Thi k Mc Mt (ting Nht: Bakumatsu) l thi k t 1853 n 1867, khi Nht Bn chm dt chnh sch b quan to cng (Ta Quc - "Sakoku") v tin hnh hin i ha t Mc ph phong kin thnh triu nh Minh Tr. y l s chm dt ca thi k Edo, m u thi k Minh Tr. Cc phe phi chnh tr, t tng ln ca thi k ny chia thnh nhng ngi bo hong Ishin Shishi (nhng ngi dn tc yu nc) v lc lng Mc ph, bao gm lc lng shinsengumi (Tn Tuyn T). Mc d hai nhm ny c quyn lc ln nht, rt nhiu phe phi khc cng nhn tnh hnh hn lon ginh ly quyn lc c.[2] Thm na, c hai yu t chnh dn n s bt ng:

S bt mn ngy cng tng ca cc i danh tozama. iu ny lin quan n cc lnh cha chng li qun i Tokugawa ti Sekigahara nm 1600 v v th h khng bao gi c nm cc v tr quan trng trong h thng chnh quyn Mc ph. Nm 1854, Ph c Hi qun Hoa K Matthew C. Perry mang mt hm i chn chic tu chin ti buc Nht Bn m ca, chm dt thi k b quan ta cng. Nhng ngi M bt chnh quyn Mc ph k mt hip nh bun bn bt bnh ng. Tip , cc nc nh Anh, H Lan, Php, Nga,... cng ua nhau ti v p Mc ph k cc hip c tng t. Vic mt i mt lot ch quyn quc gia khin Nht Bn ng trc cuc khng hong dn tc v ny gy bt mn trong qun chng nhn dn. L do th hai c phn nh trong thnh ng sonn ji (Tn Hong, Nhng Di), tc nng cao uy tn Thin hong, nh ui ngi ngoi quc ra khi x s. Cc Phin vng Ty Nam Nht Bn - vn t lu bt mn vi Mc ph - nhn c hi ny i ru rao khp ni rng chnh quyn Mc ph cu kt vi ngi nc ngoi, bn ng ch quyn quc gia; mu dng chiu bi "Tn hong, nhng di" lt ch Mc ph.[3][4]

Bc ngot ca thi Mc mt l chin tranh Mu Thn v trn Toba-Fushimi khi qun i Mc ph b nh bi,[5] uy quyn ca Hong gia c khi phc.

Chin tranh Boshinhttp://vi.wikipedia.org/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Boshin Chin tranh Boshin (Nht: Boshin Sens?, ngha l Chin tranh Mu Thn) l cuc ni chin Nht Bn din ra t 1868 n 1869 gia qun i ca Mc ph Tokugawa ang cm quyn v nhng ngi mun phc hi quyn lc

triu nh. Ngun gc cuc chin tranh l s bt mn trong tng lp qu tc v v s tr vi qu trnh m ca Nht Bn cho ngi nc ngoi ca Mc ph thp k trc . Lin minh cc v s pha Nam v triu nh nm c Thin hong Minh Tr tr tui, chnh ng sau ny s tuyn b chm dt 250 nm ch Mc ph. Phong tro qun s ca qun triu nh v cc i du kch Edo (Giang H) dn n vic Tokugawa Keiki, Tng qun khi y, pht ng mt chin dch qun s vi mc ch chim ly triu nh Kyto. Tnh hnh qun s nhanh chng chuyn bin theo hng c li cho qun triu nh, tuy nh hn nhng c hin i ha mnh m hn, v sau hng lot trn nh m nh cao l vic Keiki ch thn u hng ti Edo. D ng h Tokugawa rt lui v pha bc Honsh ri sau l Hokkaid, ni h thnh lp nc Cng ha Ezo. Tht bi trong trn Hakodate khin h mt i cn c a cui cng v triu nh Thin hong chnh thc nm quyn lc tuyt i trn ton nc Nht, hon thnh giai on qun s trong cuc Minh Tr Duy Tn. Khong 120.000 lnh c huy ng trong cuc chin, v c khong 3.500 ngi cht[1]. Cui cng, chin thng ca qun triu nh khng tip tc mc ch trc xut ngi nc ngoi khi Nht Bn m thay vo thi hnh nhng chnh sch tip tc hin i ha vi mc tiu cui cng l ti m phn nhng hip c bt bnh ng vi cc th lc phng Ty. Nh s bn b ca Saig Takamori, mt lnh o ni bt ca lc lng triu nh, nhng ngi trung thnh vi gia tc Tokugawa n ha dn, v nhiu cu ch huy Mc ph sau ny c giao cc v tr quan trng di ch mi. Chin tranh Boshin chng t s hin i ha cao m ngi Nht t c 14 nm sau khi m ca vi phng Ty, s can thip mnh m ca cc quc gia phng Ty (c bit l Anh v Php) vo tnh hnh chnh tr trong nc, v vic thit lp li uy quyn ca Hong gia. Cng v sau ny, cuc chin ngy cng c ngi Nht lng mn ha, nht l nhng ngi coi Minh Tr Duy Tn l mt cuc "cch mng khng mu", bt chp s thng vong. Ngi Nht lm nhiu v kch, b phim v cuc chin ny, v mt s chi tit ca n c kt hp vo b phim V s o cui cng (2003) ca Hoa K.Bi cnh chnh trBt mn vi Mc ph

Mc d sut hai th k trc nm 1854, Nht Bn gii hn nghim ngt vic giao thng vi ngi nc ngoi, iu ny khng c ngha l ngoi thng hon ton chm dt. Ngi Nht vn bun bn vi nh Triu Tin thng qua o i M, nh Thanh qua Nam Ty Ch o v H Lan qua thng im Dejima (Xch o), mt hn o nhn

to nm ngoi khi cng Nagasaki. Nh s tip xc vi ngi H Lan, cc nghin cu khoa hc ca phng Ty vn tip tc c tip thu trong thi k ny vi ci tn "Lan hc" (rangaku), cho php ngi Nht hc hi v lm theo phn ln cc bc ca Cch mng khoa hc v Cch mng cng nghip.[2]. Nm 1854, Ph c Hi qun Hoa K l Matthew C. Perry mang mt hm i 9 chic tu chin ti buc Nht Bn m ca, chm dt thi k b quan ta cng. Nhng ngi M bt chnh quyn Mc ph k mt hip nh bun bn bt bnh ng. Tip , cc nc nh Anh, H Lan, Php, Nga,... cng ua nhau ti v p Mc ph k cc hip c tng t. Vic mt i mt lot ch quyn quc gia khin Nht Bn ng trc cuc khng hong dn tc v iu ny gy bt mn trong qun chng nhn dn. Mc ph sm i mt vi s th ch trong nc, c c th ha thnh phong tro bi ngoi "Tn hong, nhng di", tc nng cao uy tn Thin hong, nh ui ngi ngoi quc ra khi x s. Cc Phin vng Ty Nam Nht Bn - vn t lu bt mn vi Mc ph - nhn c hi ny i ru rao khp ni rng chnh quyn Mc ph cu kt vi ngi nc ngoi, bn ng ch quyn quc gia; mu dng chiu bi "Tn hong, nhng di" lt ch Mc ph.[3][4]

Kanrin Maru, tu chin hi nc chy chn vt u tin ca Nht, nm 1855. Mc ph hng hi theo ui qu trnh hin i ha, nhng i mt vi s bt mn ngy cng tng trong nc chng li mi nguy vi ch quyn quc gia v cc mi lin h vi phng Ty. Thin hong Hiu Minh ng h xu th ny, v - ph v truyn thng hng th k ca Hong gia - bt u gi vai tr ch ng trong cng vic triu chnh: khi c hi n, ng phn i li cc hip c v c can d vo vic ni ngi Tng qun. nh cao n lc ca ng l vo thng 3 nm 1863 vi "Nhng di sc mnh". Mc d Mc ph khng c thi hnh chiu ch, iu ny sau ny li hi chnh Mc ph v ngi nc ngoi Nht: s kin ni ting nht l vic thng nhn Charles Lennox Richardson b st hi, v ci cht ca ng khin Mc ph phi tr tin bi thng ln n 100.000 bng Anh[5]. Nhng cuc tn cng khc bao gm vic bn ph tu ngoi quc ti Shimonoseki[6]. Trong nm 1864, nhng hnh ng ny b cc th lc ngoi quc p tr d di, v d nh v bn ph Kagoshima ca Anh v bn ph Shimonoseki ca lin qun cc nc. Cng lc, qun i Chsh, cng vi nhng lng nhn bi ngoi, tin hnh cuc ni lon Hamaguri c chim thnh ph Kyoto, ni triu nh Thin hong ng, nhng Tng qun tng lai l Tokugawa Keiki dn u i qun chinh pht v nh bi h. Vo lc

ny, s khng c trong gii lnh o Chsh cng nh triu nh gim xung, nhng vi nm sau, gia tc Tokugawa khng th kim sot c ton b t nc na khi m phn ln cc i danh bt tun cc mnh lnh v yu cu t Edo[7].Tr gip qun s

Bt chp v bn ph Kagoshima, phin Satsuma tr nn thn thit vi nc Anh hn v theo ui vic hin i ha lc qun v hi qun nh s tr gip ca h[8]. Nh bun ngi Scotland l Thomas Blake Glover bn mt s lng ln tu chin v sng ng cho cc tnh min Nam[9]. Cc chuyn gia qun s Anh v Hoa K, thng l cc cu s quan, c th trc tip tham gia cc trn nh[10]. i s Anh Harry Smith Parkes ng h qun i chng Chinh di i Tng qun trong n lc lp nn mt triu hp php v thng nht Nht Bn, v chng li nh hng ca ngi Php vi Mc ph. Trong thi k , cc lnh o pha Nam Nht Bn nh Saig Takamori Satsuma, hay It Hirobumi v Inoue Kaoru Chsh lun ch tm n quan h c nhn vi cc nh ngoi giao Anh, ng ch c Ernest Mason Satow[11]. Mc ph cng chun b cho cc cuc giao tranh quyt lit hn bng i qun hin i ca mnh. Ngi Anh, sau l i tc quan trng ca Mc ph, rt min cng trong vic cu vin[12]. Mc ph Tokugawa do dn da ch yu v cc chuyn gia Php, mt phn cn v uy th qun s ca Napolon III vo thi qua cc cuc Chin tranh Krym v Chin tranh [13]. Mc ph tin nhng bc di trong cng cuc xy dng qun i hin i v hng mnh: hi qun vi ct li l hm i 8 tu chin hi nc c ng trong vi nm trc v thc s l hm i hng mnh nht chu [14]. Nm 1865, kho n hi qun hin i u tin ca Nht c k s Php Lonce Verny xy dng ti Yokohama. Thng 1 nm 1867, mt phi on qun s Php n t chc li qun i Mc ph v thnh lp i qun tinh nhu, v mt n t hng c gi n Hoa K mua tu chin bc thp do Php ng CSS Stonewall[15], di tch t thi Ni chin Hoa K. Theo tuyn b trung lp ca cc nc phng Ty, Hoa K t chi nhng li con tu, nhng mt khi s trung lp b b qua, qun triu nh c c con tu ny v s dng n trong trn chin Hakodate di ci tn Ktetsu (Thit gip)[16]

Qun i thi Mc mt gn ni Ph S nm 1867. Tranh do s quan Php Jules Brunet v th hin s kt hp ca qun trang c Nht Bn v phng Ty.

o chnh qun s

Sau cuc o chnh ni b v cuc ni lon cch tn ca phin Chsh b Mc ph c qun vin chinh dp tan, phin Chsh b mt lin minh vi phin Satsuma. Tuy vy, cui nm 1866, u tin l Tng qun Iemochi v sau l Thin hong Hiu Minh qua i, Keiki v Thin hong Minh Tr k v. Nhng s kin ny to ra "mt xu th khng th trnh khi"[17]. Ngy 9 thng 11 nm 1867, mt ch ca chnh quyn Thin hong Minh Tr truyn xung hai phin Satsuma v Chsh lnh rng "git tn phn bi Keiki"[18]. Tuy vy, trc , theo xut ca i danh Tosa, Keiki t nhim v trao tr quyn lc cho Thin hong, ng tr thnh "cng c thc thi" mnh lnh ca Hong gia[19]. Mc ph Tokugawa chm dt[20].

Qun i Satsuma ph hy dinh th Satsuma Edo. Trong khi vic Tokugawa Keiki t ngi ch to ra mt khong trng trn danh ngha trong thng tng quyn lc, b my phc tp di quyn ng vn tn ti. Hn na, chnh quyn Mc ph, c bit l h Tokugawa vn l th lc chnh tr hng mnh v vn cn bo lu c nhiu c quyn[21], mt vin cnh kh khn m hai phin Satsuma v Chsh khng th chu ng c[22]. Mi chuyn bng n vo ngy 1 thng 3 nm 1868 khi hai phin ny chim ly Hong cung Kyoto, v ngy sau dn xp Thin hong mi 15 tui Minh Tr tuyn b phc hi quyn lc ca mnh. Mc d a phn hi ng c vn Hong gia ng tnh vi vic phc hi s tr v trc tip ca triu nh v nh ng h vic tip tc hp tc vi gia tc Tokugawa (di ci gi l "Cng ngh chnh th phi" (Nht: ? kgiseitaiha), Saig Takamori p hi ng phi bi b tc hiu "Chinh di i Tng qun" v ra lnh tch thu t ai ca Keiki[23]. Mc d ban u ng ng vi yu sch ny, nhng vo ngy 17 thng 1 nm 1868 Tokugawa Keiki tuyn b rng "ng s khng chu s tri buc ca li tuyn b phc hi uy quyn ca Thin hong v ku gi triu nh hy b n"[24]. Ngy 24 thng 1, Keiki quyt nh chun b tn cng kinh Kyoto, vn b qun i Satsuma v Chsh chim. Quyt nh ny l do bi hc ca chnh ng v hng lot v t ph Edo, bt u bng vic t cc cng s ph ca thnh Edo, ni chnh ca gia tc Tokugawa. V ny b quy cho cc lng nhn ca phin Satsuma, nhng ngi ngy hm tn cng cc cng s ca chnh quyn. Ngy hm sau, qun i Mc ph p tr bng cuc tn cng v dinh

th ca i danh Satsuma, ni rt nhiu ngi chng li Mc ph, di s ch huy ca Takamori, ang ln trn v gy ra s no lon. Dnh th b t tri, v rt nhiu ngi i lp b git hay sau b x t[25]. Giao chin cng khai Ngy 27 thng 1 1868, qun i Mc ph tn cng qun i Chsh v Satsuma, hai bn chm mt nhau gn Toba v Fushimi, ti con ng pha Nam dn n kinh Kyoto. Mt s b phn ca i qun hng mnh 15.000 ca Mc ph c cc c vn qun s Php hun luyn, nhng phn ln vn l i qun v s thi Trung i. Trong khi , qun i ca phin Chsh v phin Satsuma ch bng 1/3 nhng hon ton c hin i ha vi pho Armstrong, Mini rifle v mt s sng Gatling. Sau khi u bt phn thng bi,[26] vo ngy th hai, mt c lnh ca Thin Hong c gi n cho i qun phng v, v mt ngi h hng ca Thin Hong, Ninnajinomiya Yoshiaki, c ch nh lm Tng t lnh danh d, bin i qun ny chnh thc tr thnh Quan qun (Nht: kangun?).[27] Thm na, b mt s quan li trong triu thuyt phc, vi i danh a phng, cho d lc vn trung thnh vi Tng qun, bt u chuyn sang phe triu nh. Trong s c cc i danh ca Yodo vo ngy 5 thng 2, v i danh ca phin Tsu vo ngy 6 thng 2, lm cn cn qun s nghing v pha triu nh.[28] Ngy 7 thng 2, Tokugawa Keiki, c l khn cng v s chp thun ca Hong gia vi cc hnh ng ca Satsuma v Chsh, chy trn n Osaka trn con tu Kaiy Maru, ri rt lui n Edo. B mt tinh thn v s chy trn ca ng v s phn bi ca Yodo v Tsu, qun i Mc ph rt lui, khin cho phn thng trong trn Toba-Fushimi thuc v Hong gia, mc d ngi ta cho rng qun i Mc ph c th thng trn.[29] Thnh Osaka sm b bao vy vo ngy 8 thng 2 (ngy 1 thng 3 theo lch phng Ty), chm dt trn chin Toba-Fushimi.[30] Cng lc , ngy 28 thng 1 nm 1868, hi chin Awa gia Mc ph v hi qun Satsuma din ra. y l trn nh u tin Nht Bn gia hai lc lng hi qun hin i.[31] Trn nh ny, mc d ch c quy m nh, nhng chm dt vi chin thng ca Mc ph. Trn mt trn ngoi giao, cc cng s ca ngoi quc, tp trung cng Hygo (ngy nay l Kobe) vo u thng 2, ra mt bn thng co coi Mc ph vn l chnh quyn hp php duy nht Nht Bn, mang hi vng li cho Tokugawa Keiki rng cc nc phng Ty (c bit l Php) c th can thip v ng. Tuy vy, vi ngy sau mt phi on ca Hong gia ti gp cc cng s tuyn b rng chnh quyn Mc ph b gii th, v cc cng s c m ph hp vi cc Hip c quc t, v ngi nc ngoi s c bo v. Cc cng s cui cng quyt nh cng nhn chnh quyn mi.[32] Tuy nhin thi bi ngoi ngy cng tng dn n vi v tn cng ngi nc ngoi nhng thng sau . 11 thy th Php t tu h tng Dupleix b cc v s git ti Tosa

trong s kin Sakai vo ngy 8 thng 3 nm 1868. 15 ngy sau, Harry Parkes, i s Anh, b mt nhm v s tn cng trn ng ph Kyoto.[33]

St hi thy th Php trong s kin Sakai. Le Monde Illustr

Edo u hng Bt u vo thng 2, vi s gip ca i s Php l Lon Roches, mt k hoch c tho ra chn ng bc tin ca triu nh ti Odawara, c im chin lc cui cng trn ng n Edo, nhng Keiki chng li k hoch ny. B sc, Lon Roches t nhim. Vo u thng 3, di nh hng t cng s Anh l Harry Parkes, cc nc k mt bn hip nh trung lp nghim ngt, theo h khng th can thip hay tr gip qun s cho c hai pha cho n khi giao tranh kt thc.[34] Saig Takamori dn i qun chin thng tin ln pha Bc v pha ng Nht Bn, nh thng trn Ksh-Katsunuma. ng cui cng bao vy Edo thng 5 nm 1868, khin Katsu Kaishu, ch huy qun s ca Tng qun, phi u hng khng iu kin.[35] Mt s i qun tip tc khng c sau s u hng ny v b nh bi trong trn Ueno. Trong khi , ch huy hi qun ca Tng qun, Enomoto Takeaki, t chi u hng. ng ch gi n 4 tu, trong s c tu Fujisan, nhng sau ng o thot v pha Bc vi d ng Hi qun Tng qun (8 tu chin hi nc: Kaiten, Banry, Chiyodagata, Chgei, Kaiy Maru, Kanrin Maru, Mikaho v Shinsoku), v 2.000 binh lnh hi qun, vi hy vng thit lp cn c cho cuc phn cng cng vi cc i danh phng Bc. ng cng tc vi mt s c vn qun s Php, ng ch c Jules Brunet, ngi ri khi qun i Php c th cng tc vi qun ni lon.[36]

Kondo Isami, ch huy lc lng bo v Mc ph Shinsengumi, i mt vi qun lnh Tosa (c bit "Xich hng" (, Shaguma) t b tc gi ca cc s quan) trong Trn Ksh-Katsunuma.

S khng c ca lin minh phng Bc

Qun i t Sendai, sau khi c huy ng vo thng 4, gia nhp lin minh phng Bc chng li qun i triu nh thng 5 nm 1868.

Qun i ca Mc ph c, c vn chuyn n Hokkaid.

Sau khi Keiki u hng,[37] phn ln ngi Nht chp thun s tr v ca Thin hong, tr mt s phin pha Bc, ng h gia tc Aizu, tip tc khng c.[38] Vo thng 5, vi lnh cha i danh pha Bc thnh lp lin minh chng li qun i triu nh, ng minh lit phin uetsu ch yu l qun i ca cc phin Sendai, Yonezawa, Aizu, Shonai v Nagaoka, vi tng qun s 50.000 lnh.[39] Thn vng Kitashirakawa Yoshihisa chy trn v pha Bc vi s ng h ca qun du kch Mc ph Tokugawa v c t ln ngi minh ch lin minh pha Bc, vi d nh ly tc hiu Thin hong Tobu. Hm i ca Enomoto neo ti cng Sendai ngy 26 thng 8. Mc d ng minh lit phin uetsu rt ng nhng trang b ca h rt km, v da trn cc chin thut truyn

thng. V kh hin i rt him, v trong n lc cui cng h ch to i bc nng g gia c bng dy thp, c th phng ra n la. Nhng khu i bc nh th, c lp vo cc cng s phng th, ch c th bn c 4 n 5 vin n trc khi v tung. [40] Mc khc, i danh Nagaoka thu c 2 trong 3 khu sng my Nht Bn v 2.000 khu sng trng Php t tay li sng c Henry Schnell. Thng 5 nm 1868, i danh Nagaoka ging cho qun i Hong gia mt n chong vng trong trn Hokuetsu, nhng thnh ca ng cui cng vn b h vo ngy 19 thng 5. Qun i Triu nh tip tc tin v pha Bc, nh bi Shinsengumi trong trn o Bonari, m ra cnh ca tn cng v thnh Aizu-Wakamatsu trong trn Aizu thng 10 nm 1868, do vy, khin vic c th Sendai tr nn bt kh thi. Lin minh tan v, v ngy 12 thng 10 nm 1868, hm i ri khi Sendai n Hokkaid, sau khi nhn thm 2 tu na (Oe v H, trc c Sendai mn t Mc ph), v khong 1.000 qun; duy tr qun i Mc ph di s ch huy ca Otori Keisuke, qun Shinsengumi ca Hijikata Toshizo, i du kch ca Hitomi Katsutar, cng nh vi c vn Php na (Fortant, Garde, Marlin, Bouffier).[41] Ngy 26 thng 10, Edo c i tn thnh Tokyo (ng Kinh), v thi k Minh Tr chnh thc bt u. Aizu b vy hm t u thng, dn n hng lot v t st ca cc v s tr trong Bch H i.[42] Sau trn nh ko di mt thng, Aizu cui cng chp nhn tht bi vo ngy 6 thng 1.

Chin dch HokkaidCng ha Ezo thnh lp

C vn qun s Php v ng minh Nht Bn ti Hokkaido s dng con tr kim tra ngi

Sau tht bi ti Honsh, Enomoto Takeaki chy trn n Hokkaid cng tn qun v mt nhm cc c vn Php. H cng nhau xy dng mt chnh quyn mi, vi mc ch xy dng mt o quc c lp v mc tiu pht trin Hokkaid. H chnh thc thnh lp

Cng ha Ezo theo kiu Hoa K vo ngy 15 thng 12, nc cng ha duy nht Nht t trc ti nay, v Enomoto c bu lm Tng ti (tng ng vi Tng thng) vi t l phiu cao. Nc cng ha c tip cn vi cc cng s nc ngoi hin din Hakodate, v d nh Hoa K, Php, v Nga, nhng khng c c bt k s cng nhn quc t hay ng h no. Enomoto ngh tng lnh th ca mnh cho Tng qun Tokugawa di lut l ca triu nh, nhng ngh ca ng b Hi ng Hong gia bc b.[43] Trong sut ma ng, h cng c b phng xung quanh pha Nam bn o Hakodate, vi pho i mi Goryokaku trung tm. Qun i c t chc di quyn ch huy PhpNht, Tng t lnh Otori Keisuke v cp ph l i y Php Jules Brunet, v c chia thnh bn l on. Mi l on do mt h s quan Php ch huy (Fortant, Marlin, Cazeneuve, Bouffier), v mi l on li chia lm hai, di quyn ch huy ca ngi Nht.[44]

Tht bi cui cng v u hng

Chin hm Nht Bn Kotetsu ca Hi qun Hong gia

S quan Hi qun Php Eugne Collache tham d trn Hi chin Miyako trong trang phc ca v s Nht Bn.

Hi qun triu nh tin n cng Miyako ngy 20 thng 3, nhng on trc c s xut hin ca cc chin thuyn triu nh, nhng ngi ni lon Ezo ln mt k hoch to bo chim tu Kotetsu. Ba thuyn chin c h lnh bt ng tn cng, trong trn nh sau ny gi l Hi chin Miyako. Trn nh kt thc vi tht bi ca phe Tokugawa, ch yu l do thi tit, trc trc ng c v quyt nh l vic s dng sng my ca qun i triu nh chng li s tn cng ca cc i v s.[45] Qun i triu nh sm cng c v tr ca mnh trong ni a Nht Bn, v vo thng 4 nm 1869, phi i mt hm i v 7.000 lc qun n Ezo, m mn trn Hakodate. Qun i triu nh tin rt nhanh v ginh c chin thng trong trn hi chin vnh Hakodate, trn hi chin quy m ln u tin ca Nht Bn gia hi qun hin i, pho i Goryokaku b bao vy vi 800 ngi cn li. Thy tnh hnh tr nn tuyt vng, cc c vn Php chy n mt con tu Php neo vnh Hakodate - Cotlogon, di quyn thuyn trng Dupetit-Thouars t y h chy v Yokohama ri sau l nc Php. Ngi Nht yu cu cc c vn Php phi b xt x ti Php; tuy vy, v s ng h ca dn chng Php vi hnh ng ca h, cc cu c vn Php Nht khng b trng tr v hnh ng ca mnh. Enomoto quyt tm chin u n hi th cui cng, v gi nhng vt qu gi ca mnh cho k th ct gi.[46] Nhng Otori thuyt phc ng u hng, ni vi ng rng quyt nh sng vt qua tht bi mi thc s dng cm: Nu mun cht, ngi c th cht bt k lc no."[47] Enomoto u hng vo ngy 18 thng 5 nm 1869, v chp nhn s tr v ca Thin hong Minh Tr. Cng ha Ezo (H Di) chm dt tn ti vo ngy 27 thng 6 nm 1869.

Sau chin tranh

Thin hong Minh Tr mi 16 tui, trong hnh trnh t Kyoto n Tokyo, cui nm 1868.

Bui tip ca Minh Tr Thin hong vi phi on qun s th hai ca Php n Nht Bn, 1872.

Sau chin thng, chnh quyn mi bt u bng vic thng nht t nc di mt quyn lc duy nht, hp php v vng mnh ca triu nh. Hong cung c chuyn t Kyoto n Tokyo cui nm 1868. Quyn lc chnh tr v qun s ca cc phin (han) b bi b hon ton, v cc phin sm c i thnh cc tnh, vi thng c c Thin hong b nhim. Mt ci cch ln l vic hy b v trut hu c hiu qu tng lp v s Nht Bn, cho php rt nhiu cc v s chuyn sang cc v tr hnh chnh hay kinh doanh, nhng y rt nhiu ngi khc vo cnh ngho kh.[48] Cc phin pha Nam nh Satsuma, Chsh v Tosa, vn gi vai tr quyt nh trong chin thng, chim gi hu ht cc v tr trng yu trong triu vi thp k sau cuc chin, mt tnh th i khi c gi l "Chnh th u s thi Minh Tr" v c chnh thc ha bng vic thnh lp Vin nguyn lo (genr).[49] Nm 1869, n Yasukuni (Tnh Quc Thn X) kinh Tokyo c xy dng li vinh danh nhng nn nhn ca chin tranh Boshin.[50] Mt s lnh o ca phe Tng qun c b h ngc, v ch thiu cht na l b x t. S nhn t ny l nh s kin quyt ca Saig Takamori v Iwakura Tomomi, mc d phn ln sc nng l t li khuyn ca Cng s Anh l Parkes. ng thc gic Saig, theo li ca Ernest Satow, "s nghim khc dnh cho Keiki [Yoshinobu] hay nhng ngi i theo ng ta, c bit l theo li trng pht c nhn, s lm tn thng danh ting ca chnh quyn mi trong con mt ca cc cng quc chu u."[51] Sau 2 hay 3 nm b giam, phn ln bn h c mi cng tc vi chnh quyn mi, v vi ngi c s nghip rng r, nh Enomoto Takeaki, sau ny tr thnh Cng s ti Nga v Trung Quc v B trng Gio dc.[52] Triu nh Minh Tr khng theo ui mc tiu trc xut cc li ch ngoi quc khi Nht Bn, m thay vo l mnh m chuyn mc tiu chnh tr sang vic tip tc hin i ha quc gia v ti m phn cc hip c bt bnh ng vi cc cng quc, sau ny tr thnh khu hiu "Ph quc, Cng binh" (Nht: fukoku kyhei?). S thay i thi vi ngi ngoi quc ny din ra trong nhng ngy u ca cuc ni chin: vo ngy 8 thng 4 nm 1868, mt tm bin c dng ln kinh Kyoto (v sau ny trn ton quc) c bit phn i bo lc i vi ngi nc ngoi.[53] Trong chin tranh, ch thn Thin hong Minh Tr tip kin cc Cng s chu u, u tin l c Kyoto, sau l Osaka v kinh Tokyo.[54] Mt vic cha tng c tin l l bui tip Alfred, Cng

tc x Edinburgh, ti Tokyo, "nh mt ngi ngang hng vi ng v kha cnh dng mu".[55]

Saigo Takamori, trong b qun phc, vi cc tng t trong Chin tranh Ty Nam.

Mc d nhng nm u thi k Minh Tr chng kin s nng m trong quan h ca triu nh vi cc cng quc, quan h vi Php vn lnh nht v s ng h ban u ca Php vi Chinh di i Tng qun. Tuy vy khng lu sau phi on qun s th hai c mi n Nht nm 1874, v phi on th ba nm 1884. S hp tc cp cao tr li nm 1886, khi Php gip ng hm i ln u tin ca Hi qun Hong gia Nht Bn, di s hng dn ca k s hi qun Louis-mile Bertin.[56] Cng cuc hin i ha t nc thc t bt u mnh m t nhng nm cui thi Mc ph, v triu nh Minh Tr cui cng cng p dng phng hng tng t, mc d n a c t nc tin ti hin i ha theo mt con ng hiu qu hn. Sau l ng quang ca mnh, Thin hong Minh Tr ra chiu ch Ng c iu ng th vn, ng h hi hp tho lun, ha tng c hi cho dn thng, hy b cc h tc ca thi k trc, v tm kim tri thc trn ton cu cng c nn mng uy quyn ca Thin hong[57] Nhng ci cch ni bt ca thi k Minh Tr bao gm vic nm 1871 ph phin lp huyn, theo cc lnh a phong kin v nhng ngi thng tr cha truyn con ni s b thay th bng cc huyn vi cc tri s do Thin hong b nhim.[58] Nhng ci cch khc bao gm vic tin hnh cc trng hc bt buc v gii tn cc trng lp Nho gio. Ci cch ln n nh cao bng vic cho ra i Hin php quc Nht Bn nm 1889. Tuy vy, bt chp s ng h triu nh ca tng lp v s, nhiu ci cch u thi Minh Tr bt li cho li ch ca h: thnh lp qun i theo ch nhp ng t dn thng. cng nh mt i uy tn v lng bng cha truyn con ni to nn s i khng vi rt nhiu cu v s.[59] S cng thng dng cao min Nam, dn n cuc Cuc ni lon Saga nm 1874, v ni lon Chsh nm 1876. Cc cu v s Satsuma, lnh o bi Saig Takamori, ngi ly khai triu nh v bt ng vi chnh sch i ngoi, bt u cuc Chin tranh Ty Nam nm 1877. Chin u bo tn tng lp v s v mt chnh quyn o c hn, khu hiu ca h "Tn chnh, Hu c" (Nht: shinsei ktoku?). N chm dt bng trn nh anh hng nhng hon ton tht bi Shiroyama.[60]

Cc nhn nhn v cuc chin

Khung cnh lng mn kiu Nht v trn Hakodate (), v vo khong nm 1880. K binh tn cng, vi mt chic thuyn bum chm hu cnh, c dn u bi cc th lnh trong b qun phc v s li thi.[61] Lnh Php sau i hnh k binh mc qun trng. Mt tu chin hi nc hin i c th thy hu cnh, qun i Hong gia mc qun phc hin i bn phi.[62]

Trong cc bn tm tt hin i, Minh Tr Duy Tn c m t l mt cuc cch mng khng mu dn n s hin i ha nhanh chng ca Nht Bn. Thc t ca chin tranh Boshin cho thy giao tranh din ra kh mnh m: khong 120.000 qun c huy ng vi khong 3.500 ngi b thng.[63] Sau miu t ca ngi Nht v cuc chin ny thng b lng mn ha, cho thy qun Mc ph chin u bng cc phng thc truyn thng, chng li qun triu nh vi v kh hin i. V mc d v kh v k thut truyn thng c s dng, c hai phe u s dng mt s v kh v k thut chin u ca thi k ny: bao gm chin hm bc thp, sng my, v chin thut hc c t cc c vn qun s phng Ty. Nhng miu t nh th ca ngi Nht bao gm rt nhiu s kch ngh ha, trong rt nhiu th loi. ng ch c Jir Asada vit tiu thuyt bn tp, Mibu Gishi-den. Mt b phim c dng theo tiu thuyt ca Asada, do Yojiro Takita o din, vi ci tn Khi rt ra thanh kim cui cng. B phim truyn hnh 10 ting ng h jidaigeki[64] cng da trn cun tiu thuyt trn c s din xut ca Ken Watanabe. B phim nm 2001 Goryokaku l mt jidaigeki khc nhn mnh n s khng c pho i Goryokaku, Hokkaid. B phim hot hnh ni ting Rurouni Kenshin ca Nobuhiro Watsuki k v mt kim s huyn thoi mang tn Gensai Kawakami ly bi cnh 10 nm sau chin tranh Boshin. B phim Hollywood nm 2003 V s o cui cng kt hp mt hon cnh lch s thuc v c chin tranh Mu Thn v Chin tranh Ty Nam nm 1877, v vi cuc ni lon ca tng lp cu v s u thi Minh Tr. Nhng nhn t ca b phim gn lin vi qun i Nht Bn thi u hin i ha cng nh s dnh lu trc tip ca qun i nc ngoi (ch yu l ngi Php) ti chin tranh Mu Thn v mt vi nm sau . Tuy vy, s chng c ti cng ca cc v s truyn thng do Saig Takamori lnh o chng li qun i triu nh hin i lm ta lin tng nhiu n cuc chin tranh Ty Nam hn.

Ch thch