Tư vấntrước sinh - · PDF fileCách giải quyết khủng hoảng ... •Phẫu thuật được •Truyền máu suốt đời ... Cơ chế di truyền một số bệnh di

BỆNH VIỆN TỪ DŨ KHOA XÉT NGHIỆM DI TRUYỀN Y HỌC www.tudu.com.vn

Tư vấn trước sinhcác trường hợp nguy cơ cao

TS. BS. NGUYỄN KHẮC HÂN HOANTrưởng khoa XN Di truyền Y học

Bệnh viện Từ Dũ


Khi nào cần tư vấn2

Biến động, thay đổi

Khó khăn trong cuộc sống

Khủng hoảng cảm xúc

Cách giải quyết khủng hoảng

Tự thân: dung nạp, uyển chuyển

Bạn bè, gia đình, vợ chồng

Chuyên gia tư vấn


Nhu cầu của đối tượng

được quan tâm, được chia sẻ

tự phát hiện, tự ra giải pháp

được lắng nghe, được giữ bí mật

thỏa mãn

3


Tư vấn trước sinh – di truyền Thai phụ và gia đình tham vấn bác sĩ

Bác sĩ tư vấn cho thai phụ và gia đình: Cung cấp thông tin, giải thích hiện tượng BN tự đưa ra quyết định


Tư vấn di truyền

Cung caáp thoâng tin Khuyeán khích thay ñoåi

Chaån ñoaùn, yù nghóa tieân löôïng, vaø khaû naêng ñieàu trò

Kieåu di truyeàn, nguy cô phaùt beänh vaø khaû naêng truyeàn cho theá heä sau

Caùc löïa choïn ñeå giaûi quyeát vaán ñeà

ñoái töôïng töï quyeát ñònh

vôùi ñaày ñuû thoâng tin maø

khoâng bò lo aâu, khuûng

hoaûng, khoâng caûm thaáy

TOÄI LOÃI

5


Nguy cơ bao nhiêu Không quên mặt tích cực

25% bệnh 1/4 bệnh 1 chọi 3

Nguy cơ HC Down 1/250 Nguy cơ sứt môi 4/100

Định lượng nguy cơ


Định tính nguy cơ

Bản chất nguy cơ ? Hậu quả, gánh nặng lâu dài của bất thường ? Có thể chẩn đoán trước sinh ? Có thể chữa khỏi ?

•Kém thẩm mỹ•Phẫu thuật được

•Truyền máu suốt đời•Tử vong sớm

•Đần độn•DTBS

Thừa ngón

1/2

Betathalassemia

1/4

Hội chứngDown1/200


Nguy cơ không có trí nhớ Nguy cơ con bệnh β thalassemia nặng 25%

Bb Bb

Bb bbBb ?

Chồng (Bb)

B b

Vợ (Aa)

B BB Bb

b Bb bb


BẤT THƯỜNG Sứt môi Tim bẩm sinh Thai vô sọ Thalassaemia, ¼ Klinefelter

LỰA CHỌN Chẩn đoán trước sinh? Điều trị khỏi sau sinh? Chấm dứt thai kỳ? Xin trứng / tinh trùng?

Cung cấp đủ thông tin để đối tượng TỰ QUYẾT ĐỊNH

Thảo luận các lựa chọn


Bộ gen người

Bộ gen nhân 46 nhiễm sắc thể ~ 35.000 gen

• Khoảng 1.500 gen/ NST• 50% chưa biết chức năng

Bộ gen ti thể 37 gen


Cơ chế di truyền một số bệnh di truyền

Ñuïc thuûy tinh theå baåm sinh AD,AR, XR

Ñieác baám sinh AD,AR, XR, M

Hoäi chöùng Ehlers-Danlos AD,AR, XR

Ñaàu nhoû AD,AR

Thaän ña nang AD,AR

U saéc toá voõng maïc AD,AR, XR, M

Cerebella ataxia AD, AR

AD: dt troäi, AR: dt laën, XR: lieân keát X, M: dt ti theå


Chương trình sàng lọc trước sinhSàng lọc• Double test• Combined test• Triple test• Siêu âm hình

thái học• NIPT

Chẩn đoán• Karyotype• QF-PCR• FISH• Array-CGH

Thalassemia


Nguyên nhân gây dị tật bẩm sinh

Nhiều gen 50%1 gen 19%Nhiễm sắc thể 15%Yếu tố gây quái 16%

Khó tìm nguyên nhân nếu chỉ có 1 bất thường


Karyotype bình thường ở thai có nguy cơ HC Down cao

Thai phụ 37 tuổi, para 1001 NT 6,3mm lúc thai 12 tuần 2 ngày Combined test

• Nguy cơ Hc Down 1/3 • Nguy cơ Hc Edwards 1/20

Chọc ối thai 16 tuần, dịch ối nâu sậm Karyotype & QF-PCR bình thường

Thai 20 tuần siêu âm hình thái học bình thường


Karyotype bình thường ở thai có nguy cơ HC Down cao

40 tuần, sinh thường Con trai, 4600g Tổng trạng bé không b.thường Vẻ mặt bất thường không điển

hình, da sạm đen - thô ráp, nhiều lông

Da gáy dầy Suy hô hấp Tử vong sau 6 tuần vì viêm

phổi, nghi ngờ do rối loạn chuyển hóa


Karyotype bình thường ở thai có NT 7mm

Tử vong sau sinh 2 tuần


Karyotype bình thường ở thai có NT tăng


Đánh giá kết quả xét nghiệm

Tuổi thai lúc XN, kỹ thuật XN, cơ sở XN...

Các hệ thống XN sàng lọc và software tính nguy cơ

AutoDELFIA (Perkin Elmer) + phần mềm LifeCycles Kryptor (Brahms) (TRACE) Roche Cobas E + phần mềm FMF (điện hóa phát quang)


Đánh giá kết quả siêu âm khoảng mờ gáy


Ngưỡng NT 95th theo CRL

CRL (mm) NT ≥ mm CRL (mm) NT ≥ mm34 – 36 1,7 51 – 54 2,337 – 39 1,8 55 – 58 2,440 – 41 1,9 59 – 63 2,542 – 44 2,0 64 – 69 2,645 – 47 2,1 70 – 80 2,748 – 50 2,2


NT(mm)

(n = 1.063)

NST bất thường

%

NST bình thường % Sinh sống không DTBS

%DTBS /HC di truyền

Sinh sống không DTBS

95th – 3,4mm 10 7 92 833,5–4,4 25 8 90 684,5–5,4 45 21 79 435,5–6,4 70 45 45 14≥6,5 76 47 18 4

> 95th 22 9 89 70

Ayras (2013) Prenat Diag, 33:856-862

Dị tật bẩm sinh - Hội chứng di truyềnở thai có NT tăng + NST bình thường

Tỉ lệ thực tế có thể cao hơn vì được chấm dứt thai kỳ trước khi sẩy thai hoặc chết lưu


Dị tật bẩm sinh ở thai có NT tăng + NST bình thường

Tim bẩm sinh• NT = 2,5 – 3,5mm tim bẩm sinh 0,6 - 5% • NT = 8,5 mm tim bẩm sinh 64%

Khe môi, khe hàm Thoát vị hoành Loạn sản cơ xương Bất thường thận Các DTBS khác

Bilardo (2007) Ultrasound Obstet Gynecol, 30:11-8


Rối loạn phát triển TKVĐ và HC di truyềnở thai có NT tăng + NST bình thường

Không đặc hiệu cho một rối loạn cụ thể Chậm phát triển TK-VĐ: 8,7%

(thai có NST bình thường, hình thái học bình thường, NT tăng) Các hội chứng di truyền hiếm, tỉ lệ 1/10.000

• Hội chứng DiGeorge (del 22q11.2)

• Hội chứng Noonan (PTPN11, SOS1, RAF1, KRAS, NRAS, BRAF)

• Hội chứng Smith-Lemli-Opitz (DHCR7)

• Bệnh teo cơ tủy• Rối loạn phát triển cơ xương• Và nhiều rối loạn, bệnh di truyền khác

Ayras (2013) Prenat Diag, 33:856-862Bilardo (2010) Prenat Diag, 30:93-102


Rối loạn phát triển TKVĐ và HC di truyềnở thai có NT tăng + NST bình thường

Thai có NT 5mm, Karyotype bình thường Sinh thường, đủ ngày Bé gái 6 tuổi, vận động kém, dễ té ngã, cơ lưng và mông kém

phát triển Không chẩn đoán xác định được nguyên nhân


Thai nguy cơ cao vì DTBS có Karyotype bình thường

Thai phụ 45 tuổi, para 1001, sinh thường, con khỏe Triple test nguy cơ trisomy 21 là 1/200 Siêu âm 18 tuần: sứt môi, chẻ hàm, chi khoèo

Chọc ối, xét nghiệm QF-PCR bình thường

Tư vấn thế nào ? Thai lần sau có sứt môi nữa không ?


Nguyên nhân sứt môi – chẻ hàm Tiền sử gia đình

• Cha mẹ bệnh• Anh, chị bệnh

Giới tính. Nam : Nữ = 1,5 - 2 : 1 Phơi nhiễm yếu tố gây DTBS trong thai kỳ Bệnh đơn gen: 487 gen

(Winter and Baraitser (2001) London Dysmorpholgy Database)

Bất thường NST: • Lệch bội: Trisomy 13, 18• Mất đoạn NST: del 22q11.2, 4p- …

Nguy cơ tái mắc: 4%


Nguy cơ tái mắc một số dị tật bẩm sinh

Dị tật bẩm sinh Tần suất1/1.000

Nam:Nữ % con II bệnh (cha mẹ BT)

% con bệnh (cha/mẹ bệnh)

Khe môi, khe hàm 1 – 2 3:2 4 4Khoèo chi 1 – 2 2:1 3 3Dị tật tim 8 1:1 1-4 2 (cha)

6 (mẹ)Trật khớp háng 1 1:6 6 12Lỗ tiểu đóng thấp 2 - 10 10Vô sọHở cột sống

1,52,5

1:22:3

4-54-5

-4

Hẹp môn vị NamNữ

2,50,5

--

210

417


Khiếm khuyết ống thần kinh


Hội chứng Apertở thai có NT tăng + NST bình thường Cha mẹ bình thường Tỉ lệ 1/65.000 trẻ sơ sinh Đột biến FGFR2 (10q26.13)

Nguy cơ tái mắc rất thấp

Đóng khớp sọ sớm Mặt giữa trũng, mắt lồi xa nhau Gò má thấp, hàm trên kém phát triển Nhận thức bình thường kém Dính ngón, đa ngón Điếc, đổ mồ hôi nhiều, da nhờn, dính

khớp sống cổ, chẻ hàm


Tại saoKết quả Nhiễm sắc thể > < Kiểu hình lâm sàng

Hầu hết chỉ định chọc ối vì NC bất thường số lượng NST • Bất thường cấu trúc NST không phải là đích của SLTS hiện nay

Karyotype không phát hiện được bất thường cấu trúc NST < 4Mb

Bất tương hợp nhiễm sắc thể ối & nhau• Khảm thật sự• Khảm khu trú ở bánh nhau, ối• Khảm giả (phát sinh trong nuôi cấy tế bào)

Nhiễm tế bào mẹ


Kết luận

Xét nghiệm NST và xét nghiệm trước sinh• không thể khảo sát hết các nguyên nhân gây bất

thường di truyền và DTBS Cần tư vấn toàn diện

• các kết cục có thể xảy ra • khả năng tái mắc


Cám ơn

Documents

Tư vấntrước sinh - · PDF fileCách giải quyết khủng hoảng ... •Phẫu thuật được •Truyền máu suốt đời ... Cơ chế di truyền một số bệnh di