi izin istemek selmdan nce zikredilmitir. nk Kuran tertibinde asl olan, olaylarn srasna uygun olmasdr. Baz alimler de bu grtedirler.

Cumhur ise selmn izin istemeye takdim edilecei grndedirler. Bunun delilleri ise unlardr:

Tirmiz, Cabir'den (r.a.) rivayet ediyor: "Selm kelmdan ncedir." Buhar el-Edeb'l-Mfred'de ve bni Eb eybe Musannef'inde Ebu Hurey-

re'den (r.a.) selm vermeden izin isteyen kimse hakknda: "Selm verinceye

kadar ona izin verilmez." dediini nakletmilerdir.

Kasm b. Asba ve bni Abdilberr, bni Abbas'tan (r.a.) naklediyorlar: "Hz. mer (r.a.) Peygamberimiz'in (s.a.) huzuruna girmek iin izin istedi ve yle dedi: Allah'n Rasulne selm olsun. Allah'n selm zerinize olsun. mer girebilir mi?"

Selm da defa olmaldr. Nitekim mam Ahmed Enes'ten (r.a.) rivayet ediyor ki: Peygamberimiz (s.a.) Sa'd b. Ubade'nin yanna girmek iin izin istedi ve yle buyurdu:

- es-Selm aleyke ve rahmetullah. Sa'd de:

- Ve aleyke's-selm ve rahmetullah, diye cevap verdi. Ancak sesini Pey-gamberimiz'e (s.a.) ulatramad. Bunun zerine Peygamberimiz (s.a.) defa teln verdi. Sa'd de defa selmn ald.

zin istemenin ve selm vermenin hikmeti Ebu Davud'un Hzeyl'den nvayet ettii u hadisin delaletiyle grlmesi haram olan eylere muttali olmaya engel olmaktr. Hzeyl anlatyor: Bir zat geldi (Osman: "Bu zatn ismi Sa'd idi." diyor), izin istemek iin Peygamberimiz'in (s.a.) kapsnda ayakta iurdu (Osman: "kapya ynelerek" demitir.). Peygamberimiz (s.a.) ynn evirerek: "te byle dur. zin istemek bakmay engellemek iindir." buyurmutur.

Buhar ve Mslim'in Sa/u/lerinde Peygamberimizin (s.a.) yle buyurduu rivayet edilmitir: "Eer bir kii senin evine izinsiz olarak muttali olursa sen de ona bir ta atp gzn karrsan sana hibir gnah olmaz."

Bu iki hadiste anlatlmak istenen husus udur: zin isteme edeplerinden biri, izin isteyen kiinin alacak kapya doru yzn evirmemesi, kapnn sanda veya solunda durmas ve evin iine bakmamasdr.

Rivayete gre Ebu Said el-Hudr (r.a.) yzn kapya evirerek Peygam-berimiz'den (s.a.) izin istedi. Peygamberimiz (s.a.): "Kapya yzn dnerek izin isteme." buyurdu.

Bu durumda kapnn ak veya kapal olmas fark etmez. nk kapy alan kimsenin gz kap ald anda caiz olmayan eyleri ya da aile halknn grmesini istemedii eyleri grebilir.

Kapy alan kimse m bile olsa izin istemek vaciptir. nk evlerdeki baz zel durumlar kulakla idrak edilebilir. Ya da ev halk mnn eve girmesinden rahatszlk duyabilir. Daha nce geen "zin istemek bak engellemek iin meru klnmtr." hadisi genel duruma gre sylenmitir.

zin istemenin vacip oluu konusunda kadnla erkek, mahremle nmahrem arasnda fark yoktur. nk hkm umumidir. sterse ziyareti baba olsun, isterse evlt olsun ayndr.

mam Malik'in Muvatta'ndan Ata b. Yesar'dan rivayet ettiine gre bir adam:

- Ya Rasulallah! Annemden de izin isteyeyim mi? diye sordu. Peygamberimiz (s.a.):

- Evet, diye cevap verdi. Adam:

- Ona benden baka hizmet eden kimse yok. Her yanma girdiimde izin isteyeyim mi? diye sordu. Efendimiz (s.a.):

- Onu plak grmek ister misin? dedi. Adam:

- Hayr, dedi. Efendimiz (s.a.):

- O halde onun odasna girerken izin iste, buyurdu.

bni Cerir ve Beyhak bni Mes'ud'dan naklediyorlar: "Anneleriniz ve kz-kardelerinizden izin istemek zorundasnz." Taber Tavus'un u szn rivayet ediyor: "Mahrem olan bir kadnn grlmesi haram olan yerlerini grmekten daha irkin saydm bir ey yoktur."

Buna gre mahrem kadnlardan izin istemek de vacip olmakta ve bunun terk edilmesi caiz olmamaktadr. bni Abbas buna u ayeti delil gsterdi: "ocuklarnz bula eritikleri zaman kendilerinden ncekilerin -byklerinin- izin istedii gibi izin istesinler." Ayet yabanc ile mahrem arasnda ayrm yapmamtr.

27. ayette yer alan evler anlamndaki kelime nehiy cmlesinde bir nekre olup oturulan ve oturulmayan evleri iine alan genellemeyi ifade etmektedir. Ancak bu ayeti takip eden "... oturulmayan evlere -izinsiz- girmenizde bir mahzur yoktur." ayeti birinci ayetin manasnn sadece oturulan evlere ait saylmasn gerektirmektedir. Buna gre 27. ayetin manas yle olacaktr-. Ey muhataplar! Bakalarna ait olan iinde oturulan evlere izin almadan girmeyin.

Cenab- Hak bundan sonra izin isteme ve selm vermenin emredilmesinin hikmetini zikrederek yle buyurdu:

"Dnrseniz bu sizin iin daha hayrldr." Yani izin isteme ve selm verme her iki taraf iin, hem izin isteyen hem de aile halk iin anszn girmekten ve cahiliyet selmndan daha hayrldr. Cahiliyette bir adam evinden baka bir eve girerken "yi sabahlar!. yi akamlar!" der ve ieri girerdi. Bazan da ev sahibinin hanmyla bir arada ayn rt altnda bulunduu vakte tesadf ederdi. "Dnrseniz" ifadesi bir mahzufa mteallaktr. Yani, Rabbiniz size bu ayetleri dnesiniz, ibret alasnz ve sizin iin daha uygun olan bilmeniz iin indirdi ve iradda bulundu, demektir.

"Hayr" kelimesi burada ism-i tafsildir. "Lealle" kelimesi de ta'lil (sebep bildirmek) iindir. Bununla illeti beyan edilen hkm cmlenin geliinden anlalmaktadr. Yani Allah size bu edebi gsterdi ve sizin daima bunu dnmeniz ve gereiyle amel etmeniz iin bunu size beyan etti.

Cenab- Hak bundan sonra ikinci bir durumun -evlerin iinde oturanlarn bulunmad durumun- hkmn beyan ederek yle buyurmaktadr:

"Eer orada kimseyi bulamazsanz size izin verilmedike ieriye girmeyin." Yani bakalarnn evinde size izin verecek bir kimse bulamazsanz, ev sahibi size izin verinceye kadar oraya girmeyin. Bu durumda giri hell olmaz. nk bu durum bakasnn mlknde sahibinin izni olmadan tasarrufta bulunmak demektir. Ayrca evlerin bir mahremiyeti vardr.

Evlerde ev sahiplerinin hibir kimsenin muttali olmasn istemedii zel gizli durumlar da vardr. Eve girilmesine engel olan husus sadece haram olan noktalara muttali olmak deildir. Bunun yannda insanlarn genellikle gizledikleri hususlara muttali olmak da vardr. ocuun ve hizmetinin izin vermesi de sahiplerinin bulunmad evlere girmeyi mubah klmaktadr. Eer evde varsa ev sahibinin elisi durumunda olan ocuk ve hizmetinin izni muteberdir. Aksi takdirde eve girmek caiz deildir.

"Eer evlerde hibir kimseyi bulamazsanz ..."ayetinin kapy alan kimsenin kanaatidir. Kapy alan kimse evde hibir kimsenin olmad kanaatinde ise onun eve girmesi hell deildir.

Fakat mantk ve eriat ls olarak yangn, boulma veya bir mnkere kar koymak ya da bir suu engellemek v.b. sebeplerle eve zorla girmek gibi zaruret durumu bundan mstesnadr.

"Eer size "geri dnn" denilirse hemen dnn. Bu (davran) sizin iin daha temizdir." Yani ev sahibi sizden dnmenizi isterse dnn. nk dnmek sizin iin daha hayrl, din ve dnya bakmndan daha temizdir. Ey mminler! Sizin izin istemede, kapda ayakta beklemekte veya reddedildikten sonra kapnn nnde oturmakta srarl davranmanz sizin iin uygun deildir. nk bu eit srar zillettir, ayptr, ev sahibine skntdr.

"Allah yaptklarnz ok iyi bilir." Yani Allah sizin niyetlerinizi, szlerinizi ve davranlarnz gayet iyi bilir, amellerinizin karln verir. Bu Allah'n ir-ad ettii hususlara aykr davranan kimselere bir tehdittir. Burada bu ekilde haber vermekten maksat bu amellere karlnn verileceini kararlatrmaktr.

Sonra Allah Teal oturulmayan evlerin hkmn beyan ederek yle buyurmutur:

"inizde eyanz bulunan, oturulmayan evlere -izinsiz- girmenizde bir mahzur yoktur." Yani zel ikamet iin kullanlmayan otel, ticari maazalar, genel hamamlar gibi umuma ait yerlerde sizin iin bir menfaat varsa, gecelemek, eya depo etmek, al-veri yapmak, banyo etmek gibi istifade etmek iin bu gibi yerlere -izinsiz- girmekte hibir gnah ve hibir saknca yoktur.

"Allah sizin aa vurduunuzu da gizlediinizi de gayet iyi bilir." Allah Teal eve giri esnasnda izin istemek gibi aa vurduunuz hususlar ve insanlarn zel durumlarna muttali olmak arzusu gibi kt maksatlar gizlemenizi de gayet iyi bilir. Bu ifade, gizli zel durumlara muttali olmak iin evlere giren phecilere bir tehdit niteliindedir.

Bu ayet-i kerime bir nceki ayetten daha zel bir ayettir. Bakalarnn evine girmeyi mutlak olarak engelleyen nceki ayetin genel hkmn tahsis etmektedir. Bu ayet iinde kimsenin bulunmad evlere veya konaklama yerlerine giren kimsenin o yerlerde eyas varsa izinsiz girebilmesini caiz klmaktadr. Mesel ilk defa izin aldktan sonra eve giren misafirin kendisi iin hazrlanan mstakil ev olmas, dier odalar arasnda bir oda olmamas gibi...

Harama Bakmann Ve rtnmenin Hkm

30- Mmin erkeklere syle, gzlerini (harama kar) yumsunlar, rzlarn korusunlar. Bu davran onlar iin daha temizdir. phesiz ki Allah onlarn yaptklarndan haberdardr.

31- Mmin kadnlara syle, gzlerini (harama kar) yumsunlar, rzlarn korusunlar. Grnmesi zaruri olanlar hari ziynetlerini gstermesinler. Bartlerini yakalarnn zerine sarktsn- kocalarnn ba-kocalarnn oul-kardelerinin oullar, kzkardelerinin oullar, bunlarn hanmlar, sahip olduklar kleler, cins arzu duymayan erkek uaklar mstesna, ziynetlerini gstermesinler. Gizledikleri ziynetlerini bildirmek iin ayaklarn yere vurmasnlar. Ey mminler! Hepiniz Allah'a tevbe edin ki kurtulua eresiniz. Aklama.

"Mminlere syle, gzlerini yumsunlar." Yani ey Muhammedi Mmin kullarmza de ki: Allah'n size haram kld eylere kar gzlerinizi kapayn. Sadece Allah'n bakmaya izin verdii eylere bakn.

Ayette "Mminler" kelimesinin kullanlmas mminlerin vasflarndan birinin emirlere derhal uymak olduuna iarettir. Gz yummaktan murad gz kapatmak, gz kapaklarn tamamen kapatmak deil, bilakis haya sebebiyle gzleri yere indirmek, harama bakmamak demektir. Ayetteki "min" edat "teb'z" iindir. Yani gzlerinin bir ksmn yummak yani harama gzlerini dikip doyuncaya kadar bakmamaktr. Bylece harama oka bakan kimse ihtar edilmektedir, azarlanmaktadr.

Nitekim bni Merduveyh'in rivayet ettii nzul sebebinde de ayn durum meydana gelmitir. Gzleri yummak ile rzlar korumak arasndaki farka gelince, rzlarda asl olan istisna edilenler dnda haram olmas, bakta ise asl olan istisna edilenler dnda mubah olmasdr.

Eer herhangi bir kast olmakszn gzmz nmahreme iliirse derhal gz yere indirmek yahut bir baka tarafa evirmek vaciptir. Bunun delili Mslim'in Sahih'inde ayrca Ebu Davud, Tirmizi ve Nesa'nin Srtenlerinde Cerir b. Abdillah el-Becel'den rivayet ettikleri u hadis-i eriftir. Cerr diyor ki: Peygamberimiz'e (s.a.) anszn nme kan bir nmahreme bakmay sordum. Bana hemen gzm evirmemi emretti.

Ebu Davud'un Breyde'den (r.a.) rivayetine gre Peygamberimiz (s.a.) Hz. Ali'ye yle demitir: "Ey Ali! Birinci baktan sonra tekrar bakma. nk birinci bak senin hakkndr, ikincisi senin hakkn deildir."

Buhar'nin Sahih'inde Ebu Said el-Hudr'den (r.a.) rivayet edildiine gre ?.asulullah (s.a.):

- Yollar zerinde oturmaktan saknn, dedi. Ashab:

- Ya Rasulallah! Mutlaka bizim meclislerimiz olmal, orada konumalyz, rdiler. Peygamberimiz (s.a.):

- Eer mutlaka olacaksa yolun hakkn verin, buyurdu. Ashab:

- Yolun hakk nedir, ya Rasulallah? diye sordular. Efendimiz:

- Gz (harama kar) kapamak, eziyet verici eyleri kaldrmak, selm almak, iyilii emretmek, ktle mani olmaktr.

Gz (harama kar) kapamann emredilmesi fesada giden yolun kapatlmas, gnaha varmaya mani olmaktr. nk harama bakmak zinann haberlisi, aracsdr.

Seleften biri yle demitir: Harama bakma kalbe saplanan zehirli bir ok-:ur. Bunun iin Cenab- Hak ayette rz koruma emriyle asl haram olan zinaya :evik edici sebeplerden biri olan gzleri koruma emrini bir arada zikretti. Cenab- Hak yle buyurdu:

"Irzlarn korusunlar." Yani namuslarn zina, livata gibi hayaszl irtikap etmekten ve bakalarnn baklarndan korusunlar. Nitekim mam Ah-med ve Snen sahipleri diyor ki: "Hanmn ve elinin sahip olduu cariyen hari mahrem yerini koru."

Allah Teal bu iki hkmle emredilmesinin hikmetini beyan ederek yle buyurdu:

"Bu -davran- sizin iin daha nezihtir." Yani gzleri kapamak ve namusu korumak daha hayrldr, kalpleri iin daha temizdir, dinleri iin daha nezihtir. Nitekim yle denilmitir: Kim gzn korursa Allah onun basiretinde bir nur meydana getirir.

mam Ahmed Ebu mame'den (r.a.) Peygamberimiz'in (s.a.) u hadisini nakletmektedir: "Bir kadnn gzelliini grp de gzn kapayan hibir ms-lman yoktur ki, Allah ona bunun yerine tatlln bulaca bir ibadet ihsan etmesin. "

Taberan Abdullah b. Mes'ud'dan (r.a.) Peygamberimiz'in (s.a.) u hadis-i kudssini rivayet etmektedir: "Nmahreme bak blis'in zehirli oklarndan bir oktur. Kim bunu benim korkumla terk ederse onun yerine kalbinde tatlln bulaca bir iman veririm."

sm-i tafdil veznindeki "daha nezih" manasnda gelen "ezk" kelimesi gz harama kapatmann ve rz korumann gnlleri rezaletlerin kirliliinden temizleyecei konusunda mbalaa ifade etmek iindir. Buradaki stnlk tak-iir yoluyla yahut bakta fayda olduu kanaatleri itibariyledir.

"phesiz ki Allah onlarn yaptklarndan haberdardr." Muhakkak ki Allah onlardan sadr olan btn amelleri tam bir ilimle gayet iyi bilir. Ona hibir ey gizli kalmaz. Bu bir tehdit ve vaddir. Nitekim Cenab- Hak yle buyurmutur: "O gzlerin hain baklarn ve gnllerin gizledii eyleri (srlar) bilir. " (Gafir, 40/19). O gizli baklar ve sair duygular bilir.

Buhar Sahih'inde -muallak olarak- Ebu Hureyre'den (r.a.) Peygamberimiz'in (s.a.) yle buyurduunu rivayet etmektedir: "Ademoluna zinadan nasibi takdir edilmitir. Kul hi phesiz buna eriecektir. Gzlerin zinas (nmahreme ) bakmaktr. Dilin zinas konumaktr. Kulaklarn zinas iitmektir. Ellerin zinas dokunmaktr. Ayaklarn zinas (harama doru atlan) admlardr. Nefis temenni eder ve arzu duyar. Tenasl organ da ya bu arzuyu dorular, ya da yalanlar."

er' hitaplarn ounluunda kadnlar genellikle erkekler iin yaplan hitaplara -talib yoluyla- dahil olmasna muhalif olarak Allah Teal erkeklere emrettii ekilde mmine kadnlara da kendilerine emrolunan hususlar te'kit etmek iin gz yummay ve rz korumay emretti. Kadnlara ait olan ziynetin gsterilmesi, rtnme ve ziynetlerine dikkat ekecek her eyden saknma gibi baz hkmleri beyan etti. Cenab- Hak yle buyurmutu:

"Mmin kadnlara syle, gzlerini yumsunlar ve rzlarn korusunlar." Yani Ey Peygamber! Mmine kadnlara da yle de: Elerinizden baka bakmanz size haram olanlara kar gzlerinizi yumun. Zina, istimna gibi eylerden rzlarnz koruyun. Bu sebeple limlerin ouna gre kadnn yabanc erkeklere ehvetli veya ehvetsiz bakmas asla caiz deildir.

Bunun delili Ebu Davud ve Tirmiz'nin mm Seleme (r.a.) den rivayet ettikleri u hadis-i eriftir: mm Seleme Meymune ile birlikte Rasulullah'n yannda idi. O sra bni mmi Mektm kageldi. Peygamberimiz'in (s.a.) huzuruna girdi. Bu rtnme ile emredildiimizden sonra idi. Peygamberimiz (s.a.):

- Ondan saknarak rtnn, buyurdu. Dedim ki:

- Ya Rasulallah! O m deil mi? Bizi grmyor ve tanmyor deil mi? Peygamberimiz (s.a.):

- Peki! Siz ikiniz kr msnz? Sizler grmyor musunuz?

Muvattada. Hz. Aie'nin (r.a.) yanma gelen m sebebiyle rtnd rivayet edilmitir. Bunun zerine Hz. Aie'ye:

- Am sana bakmaz, denildi. Hz. Aie (r.a.):

- Fakat ben ona bakyorum, dedi.

Dier bir gurup alim ise kadnlarn yabanc erkeklere -diz kapa ile gbek aras hari- ehvetsiz bakmalarn caiz grmlerdir. Bunun delili ise Buhar ve Mslim'in Sahih 'lerinde sabit olan u hadistir:

Peygamberimiz (s.a.) Habelilere bakyordu. Onlar mescitte bayram gn mzraklaryla oynuyorlard. Mminlerin annesi Hz. Aie (r.a.) de geriden onlara bakyor, Peygamberimiz (s.a.) de Hz. Aie'yi rtyordu. Hz. Aie nihayet yoruldu ve dnd.

Bu gr asrmzda ruhsat verici, kolaylatrc bir grtr.

kinci gr -yani kadnn erkee ehvetsiz bakmasnn caiz olduu grn- ileri srenler Hz. Aie'nin bni mmi Mektum'dan dolay rtye brnmesini mendup olarak kabul etmektedirler. Ayn ekilde Hz. Aie'nin mdan dolay rtnmesi de Hz. Aie'nin takvas sebebiyle idi.

Kadnlarn nikaba (peeye) brnm olarak hibir erkein kendilerini g-remiyecei ekilde arlara, mescitlere ve yolculua kmas eklinde amelin asrlarca devam etmesi ve kadnlarn erkekleri grmemeleri iin erkeklere ni-kab (pee) takmalarnn emredilmemesi bu gr desteklemektedir. Dolaysyla bu durum bu konuda erkeklerle kadnlarn hkmnn farkl olduuna delildir.

Cenab- Hak daha sonra kadnlara zel baz hkmler zikretti ve yle buyurdu:

1- "Grlmesi zaruri olanlar mstesna ziynetlerini gstermesinler." Yani kadnlar ziynetlerini -sslendikleri tak, kna, boya gibi sslerini- takndklar zaman yabanc erkeklere ziynetlerinden hibir ey gstermesinler.

Ziynet gsterilmezse ziynet yerlerinin gsterilmesi evl olarak yasak olmaktadr. Ya da ziynet zikredilmi, ziynet yerleri kastedilmitir. Buna gre ziynet yerlerini gstermesinler demektir. Bunun delili Cenab- Hakk'm "Grlmesi zaruri olanlar mstesna..." kavl-i celilidir.

kinci gre gre, ziynet yerlerinin gsterilmemesi daha evldr. nk bizzat ziynetin kendisinin nehyedilmesi kastedilmemitir. Her ne ekilde olursa olsun ziynet ile ziynet yeri arasnda iliki bulunmaktadr. Gaye ziynetin mahalli olan gs, kulak, boyun, kol, pazu ve ayak gibi vcut paralarnn gsterilmesinin yasaklanmasdr.

bni Abbas'tan ve bir gurup alimden nakledildii zere, ayrca cumhurun mehur gr olarak nakledildii gibi mstesna olan grnen ksm, yz, iki el ve yzktr.

Ebu Davud'un Snen'in&e Hz. Aie'den (r.a.) yapt u rivayet bu konuda istifade edilen hadislerdendir: Esma bt. Ebbekir (r.a.) zerindeki ince elbiselerle Peygamberimiz'in (s.a.) huzuruna girdi. Peygamberimiz (s.a.) ondan yz evirdi ve yle buyurdu:

- "Ey Esma! Kadn hayz grme ana ulat zaman -yzne ve ellerine iaret ederek- o kadnn bu zalarnn grlmesi doru deildir.' Bu mrsel bir hadistir.

a) Bundan dolay Hanefler ve Malikler hatta afi bir kavlinde: "Yz ve eller avret deildir." demilerdir. Buna gre "Grlen ksm mstesna" ifadesinden murad genellikle veya det olarak grlen ksm mstesna demektir.

mam Ebu Hanife'den (r.a.) rivayet edildiine gre ayaklar da avretten deildir. nk ayaklarn rtlmesi - zellikle ky halknda - ellerin rtlmesin-ien daha ok meakkate sebeptir. mam Ebu Yusuf tan bir rivayette ise yle-r: Kollan rtme meakkate sebep olduu iin kollar da avret deildir.

b) mam Ahmet ile mam afi'den nakledilen daha sahih ikinci kavle gre, nmahremi anszn grme ve devaml bakmann haram oluu hakkndaki

geen hadislerin ve Buhar'nin u hadisinin delaletiyle hr kadnn btn bedeni avrettir.

Buhar'nin bni Abbas'tan (r.a.) rivayetine gre Peygamberimiz (s.a.) Fadl b. Abbas' kurban bayram gn arkasna bindirmiti. Fadl da Peygamberi-miz'e (s.a.) soru sormak iin yaklaan Has'am kabilesinden olan gzel kadna bakmaya balad. Peygamberimiz (s.a.) Fadl'n enesinden tuttu. Kadna bakmasn diye Fadl'n yzn evirdi. Buna gre "Grnen ksm mstesna" ifadesi hi bir kast olmakszn grnen ksm mstesna, manasmdadr.

Fkh ve eriat asndan tercih edilen gre gre; yz ve eller fitne meydana gelmedii mddete avret deildir. Fitneden korkulduu, sknt ve darlk meydana geldii ve fask erkekler oald zaman yz rtmek vacip olur. kinci gurubun delill

Documents

Tefsirül-Münir Sure Sure (32)