THUỐC PHA DUNG DỊCH TIÊM TRUYỀN VÀ CÁC CHẾ · PDF file- Nồng độ osmol: số lượng hạt (ion, chất không phân ly)/ lít nước ... tai nạn, shock do chấn

Copyright © Wondershare Software

THUỐC PHA DUNG DỊCH TIÊM TRUYỀN

VÀ CÁC CHẾ PHẨM

THAY THẾ HUYẾT TƢƠNG


MỤC TIÊU BÀI HỌC

1. Trình bày được định nghĩa, phân loại dung dịch tiêm

truyền và các chế phẩm thay thế huyết tương

2. Kể được tác dụng, chỉ định, chống chỉ định, tác dụng

phụ, cách dùng các dung dịch tiêm truyền và các chế phẩm

thay thế huyết tương


NỘI DUNG BÀI HỌC

1. ĐẠI CƢƠNG

2. CÁC THUỐC THƢỜNG DÙNG


SỰ THẨM THẤU

- Nồng độ osmol: số lượng hạt (ion, chất không phân ly)/ lít nước

- Sự thẩm thấu: là sự di chuyển của H2O từ nơi có nồng độ osmol thấp

(ít chất tan, nhiều H2O) đến nơi có nồng độ osmol cao (nhiều chất

tan, ít nước)

ĐẠI CƢƠNG 1

A A A

B B B

A và B đẳng trương B ưu trương với A B nhược trương với A


PHÂN BỐ CỦA NƢỚC TRONG CƠ THỂ

- Nước chiếm 70% trọng lượng cơ thể

+ Dịch nội bào: 50%

+ Dịch ngoại bào: 5% ở huyết tương + 15% ở dịch kẻ

- Huyết tương chứa những thành phần quan trọng hòa tan trong nước

như chất dinh dưỡng, chất điện giải …

ĐẠI CƢƠNG 1


PHÂN BỐ CỦA CHẤT ĐIỆN GIẢI TRONG CƠ THỂ (mosmol/l nƣớc)

Huyết tương Dịch kẽ Dịch nội bào

Na+ 143 140 14

K+ 4,2 4,0 140

Mg2+ 0,8 0,7 20

Cl- 108 108 4

HCO3- 24 28,3 10

PO43- 2 2 11

Các chất khác … … …

Nồng độ thẩm thấu 282,5 281,3 281,3

ĐẠI CƢƠNG 1


VAI TRÒ CỦA NƢỚC, CHẤT ĐIỆN GIẢI TRONG CƠ THỂ

• Khi cơ thể mất nhiều nước, mất chất điện giải rối loạn sinh lý

• Cần phải: truyền dịch để bù nước, cung cấp dinh dưỡng, bổ sung

chất điện giải … thăng bằng cho cơ thể

ĐẠI CƢƠNG 1


ĐỊNH NGHĨA DUNG DỊCH TIÊM TRUYỀN

Là những dung dịch thuốc :

Vô khuẩn

Không có chí nhiệt tố

Khối lượng lớn

Tiêm truyền nhỏ giọt vào tĩnh mạch

ĐẠI CƢƠNG 1


NHỮNG CHÚ Ý KHI SỬ DỤNG DUNG DỊCH TIÊM TRUYỀN

Khi dùng DD tiêm truyền ngƣời bệnh có thể bị shock:

- Chất lượng

- Dây truyền dịch

- Tốc độ truyền

- Cơ địa mẫn cảm

ĐẠI CƢƠNG 1


NHỮNG CHÚ Ý KHI SỬ DỤNG DUNG DỊCH TIÊM TRUYỀN

Để hạn chế tai biến, khi dùng cần chú ý:

- Kiểm tra thuốc, nhãn, hạn dùng, chất lượng

- Chai có nút đã châm kim không dùng

- Loại ưu trương chỉ tiêm tĩnh mạch

- Khi sử dụng cần cách thủy chai thuốc đến 37 – 38oC

(Plasma,Subtosan)

- Theo dõi bệnh nhân suốt thời gian truyền dịch để phát hiện và

xử lý kịp thời khi bệnh nhân bị shock

ĐẠI CƢƠNG 1


RỐI LOẠN CÂN BẰNG DỊCH CƠ THỂ

Sự thiếu dịch cơ thể

• Mất dịch đẳng trương: mất máu, ói mửa, tiêu chảy, sốt, phỏng…

nước và chất tan mất với tỷ lệ bằng nhau gây sốc

• Mất dịch ưu trương:

Uống không đủ nước

Mất dịch đẳng trương nặng, kéo dài

Tiêu chảy do dịch tả

nước mất nhiều hơn chất tan (chủ yếu là Na+) nước từ tế

bào đi vào mạch máu tế bào mất nước nên co lại

ĐẠI CƢƠNG 1


RỐI LOẠN CÂN BẰNG DỊCH CƠ THỂ

Sự thừa dịch cơ thể

• Thừa dịch đẳng trương: suy thận, suy tim, tiêm truyền dung dịch

đẳng trương quá nhiều hay quá nhanh…

nước và chất tan tăng với tỷ lệ bằng nhau tăng thể tích

máu và phù

• Thừa dịch nhược trương: thụt rửa bàng quang, thụt tháo ruột nhiều

lần, dùng quá nhiều hay tiêm quá nhanh dung dịch nhược trương…

ứ nước nhiều chất tan (chủ yếu là Na+) nước ứ vào tế bào

làm tế bào phồng lên

ĐẠI CƢƠNG 1


RỐI LOẠN CÂN BẰNG NATRI HUYẾT

Vai trò

• Là ion chính của dịch ngoại bào

• Kiểm soát cân bằng nước và chất điện giải và áp suất thẩm thấu

dịch cơ thể

Giảm Na+ huyết: tim nhanh, hạ huyết áp, phù não

Tăng Na+ huyết: khát, bồn chồn, kích động, co giật, hôn mê

ĐẠI CƢƠNG 1


RỐI LOẠN CÂN BẰNG KALI HUYẾT

Vai trò

• Là ion chính của dịch nội bào

• Duy trì cân bằng điện giải và áp suất thẩm thấu dịch nội bào

• Tham gia vào sự co cơ, truyền xung lực thần kinh

Giảm K+ huyết: yếu cơ, mệt mỏi, giảm phản xạ gân xương, nặng sẽ

gây suy hô hấp, loạn nhịp tim

Tăng K+ huyết: đa số không có triệu chứng, nặng sẽ gây suy nhược,

ói mửa, co cứng cơ

ĐẠI CƢƠNG 1


RỐI LOẠN CÂN BẰNG ACID - BASE

• pH bình thường của cơ thể 7,35 -7,45, được điều hòa bởi các hệ

đệm sau:

+ bicarbonat NaHCO3-/CO2

+ phosphate H2PO4-

+ amoniac NH3/NH4+

…

• Khi cân bằng acid – base rối loạn: nhiễm acid hay nhiễm kiềm

ĐẠI CƢƠNG 1


RỐI LOẠN CÂN BẰNG ACID - BASE

Nhiễm toan chuyển hóa

• Tăng các acid hữu cơ trong dịch ngoại bào (acid lactic do thiếu oxy mô,

acid ceton do tiểu đường)

• Tích tụ các acid nội sinh (phosphat, sulfate do tổn thương thận)

• Mất dự trữ HCO3- (tiêu chảy)

Nhiễm toan hô hấp

• Tăng CO2 trong máu làm giảm pH (giảm thông khí ở phổi)

CO2 + H2O H+ + CO32-

ĐẠI CƢƠNG 1


ĐẠI CƢƠNG 1

BÙ NƢỚC, ĐIỆN GIẢI

CHỐNG TOAN HUYẾT

DD THAY THẾ H.TƢƠNG

CUNG CẤP DD/CƠ THỂ

DD NaCl 0,9%, 3%, 10%, 30%; Kali

clorid 2%, Ringer lactat …

DD Natri hydrocarbonat 1,4% …

DD Glucose 5%, 20%, 30%; Alvesin,

Moriamin, Nutrisol, Evasol, Intralipid,

Cavaplasmal, …

Dextran, Subtosan, Plasma

PHÂN LOẠI


CÁC THUỐC THƢỜNG DÙNG CÁC DUNG DỊCH BÙ NƢỚC, CHẤT ĐIỆN GIẢI

Thuốc NaCl 0,9%, 3%, 10%, 30%

TD - Điều hòa áp suất thẩm thấu và cân bằng chất điện giải trong cơ thể

- Dùng ngoài có tác dụng sát trùng

CĐ - Để bù nước và điện giải

- Pha dung dịch để rửa các vết thương, vết loét, súc miệng…

CCĐ - Người bị phù nề, tăng huyết áp

- Dung dịch ưu trương không tiêm bắp, tiêm dưới da

LD - Mất máu, mất nước:dung dịch 0,9% (SC hay truyền IV nhỏ giọt chậm

- Natri huyết , tắc ruột cấp, liệt ruột sau phẫu thuật: IV 10–20 ml dd

10%


CÁC THUỐC THƢỜNG DÙNG

CÁC DUNG DỊCH BÙ NƢỚC, CHẤT ĐIỆN GIẢI

Thuốc KCl 2%

TD - K+ cần cho hiện tượng co cơ và chức năng ở màng tế bào

- Tăng thải trừ natri clorid, lợi tiểu

CĐ - Phòng và trị các bệnh bị thiếu hụt kali hoặc kali huyết như nhược

cơ, rối loạn cơ tim, tiêu chảy

- Dùng thay muối ăn cho bệnh nhân phải ăn nhạt

CCĐ Suy thận kèm tiểu ít, bệnh Addison

LD - Uống 2 – 12 g/ngày cho người lớn

- IV hoặc IV chậm trong TH cấp cứu do kali-huyết dd 2%




Dung dịch RINGER LACTAT

Natri clorid 0,06 g Kali clorid 0,40 g

Calci clorid 0,40 g Natri lactat 3,10 g

Nước vđ 1000 ml




Dung dịch RINGER LACTAT

Tác dụng

• Đảm bảo cân bằng nước, các chất điện giải

• (CH3CHOHCOO-) HCO3- (điều hòa CB acid-base / huyết tương)

Chỉ định

Bù nước, chất điện giải trong các TH tiêu chảy, bỏng nặng …

Liều dùng

Người lớn: truyền IV nhỏ giọt 500 – 1000 ml

Trẻ em 2 – 10 kg: 125 ml

11 – 40 kg: 350 ml



DUNG DỊCH CHỐNG TOAN HUYẾT

DUNG DỊCH NaHCO3

Tác dụng

- Liều > 2 g - sau bữa ăn: trung hòa acid dịch vị

- Liều < 2 g - trước bữa ăn: tăng tiết dịch vị

- Dung dịch 1,4% cân bằng acid-base / huyết tương

Chỉ định và liều dùng

- Chống toan huyết /bệnh tiểu đường, ngộ độc thuốc hay thức ăn: IM

chậm 500 – 1000 ml DD 1,4%

- Chậm tiêu, khó tiêu: 0,50 – 1,50 g/lần



DUNG DỊCH CHỐNG TOAN HUYẾT

DUNG DỊCH NaHCO3

Tác dụng phụ

- Uống: gây đầy bụng (CO2)

- IV: kiềm hóa (nếu dùng kéo dài)

Chống chỉ định

- Bị mất lượng lớn Cl-, giảm Cl/huyết, dùng thuốc lợi tiểu (Spironolacton)

Thận trọng

- Suy tim, suy hô hấp, cao huyết áp, tổn thương

chức năng thận, phù nề



DUNG DỊCH CUNG CẤP CHẤT DINH DƢỠNG

GLUCOSE (D-glucose, Dextrose)

Tác dụng

- Cung cấp năng lượng : 1 g Glucose 4 kcal

- Tăng khả năng chống độc của gan - Lợi tiểu nhẹ

Chỉ định

- Trợ lực cơ thể khi bị mất máu, mất nước, …

- Bệnh về đường tiêu hóa, không ăn uống được

- Phối hợp với xanh methylen để giải độc khi bị

ngộ độc cyanid




GLUCOSE (D-glucose, Dextrose)

Liều dùng

- Mất máu, mất nước, trụy mạch, ngộ độc cyanid: IV 200 – 500 ml dd

Glucose 5%.

- Ngộ độc thuốc, nhiễm khuẩn cấp, viêm gan, xơ gan: IV 20 – 100 ml dd

Glucose 20% - 30% /lần


- Tiêm bắp, tiêm dưới da các DD glucose 10%, 20%, 30%




ALVERSIN

Tác dụng

- Cung cấp acid amin và một số ion cho cơ thể.

Chỉ định

- Cơ thể bị thiếu hụt protein do:

RL hấp thu protid, bỏng nặng

Người bệnh không ăn uống được

Trẻ em bị suy dinh dưỡng


- Tăng kali huyết, suy thận nặng



DUNG DỊCH THAY THẾ HUYẾT TƢƠNG

DEXTRAN (Rheomacrodex)

Tác dụng

- Do DD Dextran - độ nhớt cao duy trì áp lực ĐM, không có tác dụng

dinh dưỡng

Chỉ định

- Thay thế huyết tương: mất máu nhiều do sinh đẻ, phẫu thuật, tai nạn,

xuất huyết nặng, bỏng nặng …


- Cao huyết áp, xuất huyết não, suy tim, viêm thận




HUYẾT TƢƠNG KHÔ (Normal Human Plasma, Plasma sec)

Nguồn gốc

- Là huyết tương người vô khuẩn

- Điều chế: thu phần lỏng máu toàn phần, bào chế dạng đông khô

Tính chất

- Plasma sec là mảnh màu trắng ngà hoặc vàng nhạt, tan trong nước

Tác dụng: Thay thế huyết tương




HUYẾT TƢƠNG KHÔ (Normal Human Plasma, Plasma sec)

Chỉ định

- Cấp cứu khi mất máu nhiều do: phẫu thuật, tai nạn, shock do chấn

thương, bỏng, giảm protein-huyết

Tác dụng phụ: Dị ứng, mẩn ngứa

Chống chỉ định:

- Viêm màng trong tim, viêm nghẽn tĩnh mạch, viêm thận cấp, xuất huyết

não


Cám ơn sự theo dõi!

Documents

THUỐC PHA DUNG DỊCH TIÊM TRUYỀN VÀ CÁC CHẾ · PDF file- Nồng độ osmol: số lượng hạt (ion, chất không phân ly)/ lít nước ... tai nạn, shock do chấn