Chng I:Tng quan v ngun vn h tr pht trin chnh thc (ODA)

LI NI UVn lun c coi l mt trong nhng nhn t quyt nh cho qu trnh sn xut kinh doanh v tng trng kinh t ca cc quc gia. c bit l t tng trng kinh t cao, vn to ngun vn v s dng n mt cch c hiu qu cng tr nn cn thit i vi tt c cc quc gia mun tr thnh nc cng nghip ho vi thi gian ngn nht.Cng cuc ci cch kinh t ca Vit Nam qua mt chng ng hn 10 nm. Nn kinh t thu c nhng kt qu ng kh quan nh tc tng trng nhanh, lm pht mc c th kim sot c, nhng duy tr tc tng trng nh vy th nhu cu v vn u t l rt ln. Trong khi nn kinh t nc ta li c xut pht im thp, ngho nn, lc hu nn ngun vn trong nc khng th p ng ht nhu cu v vn u t . V vy, ngun vn u t nc ngoi ni chung v ngun vn h tr pht trin chnh thc (ODA) ni ring l rt quan trng.Ngun vn ODA gp phn ng k vo vic t c nhng thnh tu kinh t x hi ca t nc. c th thu ht v s dng c hiu qu ngun ODA trong pht trin kinh t - x hi cn c nhng bin php c th v ton din.Em xin trnh by mt s hiu bit ca em v ODA trong bi ny.Chng ITNG QUAN V NGUN VN H TR PHT TRIN CHNH THC (ODA).I. KHI NIM CHUNG V ODA.1. Khi nim.Theo cch hiu chung nht, ODA l tt c cc khon h tr khng hon li v cc khon tn dng u i (cho vay di hn v li sut thp ca cc Chnh ph, cc t chc thuc h thng Lip hp quc, cc t chc phi Chnh ph (NGO), cc t chc ti chnh quc t (IMF, ADB, WB...) ginh cho cc nc nhn vin tr. ODA c thc hin thng qua vic cung cp t pha cc nh ti tr cc khon vin tr khng hon li, vay u i v li sut v thi hn thanh ton (theo nh ngha ca OECD, nu ODA l khon vay u i th yu t cho khng phi t 25% tr ln). V thc cht, ODA l s chuyn giao mt phn GNP t bn ngoi vo mt quc gia, do vy ODA c coi l mt ngun lc t bn ngoi.ODA c cc hnh thc sau:H tr cn cn thanh ton: Thng l ti tr trc tip (chuyn giao tin t. Nhng i khi li l hin vt (h tr hng ho) nh h tr nhp khu bng hng hoc vn chuyn hng ho vo trong nc qua hnh thc h tr cn cn thanh ton hoc c th chuyn ho thnh h tr ngn sch.Tn dng thng mi: Vi cc iu khon "mm" (li sut thp, hn tr di) trn thc t l mt dng h tr hng ho c rng buc.Vin tr chng trnh (gi tt l vin tr phi d n): l vin tr khi t c mt hip nh vi i tc vin tr nhm cung cp mt khi lng ODA cho mt mc ch tng qut vi thi hn nht nh, m khng xc nh mt cch chnh xc n s c s dng nh th no.H tr c bn ch yu l v xy dng c s h tng. Thng thng, cc d n ny c km theo mt b phn khng vin tr k thut di dng thu chuyn gia nc ngoi kim tra nhng hot ng nht nh no hoc son tho, xc nhn cc bo co cho i tc vin tr.H tr k thut: ch yu tp trung vo chuyn giao tri thc hoc tng cng c s lp k hoch, c vn nghin cu tnh hnh c bn, nghin cu khi u t. Chuyn giao tri thc c th l chuyn giao cng ngh nh thng l nhng quan trng hn l o to v k thut, phn tch kinh t, qun l, thng k, thng mi, hnh chnh nh nc, cc vn x hi.2. Phn loi ODA:Tu theo phng thc phn loi m ODAc xem c my loi:a. Phn theo phng thc hon tr: ODA c 3 loi.- Vin tr khng hon li: bn nc ngoi cung cp vin tr (m bn nhn khng phi hon li) bn nhn thc hin cc chng trnh, d n theo s tho thun trc gia cc bn.Vin tr khng hon li thng c thc hin di cc dng:+ H tr k thut.+ Vin tr nhn o bng hin vt.- Vin tr c hon li: nh ti tr cho nc cn vn vay mt khon tin (tu theo mt quy m v mc ch u t) vi mc li sut u i v thi gian tr n thch hp.Nhng iu kin u i thng l:+ Li sut thp (tu thuc vo mc tiu vay v nc vay).+ Thi hn vay n di (t 20 - 30 nm)+ C thi gian n hn (t 10 - 12 nm)- ODA cho vay hn hp: l cc khon ODA kt hp mt phn ODA khng hon li v mt phn tn dng thng mi theo cc iu kin ca t chc Hp tc kinh t v pht trin.b. Nu phn loi theo ngun cung cp, ODA c hai loi:- ODA song phng: L cc khon vin tr trc tip t nc ny n nc kia thng qua hip nh c k kt gia hai Chnh ph.- ODA a phng: l vin tr chnh thc ca mt t chc quc t (IMF, WB1...) hay t chc khu vc (ADB, EU,...) hoc ca mt Chnh ph ca mt nc dnh cho Chnh ph ca mt nc no , nhng c th c thc hin thng qua cc t chc a phng nh UNDP (Chng trnh pht trin Lin hip quc), UNICEF (qu nhi ng Lin Hip quc)... c th khng.Cc t chc ti chnh quc t cung cp ODA ch yu:+ Ngn hng th gii (WB).+ Qu tin t quc t (IMF).+ Ngn hng pht trin Chu (ADB)c. Phn loi theo mc tiu s dng, ODA c 4 loi:H tr cn cn thanh ton: gm cc khon ODA cung cp h tr ngn sch ca Chnh ph, thng c thc hin thng qua cc dng: chuyn giao trc tip cho nc nhn ODA hay h tr nhp khu (vin tr hng ho).Tn dng thng nghip: tng t nh vin tr hng ho nhng c km theo iu kin rng buc.Vin tr chng trnh (vin tr phi d n): Nc vin tr v nc nhn vin tr k hip nh cho mt mc ch tng qut m khng cn xc nh tnh chnh xc khon vin tr s c s dng nh th no.Vin tr d n: chim t trng ln nht trong tng vn thc hin ODA. iu kin c nhn vin tr d n l "phi c d n c th, chi tit v cc hng mc s s dng ODA".3. Cc ngun cung cp ODA ch yu:* Trong thi k chin tranh lnh v i u ng Ty: Trn th gii tn ti 3 ngun ODA ch yu:- Lin x c, ng u.- Cc nc thuc t chc OECD.- Cc t chc quc t v phi Chnh ph.* Hin nay, trn th gii c hai ngun ODA ch yu: cc nh ti tr a phng, v cc t chc vin tr song phng.* Cc nh ti tr a phng gm cc t chc chnh thc sau:- Cc t chc thuc h thng Lin Hip Quc bao gm:+ Chng trnh pht trin ca Lin Hip Quc (UNDP).+ Qu nhi ng Lin Hip Quc (UNICEF).+ T chc Nng nghip v lng thc (FAO)+ Chng trnh lng thc th gii (WFP)+ Qu dn s Lin Hip Quc (UNFPA)+ T chc y t th gii (WHO)+ T chc pht trin cng nghip ca Lin Hip Quc (UNIDO)+ Qu pht trin nng nghip quc t (IFDA).- Cc t chc ti chnh quc t:+ Qu tin t quc t (IMF)+ Ngn hng th gii (WB)+ Ngn hng pht trin Chu (ADB)- Lin minh Chu u (EU).- Cc t chc phi Chnh ph (NGO)- T chc xut khu du m (OPEC)- Qu C - Ot.* Cc nc vin tr song phng:- Cc nc thnh vin U ban H tr pht trin (DAC) ca t chc Hp tc v pht trin kinh t (OECD).- Cc nc ang pht trin.4. Quy trnh thc hin d n ODA.Mi quc gia c nhng quy nh ring i vi cc cch qun l v iu hnh ngun vn ny. Di y l mt s ni dung v quy nh ca php lut Vit Nam lin quan n cc vn xung quanh cc hot ng thu ht v s dng ngun vn ODA.1. Quy hoch ODA.B k hoch - u t cn c vo chin lc pht trin kinh t - x hi; quy hoch tng th v k hoch hng nm ch tr vic iu phi vi cc B, cc c quan ngang B, cc c quan thuc Chnh ph c lin quan nghin cu ch trng v phng hng vn ng ODA, son tho quy hoch ODA v lp cc danh mc chng trnh, d n u tin s dng ODa trnh Chnh ph ph duyt.2. Vn ng ODA.Sau khi quy hoch ODA v cc danh mc cc chng trnh d n u tin s dng ODA c Chnh ph ph duyt; B K hoch - u t phi hp vi cc c quan lin quan chun b v t chc cc hot ng vn ng ODA thng qua:- Hi ngh nhm t vn hng nm.- Cc hi ngh iu phi vin tr ngnh.- Cc cuc trao i kin v hp tc pht trin vi cc nh ti tr.Trc khi tin hnh vn ng ODA, cc c quan, a phng lin quan cn phi trao i kin vi B K hoch v u t v chnh sch, kh nng v th mnh ca cc nh ti tr lin quan.3. Chun b ni dung cc chng trnh, d n ODA.Sau khi t c s cam kt h tr ca cc nh ti tr i vi cc chng trnh, d n c th, B K hoch - u t s phi hp cng cc i tc tin hnh chun b ni dung cc chng trnh, d n ODA bao gm lp n, lp bo co tin kh thi, bo co kh thi...4. Thm nh, ph duyt chng trnh, d n ODA.Vic thm nh v ph duyt cc d n s dng ngun ODA nh sau:- Cc d n u t xy dng c bn phi thc hin theo quy nh ca iu l qun l xy dng c bn hin hnh (Ngh nh 52/CP, 12/CP v cc vn bn hng dn thuc lnh vc ny).- i vi cc d n h tr ngn sch, o to, tng cng th ch... B K hoch - u t ch tr, phi hp vi cc c quan chc nng c lin quan tin hnh thm nh, trnh Th tng Chnh ph quyt nh. Trong qu trnh thm nh c cp ti kin tham gia ca cc bn cung cp ODA.- Cc d n ca cc t chc phi Chnh ph thc hin theo Quyt nh s 80/CT ngy 28/3/1991 ca Ch tch Hi ng B trng (nay l th tng Chnh ph).5. m phn k kt.Sau khi ni dung m phn vi bn nc ngoi c Th tng Chnh ph ph duyt, B K hoch - u t ch tr vi s tham gia ca Vn phng Chnh ph, B Ti chnh, B Ngoi giao, Ngn hng nh nc Vit Nam v cc c quan lin quan tin hnh m phn vi bn nc ngoi.Trong trng hp Th tng Chnh ph ch nh mt c quan khc ch tr m phn vi cc bn nc ngoi th c quan ny phi thng nht kin vi B K hoch - u t v ni dung m phn v vi B Ti chnh v hn mc v iu kin vay tr (nu l ODA hon li).Kt thc m phn, nu t c cc tho thun vi bn nc ngoi th c quan ch tr m phn phi bo co Th tng Chnh ph v ni dung lm vic, kt qu m phn v nhng kin xut c lin quan.Nu vn bn ODA k vi bn nc ngoi l Ngh nh th, Hip nh hoc vn kin khc v ODA cp Chnh ph th c quan c Th tng Chnh ph ch nh m phn phi bo co Th tng Chnh ph ni dung vn bn d nh k kt v cc xut ngi thay mt Chnh ph k cc vn bn . Vn bn trnh Th tng Chnh ph phi km theo kin chnh thc bng vn bn ca B K hoch v u t (trng hp c quan khc trnh Th tng Chnh ph), B ngoi giao, B T php, B Ti chnh.Trong trng hp Ngh nh th v Hip nh hoc cc vn bn khc v ODA yu cu phi k kt vi danh ngha Nh nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam, B K hoch - u t (hoc c quan khc vi Chnh ph ch nh m phn) phi bo co vi vn phng Ch tch nc ngay t khi bt u m phn vi bn nc ngoi v ni dung cc vn kin d nh k kt, ng thi thc hin cc th tc Quy nh ti iu 6 khon 3, iu 7 v iu 8 ca Ngh nh 182/HBT ngy 28/5/1992 ca Chnh ph.6. Qun l thc hin.B K hoch - u t phi hp cng vi B Ti chnh v Ngn hng Nh nc Vit Nam lp k hoch b tr vn i ng trong k hoch Ngn sch nh nc v thc hin cp pht theo ng cam kt ti cc iu c Quc t v ODA k v cc quyt nh ph duyt chng trnh, d n u t s dng vn ODA. ng thi c trch nhim theo di, kim tra tnh hnh thc hin, x l nhng vn lin quan thuc thm quyn trong qu trnh thc hin v kin ngh Th tng Chnh ph xem xt v quyt nh cc bin php x l, bo co tng hp tnh hnh thc hin cc chng trnh, d n s dng vn ODA.B Ti chnh c xc nh l i din chnh thc cho "ngi vay" hoc l Nh nc hoc Chnh ph nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam trong cc iu c quc t c th v ODA cho vay, c trch nhim phi hp vi cc c quan lin quan xy dng c ch qun l ti chnh (cp pht, cho vay li, thu hi vn...) i vi cc chng trnh, d n ODA.Trong qu trnh thc hin, Ngn hng nh nc c trch nhim phi hp vi B Ti chnh ch nh cc Ngn hng Thng mi u quyn thc hin vic cho vay li t vn ODA nh nu ti im iu khon 3 iu 14 ca Quy ch v qun l v s dng ODA ban hnh km theo Ngh nh 87/CP ngy 5/8/1997 ca Chnh ph, thu hi vn tr n ngn sch, ng thi tng hp theo nh k thng bo cho B Ti chnh v c quan lin quan tnh hnh thc t v rt vn, thanh ton... thng qua h thng ti khon c m ti ngn hng ca cc chng trnh, d n s dng vn ODA.Trong qu trnh thc hin chng trnh, d n ODA... ty theo quy nh v tho thun vi bn nc ngoi, cc ch trng, d n chu trch nhim t chc cc cuc kim nh k hoc t xut. i din ca B K hoch - u t, B Ti chnh, B ngoi giao, Ngn hng nh nc Vit Nam, vn phng Chnh ph l i din ca Chnh ph ti cc cuc kim im ny.Cc B, c quan ngang B, UBND tnh thnh ph trc thuc Trung ng v cc ch chng trnh, d n lp bo co 6 thng v hng nm v tnh hnh thc hin cc chng trnh v d n ODA gi v B K hoch - u t, B Ti chnh, Ngn hng nh nc Vit Nam, B ngoi giao, v Vn phng Chnh ph.7. nh gi.Sau khi kt thc, gim c chng trnh, d n ODA phi lm bo co v tnh hnh thc hin v c phn tch, nh gi hiu qu d n vi s xc nhn ca c quan ch qun v gi v B K hoch - u t, B Ti chnh, Ngn hng Nh nc Vit Nam, B Ngoi giao, v Vn phng Chnh ph.II. C IM V VAI TR CA ODA.1. c im ca ODA.Trong giai on hin nay xut hin mt s c im quan trng sau:Th nht, t trng ODA song phng c xu th tng ln, ODA a phng c xu th gim i. Qu trnh quc t ho i sng kinh t th gii v xu th hi nhp to iu kin cho cc quan h kinh t, chnh tr... gia cc quc gia ngy cng c y mnh v tng cng. Hot ng ca mt s t chc a phng t ra km hiu qu lm cho mt s nh ti tr ngn ngi ng gp cho cc t chc ny. iu l nguyn nhn chnh to nn s chuyn dch, t trng ODA song phng c xu th tng ln, ODA a phng c xu hng gim i. iu c chng minh trn thc t l trong cc nm 1980 - 1994 trong tng s ODA ca th gii, t trng ODA song phng t 67% tng ln 69% trong khi t trng ODA a phng gim t 33% xung 31%.(Ngun: B K hoch - u t).Th hai, s cnh tranh ngy cng tng trong qu trnh thu ht ODA.Trn th gii, mt s nc mi ginh c c lp hoc mi tch ra t cc nh nc lin bang tng ln ng k v c nhu cu ln v ODA. Mt s nc cng ho thuc Nam T c v mt s nc Chu Phi b tn ph nng n trong chin tranh sc tc ang cn n s h tr quc t. Chu , Trung Quc, cc nc ng Dng, Myanmar... cng ang cn n ngun ODA ln xy dng kinh t, pht trin x hi. S nc c nhu cu tip nhn ODA l rt ln v vy s cnh tranh gia cc nc ngy cng tr nn gay gt. Cc vn m cc nc cung cp ODA quan tm n to nn s cnh tranh gia cc nc tip nhn l nng lc kinh t ca quc gia tip nhn, cc trin vng pht trin, ngoi ra cn chu nhiu tc ng ca cc yu t khc nh: Nhn quan chnh tr, quan im cng ng rng ri, da trn s quan tm nhn o v hiu bit v s cn thit ng gp vo n nh kinh t - x hi quc t. Cng mi quan h truyn thng vi cc nc th gii th ba ca cc nc pht trin, hay tm quan trng ca cc nc ang pht trin vi t cch l bn hng (th trng, ni cung cp nguyn liu, lao ng). Mt khc, chnh sch i ngoi, an ninh v li ch chin lc, trch nhim ton cu hay c bit... cng l nhn t to nn xu hng phn b ODA trn th gii theo vng. Ngoi ra cn c thm l do l s chun b p ng nhu cu ring bit v th tc, quy ch, chin lc, vin tr ... khc nhau ca cc nh ti tr trn th gii cng to nn s chnh lch trong qu trnh thu ht v s dng ODA gia cc quc gia hp th ngun vn ny. Chnh s cnh tranh gay gt to nn s tng gim trong tip nhn vin tr ca cc nc ang pht trin. K t nm 1970, ODA ch yu hng vo Tiu vng Sahara v Trung ng k c Ai Cp. Bn cnh , Trung M l vng nhn c t trng vin tr tng ln cht t, t trng ny thc s b ct gim mnh i vi cc vng Nam (c bit l n ) v a Trung Hi trong vng 10 nm, t ti kho 1983/1984 n 1993/1994, t trng thu ht ODA th gii ca tiu vng Sahara tng t 29,6% ln 36,7%, ca Nam v Trung khc v Chu i Dng t 20,3% ln 22,9%; Chu M La Tinh v vng Carib t 12% ln 14% (ngun: B K hoch - u t).Th ba, s phn phi ODA theo khu vc ngho ca th gii khng ng u.Nguyn nhn to nn s khc bit nh vy c th c rt nhiu l gii khc nhau, c th l do nhng mong mun ca cc quc gia i vin tr nh m rng quan h hp tc v chnh tr hay kinh t, mc ch x hi, iu ph thuc rt nhiu vo mun ch quan ca nh ti tr. Lc u h ch quan tm n vic thit lp cc mi quan h vi cc nc lng ging ca mnh, nhng sau h li nhn thy rng cn thit lp cc quan h vi cc nc khc trn th gii tm kim th trng trao i bun bn hay u t m vic u tin thit lp quan h ngoi giao bng cch vin tr ODA. Mt khc chnh nhng yu t trong ni b ca quc gia cng to nn nhng khc bit ln trong qu trnh nhn vin tr nh cc mi quan h vi cc nc pht trin, hay nhng thnh tch trong pht trin t nc hay cng c th l do nhu cu ht sc cn thit nh chin tranh, thin tai...Th t, trin vng gia tng ngun vn ODA t lc quan.Mc d i hi ng Lin Hp Quc khuyn ngh dnh 1% GNP ca cc nc pht trin cung cp ODA cho cc nc ngho. Nhng nc c khi lng ODA ln nh Nht Bn, M... th t l ny mi ch t mc trn di 0,3% trong nhiu nm qua. Tuy c mt s nc nh Thy in, Na uy, Phn Lan, an Mch... c t l ODA chim hn 1% GNP, song khi lng ODA tuyt i ca cc nc ny khng ln. Thm vo tnh hnh kinh t phc hi chm chp cc nc ang pht trin cng l mt tr ngi gia tng ODA. Ngoi ra, hng nm cc nc cung cp ODA da vo kt qu hot ng ca nn kinh t ca mnh xem xt khi lng ODA c th cung cp c. Nhng hin nay cc nc pht trin ang c nhng du hiu ng lo ngi trong nn kinh t ca mnh nh khng hong kinh t hay hng lot cc vn x hi trong nc, chu sc p ca d lun i gim vin tr tp trung gii quyt cc vn trong nc.Tuy nhin, cc nc pht trin, kinh t tng bnh qun 6%/nm trong cc nm 1991 - 1994 (4%/nm trong thp k 80). i sng nhn dn ang c ci thin r rt. Do s phc hi kinh t cc nc pht trin, ngun vn chuyn dch vo cc nc ang pht trin c th s gim st trong cc nm ti, ODA l mt khon vn m cc nc pht trin h tr cho cc nc ang pht trin n c thc hin t rt lu, qua cc giai on nht nh, c nhng xu th vn ng ring, nhn chung li, xu hng vn ng hin nay hm cha c cc yu t thun li ln kh khn cho mt s nc ang pht trin nh nc ta ang tm kim ngun h tr pht trin chnh thc, tuy nhin cc yu t thun li l c bn. Xt trn phm vi quc t, ODA c th huy ng c li tu thuc vo chnh sch i ngoi khn kho v kh nng hp th vn nc ngoi ca chnh nn kinh t nc . Qua ta c th thy r c nhng c im ring bit ca ODA so vi cc ngun vn khc.2. Vai tr ca ODA.ODA th hin mi quan h i ngoi gia hai bn cung cp v bn tip nhn. Tuy vy, i vi mi bn n s mang mt ngha khc nhau.a. i vi nc xut khu vn.Vin tr song phng to iu kin cho cc cng ty ca bn cung cp hot ng thun li hn ti cc nc nhn vin tr mt cch gin tip. Cng vi s gia tng ca vn ODA, cc d n u t ca nhng nc vin tr cng tng theo vi nhng iu kin thun li, ng thi ko theo s gia tng v bun bn gia hai quc gia. Ngoi ra, nc vin tr cn t c nhng mc ch v chnh tr, nh hng ca h v mt kinh t - vn ho i vi nc nhn cng s tng ln.Ngun ODA a phng mc d cng c u im gip cc nc tip nhn khi phc v pht trin kinh t, nhng n cng c mt tiu cc ch d to ra nn tham nhng trong cc quan chc Chnh ph hoc phn phi giu ngho trong cc tng lp dn chng nu khng c nhng chnh sch kim sot v qun l cht ch vic s dng ngun vn ny trong nc.iu nguy him nht c th xy ra ca vin tr ODA l cc nc cung cp khng nhm ci to nn kinh t - x hi ca nc ang pht trin m nhm vo cc mc ch qun s.b. i vi cc nc tip nhn:Tm quan trng ca ODA i vi cc nc ang v km pht trin l iu khng th ph nhn. iu ny c th hin r qua nhng thnh cng m cc nc tip nhn ODA t c.u tin, trong khi cc nc ang pht trin a phn l trong tnh trng thiu vn trm trng nn thng qua ODA song phng c thm vn phc v cho qu trnh pht trin kinh t - x hi. ODA mang li ngun lc cho t nc.Th na, theo cc nh kinh t, vic s dng vin tr cc nc ang pht trin nhm loi b s thiu vn v ngoi t, tng u t vn n im m s tng trng kinh t to iu kin cho cc nc ny t c n qu trnh t duy tr v pht trin.To iu kin cc nc tip nhn c th vay thm vn ca cc t chc quc t, thc hin vic thanh ton n ti hn qua s gip ca ODA.ODA cn c th gip cc nc ang lm vo tnh trng ph gi ng ni t c th phc hi ng tin ca nc mnh thng qua nhng khon h tr ln ca cc t chc ti chnh quc t mang li.ODA gip cc nc nhn h tr to ra nhng tin u tin, t nn mng cho s pht trin v lu di thng qua lnh vc u t chnh ca n l nng cp c s h tng v kinh t.ODA tc ng tch cc n pht trin kinh t x hi ca cc a phng v vng lnh th, c bit l cc thnh ph ln: ngun vn ny trc tip gip ci thin iu kin v v sinh y t, cung cp nc sch, bo v mi trng. ng thi ngun ODA cng gp phn tch cc trong vic pht trin c s h tng nng thn, pht trin nng nghip, xo i gim ngho...ODA gip cc doanh nghip nh trong nc c thm vn, to iu kin nng cao hiu qu u t cho sn xut kinh doanh, dn dn m rng qui m doanh nghip.Ngoi ra ODA cn gip cc nc nhn vin tr c c hi nhp khu my mc thit b cn thit cho qu trnh cng nghip ho - hin i ho t nc, t cc nc pht trin. Thng qua nc cung cp ODA nc nhn vin tr c thm nhiu c hi mi tham gia vo cc t chc ti chnh th gii, t c s gip ln hn v vn t cc t chc ny.Bn cnh nhng mt tch cc, ODA cng c khng t nhng mt hn ch. Hn ch r nht ca vin tr pht trin chnh thc ODA l cc nc nu mun nhn c ngun vn ny phi p ng cc yu cu ca bn cp vin tr. Mc p ng cng cao th vin tr tng ln cng nhiu.Ngay trong mt nc, tnh trng tp trung ODA vo cc thnh ph trng im cng to nn s mt cn i trong c cu kinh t - x hi ca quc gia , lm cho h ngn cch giu ngho thnh th v nng thn cng tr nn cch bit.Cho n nay, mc d bi cnh quc t c nhiu bin i, song mc tiu v li ch ca cc nc cp vn theo ui hu nh khng thay i so vi trc y: tp trung cho an ninh ca h thng TBCN, tuyn truyn dn ch kiu phng ty, tri buc s pht trin kinh t ca cc quc gia ph thuc th gii th ba vo trong mt trt t t do m cc trung tm t bn sp t khuyn khch t do ho kinh t m ng cho t bn nc ngoi trn vo...III. TNH HNH CUNG CP V TIP NHN ODA TRN TH GII:1. Tnh hnh chung:Ngun ODA song phng c phn b rng khp trn th gii do cc nh ti tr mt mt phi thc hin ngha v quc t nh qui nh bt buc ca Lin Hip Quc, mt khc bn thn cc nh ti tr cng mun nng cao v th ca mnh, vn rng tm nh hng ra cc khu vc khc. Hn na, trt t an ninh m cc nh ti tr ch trng thit lp ti nc nhn vin tr da trn mong mun mt nn kinh t ph thuc vo nn kinh t ca h. Chu : Nht l nc u t ln nht. Trung Quc v ng Nam l khu vc thu ht nhiu ODA nht.Chu Phi: L khu vc tp trung hu ht cc nc ngho, km pht trin nn ngun vin tr ch yu l vin tr khng hon li v thng chim t l cao.2. Nh ti tr ln nht:a. ODA song phng:Mc ch ca cc nc cung cp vin tr u l xc lp v tr ton din v p t vai tr ca mnh khu vc mun thn tnh. Do vic phn b ODA din ra khc nhau gia cc khu vc.Trong s cc nc cung cp ODA song phng, Hoa K v Nht Bn l nhng nc dn u th gii.C th:- Chu : Nht Bn vi mc tiu l phi thit lp c mi quan h tt p gia cc nc trong khu vc, sao cho Nht s l nc ng vai tr ch o v kinh t nn ng u trong danh sch cc nh ti tr Chu l Nht Bn.- Chu Phi: Nc cung cp ODA chim t l cao nht l Php.- Chu M La Tinh: M l nc c t l vin tr ln nht.- Chu i Dng: Php ng u vi t l vin tr 46,9%.- Trung ng: M c t l vin tr ODA cao nht.b. ODA song phng:Cc t chc ti chnh quc t thng l nhng nh ti tr ln vi lng vn cung cp ln hn nhi ln so vi cc qu ca Lin hip quc.Mt s t chc a phng cung cp ODANhiu nht trong nm 1996.(Ngun: B k hoch - u t - thng 7/1997).MT S T CHC A PHNG CUNG CP ODA NHIU NHT TRONG NM 1996 n v tnh: t USDT chc a phngTng ODA ti tr

Qu tin t quc t (IMF)61,5

Ngn hng th gii (WB)Bnh qun 28,6 t/nm

Cng ty ti chnh quc t (IFC)17,9(t thng 7/1996 - 6/1997)

Ngn hng pht trin Chu (ADB)5,8

Chng trnh pht trin ca Lin hp quc (UNDP)2,186

Chng trnh lng thc th gii (WFP)Bnh qun 1,5 t /nm

Cao u LHQ v ngi t nn (UNHCR)1,3

(Ngun: B K hoch - u t - thng 7/1997)3. Khu vc tip nhn nhiu nht:Trc y, khi Lin x v ng u cha tan r, vin tr pht trin chnh thc ODA c phn b theo ch chnh tr ca tng nc. Th gii lc by gi chia lm 2 cc do Lin x v M ng u lun c s cnh tranh v th ch. Khi SEV (hi ng tng tr kinh t) , ng u l Lin x, tp trung vin tr gip cc nc trong h thng x hi ch ngha cn khi t bn ch ngha do M ng u cng ra sc dng cc khon vin tr mua chuc s trung thnh ca cc nc thuc th gii th ba theo nhng quan im ca M.T u thp nin 90 vi s kt thc chin tranh lnh, ngun vn ODA c m rng ra khp cc nc trn th gii khng k thuc h thng chnh tr no. Cc nc nhn c ngun h tr nhiu hay t cn tu thuc vo v th kinh t ca tng khu vc, tng nc. Nhng nm gn y, vn ODA trn th 0gii c chiu hng tp trung vo Chu , c bit l khu vc ng Nam . Trung quc l nc thu ht nhu ODA nht trong khu vc ny.Chng IIThc trng thu ht v s dng ngun vn ODA ti Vit NamI. TNH HNH THU HT ODA:1. Giai on trc thng 10/1993.Trc y, nc ta nhn c hai ngun ODA song phng ch yu. Mt t cc nc thuc t chc SEV (Hi ng tng tr kinh t) trong ch yu l Lin x (c). Hai l t cc nc thuc t chc DAC (U ban h tr pht trin) v mt s nc khc, trong ch yu l Thu in, Phn Lan, an mch, Nauy, Php, n ...Cc khon ODA trn gip chng ta xy dng mt s ngnh quan trng nht ca s nghip xy dng v pht trin kinh t nc ta. Sau cuc khng hong chnh tr Lin x c v ng u, SEV gii th lm cho ngun vin tr t cc nc ny chm dt dn ti rt nhiu kh khn cho nc ta, nhiu k hoch khng c vn hon thnh.3/2/1994 Hoa K xo b cm vn vi Vit Nam. Cng vi cc chnh sch i ngoi m rng quan h hp tc trn cc lnh vc to iu kin cho Vit Nam nhn c mt s lng vin tr ln t cc nc pht trin v cc t chc quc t.2. Giai on pht trin hp tc mi t thng 10/1993:Bo hiu ng mng cho giai on ny c bt u bng s kin rt quan trng vo thng 10/1993, quan h ca ta vi qu tin t quc t (IMF), Ngn Hng th gii (WB), Ngn hng Chu (ADB) c khai thng. Thng 11/1993 Hi ngh cc nh ti tr cho Vit Nam hp ti Pari m ra giai on hp tc pht trin mi gia nc ta v cng ng cc nh ti tr, to ra cc c hi quan trng h tr Vit Nam tin hnh cng cuc pht trin nhanh v bn vng thnh cng ca hi ngh th hin ch Vit Nam tranh th c s ng tnh v ng h mnh m ca cng ng quc t vo cng cuc i mi pht trin ca Vit Nam thng qua i ngoi, bng cch cam kt dnh ODA cho Vit Nam .Thu ht ODA qua cc nm 1993 - 1999.(n v tnh t USD)Nm 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999Tng s

Tng mc cam kt ODA 1,18 1,94 2,26 2,43 2,4 2,2 2,715,14

Ngun: B k hoch - u tNhng con s trn l tng i kh quan. Tuy nhin, trong nhng nm ti, ngun vn ODA ca cc nc cung cp cho Vit Nam c th s gim xung. S d c nhn nh nh vy l do nh hng ca cuc khng hong ti chnh tin t khu vc Chu , va qua lm cho nn kinh t ca mt s nc cung cp vin tr gp kh khn dn n vic cc nc c th ct gim lng vin tr ODA hng nm. ng thi, do s cnh tranh ngy cng gay gt ca cc nc trong khu vc v trn th gii trong vic thu ht ODA.Vic hnh thc ho cc chng trnh , d n ODA bao gm nhiu tc nghip khc nhau nh thm nh v ph duyt d n, Chnh ph Vit Nam v cc nh ti tr k kt cc iu c quc t (Bn ghi nh (MOU), Hip nh, chng trnh, Ngh nh th,...) cc chng trnh, d n c k kt t hn 10 t USD, chim gn 70% tng s vn ODA cam kt.Vit Nam dnh c s quan tm, gip ca cng ng ti tr quc t v cc nh u t nc ngoi s khng quan tm ti Vit Nam nu nh h khng tin tng vo trin vng pht trin tt p t nc ta. iu quan trng chnh l s nh gi cao ca cng ng quc t v nhng g m Vit Nam lm trong giai on u ca cng cuc i mi nn kinh t, trong k hoch 5 nm ln th nht (y l k hoch hon thnh qu trnh ci t v u t vo nhngx ngnh trng im ca nn kinh t nhm xy dng mt nn kinh t c hiu qu ho nhp vo nn kinh t th gii v khu vc, th cn phi c nhiu s tr gip hn na). Tip theo l nhng kt qu ng mng trong giai on ny.II. TNH HNH GII NGN (S DNG ) ODA: Tnh hnh gii ngn l biu hin bc u hiu qu ca ngun vn ODA. Tng mc gii ngn tng u t 0,413 t USD nm 1993 n 1,452 t USD nm 1999.Trong thi gian qua c 1 s chng trnh, d n ODA thc hin xong v hin ang pht huy tc dng tch cc trong s nghip pht trin kinh t - x hi Vit Nam nh nh my in t dng kh thin thin ph M 2 - giai on 1, nhiu bnh vin cc thnh ph, cc trng hc.... c ci to v nng cp.Ngun ODA cng h tr tng cng nng lc pht trin th ch cho nhiu lnh vc quan trng nh ti chnh, ngn hng...i vi nhiu chng trnh, d n ODA thc hin phng thc u thu cnh tranh quc t, do c quan hng th Vit Nam la chn c cc cng ty thc hin d n va p ng c yu cu k thut v cng ngh, va tit kim c vn vay.III. Nhng kh khn v thun li trong cng tc huy ng v tip nhn ODA Vit Nam.1. Trong cng tc huy ng:a. Thun li:- Bi cnh quc t to ra nhng quan im mi tch cc hn v vic nc giu h tr vn cho pht trin ca cc nc ngho.- Tnh hnh pht trin kinh t - x hi trong nc din bin theo chiu hng kh quan khin cc nh ti tr tin tng vo s i mi ca Vit Nam, l mt trong nhng iu kin tin quyt gip chng ta huy ng vn thun li hn.b. Kh khn.- Din bin nn kinh t ton cu c nhng tc ng xu n ngun h tr m cc nh ti tr dnh cho cc nc ngho.- Qu trnh lp k hoch xin h tr Vit Nam i khi son tho thiu chi tit, tnh thuyt phc cha cao nn mc huy ng khng ph hp vi yu cu thc hin nay Vit Nam.- Cnh tranh vi cc nc trn th gii v trong khu vc din ra ngy cng mnh m trong khi Vit Nam cha c nhiu kinh nghim trong vic xin h tr ngun vn ODA.2. Trong cng tc tip nhn:a. Thun li:Qu trnh tip nhn v s dng vn ODA din ra nhiu ni trn th gii v c Vit Nam t nhiu nm trc, gip cc nh hoch nh chin lc c thm iu kin nghin cu, rt ra nhng bi hc kinh nghim v thnh cng v vng mc khi tip nhn v s dng ngun vn ODA, t kp thi iu chnh c k hoch tip nhn st thc v hu hiu hn.b. Kh khn:- Mc d Vit Nam c nhn ODA t nhng nm 50, nhng ch bt u t nm 1993 n mi thc s pht huy tc dng, v vy chng ta cn phi tng bc va lm va t tm ra li i thch hp cho mnh, nn thi gian rt vn thng b ko di, tc gii ngn chm so vi cc nc khc trn th gii. - Kh khn trong vic tip nhn ODA mt phn xut pht t bn cung cp vin tr:+ i khi nh ti tr t ra nhng yu cu rt chi tit v chun mc trong khi Vit Nam cha c kinh nghim tip nhn v k thut cn thit p ng nhng nhu cu .+ Th tc gii ngn do cc nh ti tr ra kh phc tp.+ Mt s d n do cc nh ti tr thit k khng st vi tnh hnh thc tin Vit Nam nn pha Vit Nam li mt thi gian iu chnh cho ph hp hn.IV. Nhng tn ti trong qu trnh s dng vn ODA:- C ch qun l v s dng cc ngun vin tr cn nhiu im chng cho, rm r nn i lc dn n tnh trng chm tr trong vic thnh lp cc ban qun l d n.- S thng nht gia cc c quan lin quan vi cp b v ban qun l d n cha c ch trng.- Cc th tc xem xt v trnh t duyt d n cn phc tp, phi qua nhiu cp , nht l khu u thu v chm thu khin cho thi gian d n b chm li.- Nhiu ngi coi vin tr l ca cho nn vic s dng v qun l cc ngun vin tr thng khng c m bo ng ch ti chnh, thm ch ht sc lng ph v tu tin dn n gp phn lm gim hiu qu s dng ngun vn ODA.- Nhn s v k nng nhn s trong cng tc iu hnh s dng vn ODA nhng cp khc nhau hin ang thiu v s lng v yu v cht lng dn n lm cho hiu qu s dng vn ODA gim...Chng IIIMt s gii php tng cng thu ht v nng cao hiu qu s dng vn ODA Vit Nam.5 nm khng phi l thi gian qu ngn nhng cng cha chng ta c th rt ra y nhng kinh nghim cng nh hon chnh cc bin php thu ht v s dng ngun vn ODA mt cch hon ho, m Chnh ph cn phi tip tc thc hin nhiu bin php ci cch hn na nhm tranh th nhiu hn s ng h ca cng ng quc t.Trong tnh hnh c 2 bn - cc nh ti tr v Chnh ph Vit Nam - cng tin hnh nhiu bin php nhm phi hp cht ch a ra nhng th tc hp l, tho mn yu cu ca bn cung cp v bn tip nhn. Sau y em xin nu mt s gii php tng cng thu ht v s dng ngun vn ODA nh sau:1. V thu ht vn:- Tip tc hon thin c ch qun l v iu hnh cng tc tip nhn ODA.- Tng cng cng tc cn b, u t o to nng cao nng lc cho nhng cn b thuc b phn lin quan n vic xc nh nhu cu m phn, k kt nhng hip nh vi i tc nc ngoi nhm nng cao hn na c v s lung v cht lng ca ngun vn thu ht c.- M lp o to ngn v nhng kin thc c lin quan n ODA, tp hun v nhng quy nh v th tc, iu kin cung cp ODA ca cc nh ti tr.- Nhng ngnh v a phng c nhu cu v cung cp vn ODA cn nghin cu k nhng chnh sch u tin ca cc i tc nc ngoi cng nh quy ch qun l v s dng vn ODA ca Chnh ph Vit Nam tranh th s gip ca Chnh ph v cc c quan c lin quan trong vic lp h s d n v cc th tc xin vin tr ph hp vi i tng u tin.2. V s dng vn:Vit Nam l mt nc ang pht trin do ngun vn ODA c vai tr rt quan trng i vi s pht trin kinh t x hi ca t nc. y s l ngun ti nguyn ch yu Chnh ph u t ti thit c s h tng ang trn xung cp, lc hu nghim trng v cn c khn trng nng cp, i mi p ng yu cu pht trin kinh t x hi ni chung v m rng thu ht vn u t trc tip nc ngoi ni ring. ODA cng l ngun ti tr cn thit cho cc hot ng nghin cu, kho st, nh gi tim nng ca cc ngun ti nguyn, thc trng kinh t x hi, tnh hnh ca cc ngnh, lnh vc trong nn kinh t quc dn, nhng thng tin thu thp, c s l cn c xc ng cho qun l v m.Nhn thc c vai tr ca ngun vn ODA i vi cng cuc pht trin kinh t x hi ca t nc, chng ta c mt s thnh cng ln trong cng tc vn ng u t v l du hiu chng t s ng h ca quc t i vi cng cuc ci cch kinh t x hi ang c thc hin c kt qu ti Vit Nam. Tuy nhin c c ngun vn mi ch l tin , iu quan trng hn ht l lm th no hp th, s dng c hiu qu ngun vn ni trn. gp phn x l vn ny cn phi thc hin cho c nhng bin php sau:Th nht, cn thay i nhn thc v vai tr v bn cht ca vin tr nc ngoi. Tnh cht u i ca ngun vn ODA (thi gian, li sut ) thng lm cho cc c quan trong nc (qun l tip nhn) c quan nim ht sc d di v ch quan v s phn phi v s dng ngun vn ny. H khng ch n yu cu hiu qu, b qua yu t chi ph thi c trong thm nh, nh gi d n, cha quan tm y n vic xc nh cc u tin u t, vn cn da dm ch yu vo ngun vn nc ngoi v xem nh s i ng ca ngun vn trong nc, trin khai d n chm c khi cn lng ph. Nhng quan nim sai lm trn cn sm c chn chnh, lun lun lu rng y l ngun vn phi hon tr vn gc v li v vy nu s dng km hiu qa vn c th ri vo khng hong n nn nh xy ra nhiu nc.- Th hai, thit lp cc nh hng u tin u t v tin hnh nghin cu kh thi tng d n cht ch.Cn trnh xu hng dn tri vin tr nc ngoi trn mt din rng bao qut nhiu lnh vc, ngnh hay a phng. Trong iu kin ngun vn hn ch, ngun vn pht huy hiu qu nhanh v rng, nn tp trung u t vo mt s lnh vc, vng lnh th c li th tng i v c kh nng gy tc ng pht trin ln.- Th ba: tng cng ngun lc i ng trong nc.Kh nng hp th vin tr tu thuc vo mc p ng ca ngun lc trong nc. Nu cc ngun lc trong nc qu yu km (c th hin qua ngun vn trong nc nh b, nng lc cn b hn ch, cc yu t u vo thiu thn, h thng php l khng r rng, cht ch...) th s pht sinh hin tng vin tr nc ngoi qu ti v khng c s dng mt cch c hiu qu. hp th hon ton v c hiu qu ngun ODA m cng ng quc t cam kt cn sm khc phc v ci thin nhng vn cn tn ti nu trn.- Th t: Ci tin c ch qun l v iu phi vin tr.Vin tr nc ngoi c lin quan n nhiu c quan chc nng trong nc k t lc vn ng kinh ti tr cho n khi hon tt cam kt hon tr cho nn thit lp mt c ch nhm m bo s phi hp nhp nhng , thng sut ca c mt h thng t chc c lin quan n vic tr l vn c ngha quan trng.Ngoi ra cn phi xc nh kh nng tr n c gc v li trong tng lai xy dng k hoch tr n, cp nht cc thng tin trong v ngoi nc v s bin ng ca cc nhn t c kh nng tc ng n ngun vn vay x l kp thi v c nhng quyt nh ng n trnh tnh trng l do nhng tc ng ca nhng nhn t khch quan khi d n i vo hot ng.Kt lunNh vy, ngun vn u t nc ngoi ni chung v ngun h tr pht trin chnh thc (ODA) ni ring c tc dng rt ln trong qu trnh pht trin kinh t - x hi ca Vit Nam. pht trin kinh t vi tc nhanh trong khi quy m nn kinh t nh ang thiu vn nghim trng v tit kim trong nc cn qu thp th cn phi b sung vn u t bng khi lng ln ngun vn nc ngoi rt cn thit y mnh cng nghip ho, hin i ho, pht trin ho nhp vi nn kinh t th gii, th chng ta cn phi tranh th ngun vn vin tr pht trin chnh thc ODA. Mun vy Nh nc ta cn c cc chnh sch ph hp thu ht v s dng ngun ODA c hiu qu hn v c nhng bin php thc hin cc chnh sch mt cch trit v hp l. C nh vy chng ta mi s dng v qun l c hiu qu ngun vn ny, gp phn thc y kinh t pht trin v i ln theo nh hng XHCN m ng v Nh nc Vit Nam vch ra.Ti liu tham kho1. H tr pht trin chnh thc (ODA) . Nhng hiu bit cn bn v thc tin Vit Nam - NXB gio dc nm 1998 tc gi H Th Ngc Danh.2. Tp ch pht trin kinh t3. Thi bo kinh t Vit Nam.4. Quy hoch pht trin tng th kinh t - x hi n nm 2000 bng ngun vn ODA - B K hoch v u t, H Ni thng 11/1996.5. Ngh nh ca Chnh ph ban hnh quy ch qun l v s dng ngun h tr chnh thc ODA, H Ni thng 8/1997.6. Thng tin kinh t - x hi - H Ni, B K hoch v u t s 4/1998, s 1 + 2/2000.7. Tip nhn v qun l s dng vin tr pht trin chnh thc ODA Vit Nam - Bo co ca B K hoch v u t, 1998.MC LCTrang

Li ni u1

Chng I: Tng quan v ngun vn h tr pht trin chnh thc (ODA)2

I. Khi nim chung v ODA2

1. Khi nim2

2. Phn loi ODA3

3. Cc ngun cung cp ODA ch yu4

4. Quy trnh thc hin d n ODA5

II. c im v vai tr ca ODA9

1. c im ca ODA9

2. Vai tr ca ODA11

III. Tnh hnh cung cp v tip nhn ODA trn th gii13

1. Tnh hnh chung13

2. Nh ti tr ln nht14

3. Khu vc tip nhn nhiu nht15

Chng II: Thc trng thu ht v s dng ngun vn ODA ti Vit Nam16

I. Tnh hnh thu ht ODA16

1. Giai on trc thng 10/199316

2. Giai on pht trin hp tc mi t thng 10/199316

II. Tnh hnh gii ngn ODA17

III. Nhng kh khn v thun li trong cng tc huy ng v tip nhn ODA Vit Nam

1. Trong cng tc huy ng18

2. Trong cng tc tip nhn19

IV. Nhng tn ti trong qu trnh s dng vn ODA19

Chng III: Mt s gii php tng cng thu ht v nng cao hiu qu s dng vn ODA Vit Nam21

1. V thu ht vn21

2. V s dng vn22

Kt lun24

Ti liu tham kho25

126