စခနး ညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈႏင စခနး စမခန႔ခြမႈ

ကေလးသငယကာကြယေစာငေရာကေရး

ပညာေရး

ကနးမာေရး

အးအမ၊ ေျမယာႏင ဥစၥာပစၥညး

အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ

အာဟာရ

ကာကြယေစာငေရာကမႈ

ေနထငစရာ၊ အေျခခေနထငမႈႏင ျပနလညထေထာငေရး

ေရ၊ ပတဝနးကငသန႔ရငးေရးႏင တစကယေရ သန႔ရငးေရး

စားနပရကၡာဖလေရးႏင စကပးေရး

IASCInter-Agency Standing Committee

နညးပညာရပဆငရာ လမးညြန

လသားျခငးစာနာမႈ အကအညေပးေရး လပငနးစဥမားတြင ကား၊မ အေျချပ အၾကမးဖကမႈအား ထညသြငးေဆာင႐ြကျခငး လပငနးလမးညႊန

ေဘးအႏရာယ ေလာခေရး၊ ၾကခငမႈ ျမႇငတငေရး၊ ျပနလညထေထာငရာ အကအညေပးေရး

This Myanmar edition of စခနး ညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈႏင စခနး စမခန႔ခြမႈ is published by UNFPA Myanmar in 2017. This is a translation from the English edition of Guidelines for Integrating Gender-Based Violence in Humanitarian Action: Reducing risk, promoting resilience and aiding recovery, Camp Coordination and Camp Management, first published in 2015.

These GBV Guidelines were independently translated by UNFPA Myanmar. myanmar.unfpa.org

1

ေကာငးစြာ ပစဆြေဆာငရြကေသာ စခနးမားႏင စခနးကသ႔ေသာ ေနရာမားမာ GBV ႏင ထေတြ႕ႏငေျခက ေလာနညးေစရန ကညႏငၿပး လေနမႈဘဝက တးတကေကာငးမြနေစကာ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရေသာ လထ၏ ဂဏသကၡာရေစေရးက ေသခာေစသည။

စခနးမားက ပစေရးဆြရာတြင ဝနေဆာငမႈမားႏင ကာကြယေစာငေရာကမႈတ႔က တနးတညမ လကလမးမေစရန ေသခာေစရမည။ အႏရာယကေရာကႏငေျခရသမားက ေသခာစြာေဖၚထတၿပး သတငးအခကအလကမား၊ ေနရာမားႏင ဝနေဆာငမႈေပးျခငးတ႔က (အခကအလကမားေကာကယျခငး၊ မတပတငစာရငးသြငးျခငးႏင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငမႈက ေျခရာေကာကဇယားစသည ေစာငၾကညၾကးၾကပမႈစနစ တ႔က အသးျပ၍) ထေရာကစြာ စမခန႔ခြျခငး တ႔မာလညး GBV တားဆးကာကြြယေရးအတြက ေသာခကမား ျဖစသည။ စခနးထေထာငခနႏင ေနရာေရြးခယသည အခနတ႔တြင နယေျမ၏ သဘာဝအရငးအျမစမားက ထညသြငးစဥးစားျခငး၊ စခနးထနးသမး ေစာငေရာကမႈအဆငတြင လေလာကသငေလာေသာ အကအညမားႏင အသကေမြးမႈဆငရာ အခြငအလမးမား ေပးေရးအတြက ရငးျပတကတြနးျခငး တ႔မတစဆင စခနးညႏႈငးေဆာငရြကမႈႏင စမခန႔ခြမႈ (CCCM) လပေဆာငသမားသည GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခက ထပမ ေလာခေပးႏငသည။

စခနးစမခန႔ခြမႈမာ က႑အားလးက ျခင၍ ပါဝငထညသြငးေဆာငရြကေသာ တ႔ျပနမႈက ဆလသည။ CCCM ေဆာငရြကသမားမ GBV အႏရာယက တားဆးေလာခေပးရန လပငနးမားအတြက GBV ကြမးကငသမား၊ အျခားေသာ လသားခငးစာနာမႈ က႑မားတြင ေဆာငရြကေနသမားႏင ညႏႈငးသငသည။ CCCM က႑တြင ေဆာငရြကေနသမားသည ကားမေရးရာ၊ စတကနးမာေရး ႏင စတပငးႏင လမႈေရးဆငရာ ပပးမႈ (Mental Health and Psychosocial Support - MHPSS)၊ HIV ၊ သကရြယၾကးသ မားအတြကႏင သဘာဝပတဝနးကငတ႔အတြက ေဆာငရြကေနေသာ မတဖကမား ရသညေနရာမားတြင ၎တ႔ႏငလညး ညႇႏႈငးေဆာငရြကသငပါသည။ (ညႏႈငးေဆာငရြကမႈတြင ၾကညပါ။)

အေရးတႀကးသရရန လအပေသာအခကခကမားစခနးဘဝစကဝနး

စခနးဘဝစကဝနးက သးဆင ခြျခားႏငသည။ ဤလမးညႊနတြင အသးျပသည စမကနးစကဝနးအတြက စခနး၏ ဘဝစကဝနးက ထညသြငးစဥးစားသည။ GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခက တားဆးေလာခေပးေရးလပငနးမားက စခနး၏ဘဝစကဝနး တစေလာကလး၌ ထညသြငးပါဝငေစရန အေရးၾကးသည။

(CCCM ကမာၻလးဆငရာ အစအဖြ႕၏ စခနးစမခန႔ခြမႈ လကစြစာအပ ၂၀၁၅ခႏစ မတလ ျပငဆငတညးျဖတမႈ မ ထတႏႈတမျငမးသည။ www.cmtoolkit.org)

စခနး ထေထာငျခငး

စခနး ေစာငေ႐ာက

ထနးသမးျခငးစခနး ပတသမးျခငး

ေရရညတညတေသာ ေျဖရငးမႈမား

2

စမခကစကဝနးတစေလာကလးတြင ကားမ လမႈက႑ကြျပားမႈ က အေျခခသည အၾကမးဖကမႈ/ ကားမေရးရာ အေျချပ အၾကမးဖကမႈ (GBV) မားအတြက ဥးတညေဆာငရြက ေပးျခငး

ေလလာအကျဖတျခငး၊ ဆနးစစစတျဖာေလလာျခငး၊ အစအစဥ ေရးဆြျခငး

တ႔တြငGBV အတြက အဓက ထညသြငးစဥးစားရန အခကမား

ေအာကတြင ေဖၚျပထားေသာ ေမးခြနးမားမာ CCCM ေဆာငရြကသမားမ ဆနးစစမႈအမးမးႏင ပမန ေစာငၾကည ၾကးၾကပမႈမားတြင ေရြးခယထညသြငး ႏငေျခရေသာ ေမးျမနးစစမးရန အေၾကာငးအရာ နယပယမားအတြက အၾကျပခကမား ျဖစသည။ ဆနးစစမႈမားတြင ျဖစႏငသညအခါတငး က႑စ၊ အေၾကာငးအရာစ ပါဝငေစသငၿပး CCCM အတြက လပေဆာငေနသမားသည အျခားက႑မားမ မတဖကမား၊ GBV ကြမးကငသမားႏငအတ ေဆာငရြကသငသည။

ထ ေမးျမနးစစမးရန အေၾကာငးအရာ နယပယမားမာ စမကနးေရးဆြျခငး၊ မဝါဒမားႏင ဆကသြယသတငးမေဝျခငး ဟေသာ အဓကတာဝနဝတရား အမးအစား ၃ ခႏင ခတဆကေနၿပး ‘လကေတြ႕အေကာငအထညေဖၚေဆာငရြကမႈ’ ေအာကတြင အေသးစတ ေဖၚျပထားသည။ GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခမားက ကာကြယ၊ တားဆးဖယရားႏငရနႏင ရငသန ကနရစသမားအား ဝနေဆာငမႈမားေပးႏငရနလ႔ငာ ေမးျမနးစစမးရာမ ရရလာေသာ အခကအလကမားက CCCM ဆငရာ အစအစဥမားေရးဆြရာတြင အသးျပႏငရနအတြက စတျဖာေလလာ၍ ေပးအပရမည။ ထအခကအလကမားသည စမကနးအသစမား ေဖၚေဆာငရာ၌ သ႔မဟတ ရၿပးသားစမကနးမားက ထနးညရာ၌ ဥးစားေပးေဖာေဆာငရမညအရာမားႏင လစဟာမႈမားက ေဖၚထတျပႏငသည။ စမကနးအစအစဥေရးဆြျခငး၊ အႏရာယကငး၍ ကငဝတႏငညညြတေသာ ဆနးစစမႈမားျပလပျခငး၊ အခကအလကစမခန႔ခြမႈႏင မေဝျခငး တ႔အတြက ေယဘယ အခကအလကမားက အပငး (၂) - အဓက အေၾကာငးအရာနယပယမား လမးညႊန၏ ေနာကခ အခကအလကမား- တြင ၾကညပါ။

3

ေမးျမနးစစမးရန ျဖစႏငေျခရေသာ အေၾကာငးအရာနယပယမား (မတခက - ဤစာရငးမာ စလငျပညစျခငး မရေသးပါ။)

CCCM စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဆကႏြယေနေသာ အေၾကာငးအရာနယပယမား

ပါဝငေဆာငရြကျခငးႏင ေခါငးေဆာငမႈ

က) ေခါငးေဆာငမႈရာထးမားအပါအဝင CCCM ဆငရာဝနထမးမား၏ အမးသားႏငအမးသမး အခးမာ မညသ႔ရနညး။

► အမးသမးဝနထမးမားအား သငတနးေပးရနႏင အလပထြကမသြားေအာင ထနးထားႏငသည စနစမား ရေနပါသလား။

► အမးသမးဝနထမးမား၏ အလပအကငႏငစပလဥး၍၎တ႔အတြက GBV အႏရာယတးပြားေစႏငေသာ ဓေလထးစ သ႔မဟတ လျခေရးဆငရာ ကစၥရပတစစတစရာ ရပါသလား။

ခ) အမးသမးမားႏင အျခားေသာ အႏရာယကေရာကႏငေျခရသည အပစမားသည လထအေျချပ စခနးအပခပ စမမႈ လပငနးအားလးတြင တကၾကြစြာ ပါဝငေဆာငရြကေနပါသလား။ (ဥပမာ - ရပရြာလထစမအပခပမႈအဖြ႕၊ စခနးေကာမတ၊ အပခပေရးအဖြ႕မား)၊ ျဖစႏငသညအခါ ၄ငးတ႔သည ဥးေဆာငမႈက႑က ရရပါသလား။

ဂ) CCCM ဆငရာတ႔ျပနေဆာငရြကမႈတြင ဥးစးဥးေဆာငျပ လပေဆာငေနသမားသည GBV ကာကြယေရးႏင ေလာနညးေစေရး မဟာဗဟာမားအား ၎တ႔၏ လပငနးမားတြင ထညသြငးေဆာငရြကရနအတြက ႏငငတကာ စႏႈနးမား (ဤလမးညႊနမား အပါအဝင) က နားလညသရထားပါသလား။

ဆနးစစေလလာ အကျဖတမႈအတြက အဓက ဥးတညအပစမား

► CCCM တြင အဓက ပါဝငပတသကသမား - ႏငငေတာႏင ေဒသအစးရမား၊ စခနးေနရာမ မနေနဂာမားႏင ညႏႈငးေရးမးမား၊ စခနးလထအား ကာကြယေစာငေရာကရန တာဝနရသည ေဒသခ ရတပဖြ႕၊ လျခေရးတပဖြ႕ႏင ျငမးခမးေရးထနးသမးေရးအဖြ႕မား၊ အရပဖကလမႈအဖြ႕အစညးမား၊ ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငရေသာ လထ၊ ကားမကြျပားမႈက အေျခခသည အၾကမးဖကမႈ ႏင ကားမေရးရာ ႏင ကြျပားစလငမႈ ဆငရာကြမးကငပညာရငမား

► စခနးတြင ဝနေဆာငမႈေပးသမား၊ ေနထငစရာ၊ အေျခခေနထငမႈႏင ျပနလညထေထာငေရး၊ ေရ ပတဝနးကငႏင တစကယေရ သန႔ရငးေရး၊ ကနးမာေရး၊ အစားအစာ အကအည၊ ကာကြယေစာငေရာကမႈ စသည

► ထခကခစားရသမား ႏင ရပရြာလထမား ► ေနရပစြန႔ခြာေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသည အေျခအေနမားႏင ဒကၡသညအေျခအေနမားတြင လကခေနရာ

ေပးထားရေသာ အမရငလထ ► ျမ႕ျပအေျခအေနႏင စခနး သ႔မဟတ ရပရြာလထက ထေထာငထားေသာ စခနးကသ႔ ေနရာမးမားတြင

- ေဒသဆငရာ ႏင ျမနစပယ အပခပေရးအဖြ႕မား၊ လမႈအဖြ႕အစညးမား၊ ဖြ႕ျဖးေရးေဆာငရြကသမား၊ ကနးမာေရးဆငရာ စမအပခပသမား၊ ေကာငး ဘတအဖြ႕မား၊ ပဂၢလကလပငနးရငမား စသည)

4

ေမးျမနးစစမးရန ျဖစႏငေျခရေသာ အေၾကာငးအရာနယပယမား (မတခက - ဤစာရငးမာ စလငျပညစျခငး မရေသးပါ။)

စခနးတြငးႏင ဝနးကငတြင ႐ပပငးဆငရာ ေဘးကငးလျခမႈ

ဃ) စခနးေနရာႏင ေနထငစရာေနရာ ေရြးခယရာတြင အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အႏရာယကေရာက ႏငေျခရေသာ အျခားအပစမား အပါအဝင ထခကခစားရေသာ အပစကယစားလယမားႏင တငပငေဆြးေႏြး ပါသလား။ ေရြးခယေသာ ေနရာေၾကာင GBV ဆငရာထခကလြယမႈ ပမဆးေစရန လျခေရးဆငရာ ကစၥမားက ထညသြငး စဥးစားၿပး ျဖစပါသလား။

င) စခနးအတြက ၾကတငျပငဆငျခငးႏင စတငေဆာကလပခနတ႔တြင လျခေရးႏင သးျခားလြတလပမႈတ႔က ထညသြငး စဥးစားၿပး ျဖစပါသလား။ (ဥပမာ - ကးေကာဝငေရာကျခငး မျပႏငေသာ အကာအရပစၥညး၊ ဂကထး ပတႏငေသာ တခါးမား၊ ျပတငးေပါကမား) လေနကပသပမႈက ေရာငရားရနအတြက ေနရာႏင လေနသပသညးမႈဆငရာ စႏႈနးမား (Sphere စႏႈနး)က လကနာပါသလား။)

စ) စခနးေနရာတစခလး အထးသျဖင GBV ျဖစႏငေျခမားေသာေနရာမားတြင အလငးေရာငလေလာကစြာ ရပါသလား။

ဆ) စခနးေနရာ ၾကတငျပငဆငျခငး၊ ေဆာကလပျခငး၊ အျခားအေဆာကအဥးေနရာမားႏင ေပါငးစညးျခငးတ႔တြင မသနစြမးသမား (ဥပမာ - ကယအဂၤါမသနစြမးသ၊ ဒဏရာရသ၊ အျမငႏင အျခားအာရ ခတသမား) အပါအဝင လတငး လကလမးမေစရန ရရမည ဒဇငးစႏႈနးမားက လကနာပါသလား။ သ႔မဟတ) သငတငေလာကပတစြာ တညေဆာကထားမႈမား ျပလပပါသလား။1

ဇ) GBV ခစားရသမားႏင အျခား အႏရာယကေရာကႏငေျခ ရသမားက ခကခငး ကာကြယေစာငေရာကမႈ ေပးႏငေသာ စခနးေနရာမား ရပါသလား။ သ႔မဟတ စခနးအတြက ၾကတငျပငဆငျခငးႏင စတငေဆာကလပခန တ႔တြင ၄ငးတ႔က ထညသြငး စဥးစားၿပး ျဖစပါသလား။

ည) GBV ခစားရသမားႏင အျခား အႏရာယကေရာကႏငေျခရသမားက ျပစေစာငေရာကမႈႏင ပပးမႈမား ေပးႏငရန စခနးအတြက ၾကတငျပငဆငျခငးႏင စတငေဆာကလပခနတ႔တြင အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင ကေလးမားအတြက အဆငေျပသငေလာေသာေနရာမားက ထညသြငးစဥးစားၿပး ျဖစပါသလား။

ဋ) လငပငးဆငရာ အျမတထတ အသးခမႈမ ကာကြယရနႏင လြယကစြာ သတငးပ႔တငၾကားႏငရနအတြက စခနးတြင တာဝန ထမးေဆာငေနသမားအား ေဒသခလမားမ ရငးလငးစြာ ခြျခားသႏငရန စမေဆာငရြကထား ပါသလား။ (ဥပမာ - အမညကဒျပား၊ တဆပ သ႔မဟတ တရပ)။ ဝနထမးအျဖစ ခြျခားသရျခငးျဖင လျခေရးဆငရာ ျပနာမား ရပါသလား။

ဌ) စခနးတြငးႏင ဝနးကငတြင GBV အႏရာယအတြက လျခေရးစစေဆးမႈ ပမနျပလပပါသလား။ (ေန႔ႏငည အခန အမးမးတြင ျပလပလင ပေကာငးသည)

► စစေဆးမႈတြငေတြ႕ရရေသာ GBV ျပနာမားႏင အႏရာယဇနမားအတြက ဆကလကေဆာငရြကေပးရန စနစမား ရပါသလား။

► ေတြ႕ရခကမားက သကဆငဆေလာသည GBVႏင ကာကြယေစာငေရာကေရးမတဖကမား၊

1

1 အစဥလကနာသငေသာ ပစတဒဇငး ႏင/သ႔မဟတ ဆေလာေသာ ေနရာထငခငးမားအေၾကာငး ထပမသလပါက ေနာကဆကတြ ၄ မ အဓပၸါယ ဖြငဆခကမားက ၾကညပါ။

5

ေမးျမနးစစမးရန ျဖစႏငေျခရေသာ အေၾကာငးအရာနယပယမား (မတခက - ဤစာရငးမာ စလငျပညစျခငး မရေသးပါ။)

ဍ) ေရႏင ေလာငစာ ရာေဖြရယရာေနရာမား၊ ပစၥညးေဝငေသာေနရာမားတြင အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အႏရာယ ကေရာကႏငေျခရေသာ အျခားအပစမားသည ကာယေျႏၵပကေအာငထပါးေႏာငယကမႈ၊ လငပငးဆငရာအႏငအထကျပမႈ၊ ျပနေပးဆြမႈ ႏင အျခား အၾကမးဖကမႈ အႏရာယမားက ၾကေတြ႕ရပါသလား။

ဎ) ေရႏင ေလာငစာ ရာေဖြရယရာေနရာမားအပါအဝင စခနးေနရာမားက လျခေရးအဖြ႕ဝငမားက ပမန ကငးလညပါသလား။

► လျခေရးကငးလညအဖြ႕တြင အမးသားေရာ အမးသမးမားပါ ပါဝငပါသလား။ ► လျခေရးကငးလညဝနထမးမားသည GBV ကာကြယေရးႏင တ႔ျပနေဆာငရြကမႈအတြက သငတနးမား

ရရၾကပါ သလား။

မတပတငစာရငးသြငးျခငး ႏငအခကအလက စစညးျပစျခငး

ဏ) အမေထာငသည အမးသမးမား၊ အမေထာငမရ အမးသမးမား၊ အမေထာငမရ အမးသားမား၊ မနးကေလးမားႏင ေယာကားေလးမားက တစေယာကခငးသးျခား မတပတငစာရငးသြငးပါသလား။ တစျခားေသာ လငခယမႈကြျပားသမားသည ေဘးကငးလျခစြာႏင ခြျခားဆကဆမႈကငးစြာ စာရငးသြငးႏငပါသလား။

တ) စာရငးျပစရာ၊ ႀကဆလကခရာ၊ ေခတရပနားရာ ေနရာမား၌ (သဘာေဘးအႏရာယႏင ပဋပကၡအေျခအေန ႏစမးလးတြင) GBV အႏရာယ အထးကေရာကလြယသမား (ဥပမာ - မသားစႏင ကြကြာေနသမား၊ သ႔မဟတ ျပနေပးဆြျခငးႏင လကနကး ခရႏငေျခမားသမားေသာ အမညေနရပ မသသမား သ႔မဟတ အၾကမးဖကခ ခရသညဟ ေျပာဆသမား) ႏင လျခစြာ ေျပာဆႏငရန သးျခားေနရာမားရပါသလား။

► GBV ခစားခရသမားႏင GBV အႏရာယကေရာကလြယသမားက ျပစေစာငေရာကမႈႏင ပပးမႈဆငရာ သတငး အခကအလကမားေပးရနအတြက မတပတငစာရငးသြငးရာ၊ ၾကဆလကခရာ ေနရာႏင ၾကားစခနးေနရာမား၌ GBV အတြက အဓကတာဝနရသမားႏင GBV ကြမးကငသမား ရပါသလား။ ၄ငးတ႔က မတပတငစာရငးသြငးျခငးက ၾကးၾကပစမေပးပါသလား။

CCCM ဆငရာ မဝါဒမားႏင သကဆငသည နယပယမား

က) GBV ကာကြယေရးႏင ေလာပါးေစေရး မဟာဗဟာမားအား CCCM ဆငရာ မဝါဒမား၊ စႏႈနးမားႏင လမးညႊနမားထတြင ေပါငးစပ ထညသြငးထားပါသလား။

► အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အႏရာယကေရာကႏငေျခရေသာ အျခားအပစမားသည ၎တ႔၏ အခြငအေရးမား ႏင လအပခကမားအား (အထးသျဖင GBV ႏငဆကစပ၍) ကငတြယေျဖရငးေပးေသာ CCCM ဆငရာ မဝါဒမား၊ စႏႈနးမားႏင လမးညႊနမားက ေရးဆြရာတြင အဓပၸါယရစြာ ပါဝငေဆာငရြကေနပါသလား။ ၎တ႔သည မညသည နညးလမးမားျဖင ပါဝငေဆာငရြကေနပါသနညး။

► ထမဝါဒမား၊ စႏႈနးမားႏင လမးညႊနမားအား အမးသမးမား၊ မနးကေလးမား၊ ေယာကားေလးမားႏင အမးသားမားက ဆကသြယေျပာဆမႈရပါသလား (လအပပါက သးျခားစခြလက)။

► ထမဝါဒမားက အေကာငအထညေဖာရနအတြက လအပေသာ ကြမးကငမႈမား ရေစရန CCCM ဆငရာ ဝနထမးမားအား ေလကငသငတနးေပးထားပါသလား။

6

ေမးျမနးစစမးရန ျဖစႏငေျခရေသာ အေၾကာငးအရာနယပယမား (မတခက - ဤစာရငးမာ စလငျပညစျခငး မရေသးပါ။)

ခ) ႏငငေတာအဆငႏင ေဒသဆငရာ CCCM မဝါဒႏင အစအစဥမားက GBV အႏရာယေလာခေရး နညးဗဟာ မား ေပါငးစပထညသြငးရန သေဘာတေထာကခပါသလား။ ဤ နညးဗဟာမား ေရရည လပေဆာငႏငရန ဘ႑ာေငြမား ခြေဝေပးထားပါသလား။

► ပမနျဖစတတေသာ သဘာဝေဘးအႏရာယမားအတြက ႏငငအစးရ၏ CCCM ဆငရာ GBV ေလာခေရး အတြက GBV ကြမးကငသမားက အၾကဥာဏေပးႏငရန မဝါဒရပါသလား။ စခနးတြငး အေထြေထြ လျခေရးဆငရာအႏရာယမားႏင ပတသက၍ အစးရက အၾကဥာဏေပးႏငရန လျခေရး ကြမးကငသ ရပါသလား။

► စခနးေနရာက မညသညေနရာတြင မညသ႔ ေဆာကလပရမညဟ မဝါဒသတမတခကရပါသလား။ ► အမးသမးမား၊ ဆယေကာသကႏင ကေလးမား စေဝးခနားရန သငေလာေသာေနရာမား

ေဆာကလပေရးႏင ပတသကေသာ မဝါဒ၊ စႏႈနးမားသည အေရးေပၚအေျခအေန ကနဥးအစကတညးက ရပါသလား။

► လျခေရးႏင ဥပေဒဝနထမးမား ေနရာခထားေရးႏင ၄ငးတ႔အတြက GBV သငတနးမားျပလပရနအတြက မဝါဒမား ရပါသလား။

► စခနးပတသမးျခငးႏင အဆးသပထြကခြာျခငး နညးဗဟာမားသည GBV ႏင ပတသကေသာ အႏရာယ မားက ထညသြငးစဥးစားပါသလား။ (ဥပမာ - အႏရာယကေရာကႏငသမားက စခနးတြင မကနရစေစရန သ႔မဟတ ေရရညတညတေသာ ေျဖရငးနညး မရဘ မကနရစေစရန ေဖၚထတသတမတျခငး)

7

ေမးျမနးစစမးရန ျဖစႏငေျခရေသာ အေၾကာငးအရာနယပယမား (မတခက - ဤစာရငးမာ စလငျပညစျခငး မရေသးပါ။)

CCCM ဆငရာ ဆကသြယေျပာဆျခငးႏင သတငးအခကအလက မေဝျခငးတ႔ႏင သကဆငေသာ နယပယမား

က) CCCM ဆငရာ ဝနထမးမားအား ေအာကပါတ႔ႏငစပလဥး၍ သငတနးမား ေပးၿပးျဖစပါသလား - ► ကားမေရးရာ၊ GBV ၊ အမးသမးအခြငအေရး/လ႕အခြငအေရး၊ လမႈေရးအရ ဖယကဥထားမႈႏင လငမႈေရးရာ

ကစၥရပမား ► အၾကမးဖကခရသမားအား အႏရာယရႏငေျခက သတငးပ႔တငၾကားရနႏင ေစာငေရာငကသမႈမား

ရယရနအတြက ၄ငးတ႔၏ အခြငအေရးႏင ေရြးခယမႈမားအေၾကာငးက ကငဝတႏငအည လၿခစတခ၍ လ႕ဝကခကထနးသမးမႈရရျဖင သတငးအခကအလကမားေပးရာတြင ပပးႏငသညနညးလမးမား

ခ) CCCM ႏင ဆကႏြယေသာ လထတြငးကြငးဆငးေဆာငရြကမႈလပငနးမားသည အေထြေထြလျခေရး ကစၥမားႏင GBV အႏရာယေလာခေရးမားအေၾကာငး အသပညာမားက လထအတြငးတြင ျမငတက လာေစပါသလား။

► အသပညာေပးမႈမားတြင အၾကမးဖကခရသမား၏ အခြငအေရးမား (ဝနေဆာငမႈေပးသညအဆငႏင ရပရြာလထအဆငမားတြင လ႕ဝကခက ထနးသမးေပးမႈမား အပါအဝင)၊ အႏရာယျဖစႏငေျခက သတငးေပးပ႔ရမည ေနရာမားႏင GBV အတြက ကသေစာငေရာကမႈမားက မညသ႔ ရယမညဆသညတ႔ႏင သကဆငေသာ သတငးအခကအလကမား ပါဝငပါသလား။

► ဤသတငးအခကအလကမားအား အသကအရြယအလက၊ ကားမအလက၊ ယဥေကးမႈအရ သငေလာ ေသာ နညးလမးမားႏင ပပးေပးပါသလား။

► အမးသားမား၊ အထးသျဖင ရပရြာလထ ေခါငးေဆာငမားသည ထပညာေပးမႈလပငနးမားတြင အေျပာငးအလက ေဖာေဆာငေပးသမားအေနျဖင ပါဝငေဆာငရြကေနပါသလား။

ဂ) GBV ဆငရာ သတငးအခကအလကမား (အထးသျဖင အႏရာယကေရာကႏငေျခက မညသ႔ သတငးပ႔မည၊ မညသညေနရာတြင ျပစေစာငေရာကမႈမား ရရနငသည) က လြယကစြာ ျမငႏင၊ လကလမးမႏငသညေနရာမားတြင ထားရပါ သလား။ (ဥပမာ - ၾကဆလကခရာဌာန၊ ကယဆယေရးဌာန၊ ေန႔ဖကေစာငေရာကေရးဌာနမား၊ ေကာငး၊ ေဒသအစးရရး၊ ကနးမာေရးဌာန စသည)

ဃ) CCCM ဆငရာ ေဆြးေႏြးေျပာဆမႈဖရမမားသည အသကအရြယ၊ ကားမေရးရာႏင ယဥေကးမႈအရ သငေလာေသာ နညးလမးမားျဖင ကငးပေနျခငး ျဖစပါသလား။ ယငးတ႔အား အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အႏရာယ ကေရာကႏငေျခရေသာ အျခားအပစမား ပါဝငတကေရာကႏငၿပး တကေရာကသမားသည GBVကစၥရပမားအား ေၾကာကရြ႕စးရမျခငးကငးစြာ တငျပေဆြးေႏြးႏငပါသလား၊ (ဥပမာ - လ႕ဝကထနးသမးေပးျခငး၊ အမးသမးမားႏင မနးကေလးမား ပါဝငေဆြးေႏြးသည အပစမားတြင အမးသမးမားအား ကညပပးသမားအျဖစ ထားရေပးျခငးစသည)

8

အရငးအျမစမား ရာေဖြစေဆာငးျခငးအတြက GBV ဆငရာ အဓက ထညသြငး

စဥးစားရန အခကမား

ေအာကတြငေဖၚျပထားေသာ အခကအလကမားသည CCCM ဆငရာ စမကနးမားအတြက GBV ႏငဆငေသာ အရငးအျမစမားက ရာေဖြစေဆာငးရန အဆျပလႊာမား မၾကမးျပစရာတြင အေရးႀကးေသာ စဥးစားရနအခကမားက အထးျပေဖၚျပထားသည။ အေရးေပၚအေျခအေန မျဖစပြားမ သ႔မဟတ အေရးေပၚအေျခအေနႏင အေရးေပၚ အေျခအေန ျဖစပြားၿပးေနာက ျပနလညထေထာငေရး၊ ဖြ႕ျဖးတးတကေရးတ႔အတြက ရနပေငြေတာငးခသညအခါ အဆျပလႊာမားတြင GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခမားႏငပတသကေသာအသပညာမားက သရမႈက ထငဟပ၍ ထအႏရာယမားအတြက ဥးတညေဆာငရြကႏငမည နညးဗဟာမားကပါ တငျပႏငပါက ထအဆျပလႊာမားအား ပမ အားေကာငး ခငမာေစပါသည။

အေရးတႀကးသရရန လအပေသာအခကမားရနပေငြ ရရေစေရးထက ပလြနေသာ အေၾကာငးမား

‘အရငးအျမစမားအား ရာေဖြစေဆာငးျခငး’ ဆသညမာ ရနပေငြမားက ရယရနသာမက လ႕စြမးအားအရငးအျမစမား၊ ေထာကပပစၥညးမားႏင အလရငမား၏ ကတကဝတမားကပါ တးျမႇငႏငရန ႀကးပမးျခငးျဖစသည။ အရငးအျမစမား ရာေဖြစေဆာငးျခငးဆငရာ ထညသြငးစဥးစားရမည ေယဘယ အခကမားက ထပမရရႏငရနအတြက အပငး (၂) မ အဓက အေၾကာငးအရာ နယပယအလက လမးညႊန၏ ေနာကခ အခကအလကမားတြင ၾကညပါ။ ေအာကပါ `ညႇႏႈငးေဆာငရြကျခငး´ ေခါငးစဥေအာကတြင အျခားေသာ လသားခငးစာနာမႈဆငရာ က႑မား/မတဖကမားႏင ပးေပါငးညႇႏႈငးျခငးျဖင အရငးအျမစမားက ေဆာၾသစညးရးႏငရနအတြက မဟာဗဟာအခ႕အား ထပေဆာငးတငျပထားပါသည။

က။ လသားခငးစာနာေထာကထားမႈဆငရာ လအပခကမားအား လႊမးျခရႈျမငမႈ

► အဆျပလႊာတြင စခနးႏငဆကစပကာ GBVႏင ဆကႏြယေသာ လျခေရးဆငရာအႏရာယ ကေရာက ႏငေျခမား၊ ကာကြယေစာငေရာကေပးျခငးဆငရာ လအပခကမားႏင ထခကခစား ရေသာ လထ၏ အခြငအေရးမားက ထညသြငးေဖာျပထားပါသလား။ (ဥပမာ - စခနးဝနးကင တြငေနထငေသာ အမေထာငမရသည အမးသမးမား၊ အကာအရမ စေပါငးေနထငရာ စခနးမား၊ လကနကကငအဖြ႕ႏင ဒစရက လပငနးမားေၾကာင စခနးႏင စခနးဝနးကငတြင ျဖစႏငေသာ အႏရာယမား၊ အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အႏရာယကေရာကႏငေျခရေသာ အျခားအပစမားအား ခြျခားဆကဆႏငသည လသားခငးစာနာမႈဆငရာ ဝနထမးမား၏ သေဘာထားမား၊ လသားခငး စာနာမႈဆငရာ အေထာကအပမား မလေလာက၊ မသငေလာမႈေၾကာင အမးသမးႏင မနးကေလးမား အသကရင ရပတညႏငေရးအတြက လငႏင အလအလယျပရျခငးႏင အျခား အျမတထတခရျခငးမား၊ ေဘးကငးလျခမႈမရေသာ ေနရာမားတြင ေရႏင ေလာငစာထငး ရာေဖြရျခငး)

► ‘GBV’ ဟ ေယဘယသးႏႈနးျခငးထက GBV ပစအမးမးအတြက အႏရာယကေရာကႏငေျခမား (ဥပမာ-လငပငးဆငရာ ကးလြနေစာကားျခငး၊ အတငးအကပ ျပညတနဆာ အလပလပေစျခငး၊ အရြယမေရာကေသးသအား အမေထာငျပေစျခငး၊ ရငးႏးေသာ အတေနအေဖာမ အၾကမးဖကမႈႏင အမတြငးအၾကမးဖကမႈ၊ လငပငးဆငရာ ေခါငးပျဖတမႈ၊ ထပါးေႏာငယကမႈ) အား သးျခားေဖာျပကာ ဆနးစစေလလာ ထားပါသလား။

9

ခ။ စမခက၏ ကးေၾကာငးဆေလာမႈ

► အေရးေပၚအေျခအေနအတြက ျပငဆငရန အဆျပလႊာမၾကမး ျပစသညအခါ• စခနးစမအပခပသႏင ညႏႈငးေရးမးမားအတြက ၾကတငျပငဆငမႈဆငရာသငတနးမားတြင GBV က

ထညသြငးရန နညးဗဟာရပါသလား။• GBV အႏရာယျဖစႏငေျခက ေလာပါးသကသာသြားေစမည အစအစဥအတြက ေဘးကငးလျခေသာ

ဒဇငးပစႏင လကေတြ႕အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကမႈမားက CCCM က႑တြင ပါဝငေဆာငရြကေနေသာ အစးရ၊ ဝနထမးမားႏင စခနးစမအပခပမႈအပစမားအား သငတနးမား ျပငဆငကငးပေပးႏငရနအတြက နညးဗဟာတစခ ရၿပး ျဖစပါသလား။

• စခနးေနရာသတမတေရးႏင ေဆြးေႏြးမႈမားတြင GBV အႏရာယႏင ကာကြယေရးဗဟာမားက ထညသြငးစဥးစားရန အစအမမား ရပါသလား။

• အေဆာကအဥမားေဆာကလပျခငးႏင ျပငဆငျခငးသည အစဥလကနာသငသည ဒဇငးပစ စသတမတခက သ႔မဟတ သငေလာေသာ ေနရာခထားမႈ ျဖစေစရနထပေဆာငးကနကစရတမား လအပပါသလား။

• GBV အႏရာယေလာခေရး အေထာကအပပစၥညးမား (ဥပမာ- မးအလငးေရာင၊ လကႏပဓါတမး၊ အကာအရ၊ ကးေကာဝငေရာကမႈက တားဆးႏငေသာပစၥညးမားစသည) အတြက ထပေဆာငး ကနကစရတမား လအပပါသလား။

• လထတြငးသ႔ GBV ႏငဆကႏြယေသာ သတငးအခကအလကမား ျဖန႔ေဝႏငသည ပစၥညးမားက ပစ အမးမး၊ ဘာသာစကားအမးမးျဖင (ဥပမာ- ဘေရးလမကမျမငစာ၊ လကဟနေျခဟနျပ သေကၤတ ဘာသာစကား၊ စာမတတသမားအတြက ႐ပပမား ပါဝငေသာ ပစတာမား၊ လထအစညးအေဝးမားတြင ေၾကညာျခငး စသညျဖင လကလမးမ ရယႏငေသာ နညးလမးမား အသးျပ၍ စသည) ရရႏငရနအတြက ထပေဆာငး ကနကစရတမား ရပါသလား။

► အေရးေပၚအေျခအေနအတြက တ႔ျပနေဆာငရြကေပးရန အဆျပလႊာမၾကမးျပစသညအခါ• စခနးစမအပခပမႈတြင GBV အႏရာယျဖစႏငေျခက မညသ႔တားဆးေလာခေပးႏငမညက ရငးလငးစြာ

ေဖၚျပထားပါသလား။ (ဥပမာ - GBV ခစားခရသမားႏင GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခရ သမား အတြက လျခစတခရ၍ ခြျခားဆကဆမႈကငးေသာ သးသန႔စာရငးသြငးရာေနရာမား၊ အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင ကေလးမားအား သငေလာေသာေနရာမားတြင ထားရျခငး၊ အႏရာယ ရေသာ ေနရာမားတြင အလငးေရာင လေလာကစြာ ရေစျခငး၊ စခနးေနရာမားက ပမန ေစာငၾကပၾကညရႈျခငး စသည)

• CCCM က႑မ အမးသမးဝနထမးမားအတြက လျခစတခရ၍ ထေရာကစြာအလပလပႏငေသာ လပငနးခြငအေျခအေန ျဖစေစရန ေနာကထပေငြေၾကးလအပခကမား ရပါသလား။ (ဥပမာ - ခရးသြားလာရသည တာဝနမားအတြက တစဥးထကပေသာ အမးသမးဝနထမးမားအား စစဥ ပပးေပးျခငး၊ သ႔မဟတ မသားစဝငထမ အမးသား တစဥးဥးက ခရးသြားရာတြင လကပါႏငရန ေငြေၾကးေထာကပျခငး)

10

► စခနးပတသမးျခငးႏင ေရရညတညတေသာေျဖရငးနညးဆငရာ အဆျပလႊာမၾကမးျပစသညအခါ• GBVအႏရာယကေရာကႏငေျခရသမား၏ ေဘးကငးလျခမႈႏင ဘဝသာယာအဆငေျပမႈက

တးျမငေစေသာ ေရရညတညတမညနညးဗဟာမားတြင စမခကမ မညသ႔ အေထာကအပျပမည ဆသညက ရငးရငးလငး ေဖာျပထားပါသလား။ အခ႕ေသာ GBV အမးအစားမားအား ေရရညတြင ေလာခရန ႀကးပမးအားထတမႈမားအား စမခကမ မညသ႔ အေထာကအပျပမည ဆသညက ရငးရငးလငးလငး ေဖာျပထားပါသလား။ (ဥပမာ - စခနးမပတသမးမ၊ ပတသမးစဥအတြငးႏင စခနးမ ထြကခြာျခငး တ႔အတြက အမးသမးမား၊ အမးသားမား၊ မနးကေလးမားႏင ေယာကားေလးမားႏင တငပင ေဆြးေႏြးျခငး)

• အဆျပလႊာသည ေရရညတညတမႈက ေသခာေစရန ရပရြာလထႏငအတ ေဆာငရြကပါမညဆေသာ ကတကဝတျပမႈက ထငဟပေဖာျပပါသလား။

ဂ။ စမခကအား ရငးလငးေဖာျပျခငး

► အဆျပသညလပငနးမားသည GBV ႏင ႏးႏြယသညလပငနးမားက ေပါငးစပထညသြငးရာတြင လမးညႊနသေဘာတရားမား ႏင အဓက ခဥးကပေဆာငရြကရန နညးလမးမားက ထငဟပပါသလား။ (လ႕အခြငအေရးက အေျခချခငး၊ အၾကမးဖကမႈ ခစားခရသက ဗဟျပေဆာငရြကျခငး၊ ရပရြာလထ အေျချပျခငး၊ စနစမားက အေျခချခငး)

► အဆျပသညလပငနးမားသည အရငးအျမစမားက မားျပားေစရနႏင နညးဗဟာက ေဆာငရြကႏင ရနအတြက အျခားေသာ လသားခငးစာနာေထာကထားမႈေဆာငရြကသမား၊ က႑မားႏင ခတဆကမႈက ေဖၚျပပါသလား။

► စမခကက အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အႏရာယကေရာကႏငေျခရေသာ အျခားအပစမား၏ ပးေပါငးပါဝငလပေဆာငမႈႏင ေခါငးေဆာငမႈ စြမးရညတ႔က ျမငတငေပးပါသလား။ (စခနးအပခပမႈႏင စခနး ေကာမတမား အပါအဝင)

11

လကေတြ႕အေကာငအထညေဖၚရာတြင အဓက ထညသြငးစဥးစားရမည GBV ဆငရာ

အခကမား

လသားခငး စာနာေထာကထားမႈအကအည လအပေသာအေျခအေနမားတြင CCCM ဆငရာ အစအစဥမားက လကေတြ႕ အေကာငအထညေဖာေသာအခါ ထညသြငးစဥးစားရမည GBV ႏင ဆကႏြယေသာ အခကအခ႕က ေအာကတြင ေဖာျပထားပါသည။ ထအခကမားအား အေျခအေနတစခခငးစအလက ဆေလာသလ ေျပာငးလ ျပငဆငရမညျဖစၿပး ဥးတညလထ၏ မရမျဖစလအပေသာ လ႕အခြငအေရးမား၊ ထတေဖာေတာငးဆလာေသာ လအပခကမားႏင ေဖာထတသတမတထားေသာ အရငးအျမစမားက အစဥအၿမ ထညသြငးစဥးစားရပါမည။

CCCM ဆငရာ စမကနးေရးဆြရာတြင GBV အႏရာယ ေလာခေရးအား ေပါငးစပထညသြငးျခငး

၁။ စခနးဘဝစကဝနးတစေလာက အပခပမႈ အစအမမားႏင ရပရြာ စရငဆးျဖတေရး အဖြ႕မားတြင အမးသမးမား၊ ဆယေကာသကမနးကေလးမားႏင အျခား အႏရာယကေရာကႏငေျခရသည အပစမားအား ဝနထမးမားႏင ေခါငးေဆာငသမားအျဖစ ပါဝငေဆာငရြကပါ။ (ထသ႔ေဆာငရြကျခငးသည လျခေရးဆငရာ အႏရာယျဖစႏငေျခရေသာ သ႔မဟတ GBV အႏရာယျဖစႏငေျခက ပမတးပြားလာေစႏငေသာ အေျခအေနမားတြင သတထား ေဆာငရြကရ ပါမည)2

► CCCM ဆငရာ စမကနးဝနထမးမားတြင အမးသမးမား ၅၀ ရာခငႏႈနး ပါဝငေစရန ႀကးပမးပါ။ ထအမးသမးဝနထမးမားအား ေခါငးေဆာငမႈႏင သငတနးဆရာေနရာမားက ရရႏငရန ပမနသငတနးႏင လပငနးခြငသငတနးမားေပး၍ ကညပပးမႈမားကလညး ေပးရပါမည။

► CCCM ေကာမတႏင စမအပခပမႈအဖြ႕တြင အမးသမးမား (သငေတာသညေနရာမားတြင ဆယေကာ သက မနးကေလးမား) တကၾကြစြာ ပါဝငပါေစ။ လမႈအသငးအဝငးမားအတြငးတြင အမးသမးမားႏင မနးကေလးမား၏ အခနးက႑က ေျပာငးလရန ႀကးပမးျခငးေၾကာငး ျဖစေပၚလာႏငေျခရေသာ တငးမာမႈမားက သတျပကာ လအပပါက အမးသားမား၏ အားေပးေထာကပမႈက ရရရနအတြက အမးသားမားႏင ေျပာဆေဆြးေႏြးေစရပါမည။

► အႏရာယကေရာကႏငေျခရေသာ အပစမားမ လမားအား CCCM ဝနထမးမား၊ ေခါငးေဆာငပငးႏင သငတနးပ႔ခမႈ အပငးမားတြင ခန႔အပတာဝနေပးပါ။ စမကနးမားတြင ထခကလြယမႈဆငရာ သးျခားကစၥရပ မားအား လေလာကစြာ ကယစားျပကငတြယေျဖရငးႏငေၾကာငး ေသခာေစရနအတြက ၎တ႔၏ အၾကျပ တငျပခကမားက ေတာငးခပါ။

► စခနးမားတြင GBV အႏရာယ ပမျဖစႏငေသာအခကမားက အမးသမးမား၊ မနးကေလးမား၊ GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခရသမားမ လြတလပစြာ ေဖၚထတေဆြးေႏြးႏငေအာင ပပးေပးပါ။ (ဥပမာ - စခနး စမခန႔ခြမႈဆငရာ အခကအလကမား၊ လျခေရး၊ ေနထငစရာေနရာ၊ အစားအစာ၊ ေလာငစာ၊ ေရႏငသန႔ရငးမႈ စေသာ အရငးအျမစမားက ရရႏငမႈႏင လကလမးမမႈ၊ ညႊနးပ႔မႈဆငရာ ဝနေဆာငမႈမား) ဤသ႔လပေဆာငရာတြင လျခစတခရၿပး ကငဝတႏင ညေစရန GBV ကြမးကငသ ႏင ဆကသြယ ေဆာငရြကပါ။

2 CCCM စမကနးတြင စခနးထတြင ေနေသာသမားအား အလပခန.ထားျခငးမျပပါ။ အလပခန.ထားျခငးခရေသာ အမးသမးမားသည စခနးျပငပတြင ေနထငေသာသမား ျဖစရမည။ (ဥပမာ - နငငျခားသား သ႔မဟတ ေဒသခဝနထမးမား)

12

၂။ စခနးအစအစဥ ေရးဆြျခငးႏင စတင ထေထာငစဥတ႔တြင GBV အႏရာယေလာခေရးက ဥးစားေပးပါ။

► စခနးေနရာေရြးခယစဥ စခနးေၾကာင GBV ျဖစပြားႏငေျခ ပမဆးေစရန လျခေရးဆငရာ အခကအလကမားက စဥးစားပါ။ (ဥပမာ - ႏငငနယစပႏင နးကပမႈ၊ အသကရငရပတညမႈအတြက အသကေမြးဝမးေကာငး အခြငအလမးမားက လကလမးမမႈ၊ သဘာဝအရငးအျမစမား ရယရန ယဥျပငရမႈ)

► လမား စျပကပတညးေနျခငးက ေလာခရန ေနရာအတြကစႏႈနးမား (Sphere စႏႈနးမား)က ျပညမေစရန ေဆာငရြကပါ။ စျပကပတညးေနေသာ အေျခအေနက မသားစမား၏ စတဖစးမႈ၊ အတေနအေဖၚမ အၾကမးဖကမႈ ႏင အျခား အမတြငးအၾကမးဖကမႈမားက ပ၍ ဆးေစႏငသည။

► စေပါငးေနထငျခငး မဟတသည ေနထငစရာေနရာမားတြင ကးေကာဝငေရာကျခငး မျပႏငေသာ အကာအရပစၥညး၊ ဂကထးပတႏငေသာ တခါးမား၊ ျပတငးေပါကမား ပပးေပးျခငးျဖင လျခမႈႏင သးျခားလြတလပမႈတ႔က ပမေကာငးမြနေအာင ျပလပပါ။ (သငေလာပါက ခနးဆး ကန႔လန႔ကာမား)

► စေပါငးေနထငရာေနရာမားတြင မသားစမားႏင ကား၊မ အပစမားအား ခြျခား၍ အခငးခငး စေပါငး ေနထင ႏငရန အခနးကာမား ကာေပးပါ။ (သမရးက မသားစ မျဖစႏငသည LGBTI မား၏ အခြငအေရးႏင လအပခကမားက သတျပပါ။ လငတသမားအား စေပါငးထားေသာ ေနရာႏင ခြျခား၍ ထားေပးပါ။)

► အမားပငႏင ရပရြာလထပငေနရာမားတြင GBV အႏရာယ ျမငမားႏငေသာ ေနရာအားလး၌ လေလာကေသာ အလငးေရာင ရပါေစ။ စခနးအပခပမႈအဖြ႕မားသည အမသာႏင ပတဝနးကင၊ ေရခးရနေနရာမား၌ သငေလာေသာ မးအလငးေရာင ရရေစရန ဥးစားေပးသငသည။

► စခနးအတြက အစအစဥဆြစဥႏင စတငတညေထာငစဥတ႔တြင အမးသမးမား၊ ဆယေကာသကမားႏင ကေလးမားအတြက စေဝးခနားရန သငေလာေသာေနရာမား အသးျပႏငရန သတမတေနရာခထားေပးပါ။ လအပသငေလာပါက GBV ႏင ကေလးသငယ ကာကြယေစာငေရာကေရး ကြမးကငသမားႏငအတ ပးေပါငးလပေဆာငၿပး ၄ငးေနရာမားက သတမတၿပး ေနရာခထားမႈမားျပလပပါ။

► မတပတငစာရငးသြငးရာ၊ လကခၾကဆရာႏင ၾကားစခနးမားတြင GBV ခစားခရသသ႔မဟတ အႏရာယ ကေရာကႏငေျခရသမားႏင ေမးျမနးေျပာဆရန လျခစတခ၍ ခြျခားဆကဆမႈမရေသာ သးသန႔ေနရာမား ထားရေပးရနစဥးစားပါ။ အသစေရာကရသမားအား လကခၾကဆရာေနရာမားတြင အၾကမးဖကမႈခစား ခရသမားအတြက ညႊနးပ႔ႏငရနႏင လတတေလာ ျပစေစာငေရာကေပးႏငရန GBV ကြမးကငသ သ႔မဟတ တာဝနရသမားရပါေစ။ (ထြကေျပးမလာမ သ႔မဟတ ထြကေျပးစဥတြင အၾကမးဖကမႈ ခစားခရသမား သ႔မဟတ အၾကမးဖကမႈက ဆကလကခစားေနရသမား အပါအဝင)

► စခနးျပငဆငစဥႏင ေနရာေရြးခယစဥတြင သဘာဝအရငးအျမစမားရရႏငမည အေျခအေနႏင ေရရညအသကေမြးဝမးေကာငးျပႏငမည အခြငအလမးမားက ထညသြငးစဥးစားပါ။ ဤသ႔ျဖင GBV ကျဖစပြားေစရနအားေပးေသာ သဘာဝအရငးအျမစမားကနဆးမႈ (အစားအစာ၊ ေရ၊ ေျမယာ ႏငေလာငစာ) က ေလာခႏငမညျဖစသည။

► စတငအစအစဥဆြစဥကပင GBV ကာကြယေရးႏင ေလာခေရးက ပါဝငထညသြငးထားေသာ ေရရည တညတသည ေျဖရငးနညးမား၊ စခနး႐ပသမးထြကခြာမႈနညးဗဟာမားက ၾကတငစဥးစားပါ။

13

အေရးတႀကးသရရန လအပေသာအခကမား

စခနးစမခန႔ခြမႈ ေအဂငစ

စခနးစမခန႔ခြမႈက စခနးတစခခငးစ အဆငတြင ျပလပပါသည။ အေရးေပၚအေျခအေန၏ ကနဥးကာလမားတြင စတငေလရေသာ စခနးစမခန႔ခြမႈေအဂငစသည အစဥေျပာငးလျဖစေပၚေနေသာ စခနးအေျခအေနရ လအပခကမားက တ႔ျပနေဆာငရြကေပးပါသည။ စခနးတြင အစဥရေနျခငးႏင ၄ငး၏ဥးေဆာငမႈက႑ တ႔ေၾကာင စခနးစမခန႔ခြမႈေအဂငစသည စခနးတြငး၌ ထခကခစားရလြယသညအပစမား အထးသျဖင အမးသမးမားႏင မနးကေလးမားအတြက အႏရာယ ေလာနညးေစရန ေအာကပါအတငး တာဝနမားက ခြေဝေဆာငရြကရပါသည။

► စခနးပစဒဇငး အခငးအကငးမားအတြက အမးသမးမား၊ (သငေလာပါက) မနးကေလးမား၊ GBV အႏရာယ ကေရာကႏငေျခရသမားႏင ေဆြးေႏြးတငပငျခငး။

► စခနး၏ ေန႔စဥစမခန႔ခြမႈႏင အေထာကအပမား၊ ဝနေဆာငမႈမားေပးျခငးအေပၚ အကးသကေရာကမႈရႏငေသာ ဆးျဖတခကချခငးမားတြင GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခရသမားအား အစဥသျဖင အဓပၸါယျပည၀စြာ ပါဝငေစေရး (စခနး၏ ဘဝစကဝနးတစေလာကလး၌)

► စခနးစမခန႔ခြမႈေအဂငစ ဝနထမးအားလးက GBV လမးညႊန အေျခခသေဘာတရားမားႏင ေစာငၾကညေလလာမႈ အေျချပ လျခေရးရာ ဆနးစစျခငး၊ ရပရြာလထႏငအတ ေျမပေရးဆြျခငး နညးလမးမား အသးျပႏငေစရန သငတနးမား ေပးျခငး

► အႏရာယကေရာကႏငေျခရေသာ အပစအားလး၏ လျခေရး၊ ဂဏသကၡာႏင ဝနေဆာငမႈ အရငးအျမစ မားအား လကလမးမေစမႈ၊ ဤနညးလမးမားက အသးျပ၍ လျခေရးဆငရာ ကစၥမားက ပမန ေစာငၾကည ၾကးၾကပျခငး

(Norwegian Refugee Council (NRC). 2008. ‘Prevention of and Response to Gender-Based Violence’, ch. 10 in The Camp Management Toolkit, <http://www.nrc.no/arch/_img/9178016.pdf>. Also see CCCM Global Cluster, Revised Toolkit, forthcoming March 2015, e-version at <www.cmtoolkit.org> မ မျငမး ထတႏႈတေဖၚျပသည။)

14

အေရးတႀကးသရရန လအပေသာအခကမား

လျခေသာေနထငစရာႏင အမးသမး၊ ဆယေကာသကႏင ကေလးမားအတြက စေဝးခနားရန သငေလာေသာေနရာမား

ဤလမးညႊနတြင ေတာကေလာကသးစြေသာ “လျခေသာေနထငစရာ(Safe Shelter)” ဟသည အသးအႏႈနးမာ ေဘးအႏရာယမ ထြကေျပးလာရသမားအတြက ယာယကာကြယမႈေပးေသာ ေနရာဌာန သ႔မဟတ ခတဆကထားေသာ ေနရာမားက ဆလသည။ ၄ငးတ႔မာ ကာကြယမႈေပးရန သးသန႔စစဥထားျခငး သ႔မဟတ အျခားဝနေဆာငမႈမား ေပးရာတြင ကာကြယမႈကပါ တြဖကေပးျခငး ျဖစႏငသည။ ‘လျခေသာအမယာ (safe house)’ သ႔မဟတ ‘ကာကြယေစာငေရာကေပးသည လျခရာေနရာ (Pratection/safe heaven)’ စသညျဖင အသးအႏနး အမးမးကလညး လျခေသာေနထငစရာမားအတြက သးစြသည။ ထခကခစားရေသာ လထအတြက လျခေသာေနရာမား စတငေဖၚေဆာငရာတြင ေအာကပါတ႔က ထညသြငးစဥးစားရမည။

► လျခေသာေနထငစရာမာ ျမငသာေသာေနရာႏင ဖးကြယထားေသာေနရာတ႔တြင မညသည ေနရာက အလျခဆးျဖစသညက စဥးစားဆးျဖတပါ။

► ရပရြာလထ သေဘာတေထာကခမႈ (အထးသျဖင ယာယစခနးအေျခအေနတြင) ကျမႇငတငပါ။ ► စခနးတြငေနသမားႏင ဝနထမးမား၏ လျခေရးက အေလးထားေဆာငရြကပါ။ ► စခနးတြငေနသမားႏင ဝနထမးမားကပပးကညမႈေပးပါ။ ► ကြျပားျခားနားေသာ ေနထငစရာ ပစအမးမးက ရာေဖြေဖာထတပါ။ ► ေရႊ႕ေျပာငးေနရေသာ အေျခအေနတြင လျခေသာေနထငစရာေနရာမား လကလမးမေစေရး အတြက

ၾကးမားေသာ အဟန႔အတားမားႏင အကးဆကမားက ေလလာဆနးစစပါ။ ► စမကနးရလဒက သးသပပါ။

(Seelinger, K.T., and Freccero, J. 2013. Safe Haven: Sheltering displaced persons from sexual and gender-based violence – Comparative report. Human Rights Center Sexual Violence Program, University of California, Berkeley, School of Law, <www.law.berkeley.edu/files/HRC/SS_Comparative_web.pdf> မ မျငမး ထတႏႈတေဖၚျပသည။)

အမးသမးမားအတြက နားခစေဝးရနေနရာမား အမးသမးမား မခငႏ႔တကေကြးရန၊ အာဟာရအေၾကာငး ေလလာရန၊ အမးသမးအခြငအေရး၊ လငမႈဆငရာႏင မးဆကပြားကနးမာေရး၊ GBV စသညတ႔က ေဆြးေႏြးရန စသည လပငနးမားက ျပလပႏငေသာ လျခစတခရ၍ ခြျခားဆကဆမႈကငးေသာ ေနရာမားျဖစပါသည။ အေကာငးဆးမာ အမးသမးမားအား လကရအေျခအေနတြင လကခရငသနႏငစြမးရရနႏင မမတ႔ ရပရြာသ႔ ျပနသြားရနအတြက ျပငဆငႏငရန ကညေပးေသာ ႏစသမေဆြးေႏြး ဝနေဆာငမႈမားလညး ပါဝငသည။ (GBV ခစားရသမားအတြက ႏစသမေဆြးေႏြးျခငး ထညသြငးထားႏငပါသည။) အမးသမးမားအတြက နားခစေဝးရနေနရာမားသည အသကေမြးလပငနးမား ေဆာငရြကရနေနရာလညး ျဖစႏငသည။ကေလးသငယႏင ဆယေကာသကမားအတြက နားခစေဝးရန ေနရာမားသည လြတလပ၍ စနစကေသာ ကစားနညးမား၊ အနားယအပနးေျဖမႈႏင ေလလာသငယမႈမားက လကလမးမႏငသည လျခစတခၿပး ျပစပးေထာငမႈက အားေပးေသာ ဝနးကငမားျဖစသည။

(ရညၫႊနး- Child Protection Working Group. 2012. Minimum Standards for Child Protection in Humanitarian Action, <http://toolkit.ineesite.org/toolkit/INEEcms/uploads/1103/Minimum-standards-Child_Protection.pdf>. For additional information on child-friendly spaces, see: Global Protection Cluster, IASC Mental Health and Psychosocial Support Reference Group, Global Education Cluster, andInternational Network of Education in Emergencies. 2011. Guidelines for Child Friendly Spaces in Emergencies, <www.unicef.org/protection/Child_Friendly_Spaces_Guidelines_for_Field_Testing.pdf>)

15

ေအာငျမငရန အလားအလာေကာငးေသာ လပေဆာငခက

ဇြန ၂၀၁၁ တြင ကငညာႏငင အေရ႕ေျမာကအရပရ ဒါဒပစခနးသ႔ ဆမာလယာမ ဒကၡသညအသစမား အလးအရငးျဖငစတင၍ စခနးမားျပညလေအာင မနမန ဝငေရာကခသည။ ထစခနး၄ခသည ၁၉၉၁ခႏစမ စတင၍ ဒကၡသညမားက လကခခသည။ အသစေရာကရလာေသာ အမးသမးႏငမနးကေလးမားသည အစြနအဖား အရပတြင ေနထငၾကရၿပး ကာကြယမႈေပးထားေသာ တရားဝငကယဆယေရးစခနး၏ နယနမတ၊ အေျခခ အေဆာကအအမားႏင ေဝးကြာ၍ အကအည အနညးငယမသာ ရရသည။ အမသာကသ႔ေသာ အဓက ဝနေဆာငမႈ မားမရသျဖင အမးသမးႏင ကေလးမားသည အနးအနားရ ခပတမားသ႔ မၾကာခဏ သြားေရာကရေသာေၾကာင လကနကကငမား၏ တကခကရနျပမႈက ခရသည။ IRCသ႔ သတငးပ႔ေသာ GBV ျဖစပြားမႈမားမာ သးဆခန ျမငတကလာသည။

IRCအဖြ႕သည UNHCR ႏင ပးေပါငး၍ GBVခစားခရသမားႏင အႏရာယကေရာကႏငသညအပစမားက ပပးမႈမား စတငေပးႏငရန အခကမားအား ရာေဖြခသည။ အထးသျဖင ထခကခစားရႏငသမား (ဥပမာ အမးသမး အမေထာငဥးစးမား၊ အတလကပါသမရသည အသကမျပညသမား စသည) ကရာေဖြ ေဖာထတရန အမးသမး စတပငးႏငလမႈေရးဆငရာ အရာရမားႏင ဒကၡသညအမးသမးဝနထမးမားက လကခၾကဆေရးဌာနတြင ေနရာ ခထားခသည။ ဤသမားက ေဖာထတေတြ႕ရပါက ၎တ႔က အလငအျမန မတပတငစာရငးသြငးေပးၿပး ပပးမႈမား ခကခငးေပးျခငး၊ အေရးေပၚအေျခအေနအတြက ႏစသမေဆြးေႏြးျခငး၊ GBV ႏငစခနးဝနေဆာငမႈ အေၾကာငး သတငးအခကအလကမား ေပးျခငးတ႔က ေဆာငရြကေပးပါသည။ GBV ခစားရသမား ေဆးရသ႔ သြားေရာက၍ မဒနးကငခရျခငးႏင ပတသကေသာ ေဆးကသမႈႏင အျခားဝနေဆာငမႈမား ရယရာတြင လကပါေပးမည အမးသမးစတပငးႏင လမႈေရးဆငရာ အရာရႏင ဒကၡသညဝနထမးမားလညး ရေနေစသည။ ထ႔ျပင အမးသမးႏင မနးကေလးမားအတြက လျခဂဏသကၡာရေစရန လအပေသာ အဝတအစားအသးအေဆာင ပစၥညးထပမား (Dignity Kits) မားက ၾကဆလကခေရးစခနးမားတြင ေထာကပေပးပါသည။

(ရညၫႊနး-Information provided by Women’s Protection and Empowerment Team in Dadaab, IRC, Personal Communication, 19 May 2013)

၃။ စခနးဘဝစကဝနး၏ ေစာငေရာကထနးသမးေရး အဆငမားတြင GBV အႏရာယေလာေရး နညးဗဟာမားက ဥးစားေပးပါ။

► အမးသမး၊ မနးကေလးႏင အျခားအႏရာယ ကေရာကႏငေသာအပစမားအား ကယထလကေရာက ေစာကားျခငးႏင အလြသးစားျပခရျခငး၊ ထပါးေႏာငယကျခငး အႏရာယမားမ ကငးေဝးေစရနႏင ေနေရး ထငေရး အဆငေျပမႈႏင စခနးလျခေရးတ႔က ပမနစစေဆးပါ။ (ဥပမာ စခနးက ေစာငၾကည ေလလာျခငး၊ စခနးလျခေရးေျမပဆြျခငး၊ အမးသမးအပစ/ေခါငးေဆာငမားႏင ေဆြးေႏြးတငပငျခငး စသည)။ စခနးစမ ခန႔ခြေရးဝနထမးမားမ ေအာကပါတ႔က ေစာငၾကညၾကးၾကပႏငရန ေန႔ႏငည အၾကမၾကမ ပမန စစေဆးမႈမား ျပလပရပါမည။• GBV အႏရာယရသညဟ သရထားၿပးေသာ စခနးတြငးႏင ပတဝနးကငရေနရာမား (ဥပမာ -

ပစၥညး ျဖန႔ေဝရာေနရာ၊ လျခေရး စစေဆးေရးဂတ၊ ေရႏငသန႔ရငးေရးေနရာမား၊ ေဖာေျဖေရး ေနရာဌာနမား၊ စခနးဝနးကင၊ စေပါငး ေနထငရေသာစခနးမားစသည)

• အႏရာယကေရာကႏငသသ႔မဟတ အပစမားရေသာေနရာ (ဥပမာ - အမးသမး သ႔မဟတ ကေလးသငယ ဥးေဆာငေသာ အမေထာငဥးစးမား၊ အေဖာမပါသ မနးကေလးႏင ေယာကားေလးမား၊ အျခားမသားစမားက ထနးသမးေစာငေရာကေရးေပးေနေသာ မနးကေလးႏင ေယာကားေလးမား၊ စတပငးဆငရာ ျပနာရသႏင ခႏၶာကယမသနစြမးသမား)

16

• အမးသမး၊ ဆယေကာသကႏင ကေလးမားအတြက ခနားစေဝးရာေနရာမား၊ ၎တ႔ႏင အျခားအႏရာယကေရာကႏငေသာ အပစမားအတြက ဥးတညေဆာငရြကေပးေနေသာ အျခားေနရာမား။

အေရးတႀကးသရရန လအပေသာအခကမား

LGBTI မား

စခနးပစဒဇငးႏင ေဘးကငးလျခေရးတြင လငတစမကအမးသမး (lesbian)၊ လငတစမကအမးသား (gay)၊ လငတလငကြစမကသ (bisexual)၊ လငေျပာငးထားသ (transgender) ႏင လငႏစမးရသမား/ၾကားလငရသမား (intersex) (LGBTI) မ ရငဆငၾကေတြ႕ႏငေသာ အၾကမးဖကမႈ အႏရာယမားကထညသြငးစဥးစားသငသည။ ျဖစႏငလင CCCM ေဆာငရြကသမားသည LGBTI ကြမးကငသမား (ဤက႑တြင ကြမးကငေသာ ကာကြယေရး ဝနထမး အပါအဝင) ႏငပးေပါငး၍ CCCM စမကနးမားတြင LGBTI မား၏ အေျခခကာကြယေစာငေရာကမႈဆငရာ အခြငအေရးႏင လအပခကမားက ထညသြငးထားသငသည။ ဥပမာ-

► မတပတင သ႔မဟတ ရကၡာျဖန႔ေဝရာတြငသးေသာကဒ သ႔မဟတ အျခားအစဥအၿမအသးျပႏငေသာ အေထာကအထားကဒ၊ စာရြကစာတမးမားက မလြမေသြလအပေသာ အေျခအေနမးတြင လမားအား မမတ႔၏ ကားမ သတမတခကက ၄ငးတ႔ ကယတင စတၾကကေဖာျပပါေစ။ ကား သ႔မဟတ မႏစမးတညး သတမတထားရမည အစား ကား သ႔မဟတ မသ႔မဟတ X ဟ ကားမ သတမတခက/လငက ေဖာျပႏငသည။

► မတပတငစာရငး သြငးေပးရာေနရာမားတြင လအမား မမ၏ကယေရးအခကအလကမား၊ လငပငးဆငရာ တမးညြတမႈႏင ကားမသတမတမႈမားက ယၾကညစတခစြာ ဖြငဟႏငရန သးသန႔ေနရာမား ထားေပးပါ။

► LGBTI မားက ကညႏငရနႏင ၄ငးတ႔၏ လျခေရးႏင ပတသကေနေသာ လငပငးဆငတမးညြတမႈ၊ ကားမသတမတခကႏင ပတသကေသာ အခကအလကမားက သငေလာေသာ ေမးခြနးမားေမးႏငရန မတပတငစာရငး သြငးေပးသည ဝနထမးမားက ေလကငသငတနးေပးပါ။

(ရညၫႊနး- Information provided by Duncan Breen, Human Rights First, Personal Communication, 20 May 2013)

► စခနး ပမနစစေဆးခက၊ ေစာငၾကပၾကညရႈျခငးႏင အခကအလကေကာကယမႈမားမ ေတြ႕ရခကမားက အဖြ႕၏ သတငးအခကအလက မေဝေရး လပထးလပနညးႏင GBV ဆငရာ သတငးပ႔ျခငးႏင သတငးအခကအလက ဖလယေရး စႏႈနးမားႏငအည သကဆငရာ GBV ႏငကာကြယေရး လပေဖာကငဖကမား၊ အျခား လသားခငးစာနာေထာကထားေရး ေဆာငရြကသမားအား မေဝေပးပါ။ သကဆငရာ လျခေရးကစၥမားက ထညသြငးစဥးႏငေအာင ေသခာေသာ အစအမမား ျပလပပါ။

► ထခကခစားရသအပစမားက အကအညႏင ကာကြယေစာငေရာကမႈ ရယခြငရသည ၎တ႔၏ အခြငအေရးမားအေၾကာငး အသေပးပါ။ ဝနေဆာငမႈမား ေနရာခထားမႈႏင လကလမးမမႈ စသည GBV ဆငရာ စခနးစမခန႔ခြမႈ ကစၥမားက ပမေကာငးမြနေအာင လပေဆာငႏငရန တငတနးခကမား တငျပႏငမည နညးလမးမားေဖာထတ၍ လထ၏ သေဘာထားမတခကက အားေပးျမငတငပါ။

► စခနးႏင အလားတေနရာမားတြင လပကငေနေသာ CCCM ဝနထမးမားက လထက ေသခာစြာ ေဖၚထတသရႏငပါေစ။(ဥပမာ-တဆပႏငအမညကဒျပား)။ ၎တ႔သည ကငဝတစညးမဥးဆငရာ သငတနးကတကေရာကၿပး ကတခဝနခက လကမတထးၿပး ျဖစရမည။

17

► ဝနေဆာငမႈအားလးအတြက ထခကခစားလြယမႈ သတမတခကမားက အသးခႏငရန အျခားက႑မား ႏငအတ အသေပးရငးလငးတကတြနးပါ။

၄။ စခနးဘဝစကဝနးတစေလာကလး စခနးအတြငးႏင စခနးဝနးကငတြင GBV ကာကြယရနႏင တ႔ျပနႏငရန တရားဥပေဒ စးမးေရးႏင လျခေရးမားဝနထမးမား၏ က႑က ပပးေပးပါ။

► စနစတက ေလကငထားေသာ တရားဥပေဒစးမးေရးႏင လျခေရးဝနထမးမား လေလာကစြာရရေရးက ရငးျပ တကတြနးပါ။ ယဥေကးမႈႏင အေျခအေနေပၚမတည၍ လျခေရးဝနထမးအျဖစ အမးသမးႏငအမးသားညမစြာ ပါဝငႏငရနျမငတငပါ။

► စခနးတြင လျခေရးျမငတငရနအတြက (တစရကလင ၂၄ နာရ၊ တစပတလင ၇ ရက) ကာကြယေစာငေရာကမႈႈ ေပးေရးက မတဖကအဖြ႕ႏင ရပရြာလထတ႔ႏင ပးေပါငးလပေဆာငပါ။ (အၾကမးဖက အႏရာယ ေစာငၾကပၾကညရမႈႏင သတငးပ႔ရနအတြက အမးသားႏငအမးသမးမား ပါဝငေသာ ရပရြာေစာငၾကညအဖြ႕ ဖြ႕စညးေရးအပါအဝင။)

► တရားဥပေဒစးမးေရးႏင လျခေရးကငးဝနထမးမားအတြက GBV ကာကြယေရးႏငတ႔ျပနေရး သငတနးမား ပမနရရေစရန ကာကြယေစာငေရာကမႈႈေပးေရး မတဖကမား၊ GBV ကြမးကငသမားႏငပးေပါငးေဆာငရြကပါ။

ေအာငျမငရန အလားအလာေကာငးေသာ လပေဆာငခက

ဖလစပငႏငငရတပဖြ႕၏ အမးသမးႏင ကေလးကာကြယေစာငေရာကေရး ဌာနခပသည GBV ခစားခရသမားအား ညႊနးပ႔ေပးေသာ လပငနးတြငပါဝငေသာ ၄ငးတ႔၏အခနးက႑ေၾကာင လသားခငးစာနာေထာကထားေရး တ႔ျပနမႈ လပငနးမားတြင ပါဝငရန အျမတမးေတာငးဆခရသည။ အႏရာယကေရာကရာ ေနရာမားတြင အလြယတက ခဥးကပႏင၍ ယၾကညစတခရေသာ အမးသမး ရအရာရမားက စစညး၍ စခနးမားတြင အလြယတက ျမငႏငေစရန တာဝနခထားၿပး အမးသမးႏငကေလးမားအတြက အကအညေပးရန စားပြေနရာမား ခထားသည။ ၎တ႔၏ ကြမးကငမႈေၾကာင GBV ႏင ပတသကေသာ တရားဥပေဒႏင ဥပေဒအရ ကာကြယမႈမား အေၾကာငးက ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသမားအား အသေပး တငပငေဆြးေႏြးႏငပါသည။

(ရညၫႊနး - Information provided by Mary Scheree Lynn Herrera, GBV Specialist in the Philippines, Personal Communication, 1 September 2013)

၅။ GBV ကာကြယေရးႏင ေလာခေရးက စခနးပတသမးမႈတြင ထညသြငးပါ။

► ေနရပျပနသမား၊ ျပနလညေနရာခထားသမား၊ စခနးတြငကနရသအပစမား အထးသျဖင အမးသမးမား၊ မနးကေလးမား ႏင အျခားအႏရာယကေရာကလြယေသာ အပစမား၏ လျခေရးအတြက အနးကပ ေစာငၾကပၾကညရရန ရငးျပတကတြနးပါ။

► စခနးမထြကခြာသြားမည GBV ခစားခရသမားအတြက ဝနေဆာငမႈမား ဆကလကရရေစရန GBV ကြမးကငသမားက သကဆငရာဝနၾကးဌာန၊ လမႈေရးအဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကရန အားေပးပါ။ ျဖစႏငသည အခါတငး ပပးေစာငေရာကမႈမား ရရႏငမည ညႊနးပ႔စနစမားက ေဖၚထတပါ။

► စခနးပတသမးမႈ၊ ေနရပသ႔ ျပနလညေနရာခေပးမႈ၊ ျပနလညေပါငးစညးေရးစမကနးမားတြင ပါဝငလပေဆာငေသာ အဖြ႕အစညးႏင အာဏာပငမားသည GBV ခစားခရသမား၏ ကယေရးမတတမးမား အပါအဝင သတငး အခကအလကမားက လကလႊေပးရာတြင

18

လျခစတခ၍ ကငဝတႏငညေသာ စနစရပါေစ။ (GBV ကစၥရပမား အစရငချခငးႏင သတငး အခကအလကမေဝရာတြင လကနာရသည စညးမဥးမားအရ GBV ခစားခရသမား၏ အကးစးပြားက အေကာငးဆးျဖစေအာင ထညသြငးစဥးစားရန)

► GBV အႏရာယေလာခႏငရနအတြက ထခကခစားရသည လထအား စခနးပတသမးမႈ လပငနးစဥႏင ပတသကသည ဆကသြယသတငးေပး လႈပရားမႈမား ျပလပပါ။

အေရးတႀကးသရရန လအပေသာအခကမား

မသနစြမးသမား

အေတြ႔အၾကမားအရ သရရသညမာ ေနရပစြန႔ခြာေရႊ႕ေျပာငးရသမားထတြင မသနစြမးသမားသည လမသဆး၊ လစလရျခငး အခရဆးႏင လမႈေရးအရ ဖယကဥမႈ အခရဆး သမားျဖစပါသည။ ၄ငးတ႔သည အေရးေပၚ ကယထတေရႊ႕ေျပာငးရမႈတြင လအမား၏ ခယခက၊ ႐ပပငးဆငရာႏင လမႈေရးဆငရာ အတားအဆးမား ေၾကာင၄ငး၊ ျပငဆငမႈႏငၾကတငစမမႈမရျခငးေၾကာင၄ငး ေနာကခနထားခရျခငးႏင စြန႔ပစခရျခငးမား ပျဖစႏငသည။ ဝနေဆာငမႈမားႏင လမးပနးဆကသြယေရးစနစမားက လကလမးမမျခငးေၾကာငလညးျဖစႏငသည။ ကညမည မသားစဝငမရသႏင အျခားသမားအေပၚ အကအညအတြက မခေနရသမားသည အျမတထတမႈႏင အၾကမးဖကမႈမားက ပမခစားရဖြယရပါသည။ မသနစြမးေသာ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသမား အတြက ဝနေဆာငမႈႏင အခြငအလမးမားသည ျမ႕ျပမားထက ဒကၡသညစခနးမားတြင ပမေကာငးမြနသညဟ သေတသနမားအရ ေတြ႕ရရေသာလညး စခနးအားလးရ စမကနးမားက ပမကယျပန႔၍ လတငးအကးဝငေသာ၊ အထးျပလပထားေသာ ဝနေဆာငမႈေပးႏငရန စမသငပါသည။ CCCM လပေဆာငသမားသည ေအာကပါတ႔က ေဆာငရြကရမည။

► မတပတငစာရငးျပစရာႏင အခကအလကေကာကယေရး လပငနးမားတြင မသနစြမးသမားက ေဖာထတရမည။ ၎တ႔သည ပမနအကအညေပးေရး စမကနးမားႏင ၎တ႔အတြက အထးဥးတည ျပလပေပးေသာ ဝနေဆာငမႈမားက လကလမးမရမည။ စခနးတြင ဥးေဆာငမႈအတြက ခန႔အပျခငးႏင ရပရြာစမခန႔ခြမႈ အဖြ႕အစညးမားတြင ၎တ႔ကလစလ မရရ။

► အေဆာကအအႏင ဝနေဆာငမႈ (ေနထငစရာေနရာ၊ အစားအစာျဖန႔ေဝရာေနရာ၊ ေရ ျဖန႔ျဖးရာေနရာ၊ အမသာႏငေရခးရာေနရာ၊ ေကာငး၊ ကနးမာေရးဌာန၊ စခနးရးခနး) မားဒဇငးပေဖာရာႏင ျပျပင မြမးမရာတြင အစဥအျမလကနာရမညဒဇငးပစ အေျခခစညးမဥးမားႏင သငေလာေသာ ေနရာခထားမႈက လကနာရမည။ ႐ပဝတအေဆာကအဥမားက လကေလာညေထြျပလပရန သ႔မဟတ ေျပာငးလရန ခကခေသာ ျမ ျပမားတြင ေနထငရေသာ မသနစြမးသမားအတြက ႐ပပငးဆငရာ လကလမးမမႈမား ပဆးႏငပါသည။

► အကအညေန႔စဥလအပေနသမားအတြက အစားအစာႏင အျခားေထာကပေရးမား ရရရန ေနရာခထား ေပးရပါမည။

► မသနစြမးသမားအတြက အထးကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ၊ ႏစသမေဆြးေႏြးပညာေပးျခငး၊ စတကနးမာေရး ႏင လမႈေရးပငးဆငရာပပးမႈမား ရရပါမည။

(Women’s Refugee Commission. 2008. ‘Disabilities among Refugees and Conflict-Affected Populations’,<http://womensrefugeecommission.org/press-room/journal-articles/1000-disabilities-among-refugees-and-conflict-affected-populations> မ မျငမး ထတႏႈတေဖၚျပသည။)

19

CCCM မဝါဒမားတြင GBV ေလာချခငးက ထညသြငးေဆာငရြကျခငး

၁။ CCCM စမကနး ဆငရာမဝါဒ၊ စႏႈနးႏင လမးညႊနမားတြင သငေလာေသာ GBV ကာကြယေရးႏင ေလာခေရး နညးဗဟာမား ထညသြငးပါ။

► (၁) GBV အႏရာယမား ေလာခရနႏင (၂) လပငနးမားတြင အမးသမးမား၊ ဆယေကာသကအရြယ မနးကေလးမားႏင အျခားေသာ အႏရာယကေရာကႏငေျခရသည အပစမားအား CCCM ဝနထမးမားႏင ဥးေဆာငသမားအျဖစ ပါဝငေဆာငရြကျခငးက အားေပးရနအတြက စမကနးမဝါဒမားက သတမတ ေဖာထတ ကာ ကငသး အေကာငအထညေဖာေၾကာငး ေသခာပါေစ။ ထအထတြင ေအာကပါတ႔ ပါဝငႏငပါသည။• ထခကခစားရေသာ အပစမားအတြငးမ GBV အႏရာယကေရာကလြယသမားအတြက

ဝနေဆာငမႈမားႏင အစားအစာႏင အျခားပစၥညးမား ျဖန႔ေဝေရးဆငရာလပငနး အဆငဆငက ညႏငးေရးနညးလမးမား၊

• GBV ဆငရာ အဓက လသးပစၥညးမား ေထာကပျခငး (ဥပမာ- တစကယေရသန႔ရငးေရးႏင အမးသမး မား လျခဂဏသကၡာရရန ပစၥညးမား၊ တစကယေရသးရန ဓာတမး၊ ေလာငစာႏင ေလာငစာ အစားထး ပစၥညးစသည)က ျဖန႔ျဖးေရး တာဝနယရသည မတဖကအဖြ႕အတြက ေရရည ဝနေဆာငမႈေပးမည လမးညႊနမား

• စခနးလထအတြငး အႏရာယကေရာကႏငေသာအပစအတြက အမယာမဝါဒမား• မလျခေသာေနရာႏင လပငနးမားေၾကာငျဖစေပၚႏငေသာ GBV အႏရာယက ေလာကႏငေစရန

လပငနးမား (ဥပမာ-ေလာငစာရာေဖြျခငး)• စခနးစမအပခပေရးတြင အမးသမးႏင အျခားအႏရာယကေရာကႏငသညအပစမားမ ကယစားျပ

ပါဝငႏငမညမဝါဒမား• မတပတငစာရငးသြငးခနတြင အမးသမး၊ မနးကေလးႏင အျခား အႏရာယကေရာကႏငသည

အပစမားက ေတြ႕ဆေမးျမနးရာတြင သးသန႔ေနရာေပးႏငမည မဝါဒမား• GBV ျဖစရပမားအေၾကာငး သတငးအခကအလကမားက ကာယကရငမားအား ထခကျခငး

မရေစဘ သ႔မဟတ လ႕ဝကထနးသမးစြာ မေဝေပးရနအတြက လပထးလပနညးမားႏင လပငနး လမးညႊနမား

• လငပငးဆငရာ အျမတထတမႈႏင အလြျပကငမႈကစၥမားအား သတငးပ႔ရန၊ စစမးစစေဆးရနႏင စညးမဥးအရ အေရးယရန ေအဂငစ၏ လပထးလပနညးမားအေၾကာငး သငေလာသည သတငး အခကအလကမား

► ယငးတ႔အား CCCM ဝနထမးမား၊ ေကာမတမားႏင စမခန႔ခြမႈအပစမားၾကား ကယကယျပန႔ျပန႔ ျဖန႔ေဝေပးပါ။ သငေလာပါက ႏငငသးႏင ေဒသသး ဘာသာစကားမားႏင ပမကယျပန႔ေသာ ရပရြာလထမားထ (ဘေရးလမကမျမငစာ၊ လကဟနေျခဟနျပ သေကၤတ ဘာသာစကား၊ စာမတတသမားအတြက ႐ပပမား ပါဝငေသာ ပစတာမား၊ လထအစညးအေဝးမားတြင ေၾကညာျခငး စသညျဖင လကလမးမ ရယႏငေသာ နညးလမးမား အသးျပ၍) ျဖန႔ေဝေပးပါ။

► CCCM ၏အနမဆးလကနာရမညကားမဆငရာ ကတကဝတမားက အေကာငးဆး လပေဆာငခက အျဖစလကခကငသးရန အသေပးေဆြးေႏြးပါ။

20

၂။ GBV အႏရာယေလာခေရးနညးဗဟာမားက CCCM ႏင သကဆငသည ႏငငႏင ေဒသအဆငမဝါဒမားတြင ထညသြငး ပါဝငေစရန ႏင ေရရညတညတေရးအတြက ဘ႑ာေငြ လာထားရနအတြက ရငးျပတကတြနးပါ။

► အစးရႏင အျခားပါဝငပတသကသမားအား ေအာကပါတ႔ ပါဝငေသာ GBV အႏရာယေလာခေရးနညးဗဟာ မားက ျပနလညသးသပႏငရနႏင အႏရာယကငးေရးႏင လျခေရးအတြက GBV ဆငရာလပငနးမားက ထညသြငးေဆာငရြကရနအတြက ပပးေပးပါ။• ပမနျဖစေပၚတတေသာ သဘာဝေဘးအေျခအေနမးတြင CCCMဆငရာ GBV

အႏရာယေလာခေရးအတြကအစးရက အၾကျပႏငရန GBV ကြမးကငသတစဥး ပပးေပးရန• စခနးမားက မညသညေနရာတြင မညသ႔စတငတညေဆာကရန• တရားဥပေဒစးမးေရးႏင အျခားလျခေရးဝနထမးမားခထားမႈ• အေရးေပၚအေျခအေနကနဥးအစကပင အမးသမး၊ ဆယေကာသကႏင ကေလးမား ခးနား

စေဝးရန ေနရာမား တညေဆာကျခငး။• GBV အႏရာယေလာခေရးက ထညသြငးစဥးစားထားေသာ စခနးပတသမးမႈႏင ထြကခြာမႈ

နညးဗဟာမား ► GBV ဆငရာမဝါဒႏင အစအစဥမားက အေကာငအထညေဖာမည နညးဗဟာမားေရးဆြရာတြင

သကဆငရာဝနၾကးဌာနမားက ပပးကညပါ။ ရပရြာ၏ ေထာကခအားေပးမႈ ရရရနႏင မလလားေသာ တနျပနသကေရာကမႈမား ေလာခရနအတြက ၎မဝါဒႏငအစအစဥမားက လထအား မညသ႔ အကးျပႏငသညက အသပညာေပး လႈပရားမႈမား ေဆာငရြကပါ။

► GBV အႏရာယကထညသြငးစဥးစားထားေသာ စခနးပတသမးမႈႏင ထြကခြာမႈ နညးဗဟာမား ေဖာထတရာတြင အမးသမးႏင အျခားအႏရာယကေရာကႏငေသာအပစမား အပါအဝင ႏငငအာဏာပငမား၊ ထခကခစားရေသာအပစမားႏင အတပးေပါငးလပေဆာငပါ။

CCCM ဆင၇ာ ဆကသြယေျပာဆေရးႏင သတငးအခကအလကမေဝေရးတြင GBV

အႏရာယေလာခေရးက ထညသြငးေဆာငရြကျခငး

၁။ အၾကမးဖကခခရသမားအတြက ေဘးကငးလျခ၍ လ႕ဝကထနးသမးေပးေသာ သငေလာသည ကသ ေစာငေရာကမႈ စနစမား (ညႊနးပ႔ရန လမးေၾကာငးမား) အား သတမတ ေဖာထတေပးႏငရနအတြက GBV ကြမးကင ပညာရငမားႏင တငပငေဆြးေႏြးပါ။ အၾကမးဖကခခရသမားအေနျဖင ကညပပးမႈမားက မညသညေနရာတြင ရရႏငေၾကာငး သတငးအခကအလကမားအား ပပးေပးႏငရန လအပသည အေျခခကြမးကငမႈမား CCCM ဝနထမးမားတြင ရေၾကာငး ေသခာပါေစ။

► ထခကခစားရေသာလထႏင ထေတြ႕မႈရေနေသာ CCCMဝနထမးမား အားလးတြင အၾကမးဖကခ ခရသမား အတြက ကသေစာငေရာကမႈႏင ကညပပးမႈမား ရရရနအတြက မညသညေနရာသ႔ လႊေျပာငး ညႊနးပ႔ရမည ဆသညက စာျဖငေရးသားထားေသာ သတငးအခကအလကမား ရေနေၾကာငး ေသခာပါေစ။ အၾကမးဖက ခခရသမားအတြက ဝနေဆာငမႈမားဆငရာ အခကအလကမားက အခနႏင တစေျပးညေစရန ပမနျဖညစြက ျပငဆငထတျပန ေပးပါ။

► ထခကခစားရေသာလထႏင ထေတြ႕မႈရေနေသာ CCCM ဝနထမးအားလးအား ကားမေရးရာ၊ GBV၊ အမးသမးအခြငအေရး/လ႕အခြငအေရးမား၊ လမႈေရးအရ ဖယကဥထားမႈ၊ လငမႈေရးရာအေၾကာငးႏင စတပငးႏင လမႈေရးဆငရာ ေရးဥးျပစကညျခငး (ဥပမာ - အၾကမးဖကခရသမားအား မညသ႔ ဆကသြယအားေပးရမည၊ ၎တ႔၏ အခြငအေရးမား၊ အႏရာယျဖစႏငေျခမားက

21

သတငးပ႔တငၾကားႏငသည နညးလမးမားႏင ကသေစာငေရာကမႈမားက ရယႏငသည နညးလမးမား ဆငရာ သတငးအခကအလကမားက ကငဝတႏငအည ေဘးကငးလျခ၍ လ႕ဝကထနးသမးစြာ မညသ႔ ပပးေပးရမည) တ႔က ေလကင သငတနးေပးထားပါ။

အေရးတႀကးသရရန လအပေသာ အခကမား

ညႊနးပ႔ရန လမးေၾကာငးမား (Referral Path Ways)

ညႊနးပ႔ရနလမးေၾကာငးမာ ေျပာငးလရန လြယကေသာ အစအမျဖစ၍ အၾကမးဖကခရသႏင အကအညေပးေသာ ကြမးကငသည ဝနေဆာငမႈမားအၾကား ေဘးကငးစြာခတဆကေပးသည။ ဥပမာ - ေဆးကသမႈ၊ စတကနးမာေရး ႏင စတႏင လမႈေရးပငးဆငရာ အကအညမား၊ ရအကအည ႏင တရားေရး ဥပေဒေရးရာ ပပးမႈမား

သငခနးစာ

ေဟတႏငငတြင စခနးစမခန႔ခြမႈ အဖြ႕မားတးတက ေရာကရလာသညႏငအမ GBV ဆငရာမႈခငးသတငးပ႔မႈမား ပမမားျပားလာသညက ေတြ႕ရရပါသည။ ၂၀၁၀ခႏစ မတလႏင ေမလၾကားတြင မႈခငး ၁၂ခ CCCM အဖြ႕မားသ႔ သတငးပ႔ၿပး ဇြနလႏငစကတငဘာလၾကားတြင သးဆ တကလာပါသည။ ၂၀၁၀ခႏစ မတလႏင ၾသဂတလၾကားတြင GBV မႈခငး ၉၈%က IOM စခနးမနေနဂာ သ႔မဟတ စခနး၏ ကြငးဆငးအဖြ႕သ႔တကရကသတငးပ႔ တငၾကားခပါသည။ IOM ၏ ကာကြယေစာငေရာကမႈအဖြ႕က အၾကမးဖကခခရသမားအား ေတြ႕ဆေမးျမနးရာတြင ၉၃% က စခနးစမခန႔ခြမႈအဖြ႕မအပ အျခား မညသ႔ထ သတငးပ႔ရမညက မသဟ ေဖာျပခၾကသည။ ေဆးကသမႈ ခယရန မညသညေနရာသ႔ သြားသငသညကလညး မသၾကပါ။ အနးအနားတြင ကနးမာေရးဌာန ရသညက သရသမားထမ ၁၀၀%က ကနးမာေရးဌာနသ႔ သြားေရာကရန နညးလမးမရ သ႔မဟတ တစေယာကတညး သြားေရာကရန ေၾကာကရြ႕သညဟ ေဖာျပၾကသည။ ဤအခကက စခနးမနေနဂာမား အေနႏင GBV ဆငရာ သတငးအခကအလကမား (မညသညေနရာတြင သတငးပ႔ရမညႏင မညသ႔ျပစေစာငေရာကမႈခယရမည) က စခနးတစေလာက ျမငသာေသာေနရာမားတြင ထားရရန အေရးၾကးပက မးေမာငးထးျပေနပါသည။ ထ႔ျပင ထခကခစားရသမားက အၾကမးဖကခရမႈက ဖြငဟ ေျပာဆေသာအခါတြင ညႊနးပ႔ႏငရနအတြက လအပေသာ ကြမးကငမႈႏင သတငးအခကအလကေပးရန စခနး မနေနဂာမားက ေလကငသငတနးေပးရန လအပခကကလညး ေထာကျပေနပါသည။

(International Organization for Migration. 2010. ‘IOM Haiti Gender-Based Violence’, <https://www.iom.int/jahia/webdav/shared/shared/mainsite/published_docs/brochures_and_info_sheets/CCCM_GBV_Strategy.pdf> မ မျငမး ထတႏႈတေဖၚျပသည။)

၂။ CCCM အစအစဥမားသည CCCM က႑အတြငးႏင ပမကယျပန႔သည လသားခငး စာနာေထာကထားမႈ အသငးအဝငးတြငးရ အျခားေသာ မတဖကမားအား GBV ဆငရာ သတငးေပးပ႔မႈမားက မေဝေပးရာတြင ေဘးကငးလျခေရး ႏင ကငဝတဆငရာ စႏႈနးမားက လကနာေၾကာငး ေသခာပါေစ။

► အၾကမးဖကခခရသမား၊ ၎တ႔၏ မသားစမား သ႔မဟတ ရပရြာလထမားအား မညသမညဝါဆသညက ေဖာျပ သရေစျခငး မရေစဘ သ႔မဟတ လျခေရးဆငရာ ေဘးအႏရာယကေရာကေစျခငး မရေစဘ မေဝႏငရနအတြက ေအဂငစအတြငးႏင ေအဂငစမားၾကား သတငးအခကအလက မေဝမႈဆငရာ စႏႈနးမားက ခမတပါ။

22

၃။ CCCMဆငရာ ရပရြာတြငး ကြငးဆငးေဆာငရြကမႈႏင အသပညာေပး လပငနးမားတြင GBV သတငး အခကအလကမား ထညသြငးပါ။

► CCCM ကြငးဆငးလပငနးမား (ဥပမာ ရပရြာေဆြးေႏြးပြ၊ အလပရေဆြးေႏြးပြ၊ ရပရြာေခါငးေဆာငမားႏင အစညးအေဝးမား၊ GBV သတငးအခကအလကျပစျခငး)တြင GBV အေၾကာငး ရပရြာအား အသေပးျခငးက ထညသြငးရန GBV ကြမးကငသႏင ပးေပါငးေဆာငရြကပါ။• အသပညာေပးျခငးတြင ကာကြယေရးဆငရာ အေၾကာငးအရာ၊ ထခကခစားခရသမား၏

အခြငအေရး (ဝနေဆာငမႈမားႏင ရပရြာအတြငး လ႕ဝကခက ထနးသမးေပးေရး အပါအဝင)၊ အႏရာယက သတငးပ႔ရမည ေနရာႏင GBV အတြကမညသ႔ ျပစေစာငေရာကမႈ ခယရမညတ႔က ပါဝငပါေစ။

• လကလမးမေစရန ကြျပားေသာပစအမးမးႏင ဘာသာစကားမားက အသးျပပါ။ (ဥပမာ မကမျမငစာေပ၊ သ႐ပျပဘာသာစကား၊ ႐ပပကသ႔ေသာ ရးရငးသညသတငးေပးမႈစသည)

• အသကအရြယ၊ ကားမ၊ ဓေလထးစတ႔ႏင လကေလာညေထြျဖစေစရန သတငးအခကအလက ျပစရာႏင ျဖန႔ေဝရန နညးဗဟာမား ေဖာထတရာတြင အမးသမး၊ မနးကေလး၊ ေယာကားေလးႏင (လအပလင သးျခားစ)မား ပါဝငလပေဆာငပါေစ။

အေရးတႀကး သရရနလအပေသာအခကမား

GBV ႏင သကဆငသည သးျခားသတငးအခကအလကမား ေပးျခငး

လထအတြငး ကြငးဆငးေဆာငရြကမႈမားတြင GBV ႏင ဆကႏြယေသာ ေဆြးေႏြးဖလယမႈမားအပါအဝင အေျခခ လျခေရး ကစၥရပမားႏင ထခကခစားရေသာလထအတြက လျခေရးေဆာငရြကခကမား အေၾကာငး ပါဝငသငပါသည။ GBV ႏင သးျခားသကဆငသည သတငးအခကအလကမား ျဖန႔ေဝေပးရာတြင ကြမးကငမႈ မရသမားသည ကြမးကငသမား သ႔မဟတ GBV က အထးျပေဆာငရြကသည ေအဂငစအဖြ႕အစညးႏင ပးေပါငးေဆာငရြကသငသည။

► GBV ကာကြယေရးဆငရာ CCCMကြငးဆငးလပငနးမားတြင အမးသားမား အထးသျဖင ရပရြာ ေခါငးေဆာငမားက အေျပာငးအလ ဖနတးသမား ျဖစလာေစရန ၎တ႔အား ပါဝငေဆာငရြကပါေစ။

► ရပရြာေဆြးေႏြးပြမားတြင လျခစတခစြာ ပါဝငႏငေစရန အမးသမးမား၊ ဆယေကာသကႏင အျခား ထခကခစားရလြယသညအပစမား ၾကေတြ႕ရသညအဟန႔အတားမားက ထညသြငးစဥးစားပါ။ (ဥပမာ - သြားလာေရး၊ ေဆြးေႏြးပြ၏ အခနႏငေနရာ၊ ပါဝငမႈေၾကာင တနျပနသကေရာကမႈ၊ ကေလးျပစ ေစာငေရာကရနလအပခက၊ မသနစြမးသမား၏ လကလမးမမႈ) ပါဝငသကေရာကသမား GBV ကစၥမားက လြတလပစြာေဆြးေႏြးရန ေဆြးေႏြးပြမားသည အသက၊ ကား၊ မ၊ ယဥေကးမႈမားႏင လကေလာ ညေထြျဖစေစမည နညးဗဟာမားျဖင အေကာငအထညေဖာပါ။ (ဥပမာ - ယၾကညစတခမႈက ခစားရေစရန အမးသမးႏင မနးကေလးအပစမားအတြက အမးသမး ပပးေဆြးေႏြးသမားသးရန။)

► CCCM ဝနထမးမား၏ လကရကငဝတမားႏင ၎တ႔ကးလြနေသာ လငမႈဆငရာအျမတထတမႈႏင အလြျပကငမႈမားက မညသညေနရာတြင တငတနးရမညဆသည သတငးအခကအလကမားက ရပရြာ လထအားေပးထားပါ။ လငပငးဆငရာ အျမတထတမႈႏင အလြျပကငမႈမားအတြက ကာကြယေရး ဆငရာ သငေလာေသာ သငတနးမားအား ဝနထမးမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငသမားမ ရရပါေစ။

► GBV ဆငရာ သတငးအခကအလကမားက ျမငႏင၍လြယကစြာ ေရာကရႏငေသာ ေနရာမားတြင

23

ထားပါ။ ဥပမာ - အသစေရာကရသမားအတြက လကခၾကဆေရးဌာနမား၊ ေရႊ႕ေျပာငးဌာနမား၊ ေန႔ဖက ေစာငေရာကမႈ ဌာနမား၊ ေကာငး၊ ေဒသဆငရာအစးရရး၊ ကနးမာေရးဌာန စသည)

ေအာငျမငရန အလားအလာေကာငးေသာ လပေဆာငခက

လကနကးလပငနးမား၏ ဗဟအျဖစ လသမားေသာ ဖလစပငႏငင၏ ေလတေဒသသည ၂၀၁၃တြင တငဖနးတကျခငးေၾကာင ဆးရြားစြာ ပကစးသြားခပါသည။ တငဖနးအၿပးတြင အရငးအျမစမား ခ႕တမႈႏင အေျခခဝနေဆာငမႈမား ပကယြငးမႈတ႔ေၾကာင လကနကးျခငးမား ျမငတကလာမညဟ စးရမပပနခၾကပါသည။ GBV လပငနးအဖြ႕၏ အေထာကအပျဖင CCCM အစအဖြ႕ဝငမားသည လကနကးမႈ၏ တရားမဝငမႈအေၾကာငးက လထအတြငးသရမႈ ျမငတငေပးရန ရာေပါငးမားစြာေသာ ပစတာမားက အမားဆငေနရာမားတြင ခတဆြခပါသည။ ပစတာမားတြင ကာကြယေရး သတငးအခကအလကမားအျပင အႏရာယကေရာကႏငသမား မညသညေနရာတြင ပပးမႈမား ရရႏငသည။ လကနကးမႈက ရပရြာလထမ ေတြ႕ရပါက မညသ႔ထ ဆကသြယရမည ဆသည သတငးအခကအလကမားလညး ထညသြငးထားပါသည။

(ရညညႊနး - Information provided by Devanna de la Puente, GBV AoR Rapid Response Team member, Personal Communication, 13 March 2014)

အျခားေသာ လသားခငးစာနာေထာကထားမႈ က႑မားႏင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငး

အတြက GBV ဆငရာ အဓက ထညသြငးစဥးစားရန အခကမား

ညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈ၏ ပထမအဆငအေနႏင CCCM ဆငရာ စမကနးေရးဆြသမားသည GBV ဆငရာ ညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈ အစအမတစခက ရာေဖြရန ျဖစသည။ သ႔မသာ ႏငငတြငးတြင ရရႏငမည GBV ကြမးကငသမားက သတမတေဖၚထတႏငမည ျဖစသည။ CCCM ဆငရာ ဝနထမးမားမ ေအာကပါတ႔က ေဆာငရြကႏငေစရန GBV ကြမးကငသမားထမ အကအညေတာငးခရပါမည။

► CCCM ဆငရာ စမကနးမားႏင ဆကႏြယ၍ GBV အႏရာယျဖစႏငေျခမားက စစေဆးသည ဆနးစစ ေလလာမႈမားက ေရးဆြေဆာငရြကရနႏင ထအႏရာယျဖစႏငေျခမားအား ေလာခရန နညးပညာမားက CCCM လပငနးေဆာငရြကသမားႏင အတေရးဆြရန။

► CCCM ဝနထမးမားအား ကားမေရးရာ၊ GBV၊ လ႔အခြငအေရး၊ အမးသမးအခြငအေရးႏင ဆငေသာ အေရးကစၥမားအတြက ၿပးျပညစေသာ သငတနးမားေပးရန။

► CCCM ဝနထမးမားထ သတငးပ႔တငၾကားလာႏငသည GBV အၾကမးဖကခသမားအတြက လျခစတခရ၍ လ႕ဝကထနးသမးေပးသည အျပင သငေလာသည ကသေစာငေရာကမႈမားကပါ ေပးႏငမညေနရာအား ေဖၚထတသတမတထားရန။ အၾကမးဖကခရသမားအား ေဖးမကည တ႔ျပနေဆာငရြကေပးရန အတြက လအပေသာ အေျခခကြမးကငမႈႏင သတငးအခကအလကမားက CCCM ဝနထမးမားအား ပပးေပးထားရန။

► ထခကခစားရေသာ လထအတြက CCCM ႏငဆကႏြယ၍ ကားမေရးရာ၊ GBV၊ လ႔အခြငအေရးႏင အမးသမး အခြငအေရး စသညတ႔အတြက သငတနးမားႏင အသပညာ ျမႇငတငမႈမားက ျပလပ ေဆာငရြကေပးရန

► အမးသမးမား၊ ဆယေကာသကမားႏင ကေလးမားအတြက သကေတာငသကသာ ခနား

24

စေဝးႏငသည ေနရာမားအတြက ေရြးခယေသာေနရာႏင ပစဒဇငးတ႔မာ ေဘးကငးလျခ စတခရေစရန အတြက သငေလာေသာ အၾကဥာဏမားေပးရန

ထ႔ျပင CCCM ဆငရာ အစအစဥေရးဆြေဆာငရြကသမားသည GBV အႏရာယျဖစႏငေျခမားက ထပမ ေလာခ သြားႏငရနအတြက အျခားေသာ လသားခငး စာနာေထာကထားမႈက႑မားႏင ခတဆက ေဆာငရြကသငပါသည။ အျခားက႑မားႏင ညႇႏႈငးေဆာငရြကရနအတြက အၾကျပခကအခ႕အား ေအာကတြင ေဖာျပထားပါသည (သကဆငရာ လသားခငးစာနာ ေထာကထားမႈ တ႔ျပနေဆာငရြကေပးမႈတစခတြင တကၾကြစြာ ပါဝငေဆာငရြက ေနၾကသည က႑မားအလက ထညသြငးစဥးစားေဆာငရြကရန ျဖစသည)။ ဇယားတြင မပါရေသာလညး ကားမေရးရာ၊ စတကနးမာေရးႏင စတပငးႏင လမႈေရးဆငရာ ပပးမႈ (Mental Health and Psychosocial Support - MHPSS)၊ HIV ၊ သကရြယၾကးသႏင သဘာဝပတဝနးကငတ႔အတြက ေဆာငရြကေနေသာ မတဖကမား ရသညေနရာမားတြင CCCM ဆငရာ လပေဆာငသမားသည ၎တ႔ႏငလညး ညႇႏႈငးေဆာငရြကသငပါသည။ GBV ႏင ဆကႏြယေသာ ညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈတာဝနဝတရားမားအေၾကာငး ေယဘယသတငးအခကအလကမား ပမ ရရႏငရနအတြက အပငး (၂) - အဓက အေၾကာငးအရာ နယပယမားလမးညႊန၏ ေနာကခအခကအလကမား-တြင ၾကညပါ။

စခနး

ညႏႈင

းေဆ

ာငရြက

မႈႏင

စခနး

စမခ

န႔ခြမႈ

(CCC

M)

ကေလးသငယ ကာကြယေစာငေရာကမႈ

► ကေလးသငယ ကာကြယေစာငေရာကေရး လပေဆာငသမား ႏင ခတဆကကာ ေနရာအလက GBV ႏင သကဆငသည အေရးကစၥမားက ေစာငၾကညၾကပမတ၍ ဥးတည ေျဖရငးေဆာငရြကေပးရန

ပညာေရး ► ေအာကပါတ႔က ပညာေရးက႑ ေဆာငရြကသမားႏင လကတြလပေဆာငပါ။ • ပညာေရး အစအစဥမားအတြက (ယာယ ေလလာ

သငၾကားရန ေနရာမား အပါအဝင) ေနရာႏင ဖြ႕စညးပမားက GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခ ရသမား၏ ေဘးကငးလျခမႈက အေျခခ၍ ထညသြငးစဥးစားကာ စစဥေရးဆြရန

• မးဆကပြား အသကအရြယရ အမးသမးမားႏင မနးကေလးမားအတြက သန႔ရငးေရးဆငရာပစၥညးမား ျဖန႔ေဝေပးေရးက ပပးေပးရန။ အမးသမးမား ႏင မနးကေလးမား၏ အခြငအေရး၊ လအပခကတ႔ႏငအည ပညာေရးဆငရာ ေနရာမားတြင သန႔ရငးေရးပစၥညးမားအား ေလာဖြပရနႏင စြန႔ပစရနစနစမား စစဥထားရရန

• ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရေသာ ကေလးမားႏင ဆယေကာသက မား၏ ေကာငး ေနၿမေရးက ေသခာေစရန

စားနပရကၡာႏင စကပးေရး ► ျဖန႔ေဝရာ ေနရာမား၊ အခနႏင လပငနးစဥမားသည GBV အႏရာယက ေလာခ ႏငေသာနညးလမးမားျဖင ပစေရးဆြ ေဆာငရြကႏငရနအတြက စားနပရကၡာဖလေရးႏင စကပးေရး လပေဆာငသမားႏငအတ လပေဆာငရန

25

စခနး

ညႏႈင

းေဆ

ာငရြက

မႈႏင

စခနး

စမခ

န႔ခြမႈ

(CCC

M)

ကနးမာေရး ► ေနရာမားအတြက အစအစဥဆြရနႏင အၾကမးဖကခရသႏင အႏရာယကေရာက ႏငေျခရသမား၏ ေဘးကငးလျခမႈဆငရာ ပပနမႈမားႏင လအပခကမားက အေျခခ၍ ကနးမာေရးဌာန မားသ႔ လကလမးမေရာကရႏငမႈက ေသခာေစရန အတြက ကနးမာေရးေဆာငရြကသမားထမ အကအည ရယပါ။

► ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင ညႊနးပ႔လမးေၾကာငးမား ရရႏငမႈႏင လအပခကမားက ဆနးစစေလလာရန ကနးမာေရး ေဆာငရြကသမားႏင ညႏႈငးေဆာငရြကပါ။

► ကယဆယေရးစခနးမား၊ ဒကၡသညစခနးမား၊ ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငရာ ေနရာမား အတြက ေရြ႕လားေဆးခနးမားက အစအစဥေရးဆြေဆာငရြကရန ကနးမာေရး ေဆာငရြကသ မားႏင ညႏႈငးေဆာငရြကပါ။

► အမးသမး ကနးမာေရးေစာငေရာကသမား ရရရနအတြက ရငးျပ တကတြနးပါ။

► ကနးမာေရးဌာနႏင ေစာငေရာကသမားက GBV အၾကမးဖက ခခရသမား၏ လအပခကအား တ႔ျပနေဆာငရြကေပးႏငရန အတြက ျပငဆငေပးထားရန ရငးျပ တကတြနးပါ။

အးအမ၊ ေျမယာႏင ဥစၥာပစၥညး (HLP)

► HLP လပေဆာငသမားႏင ေအာကပါတ႔အတြက လကတြ ေဆာငရြကရန• အမးသားမားႏင အမးသမးမားအတြက အးအမ၊

ေျမယာႏင ဥစၥာပစၥညး ဆငရာ အခြငအေရးႏင ေျမယာအေရးကစၥမားႏင စပလဥးသည ေမးခြနးမားက မတပတငစာရငးသြငးျခငး၊ စာရငးျပစျခငးႏင ရညရြယခက အတြက စစတမးေကာကျခငးတ႔တြင ပါဝငထညသြငးရန

• ေျမယာမား၊ အမားသးေနရာမားႏင လထအေဆာကအဥ မားအား ကယဆယေရးႏင စစညးေနထငရာေနရာမားအျဖစ အသးျပျခငးေၾကာင ျဖစလာ ႏငေသာ (အတငးအကပ ႏငထတျခငးႏင ေနရာေရႊ႕ေျပာငးေစျခငး အပါအဝင) မရညရြယသည ဆးကးသကေရာကႏငမႈမားအား နားလည သရရန

26

စခနး

ညႏႈင

းေဆ

ာငရြက

မႈႏင

စခနး

စမခ

န႔ခြမႈ

(CCC

M)

အသကေမြးဝမးေကာငး ► အသကေမြးမႈဆငရာ မတဖကမားႏငအတ လပေဆာငရန• စခနးတြငး၌ အသကေမြးလပငနးမားအတြက

ေဘးကငးလျခမႈ ရေသာေနရာႏင ေဘးကငးလျခမႈ မရေသာ ေနရာမားကေဖၚထတပါ။

• ဝငေငြရလပငနးမားအတြကေနရာက ေဘးကငးလျခမႈအေပၚ အေျခခ၍ အထးသျဖင ေလာငစာထငး၊ ေရႏင အျခား အဓကကသည သဘာဝအရငးအျမစမား လကလမးမသည ေနရာမားအား ထညသြငးစဥးစားလက အစအစဥဆြပါ။

• အႏရာယရေသာ ရငသနရပတညမႈနညးလမး အမအကငမားက တားဆး ကာကြယႏငရနအတြက အသကေမြးမႈဆငရာ နညးဗဟာမား၏ လထအေပၚ သကေရာကႏငမႈက ဆနးစစပါ။

အာဟာရ ► အႏရာယကေရာကႏငေျခရသမား၏ ေဘးကငးလျခမႈဆငရာ ပပနမႈမားက အေျခခ၍ အာဟာရဌာနမား၏ တညေနရာ အတြက အစအစဥဆြရနအတြက အာဟာရလပငနး လပေဆာငသမားႏင တငပငေဆြးေႏြးလပေဆာငပါ။ (ဥပမာ - အၾကမးဖကခခရသမားအား ေစာငေရာကႏငရနအတြက ျဖစႏငပါက အမးသမးမား၊ ဆယေကာသကမားႏင ကေလးမား ခနားစေဝးရာေနရာမားႏင ကပ၍ အာဟာရဌာန မားက ေနရာခထားရန)

► အာဟာရခ႕တမႈအတြက အတြငးလနာဌာနမားမာ အျခားေနရာတြင တညရေနၿပး ကေလးမားအား လၾကးမားက လကပါေစာငေရာကရန လအပသည အေျခအေနတြင လၾကးမားအေနႏင အစားအစာႏင လငလလယျခငး မျပရေစရန အကအည အေထာကအပမား ေပးရနအတြက အာဟာရလပငနး လပေဆာငသမားႏင အတ လပေဆာငပါ။

ကာကြယ ေစာငေရာကေရး ► ကာကြယေစာငေရာကေရး လပေဆာငသမားႏင အတေဆာငရြကရန -• ၾကဆလကခေရးႏင မတပတငစာရငးသြငးသညေနရာမားမ

GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခရသမားအတြကေဘးကငးလျခသည ေနထငစရာ ေနရာမား စစဥေပးရန

• လျခေရးအတြက သြားလာ ၾကညရႈစစေဆးမႈမား ပမနျပလပကာ ေစာငၾကညၾကးၾကပ၍ ပတဝနးကငတြင GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခက အခကအလကမား ေကာကယရန

• GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခက ေလာခႏငရန နညးဗဟာမားအား ပပးေပးရန (ဥပမာ -စခနး၏ ဗဟာကေသာ၊ မလျခေသာေနရာမားတြင မးအလငးေရာင ရေစရန၊ လျခေရး ကငးလညမႈမား ထားရရန စသည)

27

စခနး

ညႏႈင

းေဆ

ာငရြက

မႈႏင

စခနး

စမခ

န႔ခြမႈ

(CCC

M)

ေနထငစရာ၊ အေျခခေနထငရာႏင

ျပနလညထေထာငေရး (SS&R)

► SS&R လပေဆာငသမားႏင လကတြေဆာငရြကရန - • GBV အႏရာယကေရာကလြယမႈက ေလာခႏငမည

ေနရာမားႏင ေနထငစရာ မားက အစအစဥေရးဆြ၍ ပစဒဇငးထတရန (ဥပမာ - အမးသမးမား၊ ဆယေကာသက မားႏင ကေလးမားအတြက လကလမးမႏငေသာ လျခေဘးကငးရာ ေနရာမား ဖနတးေပးရန၊ လမား ကပသပမႈက ေျဖရငးေဆာငရြကရန၊ ေနထငစရာႏင ပတသကေသာပစၥညးမား ျဖန႔ေဝရာတြင ေဘးကငးလျခ ေစရန စသည)

• ခကျပတရန ေလာငစာက လတတေလာ ရရႏငရန အတြက တကရကပပး ေပးရန

• ေဘးကငးလျခေရးဆငရာ ဆနးစစမႈမား၏ ေတြ႕ရခကအရ ေနထငစရာမားအား အဆငျမင ထနးသမးမႈမားက စစဥ ေဆာငရြကေပးရန

ေရ၊ တစကယေရ သန႔ရငးေရးႏင

ပတဝနးကငသန႔ရငးေရး (WASH)

► WASH လပေဆာငသမားႏင လကတြေဆာငရြကရန• GBV အႏရာယကေရာကလြယမႈက ေလာခႏငမည

လျခစတခရ၍ လကလမးမႏငသည ေရႏငသန႔ရငးေရး ဝနေဆာငေနရာ ပစၥညးမားက တညေဆာကရန (ဥပမာ - ေရႏငသန႔ရငးေရး ဝနေဆာငေနရာမားတြင အလငးေရာင လေလာကစြာ ရရရန၊ လျခေဘးကငးေသာ အကြာအေဝးတြင ရရန၊ ဆေလာေသာ လသးပစၥညးမား ျဖန႔ေဝေပးရန စသည)

• GBV အႏရာယဆငရာ အခကအလကမား ထညသြငး ပါဝငေသာ တစကယေရသန႔ရငးေရး ျမငတငမႈ ကြငးဆငးလပငနးမားအား ကညရန (ဥပမာ - တားဆး ကာကြယေရး၊ အႏရာယက သတငးပ႔ရနေနရာ ႏင ေစာငေရာကမႈမား ရယရန နညးလမး)

• ေရအရငးအျမစမား အသျပမႈအတြက အမရငလထႏင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးရန

• မးဆကပြားအသကအရြယရ အမးသမးမားႏင မနးကေလးမားအတြက သန႔ရငးေရးဆငရာ ပစၥညးမား ျဖန႔ေဝေပးေရးက ပပးေပးရန။ အမးသမးမားႏင မနးကေလးမား၏ အခြငအေရး၊ လအပခကတ႔ႏငအည ပညာေရးဆငရာ ေနရာမားတြင သန႔ရငးေရးပစၥညးမားအား ေလာဖြပရနႏင စြန႔ပစရနစနစမား စစဥထားရရန

• ေရႏငသန႔ရငးေရး ဝနေဆာငေနရာမားအား လျခေဘးကငးမႈ၊ လကလမးမမႈ ႏင GBV အႏရာယျဖစပြားမႈ မားအတြက ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးအား ပပးေပးရန

28

စမခကစကဝနးတစေလာက ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငး

အတြက GBV ႏင စပလဥးသည အဓကထညသြငးစဥးစားရန အခကမား

ေအာကတြငေဖၚျပထားေသာ -အညႊနးကနးမားမာ ဤအေၾကာငးအရာနယပယတြင ပါရသည ေထာကခအၾကျပခက မားေပၚတြင အေျခခထားျခငးျဖစၿပး စလငျပညစျခငး မရေသးပါ။ ဤအညႊနးကနးမားက စမကနး သကတမး တစေလာက ေဆာငရြကခေသာ လပငနးမား၏ တးတကမႈႏင ရလဒမားက တငးတာရန အသးျပႏငပါသည။ ေနာကဆးရညရြယသညမာ ထေရာကမႈရေသာ စမကနးျဖစေစရနႏင ထခကခစားရေသာ လထအတြက တာဝနခ ယမႈက တးတကေစရန ျဖစသည။ ‘အညႊနးကနးမား၏ အဓပၸါယသတမတခက’ သည အညႊနးကနးက တငးတာရန လအပေသာ အခကအလကမားက ေဖၚျပသည။ ‘ျဖစႏငေျခရသည အခကအလကရငးျမစ’ သည က႑ သ႔မဟတ ေအဂငစအေနႏင လအပေသာ သတငးအခကအလကမား ေကာကယႏငရန လကရ ရေနေသာ အရငးအျမစမားက အၾကျပ ေပးပါသည။ ‘ပနးတငသတမတခက’ မာ ေအာငျမငမႈရေအာင အေကာငအထညေဖာ လပေဆာငရနအတြက သတမတေပးထားေသာအဆင ျဖစပါသည။ ‘အေျခခအညႊနးကနး’မားမာ စမကနး၏ အေစာဆးအခနမားတြင ေကာကယၿပး ေနာကထပ တငးတာမႈမားအတြက ရညညႊနးအမတအျဖစ သးရနျဖစသည။ ‘လပငနးရလဒ´ (Output) မာ လပငနးတစခမ ထြကေပၚလာသည ျမငသာသည လတတေလာ ရလဒျဖစသည။ ‘စမကနးရလဒ´ (Outcome) မာ လမႈေရး၊ အမအကငႏင ပတဝနးကင အေျခအေန တးတက ေျပာငးလမႈမားက တငးတာပါသည။ လပငနးပနးတငက လပငနးတစခ မေဆာငရြကမ သတမတသငၿပး စမခကအား ေဆာငရြကစဥ တစေလာက စမခက၏ အခနအတငးအတာ၊ ရရႏငေသာ ရငးျမစမားႏင ေနာကခ အေျခအေနတ႔အေပၚ အေျခခ၍ လကရအေနအထားႏင သငေလာေစရန ညႇႏႈငးျပငဆငႏငသည။

ဤအေၾကာငးအရာနယပယက ကယစားျပသည သကဆငရာက႑မားမ အညႊနးကနးမားက ေကာကယၿပး အစရငခစာ ပ႔သငသည။ အညႊနးကနးအခ႕အား ထက႑၏ ကယပငလမးညႊနခကႏင ရငးျမစမားမ ရရႏငသည။ (ဇယား၏ ေအာကေျခတြင ၾကညပါ။) ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက ပမသရလပါက အပငး(၂) - အဓကအေၾကာငးအရာ နယပယအလကလမးညႊန၏ ေနာကခအခကအလကမား - တြငၾကညပါ။

အညႊနးကနးမားက ျဖစႏငသညအတငးအတာအထ အသကအရြယ၊ ကားမ၊ မသနစြမးမႈ ႏင အျခား ထခကလြယမႈ အခကမားအရ ခြျခားေဖၚျပသငသည။ အႏရာယကေရာကလြယေသာ အပစမား၏ ထခကလြယမႈႏင စပလဥး၍ ပမ သရလပါက အပငး (၁) - မတဆက တြငၾကညပါ။

29

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက အညႊနးကနးမား စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

ဆနးစစျခငး၊ စတျဖာေလလာျခငး ႏင အစအစဥေရးဆြျခငး

CCCM က႑အတြက ဆနးစစေလလာမႈမားတြင GBV ေမးခြနး မားက ထညသြငးျခငး3

GBV လမးညႊနမားမ GBV ႏင ဆကႏြယေသာ ေမးခြနးမား*

ပါဝငသည CCCM က႑ ဆနးစစ ေလလာမႈႈအေရအတြက x ၁၀၀______________________

CCCM က႑ ေလလာမႈ အေရအတြက

*ဆနးစစေလလာမႈႈ ေမးခြနးမားတြင ဆေလာသလ ျပျပင ထညသြငးႏငသည ေလလာရမည GBV နယပယမားအား စာမကႏာ( ၅၄) တြင ၾကညပါ။

ဆနးစစမႈ အစရငခစာမားႏင လပငနး အေထာကအကမား (ေအဂငစအဆင သ႔မဟတ က႑ အဆင)

၁၀၀%

ဆနးစစေလလာမႈတြင အမးသမးမား ပါဝငမႈ

ဆနးစစေလလာမႈႈတြင ပါဝငေျဖဆသည အမးသမး

အေရအတြက x ၁၀၀__________________ဆနးစစေလလာမႈတြင

ပါဝငေျဖဆသ အေရအတြက ႏင

ဆနးစစေလလာမႈအဖြ႕၏ အမးသမးအဖြ႕ဝင အေရအတြက

x ၁၀၀________________ဆနးစစေလလာမႈ အဖြ႕ဝင

အေရအတြက

ဆနးစစမႈ အစရငခစာမား (ေအဂငစ သ႔မဟတ က႑ အဆင)

၅၀%

3 အဖြ႕အစညးေပါငးစ အၿမတမးေကာမတ (IASC) ၊ ၂၀၁၂ခႏစ ႏဝငဘာ ၃၀ ရက။ ႏငငအဆင အစအဖြ႕ညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈ အတြက ရညညႊနးကးကားစရာ သငခနးစာအပငး။ IASC အသြငကးေျပာငးမႈလပငနးအစအစဥ ရညညႊနးစာတမး - <https://interagencystandingcommittee.org/system/files/legacyfiles/4.%20Reference%20module%20for%20Cluster%20Coordination.pdf>.

30

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက အညႊနးကနးမား စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င အေျခခ

လပငနးရလ

ဒ

စမကနး ရလ

ဒ

စခနးေနရာမားတြင GBV အႏရာယ ျဖစေစႏငေသာ အခကမားအား ေဘးဒဏခလႏင တငပငေဆြးေႏြးမႈမား

ကားမ၊ အသကအရြယ အလက ခြျခားကာ တင ပငေဆြးေႏြးမႈ

အေရအတြကဆငရာ - စခနးေနရာမား* အတြငးႏင

ပတဝနးကင တြင GBV အႏရာယ ျဖစေစႏငေသာ အခကမားအား

ထခကခစားရေသာလထႏင တငပငေဆြးေႏြးသညအေရအတြက x

၁၀၀________________ စခနးေနရာမားအေရအတြက

အရညအေသြးဆငရာ - စခနးေနရာမားအတြငးႏင ပတဝနးကငတြင ထခကခစား ရေသာလထသည မညသ႔ေသာ GBV အႏရာယ ျဖစေစႏငေျခ အမးအစားမားက ေတြ႕ၾကေနရပါသနညး။

*ေနရာမားတြင ေရရယသညေနရာမား၊ အမသာမား၊ အစားအစာႏင လသးပစၥညးမား ျဖန႔ေဝသညေနရာ၊ လျခေဘးကငးေသာ ေနရာမား ပါဝငႏငသည။

အဖြ႕အစညးဆငရာ မတတမးမား၊ ဥးတည အပစေဆြးေႏြးပြမား (FGD) ၊အဓကသတငးအခက အလက ေပးႏငသႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမား (KII) ၊ ဆနးစစမႈအစရငခစာမား

၁၀၀%

GBV ခစားခရသမားက ညႊနးပ႔ရန လမးေၾကာငး က ဝနထမးမား၏ သရမႈ

GBV အၾကမးဖကခရသမားအတြက ညႊနးပ႔မႈ လမးေၾကာငးႏငပတသက၍ ေမးျမနးရာတြင မနကနစြာခကခငး ျပနလည ေျဖဆႏငေသာ CCCM ဝနထမး* အေရအတြက x ၁၀၀_______________________

စစတမး ေကာကယၿပးေသာ CCCM ဝနထမး အေရအတြက

*ဝနထမးမားတြင ထခကခစားရေသာ လထ ႏင ထ ေတြ႕ေနရသည ခန႔ထားေသာ ဝနထမးမား ႏင ေစတနာဝနထမးမား ပါဝငႏငသည။

စစတမး ၁၀၀%

31

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက အညႊနးကနးမား စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င အေျခခ

လပငနးရလ

ဒ

စမကနး ရလ

ဒ

အရငးအျမစမားအား ရာေဖြစေဆာငးျခငး

CCCM ဆငရာ ရနပေငြ အဆျပလႊာမား သ႔မဟတ နညးဗဟာ မားတြင GBV အႏရာယ ေလာခေရးအား ထညသြငးျခငး

GBV လမးညႊနမားမ GBV အႏရာယ ေလာခေရး

ရညရြယခက၊ လပငနး သ႔မဟတ အညႊနးကနး အနညးဆးတစခ ထညသြငးထားေသာ CCCM ဆငရာ ရနပေငြ အဆျပလႊာ

သ႔မဟတ နညးဗဟာ အေရအတြက x ၁၀၀

_________________________CCCM ဆငရာ ရနပေငြ

အဆျပလႊာ သ႔မဟတ နညးဗဟာ အေရအတြက

အဆျပလႊာမားအား ျပနလညဆနးစစျခငး (ေအဂငစ အဆင သ႔မဟတ က႑အဆင)

၁၀၀%

CCCM ဝနထမးမားအား GBV လမးညႊနမားက ေလကငသငတနး ေပးျခငး

GBV လမးညႊနသငတနးတြင တကေရာက ခေသာ CCCM ဝနထမးအေရအတြက x ၁၀၀ / CCCM ဝနထမး အေရအတြက

သငတနးတကေရာကသမား စာရငး၊ အစညးအေဝး မတတမး၊ စစတမး (ေအဂငစ အဆင သ႔မဟတ က႑အဆင)

၁၀၀%

32

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက အညႊနးကနးမား စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

လကေတြ႕အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငး

► စမကနး ေရးဆြျခငး

ဆနးစစသညေနရာမားတြင ေတြ႕ရသည GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခ အခကမား

အေရအတြကဆငရာ -ေနရာမား (စခနး အတြငးႏင

အျပင) အေၾကာငး ေမးျမနးရာတြင ထခက ခစားရေသာ လထ ထမ

GBV အႏရာယ ေတြ႕ၾကမႈက စးရမ ေၾကာငး ေဖၚျပသ အေရအတြက x

၁၀၀________________ေနရာမား (စခနး အတြငးႏင

အျပင) အေၾကာငး ေမးျမနးခသည ထခကခစားရေသာ လထအေရအတြက

အရညအေသြးဆငရာ - ထခကခစားရေသာ လထသည စခနးအတြငး ႏင အျပင ေနရာမားတြင GBV အႏရာယမ လျခစတခရသညဟ ခစားရပါ သလား။ စခနး အတြငးႏင အျပင ေနရာမား တြင မညသည ေဘးကငးလျခမႈဆငရာ အႏရာယ မား ရေနသညဟ ေဖၚျပၾကပါသလ။

*ေနရာမားတြင ေရရယသညေနရာမား၊ အမသာမား၊ အစားအစာႏင လသးပစၥညးမား ျဖန႔ေဝသညေနရာ၊ လျခေဘးကငးေသာ ေနရာမား ပါဝငႏငသည။

စစတမး၊ FGD, KIIလထပါဝငေဆာငရြက သည ေျမပဆြျခငး

၀%

33

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက အညႊနးကနးမား စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသည ေနရာမားတြင အမးသမး၊ ဆယေကာသကႏင ကေလးမားအတြက ခနားစေဝးႏငရန သတမတထားသည ေနရာမား ရျခငး

အမးသမးဆယေကာသက၊ ကေလးမားအလကခြျခားကာ ေနရာေပးမႈ

အေရအတြကဆငရာ - ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသည ေနရာမားတြင အမးသမး၊

ဆယေကာသကႏင ကေလးမား အတြက ခနားစေဝးႏငရန

သတမတထားသည ေနရာမားရေသာ ေနရာ အေရအတြက x ၁၀၀ ________________________

ေနရာတစခစရ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသ

အေရအတြက

အရညအေသြးဆငရာ - အမးသမး၊မားအတြက ခနားစေဝးႏငရန သတမတထားသညေနရာမားသ႔ လကလမးမ သြားေရာကႏငမႈ အေပၚ အမးသမးမားက မညသ႔ ထငျမငပါသလ။ ဆယေကာသကမားအတြက ခနားစေဝးႏငရန သတမတထားသည ေနရာမားသ႔ လကလမးမ သြားေရာကႏငမႈအေပၚ ဆယေကာသကမားက မညသ႔ ထငျမငပါသလ။ ကေလးေပာ ေနရာမားသ႔ လကလမးမ သြားေရာကႏငမႈ အေပၚ ကေလးမားက မညသ႔ ထငျမင ပါသလ။

တကရကၾကညရႈ ေလလာျခငး၊ KII၊ ေဘးကငးလျခမႈ စစေဆး ျခငး၊ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငမႈ ဆငရာ ေျခရာေကာက ဇယား (DTM)

ကြငးဆငး သညအခါ ဆးျဖတ ရန

34

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက အညႊနးကနးမား စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

CCCM အပခပစမမႈစနစတြင အမးသမးမား ပါဝငမႈ

အေရအတြကဆငရာ - CCCM အပခပစမမႈစနစတြင ပါဝငသည ထခကခစားရေသာ

လထအနကမ အမးသမး အေရအတြက x ၁၀၀

____________________CCCM အပခပစမမႈစနစတြင

ပါဝငသည ထခကခစားရေသာ လထ အေရအတြက

အရညအေသြးဆငရာ - အမးသမးမညမသည CCCM အပခပစမမႈ စနစတြင မမတ႔၏ ပးေပါငး ပါဝငမႈအဆငက မညသ႔ ခယၾကပါသလ။ CCCM ေကာမတ မားတြင အမးသမးမား ပါဝငမႈအတြက မညသည အတားအဆး မားရပါ သလ။

၅၀%

CCCM အစအစဥမားရ အမးသမး ဝနထမးမား

CCCM အစအစဥမားရ အမးသမးဝနထမး အေရအတြက x

၁၀၀________________________CCCM အစအစဥမားရ ဝနထမး အေရ

အတြက

အဖြ႕အစညး၏ မတတမး ၅၀%

ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသည ေနရာမားတြင ေဘးကငး လျခမႈ အတြက ကငးလည အစအစဥ ရျခငး

လျခေရး ကငးလညသမားအား ကားမ ခြျခားေဖၚျပရန

အေရအတြကဆငရာ - ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသည

ေနရာမားတြင ေဘးကငးလျခမႈအတြက ကငးလည အစအစဥ အေရအတြက x

၁၀၀_________________ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသည

ေနရာမားတြင ရသည ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသ အေရအတြက

အရညအေသြးဆငရာ - ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသညေနရာမားတြင ကငးလညမႈက မညသညအခနမားတြင ေဆာငရြကေပးပါသလ။

KII, CCCM ပမနညႏႈငးအစညးအေဝး၊ ေဘးကငးလျခမႈ စစေဆးျခငး၊ DTM

ကြငးဆငး သညအခါ ဆးျဖတ ရန

35

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက အညႊနးကနးမား စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

ပမနလပေဆာငေနသည အလငးေရာငေပး ေသာ ဖြ႕စညးပမား ရသည အဓက အေျခခ အေဆာကအဥမား

ပမနလပေဆာငေနသည အလငးေရာင ေပးေသာ ဖြ႕စညးပမား ရသည အဓက

ေနရာမား အေရအတြက x ၁၀၀______________________အဓက ေနရာမား အေရအတြက

အဓက ေနရာမားအား လထ ပးေပါငးပါဝငၿပး ေျမပမားအရ သတမတသည။ ၄ငး ေနရာမားတြင အမသာ၊ ေရရရႏငေသာ ေနရာ ႏင စေဝး ေတြ႕ဆေနရာမား ပါဝငပါသည။

ၾကညရႈေလလာျခငး ကြငးဆငး သညအခါ ဆးျဖတ ရန

CCCM ဝနထမးမားမ လကခရရၿပး တ႔ျပန ေဆာငရြကေပးခသည တငၾကားမႈမား

CCCM ၏ တ႔ျပနေဆာငရြကမႈ ယႏရားမ စေဆာငးရရၿပး

တ႔ျပနေဆာငရြကၿပးခသည ေဘးကငးလျခမႈဆငရာ

တငၾကားမႈ အေရ အတြက x ၁၀၀ ______________________CCCM ၏ တ႔ျပနေဆာငရြကမႈ ယႏရားမ စေဆာငးရရသည

ေဘးကငးလျခမႈဆငရာ တငၾကားမႈအေရအတြက

စစတမး၊ FGD, KII, လထ ပါဝငေဆာငရြက သည ေျမပဆြျခငး

၁၀၀%

► မဝါဒမား

CCCM ဆငရာ မဝါဒမား၊ လမးညႊနမားႏင စႏႈနးမားတြင GBV တားဆးကာကြယေရး ႏင ေလာခေရး နညးဗဟာမား ပါဝငေစျခငး

GBV လမးညႊနမားမ GBV ကာကြယေရး ႏင ေလာပါးေရး

နညးဗဟာမား ပါဝငေသာ CCCM မဝါဒမား၊ လမးညႊနမား သ႔မဟတ စႏႈနးမား အေရအတြက x ၁၀၀ ______________________CCCM မဝါဒမား၊ လမးညႊနမား

သ႔မဟတ စႏႈနးမား အေရအတြက

မတတမးမားအား ျပနလညဆနးစစ ေလလာျခငး (ေအဂငစ အဆင၊ ႏငငအဆင ႏင ကမာၻလး ဆငရာအဆင)

ကြငးဆငး သညအခါ ဆးျဖတ ရန

36

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက အညႊနးကနးမား စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

► ဆကသြယေျပာဆမႈမားႏင သတငးအခကအလက မေဝမႈမား

GBV အစရငခစာမားအား မေဝေပးရာတြင လ႕ဝကခက ထနးသမးရန စႏႈနးမားက ဝနထမးမား၏ သရမႈ

ေမးျမနးရာတြင GBV အမႈကစၥမားဆငရာ

သတငးအခကအလကမား မေဝမႈတြင အၾကမးဖကခရသ မညသမညဝါ ဆသညက သရသြားႏငေသာ

အခကအလကမားအား မေဖာျပသငေၾကာငး မနကနစြာ

ခကခငး ေျဖဆႏငေသာ ဝနထမးမား အေရအတြက x ၁၀၀

_________________________စစတမးတြင ပါဝငေသာ ဝနထမး

အေရအတြက

စစတမး ေကာကယျခငး (ေအဂငစ သ႔မဟတ စမကနး အဆင)

၁၀၀%

GBV ညႊနးပ႔စနစအေၾကာငး အခကအလက မားက CCCM ဆငရာ ကြငးဆငး လပငနးမားတြင ပါဝငေစျခငး

GBV အႏရာယျဖစႏငေျခမားက မည သညေနရာသ႔သတငးပ႔ႏငမည၊

အၾကမးဖကခရသမားအတြက ကသေစာငေရာကမႈမားက

မညသညေနရာတြင လကလမးမ ရရႏငမည ဟသည

သတငးအခကအလကမား ပါဝငေသာ လထတြငးကြငးဆငး ေဆာငရြကသည

CCCM လပငနးအစအစဥ မား အေရအတြက x ၁၀၀ __________________________

လထတြငး ကြငးဆငးေဆာငရြကသည CCCM လပငနးအစအစဥမား

အေရအတြက

စာအပ၊ စာေပ၊ မတတမးမားအား ျပနလညဆနးစစ ေလလာျခငး၊ အဓက သတငးအခက အလကေပးႏငသႏင ေတြ႕ဆ ေဆြးေႏြးျခငး (KII), စစတမး (ေအဂငစ အဆင ႏင က႑အဆင)

ကြငးဆငး သညအခါ ဆးျဖတ ရန

37

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက အညႊနးကနးမား စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

ညႇႏႈငးေဆာငရြကျခငး

GBV အႏရာယေလာခေရး လပငနးမားအား အျခားက႑မားႏင ပးေပါငးညႇႏႈငးကာ ေဆာငရြကျခငး

စခနးေနရာမားတြင GBV အႏရာယေလာ ခေရးလပငနးမား* အတြက တငပငေဆြးေႏြး ခေသာ CCCM မဟတသည က႑ အေရ

အတြက x ၁၀၀ _______________________လသားခငးစာနာမႈျဖင

တ႔ျပနေဆာငရြက ေနမႈတစခတြင စခနးအဆင၌ ပါဝငေနၾက ေသာ CCCM

မဟတသည က႑ အေရ အတြက

* က႑မား စာရငးႏင GBV အႏရာယ ေလာခေရး လပငနးမားအေၾကာငးက စာမကႏာ (၂၆၇ ) တြင ၾကညပါ။

KII ၊ အစညးအေဝး မတတမးမား (ေအဂငစ သ႔မဟတ က႑ အဆငမ)

ကြငးဆငး သညအခါ ဆးျဖတ ရန

အရငးအျမစမား

အဓက အရငးအျမစမား

► Norwegian Refugee Council (NRC). 2008. ‘Prevention of and Response to Gender-Based Violence’, ch. 10 in The Camp Management Toolkit, <http://www.nrc.no/arch/_img/9178016.pdf>

► Camp Coordination and Camp Management (CCCM) GlobalCluster.Forthcoming March 2015.<Revised Toolkit, www.cmtoolkit.org>

► Camp Coordination and Camp Management (CCCM) Global Cluster. 2010. Collective Centre Guidelines, <www.globalcccmcluster. org/tools-and-guidance/publications/collective-centre-guidelines>

► Gender-Based Violence Area of Responsibility (GBV AoR). 2014. ‘Camp GBV Safety Audit’, Annex 36 in Handbook for Coordinating Gender-Based Violence Interventions in Humanitarian Settings, <www.unicef.org/protection/files/GBV_Handbook_Long_ Version.pdf>

► International Organization for Migration (IOM) and CCCM Cluster. 2011. Standard Operating Procedures for Camp Managers: Prevention and response to GBV in IDP sites, Haiti, <www.eshelter-cccmhaiti.info/pdf/sop_sgbv_generic_2011.pdf>

38

► For a checklist to assess gender equality programming, see Inter-Agency Standing Committee (IASC). 2006. Gender Handbook in Humanitarian Action, <https://interagencystandingcommittee.org/system/files/legacy_files/IASC%20Gender%20Handbook% 20%28Feb%202007%29.pdf>

ေနာကထပ အရငးအျမစမား

► Schulte, J., and Rizvi, Z. 2012. ‘In Search of Safety and Solutions: Somali refugee adolescent girls at Sheder and Aw Barre Camps, Ethiopia’. New York: Women’s Refugee Commission, <http://womensrefugeecommission.org/resources/document/847-insearch-of-safety-and-solutions-somali-refugee-adolescentgirls-at-sheder-and-aw-barre-camps>

► United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR). 2011. ‘Working with Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, & Intersex Persons in Forced Displacement’. Switzerland: UNHCR, <www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain?docid=4e6073972>

► House, S., Mahon, T., and Cavill, S. 2012. Menstrual Hygiene Matters: A resource for improving menstrual hygiene around the world, <www.wateraid.org/what-we-do/our-approach/research-and-publications/view-publication?id=02309d73-8e41-4d04-b2ef-6641f6616a4f>

► Reproductive Health Response in Conflict Consortium. 2004. Gender-Based Violence Tools Manual: For assessment &program design, monitoring & evaluation in conflict-affected settings, <http://reliefweb.int/report/world/gender-basedviolence-tools-manual-assessment-program-design-monitoringevaluation>

► International Committee of the Red Cross (ICRC). 2004. Addressing the Needs of Women Affected by Armed Conflict. Geneva, <www.refworld.org/pdfid/46e943780.pdf>

► UNHCR. 2006. Operational Protection in Camps and Settlements: A reference guide of good practices in the protection of refugees and other persons of concern, <www.refworld.org/docid/44b381994.html>

<www.gbvguidelines.org>

<http://gbvaor.net> <https://interagencystandingcommittee.org>

IASCInter-Agency Standing Committee