THAM - LAB - t U 16.pdf · tham - lab ฉบับที่ 1 ป ที่ 7 เดือน พฤษภาคม 2563 โรงพยาบาลธรรมศาสตร เฉลิมพระเกียรติ

THAM - LAB งานหองปฏบตการเทคนคการแพทย ฉบบท 1 ปท 7 เดอน พฤษภาคม 2563 โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

ISSN 2228 - 9445

Covid – 19

Comprehensive Digestive Stool Analysis

(CDSA)

ภาวะตวเหลองในทารก -

วนวสาขบชา วนวสาขบชา (บาล: วสาขปชา; องกฤษ: Vesak) เปนวนสาคญสากลทางพระพทธศาสนาสาหรบชาวพทธทกนกายทวโลก ทงเปนวนหยดราชการในหลายประเทศ และวนสาคญในระดบนานาชาตตามขอมตของสมชชาใหญแหงสหประชาชาต[1]เพราะเปนวนคลายวนทเกดเหตการณสาคญทสดในพระพทธศาสนา 3 เหตการณดวยกน คอ การประสต ตรสร และปรนพพานของพระพทธโคดม โดยทงสามเหตการณไดเกด ณ วนขน 15 คา เดอน 6 หรอวนเพญแหงเดอนวสาขะ (ตางปกน) ชาวพทธจงถอวา เปนวนทรวมเกดเหตการณอศจรรยยง และเรยกการบชาในวนนวา "วสาขบชา" ยอมาจาก "วสาขปรณมบชา" แปลวา "การบชาในวนเพญเดอนวสาขะ" อนเปนเดอนทสองตามปฏทนของอนเดย ซงตรงกบวนเพญเดอน 6 ตามปฏทนจนทรคตของไทยและมกตรงกบเดอนพฤษภาคมหรอมถนายนตามปฏทนจนทรคตของไทย โดยในประเทศไทย ถาปใดมเดอน 8 สองหน กเลอนไปทาในวนเพญเดอน 7 แตประเทศอนทนบถอพระพทธศาสนาเถรวาท และไมไดถอคตตามปฏทนจนทรคตไทย จะจดพธวสาขบชาในวนเพญเดอน 6 แมในปนนจะมเดอน 8 สองหนตามปฏทนจนทรคตไทยกตาม[2] สวนในกลมชาวพทธมหายานบางนกายทนบถอวา เหตการณทง 3 นนเกดในวนตางกนไป จะมการจดพธวสาขบชาตางวนกนตามความเชอในนกายของตน ซงไมตรงกบวนวสาขบชาตามปฏทนของชาวพทธเถรวาท[3]

วนวสาขบชานนไดรบการยกยองจากพทธศาสนกชนทวโลกใหเปนวนสาคญสากลทางพระพทธศาสนา

เนองจากเปนวนทบงเกดเหตการณสาคญ 3 เหตการณ ทเกยวเนองกบพระพทธเจาและจดเรมตนของศาสนาพทธ

ซงเหตการณทงหมดไดเกดขนเมอ 2,500 กวาปกอน ณ ดนแดนทเรยกวาชมพทวปในสมยพทธกาล โดยเหตการณแรก เมอ 80 ป กอนพทธศกราช เปน "วนประสตของเจาชายสทธตถะ" ณ ใตรมสาลพฤกษ ในพระราชอทยานลมพนวน (อยในเขตประเทศเนปาลในปจจบน) และเหตการณตอมา เมอ 45 ป กอนพทธศกราช เปน "วนทเจาชายสทธตถะไดบรรลพระสมมาสมโพธญาณ ตรสรเปนองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา" ณ ใตรมโพธพฤกษ รมฝงแมนาเนรญชรา ตาบลอรเวลาเสนานคม (อยในเขตประเทศอนเดยในปจจบน) และเหตการณสดทาย เมอ 1 ป กอนพทธศกราช เปน "วนเสดจดบขนธปรนพพานขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา" ณ ใตรมสาลพฤกษ ในสาลวโนทยาน พระราชอทยานของเจามลละ เมองกสนารา (อยในเขตประเทศอนเดยในปจจบน) โดยเหตการณทงหมดลวนเกดตรงกบวนเพญเดอน 6 หรอเดอนวสาขะนทงสน ชาวพทธจงนบถอวาวนเพญเดอน 6 น เปนวนทรวมวนคลายวนเกดเหตการณสาคญ ๆ ของพระพทธเจาไวมากทสด และไดนยมประกอบพธบาเพญบญกศลและประกอบพธพทธบชาตาง ๆ เพอเปนการถวายสกการะราลกถงแดองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาสบมาจนปจจบน

วนวสาขบชา ถอไดวาเปนวนสาคญทางพระพทธศาสนาสากล เพราะชาวพทธทกนกายจะพรอมใจกนจดพธพทธบชาในวนนพรอมกนทวทงโลก (ซงไมเหมอนวนมาฆบชา และวนอาสาฬหบชา ทเปนวนสาคญทางพระพทธศาสนาทนยมนบถอกนเฉพาะในประเทศไทย, ลาว, และกมพชา) และดวยเหตน ประชมใหญสมชชาสหประชาชาตจงยกยองใหวนวสาขบชาเปน "วนสาคญสากล" (International Day) ตามขอมตสมชชาใหญแหงสหประชาชาตท 54/112 ลงวนท 13 ธนวาคม พ.ศ. 2542

วารสาร Tham Lab ฉบบท� 1 ปท� � เดอน พฤษภาคม ��

สภาวะการปจจบนไดเกดการแพรระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (Coronavirus disease 2019; Covid-19) ซงเชอไวรสชนดนสามารถแพรกระจายผานฝอยละอองจากการไอจามของผตดเชอ หรอสมผสพนผว สงของทมเชอไวรสอยแลวไปสมผสปาก จมก หรอตา จงทาใหเกดการแพรกระจายไปทวทกมมโลก อาทเชน จน ญปน ไทย องกฤษ อตาล สหรฐอเมรกา ฯ ซงมอตราการตดเชอสงขนเรอย ๆ โดยทางกระทรวงสาธารณสขของประเทศไทยไดประกาศใหโรคตดเชอไวรส Covid-19 เปนโรคตดตออนตรายตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 ผทตดเชอไวรสชนดนจะแสดงอาการภายใน 2 วน หรออาจใชเวลานานถง 2 สปดาหหลงจากรบเชอไปแลว ซงไวรส Covid -19 นนจะทาใหผปวยตดเชอทางเดนหายใจ อาจมอาการไข ไอแหงๆ ปวดเมอยตามตว ไปจนถงมอาการปอดอกเสบรนแรงจนถงขนเสยชวตได ดงนนเราจงตองมความเขาใจและเตรยมการปฏบตทถกตอง เพอปองกนและควบคมการแพรระบาดของโรคตดเชอน

Coronavirus Disease 2019 เป น ไว ร สชนดหนงในตระกลโคโรนา มสารพนธกรรมเปน RNA โดยมโปรตนเปนเปลอกหมดานนอกและมกลมคารโบไฮเดรทเปนปมๆ (spikes) ยนออกไปจากอนภาคไวรส เมอเราสองดดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอนจะเหนมลกษณะคลายกบมงกฎลอมรอบอย ไวรสในกลมโคโรนานนมพาหะกอโรคไดทงคน และสตวหลายชนด เชน สตวปก สตวเลยงลกดวยนม และสตวปาอน ๆ ซงมโอกาสทไวรสชนดนจะสามารถแพรจากสตวสคนได ทงสายพนธทกอโรคระบบทางเดนหายใจ ระบบทางเดนอาหาร และระบบประสาท ปจจบนพบวาตนตอของเชอไวรสโคโรนาอยในคางคาวและเกดการกลายพนธ ทาใหไดเชอไวรส Covid-19 (SARS-CoV-2)

เชอไวรส Covid -19 ตดตออยางไร เชอไวรส Covid -19 นนสามารถแพรกระจายไดจากละออง

ฝอยทเกดจากการไอจาม นาลาย นามก หรอสมผสพนผว สงของทมเชอไวรสอยแลวไปสมผสปาก จมก หรอตา ซงหากรางกายสดดมเอาละอองฝอยเหลานเขาไปกจะทาใหเราสามารถรบเชอไวรสโคโรนาเขาสรางกายได สาหรบไวรส Covid-19 พบวามระยะฟกตวนาน โดยคาดการณจากประวตของผปวยแตละรายโดยเฉลย 14 วน

"ระยะฟกตว" หมายถง เวลาในชวงระหวางท ไดรบเชอไวรสและเรมทจะแสดงอาการของโรค ระยะฟกตวของ COVID-19 สวนใหญอยทประมาณชวงตงแต 1 ถง 14 วน โดยทวไปอยทประมาณ 5 วน การประเมนระยะเวลาฟกตวจะไดรบการปรบปรงขอมลเมอมขอมลเพมเตม

ไวรสโคโรนา สามารถตดตอไดผาน “คนสคน” โดยสามาถตดตอไดหลายทาง เชน การสมผสนามก นาลาย เสมหะของผปวย นอกจากนนเชอไวรสโคโรนา ยงสามารถเขาสรายการไดหลายชองทาง เชน เยอบทางเดนหายใจ ตา จมก ปาก อธบายใหชดเจนกคอ ถาอากาศโดยรอบมเชอไวรสโคโรนาลอยอย อาจเกดจากการทผปวยจามหรอไอออกมา เราสามารถตดเชอไวรสโคโรนาไดผานทางการหายใจไดเชนกน แตโอกาสจะนอยกวาการสมผสสารคดหลง (นามก นาลาย) โดยตรง

COVID-19 คออะไร

โดย ทนพ.วศน เอมเอาธาน นกเทคนคการแพทย

หนวยบรหารหารจดการส�งสงตรวจและบรการผปวยนอก (OPD)


อาการทพบบอย อาการจะคลายๆ ไขหวดทวไป คอ มไข ไอ จาม มนามก เจบคอ

ในกรณทรนแรงมากขนอาจพบอาการทางปอด หายใจลาบาก เจบหนาอก อาการปวดเมอยเนอตว หากผปวยทานใดมอาการอยางทกลาวมาขางตนนควรรบเขามาพบแพทยโดยดวน เพราะอาจเกดภาวะแทรกซอนอยางอาการปอดอกเสบ ไตวาย จนถงขนเสยชวตได

องคการอนามยโลก ระบวา ผตดเชอไวรสโคโรนาสายพนธใหม จะมอาการเรมแรกคอ มไข ตามมาดวยอาการไอแหง ๆ หลงจากนนราว 1 สปดาหจะมปญหาหายใจตดขด ผปวยอาการหนกจะมอาการปอดบวมอกเสบรวมดวย หากอาการรนแรงมากอาจทาใหอวยวะภายในลมเหลว การเกบสงสงตรวจ

ผทเกบตวอยางสงสงตรวจควรสวมใสชดอปกรณปองกนสวนบคคล (Personal Protective Equipment; PPE) ใหครบถวน เพอเปนการปองกนตนเองและใหการ

ตรวจวนจฉยทางหองปฏบตการมประโยชนตอการรกษาผปวย รวมถงการสอบสวนโรค การเลอกเกบสงสงตรวจทเหมาะสมและสมพนธกบพยาธสภาพของโรค รวมถงวธการเกบสงสงตรวจทถกตองจะชวยใหผลการตรวจว น จ ฉ ย ม ค ว าม ถ ก ต อ งแล ะแมนยายงขน ผ ท เกบส งส งตรวจจ งควรปฏบตตามคาแนะนาดงน

1. ควรเกบตวอยางเรวทสด เมอผปวยเรมปรากฏอาการของโรคอยางชาภายใน 3-5 วน

2. ผปวยทมอาการรนแรง ปอดบวม ปอดอกเสบ ควรเกบตวอยางจากระบบทางเดน alveolar lavage, brachial aspirate, sputum ให ใส ภ าช น ะ ป ล อ ด เช อ ไม ต อ ง ใส Universal transport media/ Viral transport media (UTM/VTM)

ยกเวน กรณผปวยใส tube ใหตดสายEndotracheal tube (ET-tube) จมลงในหลอด UTM / VTM และควรเกบ

ตวอยางจากทางเดนหายใจสวนบนควบคไปดวยเพอเพมโอกาสการพ บ เช อ จากการ เก บต วอย างหลายระบบ 3. ผปวยทมอาการตดเชอทางเดนหายใจสวนบน หรอมอาการคลายไขหวด/ไขหวดใหญ เกบจากระบบทางเดนหายใจสวนบน เชน nasopharyngeal aspirate , nasopharyngeal wash, nasopharyngeal swab, throat swab ในรายทเกบโดยใช swab ควรเกบ nasopharyngeal swab ร วมก บ throat swab ใส ใน UTM/VTM หลอดเดยวกนเพอเพมปรมาณไวรส (ใช Dacron หรอ rayon swab ท ก านท าด วยลวดหรอพลาสตก และไมม สาร calcium alginate เม อ ป าย เส ร จ ให จ ม ล ง ใน ห ลอ ด UTM/VTM แลวหกหรอตดปลายดาม swab ทง เพอปดหลอดเกบตวอยางใหสนท)

4. ในรายท มอาการอจจาระรวง เกบอจจาระปรมาตร 10-20 มล. หรอประมาณ 5 – 10 กรม ใสในภาชนะปลอดเชอ 5. เมอเกบตวอยางแลวตองแชในกระตกนาแขงทนทหรอเกบในตเยนอณหภม 4-8 °C แลวสงหองปฏบตการภายใน 24 ชม. กรณทไมสามารถสงตรวจภายใน 24 ชม. ใหเกบในตแชแขง –70 °c

ชดปองกน PPE


1. การตรวจหาสารพนธกรรมของเชอ Covid-19 (SARS-

CoV-2) ด ว ย ว ธ Real-time RT-PCR ต อ N-gene แ ล ะ ORF-1b

gene หากผลการตรวจเปนลบ สามารถรายงานผลไดทนท (กรณผลลบ อาจเกดจากตวอยางทไมเหมาะสมหรอดอยคณภาพ ไดแก ตาแหนงทเกบสงสงตรวจไมสมพนธกบพยาธสภาพของโรคหรอระยะเวลาทเกบหางจากวนเรมปวยมากเกนไป เจาหนาทจงควรทบทวนคาแนะนาการเกบและนาสงสงสงตรวจ พรอมกบเกบตวอยางใหม สงตรวจซา) แตหากผลการตรวจเปนบวกดวยยนใดยนหนงหรอทงสองยนจะตองดาเนนการตรวจยนยนอกครงหนง

2. การเพาะเชอโดยใชเซลลชนดตาง ๆ วธนมขอดคอเชอยงมชวตและสามารถแบงตวได แตจะทราบผลการตรวจชากวาและทาการตรวจยากกวา

3. การตรวจหาแอนตบอด (Antibody; Ab) ชนด IgM จากเลอดตอเชอชนดนดวยวธ ICT (Immunochromatography technique) จะใชไดเมอผปวยเรมแสดงอาการของโรคแลวเทานน การตรวจจะใหผลลบลวงไดในผทอยในระยะฟกตวของโรคหรอผทไมแสดงอาการใด ๆ

การปองกน Covid-19

ควรอยหางจากผปวยหรอผทมอาการไออยางนอย 2 เมตร เพอปองกนการตดเชอจากการสดฝอยละออง

ควรสวมหนากากอนามยแบบทวไปจะปองกนการตดเชอจากฝอยละอองขนาดใหญไดด จงควรสวมเมอเขาไปอยในสถานทแออด

ลางมอหลงการจบหรอใชของสาธารณะรวมกน แนะนาใช แอลกอฮอล เจล หรอ ลางดวยสบ นาน 20 วนาท และไมใชมอขยตาหรอแคะจมก กอนทจะไปลางมอ

หลกเลยงเขาไปในทชมนมแออด คนพลกพลาน

การกนของรอน ใชชอนสวนตว แหลงทมา

ค ม อ ก ารต รวจวน จ ฉย โรค ต ด เช �อ ไวรส โค โรน า 2019 ท าง

หองปฏบตการกรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข

เร�องนารเก�ยวกบ COVID-19 จากโรคตดเช �อไวรส SARS-CoV-2

โดยศาสตราจารยเกยรตคณนายแพทยอมร ลลารศม

การตรวจวนจฉย Covid-19


Comprehensive Digestive Stool Analysis (CDSA)

การตรวจวเคราะหทครอบคลมทงหมดของระบบการยอยอาหาร

โดย ทนพ.สรพงษ พรประสทธแสง และ ทนพญ.ธนพรรณ เรยงรอด

นกเทคนคการแพทย งานหองปฏบตการเทคนคการแพทย

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

คานา

Comprehensive Digestive Stool Analysis (CDSA) เปนการทดสอบทครอบคลมและกอใหเกดประโยชนสงสด ทบงชไดจากอาการทางพยาธสภาพตาง ๆ ในระบบของการยอยอาหาร โดยการตรวจอจจาระ ผผลตนายาตรวจทางยโรป Genova ไดศกษาหนาทของระบบทางเดนอาหารโดยรวบรวบขอมลการตรวจอจจาระเปน Biomarker เกยวกบ การยอยของจลนทรย การดดซมอาหาร การเผาผลาญ (Metabolism) ของระบบทางเดนอาหาร การตรวจวเคราะห การตรวจวเคราะหเบองตนโดยการทดสอบ Stool analysis หลงจากผปวยใหขอมลทางการเจบปวยของระบบทางเดนอาหารของคนไข โดยแพทยสงตรวจประมาณรอยละ 50 ของรายทมพยาธสภาพของการเจบปวยของระบบทางเดนอาหาร สาหรบการตรวจวเคราะห CDSA ไดถกนามาใชทดสอบและแสดงขอมลเชงลกเบองตนของระบบทางเดนอาหาร โดยมหลกฐานวาทงความผดปกตเฉพาะทหรอผดปกตจากระบบทางเดนอาหาร อาจเปนตนเหตของการทางานทไมสมดลไดแก การยอยอาหารไมสมบรณหรอขาดนายอยอาหาร การดดซมอาหารไมสมบรณ ลาไสอกเสบชนดแปรปรวน (Irritable Bowel Syndrome; IBS) หนาทของระบบภมคมกนทางเดนอาหารแปรปรวน มจลชพหรอเชอรามากเกนไป ภาวะความไมสมดลของจลนทรยภายในรางกายโดยเฉพาะในระบบทางเดนอาหารและลาไสหรอเรยกวา Chronic dysbiosis การยอยอาหารไมสมบรณแบบเรอรง สามารถนาไปสการมแบคทเรยและเชอรามากเกนไป จนเกดการเปลยนแปลงในระบบทางเดนอาหารแบบถาวร สารพษและสารโมเลกลใหญจะสามารถแทรกซมผานผนงลาไสเขาสระบบการไหลเวยนเลอด มการอกเสบในตบเนองจากเพมการขจดของเสยในรางกายและเสยงตอภาวะอาหารเปนพษ โรคขอตอและภาวะไมสมดลตาง ๆ ในรางกาย การดดซมอาหารทไมสมบรณนาไปสการขาดสารอาหาร จาพวกโปรตน คารโบไฮเดรต และไขมน ซงจะทาใหเกดปญหาสขภาพในระยะยาว เชน ภาวะเลอดจาง การขาดสารอาหารตอเนอง เกดความบกพรองตออตราการเผาผลาญพลงงาน และโรคกระดกพรน (Osteoporosis) ภาวะ Chronic dysbiosis มสาเหตจากความไมสมดลของจลนทรยในระบบทางเดนอาหาร ทาใหปรมาณของกรดไขมนสายสนและแบคทเรยทมประโยชนมปรมาณนอยลง เพมความเสยงของการเกดมะเรง ภาวะฮอรโมนบกพรองและเกดการอกเสบในระบบทางเดนอาหาร การเปลยนแปลงภมคมกนในระบบทางเดนอาหาร จะเพมโอกาสการตดเชอแบคทเรยซงนาไปสอาการทองเสย การอกเสบของเยอบ หากเชอแบคทเรยแทรกซมเขาสลาไสทาใหเกดสารพษ รวมถงทาใหเกดความผดปกตของระบบ auto-immune

Genova ไดจดรปแบบการตรวจวเคราะหสาหรบระบบตาง ๆ ไวดงน 1.การยอยและการดดซม ตรวจวเคราะหหา Chymotrypsin ซงเปนกรดไขมนสายสนเกดจากการยอยสลาย (Putrefactive short-chain fatty acids) เนอสตว เสนใยของพชและ Fecal fat 2.ระบบการเผาผลาญ (Metabolism) ของทางเดนอาหาร เพอตรวจหา

2.1 Beneficial Short-chain Fatty Acids (SCFA) with n-Butyrate, n-Butyrate, Beta-Glucuronidase 2.2 pH, SCFA distribution


2.3 Fecal calprotectin fecal lactoferrin (การตรวจระดบโปรตนทสงขนในอจจาระ) 2.4 สงเกตดสอจจาระและนาเมอกดวยตาเปลา (Macroscopic) 2.5 การตรวจหาภาวะเลอดออกในระบบทางเดนอาหาร Fecal occult blood (FOB)

3. จลนทรยของระบบทางเดนอาหาร เพอตรวจวเคราะหหา Beneficial bacteria, Addition bacteria และ Mycology (เชอรา)

การตรวจ CDSA สามารถตรวจครอบคลมการเจบปวยทเกยวของกบทองทงหมด เชน มกรด มแกส ทองอด ทองเสยทองผก การตรวจระดบโปรตนทสงขนในอจจาระ เลอดปนมากบอจจาระ ซงสามารถบงบอกถงภาวการณอกเสบในระบบทางเดนอาหาร ประโยชนจากการตรวจ CDSA โดยเทยบกบการตรวจวนจฉยอน ๆ การตรวจระบบทางเดนอาหารแบบดงเดมตองอาศยการถายภาพขนสงซงเปนการทดสอบทยงยากและราคาสง ซงการทดสอบ CDSA สามารถทาไดงาย โดยแพทยสามารถเหนความผดปกตของระบบทางเดนอาหารได เปนการทดสอบหาสาเหตของความเจบปวยไดเรว ทาใหแพทยสามารถรกษาไดตรงจดและลดปญหาการวนจฉยโรคทผดพลาดได รายละเอยดนายา CDSA 2.0

1. การยอยและการดดซมอาหาร (Digestion/Absorption) การยอยจะรวมตงแตการบดเคยวอาหาร การสรางกรดในกระเพาะอาหาร การสรางนายอยในตบออน และความคงตวของเซลลไมโครวลไล (brush border) เพอบงชภาวะสขภาพของเนอเยอปองกนในระบบทางเดนอาหาร ชดตรวจวเคราะห ไดแก Pancreatic Elastase 1 และ Putrefactive SCFAs (Total) 2. ภมคมกนในระบบทางเดนอาหาร (Gut Immunology) (*ชด Gut Immunology จะสงตรวจตางประเทศ) เปนการทดสอบทบอกถงภาวะภมคมกนวายงทางานไดดหรอไม ใชในการประเมนการผาตดในระบบทางเดนอาหาร วาจะมการตอบสนองทงภายในและภายนอกไดดหรอไม ชดตรวจวเคราะหไดแก

2.1 Eosinophil Protein X (EPX) Eosinophil Protein X (EPX) จะแสดงถงการอกเสบทกอใหเกด IgE-mediated เกดไดหลายสาเหต รวมถงโรคลาไสอกเสบเรอรง IBD การเกด IgE-mediated เปนผลมาจากการแพอาหาร การตดเชอปรสตหรอหนอนพยาธ และเนอเยอเกยวพนลาไสใหญบวม (Collagenous colitis) EPX สามารถใชประเมนภาวะจากการตอบสนองจากภมคมกนจากการโดนทาลายทเกดขนในระบบทางเดนอาหาร 2.2 Calprotectin (*สามารถสงตรวจไดภายในประเทศ Calprotectin เปนการใช Neutrophil เปน marker โดยจะจาเพาะตอการตดเชอในระบบทางเดนอาหาร และพบวาคา Calprotectin สงในภาวะโรคลาไสอกเสบเรอรง (IBD) ซงจะชวยแยกโรค IBD ออกจากโรคลาไสอกเสบชนดแปรปรวน (IBS) ได

3. การเผาผลาญอาหาร (Metabolism)

การเผาผลาญอาหารในระบบทางเดนอาหาร แสดงถงสภาวะแวดลอมของแบคทเรย โดยจะแวดลอมดวยแบคทเรยประจาถน การเผาผลาญนจะรวมถงการสรางนาเมอก (mucous) การสงเคราะหและการดดซมวตามน การยอยสลายของสเตอรอยดฮอรโมน และสารทไดจากนาด (bile) การยอยสลายไขมนและการเผาผลาญกรดไขมนสายสน (SCFA) โดยกจกรรมการเผาผลาญอาหารนตองอาศยแบคทเรยประจาถนโดยไมมการรบกวนของแบคทเรยตางถน ไวรส ห ร อ เช อ ป รส ต ช ด ตรวจว เค ราะห ได แก Beneficial SCFAs (Total), n-Butyrate, pH, Beta-glucuronidase, Lithocholic acid (LCA), Deoxycholic acid (DCA), LCA/DCA Ratio


4. จลนทรยของระบบทางเดนอาหาร (Microbiology) 4.1 แบคทเรยทกอประโยชนในระบบทางเดนอาหาร คอยควบคมสงทจะทาใหเกดภาวะตดเชอ มสวนในการชวยสรางสารอาหาร นาสารพษออกจากระบบทางเดนอาหาร และกระตนระบบภมคมกนในระบบทางเดนอาหาร (Gut Associated Lymphoid Tissue; GALT) โดยเปนเซลลสอดแนม (Sensor) บอกถงเชอนนดหรอราย หากรายกจะสราง secretory IgA ออกมากาจด องคประกอบการทางานของเชอประจาถนในลาไสใหญไดรบผลจากอาหาร ระยะเวลาในลาไส pH ของอจจาระ อาย ปฏสมพนธกบจลนทรย สารอาหารทสามารถดดซมในลาไส กรดนาด ซลเฟตและประสทธภาพของจลนทรยในการเผาผลาญสารเหลาน ปรมาณของ Lactobacillus และ Entamoeba coli ควรมปรมาณ 2+ หรอมากกวานน สวน Bifidobacteria หรอโพรไบโอตกสซงเปนแบคทเรยประจาถนชนด Anaerobe ควรมปรมาณ 4+ ชดตรวจวเคราะหประเภทนไดแก การตรวจ Beneficial bacteria เพอตรวจวเคราะหเชอ Lactobacillus spp., Escherichia coli และกลม Bifidobacterium 4.2 แบคทเรยทกอโทษ เปนเชอกอโรคถาวรหรอเชอฉวยโอกาสเมอมปรมาณมาก ๆ ทาใหเกดอาการทางพยาธสภาพ โดยแพทยจะสงตรวจเพาะเลยงเชอและดปรมาณของเชอ ชดตรวจวเคราะหไดแก Additional bacteria เพอตรวจวเคราะหเชอ Alpha haemolytic Streptococcus, gamma haemolytic Streptococcus, Geotrichum capitatum 4.3 เชอรา หากมปรมาณนอยแตสามารถกอโรคได หากไปรบกวนการทางานของ Mucosal หรอมเชอราเขาไปสทลาไสใหญ กสามารถทาใหกอโรคเฉพาะทได ชดตรวจวเคราะหไดแก Mycology เพอตรวจวเคราะหเชอ Candida albicans และ Candida dubliniensis

**น อกจากน Genova ออกช ดน า ย าต รวจ Comprehensive Digestive Stool Analysis/Parasitology

(CDSA/P) เพอตรวจวเคราะหเชอหนอนพยาธ โดยชดตรวจวเคราะหน สามารถตรวจ Cryptosporidium spp., Giardia lamblia และ Entamoeba histolytica

เอกสารอางอง 1.Therapeutic Cohort Results-Genova Diagnostics: A.L. Peace-Brewer, PhD, D(ABMLI), Lab Director ๐ CLIA Lic. # 34D0655571๐ Medicare Lic. # 34-8475. 2. เวบไซต https://www.gdx.net>core 3. เวบไซตhttps://www.thaicellfix.com/portfolio/goo6-comprehensive-digestive-stool-analysis-2-0-cdsa-2- 0/ 4.เวบไซต https://www.thaicellfix.com/portfolio/goo4-comprehensive-digestive-stool-analysis- parasitology-cdsap/ 5. คมอการสงตรวจทางหองปฏบตการทางการแพทย คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล ภาควชา ปรสตวทยา หวขอเรอง Fecal calprotectin จากเวบไซต https://www.si.mahidol.ac.th>parasite


โดย ทนพญ.รตนาภา ปรณะเสว นกเทคนคการแพทย

หนวยการบรหารการจดการสงสงตรวจและบรการผปวยภายนอก

ภาวะตวเหลองเปนภาวะทพบไดบอยใน ทารกแรกเกด โดยพบไดถงรอยละ 50 ของทารกแรกเกดครบกาหนดและ

พบไดสงถงรอยละ 80 ของทารกเกดกอนกาหนด โดยอาการตวเหลองในเดกแรกเกด (Neonatal jaundice) เกดจากการ

สะสมของบลรบนในกระแสเลอด ซงบลรบนเปนสารสเหลองทเกดจากการสลายของเมดเลอดแดง โดยอาการตวเหลองเปน

อาการทพบไดบอยในเดกแรกเกดและยงเปนปญหาสาคญทตองทาการวนจฉยและรกษาในระยะเวลาทเหมาะสม ในบางราย

อาจเกดการสะสมของ บลรบนสงจนสงผลตอการทางานของสมอง การทพอแมรเทาทนภาวะตวเหลองยอมชวยใหสามารถ

สงเกตอาการของลกและพบแพทยไดอยางทนทวงท ชวยลดความรนแรงใหเจาตวนอยไมตองเผชญกบภาวะแทรกซอนทอาจ

เกดขนตามมา

1. อาการตวเหลองจากการสลายตวของเมดเลอดแดง (HEMOLYTIC CAUSES)

โลหตจางจากการสลายเมดเลอดแดงหรอโลหตจางจากเมดเลอดแดงแตก (Hemolytic anemia) คอ ภาวะหรอโรคทเมดเลอดแดงในกระแสเลอดมอายสนกวาปกต (ปกตเมดเลอดแดงในกระแสเลอดจะมอายประมาณ 120วน) ซงการมอายสนของเมดเลอดแดงในกระแสเลอด จะสงผลใหเลอดมปรมาณเมดเลอดแดงลดลง

1.1) การไมเขากนของหมเลอด ABO (ABO INCOMPATIBILITY) สาเหตหลกทพบบอยของการเกดหมเลอดของแมและ

ลกไมตรงกน คอลกมหมเลอด A หรอ B แมมหมเลอด O โดยแมสรางแอนตบอด แลวสงมาสลกโดยผานทางรก สารดงกลาวจะจบกบผนงของเซลลเมดเลอดแดงของลก

ซงรางกายของลกมกลไกในการกาจดเมดเลอดแดงเหลานจงทาใหเมดเลอดแดงของลกแตก

1.2) การไมเขากนของหมเลอด RH (RH INCOMPATIBILITY)

การไมเขากนของหมเลอด Rh มกเกดในทารกทมหมเลอด Rh+ และมารดามหมเลอด Rh- โดยปฏกรยาสวนใหญจะเรมเกดตงแตครรภทสองเปนตนไป เนองจากมารดาเคยไดรบเลอด Rh+ (antigen D) จากการตงครรภในครงแรกมากอนแลวถกกระตนใหมการสรางแอนตบอด (anti-D) ขน ซงเปนชนด IgG และสามารถผานรกเขาไปทาปฏกรยากบเมดเลอดแดงของทารกในครรภตอไป วธการปองกนไมใหมารดาสรางแอนตบอดตอ Rh สามารถทาไดโดยการฉ ด anti-Rh immunoglobulin (RhIg) ให แ กมารดาทม Rh- โดยฉดภายใน 2 ชวโมงกอนคลอดทกๆ การตงครรภ RhIg จะไปทาลายเมดเลอดแดง Rh+ ของทารกทผานเขาไปในกระแสเลอดของมารดากอนทจะไปกระตนระบบภมคมกนใหสรางแอนตบอด

ภาวะตวเหลองในทารก สญญาณผดปกตท�พอแมควรร !

สาเหตของภาวะตวเหลอง


1.3) ภาวะพรองเอนไซม GLUCOSE-6- PHOSPHATE DEHYDROGENASE (G6PD DEFICIENCY) เอนไซม Glucose-6-phosphate dehydrogenase

(G6PD) มหน าท ส าคญ ใน Hexose monophosphate shunt หรออกช อหน งคอ Pentose phosphatepathway (PPP) โ ด ย เร ง ป ฏ ก ร ย า ก า ร เป ล ย น Glucose-6-phosphate เปน6-phosphogluco-delta-lactone และเปล ยน NADP ให เปน NADPH ซ งNADPH จะเปล ยน Glutathione ให เป น Reduced form ซ ง ท า ห น า ทปองกน Oxidant injury ใหกบทกเซลลของรางกาย

ภ า ว ะ พ ร อ ง เอ น ไซ ม glucose-6-phosphate dehydrogenase (G6PD) เปนปจจยเสยงทสาคญของการเกดภาวะตวเหลองในเดกแรกเกด กลไกททาใหเกดตวเหลองในเดกแรกเกดทมภาวะพรองเอนไซม G6PD นนเกดจากความบกพรองของกระบวนการ Bilirubin conjugation และสวนหนงเกดจากการทเมดเลอดแดงแตกเพมขน 1.4) โรคธาลสซเมย (THALASSEMIA)

โรคธาล สซ เม ย เก ดจากความผ ดปกตท าง พนธกรรม ทาใหมการสรางโปรตนเปนสารประกอบสาคญของเมดเลอดผดปกตจงทาให เมดเลอดแดงมอายสนกวาปกต แตกและถกทาลายงาย ผปวยท เปนโรคนมการถายทอดมาจากพอแมทางพนธกรรม

2. อาการตวเหลองทไมไดเกดจากการสลายตวของเมดเลอดแดง (NON-HEMOLYTIC CAUSES)

2.1) BREAST FEEDING JAUNDICE ทารกทกนนมแมมกมระดบ bilirubin สงกวาทารก

ทกนนมผสมในชวงอาย 3-4 วนแรก สาเหตเกดจากการทนมแมยงมปรมาณไมมากทารกไดรบนมนอยจงทาใหม Enterohepatic circulationมาก ภาวะนจะหายไปเมอทารกไดรบนมในปรมาณทพอเพยง

2.2) BREAST MILK JAUNDICE เปนภาวะทพบไดประมาณรอยละ 10 ของทารกท

กนนมแม มกเกดหลงอาย 5 วนไปแลว ทารกจะมอาการปกต ดดนมแมไดด นาหนกเพมด ถายอจจาระสเหลองปกต แตตวเหลองไมหายหลงจากเลยชวง physiologic jaundice ไปแลว บางรายอาจเหลองเพมขน และเหลองอยไดนาน 3-12 สปดาห สาเหตยงไมมขอสรปทแนชด เชอวาอาจเปนจากสารบางตวในนมแม

2.3) GESTATIONAL AGE การคลอดทารกกอนอายครรภ 35-37 สปดาห

เนองจากตบของทารกยงทาหนาทไมสมบรณทาใหการขบถายสารสเหลอง หรอ Bilirubin ออกจากรางกายไมด เมอเกดความผดปกตจากการทในเลอดมสารบลรบนสงมากกวาปกตมาก สารบลรบนจะเขาไปจบในเนอเยอหรออวยวะตาง ๆ ทาใหเนอเยอเหลานนมสเหลอง เหลองมากหรอนอย ขนกบปรมาณบลรบนในเลอด ซงสารสเหลองทคงในรางกายมากขนและจบตามผวหนงทาใหมองเหนผวหนงของทารกเปนสเหลอง

2.4) ภาวะขาดไทรอยดฮอรโมน

(HYPOTHYROIDISM) ความผดปกตในพฒนาการของตอมไทรอยด

(thyroid dysgenesis) แยกไดเปน 3 แบบ คอไมมตอมไท รอยด (thyroid agenesis, athyreosis, athyrosis), ตอมไทรอยดอยผดท (ectopia, ectopic thyroid), ตอมไทรอยดฝอและขนาดเลก (hypoplasia)อาการและอาการแสดงของภาวะขาดไทรอยด ฮอรโมนแตกาเนดในชวงแรก


ไมเฉพาะเจาะจง เชน ทองผก ซม กนนอย หรอตวเหลองเปนเวลานาน

2.5) ยน URIDINE GLUCURONOSYL TRANSFERASE 1A1 (UGT1A1)

เอนไซม UDP-glucuronosyltransferase ทาหนาท conjugate bilirubin ก บ glucuronic acid ไ ด เ ป น bilirubin diglucuronide และ monoglucuronide ซ ง บ ล รบ นชน ด conjugated ท ง 2 ชนดละลายน าได ด เอนไซม UGT1A1 ท างานผดปกตอาจกอให เกด โรค Gilbert syndrome และโรค Crigler-Najjar syndrome

มไขสง

ตาขาวเปนสเหลอง

เหงอกเหลอง

ฝามอหรอฝาเทาเหลอง

แขน ขา และทองเหลอง

ปสสาวะมสเหลองเขม ปกตปสสาวะของเดกแรกเกดจะไมมส

อจจาระมสขาวซดเหมอนสชอลก ผดจากปกตทควรเปนสเหลองหรอสสม

ไมยอมดดนม นาหนกตวไมเพมขน

เซองซม เฉอยชา

1) การใชเครองมอวดระดบบลรบนผานทางผวหนง (BILIRUBINOMETER) เปนการคดกรองภาวะตวเหลองในเดกแรกเกด โดยใชเครองมอนสองไฟลงบนผวหนงของเดก จากนนเครองจะชวยคานวณระดบของบลรบนใน

รางกายดวยการวเคราะหแสงทถกดดซบหรอสะทอนออกจากผวหนง

2) การตรวจเลอดของทารก เชน ตรวจความสมบรณของเมดเลอด, ตรวจความเขากนของหมเลอดระบบอารเอช หรอระบบเอบโอ, ตรวจภาวะโลหตจาง, ตรวจสารกอภมคมกนทตอตานหมเลอดและเลอดแดงของลก, ตรวจหาการตดเชอ,ตรวจหาภาวะขาดไทรอยด เปนตน

1) การสองไฟรกษา การใชหลอดไฟชนดพเศษทมความยาวคลนแสงทเหมาะสมเพอลดระดบสารบลรบนในเลอด โดยแสงจะชวยเปลยนโครงสรางโมเลกลของบลรบนใหรางกายขบถายออกมาทางปสสาวะหรออจจาระ

2) การเปลยนถายเลอด แพทยจะใชวธนกบเดกทมระดบบลรบนในเลอดสง

มากและไมตอบสนองตอการรกษาดวยวธอน โดยเปนการรกษาทชวยใหระดบบลรบนในรางกายลดลงเรวขน

อาการของทารกตวเหลอง

การวนจฉยทารกตวเหลอง

การรกษาทารกตวเหลอง


1) สมองพการอยางเฉยบพลนจากบลรบน (Acute Bilirubin Encephalopathy) หากเดกมภาวะตว เหลองรนแรง สารบลรบนอาจแพรไปยงสมองได

2) เคอรนกเตอรส (Kernicterus) เปนกลมอาการท เกดขน เมอสมองไดรบความ

เสยหายถาวร เนองจากภาวะสมองพการอยางเฉยบพลนจากบลรบน

ใหเดกดดนมแม 8-12 ครง ตอวน ในชวงแรกคลอด เพอใหไดรบสารอาหารทเพยงพอ ปองกนภาวะขาดนา และชวยขบสารบลรบน ออกจากรางกายไดเรวขน

หองปฏบตการเทคนคการแพทย

เปดการทดสอบดานชวโมเลกล 1. ชดตรวจ Respiratory Panel ประเภท Film Array 2. ชดตรวจ Pneumonia Panel ประเภท Film Array 3. ช ด ต รว จ Meningitis/ Encephalitis Panel ป ร ะ เภ ท Film

Array 4. Respiratory Panel ประเภท Multiplex real time RT-PCR 5. ช ด ต ร ว จ Respiratory ป ร ะ เภ ท Molecular Rapid Test

ประกอบดวย

Influenza A&B2

RSV

Strep A

เร�มใหบรการ

ต �งแต 1 เมษายน 2563

การปองกนทารกตวเหลอง ภาวะแทรกซอนทารกตวเหลอง

แหลงทมา : https://www.pobpad.com/ทารกตวเหลอง การศกษาความสมพนธระหวางการเกดความหลากหลายทางพนธกรรมของยน UGT1A1 (UGT1A1*28 และ *6) กบการเกดภาวะบลรบนในเลอดสง ในกลมเดกแรกเกดไทย


ภาพกจกรรม งานหองปฏบตการเทคนคการแพทย

งานหองปฏบตการเทคนคการแพทย รวมกบ บรษท PCL Holding จากด เปดใหบรการ ระบบ “One Touch

Solution systems” สาหรบนามาใหบรการแกผปวย เพอความลดความเสยงและเพมความไวในการบรการ

น ส ต น กศ กษ า ร น Covid

ผานการฝกงาน ป 2563 ไป

อกรน ยนดกบนอง ม.รงสต

ม.บรพา ม.ธรรมศาสตร ดวย

นะครบ


ทมชางตดผม @ Thonglor : Platform จตอาสาทมาชวยเสรมหลอ เสรมสวย ใหเจาหนาท

หองปฏบตการเทคนคการแพทย โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

รวมสสถานการณ COVID - 19

นอง ๆ รวมเปนสะพานบญ รบของบรจาค

ชดปองกนอนตราย มาใชในการใหบรการตรวจผปวย

กลม Covid-19 ขอบพระคณผใจบญทกทานนะครบ


คณะดาเนนงาน

1. ดร.ทนพ.พลากร พทธรกษ ทปรกษา

2. ทนพ.กฤษฎา ศรสภาภรณ บรรณาธการ

3. ทนพ.เทอดศกด สนธนา กรรมการ

4. ทนพญ.วราภรณ ฟกโพธ กรรมการ

5. ทนพญ.วราภรณ บบผา กรรมการ

6. ทนพญ.กฤตยา ถาวรผล กรรมการ

7. ทนพญ.ธนพรรณ เรยงรอด กรรมการ

สานกงานวารสาร: หนวยจลทรรศนและปรสตวทยา งานหองปฏบตการเทคนคการแพทย

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต มหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยรงสต ต.คลองหนง

อ.คลองหลวง จ.ปทมธาน 12120

Documents

THAM - LAB - t U 16.pdf · tham - lab ฉบับที่ 1 ป ที่ 7 เดือน พฤษภาคม 2563 โรงพยาบาลธรรมศาสตร เฉลิมพระเกียรติ