T.C. İçişleri Bakanlığı Kilis Valiliği ve Türkiye Bankalar Birliği İşbirliğinde Düzenlenmiştir

“Orta ve Uzun Vadeli Kredilere Yönelik Proje Değerlendirme Teknikleri”

21 Şubat 2008Kilis

Tuna Taşpınar - Hülya Kurt- Itır Özmen

Proje Değerlendirmenin Amaç ve Kapsamı

Proje değerlendirmenin amacı, tasarlanan bir yatırımın fayda ve maliyetlerini ileriye dönük bir zaman perspektifi içinde tahmini değerleri ile hesaplamak suretiyle projenin

a. girişimci yönünden karlılığını, b. ekonomi yönünden yararını, c. yatırımı finanse eden kuruluşun riskini

belirlemektir.

Yatırım projeleri esas itibariyle üç ayrı açıdan değerlendirilmeye tabi tutulmaktadır.

İktisadi Teknik MaliProje değerlendirme bu unsurların birbirlerini tamamlaması ile oluşan kendi içinde tutarlı bir bütündür.

İktisadi İnceleme ve Değerlendirme

Tuna TAŞPINAR İktisat Müdürlüğü

İktisadi Değerlendirme İçeriğiİktisadi Değerlendirme İçeriği

Amaç:Uzun vadeli kredide yatırımın sağlıklı gelir tahminini oluşturmak, yatırımın kârlılığını ve Bankanın kredi riskini ölçmek

Nasıl? Firmanın sektördeki yerinin tespiti ve sektöre göre performans karşılaştırması

Makro Analiz Sektörün Durumu ve Pazar Geçmiş-Gelecek

Mikro Analiz Firma ve Yatırım Projesi Geçmiş-Gelecek

Firma ve Yatırım Projesi Geçmiş-Gelecek

Sektörün Durumu ve PazarSektörün Durumu ve Pazar

Ürünün tanımı, kullanım alanı ile tedarikçi ve kullanıcı sektörler, (sektör tespiti, yan sanayi, ambalaj, broşür vb)

ARZ, Sektörün kapasite, üretim ve kapasite kullanma oranları (KKO düşükse nedeni), sektörde faaliyet gösteren (rakip) firmalar hakkında bilgi, ithalat rekabeti

TALEP Yurtiçi ve yurtdışı tüketimin boyutu ve bunu belirleyen başlıca faktörler, (gelir düzeyinin etkisi, fiyat düzeyinin etkisi, lokomotif sektörlerin etkisi-mortage, sağlık hizmetleri reformu)

Sektörde rekabeti belirleyen temel unsurlar (kritik başarı faktörleri; kapasite-teknoloji, tasarım, fiyat-commodity, çeşitlilik, kalite, hız,)

Sektörün Durumu ve PazarSektörün Durumu ve Pazar

Bilgi Kaynakları

TÜİK (DİE), DPT, İhracatçı Birlikleri, İSO, İTO, Sektörel Dernekler (OSD,TAYSAD,BESD,BEYSAD,TALSAD, vb)

Verisor, basılı dokümanlar, internet, telefon görüşmeleri, firma ziyaretleri

Anket formları

****Çapraz sorgulama-doğrulama

Sektörün Durumu ve PazarSektörün Durumu ve Pazar

Arz Kapasite Üretim KKO(%) İthalat

Talep İhracat İç Tüketim (İç Talep)

Arz-Talep Dengesi Dünya – Türkiye / Geçmiş - Gelecek

Yatırım

Proje konusu yatırımın tanımı, kapsamı ve gerçekleştirilme nedenleri, Yeni yatırımlar : Yeni bir tesis kurulması

Tevsi (kapasite artırma) yatırımları : Kurulu bir tesiste, mevcut teknolojiyi değiştirmeksizin yeni üniteler

ekleyerek kapasitenin artırılması

Tamamlama ve modernizasyon yatırımları :  Kurulu bir tesiste, darboğazların giderilmesi, verimliliğin artırılması,

yeni bir teknoloji kullanılarak kapasitenin artırılması, ürün kalitesinin iyileştirilmesi, ürün çeşidinin artırılması

Yenileme ve idame yatırımları : Üretim kapasitesi ve nitelikleri değişmeksizin, eskiyen, hasar gören,

aşınan veya yıpranan tesislerin üretime devamlarının sağlanması

Firma

Yatırımın gerçekleşmesi ile yaratılacak marjinal iç pazar payı,

Yatırımın sağlayacağı marjinal ihracatın üretim içindeki payı, marjinal ihraç pazarları,

Projenin pazarlama ve satış organizasyonu,

Proje konusu faaliyet için beklentiler ve projeksiyon

Teknik Değerlendirme

Hülya Kurt Mühendislik Müdürlüğü

Teknik Değerlendirmenin İçeriği

Mevcut İşletme Konum, Makine Parkı ve Teknoloji Ürünler, Üretim Programı ve Kapasite Yönetim ve İşgücü

Yatırım Yatırımın Amacı ve Kapsamı Teknoloji Seçimi Yatırım Tutarı ve Uygulama Planı

Sınai Maliyetler Çevresel Etki Ekspertiz Değeri

Konum, Makine Parkı, Teknoloji

Mevcut işletme Kuruluş yeri Tarihi ve gelişimi

Konum ve tesisler

Arsa ve inşai tesisler

Makine-tesisatteknoloji

Mevcut makine ve teçhizat Üretim teknolojisi Teknik durum

Ürünler ve Kapasite

Üretim programı ve kapasite

Çalışma rejimi Kapasite hesaplamaları

Ürünler Mevcut durumYatırım sonrası ürünleri

Yönetim

Yönetim ve işgücü

Mevcut işçi ve personel kadrosu Organizasyon yapısı Kalite güvence ve yeterlilik belgeleri (ISO, QS vb.) İhracata yönelik ürün uygunluk belgeleri (CE, TÜV,

v.s.) İnternet iletişim adresi

Yatırım

Projenin amacı Komple yeni yatırım Kapasite artırma (tevsi) yatırımı Tamamlama ve modernizasyon yatırımı Yenileme ve idame yatırımı Yukarıda bahsedilen yatırımların kombinasyonu

Teknoloji seçimi Mevcut makine parkı ile uyum Güncellik ve rekabet gücü Müşterilerin talepleri Fiyat Ölçek ekonomisi

Üretim Maliyeti (1)

Ham ve yardımcı madde

Personel

İşçilik

Yurtiçinden ve yurtdışından temin edilen temel girdiler ve tedarikçiler

Birim alış fiyatlarının kontrol ve dokümantasyonu Projeksiyon yıllarında malzeme temininde

yaşanabilecek riskler ve sorunlar

İdari ve teknik yönetim kadrolarında çalışan beyaz yakalı personele ait giderler (Brüt ücret, SSK primi, işveren payı, işsizlik fonu, sosyal yardımlar, yemek ve ulaşım)

Üretim sahasında çalışan direkt ve endirekt mavi yakalı işçi grubuna ait giderler (Brüt ücret, SSK primi, işveren payı, işsizlik fonu, sosyal yardımlar, yemek ve ulaşım)

Ambalaj Kullanılacak ambalaj türü ve üretim maliyeti içindeki payı

Üretim Maliyeti (2)

İşletme

Genel yönetim

Amortisman

Enerji giderleri Yakıt (LPG, doğalgaz, fuel-oil, v.s.) giderleri İşletme malzemesi giderleri (Kalıplar, yağlar, kesici

takım ve uçlar, sarf malzemeleri, v.s.) Bakım-onarım giderleri

Kira, sigorta, vergi-resim-harç, kırtasiye, haberleşme, ulaşım, temizlik, güvenlik vb. ile genel yönetime ait her türlü giderler

İnşai işler ile makine-teçhizat ve demirbaşlara ait yıpranma payı giderleri

Çevresel Hususlar

Çevresel ÇED, emisyon ve atık su deşarj izin belgeleri Proseste kullanılan zehirli, yanıcı, patlayıcı,

kimyasal vb. hammadde ve malzemeler Atıkların cinsi ve türü (katı, sıvı, gaz) Biyolojik ve/veya kimyasal atık su arıtma tesisi

özellikleri ve kapasitesi, baca filtreleri, v.s. Çevre yönetimi konusunda alınmış ISO 14001 çevre

yönetim belgesi İşçi sağlığı ve iş güvenliği için alınan önlemler

Ekspertiz

Ekspertiz Değeri Mevcut arsa-arazi Mevcut inşai tesisler Proje konusu arsa-arazi Mevcut makine-teçhizat ile demirbaş Tesis dışı gayrimenkuller

Mali Değerlendirme

Itır Özmen Mali Analiz Müdürlüğü

Mali Değerlendirmenin İçeriği

Mevcut Mali Durum Geçmiş mali göstergeler Rasyo analizi Nakit akımı tablosu

Projeksiyonlar Yatırımın finansmanı Nakit akımı projeksiyonu Proforma mali tablolar Borç ödeme gücü

Geçmiş Mali Göstergeler (1)

Satışlar Satış hasılatının seyri Satışların kompozisyonu Yurtiçi-yurtdışı dağılımı

Karlılık Ürünler bazında karlılık Esas faaliyet karlılığının seyri Kar marjlarını etkileyen faktörler Fon yaratımı

Finansman Yükü Faiz oranları (nominal, reel) Esas faaliyetten fon yaratımı ve finansman giderleri Finansman giderlerinin kaydediliş biçimi

Geçmiş Mali Göstergeler (2)

Mali Yapı Finansal borçların seyri Finansal borçların vadesi Özkaynaklar ve sermaye artışları

İşletme Sermayesi

Brüt ve net işletme sermayesi Satış ve alış vadeleri Stok tutma süreleri

Risk Yönetimi Kur ve parite riski Vade uyumsuzluğu

Nakit Akımı Tablosu

ESAS FAALİYET KÂRI (+) AMORTİSMAN (+) FİNANSMAN GİDERLERİ (-) ÖDENECEK VERGİLER (-) DİĞER GELİR/GİDER (+) (A) FAALİYETTEN BRÜT NAKİT Gİ RİŞİ ( = ) ALACAKLARDAKİ ARTIŞ (-) STOKLARDAKİ ARTIŞ (-) DİĞER CARİ AKTİF ARTIŞLARI (-) SATICILARDAKİ ARTIŞ (+) DİĞER CARİ BORÇ ARTIŞLARI (+) (B) NET İŞLETME SERMAYESİ DEĞİ ŞİMİ ( - ) SABİT KIYMET YATIRIMLARI (-) DİĞER YATIRIMLAR (-) (C) YATI RIMLAR İÇİ N NAKİ T ÇIKIŞI ( - ) NAKİT SERMAYE ARTIŞI (+) ORTAKLARA OLAN NET BORÇLAR (+) ORTA VADELİ KREDİ KULLANIMI (+) KISA VADELİ KREDİ KULLANIMI (+) (D) Fİ NANSMAN FAALİYETLERİNDEN SAĞLANAN NAKİ T ( + ) (A-B-C+D) KASA - BANKA NET DEĞİŞİMİ ( = )

Yatırımın Tutarı ve Finansmanı

Yıl 1 Yıl 2 Toplam Arsa ve inşaat İ thal makine Yerli makine İ lk tesis giderleri Toplam Sabit Yatırım Mehil faizleri İşletme sermayesi ihtiyacı Toplam Yatırım TSKB Kredisi Diğer Kredi Toplam Dış Kaynak Otofinansman Sermaye artışı Toplam Özkaynak Toplam Finansman

Gelir Projeksiyonu

Üretim-Stok-Satış Tablosu

Ürün bazında satış miktarları– İç satış– Dış satış

Ürün bazında satış fiyatları– İç fiyat– Dış fiyat

Mamul stok oranları

Gider Projeksiyonu

Tam kapasite üzerinden verilen bu veriler, yıllar itibariyle kapasite kullanım oranı ve sabit/değişken ayrımı üzerinden yıllık tablolara yansıtılır.

Gider Hesaplamaları

Hammadde giderleri Ambalaj giderleri Personel giderleri İşçilik giderleri İşletme giderleri Genel yönetim gideri Amortisman gideri Satış gideri

Finansman Giderleri

Kısa vadeli finansal borçlar (banka kredileri)Faiz oranıYıl başı ve yıl sonu kredi bakiyeleriYıl boyunca kredi stokunda olabilecek değişimler

Uzun vadeli finansal borçlarİtfa planıÖdemesiz dönemTaksit sayısı

Yatırımın finansmanında kullanılan uzun vadeli kredilerin faizleri yatırım maliyetine dahil edilir (aktifleştilir), kısa vadeli kredi faizleri gider yazılır.

Proforma Gelir Tablosu

Yıl 1 Yıl 2 Yıl 3 Yıl 4 Yıl 5Satış Hasılatı

İç satışlarDış satışlar

Satışların Maliyeti

Esas Faaliyet KarıFinansman GiderleriDiğer Gelir/GiderDönem KarıVergilerNet Kar

Proforma Bilanço

Kasa banka Kısa vad. banka kred.Alacaklar Anapara taksitleriHammadde stokları SatıcılarMamul stokları VergiDiğer cari aktifler Diğer kısa vadeli borçlarToplam Dönen Varlıklar Toplam Kısa Vadeli Borçlar

Brüt sabit kıymetler Uzun vadeli kredilerBirikmiş amortisman Diğer uzun vadeli borçlarNet sabit kıymetler Toplam Uzun Vadeli BorçlarDiğer duran varlıklarToplam Duran Varlıklar Ödenmiş Sermaye

Kar yedekleriToplam Aktifler Özsermaye

Toplam Pasifler