Terra Movetur(Η Γη κινείται)

ΒΑΣΙΛΗΣ ΔΙΑΚΑΚΗΣ

Α Θ Η Ν Α 2 0 1 2

Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σοσελότος

Λίγα λόγια για το έργο

Το έργο επικεντρώνεται χρονικά στην καρδιά της σκλαβιάς, τη χρονική πε-ρίοδο 1595-1650 μ.Χ. όπου το παιδο-μάζωμα και η πειρατεία στον ελλαδι-κό χώρο και κυρίως στο Αρχιπέλαγος (Αιγαίο) βρίσκονται στο αποκορύ-φωμά τους. Υπήρξαν ωστόσο κάποιοι γενίτσα-ροι –πολύ λίγοι– που δεν έπαψαν ούτε στιγμή να νιώθουν Έλληνες και να συμπαραστέκονται κρυφά στους σκλαβωμένους Ρωμιούς. Ένας απ’ αυτούς, ο ψαριανός Λευτέρης Κο-ντζιάς (μυθικό πρόσωπο), που τον στηρίζει άριστα η σύντροφός του Ασσινού (από την Κύμη του Νεγρο-πόντε). Γόνος παλιάς ναυτικής οικο-γένειας, είχε την ατυχία στα δώδεκά του μόλις να απαχθεί από Τούρκους πειρατές, μα στο κατόπιν είχε την τύχη να κερδίσει την αμέριστη εμπι-στοσύνη του σουλτάνου, εκμεταλ-λευόμενος άριστα τις απρόσμενες ευκαιρίες που του δόθηκαν. Φθάνει στα ανώτερα αξιώματα της Υψηλής Πύλης, γίνεται ρεΐς , διοικεί το στόλο του Αρχιπελάγους με επιτυχία, χτυ-πά με την πιστή τσούρμα του και με άκρα μυστικότητα τους μπαρμπαρέ-ζους πειρατές, σύμμαχους του σουλ-τάνου. Προσπαθεί να είναι φίλος με τους δυτικούς κουρσάρους εκείνους που του δείχνουν φιλία, φανερώνε-ται τότε σαν απλός έμπορος Ρωμιός ναυτικός και κρυφά ως μυστηριώδης αδίσταχτος κουρσάρος σε εκείνους που τον αντιμετωπίζουν εχθρικά. Κα-ταφέρνει ν’ αποχτήσει ένα τρομερό όργανο-όπλο που πρόσφατα είχε κα-τασκευάσει μερικά απ’ αυτά ο Γαλι-λαίος. Το οπτικό όργανο κανοκιάλι (γνωστό ως διόπτρα του Γαλιλαίου). Αρκεί να φανταστεί κανείς τη σπου-δαία στρατηγική σημασία αυτού του αποτελεσματικού οργάνου εκείνη την εποχή, που πρόσφερε τεράστια υπεροχή στους κουρσάρους και τους στόλους που το κατείχαν. Το όργανο αυτό για τον Κοντζιά έχει ιδιαίτερη χρηστική και κυρίως συμβολική αξία (όπως και το περίφημο γιορντάνι της Ασσινούς). Στα χέρια του αποκτά με-ταφυσική σημασία. Φροντίζει ώστε να γίνει κειμήλιο από γενιά σε γενιά και ως σύμβολο να θυμίζει την ανα-γκαιότητα της εξέγερσης του σκλα-βωμένου γένους, γι’ αυτό θα το δι-αφυλάξει ως κόρη οφθαλμού, για τις μελλοντικές γενιές των Ρωμιών…

Ωραίο μουσικό θέατρο, έμμετρο και με επιτυχημένες ομοιοκαταληξίες. Είναι σχεδόν επιστημονικό δοκίμιο με πλήθος πληροφοριών και αξιό-λογων πράξεων. Έχει θεατρική τεχνική. Ικανό να ανταποκριθεί σε πα-ράσταση με διαφορετικά ειδολογικά γνωρίσματα. Αξιοποιεί τις τεχνι-κές αυτού του είδους, ταυτόχρονα όμως με τα ιδιαίτερα προσόντα του, διεκδικεί μια ανάλογη σκηνοθεσία που θα αναδείξει τα ομολογουμένως ιδιαίτερα προσόντα του σε όλα τα επίπεδα...

(Επιτροπή κρίσεως Θεατρικού Διαγωνισμού 2011, ΦΙΛ. ΣΥΛΛ. ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ)

Οι γαλέρες του ιππότη-κουρσάρου Alonso De Kontreras στη Λιανάμμο της Κύμης εκεί που είναι σήμερα το λιμάνι (1620 μ.Χ.) (φωτογραφική σύνθεση του συγγραφέα)

Γεννημένος στην Αθήνα πέρασε τα παιδικά του χρόνια στις Κο-νίστρες της Εύβοιας (περιοχής Κύμης), σπούδασε μαθηματικά στο Καποδιστριακό πανεπιστή-μιο των Αθηνών, εργάστηκε ως καθηγητής και διευθυντής στη δημόσια δευτεροβάθμια εκπαί-δευση.

Ερασιτέχνης φωτογράφος από το 1966 μέχρι σήμερα.

Η πρώτη του δουλειά, καθα-ρά καλλιτεχνική, είναι η έκδο-ση από το Δήμο Κύμης το 2010, του έργου: «ΚΥΜΗ – Ματιές σ’ έναν κόσμο που χάνεται». Πρό-κειται για φωτογραφικό λεύκω-μα με 116 ασπρόμαυρες φωτο-γραφίες, τραβηγμένες από τον ίδιο, με έμφαση τις ασχολίες και τα επαγγέλματα των κατοίκων, την παραδοσιακή αρχιτεκτονι-κή και τα θαυμάσια τοπία της Κύμης.

Με τη λογοτεχνία ασχολήθη-κε σχετικά πρόσφατα. Το 2011 ο Φιλολογικός Σύλλογος Παρ-νασσός τον βραβεύει με το δεύ-τερο πανελλήνιο βραβείο ποί-ησης για την ποιητική συλλογή με τίτλο «Μεγαλέξανδρος». Το 2012 ο ίδιος σύλλογος τον τι-μά με τον πρώτο έπαινο για το παρόν έμμετρο θεατρικό έργο του, με τίτλο «Terra Movetur (Η Γη κινείται)».

Κουρσάρικη Περιπέτεια των αρχών του 17ου αιώναστο Αρχιπέλαγος του Αιγαίου, γραμμένη σε έμμετρο

και ομοιοκατάληκτο λόγο για μουσικό

Πρώτος έπαινος 91ου Καλοκαιρίνειου Θεατρικού Διαγωνισμού 2011 Φιλολογικού Συλλόγου ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ

Στόλος κουρσάρων ιπποτών της Μάλτας στο Λιανάμμο της Κύμης περί τα 1620 μ.Χ. (Σύνθεση φωτογραφιών και σχεδίων του συγγραφέα)

ΒΑΣΙΛ

ΗΣ ΔΙΑ

ΚΑ

ΚΗ

Σ TERRA

MO

VETU

R (Η ΓΗ

ΚΙΝ

ΕΙΤΑΙ)

Ε Κ ∆ Ο Σ Ε Ι Σοσελότος

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108E-MAIL: ekdoseis.ocelotos@gmail.com

www. ocelotos. gr

Ε Κ ∆ Ο Σ Ε Ι Σοσελότος

ISBN 978-960-564-011-8

170 × 240 SPINE: 6.1 FLAPS: 60 Z

0_cover_diakakis.indd 1 11/29/2012 2:27:52 PM

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα Τηλ. : 210 6431108e-mail: ekdoseis.ocelotos@gmail.com

www. ocelotos. gr

ΕΚΔΟΣΕΙΣοσελότος

ΤιΤλος Terra movetur (η Γη κινείται) ςυγγραφέας Βασίλης Διακάκηςςειρα Θέατρο [1061]1112/03Copyright© 2012 Βασίλης ΔιακάκηςΠρώΤη εκδοςη Αθήνα, Νοέμβριος 2012ISBN 978-960-564-011-8

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτο-ανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορ-φή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγ-γραφέα.

«Τι γίνεται άμαστράφτει στην πέρα χώρα του μνημονικούκαι αντανακλά σκηνές που μέλλει να συμβούνσε χρόνο ανύποπτο»

Οδυσσέας Ελύτης(ΤΡΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΕ ΣΗΜΑΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ/

Το αμύγδαλο του κόσμου)

— 5 —

ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Καπετάν-Λευτέρης: Ο ψαριανός Λευτέρης Κοντζάς μεσόκοπος.

Καπετάνισσα Ασσινού: Η Κυμαία Ασσινού στα σαράντα πέντε σύζυγος του Λευτέ-ρη Κοντζά.

Νικολής: Δεκαοχτάχρονος γιος της Ασσινούς και του Λευτέρη.

Χρουσής Κοντζάς: Ο πατέρας του Λευτέρη σε ηλικία γύρω στα σαράντα.

Σοφιά Κοντζά: Η μητέρα του Λευτέρη Κοντζά.

Τρεις τούρκοι πειρατές: Με το τσούρμο τους άρπαξαν το μικρό Λευτέρη Κοντζά.

Μικρός Λευτέρης: Ο Λευτέρης Κοντζάς δωδεκάχρονος, κατά την αρπαγή του.

Πνεύμα του κωσταντινάτου: (φωνή)

Κισέμ Αγάς: Τούρκος στόλαρχος του Αρχιπελάγους στις διαταγές του οποίου ήταν ο Λευτέρης Κοντζάς και ο γενίτσαρος Αρμακόλιας μετά την αρπαγή τους. Συνωμό-της στην απόπειρα εξόντωσης του Αχμέτ.

Αχμέτ: Γιος του σουλτάνου Μωάμεθ Γ΄ δωδεκάχρονο αγόρι δυο χρόνια πριν γίνει σουλτάνος, στέλνεται για εκπαίδευση στο στόλο του Αρχιπελάγους..

Αρχηγός συνοδείας: Τούρκος αξιωματικός, υπεύθυνος για την ασφάλεια του Αχμέτ κατά την εκπαίδευσή του στη ναυαρχίδα του Κισέμ Αγά.

Τέσσερεις Τούρκοι Αξιωματικοί: Δυο του στόλου του Κισέμαγα και δυο συνοδοί του Αχμέτ.

Λευτέρης Κοντζάς: Ως καπετάνιος έμπιστος του σουλτάνου, περίπου στα τριάντα πέντε.

Αρμακόλιας: ΄Ελληνας γενίτσαρος πειρατής, αρχηγός καταστρώματος του Λευτέρη Κοντζά, σχετικά εύσωμος και ευέξαπτος.

Μέγας Μάγιστρος1 :Ο διοικητής και ηγούμενος του Τάγματος των ιπποτών της Μάλτας, Αλόφ ντε Βινιανκούρ2.

Μονρεάλ: Διοικητής φρουράς των ιπποτών της Μάλτας.

Εμίλιο Καστέλλα: Ισπανός ιππότης του τάγματος των Ιωαννιτών.

Σίμων Βιλερόν: Φράγκος ιππότης του τάγματος των Ιωαννιτών.

Αλόνσο Ντε Κοντρέρας: Ισπανός κουρσάρος της Μεσογείου, με πλούσια δράση στο Αιγαίο (1582-1633). Τα απομνημονεύματα του βρίσκονται σήμερα στην Εθν. Βιβλιοθήκη της Μαδρίτης.

1 Μέγας Μάγιστρος = τίτλος του ηγούμενου του τάγματος «Άγιος Ιωάννης» των ιπποτών της Μάλτας.

2 Αλόφ Ντε Βινιανκούρ = ο Μέγας Μάγιστρος (Φράγκικης καταγωγής) του τάγματος των Ιωανν -τών ιπποτών της Μάλτας από το 1601 έως το 1622.

— 6 —

Δον Πέδρο Μανουέλ: Ισπανός πλοηγός του στόλου του Κοντρέρας.

Δυο σκιές: Δυο πρόσωπα από το τσούρμο3 του Κοντρέρας.

Ασσινού: Η Καπετάνισσα Ασσινού, γυναίκα του Λευτ. Κοντζά στα είκοσι τέσσερα.

Ποινού: Η μικρότερη κατά δυο χρόνια αδερφή της Ασσινούς.

Ένας ναύτης: Κουμιώτης

Φωνή Κανάρη:

Χαμαρσίτ : Περιβόητος κουρσάρος που έχει την εύνοια και «υπηρετεί» τα συμφέρο-ντα της Υψηλής Πύλης.

Τούρκος Υπασπιστής: Αρχηγός καταστρώματος του κουρσάρου Χαμαρσίτ.

ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ: Ανδρική χορωδία. Άλλοτε τσούρμο του Κοντρέρας, άλλοτε Έλλη-νες του Λευτέρη Κοντζά ή Τούρκοι του Χαμαρσίτ.

ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ: Γυναικεία χορωδία. Άλλοτε γυναίκες της Μάλτας, άλλοτε Ελληνί-δες ψαριανές ή κουμιώτισσες.

3 τσούρμο (το) (ή η τσούρμα) = το πλήρωμα του πειρατικού πλοίου.

— 7 —

ΣΚηΝΙΚΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥΣκηνικό 1: Θαλασσινό τοπίο. Φόντο σκηνής ουρανός, θάλασσα και μακρινές στε-ριές.Σκηνικό2: Το εσωτερικό του διοικητηρίου των ιπποτών της Μάλτας.Σκηνικό3: Στο Φρέα. Παλιά γειτονιά της Κύμης με το ομώνυμο πηγάδι.

***Εισαγωγή: Σκηνικό1.Ο όρμος των Ψαρών. Δάπεδο σκηνής η παραλία.

Πράξη 1η: Σκηνικό 1.Το ίδιο με της Εισαγωγής.

Πράξη 2η: Σκηνικό 2.

Πράξη 3η: Σκηνικό 1.Σκηνή 1η: Δάπεδο σκηνής η παραλία της Λιανάμμου.Σκηνή 2η: Πέλαγος. Δάπεδο σκηνής το κατάστρωμα πλοίου μπαρμπαρέζων πειρατών. Σκηνή 3η: Πέλαγος. Δάπεδο σκηνής το κατάστρωμα γαλέρας των ιπποτών της Μάλτας.Σκηνή 4η: Όπως στην προηγούμενη σκηνή 3. Σκηνή 5η: Όπως στην σκηνή 3.Σκηνή 6η: Όπως στην σκηνή 3.Πράξη 4η: Σκηνικό 3 και 1:Σκηνή 1η: Σκηνικό 3.Σκηνή 2η: Σκηνικό 3.Σκηνή 3η: Σκηνικό 1. Πέλαγος. Δάπεδο σκηνής το κατάστρωμα της γέρμας του Χα-μαρσίτ.Επίλογος: Σκηνικό1. Ο όρμος των Ψαρών. Δάπεδο σκηνής η παραλία.

***

(Σημείωση: Οι συνιζήσεις, οι εκθλίψεις κ.λ.π. να γίνονται κατά την ανάγνωση και την απαγγελία).

— 9 —

ΕΙΣΑΓΩΓηΣκηνή 1η:

Πρόσωπα: Καπετάν-Λευτέρης, Καπετάνισσα Ασσινού, ΝικολήςΧορός Ανδρών: Ρωμιοί ναυτικοί κυρίως ψαριανοί.Χορός Γυναικών: Ψαριανές γυναίκες. (Σκηνικό 1: Γύρω στα 1651. Παραλία κάποιου όρμου των Ψαρών. Στο βάθος θάλασ-σα. Μια βάρκα σε πρώτο πλάνο. Διακρίνεται αρόδο4 δεμένο ένα μίστικο5 (ιστιοφόρο) έτοιμο για να αποπλεύσει. Έντονοι ήχοι θαλασσοταραχής, σφοδρού ανέμου και κραξί-ματα γλάρων. Ετοιμάζεται να μπαρκάρει ο Νικολής, γιος του καπετάν Λευτέρη και της Ασσινούς. Στη σκηνή οι χοροί. Οι άνδρες ετοιμάζονται για το ταξίδι. Οι γυναίκες καρτερούν να αποχαιρετίσουν τους άνδρες).

1ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ:Χώρα μας δακρυπότιστη, στο αίμα νοτισμένη Ο σκλαβωμένος σου λαός τη λευτεριά προσμένει.2ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ:Χαράτσι, παιδομάζωμα, οδύρονται μανάδεςπαιδιά δεμένα απ’ το λαιμό με τους βαριούς χαλκάδες.3ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ: Δεν υποφέρεται η σκλαβιά, ως πού θα πάει ακόμα!Αντίς στο σβέρκο μας λουριά κάλλιο βαθιά στο χώμα.4ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ:Παιδιά, δεν τα ορίζουμε, μηδέ μικρά εγγόνια διακόσια χρόνια ζούμε πια στη μαύρη καταφρόνια.(μπαίνουν ο καπετάν Λευτέρης με την Ασσινού και ο γιος τους Νικολής)

5ΚΑΠ. ΛΕΥΤΕΡΗΣ: (στο Νικολή)Δεκάξι αιώνες πέρασαν απ’ του Χριστού τη Γέννα και χρόνια ακόμα προσμετρώ, θαρρώ πενήντα ένα.

4 αρόδο (επίρημα)= η αγκυροβολία μακριά από την ακτή, στα ανοιχτά.5 μίστικο = είδος ιστιοφόρου που χρησιμοποιείτο κυρίως ως πειρατικό.

— 10 —

6ΚΑΠΕΤΑΝΙΣΣΑ ΑΣΣΙΝΟΥ: Εψές τα λογαριάσαμε στου κήπου το παρτέρικάναμε ευχή στην Παναγιά, τη λευτεριά να φέρει.7ΚΑΠ. ΛΕΥΤΕΡΗΣ:Ερήμωσαν τον τόπο μας, καμένα τα χωριά μαςαρπάζουνε το λιγοστό, το βιος και τη μπουκιά μας8ΚΑΠΕΤΑΝΙΣΣΑ ΑΣΣΙΝΟΥ:Τα δροσερά κορίτσια μας και τα άξια παλικάριαγεμίζουν τα χαρέμια τους και τα σκλαβοπαζάρια.9ΚΑΠ. ΛΕΥΤΕΡΗΣ:Το δίκιο μας δε βρίσκουμε σε ανατολή και δύσηκι άλλη σε εμάς δεν έμεινε παρά μια μόνη λύση:10ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ:Γίναμε άπονοι ληστές, σπαντήδες6 και κουρσάροιχτυπάμε αβέρτα τους οχτρούς κι όποιους ο χάρος πάρει!...11ΝΙΚΟΛΗΣ: (στον πατέρα του)Έφτασε η ώρα κι η στιγμή να πεις την ιστορία,τη δράση σου στα πέλαγα, την τόλμη, την ανδρεία.Το κιάλι πώς απόκτησες; Τώρα που θα μπαρκάρωήρθε η ώρα να μου πεις μη κι ανταμώσω χάρο!12ΚΑΠ. ΛΕΥΤΕΡΗΣ:Μήπως ο νους σου σάλεψε; Χάνει τα λογικά του;Κανείς Κοντζάς δεν άρθρωσε κουβέντες του θανάτου!Ζήσανε ως τα γεράματα οι πρόγονοί σου όλοι μα θάνατο δε σκέφτηκαν από σπαθί και βόλι!13ΚΑΠΕΤΑΝΙΣΣΑ ΑΣΣΙΝΟΥ:Ω! Μεγαλέξαντρε τρανέ κι Ακρίτα Διγενή μου

6 σπαντήδες = οι πειρατές.

— 11 —

λιγάκι από την τόλμη σας χαρίστε στο παιδί μου!14ΚΑΠ. ΛΕΥΤΕΡΗΣ: Ο καπετάνιος Νικολή, άμα σκεφτεί το χάροτάφο του θα ’βρει το βυθό, καντήλι κάποιο φάρο!Μη σκέφτεσαι το θάνατο, μπροστά του μη δειλιάσεις με τόλμη και με σύνεση θα ζήσεις να γεράσεις!15ΝΙΚΟΛΗΣ:Δε με τρομάζει η θάλασσα μήτε σφοδρό μπουρίνι μηδέ κουρσάροι πειρατές, Τούρκοι και μπαρμπαρίνοι.16ΚΑΠ. ΛΕΥΤΕΡΗΣ: Την ιστορία που ζητάς θα σου την πω αγάλινα μάθεις πώς απόκτησα το σπάνιο κανοκιάλι7.Σαν το πουλάκι πιάστηκα, μου στήσανε παγίδαμα ο παππούς σου ο Χρουσής είχε κρυφή ελπίδα.Γιατί, πριν φτάσει στο χωριό το θλιβερό μαντάτοπέφτει μπροστά σε ένα φλουρί, σε ένα κωσταντινάτο!Και τότε ευθύς αναφωνεί στη συμφορά του πάνω «Απρόσμενη παρηγοριά για το παιδί που χάνω!». 17ΚΑΠΕΤΑΝΙΣΣΑ ΑΣΣΙΝΟΥ:(αποκαλύπτει στο λαιμό της ένα γιορντάνι8 δείχνοντας το φλουρί)Νάτο! Λαμπρό κειμήλιο ένδοξου δεσποτάτουγραμμένο απόκρυφο χρησμό9 έχει στη μια πλευρά του!18ΚΑΠ. ΛΕΥΤΕΡΗΣ: (δείχνει απάνω στο φλουρί)Στη μια του όψη ο στερνός είναι ο Παλαιολόγοςστην άλλην ο Ιησούς Χριστός και του χρησμού ο λόγος.19ΚΑΠΕΤΑΝΙΣΣΑ ΑΣΣΙΝΟΥ: (περνά το γιορντάνι με το φλουρί στο λαιμό του Νικολή)Για τη γενιά σου φυλαχτό κι άμα αποκτήσεις ταίρι

7 Κανοκιάλι = η διόπτρα του Γαλιλαίου.8 γιορντάνι = το περιδέραιο, το κόσμημα γύρω από το λαιμό.9 χρησμός = μαντεία, προφητεία.

— 12 —

στόλισε το άσπρο της λαιμό το γούρι να σου φέρει!20ΚΑΠ. ΛΕΥΤΕΡΗΣ: (του δίνει μια διόπτρα του Γαλιλαίου)Πάρε και το πολύτιμο του ναυτικού το «μάτι»μα κράτησέ το μυστικό, αξίζει ένα παλάτι…21ΚΑΠΕΤΑΝΙΣΣΑ ΑΣΣΙΝΟΥ: Ποτέ μην το αποχωριστείς, να το ’χεις στο ζουνάριγια τούτα ’δω τα όργανα σκοτώθηκαν κουρσάροι!22ΚΑΠ. ΛΕΥΤΕΡΗΣ:Στη Χιο σε ένα κρυφό σχολειό χάρισα δυο βιβλίατα περασμένα ’μολογούν του έθνους μεγαλεία.«Ανθολογία Ελληνική» κι «Ομήρου Ιλιάδα»τέτοια θροφή πνευματική χρειάζεται η Ελλάδα.23ΚΑΠΕΤΑΝΙΣΣΑ ΑΣΣΙΝΟΥ:Βιβλία, όπλα του Ρωμιού, πιο κι από τα αρκεβούζια10

η γνώση φέρνει τα άρματα γεννά και τα γιουρούσια.Κειμήλια για τις γενιές του σκλαβωμένου γένουςσύμβολα δόξας και τιμής στους αδικοχαμένους.24ΚΑΠ. ΛΕΥΤΕΡΗΣ:Το κανοκιάλι, το φλουρί και τα λαμπρά βιβλίαας γίνουν υποθήκες μας για την ελευθερία…Ας μείνουνε κληρονομιά του γένους μας ελπίδαη σπίθα του ξεσηκωμού για λεύτερη πατρίδακι ευθύς την ιστορία μου θα πω να λάβεις γνώσηνα πεις στους απογόνους σου να μείνει να ριζώσει.25ΝΙΚΟΛΗΣ: Στις νέες που ’ρχονται γενιές υπόσχομαι να ανάψειφλόγα στα στήθια των Ρωμιών τον τύραννο να κάψει…

10 αρκεβούζιο = μακρύ πυροβόλο όπλο.

— 13 —

26ΚΑΠΕΤΑΝΙΣΣΑ ΑΣΣΙΝΟΥ:Στου σκλαβωμένου την καρδιά, σπείρε κρυφή ελπίδακάποτε να ’χει λεύτερη ο Έλληνας πατρίδα.27ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ:Καράβι, η μνήμη του λαού, κύματα, ας είναι τα χρόνια φάρος αυτά που θ’ ακουστούν κι η φλόγα του αιώνια.28ΚΑΠΕΤΑΝΙΣΣΑ ΑΣΣΙΝΟΥ: Συνάντησε ο πατέρας σου κάθε λογής κουρσάροΚαι είδε στ’ Αρχιπέλαγο11 πολλές φορές το χάρο!29ΚΑΠ. ΛΕΥΤΕΡΗΣ:Το νου μου δεν εσκίασε ποτέ θανάτου σκέψημα άλλο σαράκι ρίζωνε μέσα μου να θεριέψει.Αν κι ο σουλτάνος μου ’δωσε αρμάδα και εξουσίαΤα στήθια μου, μαχαίρωνε παράξενη οπτασία…(με βλέμμα απλανές κοιτά ψηλά)Αέρινη παραίσθηση αχνοσχηματισμένηβουβή ασώματη μορφή στο νου μου φωλιασμένητης ρότας12 μου ήταν σύντροφος και φάρος της ζωής μουμιλούσε τη λαλιά του νου κι όχι της ακοής μου.Πότε στη γάμπια13 γάτζωνε και πότε στο πομπρέσο14

πότε στην άγκουρα βαθιά σαν έριχνα να δέσω.30ΚΑΠΕΤΑΝΙΣΣΑ ΑΣΣΙΝΟΥ: (στο Νικολή)Δόξες παλιές μας θύμιζε μην τις σκιάσει η λήθηαπόκρυφα μηνύματα πικρούς καημούς στα στήθη.31ΚΑΠ. ΛΕΥΤΕΡΗΣ:Μού ’λεγε μου ξανάλεγε βουβά παρακαλούσεμην τη σκεπάσει ο κονιορτός του χρόνου που κυλούσε:11 Αρχιπέλαγος = το Αιγαίο.12 ρότα = η πορεία του πλοίου.13 γάμπια = είδος ιστίου (πανιού) που προσαρμόζεται στα κατάρτια πάνω από τη μαΐστρα ή τους

τρίγκους.14 πομπρέσο = το σχεδόν οριζόντιο κατάρτι που προεξέχει στην πλώρη του ιστιοφόρου

— 14 —

«Ζωή που δε ’ναι λεύτερη, ζωή του σκλαβωμένουδουκάτο15 είναι κίβδηλο στην τσέπη του πνιγμένου!».32ΚΑΠΕΤΑΝΙΣΣΑ ΑΣΣΙΝΟΥ:Ακόμα και την εύνοια που ’χαμε του σουλτάνουΤη νιώσαμε σφιχτό λουρί στο σβέρκο μας απάνου!33ΚΑΠ. ΛΕΥΤΕΡΗΣ:Σπίθα φωτιάς τούτη η μορφή στην τέφρα των αιώνωνας μείνει άσβεστη βουβή στη χόβολη16 των χρόνων…Μα ας πάμε λίγο πιο ψηλά να κάτσουμε στο βράχο (δείχνει)να σας τα πω με τη σειρά όπως στο νου μου τα ’χω. (αποχωρούν)34ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ: Από τον όρμο τούτον δα με τα πολλά κοτρόνιαόλα από δω αρχίσανε κοντά πενήντα χρόνια…

ΑΥλΑΙΑ–Τέλος της 1ης Σκηνής και της Εισαγωγής

15 δουκάτα = νομίσματα εκείνης της εποχής με κυκλοφορία στην ανατολική μεσόγειο. Τα πιο ισχ -ρά ήταν τα χρυσά βενετσιάνικα δουκάτα.

16 χόβολη = θερμή στάχτη φωτιάς (βενετσιάνικη λέξη).

Λίγα λόγια για το έργο

Το έργο επικεντρώνεται χρονικά στην καρδιά της σκλαβιάς, τη χρονική πε-ρίοδο 1595-1650 μ.Χ. όπου το παιδο-μάζωμα και η πειρατεία στον ελλαδι-κό χώρο και κυρίως στο Αρχιπέλαγος (Αιγαίο) βρίσκονται στο αποκορύ-φωμά τους. Υπήρξαν ωστόσο κάποιοι γενίτσα-ροι –πολύ λίγοι– που δεν έπαψαν ούτε στιγμή να νιώθουν Έλληνες και να συμπαραστέκονται κρυφά στους σκλαβωμένους Ρωμιούς. Ένας απ’ αυτούς, ο ψαριανός Λευτέρης Κο-ντζιάς (μυθικό πρόσωπο), που τον στηρίζει άριστα η σύντροφός του Ασσινού (από την Κύμη του Νεγρο-πόντε). Γόνος παλιάς ναυτικής οικο-γένειας, είχε την ατυχία στα δώδεκά του μόλις να απαχθεί από Τούρκους πειρατές, μα στο κατόπιν είχε την τύχη να κερδίσει την αμέριστη εμπι-στοσύνη του σουλτάνου, εκμεταλ-λευόμενος άριστα τις απρόσμενες ευκαιρίες που του δόθηκαν. Φθάνει στα ανώτερα αξιώματα της Υψηλής Πύλης, γίνεται ρεΐς , διοικεί το στόλο του Αρχιπελάγους με επιτυχία, χτυ-πά με την πιστή τσούρμα του και με άκρα μυστικότητα τους μπαρμπαρέ-ζους πειρατές, σύμμαχους του σουλ-τάνου. Προσπαθεί να είναι φίλος με τους δυτικούς κουρσάρους εκείνους που του δείχνουν φιλία, φανερώνε-ται τότε σαν απλός έμπορος Ρωμιός ναυτικός και κρυφά ως μυστηριώδης αδίσταχτος κουρσάρος σε εκείνους που τον αντιμετωπίζουν εχθρικά. Κα-ταφέρνει ν’ αποχτήσει ένα τρομερό όργανο-όπλο που πρόσφατα είχε κα-τασκευάσει μερικά απ’ αυτά ο Γαλι-λαίος. Το οπτικό όργανο κανοκιάλι (γνωστό ως διόπτρα του Γαλιλαίου). Αρκεί να φανταστεί κανείς τη σπου-δαία στρατηγική σημασία αυτού του αποτελεσματικού οργάνου εκείνη την εποχή, που πρόσφερε τεράστια υπεροχή στους κουρσάρους και τους στόλους που το κατείχαν. Το όργανο αυτό για τον Κοντζιά έχει ιδιαίτερη χρηστική και κυρίως συμβολική αξία (όπως και το περίφημο γιορντάνι της Ασσινούς). Στα χέρια του αποκτά με-ταφυσική σημασία. Φροντίζει ώστε να γίνει κειμήλιο από γενιά σε γενιά και ως σύμβολο να θυμίζει την ανα-γκαιότητα της εξέγερσης του σκλα-βωμένου γένους, γι’ αυτό θα το δι-αφυλάξει ως κόρη οφθαλμού, για τις μελλοντικές γενιές των Ρωμιών…

Ωραίο μουσικό θέατρο, έμμετρο και με επιτυχημένες ομοιοκαταληξίες. Είναι σχεδόν επιστημονικό δοκίμιο με πλήθος πληροφοριών και αξιό-λογων πράξεων. Έχει θεατρική τεχνική. Ικανό να ανταποκριθεί σε πα-ράσταση με διαφορετικά ειδολογικά γνωρίσματα. Αξιοποιεί τις τεχνι-κές αυτού του είδους, ταυτόχρονα όμως με τα ιδιαίτερα προσόντα του, διεκδικεί μια ανάλογη σκηνοθεσία που θα αναδείξει τα ομολογουμένως ιδιαίτερα προσόντα του σε όλα τα επίπεδα...

(Επιτροπή κρίσεως Θεατρικού Διαγωνισμού 2011, ΦΙΛ. ΣΥΛΛ. ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ)

Οι γαλέρες του ιππότη-κουρσάρου Alonso De Kontreras στη Λιανάμμο της Κύμης εκεί που είναι σήμερα το λιμάνι (1620 μ.Χ.) (φωτογραφική σύνθεση του συγγραφέα)

Γεννημένος στην Αθήνα πέρασε τα παιδικά του χρόνια στις Κο-νίστρες της Εύβοιας (περιοχής Κύμης), σπούδασε μαθηματικά στο Καποδιστριακό πανεπιστή-μιο των Αθηνών, εργάστηκε ως καθηγητής και διευθυντής στη δημόσια δευτεροβάθμια εκπαί-δευση.

Ερασιτέχνης φωτογράφος από το 1966 μέχρι σήμερα.

Η πρώτη του δουλειά, καθα-ρά καλλιτεχνική, είναι η έκδο-ση από το Δήμο Κύμης το 2010, του έργου: «ΚΥΜΗ – Ματιές σ’ έναν κόσμο που χάνεται». Πρό-κειται για φωτογραφικό λεύκω-μα με 116 ασπρόμαυρες φωτο-γραφίες, τραβηγμένες από τον ίδιο, με έμφαση τις ασχολίες και τα επαγγέλματα των κατοίκων, την παραδοσιακή αρχιτεκτονι-κή και τα θαυμάσια τοπία της Κύμης.

Με τη λογοτεχνία ασχολήθη-κε σχετικά πρόσφατα. Το 2011 ο Φιλολογικός Σύλλογος Παρ-νασσός τον βραβεύει με το δεύ-τερο πανελλήνιο βραβείο ποί-ησης για την ποιητική συλλογή με τίτλο «Μεγαλέξανδρος». Το 2012 ο ίδιος σύλλογος τον τι-μά με τον πρώτο έπαινο για το παρόν έμμετρο θεατρικό έργο του, με τίτλο «Terra Movetur (Η Γη κινείται)».

Κουρσάρικη Περιπέτεια των αρχών του 17ου αιώναστο Αρχιπέλαγος του Αιγαίου, γραμμένη σε έμμετρο

και ομοιοκατάληκτο λόγο για μουσικό

Πρώτος έπαινος 91ου Καλοκαιρίνειου Θεατρικού Διαγωνισμού 2011 Φιλολογικού Συλλόγου ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ

Στόλος κουρσάρων ιπποτών της Μάλτας στο Λιανάμμο της Κύμης περί τα 1620 μ.Χ. (Σύνθεση φωτογραφιών και σχεδίων του συγγραφέα)

ΒΑΣΙΛ

ΗΣ ΔΙΑ

ΚΑ

ΚΗ

Σ TERRA

MO

VETU

R (Η ΓΗ

ΚΙΝ

ΕΙΤΑΙ)

Ε Κ ∆ Ο Σ Ε Ι Σοσελότος

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108E-MAIL: ekdoseis.ocelotos@gmail.com

www. ocelotos. gr

Ε Κ ∆ Ο Σ Ε Ι Σοσελότος

ISBN 978-960-564-011-8

170 × 240 SPINE: 6.1 FLAPS: 60 Z

0_cover_diakakis.indd 1 11/29/2012 2:27:52 PM

— 15 —

ΠΡΑΞη ΠΡΩΤη

Σκηνή 1η: ( η Αρπαγή του λευτέρη)

Πρόσωπα: Χρουσής Κοντζάς , Σοφιά Κοντζά,Τρεις τούρκοι πειρατές, Μικρός Λευτέρης.Χορός Ανδρών : Ψαριανοί στεριανοί και ναυτικοί.Χορός Γυναικών : Ψαριανές.(Σκηνικό 1: Το ίδιο με της Εισαγωγής, αλλά περίπου πενήντα χρόνια πριν. Ομιχλώδης ατμόσφαιρα. Θάλασσα σχετικά ήρεμη. Οι χοροί στα παρασκήνια. Μπαίνουν ο Χρου-σής Κοντζάς και η γυναίκα του Σοφιά).

1ΣΟΦΙΑ:Όσοι Ρωμιοί δεν έχουνε χαράτσι να πλερώσουντους εξορίζουνε Χρουσή δω πέρα να στεριώσουν.Σε αυτό το μέρος το άγονο της εξορίας τόποη μια μπουκιά ξερό ψωμί, μιας μέρας θέλει κόπο!2ΧΡΟΥΣΗΣ:Βλέπεις, δεν έχει εδώ βοσκή, δεν γίναμε νομάδεςγίναμε ναυτικοί πολλοί και λιγοστοί ψαράδες.3ΣΟΦΙΑ:Σα χτες μου φαίνεται Χρουσή πριν δεκατρία χρόνιαστο βράχο τούτο, τα Ψαρά, με τα πολλά γλαρόνιατου Μάρτη νύχτα παγερή μας διάβασαν φιρμάνικαι με ένα σαπιοκάραβο μας φέρανε μάνι-μάνι.4ΧΡΟΥΣΗΣ:Βάρκες μικρές για ψάρεμα γίδια αχαμνά17 οι νομάδεςσε μας μένανε ψίχουλα κι όλα για τους αγάδες…5ΣΟΦΙΑ:Εδώ εξόρισαν κι αυτούς που ξεσηκώσαν κι άλλουςμπελάδες ο Πασάς πολλούς είχε με αυτούς μεγάλους.17 αχαμνός = αδύναμος, ισχνός, σκελετωμένος.