TMMOB 6. Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, 23-25 Ekim 2019, Ankara.

* Sorumlu Yazar: Tel: (0312) 551 40 29 Faks: (0312) 413 68 05

E-posta: myasinoz@tkgm.gov.tr (Mert Yasin Öz), hdurdu@turksat.com.tr (Hamza Durdu), caktas@turksat.com.tr (Çağdaş Aktaş)

TAPU KADASTRO BİLGİ SİSTEMİ İÇİN INSPIRE UYUMLU ARAZİ KULLANIMI MODELİ

Mert Yasin Öz1, *, Hamza Durdu2, Çağdaş Aktaş3 1Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığı, 06420, Ankara.

2Türksat Uydu Haberleşme Kablo TV ve İşletme A.Ş, 06830, Ankara.

3Türksat Uydu Haberleşme Kablo TV ve İşletme A.Ş, 06830, Ankara.

Özet Bilgi çağının en önemli kazanımlarından biri, insan beyni tarafından analiz edilmesi zor olabilecek verilerin bilgisayarlarca

işlenebilmesi ve sonuçlarının faydalı bir şekilde kullanılabilmesidir. Bu nedenle, güncel, doğru ve kaliteli veri üretmek ve sunmak

bilgi sistemlerinin temel görevidir.

Arazi Yönetim Sistemi (AYS), “arazi yönetim politikalarını uygularken arazinin mülkiyeti, değeri ve kullanımıyla ilgili bilgileri

belirleme, kaydetme ve yayma süreçleri” olarak tanımlanmaktadır (UNECE, 1996). AYS’nin dört işlevi, arazi mülkiyeti, arazi değeri,

arazi kullanımı ve arazi gelişimi ve bunların etkileşimleri ile ilgilidir. Bu dört işlev, verimli arazi piyasalarının ve etkili arazi

kullanımı yönetiminin çalışmasını desteklemektedir. (Williamson ve ark., 2009)

Arazi ile ilgili tüm bilgileri merkezi bir yapıda toplamak ve işlemleri elektronik ortamda yapmak amacıyla 2000'li yılların başında

Türkiye Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBİS) kurulmuştur. Hedeflenen süre biraz aşılmış olsa da, 2012'den beri tüm ülkede

(2014'ten itibaren Berlin Ofisi dâhil olmak üzere), her türlü tapu kayıt işlemi elektronik ortamda yapılmaktadır.

TAKBİS kapsamında taşınmaz kayıtları, Ana Taşınmazlar, Bağımsız Bölümler, Daimi Müstakil Haklar ve Kamu Orta Malları olmak

üzere 4 ana grupta tutulmakta ve sistemde yaklaşık 85 milyon toplam aktif taşınmaz kaydı bulunmaktadır. Aktif kayıtlara ait taşınmaz

cins bilgileri, genellikle 5 alt tablodan elde edilen kayıtların tek bir taşınmaz cins numarası ve taşınmaz cins adı altında

birleştirilmesiyle belirlenmektedir. Alt tablolarda yer alan kayıtlardaki tutarsızlık, çoklama ve mantıksal bütünlük eksikliği gibi

sebeplerden dolayı, sistemde yer alan taşınmaz cinslerinin doğru bir şekilde oluşturulamadığı görülmektedir.

Avrupa Mekânsal Veri Altyapısı (INSPIRE), aşamalara ayrılmış ve farklı düzeyde uyumlaştırma çalışmalarının yapılması beklenen,

üç grupta düzenlenmiş 34 mekânsal veri temasını ele almaktadır. I. ve II. Grup referans verilere odaklanırken, III. Grup mevcut ve

geleceğe göre planlanan, fonksiyonel boyutuna veya sosyo-ekonomik amacına göre tanımlanan, arazi kullanımı veri teması dâhil,

çevresel ve etki değerlendirmesi için gerekli verilere odaklanmaktadır. (Örn: yerleşim, sanayi, ticaret, tarım, ormancılık, eğlence)

Bu çalışmada, TAKBİS' te yer alan taşınmaz cinslerine ait sorunların ortadan kaldırması için, INSPIRE Arazi Kullanımı Modeli esas

alınarak bir uyumlaştırma yöntemi oluşturulması hedeflenmiştir. Bu amaçla; TAKBİS' te en yoğun kullanılan 25 taşınmaz cinsi ile

Hiyerarşik INSPIRE Arazi Kullanımı Sınıflandırma Sistemi (HILUCS) kodları eşleştirilmiş ve yaklaşık 85 milyon aktif taşınmazın

%88’inin, herhangi bir kayıp yaşanmaksızın, INSPIRE Arazi Kullanımı Modeli ile uyumlu hale getirilebileceği bir yöntem ortaya

konulmuştur. Bu yönteme uygun olarak, kadastro uygulamalarında yapılacak bazı düzenlenmelerle birlikte, arazi kullanım

durumlarının hava fotoğrafları ile kontrolü ve arazi kullanımlarına ait coğrafi verilerin üretimi sağlanmış olacaktır.

Anahtar Sözcükler

TAKBİS Taşınmaz Cinsleri, INSPIRE Arazi Kullanımı, Arazi Kullanımı Sınıflandırma Modeli, Hiyerarşik Arazi Kullanımı

Sınıflandırma Sistemi, HILUCS

1. Giriş

Arazi Yönetim Sistemi (AYS), “arazi yönetim politikalarını uygularken arazinin mülkiyeti, değeri ve kullanımıyla ilgili

bilgileri belirleme, kaydetme ve yayma süreçleri” olarak tanımlanmaktadır (UNECE, 1996). AYS’nin dört işlevi, arazi

mülkiyeti, arazi değeri, arazi kullanımı ve arazi gelişimi ve bunların etkileşimleri ile ilgilidir. Bu dört işlev, verimli arazi

piyasalarının ve etkili arazi kullanımı yönetiminin çalışmasını desteklemektedir. (Williamson ve ark., 2009)

Arazi yönetimi kavramının eylemsel bileşeni, aşağıdakileri içeren arazi yönetimi fonksiyonlarının kapsamıdır: arazi

mülkiyeti (arazi ve doğal kaynaklardaki hakların güvence altına alınması ve aktarılması); arazi değeri (arazi ve mülkün

değerlemesi ve vergilendirilmesi); arazi kullanımı (arazi ve doğal kaynak kullanımının planlanması ve kontrolü); ve

arazi geliştirme (uygulama hizmetleri, altyapı ve inşaat planlaması) (Enemark ve ark., 2014).

Arazi kullanımı sınıflandırması; arazi kapsamı ve arazi kullanımında yer alan insan etkinliği türleri hakkında bilgi

sağlayan bir sınıflandırmadır. Ayrıca, arazi üzerindeki çevresel etkilerin ve arazi üzerindeki potansiyel veya alternatif

kullanımların değerlendirilmesini de kolaylaştırabilir (Glossary of Environment Statistics, 1997).

Tapu Kadastro Bilgi Sistemi için INSPIRE Uyumlu Arazi Kullanımı Modeli

"Arazi örtüsü" ve "arazi kullanımı" terimleri bazen birbirlerinin yerine kullanılır, ancak gerçekte farklıdırlar. Arazi

kullanımı, genellikle arazide yer alan kişilerle ilişkili ve mevcut mülkün kullanımını temsil eden faaliyetleri tanımlar.

Arazi kullanımı, bireysel ve toplu refahı etkiler ve çevresel sürdürülebilirlik, ekonomik büyüme ve sosyal içerme gibi

genel hedeflere ulaşmada kritik bir faktördür.

Mekânsal veriler, Avrupa’da son on yılda, ilgili mevzuatla alakalı siyasi yelpazenin güçlü desteği ve çeşitli araştırma,

eğitim ve genişleme projelerine finansal destek verilmesi nedeniyle çok önemli bir olgu haline gelmiştir. INSPIRE

(Avrupa Mekânsal Veri Altyapısı) Direktifi, Arazi Kullanımı ve Arazi Örtüsü veri temaları dâhil olmak üzere, Avrupa

toplumunda mekânsal veri altyapısının uyumlaştırılması için prensipleri tanımlamaktadır.

INSPIRE, aşamalara ayrılmış ve farklı düzeyde uyumlaştırma çalışmalarının yapılması beklenen, üç grupta

düzenlenmiş 34 mekânsal veri temasını ele almaktadır. I. ve II. Grup referans verilere odaklanırken, III. Grup mevcut ve

geleceğe göre planlanan, fonksiyonel boyutuna veya sosyo-ekonomik amacına göre tanımlanan, arazi kullanımı veri

teması dâhil, çevresel ve etki değerlendirmesi için gerekli verilere odaklanmaktadır. (Örn: yerleşim, sanayi, ticaret,

tarım, ormancılık, eğlence)

Hiyerarşik INSPIRE Arazi Kullanımı Sınıflandırma Sistemi (HILUCS), üye devletlerin mekânsal veri altyapılarının,

topluluk genelinde uyumlu ve kullanılabilir olmasını sağlamak için, mevcut ve planlanan arazi kullanımına

uygulanması amacıyla geliştirilen çok seviyeli bir sınıflandırma sistemidir.

Bu çalışmada, arazi kullanımın güçlü bir şekilde ifade edildiği günümüz arazi yönetimi anlayışının bir gereği olarak,

Türkiye Tapu Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBİS) Projesi kapsamında oluşturulan taşınmaz cinslerinin, Hiyerarşik

INSPIRE Arazi Kullanımı Sınıflandırma Sistemi modeline göre yeniden değerlendirilmesi yapılacaktır.

2. TAKBİS Projesinin Kısa Özeti

Türkiye'de yeni binyılın başında, e-dönüşüm hedefleri doğrultusunda, Merkezi Nüfus İdare Sistemi (MERNİS), Ulusal

Yargı Ağı Projesi (UYAP), Seçim Bilgi Sistemi (SEÇSİS) ve Tapu Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBİS) dört temel e-

Devlet projesi olarak başlatılmıştır.

TAKBİS Projesi'nin amacı, tapu ve kadastro kayıtlarını merkezi bir veri tabanında toplamak, elektronik ortamda tüm

işlemleri yapmak, taşınmaz için etkin bir izleme sistemi oluşturmak ve vatandaşlara güvenilir, güncel ve hızlı hizmet

sunmaktır.

Projenin pilot çalışmaları 2001 yılında başlamıştır. İlk aşamada, analiz, tasarım ve yazılım geliştirme faaliyetleri

gerçekleştirilmiş ve Ankara'daki 6 tapu ve 1 kadastro müdürlüğünün veri aktarım çalışmaları tamamlanmıştır.

2001-2004 yılları arasında, öncelikle günlük işlem rutinleri belirlenmiş, yasal düzenlemelere ve günün teknolojik

özelliklerine uygun olarak elektronik ortama ve veri modeline aktarılmıştır. Projenin ikinci aşaması Yaygınlaştırma

(2005-2008) ve üçüncü aşaması Tamamlama (2010-2013) olarak tanımlanmıştır. Her ne kadar hedef süre biraz aşılmış

olsa da, Türkiye'de (2014'ten itibaren Berlin Ofisi dâhil olmak üzere) 2012'den itibaren tüm tapu işlemleri elektronik

ortamda anında yapılmaktadır.

3. TAKBİS Taşınmaz Cins Modeli

TAKBİS kapsamında yer alan 85.171.915 adet toplam aktif taşınmaz kaydının dört ana gruba ayrıldığı görülmektedir:

1) Ana Taşınmazlar 2) Bağımsız Bölümler 3) Daimi Müstakil Haklar 4) Kamu Orta Malları.

59.043.566, Ana Taşınmazlar, (% 69,32)

25.583.174, Bağımsız Bölümler, (% 30,04)

61.843, Daimi Müstakil Haklar, (% 0,07)

483.332, Kamu Orta Malları, (% 0,57)

Mert Yasin Öz, Hamza Durdu, Çağdaş Aktaş

Şekil 1: TAKBİS Taşınmaz Cins Modeli

Aktif kayıtlara ait taşınmaz cins bilgilerinin tutulduğu veri modeli detaylı incelendiğinde; taşınmaz cinsinin

oluşumunda, 5 adet alt tablodan alınan kayıtların, bir algoritma yardımıyla tek bir taşınmaz cins numarası ve taşınmaz

cins adı altında bütünleştirildiği görülmektedir. (Şekil 1)

“Taşınmaz Cins” tablosunda bu yöntem ile üretilen toplam 12.405 adet kayıt yer almakta ve 5 adet alt tabloda ise

toplam 210 adet kayıt bulunmaktadır.

1. Taşınmaz Ana Cins, (38 adet)

2. Taşınmaz Nitelik, (148 adet)

3. Taşınmaz Alt Nitelik, (13 adet)

4. Taşınmaz Malzeme, (8 adet)

5. Taşınmaz Mülkiyet, (3 adet)

Algoritmanın çalışma biçimini daha iyi anlamak açısında, alt tablolardan alınan değerler ile Taşınmaz Cins ID Değeri

“39001800600121” olarak üretilmiş ve Taşınmaz Cins Adı "KONUT-Tribleks-Bahçeli-Beton-Özel" olarak

adlandırılmış bir kaydın, detaylı durumu Tablo 1’de gösterilmektedir.

Tablo 1: Taşınmaz cins değerinin oluşturulması

Tablo Adı Tip Adı Kodu

Taşınmaz Ana Cins Konut 39

Taşınmaz Nitelik Tribleks 18

Taşınmaz Alt Nitelik Bahçeli 6

Taşınmaz Malzeme Beton 1

Taşınmaz Mülkiyet Özel 2

Çoktan seçmeli şekilde oluşturulan bu yöntemin, farklı ihtiyaçlara cevap vermek ve taşınmaz üzerindeki birden fazla

arazi kullanımı durumuna çözüm üretmek açısından iyi bir model olduğu söylenebilir. Ancak uygulamaya bakıldığında,

alt tablolara girilen kayıtlarda yaşanılan, tutarsızlık, çoklama ve mantıksal bütünlük eksikliği gibi nedenlerden dolayı

taşınmaz cinsinin doğru bir şekilde oluşturulamadığı görülmektedir. (Örn: Tarım Arazisi-KONUT-Ev-Beton-Özel)

Bu yönteme ek olarak, “Zemin Cins” tablosunda, Taşınmaz Cins Açıklama adıyla bir metin alanı oluşturulmuş ve bu

alana ait veri giriş işlemleri, tapu sicil memurları tarafından beş yüz karakter sınırlaması dışında herhangi bir kıstas

belirlenmeksizin serbest metin olarak yapılmaktadır. Algoritma ile oluşturulan taşımaz cins adlarında yaşanan sorundan

dolayı, vatandaşa verilen tapu senedi üzerinde yer alan taşınmaz cins alanına, standart hale getirilememiş ve 500

karaktere kadar uzayabilen, bu alandaki taşınmaz cins açıklaması bilgisi yazdırılmaktadır.

Mevcut taşınmaz cinslerinin yoğunluk durumunu ortaya koyabilmek için, TAKBİS’ te tutulan aktif taşınmaz

kayıtlarının, “Taşınmaz Cins Id” değerine göre gruplanması yapılmış ve en çok oluşturulmuş 25 taşınmaz cinsi Tablo

2’de görüntülenmektedir.

Tapu Kadastro Bilgi Sistemi için INSPIRE Uyumlu Arazi Kullanımı Modeli

Tablo 2: En çok kullanılan 25 taşınmaz cinsine ait yoğunluk durumu

Taşınmaz Cins Id Taşınmaz Cins Adı Ana

Taşınmaz

Bağımsız

Bölüm DMH KOM Toplam

Alan

(km2)

2000000000001 Tarım Arazisi 27.560.374 1.066 450 3.270 27.565.160 221.189

18000000000001 Mesken 164.015 17.614.193 38 42 17.778.288 197

1000000000001 Arsa 9.068.818 589.986 726 863 9.660.393 10.688

400000001 Bahçe 3.402.097 660 838 111 3.403.706 5.992

39000000000001 KONUT 39.446 1.847.848 4 4 1.887.302 63

300000001 Bağ 1.738.585 83 38 86 1.738.792 5.897

2000000001 Dükkan 52.696 1.412.602 69 1 1.465.368 8

18001700000001 Mesken - Dubleks 9.111 949.490 0 0 958.601 14

5000000000001 Ham Toprak 935.000 8 267 1.998 937.273 25.217

100000001 Susuz Tarla 901.831 1 2 82 901.916 17.469

900201 Ev - Kargir 830.447 651 117 10 831.225 769

600000001 Zeytinlik 799.745 3 9.916 10 809.674 4.170

800600001 Fındıklık - Bahçeli 754.018 0 0 1 754.019 1.730

800000001 Fındıklık 716.619 11 0 0 716.630 2.097

12000000000001 Çayır 686.295 11 18 4.988 691.312 6.571

19000000000001 İş Yeri 29.552 636.251 20 2 665.825 110

1 DİĞER 557.230 37.756 2.267 3.677 600.930 6.528

6000000000001 Orman 562.290 14 161 181 562.646 199.345

15000000001 KONUT 2.831 480.184 1 0 483.016 6

200000001 Sulu Tarla 461.024 18 1 176 461.219 3.426

7000000000001 Mera 21.446 213 0 420.410 442.069 3.907

1600000201 Apartman - Kargir 379.744 47.890 20 4 427.658 387

13800000001 Kanal 373.300 26 438 108 373.872 1.100

1000000900001 Arsa - Ev 333.601 1.138 0 4 334.743 244

900001 Ev 259.957 65.647 37 34 325.675 286

TOPLAM 50.640.072 23.685.750 15.428 436.062 74.777.312 517.408

ORAN 85,77% 92,58% 24,95% 90,22% 87,80% 95,04%

Tablo 2’de yapılan gruplama sonucu değerlendirildiğinde;

25 adet taşınmaz cinsine karşılık gelen aktif taşınmaz kaydının, toplam kaydın yaklaşık %88’ini oluşturduğu,

Bu kayıtların alansal oranına bakıldığında ise, tüm kayıtların %95’ine denk geldiği,

Birbiri ile benzer anlamlar taşıyan taşınmaz cins değerleri olduğu görülmektedir.

4. Hiyerarşik INSPIRE Arazi Kullanımı Sınıflandırma Sistemi

INSPIRE Direktifinde Arazi Kullanımı, mevcut ve gelecekteki planlanan işlevsel boyutuna veya sosyo-ekonomik

amacına göre (örneğin, yerleşim, sanayi, ticaret, tarım, ormancılık, rekreasyon alanı) karakterize edilen Bölge olarak

tanımlanmaktadır.

Mert Yasin Öz, Hamza Durdu, Çağdaş Aktaş

Arazi Kullanımı veri tanımlaması iki sınıflandırma sistemini desteklemektedir:

(Zorunlu) Hiyerarşik INSPIRE Arazi Kullanımı Sınıflandırma Sistemi (HILUCS), hem mevcut hem de

planlanan arazi kullanımına uygulanacak çok seviyeli bir sınıflandırma sistemidir.

Bir üye devlette kullanılan (isteğe bağlı) özel sınıflandırma sistemi.

Şekil 2: Arazi kullanımı sınıflandırma sistemi

HILUCS, tutarlı bir terminolojiyi teşvik etmek için mümkün olduğunca yararcı ve anlaşılması kolay olmaya çalışmıştır.

HILUCS' un hiyerarşik doğası, toprak-su perspektifi ve ekonomik perspektif olmak üzere iki boyuta dayanarak

tasarlanmıştır. Amaç, her ülkenin kendi Arazi Kullanımı veri kümelerinde uygulayabilecekleri genel sınıfların bir

listesini mümkün olduğunca düşük maliyetlerle sağlamak ve tüm ülkelerdeki veri kümeleri arasında temel bir anlamsal

birlikte çalışabilirlik düzeyi oluşturmaktır.

Şekil 3: HILUCS ile farklı tipte arazi kullanımı nesneleri

HILUCS ile farklı tipte arazi kullanımı nesneleri incelendiğinde, çok amaçlı kullanımların görüntülenebilmesi dışında,

bu kullanımlara ait alan, yüzde değeri gibi oransal bilgilerinde tutulması mümkün olmaktadır.

5. Hiyerarşik Arazi Kullanımı Sınıflandırmasına Doğru Geçiş

Hiyerarşik arazi kullanımı sınıflandırmasına doğru geçiş için yapılacak çalışmalar iki başlık altında toplanmıştır.

1. Veri modelinin oluşturulması

2. Mevcut verilerin yeni modele taşınması

Tapu Kadastro Bilgi Sistemi için INSPIRE Uyumlu Arazi Kullanımı Modeli

5.1. Veri Modelinin Oluşturulması

TAKBIS taşınmaz cins modeli ile ilgili mevcut durum Şekil 1’de sunulmuştu. HILUCS uyumlu yeni veri modeli için 4

yeni tablo oluşturulmuştur. (Şekil 4)

Arazi Kullanımı Sınıflandırılması

HILUCS Değeri

Arazi Kullanımı Sınıflandırılma Değeri

Kaynak Tip Değeri

İlk olarak mevcut TAKBIS Zemin Cins tablosu ile 1-N şekilde ilişkiyi sağlamak için bu tabloda yer alan

“TasinmazCinsRef” kolonu kaldırılmış ve Arazi Kullanımı Sınıflandırılması tablosuna “ZeminCinsRef” kolonu

eklenmiştir.

INSPIRE kapsamında tanımlanmış olan Arazi Kullanımı Sınıflandırılması tablosuna, Şekil 3’te görüntülenen yüzdeli

kullanımlarda, arazi kullanımı değerlerine ait geometrinin de tutulabilmesi için “HILUCSGeometry” ve

“SpecificGeometry” adlarında iki adet geometri satırı eklenmiştir.

Yerel arazi kullanımı sınıflandırma değerlerinin, hangi kaynaklardan (HSRCL, CORINE, TUCBS, BÖHHBUY,

TAKBIS, TKGM vb.) referans alınarak oluşturulduğunun takip edebilmesi için, bu tabloya “SourceTypeRef” kolonu

eklenmiş ve bu değerlerin veritabanında tutulması için ise Kaynak Tip Değeri (Source Type Values) tablosu

oluşturulmuştur.

Şekil 4: TAKBIS için HILUCS veri modelinin oluşturulması

5.2. Mevcut Verilerin Yeni Modele Taşınması

TAKBİS kapsamında, taşınmaz cinslerinin mevcut sistemde nasıl oluşturulduğu yukarıda ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Arazi kullanımı bilgilerinin INSPIRE kapsamında oluşturulması işlemi, genel olarak HILUCS kullanılarak belirlenmiş

ve bu bilgilerin yerel ölçekte yapılan arazi kullanımı sınıflandırması ile birlikte nasıl değerlendirilmesi gerektiği,

hazırlanan INSPIRE Arazi Kullanımı Dokümanı içerisinde örneklendirilmiştir.

Yerel arazi kullanımı sınıflandırılmasının oluşturulabilmesi için, Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi (TUCBS)

kapsamında hazırlanmış “Arazi Örtüsü Taslak Dokümanı”, Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim

Yönetmeliği (BÖHHBUY) ekinde yer alan “Detay Öznitelik Kataloğu”, TAKBİS taşınmaz cins değerleri gibi

kaynaklar incelenmiştir.

Tablo 2’de sunulan en yoğun 25 taşınmaz tipine ait bilgilerin kullanılması ile oluşturulmuş ve Tablo 3’te sunulan örnek

eşleştirme çalışmasında, HILUCS değerlerine ek olarak, TUCBS Arazi Örtüsü değerleri kullanılmıştır.

Mert Yasin Öz, Hamza Durdu, Çağdaş Aktaş

Tablo 3: Arazi kullanımı değerlerinin eşleştirilmesi

TAKBİS ID / Açıklaması HILUCS Değeri Arazi Kullanımı

Sınıflandırma Değeri

2000000000001 Tarım Arazisi 1_1 2

18000000000001 Mesken 5_1

1000000000001 Arsa 6_4

400000001 Bahçe 1_1 2_2_2

39000000000001 KONUT 5_1

300000001 Bağ 1_1_1 2_2_1

2000000001 Dükkan 3_1

18001700000001 Mesken - Dubleks 5_1

5000000000001 Ham Toprak 6_3_1

100000001 Susuz Tarla 1_1 2_1_1

900201 Ev - Kargir 5_1

600000001 Zeytinlik 1_1_1 2_2_3

800600001 Fındıklık - Bahçeli 1_1_1 2_2_2

800000001 Fındıklık 1_1_1 2_2_2

12000000000001 Çayır 1_1 2_3_1

19000000000001 İş Yeri 3_1

1 DİĞER 6_6

6000000000001 Orman 1_2 3_1

15000000001 KONUT 5_1

200000001 Sulu Tarla 1_1 2_1_2

7000000000001 Mera 1_1 2_3_1

1600000201 Apartman - Kargir 5_1

13800000001 Kanal 4_3_2 5_1_1

1000000900001 Arsa - Ev 5_1

900001 Ev 5_1

Eşleştirme çalışmasında, bazı kayıtlara karşılık gelecek değerlerin kolaylıkla bulunduğu (tarım arazileri, ormanlar,

konutlar, evler), bazı kayıtlar için ise TUCBS Arazi Örtüsü Taslak Dokümanında belirtilen değerler kullanılması

suretiyle (Bağ, Zeytinlik, Susuz ve Sulu Tarla) veri kaybı yaşamadan taşıma işleminin yapılabileceği görülmüştür.

Tablo 4: Eşleştirme yapılan arazi kullanımı tipleri

HILUCS Değeri Arazi Kullanımı Sınıflandırma Değeri

1_1 Tarım 2 Tarımsal Alanlar

1_1_1 Ticari Tarımsal Üretim 2_1_1 Sulanmayan Tarım Alanları

1_2 Ormancılık 2_1_2 Sürekli Sulanan Alanlar

3_1 Ticari Hizmetler 2_2_1 Bağlar

4_3_2 Su ve Kanalizasyon Altyapısı 2_2_2 Meyve Ağaçları ve Meyve Veren Bitkiler

5_1 Kalıcı Konut Kullanımı 2_2_3 Zeytinlikler

6_4 Herhangi Bir Kullanımın İzin Verildiği

Alanlar 2_3_1 Çayırlar ve Meralar

6_3_1 Diğer Ekonomik Kullanımda Olmayan

Karasal Alanlar 3_1 Ormanlar

6_6 Kullanım Amacı Bilinmeyen Alanlar 5_1_1 Su Yolları

Tapu Kadastro Bilgi Sistemi için INSPIRE Uyumlu Arazi Kullanımı Modeli

Bu eşleştirme yöntemiyle, TAKBİS kapsamında tutulan kayıtlara ait taşınmaz cinslerinden yaklaşık % 88'inin,

Hiyerarşik INSPIRE Arazi Kullanımı Sınıflandırma Sistemine (HILUCS) geçişi sağlanabilecektir.

Ayrıca, taşınmaz cins açıklama bölümünde, işlem yapan tapu memurları tarafından oluşturulan serbest metinlerin, arazi

kullanımı sınıflandırılması değerlerini içerme durumuna göre detaylı bir şekilde değerlendirilmesi sonucunda (Fındık

Bahçesi, Hayvancılık Amaçlı Yapı vb.), HILUCS içerisinde yer alan alt kırılımların kullanılabilirlik oranının artıracağı

düşünülmektedir. Çalışmada, taşınmaz cinslerinin geometrik alanları ilgilendiren değerlerinin oluşturulabilmesi için,

mevcut kadastro yazılımlarında basit bir iyileştirme yapılması yeterli olacaktır. (Şekil 5)

Şekil 5: HILUCS ile uyumlu ve mekânsal bilgileri içeren yeni arazi kullanımı modeli

6. Sonuç

İnsan ile arazi arasındaki ilişki dinamiktir ve zamanla toplumsal gelişmelerde yaşanan genel eğilimlere cevap olarak

bazı değişimler gösterir. Bundan sadece iki yüz yıl önce arazi bir servet aracı olarak tanımlanırken, ikinci dünya savaşı

sonrasında kıt bir kaynak olarak görülmeye başlanılmıştır. Yirminci yüzyılın son çeyreğinde yaşanan bilgi devrimiyle

birlikte, sürdürülebilir kalkınma hedefleri doğrultusunda, arazi kavramının çok amaçlı kadastronun isteklerini karşılar

bir noktaya taşınması gerektiği ortaya konulmuştur.

Ülke genelinde, sürdürülebilir kalkınma hedefleri doğrultusunda, planlama, çevrenin korunması, iklim değişikliği,

sosyal adaletin tesisi, adil vergilendirme, cinsiyet eşitliğinin sağlanması, açlık ve yoksulluğun ortadan kaldırılması gibi

konularda gerekli gelişimin sağlanması için arazi yönetimi ve onun temel bileşenleri arasında yer alan arazi kullanımı

konusunda bazı iyileştirmelere yönelik adımlar atılması gerekmektedir.

TAKBİS kapsamında tutulan kayıtlarda, tutarsızlık, çoklama ve mantıksal bütünlük eksikliği gibi nedenlerden dolayı,

arazi kullanımı modelinde yaşanılan eksikliklerin giderilmesinin, günümüz arazi yönetimi anlayışına geçiş için iyi bir

başlangıç adımı olacağı düşünülmektedir.

Bu amaçla yapılan bu çalışmada;

TAKBİS’ in Taşınmaz Cins Modeli ve bu modelde tutulan kayıtlar ile taşınmaz cins oluşturma algoritması

incelenmiştir.

TAKBİS’ te yer alan taşınmaz cinslerinin, kullanım yoğunluk durumu belirlenmiştir.

INSPIRE Arazi Kullanımı, TUCBS Arazi Örtüsü, INSPIRE Arazi Örtüsü, CORINE (Çevresel Bilginin

Koordinasyonu Programı), BÖHHBÜY dokümanları incelenmiştir.

HILUCS ve HSRCL (Hiyerarşik Ek Düzenleme Kod Listesi) kodları Türkçe ’ye çevrilmiştir.

HILUCS ile uyumlu ve taşınmaz cinsine ait geometrik bilgileri içeren yeni arazi kullanımı veri modeli

oluşturulmuştur.

TAKBİS’ te tutulan taşınmaz cins kayıtları ile HILUCS kodları eşleştirilmiştir.

Mert Yasin Öz, Hamza Durdu, Çağdaş Aktaş

Bu çalışmada, TAKBİS' te yer alan taşınmaz cinslerine ait sorunların ortadan kaldırması için, INSPIRE Arazi Kullanımı

Modeli esas alınarak bir uyumlaştırma yöntemi oluşturulması hedeflenmiştir. Bu amaçla; TAKBİS' te en yoğun

kullanılan 25 taşınmaz cinsi ile Hiyerarşik INSPIRE Arazi Kullanımı Sınıflandırma Sistemi (HILUCS) kodları

eşleştirilmiş ve yaklaşık 85 milyon aktif taşınmazın %88’inin, herhangi bir kayıp yaşanmaksızın, INSPIRE Arazi

Kullanımı Modeli ile uyumlu hale getirilebileceği bir yöntem ortaya konulmuştur. Bu yönteme uygun olarak, kadastro

uygulamalarında yapılacak bazı düzenlenmelerle birlikte, arazi kullanımı durumlarının hava fotoğrafları ile kontrolü ve

arazi kullanımlarına ait coğrafi verilerin üretimi sağlanmış olacaktır.

Kaynaklar

Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Uretim Yönetmeliği,

http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/3.5.201811962.pdf [Erişim Tarihi: 15.09.2019]

Enemark, Stig & Bell, Keith & Lemmen, Christiaan & Mclaren, Robin. (2014). Fit-For-Purpose Land Administration.

Glossary of Environment Statics, https://unstats.un.org/unsd/publication/seriesf/seriesf_67e.pdf [Erişim

Tarihi:15.09.2019]

Inspire Arazi Örtüsü Veri Özellikleri, https://inspire.ec.europa.eu/id/document/tg/lc [Erişim Tarihi: 15.09.2019]

Inspire Arazi Kullanımı Veri Özellikleri, https://inspire.ec.europa.eu/id/document/tg/lu [Erişim Tarihi: 15.09.2019]

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, https://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals [Erişim

Tarihi: 15.09.2019]

Tommy Österberg et al, (1995), The FIG Statement on the Cadastre. FIG Policy Statement.

TUCBS Arazi Örtüsü, TUCBS AO 1.1, https://cbs.csb.gov.tr/cografi-veri-temalari-uygulama-semalari-i-86098 [Erişim

Tarihi: 15.09.2019]

UNECE, 1996, Arazi Yönetimi Rehberi,

http://www.unece.org/fileadmin/DAM/hlm/documents/Publications/land.administration.guidelines.e.pdf [Erişim Tarihi:

15.09.2019]

Williamson, Ian & Enemark, Stig & Rajabifard, Abbas. (2009). Land Administration for Sustainable Development.