Türkiyenin idari teşkilatı

8/9/2019 Türkiyenin idari teşkilatı

http://slidepdf.com/reader/full/tuerkiyenin-idari-teskilati 1/14

TÜRK DEVLET TEŞKİLATI

1) YASAMA

1961 ve 1982 anayasaları yasama yetkisinin TBMM’ye ait olduğunu ve bu yetkinindevredilemeyeceğini açıkça ifade etmitir!

"asama "etkisinin #enelliği$ %nayasaya aykırı olmamak kouluyla &er konunun kanunlad'(enlenebileceğidir!)"'r'tmeye *’ma&fu(’’ d'(enleme alanı bırakılmamıtır!)Bir konuyu dilediği kadar ayrıntıya inerek d'(enleyebilir!

"asama "etkisinin %sl+liği$ Bir konuyu doğrudan doğruya, -(erkçe ve bağımsı( olarak baka

bir ileme .erek kalmadan d'(enlemesidir!

"asama "etkisinin /evredilme(liği$ 0stisnasını anun 'km'nde ararnameler oluturur!3ıkıy-netim4olağan'st' &5l ve cum&urbakanlığı kararnameleri y'r'tmenin asli d'(enleyiciilemleri olu .'c'n' anayasada bulur!

Milletvekili kanun teklif ederken bakanlar kurulunun kanun teklifine de tasarı denir! Teklif edilen kanun teklif ve tasarıları il.ili komisyonlarda 7 .'n içinde incelenir! omisyoneksiklikleri tamamlatma ve anayasaya aykırı bulursa reddetme &akkına sa&itir! #enelurulda reddedilen kanun teklif ve tasarıları kad'k sayılı bir tam yıl .eçmeden tekrar sunulama(! um&urbakanı kabul edilen kanunu ya 1 .'n içinde yayınlar ya da tekrar .-r''lmesi için iade eder! Tekrar kabul edilen kanunlar ve b'tçe kanunları iade edileme(!





balanılmı olanlar ve %nayasa’nın 17!maddesindeki durumlar istisnadır! Bu dokunulma(lık .eçici olu meclis tarafından kaldırılabilir!

Bakanlık /ivanı$ Meclis 'yeleri arasından seçilir! Bakanlık /ivanı bir bakan, d-rt bakan

vekili, k5ti 'yeler ve idare amirlerinden oluur! Bakanlık /ivanı siyasi arti .rularınisetinde temsil edilir ancak arti .ruları bakanlık için aday .-stereme(ler!

Meclis bakan ve vekilleri arti .rubu ve siyasi arti faaliyetlerine katılama(lar! Meclis bakanı ve oturumu y-neten vekil oylamaya katılama(! Bakan .i(li oyla seçilir! 0lk ikioylamada meclis 'ye tamsayısının 24? oranında oy çoğunluğu .erekirken 'ç'nc' oylamada'ye tam sayısının salt çoğunluğu ve yine seçileme(se d-rd'nc' oylamada en çok oyu alanaday bakan seçilir!

Meclis bakanı, meclis oturumlarına bakanlık etmek, tatile ve ara vermeye karar vermek,

meclisi doğrudan ya&ut 14 nisetinde 'yenin isteğiyle tolantıya çağırmak, cum&urbakanınavek5let etmek, .eçici bakanlar kuruluna siyasi arti .rularından alınacak 'ye sayısını tesitetmek, cum&urbakanının seçimi yenileme kararı '(erine .-r' bildirmek!

3iyasi :arti #ruları$ <n a( 2; 'yeden oluur!)Eye sayısı oranında meclis bakanlık divanına katılmak,)#ensoru -ner.esi vermek,)#enel .-r'me ve meclis aratırması açılmasını isteme,)aalı oturum yaılmasını isteme,)0ktidar ve ana mu&alefet siyasi arti .rularının %nayasa Ma&kemesi’ne ital davası

açabilmesi,)omisyonlarda .-rev almak!

omisyonlar$ 0ç t'('kte d'(enlenmitir! Bir kanun teklif ve tasarısının #enel urula.elmeden -nce .-r''ld'ğ' yer ve ba(ı konularda aratırma yaan .rulardır! n yedikomisyon vardır!

Meclis’in #-revleri$)anun koymak,

)Bakanlar urulu ve bakanları denetlemek,)Bakanlar uruluna çıkarma yetkisi vermek,)B'tçe ve esin esa anunu kabul etmek,):ara basılmasına ve sava ilanına karar vermek,)Milletlerarası anlamaların onaylanmasını bir kanunla uy.un bulmak,)?4 oranı ile .enel ve -(el af ilanına karar vermek,)%nayasanın diğer maddelerinde -n.-r'len yetkilerini kullanmak ve diğer .-revleri yerine.etirmek!

Bil.i <dinme ve /enetim "olları$

1A3oru$ Bakanlar urulu adına s-(l' ve ya(ılı olarak bir konu &akkında ceva istemek!2A#enel #-r'me$ Tolum ve devlet faaliyetlerini il.ilendiren belli bir konunun #enel



urulda .-r''lmesi! 'k'met, siyasi arti .rubu veya en a( yirmi milletvekili tarafındanistenebilir! ylama yaılma( ve &'k'metin siyasal sorumluluğuna .idilme(!?AMeclis %ratırması$ Belli bir konuda bil.i istemek için yaılır! 'k'met, siyasi arti .rubuveya en a( yirmi vekil tarafından istenebilir! arar verildiğinde aratırmayı -(el bir komisyony'r't'r! /evlet sırları ve ticari sırlar bunun dıındadır! 'k'metin siyasal sorumluluğuna

.idilme( ancak akabinde .ensoru ortaya çıkabilir!7AMeclis 3oruturması$ Babakan veya bakanların .-revleri ile al5kalı ce(ai sorumluluğunaratırılmasını sağlayan bir yoldur! Bu -ner.eyi ancak meclis 'ye tam sayısının 141;’uisteyebilir! <n .eç bir ay içinde .-r''l'r ve .i(li oyla karara bağlanır! #erekli .-r'len il.ili"'ce /ivan’a sevk edilir! "'ce /ivan’a sevk edilen bakan bakanlıktan ayet babakansa&'k'met d'm' sayılır!A#ensoru$ 'k'metin veya bir bakanın siyasal sorumluluğuna yol açar yani onun meclistarafından .-revden u(aklatırılmasıdır! 3iyasi arti .rubu ya da en a( yirmi milletvekilitarafından istenebilir! /''rmek için 'ye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı aranır vesadece .'vensi(lik oyları sayılır! #ensoru veriliinden itibaren 'ç .'n içinde dağıtılır ve on.'n içinde .'ndeme alını alınmayacağı karara bağlandıktan sonra iki .'n .eçmedikçe

@serinleme s'resiA .-r''lme( ve yedi .'n sonraya da bırakılama(!

2) YÜRÜTME

%nayasaya .-re y'r'tme ilevi, cum&urbakanı ve bakanlar kurulu tarafından anayasa vekanunlara uy.un olarak y'r't'l'r! %nayasa arlamenter sisteme uy.un olarak iki balıy'r'tmeyi -n.-rm't'r! Bir yandan sorumsu( bir cum&urbakanı diğer yanda meclise karısorumlu Bakanlar urulundan oluur!

18=6 yılına kadar y'r'tme tek balı idi! 18=6 anun)i <sasi y'r'tmeyi ikiye ayrılmı birtarafta adia& diğer yanda F'kelayı /evlet yer almıtır! 21 %nayasası meclis &'k'metieklini benimsemitir! 27 %nayasası ve sonrasında arlamenter sistem .ereği y'r'tme çift

balı eklini aldı!

iyerarik ve Fesayet /enetimi$ iyerarik denetim ast)'st ilikilerden kaynaklanı &em&ukuki &em de yerindelik denetimini kasar! ısaca amir)memur ilikisidir! Fesayet denetimiise merke(i idarenin ma&alli idare or.anları ve diğer &'kmi kiileri '(erindeki sınırlı bir

denetim yolu olu sadece &ukuki denetimden ibarettir!0/%G<>0> /EH<>I<"00 0JI<MI<G0$

aA anun 'km'nde ararname$ 19=1 yılında %nayasa’ya .irdi! #erçi farklı bir uy.ulaması18=6 %nayasası’nda vardı! çıkarmak için meclisin bir yetki kanunu ile Bakanlaruruluna i(in vermesi .erekir! Bakanlar urulu’nun d'mesi yetki kanununa bir &alel.etirme(! ile temel &aklar, kii &ak ve -devleri, siyasal &ak ve -devleri '(erinde bird'(enleme yaılama(! ’ler komisyonda ve #enel urul’da -ncelik ve ivedilikle.-r''l'r! %yrıca anayasa yar.ısı denetimine tabidir! um&urbakanı tarafından im(alanan

’ler Gesmi #a(etede yayım tari&inde y'r'rl'k ka(anırlar! bAlağan'st' $ um&urbakanı bakanlığında tolanan Bakanlar urulu tarafından





)anunların, , TBMM içt'('ğ'n'n t'm' ya da kısm+ b-l'mlerini anayasaya ekil veesas bakımından aykırılığı nedeniyle ital davası açmak,)#erekli &allerde TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar vermek!

"'r'tme ile il.ili .-revleri$)Babakanı atamak ve istifasını kabul etmek,)Babakanın -nerisi '(erine bakanları atamak ve a(letmek,)#erekli .-rd'ğ' &allerde Bakanlar urulu’nu tolantıya çağırmak ve bakanlık etmek,)"abancı devlet temsilcilerini kabul etmek ve yabancı 'lkelere dı temsilci .-ndermek,)Beynelmilel anlamaları onaylamak ve yayınlamak,)TBMM adına T3’ye bakomutanlık etmek,)T'rk 3ila&lı uvvetlerinin kullanılmasına karar vermek @Meclis kaalı olduğu &allerdeA,)#enelkurmay bakanını atamak,)Milli #'venlik urulu’nu tolantıya çağırmak ve bakanlık etmek,)Bakanlık ettiği Bakanlar urulu kararıyla sıkıy-netim veya olağan'st' &5l il5n etmek ve

çıkarmak,)ararnameleri im(alamak,)/evamlı &astalık, sakatlık ve kocama nedeni ile belirli kimselerin ce(alarını &afifletmek yada affetmek,)/evlet /enetleme urulu 'yelerini ve bakanını seçmek ve kurula va(ife vermek,)"N 'yelerini seçmek,)Gekt-rleri atamak!

"ar.ı ile al5kalı .-revleri$%nayasa Ma&kemesi 'yelerini, /anıtay 'yelerinin O’'n', "ar.ıtay um&uriyet Basavcısı

ve vekillerini, %skeri "ar.ıtay 'yelerini ve %skeri "'ksek 0dare Ma&kemesi 'yelerini ve3" 'yelerini seçmek!

%yrıca %nayasa’da ve kanunlarda belirtilen diğer .-revleri icra etmek!

3orumsu(luğu$ arı)im(a kuralı .ereğince cum&urbakanı yatığı ilemlerde sorumsu(dur!%yrıca tek baına yatığı ilem ve eylemlerde de sorumsu(dur! um&urbakanı ancak vatanai&anet suçundan meclis tam sayısının 14?’'n'n teklifi ve P’'n'n kararı ile "'ce /ivan’dayar.ılanır!um&urbakanına TBMM bakanı vek5let eder!

2AB%%>I%G GI$Babakan ve bakanlardan oluur! Babakan TBMM 'yesi içinden &'k'meti kurmaklacum&urbakanı tarafından atanır! Bakanlar meclis içinden ya&ut dıından babakan tarafındanseçili cum&urbakanı tarafından atanır! Bakanlar, &i(met bakanlığı ve devlet bakanlığı

biçiminde ikiye ayrılı &i(met bakanlıkları kanunla konur ve kaldırılır! Babakan bakanlarınamiri olmayı aralarında sadece birincidir ancak babakanın &'k'metin .enel siyasetindenmes’ul olması ve bakanların babakana karı sorumlu olmaları yine babakana bir bakanınvek5let edememesi .ibi durumlar onu fiilen .'çlendirmitir!

Bakanlar urulu tolantıları .i(li yaılır ve kararlar oybirliği ile alınır! er&an.i bir t'('kleriolmayı team'le .-re tolanırlar!





-keni smanlı imaratorluğu’ndaki Tekil5t)ı Ma&susa’ya dayanır! 0stikl5l 3avaı’ndaarakol Tekilatı olarak faaliyette bulunmu ve 1921’de TBMM tarafından M'dafa)i Milliyeolarak onaylanmıtır! 192=’de #enelkurmay Bakanı Rev(i Sakmak tarafından yenidenyaılandırılarak Milli <mniyet i(meti @M%A oldu! 196 yılında M0T olarak yenidend'(enlenerek Babakanlığa karı sorumlu bir -r.'t &aline .etirildi!

K)KK! T%JG% @MEIA T<J0ILT$

Merke(i 0darenin tara tekilatı tek bir b't'nd'r ve devlet &'km+ kiiliğinin içinde yer alır!%nayasa sadece illerden s-( eder ve sadece iller yetki .eniliği ilkesi ile idare olunur! /iğerm'lki idare amirliklerinin benimsenmesinde kanun koyucu idareye takdir yetkisi tanımıtır!%yrıca %nayasa birden çok ili içine alan b-l.e idarelerinin kurulabileceğini &'kme

bağlamıtır!

0ller ilçelere ve ilçeler de bucaklara b-l'nm't'r! 0l veya ilçe kurulması, adının değitirilmesi,

ilçenin baka bir 0le bağlanması kanunla yaılır! Bucak kurulması, kaldırılması, adınındeğitirilmesi ve baka bir il ve ilçeye bağlanması içileri bakanının kararı ve reisi cum&urunonayı ile olur!

1A0I @F0IL"<TA 0/%G<30$1867 yılında Fil5yet >i(amnamesi ile eyalet sisteminden vilayet sistemine .eçildi ve 1927yılında sancaklar l5v edilerek ile d-n't'r'lm't'r! 0ller smanlı 0maratorluğu’ndan bu yanayetki .eniliği çerçevesinde idare olunur!Fali$ 0çileri Bakanının -nerisi Bakanlar urulunun kararı ve um&urbakanının onayı ileatanan istisnai bir memurluktur!)0lde kanun, t'('k, y-netmelik, &'k'met kararı ve bakanın talimatlarını yerine .etirir,

)/'(enleyici ilem niteliğinde .enel emirler çıkarır,)0llerde .enel ve .enel .'venlik kollarının amiri olarak d'(eni sağlar,)Ma&alli y-netimler '(erinde vesayet denetimi yaar,)/evletin temsilcisi sıfatıyla dı temsilciler ve sınır komuları ile .-r''r,)olluk kuvvetlerini aan bir &5l olduğundan en yakın birlik kumandanından yardım ister vetalebi yerine .etirilmek (orundadır,)0l 0dare uruluna @ukuk 0leri M'd'r', /efterdar, 0l Milli <ğitim M'd'r', 0l 3ağlıkM'd'r', 0l Bayındırlık M'd'r', 0l Tarım M'd'r', 0l Feteriner M'd'r'A bakanlığında tolar,)0l Jube M'd'rlerini yılda d-rt defa bakanlığında tolar!

2A0IS< @%H%A 0/%G<30 $aymakam, 0çileri Bakanının -nerisi, Babakan ve um&urbakanının onayı ile atanankariyer meslek memurudur! "etki .eniliğine sa&i olmayan kaymakam asayi bakımından veatama ilemlerinde sınırlı bir yetkiye sa&i olu yabancı temsilcilikler ve &udut komuları iletemas kurama(! Fali devletin temsilcisi iken kaymakam &'k'metin temsilcisidir! lağan'st'&allerde de vali aracılığıyla birlik komutanından yardım isteyebilir!0lçe 0dare urulu @"a(ı 0leri M'd'r', Mal M'd'r', 'k'met ekimi, 0lçe Milli <ğitimM'd'r', tarım ve -y 0leri M'd'r'A ve 0lçe Jube M'd'rlerini bakanlığında tolar!

?AB% @>%0"<A 0/%G<30$Bucak M'd'r' valinin emrinde olmak '(ere 0çileri Bakanı tarafından atanır!

)Bucak Meclisi$ 3eçilmi 'yeler bucağa bağlı belediye meclisi ile k-y i&tiyar &eyetininseçeceği kiilerden ve tabii 'ye olan doktor ya da sağlık memuru ile ba-ğretmenden oluur!



)Bucak omisyonu$ Bucak Meclisinin bir yıl için seçeceği d-rt 'yeden oluur! Meclisinverdiği .-revleri yaar!

7ABNI#< 0/%G<30$%nayasanın 126! maddesi, verim ve uyum sağlamak amacıyla birden çok ili içine alan

merke(i idare tekilatı kurulabilir der!

A#%:$1989’da Babakanlığa bağlı t'(el kiiliği olan ilk b-l.e kalkınma -r.'t'd'r! %dıyaman,/iyarbakır, #a(iante, Mardin, 3iirt ve Janlıurfa’yı kasar! /enetimini Babakanlık "'ksek/enetimi yaar!

KK! /<FI<T0> "<G0>/<> 0/%G< T<J0ILTK$

KK)K! M%%II0 0/%G<I<G$

%nayasanın 12=!maddesi ma&alli idareleri d'(enler ve il -(el idareleri, belediye ve k-ylerdenolutuğunu, kamu t'(el kiiliğine sa&i olduğunu, kurulu, .-rev ve yetkileri yerindeny-netim ilkesine uy.un olarak kanunla d'(enleneceğini &'kme bağlamıtır! 3eçimleri beyılda bir yaılır ancak .enel seçimlere bir yıl varsa seçimler birletirilir! 3eçilmi or.anlarınınor.anlık sıfatlarını ka(anmalarına ilikin itira(ların ç-('m' ve or.anlık sıfatlarınıkaybetmeleri yar.ı yolu ile m'mk'nd'r! %ncak kesin &'kme kadar 0çileri Bakanı tarafından.-revden u(aklatırılırlar!B'y'k yerleim yerleri için kanunla -(el y-netim biçimleri .etirilebilir ibaresi %nayasadavardır! Merke(i y-netimin vesayet denetimine tabidirler! "erel y-netimler Bakanlar urulukararı ile aralarında birlik kurabilirler! #iderleri ile orantılı .elir kaynakları devletçe sağlanır!

1A0I NH<I 0/%G<30$Nnce 191?’te d'(enlenmi sonra 198=’de ba(ı değiiklikler yaılmı ve ni&ai ekli 2;;yılında verilmitir!0l sayısı kadar 0l N(el 0daresi mevcuttur! Temel .-revleri bayındırlık, tarım ve &ayvancılık,eğitim, sağlık, sosyal yardım, ekonomi ve ticari alanlardır! %yrıca belediye ve k-y sınırlarıdıında kalan alanlarda da &i(met sunar!aA0l #enel Meclisi$)3trateDik lan ile y-netim ve çalıma ro.ramları, ersonelin erformansı vb .-r'meleryamak,)B'tçe ve kesin &esabı kabul etmek,)0mtiya( verilmesi, -(elletirme yamak,)"-netmelikleri kabul etmek,)>orm kadro çerçevesinde i&das, ital ve değiiklikler yamak!Meclis seçimleri be yılda bir yaılır ve ilk iki yıl ve son 'ç yıl için meclis kendi içindenmeclis bakanı seçer! Bir aylık tatil &ariç &er ayın ilk &aftası tolanır! Meclis kararları be .'niçinde valiye .-nderiri ve vali onaylamak istemediği kararları bir ke( meclise iade edebilir!esinleen meclis kararlarına karı vali s're ile bağlı olmaksı(ın idari yar.ıda dava açabilir!Meclisin fes&i 0çileri Bakanının bildirisi '(erine /anıtay tarafından karara bağlanır!

bA0l <nc'meni$ Falinin bakanlığında be seçimli 'ye ve biri mali &i(met birim amiri olmak'(ere be 'ye de il idare kurulu 'yeleri arasından vali tarafından seçilir ve yekCnde on birkiiden oluur!

0l N(el 0daresinin danıma ve y'r'tme or.anıdır! amulatırma, strateDik lan ve yıllıkçalıma ro.ramı &a(ırlamak, b'tçe ve kesin &esabı meclise sunmak, .-revleri arasındadır!



Fali direnen 0l <nc'meni kararına karı /anıtay’a on .'n içinde ital davası açar!cAFali$ em il idaresinin &em de 0l N(el 0daresinin baıdır! 0l N(el 0daresinin t'(el kiiliğinintemsilcisidir!

2AB<I</0"< 0/%G<30$

0lk defa 186’te 0stanbul’da kuruldu! 0l ve 0lçe merke(lerinde n'fusuna bakılmaksı(ın diğerekilde ise n'fusu ;;;’i bulan yerlerde 0&tiyar eyetinin isteği Falinin talebi, 0l ve 0lçe3eçim urulunun oyları belirlemesi, 0çileri Bakanının teklifi ile /anıtay kararı '(erinem'terek kararname ile kurulur! Belediye sınırları belediye meclisinin kararı, kaymakamın.-r'' ve valinin onayı ile kesinleir ve be yıl değiiklik yaılama(! >'fusu 2;;;’e d'en

belediyeler /anıtay’ın .-r'' alınarak 0çileri Bakanının teklifi ve m'terek kararname ilek-ye d-n't'r'l'r ve malları 0l N(el 0daresi tarafından tasfiye edilir!#-revleri temel olarak bayındırlık, tolumsal, d'(ensel, koruyucu ve alt yaı çalımalarıdır!

>'fusu ;,;;;’i aan belediyeler seçimden sonra altı ay içinde strateDik lan ve erformans ro.ramı &a(ırlamak (orundadır!3eçimleri be yılda bir yaılır!

aABelediye Meclisi$ 3trateDik lan ve belediye etkinliklerinin, ersonelin erformans-lç'tlerini .-r'mek, b'tçe ve kesin &esabı kabul etmek, imar lanını .-r'mek, imtiya(verilmesi, borçlanmaya karar vermek, &i(metlerden alınacak 'cretleri tesit etmek, normkadro çerçevesinde i&das, ital ve değiiklik yamak .ibi va(ifeleri vardır!er ayın ilk &aftası tolanır ve .'ndemi belediye bakanı belirler! Tolantı nisabı meclis 'yetamsayısının O’' olu salt çoğunlukla karar alır! esinleen kararlar belediye bakanına.-nderir ve bakan be .'n içinde iade edebilir ve kesinleen kararların itali için on .'niçinde idari yar.ıda dava açar! %yrıca m'lki amire .-nderilmeyen kararlar y'r'rl'ğe .ireme(ve kesinleen kararalar = .'n içinde m'lki amire yollanır! M'lki amir bu kararlar aley&ineidari yar.ıda dava açabilir!

bABelediye Bakanı$ Belediyenin baı ve t'(el kiiliğinin temsilcisidir! 3iyasi artileriny-netim ve denetim or.anlarında .-rev alama(, rofesyonel futbol kul'lerinde idareciolama(!Bakanlıktan d'me nedenleriQ)Nl'm ve istifa &alinde kendiliğinden,)Meclisin fes&ini .erektiren fiil ve iler,)Ma(eretsi( ve kesintisi( olarak yirmi .'nden fa(la va(ifesini terk etmek,)3eçilme yeterliliğini kaybetmek,)#-revini s'rd'rmesine mani bir &alin ortaya çıkması!cABelediye <nc'meni$ >'fusu 1;;,;;;’nin '(erinde olan yerlerde bir yıl için meclistarafından 'ç, biri mali &i(met birim olmak '(ere belediye bakanı tarafından 'ç kii ve

yekCnde yedi kiiden oluur! /iğer belediyelerde 2U2U1 kiiden oluur! amulatırmakyamak, -n.-r'len ce(aları tatbik etmek .ibi .-revleri vardır!

?ABE"EJ<0G B<I</0"< T<J0ILTK$%nayasada doğrudan d'(enlenmemi 1987 yılında 19 numaralı ile ilk defayaılandırılmı ve 2;; yılında Belediye anunu ile yeniden d'(enlendirilmitir!

>'fusu =; bini aan ve en a( 'ç ilçe ya da iki kademe belediyesini kasayacak b'y'kl'ktekiyerlerde kanunla kurulur!Temel .-revleri, na(ım imar lanı yamak ve bu doğrultuda &a(ırlanan ilçe belediye

lanlarını onaylamak! %lt yaı, taımacılık &i(metleri vermek! Belediyeler arasındakii&tilafları ç-(mek, (abıta ve diğer belediye ilerini yamak! 3u ve itfaiye ilerini d'(enlemek!

Sevre sağlığı, kontrol ve tasarım ileri yamak!aAB'y'ke&ir Belediye Meclisi$ 0lçe belediye meclis 'yelerinin 14’i ve ilk kademe belediye



meclislerinin 141;’u nisetindeki 'yelerden m'rekke olu bu belediyelerin bakanları tabii'yesidir!Meclis kararları B'y'ke&ir Belediye Bakanına yollanır ve bakan yedi .'n içindeonaylamak istemediği kararları meclise iade edebilir! esinleen meclis kararlarına karı s'reile bağlı olmadan idari yar.ıda ital davası açabilir! esinleen kararlar aynı s're içinde valiye

.-nderilir ve vali bu kararlar aley&ine on .'n içinde idari yar.ıda dava açabilir! bAB'y'ke&ir Belediye <nc'meni$ Be 'ye meclis tarafından ve be 'ye de biri .enel sekreter diğeri mali &i(metler birim amiri olmak '(ere bakan tarafından seçilir! Tolam 'ye sayısı

bakanla beraber on bir kiiden m'rekketir!cAB'y'ke&ir Belediye Bakanı$

7A N" 0/%G<30$-y, t'(el kiiliği olu da y-netmelik çıkaramayan bir tekilattır! >'fusu 1; il5 2;;;arasında olan yerleim yerlerine k-y denir! 0l 0dare urulu ve 0l #enel Meclisinin kararı,Bayındırlık ve 0sk5n Bakanlığının .-r'' alınarak 0çileri Bakanı tarafından kurulur! Horunluve isteğe bağlı olarak iki t'r .-revi vardır! Horunlu olanlar sağlık, eğitim ve .'venlik! 0steğe

bağlı .-revleri ise k-y' .'(elletirmek ve kalkındırmaktır!aA-y /erneği$ /oğrudan demokrasinin uy.ulandığı tek tekilat t'r'd'r! -yl'lerden oluur!Be yıl için yirmi be yaını doldurmu ve k-yde en a( altı ay ikamet eden kiiler arasındanMu&tar ve 0&tiyar eyetini seçer! %yrıca isteğe bağlı &i(metleri mecburi &ale .etirmek ve k-yimamını seçmek diğer .-revleridir!

bA0&tiyar eyeti$ 0mam ve -ğretmen tabii 'ye olu ayrıca seçilmi 'yelerden m'rekketir! >'fusu 1;;;’den a( olan ma&alde seki(, 1;;; ile 2;;; olan yerlerde on ve 2;;;’in '(erindeolan yerlerde on iki a(adan oluur! <n a( &aftada bir kere tolanır! -y'n ilerini sırayakoymak, imeceye karar vermek, salma miktarını belirleme va(ifeleri arasındadır!cAMu&tar$ -y'n baı ve t'(el kiiliğinin temsilcisidir! em devleti &em de k-y' temsil eder!0l ve 0lçe 0dare urulu tarafından .-revden alınabilir! T'm ileri m'lki amirin ica(etinetabidir!dA-y :ersoneli$ ekim, imam ve koruculardan oluur! 3ila&lı ve .-n'll' k-y korucuları,0&tiyar eyeti tarafından tutulu kaymakam tarafından atanır! #eçici -y orucuları ise,ter-r, iddet ve olağan'st' &allerde Falinin isteği '(erine 0çileri Bakanının onayı ile .-reve

balarlar!

AM%%II< 0/%G<30$ 1977 yılında bir kanunla kurulmutur! T'(el kiiliği ve b'tçesiyoktur! Ma&alle kurulması, kaldırılması ve d'(enlemesi Belediye Meclisinin kararı,aymakamın .-r'' ve Falini onayı ile yaılır! Mu&tar ve d-rt a(adan oluur! #-revlerine 0lve 0lçe 0dare urulu tarafından son verilir!

KK)KK! 0HM<T3<I "<G0>/<> "N><T0M NG#ETE$endisine ait t'(el kiilikleri, mal varlıkları, .elir kaynakları ve b'tçeleri olan kurumlardır!anunla ya da kanunun verdiği bir yetkiye dayanarak kurulurlar! Fesayet denetimine tabidir!Elke çaında kamu &i(meti .-r'rler! Eniversite, TGT, "N, %tat'rk 'lt'r /il ve Tari&"'ksek urulu, amu urumu >iteliğindeki Meslek uruluları, 0T, T//, /evlet avaMeydanları 0letmesi, /30, 3osyal i(metler ve Socuk <sir.eme urumu, Beden Terbiyesive 3or, Fakıflar #enel M'd'rl'ğ', 030, Hiraat Bankası, alk Bankası, Makine ve imya<nd'strisiV #enellikle bir bakanlık ile ilikilendirilmilerdir! r.anları seçimle i baına

.elme(ler!



KKK! /EH<>I<"00 F< /<><TI<"00 %M GMI%GK @B%WKM3KH 0/%G0TG0T<I<G0A $3ermaye iyasası, radyo ve televi(yon yayıncılığı, bankacılık, enerDi, rekabet vetelekom'nikasyon .ibi kritik ve -nemli alanlarda denetleme ve d'(enleme niteliğinde, kamu&i(meti olarak etkinlik .-steren -(erk, merke(i idarenin &iyerari ve vesayet denetiminden

u(ak, yatırım uy.ulayan ve kendi alanlarındaki uyuma(lıkları ç-(ebilme yetkisine sa&iyar.ı ben(eri kamu t'(el kiileridir! Bu kurumların kararlarına karı /anıtay 1?! /airesine bavurulur! 0lki 1981 yılında kurulan 3ermaye :iyasası uruludur! /iğerleri GTE@%nayasalA, Gekabet urulu, Bankacılık /'(enleme ve /enetleme urulu, amu 0&aleurulu, T't'n ve T't'n Mam'lleri ve %lkoll' 0çkiler :iyasası /'(enleme uruludur! GTEatamalarını TBMM yaarken diğerlerinin tayinleri Bakanlar urulu tarafından yaılır!

3 ) YARGI

18=6 %nayasası yar.ıyı bir kuvvet olarak nitelememi ancak yar.ı bağımsı(lığını d'(enlemive &akimlerin a(lolunamayacağını belirtmitir! 21 %nayasası yar.ıdan &iç s-( etmemitir! 27%nayasası .'çler birliği ilkesini benimsemesine rağmen yar.ıyı ayrı bir erk olarak kabuletmitir! 1961 ve 1982 anayasaları yar.ıyı ayrı bir .'ç olarak kabul etmi ve yar.ı

bağımsı(lığını b't'n .erekleri ile vur.ulamıtır!

Ma&kemelerin Bağımsı(lığı$ akimler .-revlerinde bağımsı(dır! içbir or.an ve kii talimatvereme(, tavsiye ve telkinde bulunama(! "asama, y'r'tme ve idare yar.ı kararlarına uymak(orundadır! akim ve savcılar idari .-revleri y-n'nden %dalet Bakanlığına bağlıdır!

akimlik Teminatı$ %(ledileme( ve erken emekliye sevk edileme(ler, aylık ve -(l'k&aklarından ma&rum bırakılama(lar!

akimler ve 3avcılar "'ksek urulu$ 1961 %nayasası’ndaki "'ksek akimler urulu,akimler ve 3avcılar "'ksek urulu’na d-n't'r'lm't'r! urulun bakanı %dalet Bakanıolu m'stearı ile kurulun tabii 'yesidir! Eyeleri cum&urbakanı tarafından d-rt yıl içinseçilir! Be asil ve be yedek 'yeden oluur!

"'ksek Ma&kemeler$ %nayasa Ma&kemesi, "ar.ıtay, /anıtay, %skeri "'ksek 0dare

Ma&kemesi, %skeri "ar.ıtay ve yuma(lık Ma&kemesi’dir! %nayasa, 3ayıtay ve "'ksek3eçim urulu’nu y'ksek ma&kemeler arasında saymamıtır!

%>%"%3% M%<M<30$11 asil ve 7 yedek 'yeden oluur! Eyelerinin tamamı y'ksek ma&kemelerden ve çeitlikurululardan cum&urbakanı tarafından seçilir! #enelde salt çoğunluk ile karar verir! uruluve yar.ılama usul' &aricinde y-ntemsel bağımsı(lığa sa&itir!)"'ce /ivan sıfatıyla cum&urbakanı, bakanlar kurulu 'yelerini, y'ksek ma&keme bakan ve'yelerini, basavcı ve vekillerini, 3" 'yelerini, 3ayıtay bakan ve 'yelerini yar.ılar!)3iyasi artilerin kaatılma davalarına bakar veya mali yardımdan ıskat edilmesi &aline kararverir @2;;1 değiikliği ile ?4 çoğunluk .erekliA)3iyasi artilerin mali denetimini yaar!)Milletvekillerinin yasama dokunulma(lığının kaldırılması veya 'yeliklerinin d''r'lmesi



davalarına bakar!)yuma(lık Ma&kemesi bakanını kendi 'yesi içinden seçmek!)%nayasa değiiklikleri, kanun, , TBMM iç t'('k değiikliklerinin anayasayauy.unluğunu denetler @3oyut >orm /enetimiA!)3omut >orm /enetimi @/ef’i "oluA$ Bakılmakta olan dava '(erinde ma&kemenin res’en

veya istem '(erine mevcut normun anayasaya aykırılığı dolayı ile %nayasa Ma&kemesi’ne bavurması!

%nayasa yar.ısı 18=6 %nayasası’nda %yan Meclisi tarafından yerine .etirilirken 21 ve 27anayasalarında açık bir &'k'm yoktu ancak bunu meclis kendisi yaıyordu! 1961 %nayasasıile %nayasa Ma&kemesi kuruldu!0nkıl5 anunları 1=7! madde ile yar.ısal denetimin dıında tutulmutur! 2;;1 değiikliği ileM# d-neminde çıkarılan kanunlara yar.ı denetimi yolu açılmıtır!1A<sas bakımından denetim$ >ormun içeriğinin anayasaya uy.un olu olmadığı denetlenir!"ayın tari&inden itibaren 6; .'n içinde cum&urbakanı, meclis 'ye tam sayınının 14’inisetindeki 'yesi, iktidar ve ana mu&alefet artilerinin siyasi arti .ruları ital davası

açılabilir!2AJekil bakımından denetim$ Madde 178’e .-re kanunun ekil bakımından son oylamada-n.-r'len çoğunlukta yaılı yaılmadığı, anayasa değiikliklerinde ise teklif ve oylamaçoğunluğuna ve ivedilikle .-r''lemeyeceği artına uyulu uyulmadığı &ususları ile sınırlıdır!anunun yayın tari&ini i(leyen 1; .'n içinde cum&urbakanı ve meclis 'ye sayısının 14’itarafından açılabilir! ve TBMM iç t'('ğ' &akkında &er&an.i bir kısıtlama.etirilmemitir!%nayasa Ma&kemesi kararları kesin olu &erkesi bağlar! 0tal kararlarını .erekçesi(açıklayama( ve ital kararını en fa(la bir yıl erteleyebilir! %nayasa Ma&kemesi kanun koyucu.ibi &areket edeme( ve sadece &ukukilik denetimi yaabilir yani yerindelik denetimiyaama(! 0çti&atlarında y'r'rl'ğ'n durdurulması kararı da verebileceğini belirtmitir!

"%G#KT%"$ Eyeleri 3" tarafından seçilir! um&uriyet basavcı ve vekillericum&urbakanı tarafından seçilir! %dli yar.ıda son merciidir! #enel olarak B-l.e %dliyeMa&kemesi, %sliye ve 3ul& ma&kemelerinden oluur! 1868 yılında /ivan)ı %&k5m)ı %dliyeadı altında kurulmutur!/evlet #'venli Ma&kemeleri 2;;7 yılında kaldırıldı!

%3<G0 "%G#KT%"$ Eyelerinin tamamı cum&urbakanı tarafından seçilir! %skeri yar.ıdason merciidir!

"JM%HIK M%<M<30$ %dli, idari ve askeri yar.ı kolları arasındaki .-rev ve &'k'muyuma(lıklarını kesin olarak ç-('me kavuturur! Bakanını %nayasa Ma&kemesi kendi 'yesiiçinden seçer!

3%"KJT%"$ 3ayıtay, Merke(i "-netim B'tçesi kasamındaki kamu idareleri ile 3osyal#'venlik urumlarının b't'n .elir ve .iderleri ile mallarını TBMM adına denetlemek vesorumluların &esa ve ilemlerini kesin &'kme bağlamak ve kanunlarla verilen inceleme,denetleme ve &'kme bağlama ilerini yamakla .-revlidir! 3ayıtay’ın kesin &'k'mleri&akkında il.ililer ya(ılı bildirim tari&inden itibaren on be .'n içinde bir kereye ma&susolmak '(ere verilen kararın d'(eltilmesi isteminde bulunabilirler! Ferdiği kararlar dolayısıylaidari yar.ı yoluna bavurulama(!

Fer.i ve ben(eri mali y'k'ml'l'kler ve -devler &akkında /anıtay ve 3ayıtay kararlarıarasındaki uyuma(lıklarda /anıtay kararları esas alınır! 186 yılında devlet &arcamalarını



denetlemek maksadıyla /ivan)ı Mu&aseb5t adı altında kurulmutur! Eyelerini ve bakanınıTBMM seçer!

0/%G0 "%G#K T<JI%TK$

1A#<><I 0/%G0 "%G#KaA/anıtay bAB-l.e 0dare Ma&kemesicA0dare Ma&kemesidAFer.i Ma&kemesi2A%3<G0 0/%G0 "%G#K$ %skeri "'ksek 0dare Ma&kemesi

/%>KJT%"$ #enel idari yar.ının en 'st noktası olan ve %nayasa’da yer alan bir y'ksekma&kemedir! /anıtay’ın iki temel ilevi vardır! /anıtay ilk olarak T'rkiye um&uriyeti%nayasası ile .-revlendirilmi bir ma&kemedir, ikinci olarak danıma ve inceleme merciidir!1868 yılında Jurayı /evlet adı altında kurulutur!

BNI#< 0/%G< M%<M<30$ Bir ilk derece ma&kemesi değildir! "ar.ı sistemine 1982yılında .irdi! B0M, itira( '(erine .-rev alan bir idari yar.ı merciidir!

0/%G< ve F<G#0 M%<M<I<G0$ 0dari yar.ıda .-rev alan ilk derece ma&kemesidir!0dare Ma&kemesi .enel .-revli iken Fer.i Ma&kemesi -(el .-revlidir!

%3<G0 "E3< 0/%G< M%<M<30$ %skeri olmayan makamlarca tesis edilmi olsa bile asker kiiyi il.ilendiren ve askeri &i(mete ilikin idari ilem ve eylem ve uyuma(lıklarailk ve son derece ma&kemesi olarak yar.ı denetimini ve diğer kanunlarda .-sterilen ileriyaan bağımsı( bir y'ksek ma&kemedir! 19=1 anayasa değiikliği ile T'rk yar.ı sistemine

.irdi!

Documents

Türkiyenin idari teşkilatı