The following is a Thai language manual on SRI.sri.ciifad.cornell.edu/countries/thailand/extmats/thaimanual.pdf · S.R.I.-THAI-manual.doc 2 สารบัญ เรื่อง หน

System of Rice Intensification (SRI)

The following is a Thai language manual on SRI.

Compiled byAgriculture Extension Unit

McKean Rehabilitation CenterChiang Mai, Thailand

S.R.I.-THAI-manual.doc

2สารบญ

เรอง หนาสารบญ 2คำขอบคณ 3คำนำ 4ความเปนมา 5การปฏบตตามหลกการ เอส อาร ไอ 6หลกการปฏบตของระบบ เอส อาร ไอ 7เทคนคการทำนาแบบ เอส อาร ไอ 8บทสรป 18ภาคผนวก 20

ก. การทำปยหมกแบบไมกลบกอง 20ข. การใชพชปยสด 23ค. การใชสารสะเดาในการผลตขาวนาและขาวไร 24ง. วธการกำจดปและหอย 27จ. การทำนำสกดชวภาพ 29ฉ. ภาพรางเครองกำจดวชพช 30

เอกสารอางอง 33

สถาบนททำการสงเสรมและหรอวจยระบบเพมผลผลตในนาขาว(SRI) 34แหลงขอมลการกำจดและหรอควบคมวชพชและศตรขาว 36


3คำขอบคณ

หนงสอเรอง ระบบการเพมผลผลตขาว (รพข) System of RiceIntensification (SRI) เลมนไดรวบรวมขอมลจากองคกร AssociationTefy Saina (ATS) ประเทศมาดากสการและขอมลจากประเทกศศรลงกาเปนหลกนอกจากนไดรบขอมลเกยวกบการควบคม-กำจดปและหอยจาก เครอขาย Honeybeeประเทศอนเดยและจาก Mindanao Baptist Rural Life Center,ประเทศ ฟลปปนส

ทางสมาคมเทคโนโลยทเหมาะสม (ATA)ไดมสวนสำคญในการแปลสำหรบฉบบปรบปรงนไดเพมเตมขอมลจากเอกสารของคณะกรรมการคาทอลคเพอการพฒนา (คพน.)

ทงนและทงนนหนงสอเลมนสำเรจลลวงไดดวยดนนตองขอขอบคณทานอาจารยพฤกษ ยบมนตะสร อาจารยประจำคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม อาจารยทรงวฒ พรหมขดแกวและเจาหนาทสงเสรมและบรการสงคม สภาครสตจกรแหงประเทศไทยเปนอยางสงททานไดชวยเหลอในเรองการตรวจเอกสารและเรยบเรยงใจความของหนงสอเพอใหผอาน อานแลวเขาใจงาย ไดใจความ

ปจจบนไดมการวจยและทดลองในพนทของมหาวทยาลยเชยงใหมและสถาบนแมคเคนเพอการฟนสภาพ

ทางคณะผเรยบเรยงหนงสอระบบการเพมผลผลตขาว (รพข)System of Rice Intensification

(SRI) จงขอขอบคณทกทานทมสวนรวมในหนงสอเลมนเปนอยางสงมาณ โอกาสน

ทมงานสงเสรมการเกษตรสถาบนแมคเคนฯตลาคม 2544


4คำนำ

ชาวภาคเหนอตอนบนสวนใหญเปนเกษตรกรรายยอยมพนททำนาเฉลย 5 ไรวตถประสงคของการปลกขาวในฤดฝนจงปลกเพอบรโภคแนวทางการผลตจงเนนการลดความเสยงและใหความสำคญกบเสถยรภาพของการผลตนอกจากนการเลอกใชพนธขาวมกจะเลอกขาวทมคณสมบตในการหงตมด ดงนนขาวเหนยวพนธ กข.6จงเปนพนธขาวทไดรบความนยมมาเปนอนดบหนงกระบวนการเพมผลผลตโดยอาศยปยเคมไมไดทำใหพนธขาว กข.6ตอบสนองมากนก

ระบบการผลตขาวแบบ SRI หรอ System of RiceIntensification เปนวธการทถกพฒนาโดย Fr. Henri de Laulanie,S.J.ในขณะททำงานในประเทศมาดากสการ ระหวางป 2502 ถง 2538เพอปรบปรงการผลตขาวและยกระดบความเปนอยของเกษตรกรในประเทศดงกลาว

ตอมาวธการดงกลาวนไดมการขยายผลโดยหลายองคกรโดยเฉพาะ Association Tefy Saina (ATS) ทประเทศมาดากสการและศนย CIIFAD ของมหาวทยาลยคอรเนลเอกสารภาษาไทยนแปลจากฉบบภาษาองกฤษซงเรยบเรยงโดยProfessor Dr.Norman Uphoff ผอำนวยการศนย CIIFAD รวมกบATS.

ระบบการผลตขาวแบบ SRIใหความสำคญกบศกยภาพทแทจรงของตนขาวดงนนในการปลกจงพยายามทจะสรางสภาพแวดลอมใหมทเออตอการแสดงศกยภาพของตนขาวอยางเตมท ตงแตการเตรยมกลา อายกลาทระยะ 8-12 วน( 2 ใบ) ลกษณะของการเตรยมดนวธการยายปลกแบบตว L แทนการปกดำ ใช หนงตนตอหลมระยะระหวางหลมทเทากนและการจดการนำโดยปลอยใหหนาดนแหงและเปยกสลบกนจนกระทงถงระยะกอนออกรวงเลกนอย จงปลอยนำทวมประมาณ 1 – 2 ซม.

งานวจยและงานยนยนผลในพนทเกษตรกรจากหลายประเทศพบวา ระบบการผลตขาวแบบ SRIสามารถเพมผลผลตไดอยางมากโดยไมตองใชปจจยการผลตเพมขนจากเดม เพยงแตปรบเปลยนวธการปลก


5

ผแปลเหนวาวธการนเปนทางเลอกหนงของการเพมผลผลตโดยไมตองเพมตนทนการผลต และคดวาเหมาะสมกบเกษตรกรรายยอยทมวธการปลกขาวแบบนาดำ จงไดนำวธนมาทดลองในประเทศไทยและประยกตใชใหไดผลทดมากทสดซงขณะนไดเรมทำการทดลองทศนยวจยเพอเพมผลผลตทางเกษตรคณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหมและสถาบนแมคเคนเพอการฟนฟสภาพและพนทของคณะกรรมการคาทอลคเพอการพฒนา ซงหวงวาทานทอานคมอนและนำไปปฏบตแลวโปรดชวยแสดงขอคดเหน และชวยปรบปรงเอกสารตลอดจนวธการผลตเพอความกาวหนาและความผาสขของเกษตรกรไทย

พฤกษ ยบมตตะสร

ศนยวจยเพอเพมผลผลตทางการเกษตร

มหาวทยาลยเชยงใหม

ความเปนมา

ทำอยางไรจะชวยใหตนขาวเจรญเตบโตดขนและใหผลผลตมากขน:ระบบการขยายผลผลตขาว (System of Rice Intensification) หรอ เอสอาร ไอ ( S.R.I.)ไดชวยใหชาวนาหลายรอยคนในมาดากสการเพมผลผลตไดอยางนอยหนงเทาตว หากมการจดระบบอยางดใหแกตนขาว ดนและนำผลผลตอาจเพมเปน 1,280 – 1,600 กก ตอ ไร หรอมากกวานนได

หนงสอเลมนเปนการแนะแนวเสนอแนวคดพนฐานและแนวทางปฏบตทจะทำใหการปรบปรงผลผลตเปนไปอยางทกลาวขางตนขอมลนหาใชเปนสตรซงจะตองปฏบตตามอยางเปนกลไกไมแตเปนเสมอนเครองชทางสำหรบเกษตรกรใชทดสอบและประเมนผลวธใหมๆ


6ทจะชวยใหตนขาวเจรญเตบโตใหผลผลตมากขนโครงรางสำหรบคมอเลมน รวมจดทำโดยสมาคมเทฟ ไซนา(Association Tefy Saina) และ ซไอไอเอฟเอด (CIIFAD)ซงจะจดพมพเปนภาษามาลากาซ และภาษาฝรงเศสพรอมบทภาษาองกฤษดวย ทงน ยงมอกหลายสวนทตองเพมเตมเกลนน ลายส ชวยเรยบเรยงและตรวจเอกสารในขนตอนสดทาย

หากหนงสอเลมนและวธทเสนอแนะชวยใหผลผลตทานเพมขนเราหวงวาทานจะถายทอดแนวความคดและแนวทางปฏบตนไปสเกษตรกรอนๆเพอทกครอบครวและชมชนทวมาดากสการจะเจรญรงเรองและมนคงยงๆขนไป

เอส อาร ไอ ( S.R.I.)พฒนาขนในมาดากสการโดยชาวฝรงเศสชอ อองร เดอ โลลานซงทำงานรวมกบเกษตรกรและเพอนรวมงานชาวมาลากาซ ระหวางปค.ศ. 1961 (พ.ศ. 2504) ถง ค.ศ. 1995 (พ.ศ. 2538)เพอปรบปรงวธผลตขาวในประเทศดวยความปรารถนาทจะใหชาวมาลากาซมชวตความเปนอยทดขนและมความสขมากขน บดนระบบดงกลาวไดรบการศกษาและประเมนผลจากนกวทยาศาสตรและเกษตรกรผปลกขาวจากหลายๆประเทศ

เอส อาร ไอ ( S.R.I.)เรมจากหลกปรชญาทวาตนขาวตองไดรบความเคารพและจนเจอประหนงสงมชวตทมศกยภาพศกยภาพนจะนำมาใชไดกตอเมอเราอำนวยสภาวะทดทสดทเออตอการเตบโตของพช หากเราชวยใหพชเจรญเตบโตดวยหนทางใหมทดกวาพชกจะตอบแทนความพยายามนนกลบคนเปนหลายเทาเราจะไมปฏบตตอพชเยยงเครองจกรนอยๆทถกบงคบใหทำสงทฝนธรรมชาตของตนเอง

สงทเกษตรกรนบรอยในมาดากสการตลอดจนประเทศอนๆทวโลกปฏบตกนมานบรอยๆปเพอใหขาวเจรญเตบโตกลบทำใหศกยภาพตามธรรมชาตของตนขาวลดลงระบบใหมทจะใชขยายผลผลตขาวนเปนการเปลยนแปลงวธการปฏบตระบบเดมเพอนำศกยภาพสำคญในตนขาวออกมาใชเพอเพมผลผลต


7

ผลผลตทเกษตรกรแตละคนทำไดขนอยกบปจจยหลายประการไดแก การหวานเมลดอยางระมดระวงในเวลาอนเหมาะสมการเตรยมดนและจดการดนในนา การควบคมนำ คณภาพดนและพนธขาวทจะใชปลกมความเหมาะสมตอสภาพการเจรญเตบโตหรอไม

อยาซอทงเมลดพชและปยเคมใหมเพมเตมขอนจำเปนสำหรบเกษตรกรทประสงคจะไดผลผลตเพมขนจำนวนมาก โดยผลผลตจะเพมอยางมากหากปลกขาวดวยหลกการ เอส อาร ไอ ( S.R.I.)ซงมโครงสรางตางจากวธอนๆ ทงยงใหหนอจำนวนมากกวาเดมและใหรากทแขงแรงและหนาแนนขนสามารถดดซบอาหารจากดนไดมากขน ยงกวานน ตนขาวจะผลตเมลดขาวไดมากขนดวยเราสามารถทำใหตนขาวมโครงสรางใหมและใหผลผลตมากขนเชนนไดเสมอแตศกยภาพนไมอาจดงออกมาไดดวยวธการจดการทดทสดเพยงอยางเดยว

การปฏบตตามหลกการของ เอส อาร ไอ ( S.R.I.)เมอเกษตรกรปฏบตตามหลกการ เอส อาร ไอ ( S.R.I.)

ผลผลตเพมขนอยางทไมเคยไดมากอนเราขอยกตวอยางนาย โอโนเร อาร เกษตรกรซงเรมทำงานกบเทฟ

ไซนา(TEFY SAINA)ในฤดการผลตป 1994/1995 โดยใชวธการ เอสอาร ไอ ( S.R.I.) ปลกขาวบนพนทเพยง 1.5 ไร (0.25 ha) และผลทได(ไดผลผลต 1,500 กก/ไร (9.5 to/ha)ในปแรก เมอเทยบกบ 320-480กก/ไร (2 – 3 to/ha )ในฤดผลตกอน) ปตอมา เขาขยายพนทเอส อาร ไอ ( S.R.I.) เปน 12.5 ไร และ 25 ไรในเวลาตอมาและยงคงไดผลผลตสงขน 2,032 กก และ 2,190 กก /ไร (12.7 และ 13.7 to/ha) ปทผานมาน เขาปลกขาวบนพนท 31 ไรแตไดผลผลตเพยง 6,120 กก / ไร ( 7 to / ha )เพราะฤดกาลเลวรายมากสำหรบเกษตรกรทกคนในเขตนน(ขอมลไดจากสถตของเทฟ ไซนา)


8ผลการศกษาในประเทศศรลงกาพบวาขาวในระบบ เอส อาร ไอมลกษณะดงน

1. มระบบรากทแขงแรงและแทงลกลงไปในดนไดมาก2. ใน 1 ตารางเมตรปลกขาว 16 ตน (หลม) 3. ขาว 1 หลมจะแตกกอเฉลยประมาณ 26 กอ4. ในพนท 1 ตารางเมตร ขาวมรวงประมาณ 400 รวง5. หนงรวงมเมลด 396 เมลด เปนเมดด 340 เมลด (86%)และเมลดเสย 54 เมลด (14%)6. หนงรวงไดนำหนกขาว 5.75 กรม

S.R.I.-TH

9

หลกการปฏบตของระบบ เอส อาร ไอ

เพอใหไดผลผลตสงอยางไมนาเชอเกษตรกรควรปฏบตดงตอไปน

การพฒนาของระบบรากและกระตนการแตกหนอ1. ยายตนออนเมออาย 8 - 12 วนหรอมใบเลกๆสองใบแทงออกจากเมลดขาวหากทานปลกตนกลาทแกกวา หรออายราว 3- 6 สปดาหศกยภาพในการผลตหนอจะลดลง

2. ปล

ตน

ธาตอในระบ

ใหผลผล

การคกอนข

แตผ

ำใหตน

แ

กตนกลาทละตน แทนการปลกเปนกระจกๆ ละ 3 – 4

เมอปลกตนกลาหลาย ๆ ตนขนรวมกนรากแตละตนจะทำงานแขงกน

หรอมากกวานนอยางทนยมทำกน

ภาพแสดงการปรบตวของตนขาวาหารสำหรบตนขาวบ เอส อาร ไอ เนนการใชปยอนทรย เนองจาก เอส อาร ไอตสง จงจำเปนตองมการทด

ซงเปนปญหาเดยวกนกบเมอตนขาวอยใกลกบวชพชซงจะเก

ท

แทนสารอาหารในดนทถกใชไป

ดนทอดมไปดวยปยคอกและปยหมกจะมโครงสรางทดทำใหรากพชเจรญเตบโตในดนไดดซงปยคอกจะปลอยสารอาหารไดชากวาปยทวไปในระยะยาวจะ

วบคมนำาวจะตงทองควรปลอยใหพนนาแหงสลบกบเปยก

พชไดรบประโยชนจากแหลงอาหารนมาก

วดนตองมความชนประมาณ 1 – 2

ขาวไมใชพชนำหากขาวไมไดอยใตนำจะเจรญเตบโตไดดกวาและขาวสามารถดงออกซเจนจากอากาศไดโดยตรงและเมอดนไมไดอมนำทำใหรากขาวงอกยาวออกไปเพอหาอาหาร

AI-manual.docตหากอยในนำรากขาวตองสรางถงลมเลก ๆ

S.R.I.-

10เซนตเมตรอยางสมำเสมอ ทเปนเชนน เพราะ

ง. การกำจดวชพชกำจดวชพชครงแรกหลงปลก 10 – 12 วน และอก 14 วน

ควรกำจดวชพชอกครง กอนทขาวจะคมพนทไดควรมการกำจดวชพชอยางนอย 3 ครง

. การใ

แนะนำน มนจะช

แ-

ดนจะข

การกถ

จดใ

วนหลอ

ใชน

การจดการใหทนาขงนำและแหงสลบกนทำใหมวชพชมากควรมการกำจดเพอไมใหวชพชแยงอาหารกบตนขาวไดมการพฒนาเครองกำจดวชพชแบบกลไกงาย ๆทเรยกวาคราดหมนซงในขณะททำการกำจดวชพชจะเปนการพรวนดนไปในตวซงชวยเพมอากาศในดนและซากวชพชจะกลายเปนปยหมกสำหรบตนขาว
การเนาเปลอยของซากพชในสภาวะนำขงทำใหเกดกาซมเทนซ
งกอใหเกดความรอนขนไปในชนบรรยากาศ ทำใหโลกรอนขนดงนนการทำนาแบบเอสอารไอนนเปนการรกษาสงแวดลอมเพรไ ำใ ช ซ

THAI-manual.doc

เทคนคการทำนาแบบ เอส อาร ไอเตรยมทนานระบบ เอส อาร ไอใหมการใชปยอนทรยเปนหลกเพอรกษาความอดมสมบรณของด

ดงนน การไถนาทนททเกยวขาวเสรจจะดทสดวยฆาแมลงและศตรพชอน ๆมวชพชจะเตบโตแตกจะถกทำลายไปขณะทำใหดนเปนโคลน อยาปลอยใหนำทวมนานอกฤดกาลทำนา ไมเชนนนาดอากาศ และแมลงศตรพชทเปน อนตรายจะเขามาอาศยทำใหดนเปนโคลนำจดวชพชอยางระมดระวงระหวางการไถคราดอนวชพชทไมตายออกทงรากใหหมดแปลงสำคญ (ในการกำจดวชพช)นการกำจดวชพชครงแรกแตเนน ๆ ภายใน 10–15งการปกดำนนสำคญมากยาลมปกตนกลาทดแทนตนทตายหรอเสยหายำใหนอยทสด


11เปนการใหออกซเจนแกรากตนกลา

ออกซเจนกบรากตนขาวหายใจดวยราก และออกซเจนใหพลงงานแกตนขาว

การใหออกซเจนแกรากสงผลดอยางยงตอการเตบโตของตนขาวและจำเปนตอการเพมผลผลตใหอยในอตราสง ซงอาจจะสงไดถง 8ตนตอเฮคตารหรอมากกวานน

- ขาวจะหายใจลำบากหากโดนนำทวม - ตนขาวจะสลบเพราะขาดอากาศหายใจ - รากจะไมงอกเตมท- จะเกดกรดขณะทตนขาวยอยอาหาร - นอเยอของรากจะกลายรป (เปลยนสภาพไป)- ตนขาวตองการใหนำทวมตน ๆ กตอเมอเรมออกรวงจนถงระยะแรก ๆ ทขาวเรม ตงทอง

การปรบปรงคณภาพดน • ปยหมกโดยทวไปการทำปยหมกมขนตอนยงยากและตองพลกกองปยหมกปจจบนมวธการทำปยหมกโดยไมตองพลกกองปยหมกแตจะวางทอนไมใผไวในกองปยหมกเปนชนเพอชวยในการระบายอากาศและความรอนและควรเตรยมปยหมกไวลวงหนาอยางนอย 3 เดอนเพราะอายการทำปยหมกนาน 3 เดอน(รายละเอยดดในภาคผนวก)

• ปยพชสดมขอดคอไมตองขนยายเหมอนปยหมกเพยงหวานเมลดพนธพชปยสดและเมอไดเวลากทำการไถกลบพชปยสดทนยมและหาเมลดพนธงายไดแก โสนอฟรกา ถวเขยวสำหรบโสนอฟรกา ใชเมลดพนธ 3 กก.ตอพนท 1 ไรและทำการไถกลบเมออาย 50 – 60 วน สวนถวเขยวใชเมลดพนธ7-8 กก.ตอไรและไถกลบเมออายได 40 – 45 วน(รายละเอยดดในภาคผนวก)

• ปรบพนทใหเรยบและทำรองนำทขอบคนนาเพอความสะดวกในการระบายนำเขา-ออก

12• ปลกพชตระกลถวหลงการทำนาเพอเสรมรายรบและชวยปรบปรงด

น

จากประสบการณทำนาแบบ เอส อาร ไอเนนการใชปยหมกเพราะปยหมกมสวนประกอบของธาตอาหารหลายอยางทจำเปนตอการเจรญของพช

ไ ไ

การปรบทนาและการทำดนใหเปนโคลนสำหรบตนกลาออน ๆ ไมจำเปนตองใหโคลนลกนก ใหมนำนอย ๆ- โคลนไมควรเละเปนนำ แตควรเหนยวขน ไมมนำขง- ทนาควรราบเรยบสมำเสมอ เพอใหนำแผไปถงตนกลาไดทกตน- เรมทำใหดนเปนโคลนไปพรอมกบเพาะตนกลา และทำไปเรอย

ๆ ใหเสรจตอนจะ

S.R

ข.

ภา30กโ

.I.-THAI-manual.doc

การเพาะกลา• ควรเพาะกลากอนปลก 8 –12 วน• การเตรยมแปลงกลาใหทำเหมอนแปลงผกใหมการผสมปยคอกหรอปยหมกเพอใหดนรวนซยเมอถอนกลาไปปลกรากขาวจะไดการกระทบกระเทอนนอย

พแปลงเพาะกลาขนาด 3 X 2 เมตร ซง 1 แปลงเพาะเมลดได 250 -0 กรม ดงนนถามพนท 1 ไร ใชเมลดพนธขาว 1ลกรมตองเพาะในแปลงเพาะขนาดน 4 แปลง

- ปกดำพอด

การไถกลบพชปยสดในชวงทออกดอกหรอใกลออกดอกเพราะเปนชวงทพชปยสดไดมการสะสมอาหารในตวมากทสดและในชวงทพชปยสดขนควรระวงไมใหววควายเขามาในแปลงนา

S.

13• แชเมลดพนธ นาน 12-24 ชวโมง ในนำอน 35-40 องศาเซลเซยสหรอ 95-105 องศาฟาเรนไฮท

• จะดทสด หรอตามแบบทเคยทำมา • หวานเมลดพนธในโรงเพาะชำ ใหหวานไวหลาย ๆ วนเพอใหแนใจวาจะมตนกลาออน ๆมากพอทจะปลกตลอดระยะเวลาของการปกดำ

• โรงเพาะชำควรจะเลกและอยใกลแปลงทจะปลกขาวมากทสด • แปลงเพาะขนาด 2 X 3 ตารางเมตรใชเมลด 250 - 300 กรมดงนนถามพนท 1 ไร ซงตองใชเมลดพนธ 1 กโลกรมจงตองใชแปลงเพาะขนาดน 4 แปลงหลงหวานเมลดคลมดวยฟางหรอใบกฐนหรออน ๆ ทเหมาะสม

• อยาใหนำทวมโรงเพาะชำแตใหมความชนในดนเหมอนในโรงเพาะชำพนธผกทำทางระบายนำ เลก ๆ เพอใหนำไหลออก

• ในวนหนง ๆ ฝนควรจะตกอยางเพยงพอ หากวนไหนฝนไมตกใหรดนำเชาเยน อยารดนำขณะทแดดรอนจด

• การเตรยมเมลดพนธ • ใชเมลดพนธประมาณ 1 กโลกรมตอไร • แชเมลดพนธขาวตามทเคยทำมาหากมปญหาเรองบวขอแนะนำใหแชเมลพพนธขาวดวยนำสะเดา(ดในภาคผนวก)

• เมลดพนธ 250-300 กรม เพาะในพนท 6 ตารางเมตร 1กโลกรมเพาะในพนท 24 ตารางเมตรใหมการรดนำวนละครง(หากฝนไมตกแตถาฝนตกตองระบายนำออกไปไมใหขงอยในแปลงนา)

การขนยายกลาออกจากแปลงเพาะชำอยางระมดระวง• ถอนตนกลาทละ 2-3 ตนเทานนใหขนยายไปยงแปลงปลกขาวทนทแลวปกดำไมเกนครงชวโมงหลงจากถอนตนกลา ทงนเพอไมใหรากตนกลาแหง

• ถอนตนกลาเบา ๆ ตรงโคนตน ใชเครองมอเลก ๆ เชน เกรยงขดใหลกถงใตราก ซงจะเปนการ

• รบกวนตนกลานอยทสด

ก

R.I.-THAI-manual.doc

• คอยระวงอยาใหตนกลาหลดออกจากเมลดพนธและใหมดนเกาะรากไวบาง

• ใหถอนตนกลาและขนยายอยางเบามอ อยาใหชำ อยาลางราอยาทงไวกลางแดด เทานยงไมนบ


14วาเนนมากพอ เพราะตนกลาออน ๆ เปนสงมชวตทบอบบางมาก

หากตนกลาไดรบการสมผสเบา ๆ การเตบโตจะไมชะงก และใบจะไมเหลอง

การดำนาหรอปกดำใหตนกลาอยหางกนพอสมควรและปกดำทละตน• กลาทจะดำมอายประมาณ 8 – 12 วน หรอ (มใบ 2 ใบ) • ในการปลกใหปลายรากอยในแนวนอนอยางสมำเสมอ

(ปลายรากจะชอนไชลงดนไดงายและเปนการประหยดพลงงานทำใหขาวตงตวไดเรว)

• ในการถอนมาแตละครงปลกใหหมดภายใน 15-30 นาทเพอชวยลดความเครยดใหกบตนขาว

• ปลกในระยะหางไมนอยกวา 25 เซนตเมตรเทา ๆ กน • ปลกเปนรปสเหลยมจตรสเพอความสะดวกในการกำจดวชพชระหวางแถวและระหวางตน

จดสำคญ (ในการเพาะชำ)เพาะเมลดพนธไวหลาย ๆ วน –

อยาสรางโรงเพาะชำบนดนเคมหากทนาเคมใหปกดำเมอตนกลามใบ 3-4 ใบ (15-17 วน) –ใหโรงเพาะชำแหงเกอบสนท แตใหดนชนไว –


15

ภาพ การปลกขาวแบบเอสอารไอ

หลกการ : ปกดำตนกลาขณะทเพงแตกใบได 2 ใบ กลาวคอ- ระหวาง 6 และ 11 วน หลงจากแชเมลดพนธในนำอน

และอากาศชน- ระหวาง 7 และ 13 วน หากทนาสงกวาระดบนำทะเล 500-

1,000 เมตร- ระหวาง 8 และ 15 วน หากทนาสงกวาระดบนำทะเล

1,000-1,500 เมตร- หากปกดำตนกลานอกเหนอจากระยะเวลาทกลาวมาน

ตนขาวทจะงอกในแตละกอจะม จำนวนนอย เวลา 8-10 วน เหมาะทสดในทกสถานการณ

แตเกษตรกรควรทดลองดวา

ควรใชระยะเวลาเทาใดจงจะไดผลผลตมากทสดในสถานการณของตน(เชน หากสภาพ

ดนเคมขอแนะนำใหปกดำเมอตนกลาแตกใบ 3-4 ใบ)ง.1 ปกตนกลาทละตนนคอกญแจสำคญ การปกตนกลาทละหลายตน

จะทำใหตนขาวแยงอาหารและแสงแดดกนปกตนกลาแยกกน ทละตน อยาปกเปนกำ ๆ ทละหลายตน

ง.2 ปกตนกลาเปนรปตาราง (40 x 40 หรอ 33 x 33 หรอ 25x 25 ตารางเซนตเมตร)

-ใหตนกลาแตละตนอยหางกนเพอใหรากไดแผกวางและไดรบแสงแดดมากขน

- หาเชอกมาผกปม ทก 40 หรอ 33 หรอ 25 เซนตเมตรเพอบอกระยะ ขงเชอกทผกปมแลวนไวท

ดานหนงของแปลงขาว


16- ปกตนกลาลงตรงทมปมเชอก แรงงาน 1 คน ปกดำคนละ 2-4

เมตร- เสรจแลวยายเชอกไปขงขนานกบตนกลาแถวแรก

และใหหางจากแถวแรก 40 หรอ 33 หรอ 25 เซนตเมตร

แรงงานทอยกลางกลมควรเปนคนดแลใหการปกกลาเปนแถวแนวไมบดเบยวง.3 ขอควรจำในการปกดำเปนรปตาราง

1. เพอใหปกดำในแนวดงไดเรวขน ใหขงเชอกทผกปมแลวอกเสนใหตงฉากกบเชอกเสนแรก

โดยขงตรงกลางแปลงปลกขาว2. การปกตนกลาใหหางกน 40 x 40 เซนตเมตร

จะเรวกวาปกหางกน 25 x 25 เซนตเมตร และ เหมาะกบแปลงใหญ ๆ นอกจากนน ยงงายตอการกำจดวชพช

เนนการประหยดเมลดพนธ ทำให ขาวแตกกอใหญกวา

ซงเปนเปาหมายและเปนหลกฐานพสจนขอไดเปรยบของการปลกขาวแบบ

มาลากาซ3. การปกตนกลาเปนรปตาราง โดยมชองวางกวางและสมำเสมอ

ทำใหเกษตรกรกำจดวชพชไดสอง ทศทาง คอเปนมมฉาก ตอนแรกขนลงตามแนวตง

แลวซายขวาแนวนอนง.4 ปกดำอยางเบามอ- ใชนวหวแมมอกบนวชจบโคนราก- ปกตนกลาลงในโคลนเบา ๆ- อยาปกตรงลงไปแบบน ⁄ แตใหปกเฉยง ๆ แบบน

- ทงน เพอใหรากงอกแผไปตามแนวนอน ไมงอกชขนขางบน- อยาปกลกเกนไป อยาใหลกเกน 1 เซนตเมตร- เผอตนกลาไวปกทขอบแปลงเอาไวแทนตนกลาทอาจตายหรอเสยหาย

จดสำคญ (ในการปกดำ)อยาปกลกเกนไป – ตองไมลมทจะเผอตนกลาไวปกทขอบแปลง

เอาไวแทนตนกลาทตายหรอเสยหาย


17 การควบคมนำ ในแปลงนาจ.1 การระบายนำการทำใหนาแหงตองใหนำสามารถออกจากนาไดนำทไหลเรวจะเอาออกซเจนออกไปมากกวานำทคอย ๆ ไหลออก

หรอคอย ๆ ลดลง- ทำความสะอาดคคลองระบายนำ ขดเซาะออกใหกวางขน- การวางทอ

หรอขดครอบแปลงจะคมคาเพราะทำใหนำไหลออกงายขน

ง.2 ใชนำใหนอยทสด- ขณะดำนาใหใชนำแตนอย

ใหมากพอทจะทำใหดนเปนโคลนเทานน- ขณะทขาวแตกกอ ปลอยใหแปลงขาวแหงลงไปในเนอดน

(ดขอตอไป) ไมตองกงวลเรองรอย แตกบนผวโคลน- ใหนำทวมเฉพาะตอนทขาวเรมออกรวง ปลอยใหนำทวมตน ๆ

จนถงระยะทขาวเรม ตงทอง ใหนำสงเพยง 1-2 เซนตเมตร อยาใหมากกวานน

อยาใหนำทวมนากอนขาวจะเรมออกรวง- ทนททตนขาวเรมลลงเพราะนำหนกของเมลดขาว

ใหปลอยนำออกจากนา จนกวาจะแหงและถง เวลาเกบเกยว

จ.3 การทำนาใหนาแหง (2-3 เดอนแรก)เมอตนกลาเรมแตกหนอ (เดอนแรก)

ตนขาวตองการเพยงความชน และการทำใหแหงกมผลดตอการเพมผลผลต ตอไปนคอวธการพนฐาน 3 วธทควรใชตามแตสภาพภมอากาศและสภาพการระบายนำออกจาก นา

- เลอนเวลาการทดนำเขานา หลงจากปกดำแลวและระหวาง 2เดอนแรก อยาเพงทดนำเขานา ใหรด นำกอนการกำจดวชพชเทานน

เพอใหดนรกษาความชนไวได (ระหวางนดนควรจะคอนขางเปยก) วธนดทสดและงายมาก

- จดการใหนาแหงชวคราว ทกสปดาห หรอเมออากาศอำนวยทำใหนาแหงครงละ 2-6 วน

- ใหทดนำเขานาสง 2 เซนตเมตร ทกเชา ทกวน อยางสมำเสมอและปลอยใหนาแหงในตอนบาย


18

ขอควรจำในการทำใหนาแหง1.

การจดการนำในรปแบบนชวยลดการสญเสยพลงงานความรอนจากดวงอาทตย ซงถกผวนำนง

ในนาสะทอนออกไป ขาวกเชนกนกบพชอน ๆยอมเตบโตอยางรวดเรวหากไดรบความอบอน

มากขน ดงนนหากนาขาวไมถกนำทวมจะดกวาจะไดอมความอบอนไดมากขนในขณะเดยว

กนกไดออกซเจนแกรากมากขนดวย2. นอกจากนน การประหยดนำกเปนสงทด

และการใชเวลานานในการทำใหนาแหงจะชวยลดกาซ มเธนดวย3. ใหระมดระวง หากนาขาวเคมหรอเปนทราย

จดสำคญ (นำ)การทำใหนาแหงนน ตองใหแหงลกลงไปในดน

และมรอยแตกบนผวโคลน แตอยาลมทดนำเขานาทนททขาวเรมออกรวง

ในชวงทตนขาวเจรญเตบโตไมควรใหมนำขงในแปลงนาแตมการใหนำโดยการปลอยนำเขาออก ในบางครงควรปลอยทนาใหแหงจนดนแตกการปลอยใหผนนาแหงเชนนชวยใหขาวไดรบแสงแดดอยาง

เพยงพอเปนผลใหขบวนการสงเคราะหแสงมประสทธภาพสงแตเมอขาวเรมออกรวงใหขงนำไวในแปลงนา 1 – 2 เซนตเมตร และปลอยนำออกกอนทำการเกบเกยว 20วน


19ฉ. การดแลรกษา

• การกำจดวชพช เนองดวยระบบ เอส อาร ไอใชกลาตนออนปลกระยะหางพอสมควรอกทงไมมการขงนำในแปลงนาซงสภาพทนาเชนนเหมาะแกการเจรญเตบโตของวชพช ดงนนควรมการกำจด วชพชอยางนอย 3 ครงเกษตรกรหลายคนใชเครองทนแรงในการกำจดวชพชทผลตจากโรงงานหรอประดษฐขนมา

บางทานถอนดวยมอถาถอนดวยมอเมอถอนแลวจะเหยยบฝงตนวชพชลงในแปลงนาเพอเปนปยตอไป

• ในการกำจดวชพชตองใชเวลาและแรงงานมากพอสมควรแตในการกำจดวชพชแตละครงชวยใหผลผลตเพมขนในระดบทคมกบการลงทนเพราะทำใหอากาศเขาไปในดนไดมากซงเปนเหตใหรากขาวไดรบออกซเจนโดยตรงมผลตอการเจรญเตบโตของตนขาว

ประโยชนในการกำจดวชพช

แสดงประโยชนของการกำจดวชพชโดยกลาวถงผลผลตทเกษตรกรในแอมบาโทวาก ซงใชหลกการ เอส อาร ไอ ( S.R.I.) ในฤดกาล 1997 –1998 ไดรบ แลวเปรยบเทยบผลผลตกบจำนวนวชพชทกำจดออกไปภายใตเงอนไขการเจรญเตบโตในชมชน(ซงเปนทสงและดนถายเทนำไดด) การจำกดวชพชมากกวา 2 ครงใหประโยชนอยางยง ทำใหไดผลผลตเพมขนประมาณ 320 ตอไรตอการกำจดวชพชแตละครง เกษตรกร 2รายไมกำจดวชพชเลยไดผลผลต 960 กโลกรมตอไร ขณะทเกษตรกร8 ราย กำจดวชพช 1 ครงเทานนไดผลผลต 1,232 กโลกรมตอไรสวนเกษตรกรอก 27 ราย กำจดวชพช 2 ครงไดผลผลตใกลเคยงกนคอ

ตารางเวลาในการกำจดวชพชครงท อายขาว/วน

1 102 25-303 55-604 แลวแตความเหมาะสม


201,184 กโลกรมตอไร แตเกษตรกรจำนวน 24 รายซงกำจดวชพช 3ครงไดผลผลตเฉลย 1,456 กโลกรมตอไร และเกษตรกรอก 15รายทกำวดวชพช 4 ครงไดผล1,880 กโลกรมตอไรขอมลนเปนเหตผลใหเชอมนไดวาการกำจดวชพชมากครงเทาทกำหนดขนตำไวจะใหผลผลตดกวา

• การควบคมและกำจดศตรพช ปญหาโรคและศตรพชดจะปรากฏนอยในไรนาทใชระบบ เอส อาร

ไอ ( S.R.I.) อาจเปนเพราะการทำแปลงนาใหชนนอยลงเปนทรกนดวาตนพชทแขงแรงและสมบรณกวาสามารถตานโรคและศตรพชไดดกวา เกษตรกรทนำนาแบบ เอส อาร ไอมวธการควบคมปองกนและกำจดศตรและโรคพชดงน

- แมลงและโรคบางชนดใชสารธรรมชาตเชนสะเดาในการปองกนและกำจด( ดภาคผนวก)

- ปใชเมลดมะขาม,ดอกทองกวาว,ยอดมนสำปะหลง ,กบดก,( ดภาคผนวก)

- หอยเชอรใชกบดกและสารซาโปนนทมในสมนไพร( ดภาคผนวก)

- การใชนำสกดชวภาพ(ขอมลจากเอกสารเกษตรออกานคและสงแวดลอม)ภาพแสดงการกำจดวชพชในนาขาวดวยเครองทนแรงอยางงาย

• การใชนำสกดชวภาพ- นำสกดชวภาพจากพช(ผกบง,หนอไม,หยวกกลวย,และพชตระกลถวอนๆทมการเจรญเตบโตเรว) ใหมการฉดพนชวงทขาวเจรญเตบโต ( ดภาคผนวก)

- นำสกดชวภาพจากผลไม(กลวย,ฝกทอง,มะละกอ,ขนน ฯลฯ)ใหมการฉดพนชวงขาวทองและเปนรวง ( ดภาคผนวก)

- นำสกดชวภาพจากปลาพนเพอชายเพมธาตไนโตรเจนในชวงทขาวเจรญเตบโต ( ดภาคผนวก)

S.R.I.-TH

21

• การจดการหลงออกรวงเอส อาร ไอ (

S.R.I.)เนนความพยายามใหตนพชเจรญเตบโตอยางมนคงและกระตนใหรากและ หนองอกจำนวนมาก ๆในระหวางการเจรญเตบโต เราจะมาดกนวาควรจะจดการอยางไรกบตนขาวระหวางสปดาหและเดอนตอๆมากลยทธการจดการนำควรเปลยนทนทเมอดอกเรมออก โดยคงระดบนำในแปลงนา (ประมาณ 2 เซนตเมตร)

AI-manual.doc


22

• การใชแรงงานเหตผลประการหนงทเกษตรกรปฏเสธไมใชหลกการ เอส อาร ไอ

( S.R.I.) กคอ ตองใชแรงงานมาก

นเปนเรองจรงในแงทวาการเพมผลผลตขาวตองอาศยงานทตองทำและความพยายามในการจดการทมากขน อยางไรกตามความตองการแรงงานทเพมขนสำหรบวธการ เอส อาร ไอ ( S.R.I.)ไมไดหมายความวาจะตองลงทนจางคนงานเพมขน ในอกแงหนง

เกษตรกรจะพบวาวธการ เอส อาร ไอ ( S.R.I.) ใชแรงงานนอยกวา

1. แรงงานทเพมขนบางสวนสำหรบวธการ เอส อาร ไอ (S.R.I.) กเพอใชในการเรยนรซงเปนการลงทนทนาจะไดผลตอบแทนคนในฤดแรก

2. ผลการศกษาพบวา ตองใชแรงงานทำงานเพมขน 2 ใน 3สวนของเวลาปกตในปแรกและ ปทสองแตเมอเกษตรกรเรมคนเคยกบวธการแลวกจะรสกผอนคลายกบวธการเหลานน(โดยเฉพาะการยายปลก) ความตองการแรงงานกจะลดลงหนงในสามสวน

3. ขอแตกตางทเดนชดในแงของการใชแรงงานตามวธของ เอสอาร ไอ ( S.R.I.)กบวธปลกขาวแบบทใชอยทวไปคอตองใชแรงงานอยางหนกเพอการเกบเกยวแตกไมมเกษตรกรคนใดบนวามผลผลตขาวทตองขนจากนา


23บทสรป

1. นายเดอ โลลานเปนผพฒนาวธ เอส อาร ไอ (S.R.I.)รวมกบเกษตรกร เพอนและนกศกษาวตถประสงคเพอปรบคณภาพและความมนคงของชวตของประชาชนใน มาดากสการซงเลยงชพจากความอดมสมบรณของดนประชาชนอนๆกจะไดประโยชนดวยหากผลผลตขาวมมากและราคาถกลง

2. ขนตอนสำคญทจะทำใหวธ เอส อาร ไอ ( S.R.I.)สำเรจคอเกษตรกรตองไตรตรองถงการปลกขาวดวยวธใหมทตางออกไปแมวาความเขาใจและวธการปลกขาวแบบเดมไดชวยเลยงประชาชนนบพนลานคนมานานนบศตวรรษแตดวยวธการจดการแบบใหมเกษตรกรสามารถไดรบผลผลตจำนวนมากขน คอจากทกเมลดทหวาน ลงไปโดยปฏบตตามวธอยางระมดระวงและจดเตรยมสภาพการปลกทดกวาใหพช

3. ปจจบน ยงคงมการทดลองตอไปเพอปรบปรงวธ เอส อาร ไอ (S.R.I.)สำหรบการปลกบนทสงซงไมมระบบชลประทานการทดลองทซาฮามนา พบวาแตละเมลดใหผลผลตมากขน 16เทาเมอเทยบกบแบบไรเลอนลอยทเผาแลวยายทปลกไปเรอยๆซงปฏบตกนโดยทวไป ในระหวางฤดกาล ค.ศ. 1997-98มการทดลองปรบปรงวธปลกแบบ เอส อาร ไอ ( S.R.I.)บนทสงโดยใชปยคอกแทนการใชไฟเผา และปลกในระยะหาง 30 คณ 30ซ.ม.ตอเมลด และใชพชตระกลถว(ตนเทโฟรเซย และโครเทลาเรย)ทตดมา ถมดนเพอกนวชพชขนปรากฏวาไดผลผลตสตน ตอเฮคตารเราคดวาวธนอาจเปนประโยชนตอการปลกพชอนๆไดดวย

หมายเหต

หนงสอเลมนไดรบการรวบรวมเรยบเรยงเปนฉบบแรกหากทานผอานพบขอปกพรองหรอมขอเสนอแนะเพมเตมกรณาตดตอ คณบญสงธารศรทอง, คณสมบต เฉลมเลยมทอง และ คณรชกรณ อแสงตามทอยของสถาบนแมคเคนเพอการฟนฟสภาพในทายของหนงสอเลมน


24


25

สรป1. เลกปกดำในแปลงทถกนำทวมนานเกนไป

(ทดทสดคอปกดำกอนทกลาจะครบ 4 ใบ ไมเชนนน ขาวจะไมคอยแตกกอ2. ขณะถอนกลา อยาลางรากตนกลา (รากจะแหง

ปลอยใหดนเกาะรากไวดกวา)3. ขณะถอนกลา อยาฟาดตนกลา

(ทำอยางนกเหมอนกบฟาดหวเดก !)4. เมอถอนกลาแลวใหรบปลก อยาทงไวถง 24 ชวโมง, 48

ชวโมง หรอแมแต 3 วน (กลาจะเหลอง และเฉา ใหปกดำภายใน 30 นาทหลงจากถอนกลาจะดกวา

นอาจจะเปนจดสำคญทสดกได)5. อยาปกตนกลาลกเกนไป (หากปกลกเกน 2 เซนตเมตร

กลาจะจำเปนตองสลดรากของมนออก แลวงอกใหมขนขางบน

และการเตบโตของตนกลากจะชาไปอก 2-3 สปดาห)6. อยาปกตนกลากำละ 3-8 ตน ( ตนเดยว กพอแลว

และดกวาดวย หากปกเปนกำ ๆ ตนกลาจะแยง อาหารและแสงสวางกน)7. อยากำจดวชพชดวยมอ หรอถงกบไมกำจดวชพช

(ใหใชเครองกำจดวชพชทใชดวยมอ ซงม ประสทธภาพมากกวา นอกจากนน

ยงใหออกซเจนแกดนและราก และทำใหไดผลผลตเพมขน อก 1 ตน ตอเฮคเตอรดวย)8. อยาทดนำเขานาขณะทขาวกำลงแตกกอ

(รากและดนจะขาดออกซเจนอยางหนกใหขยนจดการ เรองนำ และปลอยใหดนแหงลงไปลก ๆ

ระหวางทขาวกำลงแตกกอ)

-------------------------------------------------------------------------------------------


26

ภาคพนวกในสวนของภาคผนวกประกอบดวย . การทำปยหมก. พชคลมดน. การใชสารสะเดาในนาขาว. การกำจดปและหอย. การทำนำสกดชวภาพ(แบบยอ). ภาพสะเกดเครองกำจดวชพชขนาดเลก

ก.การทำปยหมกแบบไมกลบกองวธท 1 (ขนาดกองใหญ)

วสดอปกรณ1. เศษพชแหง 1 ตน (1,000 กก.) ทำไดกองขนาด กวาง 2 เมตรสง 1 เมตร ยาว 5 เมตร

2. มลสตว ประมาณ 100 – 200 กก.3. ปยยเรย 5 ก. ก. หรอปยแอมโมเนยซลเฟต 10 กก.เปนตวเรงทำใหเศษพชสลายตวเปนปยไดเรวขน

4. ไมไผขนาดเสนผาศนยกลาง 3 – 4 นว 4 – 5 ทอน ยาวทอนละ1.5 เมตร บากรทขอใหกลวงตลอดลำ

5. ไมไผขนาดเดยว กนน2 – 3 ทาน ยาว 2.5 เมตรบากรทสนขอตลอดลำโดยบากเฉพาะดานลาง***หากไมตองการใชปยยเรยใชนำสกดชวภาพแทนกได***

ขนตอนการทำ1. เมอกองพนทแลวใหกองเศษพชขนาดกวาง 2 เมตร ยาว 5 เมตร

(ถาหากทำกองเลกกใหลดอตราสวนวสดทใชลง)ยำใหแนนพรอมกบรดนำใหชม ใหไดชนเศษพชทสงประมาณ 20เซนตเมตร

2. ใสมลสตวทบชนเศษพช และโรยปยยเรย(หรอแอมโมเนยซลเฟต) ตามลงไป (โดยแบงชนประมาณ 1 ใน 5สวน)

3. ทำซำเชนนอก 1 ชน4. วางไมไผทบากรไวเฉพาะดานลางยาว 2.5 เมตรใหขนานกนตามขวางของกองปยหมกทง 3 ทอนโดยใหดานทบากควำลงเพอกนเศษพชในชนตอไปลงไปอดรไมไผนจะเปนทอระบายความรอนกองปยหมก

5. ใสเศษพช มลสตว และปยเคมพรอมกบรดนำ สลบกนเปนชน ๆจนหมดเศษพชและมลสตว จะไดกองปยสงประมาณ 1 เมตร


276. นำไมไผทบากรทง 2 ดาน ยาว 1.5 เมตรเสยบใหทวกองปยหมกเพอเปนทอระบายอากาศ

7. นำดนมาโรยทบกองปยหมกใหหนาประมาณ 2 นวหรอมากกวาเพอกนความชนในกองปยระเหยออกไป

ภาพ กองปยหมกขนาดใหญ

วธท 2 (ขนาดกองเลก)วสดอปกรณ1. เศษพชแหง 200 กก. ทำกองขนาด กวาง 1 เมตร สง 1 เมตร ยาว

2 เมตร2. มลสตว ประมาณ 20-30 กก.3. ปยยเรย 2 กก. หรอปยแอมโมเนยซลเฟต 1 กก. 4. ไมไผขนาดเสนผาศนยกลาง 3 – 4 นว ยาวทอนละ 2.5 เมตรทะลวงปลองและเจารกลางลำไว

5. 2 – 3 ร จำนวน 2 ทอน6. ไมไผขนาดเดยวกนน 2 ทาน ยาว 1.5ทะลวงปลองและเจารกลางลำไว 2 – 3 ร จำนวน4ทอน

ขนตอนการทำ1. เมอกองพนทแลวใหกองเศษพชขนาดกวาง 1 เมตร ยาว 2 เมตร

(ถาหากทำกองเลกกใหลดอตราสวนวสดทใชลง)ยำใหแนนพรอมกบรดนำใหชม ใหไดชนเศษพชทสงประมาณ 20เซนตเมตร

2. ใสมลสตวทบชนเศษพช และโรยปยเคมทเตรยมไว(ยเรยหรอแอมโมเนยซลเฟต) ตามลงไป (โดยแบงชนประมาณ 1 ใน 5สวน)

3. ทำซำเชนนอก 1 ชน4. วางไมไผทบากรไวเฉพาะดานลางยาว 2.5 เมตรใหขนานกนตามขวางของกองปยหมกทง 3 ทอนโดยใหดานทบากควำลงเพอกนเศษพชในชนตอไปลงไปอดรไมไผนจะเปนทอระบายความรอนกองปย


285. ใสเศษพช มลสตว และปยเคมพรอมกบรดนำ สลบกนเปนชน ๆจนหมดเศษพชและมลสตว จะไดกองปยสงประมาณ 1 เมตร

6. นำไมไผทบากรทง 2 ดาน ยาว 1.5 เมตรเสยบใหทวกองปยหมกเพอเปนทอระบายอากาศนำดนมาโรยทบกองปยหมกใหหนาประมาณ 2 นวหรอมากกวาเพอกนความชนในกองปยระเหยออกไป

ภาพ กองปยหมกขนาดเลก

ข. การใชปยพชสดการใชพชปยสดในนาขาว

ขนตอน

โสนอฟรกน พชอน ๆ

1 จดหาเมลดพนธ 3 กก.ตอไร จดหาเมลดพนธ 5-8 กก.ตอไร2 ไถพนทชวงกลางเดอน

พฤษภาคม ไถพนทชวงกลางเดอนพฤษภาคม

3 แชเมลดพนธในนำรอน 80องคศาเซนเซยส นาน 5นาท แลวนำไปหวานจากนนคราดเพอใหเมลดดนกลบเมลด

นำไปหวานจากนนคราดเพอใหเมลดดนกลบเมลด

4 เมออาย 50-60 วนแลวคราดใหเรยบทงไวประมาณ 1 อาทตย

เมออาย 40-50 วนแลวคราดใหเรยบทงไวประมาณ1 อาทตย

5ดำเนนการปลกขาวตามวธเอสอารไอ

ดำเนนการปลกขาวตามวธเอสอารไอ

ตารางท คณสมบตของพชปยสดทหาเมลดพนธไดงาย


29วตถอนทรยกก.ตอไร

%ธาตอาหารของนนแหง

ปรมาณ N

ชนดพช

เมลดพนธกก/ไร

ไถกลบเมออายวน นำห

นกสด

นำหนกแหง

N P Kกก/ไร

โสนอฟรกา

3 กก 50-60 2,78

9

516 3.04 0.34 2.0615.61

ถวเขยว 8 กก 40-60 4,00

0

688 1.74 0.43 4.16 12

ถวแป 5 กก 50-60

960 1.9819.20

ถวพม 8 กก 40-45 4,00

0490.80

2.92 0.45 4.0014.00

ขอมลนไดมาจากแหลงขอมลหลายแหง


30ค. วธใชสะเดาในการผลตขาวนาและขาวไร

เราสามารถใชสวนตาง ๆ ของสะเดาในการควบคมแมลงศตรพชเชน เปลอกลำตน,ใบ , ผล และเมลดใน ซงวธการใชจะแตกตางกน เชนผลหรอเมลดในใชวธสกดเปนสารละลายหรอบดเปนผงใสในแปลงพชไดโดยตรงสวนเปลอกหรอใบจะใชวธแชกบนำ

การใชผลและเมลดในการแปรรปผลและเมลดในเพอใหเปนสะเดาผง

สำหรบใสในแปลงพชโดยตรงและทำนำยาฉดพนมวธการแปรรปดงตอไปนทงผล~ใชทนท+ เกบผลสกทรวง นำมาผงใหแหงในทรม โปรงไมถกแสงแดดและความชน+ บดหรอตำใหละเอยดเปนผง+ สามารถนำไปใชไดทนท

~ ยงไมใชทนท แตเกบไวชวระยะหนง+ กอนบดหรอตำใหเปนผง ใหนำไปอบแหงโดยใชตหรอเตาอบ+บดหรอตำใหละเอยดเปนผง+ บรรจในถงพลาสตกแลวใชความรอนรดปดปากถงใหแนนเพอปองกนเชอราหมายเหตวธดงกลาวสามารถทำไดงายในทองถนโดยชาวบานประยกตใชไดเอง

เมลดใน ~ เพอใหไดประสทธภาพมากทสด1. เกบผลสกทรวงหลนจากตนนำมากระเทาะเปลอกออกใหเหลอแตเมลดใน โดยถ กบทราย หรอแชนำให นมบบเอาแตเมลดใน 2. ลางเมลดในทไดใหสะอาด ผงในทรมทโปรง ใหแหงสนท 3. บดหรอตำใชไดทนท หรอนำผงทบดบรรจถงพลาสตกปดปากใหสนทเพอ เกบไวใชภายหลงหมายเหต สำหรบเมลดในสามารถทำใหระเอยด(บดหรอตำ)ไดงายกวาและอาจไมเกดเชอราไดงายเหมอนบดทงผลนอกจากนผงของเมลดในมสวนของสารออกฤทธมากกวาผงจากทงผล


31

สารทอยในสะเดา ออกฤทธเปนยาดดซมโดยจะมพษตอแมลงดงนคอ- ขบไลแมลง -

ทำใหหนอนแมลงไมลอกคราบ

- ทำใหเปนหมน -ระงบการกนอาหารของแมลง

- ฆาแมลงโดยตรง

แมลงในนาขาวทสามารถสควบคมไดโดยสะเดา มดงตอไปนโดยผงสะเดา (หวานหรอคลกกลเมลดพนธ)

แมลงบว เพลยไฟ ตกแตนหนอนกระทกลาเพลยกระโดดสนำตาล เพลยกระโดดหลงขาวแมลงศตรทอาศยอยในดน

โดยนำยาสะเดา (ฉดพน)เพลยจกจนสขาว หนอนกอแถบลาย หนอนกอสครม

หนอนหอใบขาว หนอนมวนใบ หนอนกระทแมลงสง

ระยะเตรยมเมลดพนธ# 1 . วธแชเมลดพนธขนท 1

1.1 เตรยมภาชนะเพอแชเมลดพนธขาว เปนถงยางมะตอย 200ลตร หรอโอง

1.2 เตรยมสะเดาสำหรบแช- ละลายผงสะเดาในภาชนะ ในอตราผงสะเดา 1 กก. ตอขาว

1-2 ถง(8-16 กก.) คนใหทว- ถาในชวงดงกลาวยงไมมผงสะเดา สามารถใชใบสดแทนไดโดยใชใบสะเดาสด 3 กก. ตอเมลดขาว 1-2 ถง(8-16 กก.)สบหรอขยใบกอนลงแชในนำ 6-12 ชวโมงจากนนคอยนำเมลดขาวลงแชผงสะเดา 1 กก.แชในนำยา 2คน นำกระสอบออก

- หรอใบสด 3 กก.ทงไว 2 – 3 วนใหเมลดงอก


321.3 บรรจเมลดขาวลงในถงกระสอบทนำสามารถซมผานไดนำกระสอบขาวจม ลงในภาชนะทมนำยาสะเดา แชไว 2 คน

ขนท 2

นำกระสอบขาวขนจากนำยา ทงไวประมาณ 2-3 วนใหเมลดงอกจงนำไปหวาน

หมายเหต การแชเมลดขาวในนำยาสะเดาเปนวธทดทสดในการผลตกลาพนธทสมบรณและปองกนการแพรระบาดของแมลงบวไดโดยเฉพาะ

ขอควรระวง1. บางกรณอาจไมสามารถใชวธดงกลาวได เชนหากปรมาณขาวมมากเกนทจะแชในภาชนะไดกรณนเราจะแชเมลดขาวในหวยหรอแหลงนำตามปกตแตจะหวานผงสะเดาในแปลงหวานกลา ดงอธบายไวในขอ ค.

2. ถาเกษตรกรไดรบเมลดพนธขาวจากหนวยงานเกษตรของรฐซงโดยทวไปมกจะคลกสารเคมมาแลวกรณนอาจใชวธฉดพนชวงหลงปกดำ

# 2. หวานผงสะเดาในแปลงกลาขนท 1 เตรยมเมลดพนธขาวตามปกตขนท 2 หวานเมลดขาวในแปลงกลาขนท 3 หวานผงสะเดาทบในแปลงกลา โดยใชผงสะเดา 1

กก.ตอเมลดขาว 1 ถง โดยหวานกอนหรอหลงหวานเมลดขาวกได

ระยะปกดำ3. วธหวานผงสะเดาหลงปกดำขนท 1 ยายกลาจากแปลงเพาะกลาลงปกดำในนาขนท 2 หลงจากยายกลาไดประมาณ 7 วน

หวานผงสะเดาใหทวแปลงในอตรา สวน ผงสะเดา 6 – 8 กก. ตอพนทปลก 1 ไร


33

ง. วธการกำจดปและหอย

ก. วธกำจดปในนาขาว1. แชเมลดมะขามประมาณ 24 ชวโมง แลวนำไปวางไวรอบ ๆ รปหรอนำไปหวานตามคนนา

จากนนปจะมากนเมลดมะขามแลวเมลดมะขามจะตดฟนปอยประมาณ 2– 3 วน ซงทำใหปตาย (กรณตวอยางจากประเทศอนเดยมการใชวธนมาประมาณ 30 ปแลว

2. ใชดอกทองกวาว ( หรอตนกวาว หรอตนจอมทองหรอตนตนกาวหรอตนทองตน หรอตน

ทองธรรมชาต แลวแตภาษาแตละทองถนจะเรยกกน) ไปวางไวรอบ ๆรปและบรเวณทอยอาศยของมน

3. ใชยอดมนสมปะหลงโดยเกบยอดมนสมปะหลงมาแชกบขาวสกในอตราสวน หนงตอหนง

นาน 12 ชวโมง( หนงคน)แลวนำขาวสกไปหวานในแปลงนาขาวเมอปมากนขาวสกปจะตาย(กรณของนายสำราญ มะโนวอน บานเดน จงหวดแพร

4. ใหขดหลมแลวนำถงพลาสตกหรอปบไปวางไวในหลมหาของมนำหนกทบไวโดยใหอยเหนอ

ผวดนประมาณ 1นวแลวเชอมดวยดนเหนยวเพอใหตดกบผวดนปจะไดเดนเขาไปไดและกนไมใหนำเขาไปในถงหรอปบเพาะถานำเขาไปไดแมปเขาไปในปบหรอถงเมอนำเตมกจะออกไดดงนนตองไมใหนำเขาไปไดโดยเดดขาดจากนนหาของทมกลนเชนปลาราหรอกะปวางไวในหลมแลวปจะเขาไปกนและออกไปไมไดแลวตอนเขาเรากไปเกบปออกอาจนำไปใชทำประโยชนตอไปกไดเพราะปไมไดถกสารพษใดใด

ข. วธการกำจดหอย1. หลงจากปลกขาวเราจะทำรองนำระยะ (ระหวางรอง) 10 15เมตร เพราะเมอปลอยนำออกจากนา

หอยจะเขาไปอยตามรองนำนแลวเรากเกบหอยออกไป


342. โดยทวไปปตวเมยเมอวางไขแลวมนจะไปอาศยอยในแหลงทมนำ ดงนนเรากปลอยนำเขาไป

ในรองนำเพอใหมนมาอยแลวในนำนนกใหใสสมนไพรพวก บอระเพดเคลอไหล มะโหงหรอสบดำ พมเสน (คำ –ฟอง , ขนาดหลวง,ผกชชาง, ใบหลบขนาดใหญ คอพมเสนนนเองแตเรยกตางกน)สมนไพรเหลานเปนอนตรายตอป

3. อกประการหนงอาศยศตรธรรมของหอยเปนตวกำจดซงศตรธรรมชาตของหอยไดแก นก , มด ,

เปด , ง และคน4. นำใบมะละกอไปไวในแปลงนาแลวหอยจะมากนจากนนเกบหอยออกไปทำประโยชณตอไป

5. สารซาโปนน ประกอบอยใน โสม (จน,เกาหล) ยานสะบา,เถาวลย (ตามปาเมองไทยทวไป)

มะคำดควาย(ใชผลตากแหง) เลบมอนาง (ใชใบแกและดอก)เมลดชาพนปสารซาโปนนมฤทธเปนดางสงผลกระทบตอระบบหายใจของสตวเลอดเยนทกชนดทตองอาศยการดดซมออกซเจนจากนำทำใหสามารถฆาหอยเชอรอยางไดผล ในสวนของสตวนำชนดอนเชนป ปลา กงจะมอาการเมานำชวคราวแตถาไดรบในปรมาณเขมขนมากอาจตายได(ปลาตองไดรบสารเขมขนมากกวาหอย 12 เทา ถงจะตาย)และไมมผลไดไดกบสตวเลอดอนนอกจากทำใหเกดอาการทองเสยหรออาเจยนถารบประทานหรอดมสมนไพรนในปรมาณมาก ๆและสามารปองกนไมใหหอยเชอรเขามาในแปลงนาไดนานประมาณ 3 –4 อาทตย

วธการทำสมนไพรใชเอง นำสมนไพรทมสาร ซาโปนนมาตากแดดใหแหงแลวบดใหละเอยดนำไป

แชนำเพอให “ซาโปนน” ละลายนำออกมาแลวนำไปสาดใหทวแปลงนาขาว อตราสวนทใชคอสมนไพร 3 – 5กก/นา1ไร


35

จ. การทำนำสกดชวภาพ

นำสกดชวภาพทใชในนาขาวมดวยกนสองชนดคอจากพชและจากสตวจากพชนนแบงไดเปนสองชนดยอยไดแกจากผกและจากผลไมสวนจากสตวนนทำจากสตวทกชนดไมวาจะเปนปลา,หอย,ปเปนตน

นำสกดจากผก นำสกดจากผลไมนำสกดจากปลา,ปแ

ละหอย

ผกสเขยว(พชทโตเรว) 1-3 สวน

ผลไมสก 1-3 สวน เนอ 1-3 สวน

นำตาล 1-3 สวน นำตาล 1-3 สวน นำตาล 1-3 สวนหนเปนชนพอประมาณ

ผสมกบนำตาลใหทวถงหมกไวอยางนอย 15วนใชในอตราสวน 1:500-1,000

หนเปนชนพอประมาณ


หนเปนชนพอประมาณ


กระตนการเจรญเตบโตและชวยใหตนไมแขงแรง

ชวยในการออกดอกและตดผลและใหผลเจรยเตบโตด

ชวยกระตนใหตนไมเจรยเตบโตเรวแขงแรงชวยสรางใบเพราะมไนโตรเจนสง

หมายเหต ถาใหทางดนสามารถใชในอตราสวน1:200ได(ตวเลขขางหนาหมายถงนำสกดชวภาพตวเลขทตามหลงหมายถงนำทนำมาเจอจาง

เราสามารถใหสตวกนไดในอตราสวน 2 ชอนตอนำ 10 ลตรชวยใหสตวเจรญเตบโตเรว สขภาพรายกายสมบรณแขงแรงทำใหตานทานตอโรคตาง ๆ ไดด และลดกลนเหมน ชวย


36

เอกสารอางอง 1) HOW TO HELP RICE PLANTS GROW BETTER AND PRODUCE MORE: TEACH YOURSELF AND OTHERS. Cornell University, 2000. Draft by Norman Uphoff; revised and elaborated by Association Tefy Saina and

Glenn Lines for Malagasy and French versions.

2) SYSTEM OF RICE INTENSIFICATION (SRI) in Sri Lanka . Sri Lanka April 2001 H.M.Premaratna, Nature Farm, Mellawalana, Bopitiya

3) การใชประโยชนจากหอยเชอร. ธาร.(2543)ฝายปองกนและกำจดศตรพช สำนกงานเกษตรจงหวด อดรธาน

4) การใชสารสะเดาในนาขาว.2541. เอกสารเผยแพรฝายเกษตร สถาบนแมคเคนเพอการฟนฟสภาพ.เชยงใหม

5) การใชปยพชสดบำรงดน.ประชานาคะประเวศและคณะ.กลมอนทรยวตถและวสดเหลอใช กอง

อนรกษดนและนำ

6) เกษตรออแกนคและสงแวดลอมโดยเทคนคนำสกดชวภาพ(BIO EXTRACT; B.E). ชมรมเกษตรธรรมชาตและสงแวดลอมมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

7) ความรเบองตนเกยวกบการปลกขาว.กรงเทพฯ.2542.สถาบนวจยขาวนานาชาต.

8) เอกสารปลกขาวแบบมาลากาซ อรวรรณ อบรมย แปลจากSystem of Rice Intensification (S.R.I.) : Malagasy

mailto:[email protected]

http://www.geocities.com/mckeanrc/


37Early Rice Planting System ของ P. Vallois and N.

Uphoff, Institut de Promotion de laNouvelle Riziculture (I.P.N.R.), Madagascar, February

2000.


http://www.ata.or.th/




38สถาบนททำการสงเสรมและหรอวจยระบบเพมผลผลตในนาขาว

1) สถาบนแมคเคนเพอการฟนฟสภาพ ฝายเกษตร แผนกสงเสรม (คณรชกรณ,คณสมบตและคณบญสง)ตป.ณ. 53 อ.เมอง จ.เชยงใหม 5000โทร (053) 817170-1,277049 โทรสาร (053) 282495E-mail [email protected] Page: http://www.geocities.com/mckeanrc/

2) ศนยวจยเพอเพมผลผลตทางการเกษตรอาจารยพฤกษ ยบมนตะสรMultiple Cropping Center มหาวทยาลยเชยงใหม คณะเกษตรโทร (053) 221275ตอ208,209E-mail [email protected]

3) คณะกรรมการคาทอลกเพอการพฒนา (คพน.)คณจรญ สขสวสด (เจาหนาทงานเกษตร)สำนกงานเลขาธการ คพน.130-132 ถ.ประชาสงเคราะห 24 ดนแดง กรงเทพฯ 10400โทร 0-22770226, 0-2277-5052,-3 โทรสาร 0-2276-1546 Email : [email protected]

4) คณวชต ถนวฒนากล

สถาบนพฒนาชมชนเขมแขง(โครงการสงเสรมการเกษตรทางเลอก)310 ถนนแมตำใน ตำบลแมตำ อำเภอเมอง จงหวดพะเยา 56000โทร 01- 8813709, (054) 412462 โทรสาร (054) 431709E-mail [email protected]

5) มลนธขาวขวญ (TREE) คณเดชา ศรพฒน21 ถ. เณรแกว ซ.2 ต.ทาระหด อ.เมอง จ. สพรรณบร 72000โทร (035) 500803 โทรสาร (035) 521883E-mail ;<[email protected]>


http://www2.mozcom.com/~mbrlc


http://www.cgiar.org/irri

http://ricelib.irri.cgiar.org/



http://www.sristi.org/

http://csf.colorado.edu/sristi



396) สมาคมเทคโนโลยทเหมาะสม

143/171-172 หมบานปนเกลาพฒนาถนนปนเกลา-นครชยศรบางกอกนอย กทม. 10700 E-mail : [email protected] Phone: 02- 4343252-3Web Page: www.ata.or.th

7) Dr. Norman Uphoff, Cornell International Institute for Food Agriculture and Development (CIIFAD) Cornell University, Ithaca, New York, USA [email protected]

8) Association Tefy Saina Mr. Justin Rabenadrasanen

ประเทศมาดากสการE-mail : [email protected]

9) Glenn [email protected]








http://www.ari.edu/


40แหลงขอมลควบคมและกำจดวชพชและศตรขาว

1) ศนยปฏบตการเกษตรวศวกรรมเขต 1.ต ปณ.13 ปทจ.หางดง อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม 50230คณไมตรและคณสมโภช โทร 01-8812744053-248625,261828 โทรสาร 053-245825

2) บรษทผลตเครองกำจดวชพชในนาขาวหางหนสวนสามญโรงงานคณาสน สำนกงาน 107-108 ถนนศรสชนาลย อ.สวรรคโลก จ.สโขทย64110โรงงาน 16/1 ถนนพชย อ.สวรรคโลก จ.สโขทย 64110โทร (055) 642119,641653 โทรสาร (053) 641420

3) Asian Rural Life Development FoundationJeff Palmer, DirectorP.O.Box80322, Davao City, 8000 Philippines E-mail: [email protected] Web Page: http://www2.mozcom.com/~mbrlc

4) International Rice Research Institute (IRRI)

Library: Mila M. Ramos, LibrarianDAPO Box 7777 , Metro Manila, PhilippinesE-mail: [email protected] (IRRI) : http://www.cgiar.org/irri Web (Library) : http://ricelib.irri.cgiar.org

5) Honeybee Network (info on snail and crab control)Indian Institute of Management,Vastrapur,Ahmedabade 380015 Prof.Anil K GuptaE-mail [email protected] , [email protected] Web Pages: http://www.sristi.org, http://csf.colorado.edu/sristi

6) Dr.Ganimi BatuwitageMinistry of Land Development and Minor Export Agriculure.Gavi Java Mandiraya.Rajamalwatte, Battaramula. Sri Lanka. E-mail : [email protected]


41สถานทอน ๆ ในเอเชยททำการวจยและสงเสรมระบบ

เพมผลผลตขาว(SRI)

ประเทศเขมรKoma, director of CEDAC: [email protected]

ประเทศฟลปนสRonald and Celso at Consortium for Development of SouthernMindanao Cooperatives: [email protected]

ประเทศบงกะลาเทศM. C. Nandeesha with CARE/Bangladesh [email protected] Bakar Siddique Sarkar, BRRI researcher atheadquarters: [email protected] Hassan, BRRI researcher at Comilla station, first to start SRI:c/o [email protected]

ประเทศลาวKhamlouang Keoka with Community Aid Abroad:[email protected]

ประเทศญปนAsian Rural Institute ARI442-1 Tsukinokizawa Nishinasuno,Tochigi-ken329-2703 JAPANPhone: 81-287-36-3111 / Fax: 81-287-37-5833E-mail: [email protected]: www.ari.edu

Documents

The following is a Thai language manual on SRI.sri.ciifad.cornell.edu/countries/thailand/extmats/thaimanual.pdf · S.R.I.-THAI-manual.doc 2 สารบัญ เรื่อง หน