Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
BSiPP EKOMETRIA 1
Projekt z dn. 19.09.2013 r.
UCHWAŁA NR
SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
z dnia
w sprawie programu ochrony powietrza dla strefy w w ojewództwie łódzkim
w celu osi ągnięcia poziomu docelowego ozonu przyziemnego.
Nazwa strefy: strefa łódzka
Kod strefy: PL1002
Na podstawie art. 18 pkt 20 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie
województwa (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 596, 645), art. 84 ust. 1 i 2, art. 91
ust. 3, 5, 9, 9a, 9b, ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska
(tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, Nr 111, poz. 708, Nr 138, poz. 865,
Nr 154, poz. 958, Nr 171, poz. 1056, Nr 199, poz. 1227, Nr 223, poz. 1464, Nr 227,
poz. 1505, z 2009 r. Nr 19, poz. 100, Nr 20, poz. 106, Nr 79, poz. 666, Nr 130,
poz. 1070, Nr 215, poz. 1664, z 2010 r. Nr 21, poz. 104, Nr 28, poz. 145, Nr 40,
poz. 227, Nr 76, poz. 489, Nr 119, poz. 804, Nr 152, poz. 1018 i 1019, Nr 182,
poz. 1228, Nr 229, poz. 1498, Nr 249, poz. 1657, z 2011 r. Nr 32, poz. 159, Nr 63,
poz. 322, Nr 94, poz. 551, Nr 99, poz. 569, Nr 122, poz. 695, Nr 129, poz. 734,
Nr 152, poz. 897, Nr 178, poz. 1060, Nr 224, poz. 1341, z 2012 r. poz. 460, 951,
1342, 1513, z 2013 r. poz. 21, 139, 165), art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia
2012 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. z 2012 r. poz. 460) oraz rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11
września 2012 r. w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów działań
krótkoterminowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 1028) Sejmik Województwa Łódzkiego
uchwala, co następuje:
§ 1. 1. Określa dla strefy łódzkiej – strefy w województwie łódzkim
o kodzie PL1002, łącznej powierzchni ca 167,95 km2 i liczbie mieszkańców
ca 1,6 mln, program ochrony powietrza, zwany dalej „Programem”, w celu
osiągnięcia poziomu docelowego ozonu przyziemnego.
2. Programem objęte są obszary wszystkich gmin następujących powiatów:
2
1) Piotrków Trybunalski – miasto na prawach powiatu;
2) Skierniewice – miasto na prawach powiatu;
3) bełchatowski;
4) brzeziński;
5) kutnowski;
6) łaski;
7) łęczycki;
8) łowicki;
9) łódzki wschodni;
10) opoczyński;
11) pabianicki (z wyjątkiem miast Pabianice i Konstantynów Łódzki);
12) poddębicki;
13) pajęczański;
14) piotrkowski;
15) rawski;
16) radomszczański;
17) sieradzki;
18) skierniewicki;
19) tomaszowski;
20) wieluński;
21) wieruszowski;
22) zduńskowolski;
23) zgierski (z wyjątkiem miast Zgierza i Aleksandrowa Łódzkiego).
§ 2. Na obszarze strefy łódzkiej znajdują się następujące formy ochrony
przyrody określone na mocy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
(tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 627 ze zm.):
1) Obszary sieci Natura 2000 – według poniższej tabeli.
Lp. Kod Nazwa obszaru
1 PLH100016 Buczyna Gałkowska
2 PLH100017 Buczyna Janinowska
3 PLH100018 Cisy w Jasieniu
3
Lp. Kod Nazwa obszaru
4 PLH260015 Dolina Czarnej
5 PLH140016 Dolina Dolnej Pilicy
6 PLH260018 Dolina Górnej Pilicy
7 PLB140003 Dolina Pilicy
8 PLH100015 Dolina Rawki
9 PLH100008 Dolina Środkowej Pilicy
10 PLB300002 Dolina Środkowej Warty
11 PLH100001 Dąbrowa Grotnicka
12 PLH100002 Dąbrowa Świetlista w Pernie
13 PLH100027 Dąbrowy w Marianku
14 PLH100019 Dąbrowy świetliste koło Redzenia
15 PLH100021 Grabia
16 PLH140044 Grabinka
17 PLH100022 Grądy nad Lindą
18 PLH100023 Las Dębowiec
19 PLH100020 Lasy Gorzkowickie
20 PLH100024 Lasy Smardzewickie
21 PLH100003 Lasy Spalskie
22 PLH100025 Lipickie Mokradła
23 PLH100026 Lubiaszów w Puszczy Pilickiej
24 PLH100005 Niebieskie Źródła
25 PLH260004 Ostoja Przedborska
26 PLH100028 Polany Puszczy Bolimowskiej
27 PLH100006 Pradolina Bzury-Neru
28 PLB100001 Pradolina Warszawsko-Berlińska
29 PLH100032 Silne Błota
30 PLH100033 Szczypiorniak i Kowaliki
31 PLH100029 Słone Łąki w Pełczyskach
32 PLH100030 Torfowiska Żytno - Ewina
33 PLH100031 Wielkopole - Jodły pod Czartorią
34 PLH100034 Wola Cyrusowa
35 PLH100007 Załęczański Łuk Warty
4
Lp. Kod Nazwa obszaru
36 PLB100002 Zbiornik Jeziorsko
37 PLH100004 Łąka w Bęczkowicach
38 PLH100035 Łąki Ciebłowickie
39 PLH100036 Święte Ługi
2) Parki krajobrazowe
− Załęczański Park Krajobrazowy,
− Przedborski Park Krajobrazowy,
− Sulejowski Park Krajobrazowy,
− Spalski Park Krajobrazowy,
− Park Krajobrazowy Międzyrzecza Warty i Widawki,
− Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich,
− Bolimowski Park Krajobrazowy;
3) Inne formy ochrony przyrody
− 86 rezerwatów przyrody, min.:
• „Jaksonek” – największe stanowisko w środkowej Polsce zimoziołu
północnego,
• „Długosz Królewski w Węglewicach” – stanowisko paproci Osmundo
regalis,
• „Ciosny” – skupienie okazałych jałowców,
• „Ruda Chlebacz” – stanowisko widłaka wrońca,
• „Sługocice” – stanowisko żywca dziesięciolistnego, rośliny górskiej
bardzo rzadko występującej na niżu.
− 21 obszarów chronionego krajobrazu,
− 640 użytków ekologicznych,
− 20 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych,
− ponad 2000 pomników przyrody.
§3. 1. W 2008 roku wystąpiło przekroczenie poziomów docelowych ozonu
przyziemnego określonych ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin,
które Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi odnotował w stałych
5
punktach pomiarowym w Gajewie, w Parzniewicach i w Piotrkowie Trybunalskim
przy ul. Belzackiej, działających w ramach Wojewódzkiego Systemu Oceny Jakości
Powietrza wchodzącego w skład Państwowego Monitoringu Środowiska.
2. Poziomy stężeń ozonu przyziemnego oraz poziomy stężeń prekursorów
ozonu oraz częstość przekroczenia poziomu docelowego przedstawia załącznik
graficzny Nr 2, o którym mowa w § 9 pkt 2 niniejszej uchwały.
§ 4. Prognozowana w 2015 roku liczba dni z przekroczeniami poziomu
docelowego ozonu przyziemnego, przy założeniu niepodejmowania żadnych
dodatkowych działań ponad te, których konieczność podjęcia wynika z istniejących
przepisów, będzie wyższa niż 25.
§ 5. Prognozowana w 2015 roku liczba dni z przekroczeniami poziomu
docelowego ozonu przyziemnego, przy założeniu że wszystkie działania zostaną
podjęte wyniesie od 10 do 25 dni.
§ 6. Za przekroczenia poziomów docelowych ozonu odpowiedzialne są źródła
emisji prekursorów ozonu przyziemnego: tlenków azotu – głównie emisja
komunikacyjna (liniowa), powierzchniowa sektora komunalno-bytowego i emisja
ze spalania paliw i technologiczna oraz źródła emisji niemetanowych lotnych
związków organicznych – emisja technologiczna ze źródeł punktowych.
§ 7. Na poziom stężeń ozonu przyziemnego mają wpływ czynniki klimatyczne,
głównie takie jak: temperatura powietrza, prędkość i kierunki wiatrów, wilgotność
powietrza, promieniowanie słoneczne.
§ 8. Ilekroć w uchwale jest mowa o:
1) bezpośrednim emisyjnym efekcie ekologicznym – rozumie się przez to
redukcję wielkości emisji prekursorów ozonu (NOX i NMLZO), która nastąpiła
wskutek realizacji działań naprawczych Programu;
2) emisji liniowej – rozumie się przez to masowy ładunek substancji
zanieczyszczających powietrze wprowadzanych do powietrza w określonym
czasie przez pojazdy poruszające się po drogach, wyrażany w kilogramach na
6
rok (kg/a) lub tonach na rok (Mg/a), obejmujący emisję ze spalania paliw
w silnikach spalinowych;
3) emisji niezorganizowanej – rozumie się przez to wprowadzanie do powietrza
substancji zanieczyszczających bez pośrednictwa przeznaczonych do tego
celu środków technicznych;
4) emisji powierzchniowej (tzw. niskiej) – rozumie się przez to masowy ładunek
substancji zanieczyszczających wprowadzany do powietrza w określonym
czasie emitorami o wysokości do 30 m npz (emisja z palenisk domowych,
kotłowni lokalnych, z działalności gospodarczej), wyrażany w kilogramach na
rok (kg/a) lub tonach na rok (Mg/a);
5) emisji punktowej – rozumie się przez to masowy ładunek substancji
zanieczyszczających wprowadzany do powietrza w określonym czasie
emitorami o wysokości powyżej 30 m npz (emisja z dużych źródeł zakładów
przemysłowych: elektrowni, elektrociepłowni, ciepłowni miejskich i innych
instalacji przemysłowych), wyrażany w kilogramach na rok (kg/a) lub tonach
na rok (Mg/a);
6) imisji – rozumie się przez to stężenie w powietrzu substancji
zanieczyszczającej (jednostka masy substancji zanieczyszczającej
przypadająca na jednostkę objętości), wyrażane w µg/m3 lub ng/m3;
7) m npz(t) – metrów nad poziom ziemi (terenu);
8) niepewność modelowania – zdefiniowane w załączniku nr 6 tabela 3 i 4
rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie
dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r.,
poz. 1032);
9) POP – rozumie się przez to program ochrony powietrza;
10) poziom docelowy - definiowany w art. 3 pkt 28b ustawy z dnia 27 kwietnia
2001 roku - Prawo ochrony środowiska (t.j.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150,
z późniejszymi zmianami);
11) POŚ – rozumie się przez to ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo
ochrony środowiska;
12) rok referencyjny – rozumie się przez to rok odniesienia;
13) WIOŚ – rozumie się przez to Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska,
14) NMLZO – rozumie się przez to niemetanowe lotne związki organiczne, wykaz
substancji wg załącznika nr 4 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia
7
18 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji
w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1032);
15) WFOŚiGW – rozumie się przez to Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej w Łodzi.
§ 9. Integralnymi częściami Programu są załączniki do uchwały:
1) załącznik graficzny nr 1 – zawierający mapę strefy łódzkiej, wraz
z podziałem administracyjnym;
2) załącznik graficzny nr 2 – wskazujący na mapie miejsca lokalizacji stałych
punktów pomiarowych i wyniki pomiarów stężeń w tych punktach ozonu
przyziemnego i jego prekursorów: tlenków azotu i NMLZO;
3) załącznik graficzny nr 3 – wskazujący na mapie przebieg izolinii obrazujących
wartości stężeń ozonu przyziemnego i jego prekursorów: tlenków azotu
i NMLZO oraz obszary przekroczeń;
4) załącznik nr 4 – przedstawiający rozmieszczenie i poziom emisji prekursorów
ozonu w strefie łódzkiej w 2008 roku w odniesieniu do poszczególnych
rodzajów emisji oraz ich udział w emisji ogólnej;
5) załącznik Nr 5 – przedstawiający czynniki klimatyczne mające wpływ na
kształtowanie się poziomów stężeń ozonu oraz jego prekursorów;
6) załącznik nr 6 – ustalający:
a) w Tabeli 1 – harmonogram rzeczowo-finansowy zawierający:
− zakres działań naprawczych według kodów tych działań,
− podmioty, do których skierowane są poszczególne działania
naprawcze,
− szacunkowe koszty realizacji poszczególnych działań programu oraz
źródła ich finansowania,
b) w Tabeli 2 – wykaz kodów identyfikacji działań naprawczych wraz ich
opisem;
7) załącznik nr 7 – zawierający układ przekazywanych informacji o realizacji
Programu;
8) załącznik nr 8 – przedstawiający uzasadnienie do Programu zawierające
wyniki ocen i analiz mających wpływ na określenie treści Programu, ustalonych
na podstawie dokumentacji BSIPP „EKOMETRIA” Sp. z o.o. opracowanie,
pt. „Opracowania Programu ochrony powietrza dla strefy łódzkiej, w której
8
przekroczone zostały wartości poziomu docelowego i poziomu celu
długoterminowego ozonu w powietrzu” Gdańsk 2011.
§ 10. Ustala podstawowe kierunki i zakres działań niezbędnych
do przywrócenia poziomu docelowego ozonu przyziemnego:
1) w zakresie ograniczania emisji liniowej (komunikacy jnej):
a) opracowywanie i wdrażanie zintegrowanych systemów zarządzania
transportem, ruchem, przepływem towarów i informacją, ułatwiających
wykorzystanie infrastruktury i pojazdów, w tym transportu publicznego,
b) dalsza rozbudowa systemu transportu publicznego strefy łódzkiej
zapewniająca szybkie, dogodne dojazdy do pracy i placówek edukacyjnych,
c) budowa obwodnic i dróg, mających na celu odciążenie nadmiernego
natężenia ruchu,
d) tworzenie stref z ograniczeniem prędkości ruchu pojazdów,
e) tworzenie polityki cenowej opłat za parkowanie w zależności od wieku
pojazdów i wskaźników emisyjnych,
f) tworzenie polityki cenowej zachęcającej do korzystania z publicznego
transportu zbiorowego, zamiast indywidualnego transportu prywatnego,
g) zsynchronizowanie rozkładów jazdy transportu zbiorowego w celu zachęcenia
do korzystania z tego transportu,
h) organizacja systemu bezpiecznych parkingów na obrzeżach miast łącznie
z systemem taniego transportu zbiorowego do centrum miast (system
Park & Ride),
i) budowa systemu tras rowerowych, jako alternatywnego środka transportu,
j) sukcesywna, planowa wymiana pojazdów wykorzystywanych w systemie
transportu publicznego i służbach miejskich na niskoemisyjne,
k) budowa stacji zasilania w CNG lub energię elektryczną miejskich środków
transportu,
l) wzmożone badania pojazdów pod wzglądem emisji prekursorów ozonu, tj. CO
i NOX,
m)szkolenia kierowców w celu popularyzacji tzw. Eko-drivingu;
2) w zakresie ograniczania emisji powierzchniowej poch odzącej z sektora
komunalno – bytowego:
9
a) sukcesywna budowa lub rozbudowa centralnych systemów ciepłowniczych
lub/i gazowych lub/ i energetycznych,
b) sukcesywna zmiana dotychczasowego sposobu zaopatrzenia części gminy
w ciepło, polegająca na podłączeniu budynków do miejskiej sieci
ciepłowniczej lub wymianie przestarzałych konstrukcyjnie źródeł węglowych
na: posiadające certyfikaty energetyczno – emisyjne („znak bezpieczeństwa
ekologicznego”) wysokosprawne źródła ciepła opalane: paliwami gazowymi
(w szczególności: kotły kondensacyjne, konwencjonalne
niskotemperaturowe), olejem opałowym lekkim, bądź zasilane w energię
cieplną ze źródeł energii odnawialnej (odpowiadających normom polskim
i europejskim), ewentualnie paliwami stałymi spalanymi w kotłach, których
konstrukcje, przy obsłudze i podawaniu paliwa stałego zgodnie z DTR tych
kotłów uniemożliwiają spalanie paliw niekwalifikowanych,
c) stosowanie paliwa o parametrach jakościowych jak najlepiej dostosowanych
do danego rodzaju /typu kotła,
d) stosowanie źródeł ciepła bezemisyjnych lub/i niskoemisyjnych posiadających
certyfikaty energetyczno – emisyjne (znak „bezpieczeństwa ekologicznego”),
e) stosowanie źródeł ciepła niskoemisyjnych lub bezemisyjnych źródeł energii
odnawialnej odpowiadających normom polskim i europejskim,
f) prowadzenie na bieżąco konserwacji i remontów kotłów oraz kominów
odprowadzających do powietrza spaliny,
g) termomodernizacja budynków,
h) instalowanie i stosowanie urządzeń do pomiarów zużycia energii cieplnej
i zaworów termostatycznych grzejnikowych;
3) w zakresie ograniczania emisji powierzchniowej poc hodzącej
z działalno ści gospodarczej:
a) zmiana sposobu ogrzewania budynków na ogrzewanie sieci ciepłowniczej
lub wymiana przestarzałych konstrukcyjnie węglowych źródeł wytwarzania
energii cieplnej i pary technologicznej na wysokosprawne źródła
niskoemisyjne posiadające certyfikaty energetyczno – emisyjne („znak
bezpieczeństwa ekologicznego”) opalane: paliwami gazowymi
(w szczególności: kotły kondensacyjne, konwencjonalne
niskotemperaturowe), olejem opałowym lekkim lub paliwami stałymi
spalanymi w kotłach, których konstrukcje, przy obsłudze i podawaniu paliwa
10
stałego zgodnie z DTR tych kotłów, uniemożliwiają spalanie paliw
niekwalifikowanych,
b) termomodernizacja budynków, o ile istnieją ku temu przesłanki ekonomiczne,
c) wprowadzanie systemów efektywnego zarządzania energią, surowcami
i środowiskiem,
d) stosowanie niskoemisyjnych lub bezemisyjnych źródeł energii odnawialnej
odpowiadających normom polskim i europejskim,
e) wprowadzanie technik i technologii zwiększających efektywność
energetyczną instalacji i zmniejszenie zużycia paliw,
f) stosowanie paliwa o parametrach jakościowych jak najlepiej dostosowanych
do danego rodzaju /typu kotła,
g) instalowanie i stosowanie urządzeń do pomiarów zużycia energii cieplnej
i zaworów termostatycznych grzejnikowych,
h) stosowanie technologii o możliwe najniższych wskaźnikach emisji NMLZO,
i) stosowanie materiałów i surowców o niskiej zawartości rozpuszczalników
j) wprowadzanie dodatkowych, obowiązków pomiarowych emisji NMLZO,
k) bieżące przeglądy, konserwacja i remonty systemów wentylacji i przewodów
wentylacyjnych w celu ograniczenia emisji niezorganizowanej NMLZO;
4) w zakresie ograniczania emisji punktowej pochodz ącej z działalno ści
gospodarczej:
a) sukcesywne wprowadzanie technologii pozwalających na wytwarzanie
energii elektrycznej i cieplnej w Kogeneracji,
b) wprowadzanie systemów efektywnego zarządzania energią, surowcami
i środowiskiem,
c) stosowanie jak najlepszych dla danego typu paleniska paliw o niskich
wskaźnikach emisji NO2 i CO,
d) stosowanie instalacji i urządzeń o wysokiej sprawności i efektywności
energetycznej,
e) zwiększanie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie energii
finalnej,
f) wprowadzanie metod odzysku energii cieplnej,
g) stosowanie technik i technologii mających na celu ograniczenie emisji
zorganizowanej NMLZO,
h) stosowanie metod ograniczających emisje niezorganizowaną NMLZO,
11
i) wprowadzenie dodatkowych obowiązków pomiarowych emisji NMLZO
ze względu na konieczność ochrony powietrza,
j) termomodernizacja obiektów przemysłowych,
k) bieżące przeglądy, konserwacja i remonty systemów wentylacji i przewodów
wentylacyjnych w celu ograniczenia emisji niezorganizowanej NMLZO,
l) tworzenie preferencji finansowych dla zakładów, które obniżają emisję
zanieczyszczeń prekursorów ozonu przed upływem wyznaczonego terminu,
(np. dotacje/pożyczki z WFOŚiGW i in.),
m) stosowanie technik i technologii gwarantujących zmniejszenie emisji
prekursorów ozonu do powietrza,
n) zmiana surowców i materiałów wpływających na zmniejszenie emisji
prekursorów ozonu;
5) w zakresie edukacji ekologicznej i reklamy:
a) edukacja społeczeństwa dotycząca:
− zanieczyszczenia powietrza ozonem,
− źródeł pochodzenia ozonu,
− szkodliwości ozonu dla zdrowia,
− działań mogących przyczynić się do obniżenia stężeń ozonu,
korzyści dla środowiska płynących z obniżenia emisji prekursorów ozonu,
b) promocja nowoczesnych, niskoemisyjnych kotłów o wysokim wskaźniku
efektywności energetycznej oraz źródeł energii odnawialnej,
c) propagowanie budownictwa pasywnego i energooszczędnego,
d) wspieranie przedsięwzięć polegających na reklamie oraz innych rodzajach
promocji towaru i usług propagujących model konsumpcji zgodny z zasadami
zrównoważonego rozwoju i ochrony powietrza,
e) promocja produktów wytwarzanych w procesach o niskiej emisji prekursorów
ozonu;
6) w zakresie planowania przestrzennego:
Uwzględnianie w dokumentach planistycznych wynikających z ustawy
o zagospodarowaniu przestrzennym zapisów dotyczących:
a) kształtowanie korytarzy ekologicznych celem lepszego przewietrzania miast,
b) reorganizacji układu komunikacyjnego po wprowadzeniu stref zamkniętych
dla ruchu samochodowego w ścisłym centrum miasta,
12
c) tworzenia preferencyjnych warunków do realizacji inwestycji związanych
z uciepłownieniem miasta ze źródeł centralnych lub/i rozwojem sieci
gazowniczej,
d) wyznaczenia stref przemysłowych i obszarów budownictwa mieszkaniowego,
z uwzględnieniem czynników środowiskowych, w szczególności kierunku
napływu mas powietrza;
7) w zakresie finansowania realizacji działa ń naprawczych programów
ochrony powietrza:
Stworzenie preferencji finansowania dla realizacji działań naprawczych
programów ochrony powietrza mających na celu osiągnięcie poziomów
docelowych ozonu przyziemnego.
8) w zakresie kontroli emisji niezorganizowanej NMLZO wynikaj ącej
ze składowania paliwa i jego dystrybucji z terminal i do stacji paliw:
a) przeprowadzanie systematycznych kontroli szczelności przewodów
połączeniowych i instalacji rurowych,
b) kontrola szczelności przewodów połączeniowych i instalacji rurowych oraz
sprawności urządzeń służących do załadunku i rozładunku rozpuszczalników
niemetanowych lotnych związków organicznych.
§ 11. Do realizacji określonych w Programie ochrony powietrza zakresu działań
niezbędnych do przywrócenia poziomów docelowych ozonu przyziemnego
zobowiązane są w szczególności: właściwe ze względu na występowanie obszarów
przekroczeń poziomów docelowych ozonu organy administracji publicznej,
przedsiębiorstwa energetyczne i gazownicze, spółdzielnie mieszkaniowe, podmioty
korzystające ze środowiska, instytucje właściwe do rozwoju dróg i utrzymania
porządku na drogach, mieszkańcy, palcówki edukacyjne, organizacje,
stowarzyszenia i związki ekologiczne.
§ 12. 1. Zobowiązuje wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast i starostów
właściwych ze względu na występowanie obszarów przekroczeń strefy łódzkiej,
wymienionych § 1 ust. 2 niniejszej uchwały do przekazywania Zarządowi
Województwa Łódzkiego informacji:
1) o wydawanych decyzjach;
2) o przyjętych aktach prawa miejscowego;
13
3) dotyczących monitorowania realizacji Programu lub jego poszczególnych
zadań;
których ustalenia zmierzają do osiągnięcia celów Programu.
2. Informacje, o których mowa w ust. 1 mają być składane za ubiegły rok
kalendarzowy z zakresu zadań własnych i zadań jednostek nadzorowanych
i zawierać następujące dane:
1) kierunek działań zmierzających do osiągnięcia poziomu docelowego ozonu
przyziemnego, o którym mowa w § 10;
2) nazwę, rodzaj i sygnaturę aktów prawa miejscowego, rodzaj decyzji lub innego
dokumentu, których ustalenia zmierzają do osiągnięcia celów Programu;
3) nazwę jednostki odpowiedzialnej za nadzór i realizację działania;
4) lokalizację lub obszar realizacji działania;
5) stopień realizacji działań określonych w Programie;
6) nakłady – ilość środków dotychczas zaangażowanych w realizację działań
naprawczych Programu;
7) bezpośredni efekt ekologiczny;
8) bariery w realizacji działań naprawczych Programu;
9) propozycje działań korygujących.
3. Układ przekazywanych informacji o realizacji Programu określono
w załączniku nr 7 do uchwały.
4. Informacje, o których mowa w ust. 1 winny być przekazywane w formie
pisemnej i w postaci elektronicznej, umożliwiającej elektroniczne przetwarzanie
danych zawartych na elektronicznym nośniku danych w terminie do dnia 31 stycznia
każdego roku, z wyjątkiem informacji o wielkości osiągniętego bezpośredniego efektu
ekologicznego, która winna być przekazywana w terminie 2 miesięcy przed upływem
3 lat, licząc od dnia wejścia w życie niniejszej uchwały Sejmiku Województwa
Łódzkiego w sprawie Programu.
§ 13. Uchwała nie narusza zapisów uchwały Nr XXXV/690/13 Sejmiku
Województwa Łódzkiego z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie programu ochrony
powietrza dla strefy w województwie łódzkim w celu osiągnięcia poziomu
dopuszczalnego pyłu zawieszonego i poziomu docelowego benzo(a)pirenu
zawartego w pyle zawieszonym PM10 oraz planu działań krótkoterminowych. Nazwa
14
strefy: aglomeracja łódzka. Kod strefy: PL1002 (Dz. Urz. Województwa Łódzkiego
z 2 lipca 2013 r. poz. 3471 ze. zm.).
§ 14. Termin zakończenia realizacji Programu ustala się na rok 2015.
§ 15. Traci moc uchwała nr XIV/234/11 Sejmiku Województwa Łódzkiego
z dnia 30 sierpnia 2011 r. w sprawie określenia programu ochrony powietrza
dla strefy w województwie łódzkim w celu osiągnięcia poziomu docelowego ozonu.
Nazwa strefy: strefa łódzka. Kod strefy: PL.10.00.b.23. Obszar objęty programem:
obszar województwa łódzkiego (Dz. Urz. Województwa z dnia 13 października
2011 r. Łódzkiego Nr 297, poz. 3022).
§ 16. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia
w Dzienniku Urzędowym Województwa Łódzkiego.
15
Załącznik nr 1 do uchwały nr Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia
LOKALIZACJA STREFY ŁÓDZKIEJ W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM
WRAZ Z PODZIAŁEM ADMINISTRACYJNYM STREFY
Rys. 1. Lokalizacja strefy łódzkiej
Rys.2. Podział administracyjny strefy łódzkiej
16
Załącznik nr 2 do uchwały nr Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia
LOKALIZACJA NA TERENIE STREFY ŁÓDZKIEJ PUNKTÓW POMIAROWYCH STĘŻEŃ OZONU I PREKURSORÓW OZONU - SUBSTANCJI
PRZYCZYNIAJĄCYCH SIĘ DO POWSTAWANIA OZONU, ORAZ WYNIKI POMIARÓW TYCH STĘŻEŃ ODNOTOWANYCH NA STACJACH
Rys.1. Lokalizacja stacji pomiaru stężeń ozonu w strefie łódzkiej w latach 2004-2008
Tabela 1. Pomiary st ężeń ozonu w strefie łódzkiej
17
Lp. Strefa Stanowisko pomiarowe Kod krajowy stacji
Ilość dni z
przekroczeniem poziomu
docelowego ozonu
S 93.2 [µg/m³]
AOT40 [µg/m³h]
1 2 3 4 5 6 7
2004 r.
1.
łódzka
Gajew LdGajewWIOSAGajew 14 144,2 10 627
2. Parzniewice LdParzniWIOSAParznie 23 149,6 10 736
3.
Piotrków
Trybunalski,
ul. Belzacka
LdPiotrkWIOSABelzack 13 139,7 9 808
2005 ( średnia z 2 ostatnich lat)
1.
łódzka
Gajew LdGajewWIOSAGajew 26 149,4 18 137
2. Parzniewice LdParzniWIOSAParznie 18 168,0 19 534
3.
Piotrków
Trybunalski,
ul. Belzacka
LdPiotrkWIOSABelzack 19 164,1 18 124
2006 ( średnia z 3 ostatnich lat)
1.
łódzka
Gajew LdGajewWIOSAGajew 33 183,5 28 536
2. Parzniewice LdParzniWIOSAParznie 35,3 187,0 31 290
3.
Piotrków
Trybunalski,
ul. Belzacka
LdPiotrkWIOSABelzack 25,6 180,7 29 140
2007 ( średnia z 3 ostatnich lat)
1.
łódzka
Gajew LdGajewWIOSAGajew 36 163,1 16 786
2. Parzniewice LdParzniWIOSAParznie 39,7 172,7 20 345
3.
Piotrków
Trybunalski,
ul. Belzacka
LdPiotrkWIOSABelzack 31,3 179,4 19 195
2008 ( średnia z 3 ostatnich lat)
1.
łódzka
Gajew LdGajewWIOSAGajew 32 149,3 20 909
2. Parzniewice LdParzniWIOSAParznie 37 149,2 20 365
3.
Piotrków
Trybunalski,
ul. Belzacka
LdPiotrkWIOSABelzack 33 156,0 22 734
Tabela 2. Warto ść uśredniona AOT40 dla lat 2004-2008
Lp. Strefa Stanowisko pomiarowe Kod krajowy stacji AOT40
18
2004-2008 [µg/m³]
1 2 3 4 5
1.
łódzka
Gajew LdGajewWIOSAGajew 18 999
2. Parzniewice LdParzniWIOSAParznie
20 454
3.
Piotrków Trybunalski
ul. Belzacka LdPiotrkWIOSABelzack
19 802
Prekursory ozonu
Rys.2. Lokalizacja stacji pomiaru stężeń tlenków azotu w strefie łódzkiej w latach
2004 i 2005.
Tabela 3. Pomiary stężeń tlenków azotu w strefie łódzkiej w 2004 roku
Strefa Stanowisko pomiarowe Kod krajowy stacji NOx
[µg/m 3] NO2
[µg/m 3]
19
S śr. S 99,8 1h
S śr.
łódzka
Gajew LdGajewWIOSAGajew 12,2 47,0 9,1
Parzniewice LdParzniWIOSAParznie 14,4 77,0 11,8
Piotrków Trybunalski, ul. Belzacka
LdPiotrkWIOSABelzack 20,5 66,2 14,4
Tabela 4. Pomiary stężeń tlenków azotu w strefie łódzkiej w 2005 roku
Strefa Stanowisko pomiarowe Kod krajowy stacji
NOx
[µg/m 3] S śr.
NO2
[µg/m 3]
S 99,8 1h
S śr.
łódzka
Gajew LdGajewWIOSAGajew 15,5 48,3 11,4
Parzniewice LdParzniWIOSAParznie 17,2 73,1 14,2
Piotrków Trybunalski, ul. Belzacka
LdPiotrkWIOSABelzack 31,2 100,1 21,6
Rys.3 Lokalizacja stacji pomiaru stężeń tlenków azotu w strefie łódzkiej w 2006 r.
Tabela 5 Pomiary stężeń tlenków azotu w strefie łódzkiej w 2006 roku
Strefa Stanowisko pomiarowe Kod krajowy stacji NOx
[µg/m 3] NO2
[µg/m 3]
20
S śr. S 99,8 1h
S śr.
łódzka
Gajew LdGajewWIOSAGajew 18,7 84,5 13,3
Parzniewice LdParzniWIOSAParznie 16,5 83,0 13,1
Radomsko, ul. Sokola 4
LdRadomsWIOSASokola4 26,1 79,6 17,7
Tabela 6. Pomiary stężeń tlenków azotu w strefie łódzkiej w 2007 roku
Strefa Stanowisko pomiarowe Kod krajowy stacji
NOx
[µg/m 3] S śr.
NO2
[µg/m 3]
S 99,8 1h
S śr.
łódzka
Gajew LdGajewWIOSAGajew 16,4 50,9 11,5
Parzniewice LdParzniWIOSAParznie 18,0 78,3 14,3
Piotrków Trybunalski, ul. Belzacka
LdPiotrkWIOSABelzack 27,8 89,2 18,4
Radomsko, ul. Sokola 4
LdRadomsWIOSASokola4 19,7 68,5 14,5
Rys.4 Lokalizacja stacji pomiaru stężeń tlenków azotu w strefie łódzkiej w 2008 r.
Tabela 7. Pomiary stężeń tlenków azotu w strefie łódzkiej w 2008 roku
21
Strefa Stanowisko pomiarowe Kod krajowy stacji
NOx
[µg/m 3] S śr.
NO2
[µg/m 3]
S 99,8 1h
S śr.
łódzka
Gajew LdGajewWIOSAGajew 15,2 43,6 11,4
Parzniewice LdParzniWIOSAParznie 18,6 72,6 14,4
Radomsko, ul. Sokola 4
LdRadomsWIOSASokola4 21,1 79,0 16,5
22
Załącznik nr 3 do uchwały nr Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia
STĘŻENIA OZONU PRZYZIEMNEGO I JEGO PREKURSORÓW W STREFIE ŁÓDZKIEJ I ICH UDZIAŁ W TYCH STĘŻENIACH RODZAJÓW /TYPÓW EMISJI,
WYZNACZONE ZA POMOCĄ MODELOWANIA.
Stężenia prekursorów ozonu – NO X i NMLZO na terenie strefy łódzkiej
Rys.1. Rozkład stężeń NOx o okresie uśredniania wyników pomiarów rok
kalendarzowy pochodzący od całości emisji z terenu strefy łódzkiej w 2008 r.
23
Rys.2. Stężenie NMLZO o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy pochodzących od emisji całkowitej na terenie strefy łódzkiej w 2008 r.
Rys.3. Wartość maksymalna ze stężeń 8-godzinnych kroczących dla 26 doby, w której wystąpiło przekroczenie wartości docelowej ozonu w strefie łódzkiej w 2008 r.
24
Tabela 1. Obszary przekroczeń wartości docelowej ozonu przyziemnego w strefie łódzkiej, w 2008 r. (wyznaczone modelowaniem matematycznym)
Lp.
Lokalizacja obszaru
przekrocze ń (powiat)
Kod obszaru przekrocze ń
Szacunkowy obszar
przekrocze ń [km 2]
Szacowana liczba ludno ści nara żona
na ponadnormatywne
stężenia ozonu przyziemnego
Wartości stężeń
8-godzinnych krocz ących dla 26 doby
[µg/m 3] 1 2 3 4 5 6
1 kutnowski LdSLoO38h_1 39,41 1 715 120,22 – 120,58
2 łowicki, kutnowski
LdSLoO38h_2 402,36 30 517 118,7-124,38
3 łowicki, skierniewicki
LdSLoO38h_3 186,41 11 830 118,7-121,75
4 łęczycki, łowicki, zgierski
LdSLoO38h_4 117,58 120,39 – 121,34
5 łęczycki, poddębicki
LdSLoO38h_5 110,08 3 778 119,49-121,29
6 rawski LdSLoO38h_6 4,49 1 007 120,21
7
bełchatowski, łaski, pabianicki, pajęczański, poddębicki, sieradzki, wieluński, wieruszowski, zduńskowolski
LdSLoO38h_7 4 521,5 392 518 118,78- 124,5
8 piotrkowski, radomszczański
LdSLoO38h_8 7,38 1 732 120,12
9 opoczyński, piotrkowski, radomszczański
LdSLoO38h_9 798,43 33 929 119,15-121,08
25
Rys.4. Obszary przekroczeń stężeń 8-godzinnych kroczących dla 26 doby, w której wystąpiło przekroczenie wartości docelowej ozonu w strefie łódzkiej w 2008 r., określone ze względu na ochronę zdrowia
Rys.5. Stężenia AOT 40 w strefie łódzkiej, w 2008 r. określone ze względu na
ochronę roślin.
26
Ocena jakości modelowania – według rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 roku w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1032).
Tabela 2. Porównanie wyników modelowania z wynikami pomiarów ozonu w strefie
aglomeracja łódzka w 2008 r.
Stanowisko
pomiarowe Kod krajowy stacji
Ilość dni z przekroczeni
ami pomiar
S 93,2 [µg/m 3] pomiar
S 93,2 [µg/m 3
]model
Błąd [%]
Gajew LdGajewWIOSAGajew 32 149,3 118.7 -20.5
Parzniewice LdParzniWIOSAParznie 37 149,2 118.3 -20.7
Piotrków Trybunalski, ul. Belzacka
LdPiotrkWIOSABelzack 33 156,0 115.6 -25.9
* Niepewność metod modelowana definiowana jako maksymalne odchylenie wartości stężeń
mierzonych od obliczonych, dla 90% stanowisk pomiarowych, w okresie uśredniania przyjętym dla okresu uśredniania poziomu docelowego.
27
Załącznik nr 4 do uchwały nr Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia
ROZMIESZCZENIE I POZIOM EMISJI PREKURSORÓW OZONU
W STREFIE ŁÓDZKIEJ W 2008 ROKU W ODNIESIENIU DO POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW EMISJI ORAZ ICH UDZIAŁ W EMISJI OGÓLNEJ
Emisja zewn ętrzna prekursorów ozonu – dwutlenku azotu i niemeta nowych lotnych zwi ązków organicznych dla strefy łódzkiej
Tabela 1. Sumy emisji zewnętrznej NOx dla strefy łódzkiej w 2008 r.
Źródła SNAP Emisja NO X [Mg/rok]
01. Procesy spalania w sektorze produkcji i transformacji energii 13340,6
02. Procesy spalania w sektorze komunalnym i mieszkaniowym 4731,9
03. Procesy spalania w przemyśle 8474,1 04. Procesy produkcyjne 253,9 07. Transport drogowy 17075,4 08. Inne rodzaje transportu 7397,3 09. Zagospodarowanie odpadów 43,8 10. Rolnictwo 19,0
SUMA 51335,9
Rys.1. Udziały % emisji NOx z poszczególnych typów źródeł zewnętrznych dla strefy łódzkiej w 2008 r.
28
Rys.2. Całkowita emisja zewnętrzna NOx [Mg/rok] dla strefy łódzkiej w 2008 r.
Tabela 2. Sumy emisji zewn ętrznej NMLZO dla strefy łódzkiej w 2008 r.
Źródła SNAP Emisja NMLZO [Mg/rok]
01. Procesy spalania w sektorze produkcji i transformacji energii 29905,2
02. Procesy spalania w sektorze komunalnym i mieszkaniowym 335489,6
03. Procesy spalania w przemyśle 34808,3 04. Procesy produkcyjne 466188,7 05. Wydobycie i dystrybucja paliw kopalnych 177152,9 06. Zastosowanie rozpuszczalników i innych produktów 2133721,2 07. Transport drogowy 452289,4 08. Inne rodzaje transportu 218865,5 09. Zagospodarowanie odpadów 5883,6 10. Rolnictwo 109512,4
SUMA 3963816,9
29
Rys.3. Udziały % emisji NMLZO z poszczególnych typów źródeł zewnętrznych dla
strefy łódzkiej w 2008 r.
Rys.4. Całkowita emisja zewnętrzna NMLZO [Mg/rok] dla strefy łódzkiej w 2008 r.
30
Emisja prekursorów ozonu – dwutlenku azotu i niemet anowych lotnych związków organicznych w strefie łódzkiej
Tabela 3. Sumy emisji NO x w strefie łódzkiej w 2008 r.
Źródła SNAP Emisja
NOx [Mg/rok]
01. Procesy spalania w sektorze produkcji i transformacji energii 37110,6
02. Procesy spalania w sektorze komunalnym i mieszkaniowym 2970,7
03. Procesy spalania w przemyśle 6191,9 07. Transport drogowy 12079,9 08. Inne rodzaje transportu 6323,6 09. Zagospodarowanie odpadów 26,9 10. Rolnictwo 17,1
SUMA 64720,7
Rys.5. Udziały % emisji NOx z poszczególnych typów źródeł w strefie łódzkiej w 2008 r.
31
Rys.6. Sumaryczna emisja NOx [Mg/rok] z terenu strefy łódzkiej w 2008 r.
Tabela 4. Sumy emisji NMLZO w strefie łódzkiej w 2008 r.
Źródła SNAP Emisja NMLZO [Mg/rok]
01. Procesy spalania w sektorze produkcji i transformacji energii 89911,4
02. Procesy spalania w sektorze komunalnym i mieszkaniowym 216387,4
03. Procesy spalania w przemyślle 20952,6 04. Procesy produkcyjne 68886,3 05. Wydobycie i dystrybucja paliw kopalnych 96960,9 06. Zastosowanie rozpuszczalników i innych produktów 1306367,2 07. Transport drogowy 286072,6 08. Inne rodzaje transportu 154212,2 09. Zagospodarowanie odpadów 3611,4 10. Rolnictwo 98827,1
SUMA 2342189,0
32
Rys.7. Sumaryczna emisja NMLZO [Mg/rok] z terenu strefy łódzkiej w 2008 r.
Rys.8. Udziały % emisji NMLZO z poszczególnych typów źródeł w strefie łódzkiej w 2008 r.
33
Załącznik nr 5 do uchwały nr Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia
WARUNKI METEOROLOGICZNE W 2008 r.
Rys.1. Średnia roczna prędkość wiatru dla obszaru województwa łódzkiego w roku
2008 na wysokości 10m.
Rys.2. Róża wiatrów w powiecie sieradzkim
Rys.3. Róża wiatrów w powiecie radomszczańskim
34
Rys.4. Róża wiatrów w powiecie pabianickim
Rys.5. Róża wiatrów w powiecie tomaszowskim
Rys.6. Róża wiatrów w powiecie kutnowskim
35
Temperatura
Średnia roczna wartość temperatury w roku 2008 dla obszaru województwa łódzkiego zmienia się nieznacznie bo od 8,3°C do 8,8°C.
Rys.7. Średnia temperatura powietrza w województwie łódzkim w 2008 roku
-5
0
5
10
15
20
miesi ąc
T[C
]
Serie1 -0.18 1.566 2.75 8.076 12.46 17.35 18.4 18.13 11.6 8.064 3.987 -0.49
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
Rys.8. Przebieg średnich miesięcznych temperatur powietrza w roku 2008,
z terenu województwa łódzkiego
36
Opady atmosferyczne
Rys.9. Roczna suma opadów atmosferycznych w województwie łódzkim,
w 2008 roku
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
[mm
]
OPAD 65.617 25.89 51.737 40.543 54.692 39.935 78.544 61.996 29.271 32.915 36.421 41.631
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
Rys.10. Przebieg sum miesięcznych opadu atmosferycznego w roku 2008,
w województwie łódzkim
37
Wilgotno ść powietrza
Rys.11. Średnia wilgotność względna w województwie łódzkim w 2008 roku
38
Załącznik nr 6 do uchwały nr Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia
Tabela 1. Harmonogram rzeczowo-finansowy, obszary działań oraz podmioty, do których skierowane są działania naprawcze
Programu oraz źródła ich finansowania.
Obszar działania kod działa ń naprawczych
termin rozpocz ęcia działania
termin realizacji działania
szacunkowe koszt działania
odpowiedzialny za realizacje działania
źródło finansowania działania
1 2 3 4 5 6 7 Kierunek nr 1 – w zakresie ograniczania emisji lini owej (komunikacyjnej)
obszar strefy łódzkiej (kod strefy: PL1002) wszystkie gminy powiatów strefy łódzkiej wymienione w § 1ust.2 niniejszej uchwały
LdEL01; LdEL02; LdEL03; LdEL04; LdEL05; LdEL06; LdEL07; LdEL08; LdEL09; LdEL10; LdEL16; LdOz01; LdOz02
od daty wejścia w życie niniejszej uchwały Sejmiku
Województwa Łódzkiego
2015 r.
według planów inwestycyjnych
podmiotów realizujących
Program
właściwe organy wykonawcze administracji
rządowej i samorządowej, przedsiębiorstwa komunikacyjne
środki własne administracji samorządowej i rządowej, budżety własne przedsiębiorstw komunikacyjnych, fundusze celowe, fundusze unijne.
Kierunek nr 2 - w zakresie ograniczania emisji powi erzchniowej pochodz ącej z sektora komunalno – bytowego
obszar strefy łódzkiej (kod strefy: PL1002) wszystkie gminy powiatów strefy łódzkiej wymienione w § 1ust.2 niniejszej uchwały
LdEM01; LdEM02; LdEM03; LdEM04; LdEM05; LdEM07; LdEM08; LdEM09
od daty wejścia w życie niniejszej uchwały Sejmiku
Województwa Łódzkiego
2015 r.
według planów inwestycyjnych
podmiotów realizujących
Program
właściwe organy wykonawcze administracji
samorządowej, przedsiębiorstwa
energetyczne, przedsiębiorstwa
gazowe, spółdzielnie mieszkaniowe,
mieszkańcy
środki własne: administracji samorządowej i rządowej, przedsiębiorstw energetycznych, gazowych, spółdzielni mieszkaniowych, właściciele budynków fundusze celowe, fundusze unijne, środki własne mieszkańców.
39
1 2 3 4 5 6 7 Kierunek nr 3 - w zakresie ograniczania emisji powierzchniowej poch odzącej z działalno ści gospodarczej
obszar strefy łódzkiej (kod strefy: PL1002) wszystkie gminy powiatów strefy łódzkiej wymienione w § 1ust.2 niniejszej uchwały
LdEG02; LdEG03; LdEG04; LdEG05; LdEG06; LdEG17; LdOz03; LdOz04; LdOz05; LdOz06
od daty wejścia w życie niniejszej uchwały Sejmiku
Województwa Łódzkiego
2015 r.
według planów inwestycyjnych
podmiotów realizujących
Program
prowadzący działalność
gospodarczą właściwe organy
administracji samorządowej
przedsiębiorstwa energetyczne
i gazowe
środki własne prowadzących instalacje, fundusze celowe, fundusze unijne.
Kierunek nr 4 - w zakresie ograniczania emisji punktowej pochodz ącej z działalno ści gospodarczej
obszar strefy łódzkiej (kod strefy: PL1002) wszystkie gminy powiatów strefy łódzkiej wymienione w § 1ust.2 niniejszej uchwały
LdEP01; LdEP02; LdOz07; LdOz08; LdEP07; LdEP08; LdOz09; LdOz10; LdOz11; LdOz12; LdOz13; LdFINOz1
od daty wejścia w życie niniejszej uchwały Sejmiku
Województwa Łódzkiego
2015 r.
według planów inwestycyjnych
podmiotów realizujących
Program
prowadzący działalność
gospodarczą właściwe organy
administracji samorządowej
przedsiębiorstwa energetyczne
i gazowe
środki własne prowadzących instalacje, fundusze celowe, fundusze unijne.
Kierunek nr 5 - w zakresie edukacji ekologicznej i reklamy
obszar strefy łódzkiej (kod strefy: PL1002) wszystkie gminy powiatów strefy łódzkiej wymienione w § 1ust.2 niniejszej uchwały
LdEDUOz; LdPRO1; LdPRO2; LdREK; LdPRO03.
od daty wejścia w życie niniejszej uchwały Sejmiku
Województwa Łódzkiego
2015 r.
według harmonogramów ustalonych przez
właściwe samorządy
samorządy lokalne, placówki edukacyjne,
organizacje i towarzystwa ekologiczne
środki własne; WFOŚiGW
Kierunek nr 6- w zakresie planowania przestrzennego
obszar strefy łódzkiej (kod strefy: PL1002) wszystkie gminy powiatów strefy łódzkiej wymienione w § 1ust.2 niniejszej uchwały
LdZAG01
od daty wejścia w życie niniejszej uchwały Sejmiku
Województwa Łódzkiego
2015 r.
według kosztów ustalonych w ramach wykonania działania
samorządy lokalne środki budżetowe
40
1 2 3 4 5 6 7 Kierunek nr 7 – w zakresie finansowania realizacji działań naprawczych programów ochrony powietrza
obszar strefy łódzkiej (kod strefy: PL1002) wszystkie gminy powiatów strefy łódzkiej wymienione w § 1ust.2 niniejszej uchwały
LdFINOz2
od daty wejścia w życie niniejszej uchwały Sejmiku
Województwa Łódzkiego
2015 r. bezkosztowe WFOŚiGW w Łodzi;
fundusze unijne -
Kierunek Nr 8 - w zakresie kontroli emisji niezorga nizowanej NMLZO wynikaj ącej ze składowania paliwa i jego dystrybucji z terminali do stacji paliw
obszar strefy łódzkiej (kod strefy: PL1002) wszystkie gminy powiatów strefy łódzkiej wymienione w § 1ust.2 niniejszej uchwały
LdKOz01; LdKOz02
od daty wejścia w życie niniejszej uchwały Sejmiku
Województwa Łódzkiego
2015 r.
według kosztów ustalonych w ramach wykonania działania
WIOŚ, właściwe samorządy
środki własne
41
Tabela 2. Kody działań naprawczych Kod działania Opis działania
1 2 Kierunek nr 1 – w zakresie ograniczania emisji lini owej (komunikacyjnej)
LdEL01 opracowywanie i wdrażanie zintegrowanych systemów zarządzania transportem, ruchem, przepływem towarów i informacją, ułatwiających wykorzystanie infrastruktury i pojazdów, w tym transportu publicznego
LdEL02 dalsza rozbudowa systemu transportu publicznego strefy łódzkiej zapewniająca szybkie, dogodne dojazdy do pracy i placówek edukacyjnych
LdEL03 budowa obwodnic i dróg, mających na celu odciążenie nadmiernego natężenia ruchu
LdEL04 tworzenie stref z ograniczeniem prędkości ruchu pojazdów LdEL05 tworzenie polityki cenowej opłat za parkowanie w zależności od wieku pojazdów
i wskaźników emisyjnych LdEL06 tworzenie polityki cenowej zachęcającej do korzystania z publicznego transportu
zbiorowego, zamiast indywidualnego transportu prywatnego LdEL07 zsynchronizowanie rozkładów jazdy transportu zbiorowego w celu zachęcenia do
korzystania z tego transportu LdEL08 organizacja systemu bezpiecznych parkingów na obrzeżach miast łącznie
z systemem taniego transportu zbiorowego do centrum miast (system Park & Ride) LdEL09 budowa systemu tras rowerowych, jako alternatywnego środka transportu LdEL10 sukcesywna, planowa wymiana pojazdów wykorzystywanych w systemie transportu
publicznego i służbach miejskich na niskoemisyjne LdEL16 budowa stacji zasilania w CNG lub energię elektryczną miejskich środków
transportu LdOz01 wzmożone badania pojazdów pod wzglądem emisji prekursorów ozonu, tj. CO i NOX LdOz02 szkolenia kierowców w celu popularyzacji tzw. Eko-drivingu
Kierunek nr 2 - w zakresie ograniczania emisji powi erzchniowej pochodz ącej z sektora komunalno – bytowego
LdEM01 sukcesywna budowa lub rozbudowa centralnych systemów ciepłowniczych lub/i gazowych lub/ i energetycznych
LdEM02 sukcesywna zmiana dotychczasowego sposobu zaopatrzenia części gminy w ciepło, polegająca na podłączeniu budynków do miejskiej sieci ciepłowniczej lub wymianie przestarzałych konstrukcyjnie źródeł węglowych na posiadające certyfikaty energetyczno – emisyjne („znak bezpieczeństwa ekologicznego”) wysokosprawne źródła ciepła opalane: paliwami gazowymi (w szczególności: kotły kondensacyjne, konwencjonalne niskotemperaturowe), olejem opałowym lekkim, bądź zasilane w energię cieplną z źródeł energii odnawialnej (odpowiadających normom polskim i europejskim), ewentualnie paliwami stałymi spalanymi w kotłach, których konstrukcje, przy obsłudze i podawaniu paliwa stałego zgodnie z DTR tych kotłów uniemożliwiają spalanie paliw niekwalifikowanych
LdEM03 stosowanie paliwa o parametrach jakościowych jak najlepiej dostosowanych do danego rodzaju /typu kotła
LdEM04 stosowanie źródeł ciepła bezemisyjnych lub/i niskoemisyjnych posiadających certyfikaty energetyczno – emisyjne (znak „bezpieczeństwa ekologicznego”)
LdEM05 stosowanie źródeł ciepła niskoemisyjnych lub bezemisyjnych źródeł energii odnawialnej odpowiadających normom polskim i europejskim
LdEM07 prowadzenie na bieżąco konserwacji i remontów kotłów oraz kominów odprowadzających do powietrza spaliny
LdEM08 termomodernizacja budynków LdEM09 instalowanie i stosowanie urządzeń do pomiarów zużycia energii cieplnej i zaworów
termostatycznych grzejnikowych
42
Kod działania Opis działania
1 2 Kierunek nr 3 - w zakresie ograniczania emisji powierzchniowej poch odzącej z działalno ści
gospodarczej LdEG01 zmiana sposobu ogrzewania budynków na ogrzewanie sieci ciepłowniczej lub
wymiana przestarzałych konstrukcyjnie węglowych źródeł wytwarzania energii cieplnej i pary technologicznej na wysokosprawne źródła niskoemisyjne posiadające certyfikaty energetyczno – emisyjne („znak bezpieczeństwa ekologicznego”) opalane: paliwami gazowymi (w szczególności: kotły kondensacyjne, konwencjonalne niskotemperaturowe), olejem opałowym lekkim lub paliwami stałymi spalanymi w kotłach, których konstrukcje, przy obsłudze i podawaniu paliwa stałego zgodnie z DTR tych kotłów, uniemożliwiają spalanie paliw niekwalifikowanych
LdEG02 termomodernizacja budynków, o ile istnieją ku temu przesłanki ekonomiczne LdEG03 wprowadzanie systemów efektywnego zarządzania energią, surowcami
i środowiskiem LdEG04 stosowanie niskoemisyjnych lub bezemisyjnych źródeł energii odnawialnej
odpowiadających normom polskim i europejskim LdEG05 wprowadzanie technik i technologii zwiększających efektywność energetyczną
instalacji i zmniejszenie zużycia paliw LdEG06 stosowanie paliwa o parametrach jakościowych jak najlepiej dostosowanych do
danego rodzaju /typu kotła LdEG17 instalowanie i stosowanie urządzeń do pomiarów zużycia energii cieplnej i zaworów
termostatycznych grzejnikowych LdOz03 stosowanie technologii o możliwe najniższych wskaźnikach emisji NMLZO LdOz04 stosowanie materiałów i surowców o niskiej zawartości rozpuszczalników
LdOz05 wprowadzanie dodatkowych, obowiązków pomiarowych emisji NMLZO
LdOz06 bieżące przeglądy, konserwacja i remonty systemów wentylacji i przewodów wentylacyjnych w celu ograniczenia emisji niezorganizowanej NMLZO
Kierunek nr 4 - w zakresie ograniczania emisji punktowej pochodz ącej z działalno ści gospodarczej
LdEP01 sukcesywne wprowadzanie technologii pozwalających na wytwarzanie energii elektrycznej i cieplnej w kogeneracji
LdEP02 wprowadzanie systemów efektywnego zarządzania energią, surowcami i środowiskiem
LdOz07 stosowanie jak najlepszych dla danego typu paleniska paliw o niskich wskaźnikach emisji NO2 i CO
LdEP05 stosowanie instalacji i urządzeń o wysokiej sprawności i efektywności energetycznej LdEP07 zwiększanie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie energii finalnej LdEP08 wprowadzanie metod odzysku energii cieplnej LdOz08 stosowanie technik i technologii mających na celu ograniczenie emisji
zorganizowanej NMLZO
LdOz09 stosowanie metod ograniczających emisje niezorganizowaną NMLZO LdOz10 wprowadzenie dodatkowych obowiązków pomiarowych emisji NMLZO ze względu
na konieczność ochrony powietrza LdEP13 termomodernizacja obiektów przemysłowych LdOz11 bieżące przeglądy, konserwacja i remonty systemów wentylacji i przewodów
wentylacyjnych w celu ograniczenia emisji niezorganizowanej NMLZO LdFINOz1 tworzenie preferencji finansowych dla zakładów, które obniżają emisję
zanieczyszczeń prekursorów ozonu przed upływem wyznaczonego terminu, (np. dotacje/pożyczki z WFOŚiGW i in.)
LdOz12 stosowanie technik i technologii gwarantujących zmniejszenie emisji prekursorów ozonu do powietrza
LdOz13 zmiana surowców i materiałów wpływających na zmniejszenie emisji prekursorów ozonu
43
Kod działania Opis działania
1 2 Kierunek nr 5 - w zakresie edukacji ekologicznej i reklamy
LdEDUOz edukacja społeczeństwa dotycząca: − zanieczyszczenia powietrza ozonem, − źródeł pochodzenia ozonu, − szkodliwości ozonu dla zdrowia, − działań mogących przyczynić się do obniżenia stężeń ozonu, korzyści dla środowiska płynących z obniżenia emisji prekursorów ozonu
LdPRO1 promocja nowoczesnych, niskoemisyjnych kotłów o wysokim wskaźniku efektywności energetycznej oraz źródeł energii odnawialnej
LdPRO2 propagowanie budownictwa pasywnego i energooszczędnego LdREK wspieranie przedsięwzięć polegających na reklamie oraz innych rodzajach promocji
towaru i usług propagujących model konsumpcji zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju i ochrony powietrza
LdPRO03 promocja produktów wytwarzanych w procesach o niskiej emisji prekursorów ozonu Kierunek nr 6 - w zakresie planowania przestrzennego
LdZAG01 Uwzględnianie w dokumentach planistycznych wynikających z ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym zapisów dotyczących: a) kształtowanie korytarzy ekologicznych celem lepszego przewietrzania miast, b) reorganizacji układu komunikacyjnego po wprowadzeniu stref zamkniętych dla
ruchu samochodowego w ścisłym centrum miasta, c) tworzenia preferencyjnych warunków do realizacji inwestycji związanych
z uciepłownieniem miasta ze źródeł centralnych lub/i rozwojem sieci gazowniczej,
d) wyznaczenia stref przemysłowych i obszarów budownictwa mieszkaniowego, z uwzględnieniem czynników środowiskowych, w szczególności kierunku napływu mas powietrza
Kierunek nr 7 – w zakresie finansowania realizacji działa ń naprawczych programów ochrony powietrza
LdFINOz2 stworzenie preferencji finansowania dla realizacji działań naprawczych programów ochrony powietrza mających na celu osiągnięcie poziomów docelowych ozonu przyziemnego
Kierunek Nr 8 - w zakresie kontroli emisji niezorganizowanej NMLZO wynikaj ącej ze składowania paliwa i jego dystrybucji z terminali d o stacji paliw
LdKOz01 przeprowadzanie systematycznych kontroli szczelności przewodów połączeniowych i instalacji rurowych
LdKOz02 kontrola szczelności przewodów połączeniowych i instalacji rurowych oraz sprawności urządzeń służących do załadunku i rozładunku rozpuszczalników niemetanowych związków organicznych
44
Załącznik nr 7
do uchwały nr
Sejmiku Województwa
Łódzkiego
z dnia
UKŁAD PRZEKAZYWANYCH INFORMACJI O REALIZACJI UCHWAŁY W SPRAWIE PROGRAMU OCHRONY POWIETRZA
Lp. Kierunek działania
naprawczego
Obszar działania
naprawczego Miasto/gmina/ dzielnica/adres wraz z kodem
obszaru
Kod działania
naprawczego
Opis działania
naprawczego
Kod źródła emisji*
Koszt realizacji działania
naprawczego
Stopie ń realizacji działania
naprawczego
Termin rozpocz ęcia
i zakończenia (lub planowanego
zakończenia) działania
naprawczego
Wskaźnik(i) monitorowani
a post ępu
Bariery w realizacji działania
naprawczego
uwagi
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
*Kody źródeł emisji: A – transport, B – przemysł, w tym wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej, C – rolnictwo, D – źródła związane z handlem i mieszkalnictwem, E – inne.
1
Załącznik nr 8
do uchwały nr
Sejmiku Województwa Łódzkiego
z dnia
UZASADNIENIE ZAKRESU OKREŚLANYCH I OCENIANYCH ZAGADNIEŃ
PROGRAMU.
1. Wstęp
W związku z obowiązkiem wynikającym z art. 91 ust. 3 i 5 ustawy z dnia
27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150
z późn. zm.) Sejmik Województwa Łódzkiego przyjął uchwałę Nr XIV/234/11 z dnia 30 sierpnia 2011 r.
w sprawie określenia programu ochrony powietrza dla strefy w woj. łódzkim w celu osiągnięcia
poziomu docelowego ozonu. Nazwa strefy: strefa łódzka. Kod strefy: PL.10.00.b.23. Obszar objęty
programem: obszar województwa łódzkiego (Dz. Urz. Woj. Łódzkiego z dnia 13.10.2011 r. Nr 297,
poz. 3022), w związku z przekroczeniami poziomu docelowego ozonu przyziemnego określonego
ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin.
Z uwagi na przepisy art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2012r. o zmianie ustawy Prawo
ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r., poz. 460), która weszła w życie w
dniu 28 maja 2012 roku, przedmiotowy Program został dostosowany do nowych przepisów
wykonawczych wydanych na podstawie tej ustawy, tj.:
1. rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów
niektórych substancji w powietrzu, (Dz. U. z 2012 r., poz.1031),
2. rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie programów
ochrony powietrza oraz planów działan krótkoterminowych (Dz. U. z 2012 r, poz. 1028),
3. rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których
dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2012 r, poz. 914).
Program jest realizacją Dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
21.05.2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE).
Program wskazuje przyczyny powstawania ponadnormatywnych stężeń ozonu oraz określać
kierunki i zakres działań naprawczych mających na celu zmniejszenie emisji prekursorów ozonu za
pomocą środków nie pociągających za sobą nadmiernych kosztów.
2. Wpływ ozonu przyziemnego na zdrowie ludzi i ro śliny
Ozon troposferyczny wchodzi w skład tzw. smogu fotochemicznego. Ozon jest zanieczyszczeniem
powietrza, które nawet przy stosunkowo niskim stężeniu może być przyczyną podrażnienia i stanu
zapalnego układu oddechowego, zwłaszcza podczas aktywności fizycznej, co objawia się
2
trudnościami w oddychaniu, kaszlem i podrażnieniem gardła. Wysokie stężenia ozonu negatywnie
oddziaływają na wszystkich. Grupami ludności szczególnie narażonymi na szkodliwe oddziaływanie
ozonu są osoby z chorobami układu oddechowego, dzieci i osoby w podeszłym wieku oraz osoby
aktywne fizycznie.
Ozon przyziemny oddziaływuje również negatywnie na rośliny. Wnikając przez aparaty
szparkowe liści uszkadza błony komórkowe chloroplasty i mitochondria, zakłócając najważniejsze dla
roślin procesy, takie jak fotosynteza , oddychanie, transpiracja, co przyczynia się do obniżenia
plonów i strat gospodarczych.
3. Opis strefy
Strefę łódzką o kodzie PL.10.00.b.23 tworzy województwo łódzkie z wyłączeniem aglomeracji
łódzkiej (tj. miast Łodzi, Pabianic, Zgierza Aleksandrowa i Konstantynowa Łódzkiego). Strefa
położona jest w środkowej części Polski. Graniczy z województwami: wielkopolskim, kujawsko-
pomorskim, mazowieckim, świętokrzyskim, śląskim i opolskim. Strukturę administracyjną strefy tworzą
23 powiaty, w tym: 2 grodzkie i 21 ziemskich oraz 172 gmin, w tym: 15 miejskich, 23 miejsko –
wiejskich i 134 wiejskich.
Demografia i poziom bezrobocia w strefie łódzkiej
W strefie łódzkiej zlokalizowane jest 38 miast, w tym 2 miasta na prawach powiatów, do strefy
łódzkiej nie zalicza się aglomeracji łódzkiej w skład, której wchodzą miasto na prawach powiatu
– Łódź oraz miasta: Pabianice, Zgierz, Aleksandrów Łódzki i Konstantynów Łódzki.
Tabela 1 Demografia strefy łódzkiej (Dane z 31 grud nia 2009 r.)
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 1 642 209 100 844 166 51 798 068 49
powierzchnia 16 795 km2
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 98 50 48
Ogółem w strefie łódzkiej, w miastach mieszkało 725 732 mieszkańców, pozostała część
ludności zamieszkiwała treny wiejskie.
3
Poniżej wymieniono powierzchnie powiatów strefy, wraz z zamieszkującą je liczbą ludności
(dane wg. GUS z 31 grudnia 2009 r.).
Tabela 2 Powierzchnia powiatów oraz liczba ludności strefy łódzkiej( Źródło: GUS)
Powiat Powierzchnia
[km 2] Ludno ść
sieradzki 1 403,14 121 000
radomszczański 1 351,30 118 336
piotrkowski 1 329,36 90 720
opoczyński 994,84 79 380
tomaszowski 964,79 120 702
łowicki 940,25 81 544
bełchatowski 922,56 113 235
wieluński 862,26 78 501
kutnowski 839,85 102 585
poddębicki 831,22 42 000
zgierski 753,65 82 941
pajęczański 748,15 53 440
łęczycki 725,55 52 953
skierniewicki 713,65 38 048
rawski 609,75 49 417
łaski 580,75 50 825
wieruszowski 555,57 42 398
łódzki wschodni 480,20 66 428
pabianicki 406,85 32 094
zduńskowolski 348,44 67 835
brzeziński 335,37 30 662
m. Piotrków Trybunalski 65,84 78 244
m. Skierniewice 31,25 48 921
ogółem 16 795 1 642 209
Tabela 3 Bezrobocie w strefie łódzkiej ( Źródło: GUS)
Wyszczególnienie Rok
2005 2007 2009
Bezrobotni zarejestrowani 131 505 87 601 88 076
W tym mężczyźni [%] 49 46 50
W tym kobiety [%] 51 54 50
Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie
ludności w wieku produkcyjnym [%] 12,16 7, 02 7, 98
4
Liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych w obniżyła się w porównaniu do roku 2005. W
latach 2007- 2009 liczba ta utrzymywała się na zbliżonym poziomie, stanowiąc nieco ponad 7%
udziału osób bezrobotnych w stosunku do liczby ludności w wieku produkcyjnym. Bezrobotni
zarejestrowani w urzędach pracy, w Polsce, w końcu grudnia 2008 r. stanowili 9,5% ludności aktywnej
zawodowo, w listopadzie 2008 r. – 9,1%; w grudniu 2007 r. – 11,2%). W porównaniu do
analogicznego okresu 2007 roku bezrobocie zmniejszyło się we wszystkich województwach,
najbardziej istotny spadek odnotowano w województwach: śląskim (o 26%), pomorskim (o 22%) oraz
zachodnio-pomorskim (o 21%) i łódzkim (o 19%).
Gospodarka
Na obszarze strefy łódzkiej rozwinęły się dwa znaczące obszary przemysłowe: Łódzki Okręg
Przemysłowy i Zagłębie Górniczo – Energetyczne „Bełchatów”. Rozwój Łódzkiego Okręgu
Przemysłowego wiąże się nierozerwalnie z włókiennictwem. Włókiennictwo nadal odgrywa dużą, choć
stopniowo malejącą rolę. Okręg Łódzki cechuje się wciąż największą w skali kraju koncentracją
przemysłu odzieżowego i włókienniczego.
Zespół Górniczo – Energetyczny „Bełchatów” jest największym w kraju producentem węgla
brunatnego i energii elektrycznej. Obecnie „Bełchatów” jest największym tego typu kompleksem
w Europie, wydobywa się tutaj prawie 60% ogólnej produkcji węgla brunatnego w Polsce oraz
wytwarza 20% energii elektrycznej produkowanej w kraju.
W regionie w ostatnich latach pojawiły się zupełnie nowe gałęzie przemysłu. Dziedziną
gospodarki charakteryzującą się wysoką dynamiką jest przemysł farmaceutyczny oraz handel hurtowy
farmaceutykami, a także produkcja materiałów opatrunkowych i sprzętu medycznego. Następną
prężnie się rozwijającą się branżą jest przemysł materiałów budowlanych. Duże znaczenie mają
zakłady branży spożywczej, których rozwój uwarunkowany jest silną pozycją rolnictwa w gospodarce
województwa łódzkiego oraz dobrze rozwiniętym sadownictwie i warzywnictwie. Innymi dziedzinami
przemysłu przeżywającymi rozkwit jest przemysł opakowań. Bardzo prężnie rozwija się też sektor
logistyczny. Zdaniem specjalistów „największym zagłębiem logistycznym kraju staje się w tej chwili
tzw. złoty trójkąt zlokalizowany między Łodzią, Piotrkowem Trybunalskim i Strykowem”. Już obecnie
funkcjonują w tych miastach i ich sąsiedztwie znaczące centra logistyczne. Znaczący udział w
strukturze gospodarczej ma przemysł ceramiczny. Produkcja ZPC Opoczno, Ceramika Paradyż,
Ceramika Tubądzin i kilka mniejszych firm stanowi ok. 70% polskiej produkcji płytek.
Znaczącym elementem rozwoju gospodarczego są kompleksy Łódzkiej Specjalnej Strefy
Ekonomicznej (ŁSSE), która obejmuje blisko 1200 ha, zlokalizowana jest w podstrefach w Łodzi,
Zgierzu, Ozorkowie i w gminie Ksawerów, a poza obszarem aglomeracji łódzkiej na gruntach
Ksawerowie, Zgierzu, Ozorkowie, Tomaszowie Mazowieckim, Kutnie, Rawie Mazowieckiej, Łęczycy,
Radomsku, Sieradzu, Wieluniu, Piotrkowie Trybunalskim, Nowych Skalmierzycach, Kole, Sławnie
i Warszawie. Jest to jedna z 14 specjalnych stref ekonomicznych w Polsce, utworzona 15 maja 1997.
Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna jest jednym z najszybciej rozwijających się obszarów
gospodarczych w Polsce. W 2005 roku ŁSSE wdrożyła system zarządzania jakością i obecnie
5
posiada Certyfikat Jakości ISO 9001: 2008, który jest potwierdzeniem wysokiego standardu
świadczonych usług.
Inwestycje w województwie łódzkim dają firmom możliwość bezpośredniego dostępu do
rynków państw Unii Europejskiej, stanowiąc jednocześnie doskonałą bazę wypadową do krajów
Europy Centralnej i Wschodniej. Decydując się na inwestycje w ŁSSE inwestorzy uzyskują dostęp do
265-milionowej populacji, zamieszkującej tereny w promieniu tysiąca kilometrów od jej granic.
Usytuowany w centrum Polski, na skrzyżowaniu głównych tras komunikacyjnych - autostrad
A-1 i A-2 oraz dróg ekspresowych S-8 i S-14, region łódzki posiada najkorzystniejszą w kraju i jedną z
najlepszych w Europie lokalizacji logistycznych. Dodatkowymi atutami usytuowanymi przy terenach
ŁSSE są kolej oraz międzynarodowe lotnisko a odległości do takich europejskich miast jak Berlin czy
Praga nie przekraczają 500 km, natomiast Moskwa, Monachium czy Wiedeń oddalone są o mniej niż
1 000 km.
Świetne położenie oraz dostęp do doskonale wykwalifikowanej kadry docenili liczni inwestorzy
m.in. tacy jak: DELL, General Electric, Bosch-Siemens, AIG, Hutchinson, Gillette, Indesit, ABB,
Procter & Gamble, Polfa-Łódź.
Dzięki tak potężnej infrastrukturze liczba miejsc pracy zapewniona przez ŁSSE wyniosła blisko
19 000 (luty, 2009).
Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. to nie tylko ogromne inwestycje przemysłowe to
również praca z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR – Corporate Social
Responsibility). Zgodnie z jej założeniami Spółka stara się w swojej działalności uwzględniać interesy
społeczności lokalnych oraz pozytywnie wpływać na otoczenie. Idee CSR Łódzka Specjalna Strefa
Ekonomiczna S.A. realizowane są na dwóch płaszczyznach: pomoc potrzebującym dzieciom,
zarówno wychowanków domów dziecka, jak również dzieciom z problemami zdrowotnymi, w ramach
programu „Strefa Dzieciom”, oraz aktywność na rzecz promocji kultury - Łódzka Specjalna Strefa
Ekonomiczna S.A. cyklicznie prezentuje program ART STREFA.
Infrastruktura drogowa
W układzie komunikacyjnym województwa łódzkiego, dla powiązań międzyregionalnych i
regionalnych decydującą rolę pełnią drogi krajowe i wojewódzkie. Dróg krajowych na terenie
województwa łódzkiego jest 16 o długości 1 211,4 km; w tym 174,6 km dróg dwujezdniowych, co
stanowi 14,4% ich łącznej długości. Dróg wojewódzkich jest 41 - łączna ich długość wynosi 1 153,1
km (w tym 125,4 km na terenach miejskich); wszystkie są jednojezdniowe, oprócz odcinków drogi nr
713 w Łodzi. Drogi te zapewniają połączenia obszaru województwa z podstawowymi jednostkami
osadniczymi i głównymi ośrodkami gospodarczymi w kraju, ale w przeważającej części mają bardzo
zły stan techniczny i parametry nie odpowiadające pełnionej przez nie funkcji. Ponadto brak obwodnic
na przeciążonych drogach krajowych, które przebiegają często przez centralne obszary miast
województwa, przenosząc duży ruch ciężki i tranzytowy, powoduje uciążliwości komunikacyjne i
zanieczyszczenie środowiska.
Drogi krajowe w województwie łódzkim:
6
- 1E75 Gdańsk – Toruń – Łódź – Częstochowa – Dąbrowa Górnicza – Tychy – Bielsko-Biała –
Cieszyn – granica państwa;
- A1 S6 Gdańsk – Toruń – Łódź – Piotrków Trybunalski – Częstochowa – Gliwice – Gorzyczki –
granica państwa;
- 2E30 granica państwa z Niemcami – Świecko – Nowy Tomyśl – Poznań – Konin – Warszawa –
Siedlce – Terespol - granica państwa z Białorusią;
- A2 granica państwa z Niemcami – Świecko – Poznań – Łódź – Warszawa (węzeł "Konotopa") – ... –
Warszawa (węzeł "Lubelska") – Biała Podlaska – Kukuryki – granica państwa z Białorusią
(Istniejący odcinek: Nowy Tomyśl – Stryków k. Łodzi);
- 8E67 granica państwa z Czechami – Kudowa-Zdrój – Kłodzko – Wrocław – Oleśnica – Syców –
Kępno – Wieluń – Bełchatów – Piotrków Trybunalski – Rawa Mazowiecka – Warszawa – Radzymin
– Wyszków – Ostrów Mazowiecka – Zambrów – Białystok – Augustów – Budzisko – granica
państwa z Litwą;
- S8 Wrocław (Psie Pole) – Kępno – Sieradz – A1 (Łódź) – ... – A1 (Piotrków Trybunalski) – Rawa
Mazowiecka – Warszawa – Ostrów Mazowiecka – Zambrów – Choroszcz S19 (W województwie
brak odcinków w eksploatacji);
- 12 granica państwa z Niemcami – Łęknica – Drożów 3 – Głogów – Leszno – Jarocin – Kalisz –
Sieradz – Piotrków Trybunalski – Sulejów – Radom – Zwoleń – Puławy – Lublin – Dorohusk –
granica państwa z Ukrainą;
- S12 A1 Piotrków Trybunalski – Sulejów – Radom – Puławy – Kurów – Lublin – Piaski – Chełm –
Dorohusk – granica państwa (W województwie brak odcinków w eksploatacji);
- 14 Łowicz – Stryków – Łódź – Pabianice – Zduńska Wola – Sieradz – Złoczew – Walichnowy;
- S14 Zachodnia Obwodnica Łodzi A2 – S8 (W województwie brak odcinków w eksploatacji);
- 42 Namysłów – Kluczbork – Praszka – Rudniki – Działoszyn – Pajęczno – Nowa Brzeźnica –
Radomsko – Przedbórz – Ruda Maleniecka – Końskie – Skarżysko-Kamienna – Rudnik;
- 43 Wieluń - Rudniki - Kłobuck – Częstochowa;
- 45 Zabełków – Krzyżanowice – Racibórz – Krapkowice – Opole – Bierdzany – Kluczbork – Praszka
– Wieluń – Złoczew;
- 48 Tomaszów Mazowiecki – Inowłódz – Klwów – Potworów – Białobrzegi – Głowaczów – Kozienice
– Nowe Słowiki – Sieciechów – Opactwo – Dęblin – Moszczanka – Kock;
- 60 Łęczyca – Kutno – Gostynin – Łąck – Płock – Bielsk – Drobin – Ciechanów – Różan – Ostrów
Mazowiecka;
- 70 Łowicz – Skierniewice – Huta Zawadzka;
- 71 Stryków – Zgierz – Konstantynów Łódzki – Pabianice – Rzgów;
- 72 Konin – Turek – Łódź – Rawa Mazowiecka;
- 74 Sulejów – Żarnów – Ruda Maleniecka – Kielce – Łagów – Opatów – Ożarów – Annopol – Kraśnik
– Janów Lubelski – Frampol – Gorajec – Szczebrzeszyn – Zamość – Hrubieszów – Zosin – granica
państwa;
- S74 S12 (Sulejów) – Kielce – Opatów – Tarnobrzeg – Stalowa Wola – S19 (Nisko) (W
województwie brak odcinków w eksploatacji);
7
- 83 Turek – Sieradz;
- 91 Gdańsk – Tczew – 1 (węzeł "Nowe Marzy") – ... – Głuchów – Piotrków Trybunalski – Kamieńsk –
Radomsko – Kłomnice – Częstochowa.
Przebieg dróg wojewódzkich, zarządzanych przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w Łodzi, jest
następujący:
- 449 granica województwa - Błaszki
- 450 granica województwa - Wyszanów - Wieruszów - granica województwa
- 469 Uniejów - Stary Gostków - Wróblew
- 473 granica województwa - Uniejów - Balin - Szadek - Łask
- 478 granica województwa - Księża Wólka - Krępa
- 479 Dąbrówka - Sieradz
- 480 Sieradz - Widawa - Szczerców
- 481 Łask - Widawa - Widoradz Górny
- 483 Łask - Szczerców - Nowa Brzeźnica - granica województwa
- 484 Buczek - Zelów - Bełchatów - Kamieńsk
- 485 Pabianice - Wadlew - Bełchatów
- 486 Wieluń - Działoszyn
- 491 Działoszyn - granica województw
- 492 Ważne Młyny - granica województwa
- 573 granica województwa - Żychlin
- 581 granica województwa - Łanięta - Krośniewice
- 583 Bedlno - Żychlin - granica województwa
- 584 granica województwa - Kiernozia - Łowicz
- 702 Kutno - Piątek - Zgierz
- 703 Porczyny - Poddębice - Stary Gostków - Łęczyca - Piątek - Łowicz
- 704 Jamno - Kołacin - Brzeziny
- 705 granica województwa - Skierniewice - Jeżów
- 707 Skierniewice - Rawa Mazowiecka - granica województwa
- 708 Ozorków - Warszyce - Stryków - Brzeziny
- 710 Łódź - Konstantynów Łódzki - Szadek - Warta - Błaszki
- 713 Łódź - Andrespol - Kurowice - Ujazd - Tomaszów Mazowiecki - Januszewice
- 714 Rzgów - Kurowice
- 715 Brzeziny - Koluszki - Budziszewice - Ujazd
- 716 Koluszki - Rokiciny - Piotrków Trybunalski
- 725 Rawa Mazowiecka - Biała Rawska - granica województwa
- 726 Rawa Mazowiecka - Inowłódz - Opoczno - Żarnów
- 728 granica województwa - Drzewica - granica województwa
- 742 Przygłów - Łęczno - Ręczno - Przedbórz - granica województwa
- 746 Żarnów - granica województwa
8
- 784 Radomsko - Ciężkowice - granica województwa
4. Informacja dotycz ąca obiektów i obszarów chronionych na mocy odr ębnych przepisów.
Obiekty i obszary chronione na mocy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o ochronie przyrody (tj. Dz.U. Nr z 2009 r. Nr 151, poz.1220)
Obszar strefy posiada silnie przekształconą szatę roślinną. Największą powierzchnię zajmują
użytki rolne - 68,7%. Zieleń łąkowa zajmuje 8%, zaś powierzchnia lasów i gruntów leśnych wynosi
20,7 % (przy średniej krajowej 28,8%) co daje 16 lokatę w kraju. Ta niska lesistość wpływa
niekorzystnie zarówno na warunki wodne jak i klimatyczne. Obecnie lasy zajmują na tym terenie 377,6
tys. ha tj. 20,7% powierzchni i jest to najniższy wskaźnik lesistości w skali kraju. Rozmieszczenie
lasów w strefie jest bardzo zróżnicowane. W układzie przestrzennym najwyższą lesistością (około
30%) charakteryzują się południowo – wschodnie rejony. Najmniej zalesiona, w granicach 5% jest
północna część strefy, o najlepszych warunkach glebowych. Największą lesistością w regionie strefy
łódzkiej odznaczają się powiaty: tomaszowski, radomszczański i opoczyński, najmniejszą – łęczycki
i kutnowski. Wśród gmin największe udziały powierzchni leśnych (ponad 50%) mają: Inowłódz,
Przedbórz, Poświętne, Lubochnia oraz Kluki. Rozległe powierzchnie leśne, występujące we
wschodniej i południowo - wschodniej części strefy, związane z pozostałościami dawnych puszcz:
Bolimowskiej (dorzecze Rawki) i Pilickiej (dorzecze Pilicy).
Jednym z cenniejszych elementów przyrodniczych obszaru jest flora torfowiskowa, zajmująca
około 1% powierzchni. Największe obszary tej roślinności związane są z dolinami rzek, cieków i
naturalnymi obniżeniami terenu. Największe płaty torfowisk występują w Kotlinie Szczercowskiej
(dolina Warty, Widawki, Pradolina Niecieczy) i Pradolinie Warszawsko – Berlińskiej (dolina Neru,
Bzury).
System ochrony krajobrazu obejmuje prawie 9% powierzchni strefy łódzkiej (ok. 1 800 km²).
Istnieje tu 89 rezerwatów i 7 parków krajobrazowych (z których 4 znajdują się w całości w granicach
strefy, 21 obszarów chronionego krajobrazu, 648 użytków ekologicznych, 3 stanowiska
dokumentacyjne, 21 zespołów przyrodniczo - krajobrazowych oraz ponad 2 000 pomników przyrody.
NATURA 2000
W województwie łódzkim występuje 42 obszarów zaliczanych do Europejskiej Sieci
Ekologicznej NATURA 2000. W strefie łódzkiej wyróżniono trzy ostoje ptaków (OSO określane jako
obszary specjalnej ochrony) o znaczeniu europejskim: Dolina Pilicy, Pradolina Warszawsko-Berlińska,
Dolina Środkowej Warty, Zbiornik Jeziorsko, gdzie odbywa lęgi około 50 gatunków ptaków wodno –
błotnych.
5. Czynniki meteorologiczne maj ące wpływ na poziom zanieczyszcze ń
Analizę podstawowych elementów i zjawisk meteorologicznych wykonano dla wybranych z siatki
obejmującej obszar województwa łódzkiego pól meteorologicznych 5kmx5km, uzyskanych z modelu
WRF. Analiza dotyczy prędkości i kierunku wiatru, temperatury, opadów atmosferycznych oraz
9
wilgotności względnej. Obliczenia danych meteorologicznych wykonywane są w siatce obejmującej
całe województwo, a nie tylko strefę łódzką, z tego powodu poniższe analiza musi dotyczyć całości
województwa.
Wiatr
Na rozprzestrzenianie się substancji zanieczyszczających znaczny wpływ mają prędkości oraz
kierunki wiatrów. Cisze wiatrowe i małe prędkości wiatru pogarszają poziomą wentylację powietrza, co
przyczynia się do wzrostu stężeń zanieczyszczeń. Prędkość wiatru wpływa, zatem na tempo
przemieszczania zanieczyszczeń powietrza, natomiast kierunek decyduje o trasie ich transportu.
Ponadto niskie prędkości wiatrów sprzyjają kumulacji w danym obszarze prekursorów ozonu, co
sprzyja jego tworzeniu.
Średnia prędkość wiatru w 2008 r., w województwie łódzkim wyniosła od 4,35 do 4,8 m/s.
W przypadku kierunku wiatru trudno wyznaczyć dominujący kierunek wiatru dla całego
obszaru województwa, dlatego dla wybranych punktów (z różnych części województwa) wyznaczono
odpowiadające im oczka siatki i dla nich wykonano róże wiatru. Dominującym kierunkiem wiatru w
województwie łódzkim w roku 2008, we wszystkich wyznaczonych punktach był wiatr z sektora
zachodniego.
Temperatura
Średnia roczna wartość temperatury w roku 2008 dla obszaru województwa łódzkiego zmienia się
nieznacznie bo od 8,3oC do 8,8oC.
Najchłodniejszym miesiącem w roku 2008 był grudzień, ze średnią temperaturą -0,5ºC.
Ujemne wartości temperatury występowały ponadto w styczniu. Najcieplejszym miesiącem w roku był
lipiec, kiedy to średnie temperatury wynosiły 18,4ºC.
Opady atmosferyczne
Dane z modelu wskazują, że roczna suma opadów w województwie łódzkim wynosiła od 480 do
620 mm. Najwyższe miesięczne sumy opadów wystąpiły w lipcu (ok. 78 mm), a najniższe w lutym
(ok.. 25 mm).
Wilgotno ść powietrza
Wilgotność powietrza na obszarze województwa łódzkiego w roku 2008 średnio wyniosła
70%. Zakres zmienności wilgotności powietrza na terenie województwa zmienia się nieznacznie od
68% do 71%.
6. Charakterystyka metod oceny jako ści powietrza
Stan zanieczyszczenia powietrza ozonem w strefie mierzony jest na stacjach automatycznych
zlokalizowanych w Gajewie, Parzniewicach oraz Piotrkowie Trybunalskim, według kryteriów ze
względu na ochronę zdrowia i roślin. Wyniki pomiarów stężeń ozonu w latach 2004-2008 odniesiono
10
się do obowiązującego poziomu docelowego – docelowy poziom ozonu w powietrzu pod kątem
ochrony zdrowia ludności obliczanego jako maksymalna średnia ośmiogodzinna spośród średnich
kroczących, wynosi D8 = 120 µg/m3. Wartość docelowa może być przekraczana tylko 25 razy w ciągu
roku (średnia z 3 lat pomiarów).
Analiza powyższych danych wskazuje, że w latach 2004-2008 obserwowano dość wysokie
stężenia ozonu – na wszystkich stanowiskach pomiarowych maksymalna średnia ośmiogodzinna
spośród średnich kroczących przekraczała 120 µg/m3, przy czym najwyższe stężenia, przekraczające
180 µg/m3, występowały w 2006 roku. W latach 2004 i 2005 wystąpiło stosunkowo niewiele dni
z przekroczeniami poziomu docelowego, dopiero od 2006 roku widać wyraźne pogorszenie się stanu
zanieczyszczenia atmosfery ozonem. Najwięcej dni z przekroczeniami poziomu docelowego
charakteryzuje stanowisko w Parzniewicach – 35,3 w 2006, 39,7 w 2007 i 37 w 2008.
W 2008 roku, w porównaniu z poprzednimi latami (2006 i 2007) widać wyraźny spadek
koncentracji ozonu na terenie całej strefy łódzkiej. Maksymalna średnia ośmiogodzinna spośród
średnich kroczących kształtował się w granicach od prawie 150 µg/m3 na stanowiskach w Gajewie i
Parzniewicach do 156 µg/m3 w Piotrkowie Trybunalskim. Poziom docelowy na analizowanych
stanowiskach był przekraczany 32 razy w Gajewie, 33 razy w Piotrkowie Trybunalskim i 37 razy w
Parzniewicach.
W 2008 roku przekroczony został poziom docelowy określony ze względu na ochronę roślin.
Wartość AOT40 wynosząca 18000 µg/m3/h.( średnia z 5 lat) został przekroczona na wszystkich
stacjach strefy. Z uwagi na to, że ozon jest zanieczyszczeniem wielkoobszarowym, na podstawie
wyników pomiarów WIOŚ w Łodzi stwierdził przekroczenia tego kryterium na terenie całej strefy.
Średnia AOT40 z lat 2004-2008 wynosi: w Gajewie - 19062 µg/m3h , w Parzniewicach
- 20 164 µg/m3h, w Piotrkowie Trybunalskim, przy ul. Belzackiej - 19862µg/m3h i przekraczały
poziom docelowy określony na poziomie 18 000 µg/m3h.
Pomiary st ężeń prekursorów ozonu
Zgodnie z Dyrektywą CAFE, pomiary stężeń prekursorów ozonu powinny obejmować
przynajmniej tlenki azotu (NO i NO2) oraz odpowiednie lotne związki organiczne (LZO). Poniżej
znajduje się wykaz lotnych związków organicznych zalecanych do pomiarów: etan, etylen, acetylen,
propan, propen, n-butan, i-butan, trans-2-buten, cis-2-buten, 1,3-butadien, n-pentan, i-pentan,
1-penten, 2-penten, n-heksan, i-heksan, n-heptan, n-oktan, i-oktan, benzen, toluen, m + p-ksylen,
o-ksylen, 1,2,4-trimetylobenzen, 1,2,3-trimetylobenzen, 1,3,5-trimetylobenzen, formaldehyd,
węglowodory niemetanowe.
Analizę pomiarów prekursorów ozonu w strefie łódzkiej oparto na pomiarach dwutlenku azotu
NO2 oraz NOx, gdyż pomiary niemetanowych lotnych związków organicznych w województwie łódzkim
prowadzone są w niepełnym zakresie i jedynie na obszarze Aglomeracji Łódzkiej. Uwzględniono
jedynie stężenia zmierzone na stanowiskach automatycznych, z których wyniki uznaje się
za referencyjne. W analizach uwzględniono stężenia 1 godzinne i średnioroczne dla dwutlenku azotu
(NO2) oraz średnioroczne dla tlenków azotu (NOx).
11
Stężenia NO2 wyznacza się ze względu na ochronę zdrowia. Dla stężeń jednogodzinnych
wartość dopuszczalna D1h = 200 µg/m3, przy czym w kolejnych latach obowiązywały marginesy
tolerancji: 2004 – 60 µg/m3; 2005 – 50 µg/m3; 2006 – 40 µg/m3; 2007 – 30 µg/m3; 2008 – 20 µg/m3,
częstość przekraczania poziomu dopuszczalnego wynosi 18 razy w roku. Dla stężeń średniorocznych
dopuszczalna wartość wynosi Da = 40 µg/m3. Marginesy tolerancji w analizowanym okresie wynosiły:
2004 – 12 µg/m3; 2005 – 10 µg/m3; 2006 – 8 µg/m3; 2007 – 6 µg/m3; 2008 – 4 µg/m3. Stężenia NOx
określa się ze względu na ochronę roślin. Dla stężeń średniorocznych dopuszczalna wartość wynosi
Da = 30 µg/m3.
Analizy wyników obliczeń wskazują, iż na żadnym stanowisku referencyjnym pomiarów NO2 i
NOx nie wystąpiły przekroczenia poziomu dopuszczalnego. Najniższe stężenia NO2 charakteryzowały
rok 2004, wyższe 2006 i 2008. Analiza przestrzennego zróżnicowania wartości stężeń wskazuje na
najniższe wartości NO2 na stanowisku w Gajewie (43,6 – 84,5 µg/m3 dla stężeń jednogodzinnych i 9,1
– 13,3 µg/m3 dla stężeń średniorocznych) oraz w Parzniewicach (72,6 – 83,0 µg/m3 dla stężeń
jednogodzinnych i 11,8 – 14,4 µg/m3 dla stężeń średniorocznych), a wyższe na terenie Piotrkowa
Trybunalskiego i Radomska. W Piotrkowie zakres stężeń NO2 jednogodzinnych w badanych latach
kształtował się w zakresie 66,2 – 100,1 µg/m3, a stężeń średniorocznych w zakresie 14,4 – 21,6
µg/m3. W Radomsku wartości te wynosiły odpowiednio 70 – 80 µg/m3 – stężenia jednogodzinne oraz
14,5 – 17,7 µg/m3 – stężenia średnioroczne.
W większych miastach, zwłaszcza w ich obszarach centralnych, znaczne natężenie ruchu
samochodowego, mała przepustowość dróg oraz gęsta zabudowa utrudniająca przewietrzanie
przyczyniają się do powstania najwyższych stężeń NO2. W okresie zimowym nakłada się na to
dodatkowo emisja powierzchniowa, która w przypadku wystąpienia niekorzystnych warunków
meteorologicznych jeszcze bardziej podnosi stężenia dwutlenku azotu.
Modelowanie poziomów st ężeń w powietrzu .
Do obliczeń przestrzennych rozkładów stężeń wykorzystano model CAMx. CAMx (the
Comprehensive Air quality Model with extensions) jest nowoczesnym eulerowskim, fotochemicznym
modelem dyspersji przeznaczonym do kompleksowej („one-atmosphere”) oceny jakości powietrza w
zakresie zanieczyszczeń gazowych i pyłu (ozon, PM10, PM2.5, zanieczyszczenia gazowe, gazy trujące,
rtęć) opracowanym przez ENVIRON International Corporation (USA).
CAMx symuluje emisję, dyspersję, reakcje chemiczne i usuwanie zanieczyszczeń
w troposferze, rozwiązując równanie ciągłości dla każdego ze związków chemicznych związków (l)
w systemie zagnieżdżonych trójwymiarowych siatek.
Model CAMx należy do tzw. trzeciej generacji modeli jakości powietrza, nazywanych też
systemami modelowania. Uznawany jest obecnie (wraz z modelem CMAQ) za najlepszy operacyjnie
działający model jakości powietrza. Jest to model trójwymiarowy, wieloskalowy, stosowany do
określenia jakości powietrza zarówno dla obszarów podmiejskich jak i kontynentalnych. Model
prowadzi obliczenia w odwzorowaniu geograficznym, UTM lub Lambert Conic Conformal. Twórcy
modelu CAMx zapewnili przyjmowanie danych meteorologicznych z wielu modeli meteorologicznych,
takich jak MM5, WRF, RAMS. Ponadto istnieje możliwość doprowadzenia danych z regionalnych
12
modeli klimatycznych, np. z modelu RegCM. Informacja emisyjna podawana jest w formie katastru
(gridu), gdzie dla każdego pola siatki określana jest sumaryczna wielkość emisji. Dodatkowo model
uwzględnia wysokie źródła punktowe, dla których oprócz emisji podane muszą być parametry
techniczne źródła (wysokość i średnica komina oraz prędkość i temperatura gazów na wylocie).
Zarówno informacja meteorologiczna jak i emisyjna musi być przygotowana w postaci szeregów
czasowych, najlepiej z krokiem czasowym 1 h.
Model uwzględnia depozycję suchą i mokrą oraz przemiany chemiczne. Zaimplementowane
są schematy chemiczne CB4 (117 reakcji i 67 substancji) oraz SAPRC99 (211 reakcji i 74 substancje)
oraz specjalny mechanizm chemii rtęci (rtęć gazowa Hg0 i Hg2 oraz cząsteczkowa HgP).
Szczególnie rozbudowana jest analiza zanieczyszczeń pyłowych i ozonowych. CAMx
wyposażony jest w rozbudowany moduł kompleksowej („one-atmosphere”) analizy pyłów i ozonu
OSAT/PSAT – Ozone and Particulate Source Apportionment Technology. Uwzględniane są zarówno
aerozole nieorganiczne (schemat ISORROPIA) jak i organiczne (SOA) będące wynikiem przemian
prekursorów ozonu: NOx, SO2, NMLZO, NH3.
Istotną rolę w jakości obliczeń odgrywają dane meteorologiczne. CAMx, dzięki działaniu na
trójwymiarowych, zagnieżdżonych siatkach geograficznych, jest niejako z definicji przystosowany do
użycia ogólnodostępnych, ogólnoświatowych danych przetworzonych przez mezoskalowy model
meteorologiczny WRF. Firma Environ przygotowała preprocesor WRFCAMX, który dokonuje konwersji
danych z formatu modelu WRF na format gotowy do zastosowania w modelu CAMx.
Do modelu wchodzą następujące dane meteorologiczne horyzontalne składowe U i V wiatru na
wszystkich poziomach, dane fotochemiczne, przygotowane w pliku AHO (Albedo, Haze, Ozone),
informacje geograficzne o terenie( użytkowanie terenu, współczynnik odbicia promieniowania UV,
pokrywa śnieżna, szorstkość, informacja o suszy, rzeźba terenu.)
Do modelu należy dostarczyć również informacje o jakości powietrza w postaci warunków
początkowych i brzegowych.
Warunki pocz ątkowe – jest to plik zawierający informacje o stężeniach w momencie
startu modelu dla całej siatki na wszystkich poziomach. Dane te są na ogół dostępne
z wcześniejszego przebiegu modelu.
Warunki brzegowe – jest to plik zawierający informacje o stężeniach na brzegach
siatki na wszystkich jej poziomach dla całego przebiegu modelu, czyli cogodzinne
wartości stężeń we wszystkich polach siatki. Dane te są na ogół dostępne z obliczeń
modelem o mniejszej skali, na przykład z modelu EMEP.
Górna koncentracja – plik zawierający wielkości stężeń, jakie model przyjmuje
w najwyższym poziomie przebiegu. Jest to informacja stała w czasie i przestrzeni.
Najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest założenie warunków czystego powietrza.
Poniżej zaprezentowano graficznie wykorzystane do modelowania warunki początkowe i
brzegowe.
13
Rys. 1 Warunki pocz ątkowe dla NO x wykorzystane w ramach modelowania ozonu dla strefy
łódzkiej w 2008 r.
Rys. 2 Warunki pocz ątkowe dla NMLZO wykorzystane w ramach modelowania o zonu dla strefy
łódzkiej w 2008 r.
14
Rys. 3 Warunki pocz ątkowe dla O 3 wykorzystane w ramach modelowania ozonu dla strefy
łódzkiej w 2008 r.
Rys.4 Warunki brzegowe dla NO x wykorzystane w ramach modelowania ozonu dla strefy
łódzkiej w 2008 r.
15
Rys.5 Warunki brzegowe dla NMLZO wykorzystane w ram ach modelowania ozonu dla strefy
łódzkiej w 2008 r.
Rys. 6 Warunki brzegowe dla O 3 wykorzystane w ramach modelowania ozonu dla strefy
łódzkiej w 2008 r.
Do modelu wprowadza si ę :
16
- dane emisyjne w postaci zewn ętrznych plików z cogodzinn ą emisj ą.( kataster emisji,
obejmuj ący dodatkowo z emisj ę z wysokich źródeł i emisj ę naturaln ą z obszarów le śnych
w zależności od warunków meteorologicznych, od nasłonecznieni a i temperatury.
- przemiany chemiczne
W modelu CAMx zaimplementowano 4 mechanizmy przemian chemicznych oraz schemat
zdefiniowany przez użytkownika (poniższa tabela).
Tabela 4 Schematy przemian chemicznych zaimplemento wane w modelu Cmx
Nr
mechanizmu OPIS
3 Przemiany fazy gazowej CB4 zaimplementowane dla Ozone Transport Assessment
Group przez Whitten et. Al. (1996). 96 reakcji i 37 substancji
1 Mechanizm 3 plus przemiany chloru (Tanaka et al. 2000). 110 reakcji i 48 substancji
4
Mechanizm 3 plus dodatkowo nieorganiczne gazowe reakcje istotne dla
modelowania regionalnego. Ten mechanizm opcjonalnie włącza aerozole i rtęć:
wtórne aerozole organiczne (SOA) i nieorganiczne. 117 reakcji i do 67 substancji
5 Mechanizm SPARC 99 (Carter, 2000). 217 reakcji 77 substancji.
10 Mechanizm definiowany przez użytkownika.
Charakter modelu CAMx oraz przemiany chemiczne w nim zaimplementowane uwzględniają
interakcje zachodzące pomiędzy poszczególnymi typami źródeł. W związku z tym nie jest możliwe
proste wskazanie ich udziałów w stężeniach wyznaczonych w receptorach.
Ocena jako ści modelowania
Zgodnie z prawem polskim i Unii Europejskiej podstawą oceny jakości powietrza jest pomiar
stężeń zanieczyszczeń gazowych i pyłowych.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny
poziomów substancji w powietrzu określa wymagania, jakie spełnić mają wyniki modelowania. W
przypadku ozonu dopuszczalna niepewność modelowania definiowana jako maksymalne odchylenie
mierzonych i obliczanych poziomów substancji dla wartości średniorocznych wynosi 50%.
Poniższe dane wskazują, że osiągnięto dobrą zgodność wyników modelowania z pomiarami.
Tabela 5 Porównanie wyników modelowania z wynikami pomiarów ozonu w strefie łódzkiej w
2008 r.
Stanowisko
pomiarowe Kod krajowy stacji
Ilość dni z
przekroczeni
ami pomiar
S 93,2
[µg/m 3]
pomiar
S 93,2
[µg/m 3]
model
Błąd
[%]
Gajew LdGajewWIOSAGajew 32 149,3 118.7 -20,5
Parzniewice LdParzniWIOSAParznie 37 149,2 118.3 -20,7
17
Piotrków Trybunalski
ul. Belzacka LdPiotrkWIOSABelzack 33 156,0 115.6 -25,9
7. Charakterystyka techniczno-ekologicznych instala cji, urz ądzeń i rodzajów powszechnego
korzystania ze środowiska, których wyst ępowanie ma znacz ący udział w poziomie ozonu
w powietrzu oraz metod modelowania.
Emisja zewn ętrzna prekursorów ozonu dla strefy łódzkiej
Emisję zewnętrzną NOx dla strefy łódzkiej stanowiła emisja ze źródeł punktowych,
powierzchniowych i liniowych z pasa 30 km wokół strefy oraz z terenu aglomeracji łódzkiej.
Największy udział w emisji zewnętrznej NOx miała emisja ze źródeł liniowych (33,3%),
znaczny był ponadto udział emisji ze źródeł punktowych (26%), 9,2% całkowitej emisji spoza strefy.
Ogólnie roczny ładunek NOx napływających na teren strefy łódzkiej z pasa 30 km wokół strefy oraz z
terenu aglomeracji łódzkiej szacowany był na poziomie ponad 51 tys. ton.
Tabela 6 Sumy emisji zewn ętrznej NO x dla strefy łódzkiej w 2008 r.
Źródła SNAP Emisja NOx
[Mg/rok]
%udział
01. Procesy spalania w sektorze produkcji i transformacji energii 13340,6 26
02. Procesy spalania w sektorze komunalnym i mieszkaniowym 4731,9 9,2
03. Procesy spalania w przemyśle 8474,1 16,5
04. Procesy produkcyjne 253,9 0,5
07. Transport drogowy 17075,4 33,3
08. Inne rodzaje transportu 7397,3 14,4
09. Zagospodarowanie odpadów 43,8 0,1
10. Rolnictwo 19,0 0,04
SUMA 51335,9 100
Roczny ładunek NMLZO z emitorów zlokalizowanych w pasie 30 km wokół strefy łódzkiej oraz
na terenie aglomeracji łódzkiej oszacowano na poziomie ponad 396 tys. ton. Największy udział w
bilansie emisji zewnętrznej (53,8%) mają źródła związane z zastosowaniem oraz produkcją
rozpuszczalników, farb i innych produktów.
Tabela 7 Sumy emisji zewn ętrznej NMLZO dla strefy łódzkiej w 2008 r.
Źródła SNAP Emisja NMLZO
[Mg/rok]
% udział
01. Procesy spalania w sektorze produkcji i transformacji energii 29905,2 0,8
02. Procesy spalania w sektorze komunalnym i mieszkaniowym 335489,6 8,5
03. Procesy spalania w przemyśle 34808,3 0,9
18
04. Procesy produkcyjne 466188,7 11,8
05. Wydobycie i dystrybucja paliw kopalnych 177152,9 4,5
06. Zastosowanie rozpuszczalników i innych produktów 2133721,2 53,8
07. Transport drogowy 452289,4 11,4
08. Inne rodzaje transportu 218865,5 5,5
09. Zagospodarowanie odpadów 5883,6 0,1
10. Rolnictwo 109512,4 2,8
SUMA 3963816,9 100
Emisja prekursorów ozonu z terenu strefy łódzkiej
Emisja NOx z terenu strefy łódzkiej została oszacowana na ponad 64 tys. ton. Największy
udział w bilansie miała emisja z procesów spalania w sektorze produkcji i transformacji energii –
57,3%, udział emisji ze źródeł transportu wyniósł sumarycznie 28,5% (transport drogowy i inne
rodzaje transportu), natomiast najmniejsze znaczenia miała emisja ze spalania w sektorze
komunalnym i mieszkaniowym – 4,6%.
Tabela 8 Sumy emisji NO x w strefie łódzkiej w 2008 r.
Źródła SNAP Emisja NOx
[Mg/rok]
% udział
01. Procesy spalania w sektorze produkcji i transformacji energii 37110,6 57,3
02. Procesy spalania w sektorze komunalnym i mieszkaniowym 2970,7 4,6
03. Procesy spalania w przemyśle 6191,9 9,6
07. Transport drogowy 12079,9 18,7
08. Inne rodzaje transportu 6323,6 9,8
09. Zagospodarowanie odpadów 26,9 0,04
10. Rolnictwo 17,1 0,03
SUMA 64720,7 100
Emisję całkowitą NMLZO z terenu strefy łódzkiej oszacowano na ponad 2342 tys. ton.
Dominującym typem emisji była emisja ze źródeł związanych z produkcją i zastosowaniem
rozpuszczalników i innych produktów, oszacowana na ponad 1306 tys. ton (55,8%). Udział emisji ze
spalania w sektorze produkcji i transformacji energii był nieznaczny i wyniósł 3,8%, natomiast udział
wszystkich rodzajów transportu - około 19%). Udział emisji ze spalania w sektorze komunalnym i
mieszkaniowym oszacowano na 9,2%.
19
Tabela 9 Sumy emisji NMLZO w strefie łódzkiej w 200 8 r.
Źródła SNAP
Emisja
NMLZO
[Mg/rok]
% udział
01. Procesy spalania w sektorze produkcji i transformacji energii 89911,4 3,8
02. Procesy spalania w sektorze komunalnym i mieszkaniowym 216387,4 9,2
03. Procesy spalania w przemyślle 20952,6 0,9
04. Procesy produkcyjne 68886,3 2,9
05. Wydobycie i dystrybucja paliw kopalnych 96960,9 4,1
06. Zastosowanie rozpuszczalników i innych produktów 1306367,2 55,8
07. Transport drogowy 286072,6 12,2
08. Inne rodzaje transportu 154212,2 6,6
09. Zagospodarowanie odpadów 3611,4 0,2
10. Rolnictwo 98827,1 4,2
SUMA 2342189,0 100
Inwentaryzacja emisji tlenków azotu NOx na terenie strefy łódzkiej wskazuje, że największa
emisja tego zanieczyszczenia pochodzi od źródeł punktowych oraz komunikacyjnych. Ze względu na
odmienne parametry techniczne źródeł (punktowych i liniowych), a zwłaszcza ze względu na
wysokość wyrzutu spalin najistotniejszą rolę w tworzeniu ozonu troposferycznego – przyziemnego,
traktowanego jako zanieczyszczenie wtórne będące jednym z efektów zanieczyszczenia atmosfery,
odgrywa przede wszystkim emisja komunikacyjna.
Najistotniejsze znaczenie w przypadku emisji niemetanowych lotnych związków organicznych
NMLZO w strefie łódzkiej ma emisja punktowa, związana z produkcją i zastosowaniem w przemyśle
farb, rozpuszczalników i innych związków.
8. Analiza poziomu st ężeń ozonu przyziemnego i jego prekursorów
8.1. Napływ zanieczyszcze ń na obszar strefy łódzkiej – tło zanieczyszcze ń
W związku z właściwościami chemicznymi ozonu, którego powstawanie oraz rozkład w
warstwie przyziemnej jest procesem nieliniowym, silnie zależnym od panujących w danym momencie
warunków meteorologicznych i rozkładu emisji, trudno jest określić udział napływu ozonu na dany
obszar spoza badanej strefy. W związku z tym nawet, jeżeli wielkość emisji prekursorów ozonu
pozostanie na niezmienionym poziomie, to w kolejnych latach obserwowane stężenia ozonu mogą się
znacząco różnić.
Zgodnie z danymi zawartymi w opracowaniu Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w
Warszawie pt. „Ocena i prognoza zagrożeń dla zdrowia ludzi i ekosystemów związanych z
zawartością ozonu w troposferze w skali kraju i możliwości wypełnienia zobowiązań unijnych
dotyczących poziomu zanieczyszczenia powietrza ozonem w perspektywie do 2020 roku”, napływ
zanieczyszczeń na obszar Polski, w tym na obszar strefy łódzkiej, z obszaru poza terytorium kraju, ma
20
duży wpływ na poziomy stężeń ozonu przyziemnego. Zgodnie z powyższym opracowaniem, dla
poziomu docelowego ozonu o okresie uśredniania wyników pomiarów średnia ośmiogodzinna spośród
średnich kroczących – 120 µg/m3 (dopuszczalna częstość przekraczania poziomu docelowego w roku
kalendarzowym – 25 dni), wpływ ozonu transgranicznego szacuje się na około 40-60%. Jeszcze
większy udział źródeł transgranicznych jest obserwowany dla średnich miesięcznych stężeń ozonu w
okresie letnim, gdzie udział ten jest szacowany na około 80%. Zatem pozostaje niewielki margines
stężeń, na który wpływ ma emisja z kraju, w tym z terenu strefy łódzkiej.
8.2. Stężenia prekursorów ozonu – NO x i NMLZO na terenie strefy łódzkiej
Stężenia roczne NO x pochodz ące od emisji całkowitej z terenu strefy łódzkiej
Przestrzenny rozkład stężeń NOx pochodzących od całości emisji na terenie strefy jest
nierównomierny – najwyższe stężenia występują w centralnej części strefy, w sąsiedztwie aglomeracji
łódzkiej, gdzie osiągają 23,23 µg/m3, najniższe natomiast charakteryzują północne, północno-
zachodnie i zachodnie rejony strefy.
8.3. Stężenia roczne NMLZO pochodz ące od emisji całkowitej z terenu strefy łódzkiej
Rozkład stężeń NMLZO pochodzących od całości emisji w strefie łódzkiej został wyznaczony
w podziale na grupy związków, w jakich jest dostarczana emisja NMLZO do modelu CAMx:
1) PAR – parafiny – nazwa zwyczajowa alkanów niecyklicznych;
2) OLE – olefiny – organiczne związki chemiczne z grupy węglowodorów nienasyconych,
w których występuje jedno lub więcej podwójnych wiązań chemicznych między
atomami węgla;
3) TOL – toluen i pochodne;
4) XYL – ksylen i pochodne;
5) FORM – formaldehyd;
6) ALD2 – inne aldehydy (oprócz formaldehydu);
7) ISOP – izopren;
8) ETH – eten.
W związku z brakiem możliwości technicznej i merytorycznej uśrednienia wartości stężeń
NMLZO i zaprezentowania wyników w µg/m3, sumaryczne stężenia zostały pokazane w ppb.
Wyznaczone w wyniku modelowania stężenia NMLZO wskazują, iż najwyższe wartości
występują wokół aglomeracji łódzkiej, gdzie dochodzą do 40 ppb, natomiast najniższe stężenia
występują w zachodniej i południowo-zachodniej części strefy łódzkiej.
8.4 Stężenia całkowite ozonu O 3 na terenie strefy łódzkiej
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Łodzi zakwalifikował do klasy C strefę łódzką ze
względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ze względu na ochronę roślin. Wartość docelowa dla
maksimum dobowego ze stężeń 8-godzinnych kroczących wynosi 120 µg/m3 i nie może być
przekroczona przez więcej niż 25 dni w ciągu roku kalendarzowego. Z tego względu poniżej
21
przedstawiono wartość maksymalną ze stężeń 8-godzinnych kroczących dla 26 doby, w której
wystąpiło przekroczenie wartości docelowej.
Rys.7. Warto ść maksymalna ze st ężeń 8-godzinnych krocz ących dla 26 doby, w której wyst ąpiło przekroczenie warto ści docelowej ozonu w strefie łódzkiej w 2008 r.
Zgodnie z prawem polskim i Unii Europejskiej podstawą oceny jakości powietrza jest pomiar
stężeń zanieczyszczeń gazowych i pyłowych. W województwie łódzkim, roczna ocena jakości
powietrza za 2008 rok wykazała przekroczenia poziomu docelowego ozonu o okresie uśredniania
wyników pomiarów 8 godzin (26 max) w strefie łódzkiej.
Zakres stężeń ozonu (średnia 8h, 26 maksimum), na terenie strefy łódzkiej, wyznaczony na
podstawie obliczeń modelowych, kształtuje się w granicach od 109,5 do 125 µg/m3. Przekroczenia
poziomu docelowego wystąpiły w następujących powiatach: kutnowskim, łowickim, skierniewickim,
łęczyckim, poddębickim, rawskim, sieradzkim, zduńskowolskim, łaskim, wieruszowskim, wieluńskim,
bełchatowskim, pajęczańskim, radomszczańskim, piotrkowskim. Stężenia przekraczają poziom
docelowy maksymalnie o 4,2%.
22
Rys.8 St ężenia AOT 40 w strefie łódzkiej, w 2008 r.
Wartość AOT 40 dla ochrony roślin, w strefie łódzkiej, w 2008 r. wyniosła od 20 100 µg/m3�h w
centrum obszaru do maksymalnie 20 500 µg/m3�h na krańcu południowo-zachodnim.
W całej strefie, o powierzchni 16 795 km2 wartość AOT 40 przekraczała wartość poziomu
docelowego, który wynosi 18 000 µg/m3�h, o 12 do 14%.
Analiza powyższych wyników obliczeń stężeń prekursorów ozonu wskazuje, iż największy
wpływ na powstawanie ozonu przyziemnego w strefie łódzkiej ma emisja NO2 szczególnie z transportu
oraz NMLZO ze źródeł punktowych. Jednak dokładniejsze określenie udziału poszczególnych
zanieczyszczeń i ich źródeł w powstawaniu ozonu, ze względu na skomplikowanie tego procesu jest
bardzo problematyczne. Ozon jest zanieczyszczeniem wtórnym powstającym w troposferze na skutek
przemian chemicznych różnych związków – zanieczyszczeń pierwotnych. Prekursorami powstawania
ozonu są przede wszystkim tlenki azotu (NOx), niemetanowe lotne związki organiczne (NMLZO), ale
również, chociaż w mniejszym stopniu tlenek węgla i metan. Ozon powstaje w wyniku przemian
fotochemicznych utleniania (pod wpływem ultrafioletowego promieniowania słonecznego) tlenków
azotu w obecności NMLZO, CO i CH4. W trakcie tego procesu zachodzi wiele szybko przebiegających
skomplikowanych reakcji chemicznych, a ilość powstającego zanieczyszczenia – ozonu jest
uzależniona nie tylko od ilości zanieczyszczeń pierwotnych, ale także od ich wzajemnego stosunku
ilościowego w atmosferze, od natężenia promieniowania słonecznego (a więc pory dnia, pory roku,
zachmurzenia itd.). Z tego powodu wyznaczenie udziału poszczególnych źródeł w stężeniach ozonu
jest niezwykle skomplikowane, a wyniki byłyby tylko szacunkowe i prawidłowe jedynie dla danego
23
okresu obliczeniowego (np. godziny), ze względu na szybkość zmian zachodzących w reakcjach
fotochemicznych w atmosferze.
Należy przyjąć, że największy udział w powstawaniu zanieczyszczenia, jakim jest ozon
przyziemny mają przede wszystkim źródła emitujące największe ilości prekursorów ozonu.
Inwentaryzacja emisji tlenków azotu NOx na terenie strefy łódzkiej wskazuje, że największa emisja
tego zanieczyszczenia pochodzi od źródeł punktowych oraz komunikacyjnych. Ze względu na
odmienne parametry techniczne źródeł (punktowych i liniowych), a zwłaszcza ze względu na
wysokość wyrzutu spalin najistotniejszą rolę w tworzeniu ozonu troposferycznego – przyziemnego,
odgrywa przede wszystkim emisja komunikacyjna. Najistotniejsze znaczenie w przypadku emisji
niemetanowych lotnych związków organicznych NMLZO w strefie łódzkiej ma emisja punktowa,
związana z produkcją i zastosowaniem w przemyśle farb, rozpuszczalników i innych związków.
9. Materiały, dokumenty i opracowania wykorzystane do opracowania Programu.
Naprawczy program ochrony powietrza powinien być zintegrowany z krajowymi
i wojewódzkimi programami zatwierdzonymi dla omawianego obszaru. Na stan aerosanitarny danego
terenu (tworzenie się lokalnych obszarów przekroczeń) oddziałuje nie tylko emisja zanieczyszczeń,
ale również sposób zagospodarowania przestrzennego obszaru, pokrycie terenu, lokalne możliwości
przewietrzania itp. Natomiast możliwości zmian w wielkości i rodzaju emisji (np. z indywidualnych
palenisk domowych, czy z komunikacji) są silnie uzależnione od istniejących zapisów w strategii
rozwoju województwa i poszczególnych powiatów, w planach zagospodarowania przestrzennego, a
także od planów rozwoju komunikacji, możliwości rozwoju sieci energetycznych, czy gazowych, od
planowanych inwestycji oraz możliwości finansowych władz lokalnych i podmiotów gospodarczych.
Dla zanieczyszczenia wielkoskalowego, jakim jest ozon, oraz przy wojewódzkiej skali programu (strefa
łódzka), analiza obowiązujących dokumentów ograniczona została do poziomu krajowego i
wojewódzkiego. Różnego rodzaju działania zdążające do ograniczenia emisji prekursorów ozonu (NOx
i NMLZO) i stężeń ozonu mające zasięg wojewódzki lub ogólnokrajowy będą odnosić pożądany
skutek. Natomiast działania na poziomie gminy lub powiatu (np. remonty dróg), z punktu widzenia
lokalnych zanieczyszczeń bardzo pożądane, z punktu widzenia globalnego zanieczyszczenia ozonem,
nie będą miały znaczenia. Tak, więc analizowanie, co najmniej kilkudziesięciu planów powiatowych i
gminnych jest nieuzasadnione.
W ramach tworzenia naprawczego programu dla strefy łódzkiej przeanalizowano poniższe
dokumenty krajowe i wojewódzkie.
9.1. Uwarunkowania wynikaj ące z dokumentów, planów i programów krajowych i reg ionalnych
Program ochrony powietrza jest jednym z elementów polityki ekologicznej danego obszaru i
zgodnie z art. 91 ust.9c ustawy Prawo ochrony środowiska winien uwzględniać cele zawarte w innych
dokumentach planistycznych i strategicznych, w tym w krajowym programie ochrony powietrza,
24
wojewódzkim programie ochrony środowiska, regionalnych programach operacyjnych i koncepcji
przestrzennego zagospodarowania kraju.
Do chwili obecnej krajowy program ochrony powietrza nie został opracowany.
W ramach tworzenia przedmiotowego Programu przeanalizowano cele poniższych dokumentów
krajowych i regionalnych Przedstawiono te informacje z poszczególnych dokumentów i planów, które
są znaczące dla wniosków zawartych w POP.
9.1.1. Uwarunkowania wynikaj ące z polityki ekologicznej pa ństwa
W ramach tworzenia naprawczego programu dla strefy łódzkiej przeanalizowano poniższe
dokumenty krajowe i regionalne
Plany krajowe
Główną zasadą polityki ekologicznej państwa polskiego jest przyjęta w Konstytucji RP zasada
zrównoważonego rozwoju, której podstawowym założeniem jest takie prowadzenie działań we
wszystkich dziedzinach gospodarki i życia społecznego, aby zachować zasoby i walory środowiska
w jak najlepszym stanie, przy jednoczesnym zachowaniu trwałości funkcjonowania procesów
przyrodniczych oraz naturalnej różnorodności biologicznej.
Zaktualizowana Koncepcja Przestrzennego Zagospodaro wania Kraju opracowana przez
Rządowe Centrum Studiów Strategicznych (Warszawa, październik 2005 r.) jest aktualizacją
„Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju” wykonanej przez Rządowe Centrum
Studiów Strategicznych pod kierunkiem prof. Jerzego Kołodziejskiego, przyjętej w dniu 5 października
1999 r. przez Radę Ministrów oraz w dniu 17 listopada 2000 r. przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej
(M.P. nr 26, poz. 432). Aktualnie obowiązującym krajowym dokumentem planistycznym jest
„Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju” (KPPZK) opracowana przez
nieistniejące już Rządowe Centrum Studiów Strategicznych.
Koncepcja jest podstawowym dokumentem określającym politykę przestrzennego
zagospodarowania państwa, w perspektywie najbliższych 20 lat (w horyzoncie 2025 r.). Określa
wymagania z zakresu ochrony środowiska i zabytków, z uwzględnieniem obszarów podlegających
ochronie.
Narodowa Strategia Spójno ści 2007-2013 określa priorytety, obszary i system wdrażania
funduszy unijnych – Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu
Społecznego, Funduszu Spójności na lata 2007-2013. Cel strategiczny NSS to zapewnienie
warunków do wzrostu konkurencyjności gospodarki. Jego realizacja odbywa się poprzez Programy
Operacyjne (zarządzane przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego) oraz 16 Regionalnych
Programów Operacyjnych (zarządzanych przez zarządy województw).
Celem Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko jest wzrost atrakcyjności
inwestycyjnej regionów Polski poprzez rozwój infrastruktury przy uwzględnianiu zasad ochrony
środowiska, zdrowia społeczeństwa, zachowania tożsamości kulturowej i rozwoju spójności
terytorialnej. W programie tym określono 14 osi priorytetowych, w tym mające znaczenie dla realizacji
programów ochrony powietrza:
− Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi;
25
− Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska;
− Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych;
− Transeuropejskie sieci transportowe;
− Transport przyjazny środowisku;
− Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe;
− Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku;
− Bezpieczeństwo energetyczne;
− Pomoc techniczna dla wsparcia procesu zarządzania programem upowszechniania
wiedzy na temat wsparcia ze środków UE;
− Pomoc techniczna dla wsparcia zdolności instytucjonalnych
w instytucjach uczestniczących we wdrażaniu priorytetów współfinansowania z
funduszu spójności.
Istotne znaczenie dla działań na rzecz ochrony powietrza mają dokumenty strategiczne
zatwierdzone przez Radę Ministrów i Sejm Rzeczypospolitej Polskiej:
II Polityka ekologiczna pa ństwa (przyjęta przez RM 13 czerwca 2000 r.,
a przez Sejm 23 sierpnia 2001 r.). Podstawowym celem nowej polityki ekologicznej państwa jest
zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju (mieszkańców, infrastruktury społecznej i zasobów
przyrodniczych), przy założeniu, że strategia zrównoważonego rozwoju Polski pozwoli na wdrażanie
takiego modelu tego rozwoju, który zapewni na tyle skuteczną regulację i reglamentację korzystania
ze środowiska, aby rodzaj i skala tego korzystania realizowane przez wszystkich użytkowników nie
stwarzały zagrożenia dla jakości i trwałości przyrodniczych zasobów. Cele polityki ekologicznej:
1. W sferze racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych:
− racjonalizacja użytkowania wody;
− zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji;
− zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze
źródeł odnawialnych;
− ochrona gleb;
− wzbogacanie i racjonalna eksploatacja zasobów leśnych;
− ochrona zasobów kopalin.
2. W zakresie jakości środowiska:
− gospodarowanie odpadami;
− stosunki wodne i jakość wód;
− jakość powietrza. zmiany klimatu;
− stres miejski. hałas i promieniowanie;
− bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne;
− nadzwyczajne zagrożenia środowiska;
− różnorodność biologiczna i krajobrazowa.
26
Cechami charakterystycznymi nowej polityki w zakresie ochrony powietrza przed
zanieczyszczeniami są:
1. Zwiększenie liczby zanieczyszczeń objętych przeciwdziałaniem mającym zmniejszyć
lub ograniczyć ich emisję i niekorzystne oddziaływanie na środowisko (do głównych
należą substancje bezpośrednio zagrażające życiu i zdrowiu ludzi, takie jak metale
ciężkie i trwałe zanieczyszczenia organiczne, substancje degradujące środowisko
i pośrednio wpływające na zdrowie i warunki życia, takie jak dwutlenek siarki, tlenki
azotu, amoniak, lotne związki organiczne i ozon przyziemny, substancje wpływające
na zmiany klimatyczne, takie jak dwutlenek węgla, metan, podtlenek azotu, HFCs,
SF6, PFCs, a także substancje niszczące warstwę ozonową, kontrolowane przez
Protokół Montrealski);
2. Konsekwentne przechodzenie na likwidację zanieczyszczeń u źródła, poprzez zmiany
nośników energii (ze szczególnym uwzględnieniem źródeł energii odnawialnej),
stosowanie czystszych surowców i technologii (zgodnie z zasadą korzystania
z najlepszych dostępnych technik i dostępnych metod) oraz minimalizację zużycia
energii i surowców;
3. Coraz szersze normowanie emisji w przemyśle, energetyce i transporcie;
4. Coraz szersze wprowadzanie norm produktowych, ograniczających emisję
do powietrza zanieczyszczeń w rezultacie pełnego cyklu życia produktów i wyrobów
- od wydobycia surowców, poprzez ich przetwarzanie, wytwarzanie nowych
produktów i wyrobów oraz ich użytkowanie, aż do przejścia w formę odpadów.
Polityka ekologiczna pa ństwa w latach 2009 - 2012 z perspektyw ą do roku 2016” 1 jest
dokumentem strategicznym, który przez określenie celów i priorytetów ekologicznych wskazuje
kierunek działań koniecznych dla zapewnienia właściwej ochrony środowisku naturalnemu.
Wśród priorytetów polityki ekologicznej znajdują się następujące działania związane z ochroną
powietrza:
• Wspieranie platform technologicznych i ekoinnowacyjności w ochronie środowiska,
• Przywrócenie podstawowej roli miejscowym planom zagospodarowania
przestrzennego, jako podstawy lokalizacji inwestycji,
• Promocja wykorzystania metanu z pokładu węgla,
• Ochrona atmosfery,
• Gospodarka odpadami,
• Modernizacja systemu energetycznego.
Polityka ekologiczna państwa podejmuje wyzwania, w tym min. dotyczące realizacji założeń
dyrektywy unijnej CAFE, dotyczącej ograniczenia emisji pyłów i o konieczności redukcji o 75%
ładunku azotu i fosforu w oczyszczanych ściekach komunalnych,
1 Dokument rządowy
27
Cele średniookresowe wyznaczone w zakresie ochrony powiet rza do 2016 r.:
Głównym zadaniem jest dążenie do spełnienia przez RP zobowiązań wynikających z Traktatu
Akcesyjnego oraz z dwóch dyrektyw unijnych: Dyrektywy LCP, z której wynika, że limity emisji
z dużych źródeł energii, o mocy powyżej 50 MWc, w 2010 r. mają wynieść dla SO2 – 426 tys., dla NOx
– 251 tys. ton, a dla roku 2012 dla SO2 – 358 tys. ton, dla NOx – 239 tys. ton oraz Dyrektywy CAFE,
dotyczące pyłu drobnego o granulacji 10 mikrometrów (PM10) oraz 2,5 mikrometra (PM2,5).
Do roku 2016 zakłada się także całkowitą likwidację emisji substancji niszczących warstwę
ozonową przez wycofanie ich z obrotu i stosowania na terytorium Polski.
Kierunki działań w latach 2009-2012
− dalsza redukcja emisji SO2, NOx i pyłu drobnego z procesów wytwarzania energii;
zadanie to jest szczególnie trudne dlatego, że struktura przemysłu energetycznego
Polski jest głównie oparta na spalaniu węgla i nie można jej zmienić w ciągu kilku lat,
− możliwie szybkie uchwalenie nowej polityki energetycznej Polski do 2030 r., w której
zawarte będą mechanizmy stymulujące zarówno oszczędność energii, jak i promujące
rozwój odnawialnych źródeł energii; te dwie metody bowiem w najbardziej radykalny
sposób zmniejszają emisję wszelkich zanieczyszczeń do środowiska, jak też są
efektywne kosztowo i akceptowane społecznie; Polska zobowiązała się do tego, aby
udział odnawialnych źródeł energii w 2010 r. wynosił nie mniej niż 7,5%, a w 2020 r. –
14% (wg Komisji Europejskiej udział powinien być nie mniejszy niż 15%); tylko przez
szeroką promocję korzystania z tych źródeł, wraz z zachętami ekonomicznymi
i organizacyjnymi Polska może wypełnić te cele,
− modernizacja systemu energetycznego, która musi być podjęta jak najszybciej nie
tylko ze względu na ochronę środowiska, ale przede wszystkim ze względu na
zapewnienie dostaw energii elektrycznej; decyzje o modernizacji bloków
energetycznych i całych elektrowni powinny zapadać przed rokiem 2010 ze względu
na długi okres realizacji inwestycji w tym sektorze; może tak się stać jedynie przez
szybką prywatyzację sektora energetycznego i związanym z nią znacznym dopływem
kapitału inwestycyjnego,
− podjęcie działań związanych z gazyfikacją węgla (w tym także
z gazyfikacją podziemną) oraz z techniką podziemnego składowania dwutlenku
węgla; dopiero dzięki uruchomieniu pełnego pakietu ww. działań można liczyć na
wypełnienie przez Polskę zobowiązań wynikających z ww. dyrektyw,
− opracowanie i wdrożenie przez właściwych marszałków województw programów
naprawczych w 161 strefach miejskich, w których notuje się przekroczenia
standardów dla pyłu drobnego PM10 i PM2,5 zawartych w Dyrektywie CAFE. Za
programy te, polegające głównie na eliminacji niskich źródeł emisji oraz zmniejszenia
emisji pyłu ze środków transportu, odpowiedzialne są władze samorządowe.
28
10 listopada 2009 r. Rada Ministrów przyjęła uchwałę w sprawie Polityki Energetycznej Polski
do roku 2030 , która zastąpiła dotychczasową Politykę Energetyczną Polski do roku 2025.
Jest to dokument, który zawiera pakiet działań, mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa
energetycznego, konkurencyjności gospodarki, jej efektywności energetycznej oraz ochrony
środowiska.
Za najistotniejsze zasady polityki energetycznej uważa się: zasadę harmonijnego
gospodarowania energią w warunkach społecznej gospodarki rynkowej, pełną integrację polskiej
energetyki z europejską i światową, wypełnianie zobowiązań traktatowych Polski, zasadę rynku
konkurencyjnego z niezbędną administracyjną regulacją w obszarach, w których mechanizmy
rynkowe nie działają oraz wspomaganie rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii (OZE).
W nowej Polityce Energetycznej Polski do 2030 roku wskazano podstawowe kierunki polskiej
polityki energetycznej, opisując je, jako następujące priorytety:
− poprawa efektywności energetycznej,
− wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii,
− dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie
energetyki jądrowej,
− rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw,
− rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii,
− ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko.
Głównym celem polityki energetycznej w obszarze wytwarzania i przesyłania energii
elektrycznej oraz ciepła jest zapewnienie ciągłego pokrycia zapotrzebowania na energię przy
uwzględnieniu maksymalnego możliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych
środowisku technologii.
W zakresie ograniczenia oddziaływania energetyki na środowisko nowa polityka energetyczne
identyfikuje główne celami jako:
− ograniczenie emisji CO2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu
bezpieczeństwa energetycznego,
− ograniczenie emisji SO2 i NOx oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów
wynikających z obecnych i projektowanych regulacji unijnych,
− ograniczanie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych
i podziemnych,
− minimalizacja składowania odpadów poprzez jak najszersze wykorzystanie ich
w gospodarce,
− zmiana struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych.
Strategia rozwoju energetyki odnawialnej (przyjęta przez RM 5 września 2000 r., a przez
Sejm 23 sierpnia 2001 r.) zakłada wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo-
29
energetycznym kraju do 7,5% w 2010 r. i do 14% w 2020 r. w strukturze zużycia nośników
pierwotnych.
Krajowy Program Zwi ększania Lesisto ści Aktualizacja 2003 r ., Warszawa, maj 2003 r. jest
modyfikacją KPZL, przyjętego przez Radę Ministrów RP w dniu 23 czerwca 1995 r. Jest to dokument
strategiczny, będący instrumentem polityki leśnej w zakresie kształtowania przestrzeni przyrodniczej
kraju. Jego głównym celem jest stworzenie warunków do zwiększenia lesistości Polski do 30% w r.
2020 i 33%
w 2050 r., zapewnienie optymalnego przestrzenno-czasowego rozmieszczenia zalesień oraz ustalenie
priorytetów ekologicznych i gospodarczych oraz preferencji zalesieniowych gmin. Dokument ten
zawiera ogólne wytyczne sporządzania regionalnych planów przestrzennego zagospodarowania
w dziedzinie zwiększania lesistości.
Strategia Rozwoju Transportu na lata 2007- 2013 (projekt) ukierunkowuje działania na
zapewnienie sprawnych połączeń transportowych dla intensyfikacji wymiany handlowej w ramach
europejskiego rynku, poprawę dostępności głównych aglomeracji miejskich kraju, wspomaganie
rozwoju regionów, poprawę bezpieczeństwa w transporcie, redukowanie niekorzystnych oddziaływań
transportu na środowisko.
9.1.2. Uwarunkowania wynikaj ące z regionalnych polityk, dokumentów planistycznyc h i
strategicznych.
Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego na lata 200 7–2020 została uchwalona przez
Sejmik Województwa Łódzkiego Uchwalą Nr LI/865/2006 z dnia 31 stycznia 2006 r., obecnie trwają
prace nad aktualizacją dokumentu.
Określa ona politykę władz samorządowych oraz jest koncepcją świadomego i systemowego
sterowania długookresowym rozwojem regionu.
Strategia formułuje trzy sfery strategiczne:
− sferę społeczną,
− sferę ekonomiczną,
− sferę funkcjonalno-przestrzenną, odnoszącą się do zagadnień związanych
z przemianami w sieci osadniczej i wzrostem roli miast, uporządkowaniem gospodarki
przestrzennej, poprawą jakości środowiska oraz wzmacnianiem poczucia tożsamości
regionalnej.
Misja Regionu:
Podniesienie atrakcyjności województwa łódzkiego w strukturze regionalnej Polski i Europy jako
obszaru sprzyjającego zamieszkaniu ludzi i gospodarce przy dążeniu do budowy wewnętrznej
spójności i zachowaniu różnorodności jego miejsc”.
Jednym z obszarów priorytetowych w sferze funkcjonalno-przestrzennej jest ochrona
środowiska.
30
Celem strategicznym jest: „Poprawa warunków życia mieszkańców regionu poprzez poprawę
jakości środowiska”.
Cele szczegółowe:
− Ochrona i poprawa stanu środowiska oraz przeciwdziałanie zagrożeniom naturalnym i
antropogenicznym.
− Zrównoważony rozwój gospodarki zasobami naturalnymi.
− Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa.
Główne działania :
Wspieranie działań w zakresie:
− wdrożenie systemowej gospodarki wodno-ściekowej,
− wykorzystania odnawialnych źródeł energii,
− selektywnej zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania odpadów przede wszystkim
komunalnych i niebezpiecznych,
− ochrony przed powodziami,
− ochrony przed hałasem,
− ochrony przed promieniowaniem niejonizującym,
− ograniczenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery,
− poprawy czystości wód powierzchniowych i podziemnych,
− wzrostu lesistości,
− ochrony gleb.
Wspieranie działań na rzecz:
− rekultywacji terenów poeksploatacyjnych i zdegradowanych,
− zwiększenia lesistości województwa i doprowadzenie do regeneracji obszarów
leśnych uszkodzonych przez przemysł,
− zwiększenia zasobów wodnych województwa,
Promocja edukacji ekologicznej.
Aktualizacja „Planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego” przyjęta
Uchwałą nr LX/1648/10 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 21 września 2010 r.
Nadrzędny cel polityki zagospodarowania przestrzennego to: kształtowanie struktury
funkcjonalno-przestrzennej województwa, warunkującej dynamizację rozwoju zgodnie z zasadami
zrównoważonego rozwoju poprzez:
− wykorzystanie cech położenia w centrum Polski,
− wykorzystanie endogenicznego potencjału regionu,
− trwałe zachowanie środowiska przyrodniczego i kulturowego,
− dążenie do budowy wewnętrznej spójności regionu.
Jednym z celów polityki rozwoju przestrzennego województwa do 2030 roku jest ochrona i
poprawa stanu środowiska, a w tym:
− Ochrona i wzrost różnorodności biologicznej
− Zwiększanie i wzbogacanie zasobów leśnych
31
− Ochrona powierzchni ziemi i gleb
− Zwiększenie zasobów wodnych i poprawa ich jakości
− Racjonalizacja gospodarki odpadami
− Poprawa klimatu akustycznego
− Poprawa jakości powietrza
− Ograniczenie zagrożenia promieniowaniem elektromagnetycznym
Za niezwykle istotne, a jednocześnie zgodne z Programem Ochrony Powietrza, „Plan…”
uznaje:
− Zachowanie istniejących kompleksów leśnych, zwiększanie ich powierzchni
i wzbogacanie zasobów, a dla terenów rolnych o wysokiej wartości produkcyjnej
wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień.
− Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych kopalin
− Realizacja programów związanych z retencjonowaniem wody, przewidujących
modernizację i budowę zbiorników, budowę urządzeń piętrzących na istniejących
zbiornikach i ciekach, a także działania mające na celu wzrost naturalnej retencji na
obszarach leśnych.
− Kontynuacja zamiany czynników grzewczych na bardziej ekologiczne, wdrażanie
ekologicznych nośników energii (energii odnawialnej), preferencja inwestycji
komunikacyjnych mniej szkodliwych dla środowiska oraz wprowadzanie nowych
technologii spalania.
W ramach celu „Zwiększenie dostępności województwa poprzez rozwój ponadlokalnych
systemów infrastruktury” priorytetami będą między innymi:
− Eliminacja uciążliwego ruchu tranzytowego i ciężkiego z centrów miast i miejscowości
o gęstej zabudowie, nierzadko objętej ochroną konserwatorską, oraz poprawa
bezpieczeństwa ruchu.
− Zapewnienie sprawnych i dobrych technicznie połączeń między aglomeracjimi
województwa, poprawa płynności ruchu i skrócenie czasu przejazdu w ruchu
tranzytowym oraz zapewnienie dobrej przejezdności przez aglomeracji (likwidacja
kongestii i tzw. wąskich gardeł).
− W kształtowaniu polityki transportowej województwa, zmierzającej do zwiększenia
jego dostępności transportowej na różnych poziomach, należy priorytetowo traktować
środki transportu przyjazne środowisku (kolej, tramwaj, rower).
− W ramach poprawy obsługi ludności transportem publicznym należy dążyć do
jednakowej dostępności regionalnymi przewozami oraz integracji różnych środków
transportu poprzez tworzenie tzw. węzłów integracyjnych. Dla miast preferuje się
transport zbiorowy.
− W ramach poprawy bezpieczeństwa energetycznego województwa przewiduje się
zwiększenie zasięgu obsługi krajowego systemu dystrybucji gazu ziemnego poprzez
32
gazyfikację miast nieobjętych siecią oraz terenów wiejskich (szczególnie w
południowozachodniej części województwa), pod warunkiem wykazania opłacalności
takiego przedsięwzięcia.
− Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego województwa, czyli zapewnienie
dostaw odpowiedniej ilości energii elektrycznej
w rozsądnych cenach, przy równoczesnym zachowaniu wymagań ochrony
środowiska.
− Eliminacja uciążliwego ruchu tranzytowego i ciężkiego z terenów o intensywnej
zabudowie poprzez realizację obwodnic i przełożeń dróg w ciągu dróg krajowych i
wojewódzkich:
• obwodnice w ciągu dróg krajowych: Łęczycy (DK1), Bełchatowa, Kluk, Ruśca,
Chorzyny, Folwarku Raduckiego, Wielunia, Białej (DK8), Błaszek, Piotrkowa
Trybunalskiego, Opoczna (DK12), Strykowa (DK14), Pajęczna, Makowisk, Janków,
Dworszowic, Nowej Brzeźnicy, Ładzic, Radomska, Kodrąbu, Przedborza (DK42),
Wielunia (DK43, DK45), Czarnożył (DK45), Inowłodza, Poświętnego (DK48), Strzelec
(DK60), Mokrej Prawej, Nieborowa, Arkadii, Łowicza (DK70), Aleksandrowa Ł.
(DK71), Poddębic, Aleksandrowa Ł., Nowosolnej, Jeżowa i Białynina (DK72),
Sieradza, Warty (DK83), Srocka, Piotrkowa Trybunalskiego, Rozprzy, Kamieńska,
Radomska (DK91), Zdun (DK92),
• obwodnice w ciągu dróg wojewódzkich: Szadku (DW473,710), Uniejowa (DW473),
Widawy (DW481, 480), Łasku (DW481, 483), Buczka, Szczercowa, Nowej Brzeźnicy
(DW483), Zelowa, Bełchatowa, Łękawy, Kamieńska (DW484), Dłutowa (DW485),
Wielunia (DW486), Łanięt (DW581), Żychlina (DW583), Kiernozi (DW584), Piątku,
Białej (DW702), Pragi, Łęczycy, Piątku, Łowicza (DW703), Kołacina (DW704), Brzezin
(DW704,708,715), Skierniewic (DW705, 707), Kurzeszyna (DW707), Strykowa
(DW708), Tomaszowa Mazowieckiego, Rokicin, Kurowic (DW713), Woli Rakowej i
Brójec (DW714), Budziszewic (DW715), Koluszek (DW715, 716), Moszczenicy
(DW716), Białej Rawskiej (DW725), Opoczna, Wąglan (DW726), Drzewicy (DW728),
Bronowa (DW746).
− Zwiększenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych ukierunkowane na produkcję
energii z biomasy, produkcję biogazu na oczyszczalniach ścieków, rozwój energetyki
biogazowej z wykorzystaniem tzn. kogeneracji na oczyszczalniach. Inwestycje o tym
znaczeniu zadeklarowały aglomeracji: Kutno, Łowicz, Skierniewice, Zgierz, Tomaszów
Mazowiecki, Piotrków Trybunalski, Bełchatów, Radomsko, Zduńska Wola;
− rozwój energetyki wiatrowej, z ograniczeniem na terenach o wysokich walorach
krajobrazowych, objętych i proponowanych do objęcia ochroną prawną,
uwarunkowany możliwością odbioru wytworzonej energii przez system energetyczny.
Budowę farm wiatrowych planują gminy: Głuchów, Jeżów, Kutno, Kleszczów,
Dąbrowice, Zadzim, Osjaków, Rusiec, Rząśnia, Pajęczno, Rokiciny, Rawa
Mazowiecka, Łanięta, Mokrsko, Warta, Błaszki, Kowiesy, Biała, Wierzchlas, Ładzice,
33
Rzgów, Wróblew, Wodzierady, Białaczów, Zelów, Czarnocin. Planowana jest także
budowa dodatkowej farmy wiatraków na Górze Kamieńsk.
− Wykorzystywanie zasobów wód geotermalnych do ciepłownictwa w gospodarce
komunalnej.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013 (RPO)
zatwierdzony uchwałą Zarządu Województwa Łódzkiego nr 1393/07
z dnia 14 listopada 2007 r. jest dokumentem o charakterze operacyjnym określającym główne kierunki
rozwoju województwa. Część operacyjna dokumentu prezentuje osie priorytetowe wraz z
uzasadnieniem ich wyboru, finansowanie oraz system realizacji Programu. Osie priorytetowe dążą do
skoncentrowania środków na rzecz wzmocnienia działań przyczyniających się do realizacji dwóch
głównych wyzwań politycznych tj. promowania konkurencyjności i tworzenia miejsc pracy,
w tym powiązane z realizacja programów ochrony powietrza:
Osią priorytetową powiązaną z zagadnieniami ochrony środowiska jest:
Oś priorytetowa: II Ochrona środowiska
Działanie II.10 Sieci ciepłownicze
Działanie II.2 Gospodarka odpadami
Działanie II.6 Ochrona powietrza
Działanie II.7 Elektroenergetyka
Działanie II.8 Gazownictwo
Działanie II.9 Odnawialne źródła energii
Wsparcie dla MŚP w zakresie przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska, mających na
celu zmniejszenie negatywnego oddziaływania przedsiębiorstw na środowisko, udzielane będzie w
ramach osi priorytetowej III Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość.
Program Ochrony Środowiska Województwa Łódzkiego 2012 , został przyjęty Uchwałą
Sejmiku Województwa Łódzkiego Uchwała Nr XXIV/446/12 z dnia 29 maja 2012 r. jest zasadniczym
strategicznym narzędziem zarządzania środowiskiem w skali całego województwa.
Priorytety w obszarze Ochrona jakości powietrza określone w Programie:
− wdrażanie programów ochrony powietrza (POP),
− opracowanie i wdrażanie Programów ograniczenia niskiej emisji (PONE) dla terenów
wskazanych w POP,
− przygotowania do wdrożenia dyrektywy IED przez zakłady przemysłowe
(modernizacje istniejących technologii i wprowadzanie nowych, nowoczesnych
urządzeń),
− zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii,
− prowadzenie działań energooszczędnych w mieszkalnictwie i budownictwie (rozwój
sieci ciepłowniczych, termomodernizacje),
34
− ograniczanie emisji ze środków transportu (modernizacja taboru, wykorzystanie paliw
ekologicznych, remonty dróg).
Priorytety w obszarze Edukacja ekologiczna:
− prowadzenie edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju, dotyczącej wszystkich
elementów środowiska.
Cele do 2019 roku oraz kierunki działań na lata 2012-2015 mające wpływ na poprawę stanu
aerosanitarnego województwa:
Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców województwa łódzkiego oraz zagwarantowanie
szerokiego dostępu do informacji o środowisku.
1. Informowanie mieszkańców województwa o stanie środowiska
i działaniach na rzecz jego ochrony.
2. Prowadzenie działań edukacyjnych wśród osób dorosłych.
3. Wsparcie finansowe projektów z zakresu edukacji ekologicznej, zwłaszcza o zasięgu
ponadgminnym, realizowanych przez pozarządowe organizacje ekologiczne.
4. Wspieranie merytoryczne i finansowe działań z zakresu edukacji ekologicznej prowadzonej w
szkołach i parkach krajobrazowych oraz promowanie aktywnych form edukacji ekologicznej
dzieci i młodzieży.
5. Współpraca z mediami w zakresie upowszechniania edukacji ekologicznej wśród
społeczeństwa.
Kształtowanie harmonijnej struktury funkcjonalno-przestrzennej województwa, sprzyjającej
równoważeniu wykorzystania walorów przestrzeni z rozwojem gospodarczym, poprawą jakości życia i
trwałym zachowaniem wartości środowiska.
1. Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymagań przepisów ochrony
środowiska i gospodarki wodnej, wyników monitoringu środowiska (w szczególności w zakresie
powietrza, hałasu i wód), identyfikacja konfliktów środowiskowych i przestrzennych oraz sposobów
zarządzania nimi.
2. Wdrożenie przepisów umożliwiających przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na
środowisko już na etapie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, które
jest opracowaniem planistycznym obejmującym teren każdej gminy.
3. Zachowanie korzystnych warunków w zakresie stanu środowiska na istniejących terenach
wysokich walorach przyrodniczych.
Wzrost efektywności wykorzystania surowców, wody i energii.
1. Modernizacja procesów przemysłowych w kierunku osiągnięcia normatywów najlepszej
dostępnej techniki (BAT).
2. Promowanie działań zmierzających do zmniejszenia zużycia wody i podniesienia efektywności
wykorzystania energii w gospodarce komunalnej.
35
3. Zwiększenie sprawności wytwarzania energii i zmniejszenie strat energii w przesyle.
Racjonalna gospodarka zasobami złóż kopalin oraz minimalizacja niekorzystnych skutków ich
eksploatacji.
1. Działania energooszczędne w budownictwie (np. termomodernizacje).
2. Odzysk energii cieplnej.
3. Eliminacja strat wody w sieci.
4. Wprowadzanie systemów zarządzania środowiskowego.
Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza poprzez redukcję emisji
zanieczyszczeń do powietrza oraz uwzględnienie aspektu ochrony jakości powietrza w planowaniu
przestrzennym.
1. Realizacja założeń obowiązujących programów ochrony powietrza (POP) w zakresie pyłu
zawieszonego PM10.
2. Opracowanie i wdrażanie POP dla pozostałych terenów zaliczonych do klasy C
z uwagi na przekroczenie poziomu pyłu zawieszonego PM10 oraz dla stref zaliczonych do klasy
C z uwagi na przekroczenia poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM2,5 oraz ozonu
(kryterium z uwagi na ochronę roślin).
3. Opracowanie i wdrażanie Programów ograniczenia niskiej emisji (PONE) dla terenów
wskazanych w POP.
4. Opracowywanie Projektu założeń do planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe, zgodnie z ustaleniami programów ochrony powietrza.
5. Modernizacja kotłowni komunalnych oraz dużych obiektów energetycznego spalania paliw celem
ograniczenia wielkości emisji zanieczyszczeń: modernizacja kotłów, automatyzacja procesu
spalania, zmiana rodzaju paliwa ze stałego na gazowe, olejowe lub alternatywne źródła energii,
budowa/modernizacja systemów oczyszczania spalin.
6. Upowszechnienie wysokosprawnej kogeneracji.
7. Zastąpienia niskosprawnych bloków jednostkami pracującymi w warunkach nadkrytycznych.
8. Rozwój ciepłownictwa rozproszonego.
9. Dofinansowanie realizacji działań naprawczych z funduszy unijnych i krajowych (w ramach
systemu instytucji funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej).
10. Rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych, podłączanie nowych użytkowników do sieci
cieplnych.
11. Prowadzenie termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej, wspieranie termomodernizacji
obiektów mieszkalnych wielorodzinnych i jednorodzinnych (powinno się zapewnić ochronę
ewentualnych miejsc gniazdowania chronionych gatunków ptaków).
12. Rozbudowa sieci gazowej.
13. Likwidacja lub modernizacja (w kierunku wykorzystania proekologicznych nośników energii)
źródeł „niskiej emisji” (indywidualnych węglowych systemów grzewczych, lokalnych kotłowni
opalanych węglem), w tym podłączanie nowych odbiorców do sieci c.o.
36
14. Promowanie wymiany indywidualnych źródeł ciepła zasilanych paliwem stałym na kotły gazowe,
olejowe.
15. Wprowadzenie systemu wsparcia finansowego dla właścicieli mieszkań zmieniających system
ogrzewania na proekologiczny.
16. Wprowadzanie przez przedsiębiorców nowoczesnych i przyjaznych środowisku technologii,
hermetyzacja układów technologicznych, modernizacja instalacji celem spełnienia wymagań BAT
oraz standardów emisyjnych.
17. Egzekwowanie od zakładów przemysłowych spełniania prawnych wymagań w zakresie wielkości
emisji zanieczyszczeń do powietrza.
18. Realizacja systemu handlu emisją dwutlenkiem węgla.
19. Budowa nowych dróg, szczególnie obwodnic wyprowadzających ruch poza centralne części
miast.
20. Prowadzenie remontów, przebudowy i modernizacji dróg celem poprawy warunków jazdy.
21. Bieżące utrzymywanie ulic w czystości poprzez zamiatanie oraz sprzątanie na mokro w okresach
bezdeszczowych.
22. Rozwój infrastruktury rowerowej; budowa nowych tras rowerowych
i modernizacja istniejących, w tym wyprowadzenie ruchu rowerowego poza jezdnie, budowa
parkingów dla rowerów, itp.
23. Zwiększenie udziału komunikacji zbiorowej w przewozach pasażerskich poprzez rozwój
transportu zbiorowego w uzależnieniu od rzeczywistych potrzeb, rozwój transportu
niskoemisyjnego (transport kolejowy, transport tramwajowy) oraz transportu kołowego z
wykorzystaniem autobusów niskoemisyjnych poprzez modernizację taboru autobusowej
komunikacji miejskiej (wymiana pojazdów na bardziej „ekologiczne").
24. Uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego aspektów
wpływających na jakość powietrza (np. wymagania dot. zaopatrywania budynków w ciepło na
nowych osiedlach, projektowanie linii zabudowy nowych osiedli mieszkaniowych uwzględniające
zapewnienie „przewietrzania” aglomeracji, wyznaczanie stref przemysłowych poza granicami
obszaru
o zwiększonych stężeniach pyłu PM10, z uwzględnieniem np. kierunków napływu mas
powietrza).
25. Prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie wpływu spalania paliw złej jakości oraz odpadów
w paleniskach domowych na stan czystości powietrza, możliwości oszczędzania energii oraz
promocji korzystania z transportu zbiorowego oraz transportu rowerowego.
Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenie województwa.
1. Rozwój odnawialnych źródeł energii.
2. Prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
3. Budowa instalacji OZE.
4. Inwentaryzacja źródeł OZE, prowadzenie i aktualizacja bazy danych OZE.
5. Przygotowanie strategii rozwoju OZE.
37
6. Prowadzenie akcji informacyjnej nt. korzyści stosowania OZE.
10. Analiza mo żliwo ści wykonania działa ń naprawczych
W tworzeniu ozonu największe znaczenie mają specyficzne warunki meteorologiczne, a
większość przekroczeń notuje się podczas stabilnej wyżowej pogody, kiedy występuje duże
promieniowanie słoneczne, wysoka temperatura, a prędkości wiatru są bardzo niskie. Dlatego
problem redukcji stężeń ozonu jest niezwykle złożony. Nie jest, bowiem możliwe uzyskanie efektu
obniżenia stężeń poprzez bezpośrednie obniżenie emisji w taki sposób, jak jest to w przypadku
zanieczyszczeń pyłowych lub innych gazowych.
Liczne opracowania wskazują, iż niejednokrotnie obniżenie emisji prekursorów ozonu
powoduje wzrost jego stężeń przy źródle, dając efekt obniżenia stężeń w pewnej odległości od niego.
Powodowane jest to zmianami proporcji stężeń prekursorów (NOx i NMLZO) przy źródle oraz w
dalszej odległości2.
W ubiegłym stuleciu średnie stężenia ozonu troposferycznego uległy podwojeniu. Głównych
przyczyn upatruje się w dynamicznym rozwoju przemysłu, transportu i urbanizacji miast. W rezultacie
istniejące tło ozonu jest na tyle wysokie, że w celu dotrzymania poziomu docelowego dla tego
zanieczyszczenia konieczne jest drastyczne obniżenie emisji prekursorów – zarówno tlenków azotu
jak i NMLZO. Działania te wiążą się z ogromnymi kosztami, a mogą okazać się niewystarczające.
Bardzo istotny jest też fakt, iż znaczna część emisji NMLZO jest pochodzenia naturalnego – emisja z
obszarów leśnych, łąk czy upraw i jest niezależna od człowieka. W skali kraju emisja NMLZO ze
źródeł naturalnych to około 40% całości, natomiast w skali województwa łódzkiego emisja naturalna
NMLZO stanowi około 38%.
Trzeba ponadto podkreślić, że lokalne, a nawet regionalne działania podejmowane na
obszarze miasta, aglomeracji lub województwa prawdopodobnie nie spowodują trwałego,
długoterminowego obniżenia stężeń ozonu, zwłaszcza w stosunku do wskaźników charakteryzujących
niższe stężenia (już 120 - 130 µg/m3 – mniej więcej tego rzędu najwyższe stężenia wystąpiły na
terenie województwa łódzkiego w 2008 r.). Ze względu na bardzo wysoki udział tła ozonu w
całkowitych stężeniach oraz na jego transgraniczny charakter wypracowane i wdrożone powinny być
działania naprawcze w skali całej Europy, a nawet w skali globalnej. Niezbędne są dalsze zmiany w
systemie prawnym i podjęcie wspólnych działań na terenie przynajmniej całej UE.
Wpływ ozonu przyziemnego na ekosystemy jest bardzo zróżnicowany i zależy nie tylko od
stężenia ozonu przyziemnego, ale w równej mierze od wrażliwości poszczególnych roślin. Badania
nad wpływem ozonu przyziemnego na uszkodzenia w zbożach i innych roślinach uprawnych oraz na
zmniejszenie plonów są prowadzone w Ameryce Północnej oraz w krajach basenu Morza
Śródziemnego. Metody ochrony roślinności przed szkodliwym wpływem ozonu są ciągle w fazie
badań3. Większość badań terenowych prowadzi się w Indiach, Pakistanie, Meksyku i Egipcie, gdzie
duże obszary produkcji rolniczej narażone są na bardzo wysokie koncentracje ozonu (spowodowane
2 Strużewska J., Studium modelowe scenariuszy ograniczania emisji zanieczyszczeń atmosferycznych w lokalnych strategiach ograniczania smogu ozonowego, 3 J.N.B. Bell, M. Treshow, Zanieczyszczenie powietrza, a życie roślin, Wydawnictwo Naukowo- Techniczne, Warszawa 2004
38
lokalnym klimatem, kumulacją prekursorów ozonu oraz topografią). Stwierdzono, iż zwiększona
koncentracja CO2 w atmosferze stanowi częściową ochronę dla zbóż przed wpływem ozonu. W
trakcie badań są techniki zraszania listowia lub gleb związkami antyozonowymi (antyozonowy
dietylenomocznik – EDU), które dają wysoką ochronę przed wywołanymi przez ozon uszkodzeniami i
redukcją plonów oraz są stosunkowo łatwe do stosowania i mniej kosztowne niż system filtrowania
komorowego. Ponieważ ww. techniki ograniczania wpływu ozonu są w fazie badań, nie określono ich
kosztów i opłacalności.
System działań długoterminowych związany jest z określeniem i wdrożeniem
długookresowych strategii ograniczania emisji, co umożliwiają przetransponowane do prawa polskiego
następujące Dyrektywy Unijne:
- Dyrektywa Rady 2008/50/WE z 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego
powietrza dla Europy (CAFE);
- Dyrektywa Rady 2008/1/WE z 15 stycznia 2008 r. dotycząca zintegrowanego zapobiegania
zanieczyszczeniom i ich kontroli (IPPC);
- Dyrektywa Rady 2001/80/EC z 23 października 2001 r. o ograniczeniu emisji określonych
zanieczyszczeń do atmosfery z dużych kotłów energetycznych (LPC);
- Dyrektywa Rady i Parlamentu Europejskiego 2001/81/EC z 23 października 2001 r. o limitach
dla emisji określonych zanieczyszczeń atmosfery w poszczególnych państwach Wspólnoty
(tzw. dyrektywa pułapowa);
- Dyrektywa Rady 1999/13/WE z dnia 11 marca 1999 r. w sprawie ograniczenia emisji lotnych
związków organicznych spowodowanej użyciem organicznych rozpuszczalników podczas
niektórych czynności i w niektórych urządzeniach.
- Dyrektywa 2004/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ograniczeń emisji LZO w
wyniku stosowania rozpuszczalników organicznych w niektórych farbach i lakierach oraz
produktach do odnawiania pojazdów, a także zmieniająca dyrektywę 1999/13/WE;
- Dyrektywa 2010/75/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 listopada 2010 r. w
sprawie emisji przemysłowych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola);
- szereg dyrektyw wdrażających stopniowo wyższe normy jakości spalin EURO.
W pierwszej kolejności powinien zostać opracowany program stopniowej redukcji krajowych
emisji zanieczyszczeń. Potrzeba opracowania takiego planu wynika z Artykułu 6 Dyrektywy
2001/81/EC. Równocześnie Dyrektywa 2001/81/EC narzuca pewne ramy czasowe, w których należy
osiągnąć wartości pułapów emisji – w tym NMLZO i NOx.
Plany stopniowej redukcji emisji bardzo ściśle powiązane są z Dyrektywami 2008/1/WE,
2001/80/EC oraz 2004/42/WE, które narzucają obowiązki ograniczeń emisji na źródła przemysłowe
i rolnicze.
Zgodnie z obecnie obowiązującą Dyrektywą 2008/1/WE z 15 stycznia 2008 r. w sprawie
zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń – dyrektywa IPPC, konieczne jest
określenie BAT (najlepsza dostępna technika/technologia, z ang. Best Available Technique) dla
poszczególnych gałęzi przemysłu.
39
Z kolei składowanie i dystrybucja paliw oraz emisja NMLZO z przemysłu muszą spełniać
wymogi określone w Dyrektywie 2004/42/WE.
Natomiast emisja lotnych związków organicznych spowodowana użyciem organicznych
rozpuszczalników podczas niektórych czynności i w niektórych urządzeniach jest regulowana
Dyrektywą Rady 1999/13/WE z dnia 11 marca 1999 r., a jej celem jest zapobieganie lub zredukowanie
bezpośrednich i pośrednich efektów emisji lotnych związków organicznych do środowiska, głównie do
atmosfery, oraz potencjalnych zagrożeń dla ludzkiego zdrowia.
Ponadto emisje z dużych źródeł (Large Combusion Plant) mają narzucone nieprzekraczalne,
a jednocześnie bardzo niskie standardy emisji NOx zapisane w Dyrektywie 2001/80/EC.
Koszty zwi ązane z wdra żaniem powy ższych Dyrektyw s ą znaczące i jednostkowo
obci ążają pojedyncze podmioty oraz pa ństwo. Nie jest mo żliwe obci ążenie nimi bud żetu
województwa. Na przykład koszt wdro żenia Dyrektywy LCP w 2005 r. w Polsce szacowano
na 12,7 mld € 4.
Działania związane z redukcją NMLZO i NOx w sferze przemysłowej mogą iść w dwóch
kierunkach:
- zastosowania instalacji ograniczających emisję zanieczyszczeń (np. instalacje
odazotowania spalin dla NOx czy adsorbery z węgla aktywnego lub dopalanie dla
NMLZO),
- modernizacji procesów przemysłowych5.
Zastosowanie odpowiednich działań zależy od rodzaju przemysłu. W celu kontroli redukcji
emisji konieczne jest monitorowanie i ewentualne promowanie (gratyfikacja) działań związanych z
szybszym wdrażaniem BAT, co może być wykonywane na szczeblu wojewódzkim.
Bardzo istotnym działaniem w celu obniżenia stężeń tlenków azotu z komunikacji jest
wprowadzenie w krajach Unii Europejskiej, kolejnymi Dyrektywami, norm czystości spalin EURO.
Obecnie 20 nowych samochodów emituje taką ilość spalin, jaką emituje jeden pojazd z lat 70. Norma
EURO dotyczy pojazdów rejestrowanych w poszczególnych latach wejścia jej w życie. Jak widać w
poniższej tabeli nowy pojazd napędzany silnikiem diesla zarejestrowany w 2014 będzie emitował
ponad 6 razy mniej tlenków azotu niż pojazd z 2000 r. Nieco mniejsza zmiana jest w przypadku
samochodów z silnikiem benzynowym, gdzie ta różnica jest nieco ponad dwukrotna.
Tabela 10 Standardy emisyjne tlenków azotu wynikaj ące z wdra żania kolejnych norm EURO
Norma
(rok wej ścia
w życie)
Emisja tlenków azotu
(NOx) (mg/km)
Silnik
Diesla
Silnik
benzynowy
Euro 2 (1996) - -
4 Krystek S., Działania w zakresie budowy, wymiany i modernizacji urządzeń elektrowni dla pokrycia zapotrzebowania na energię elektryczną i ciepło oraz realizacja wytycznych UE w zakresie ochrony środowiska, Izba Gospodarcza Energetyki i Ochrony Środowiska 5 Evaluating Ozone Control Programs in the Eastern United States, 2005, Environmental Protection, Agency
40
Euro 3 (2000) 500 150
Euro 4 (2005) 250 80
Euro 5 (2009) 180 70
Euro 6 (2014) 80 70
Szacuje się, iż koszt wprowadzenia norm EURO w Polsce może wynosić od 5 do 80 mld €
(400 – 6000 € na pojazd) w zależności od rzeczywistej struktury ruchu samochodowego6.
Jednak również w tym przypadku koszty będą obciążać poszczególne koncerny
samochodowe oraz osoby prywatne zakupujące samochody. Na szczeblu krajowym możliwe jest
wprowadzenie dopłat na złomowanie starych samochodów, co mogłoby przyśpieszyć
unowocześnienie taboru samochodowego w Polsce oraz sprzyjałoby redukcji emisji. Rząd Niemiecki
przeznaczył początkowo 1,5 miliardów € (2,5 tys. € dopłaty do zakupu nowego samochodu, przy
złomowaniu starego) na wymianę aut osobowych, obecnie koszty te wzrosły i szacuje się je
na 5 miliardów €.
W związku z wprowadzaniem kolejnych norm EURO, mimo wzrostu ilości pojazdów można
spodziewać się poprawy jakości powietrza. Literatura mówi, że wprowadzenie norm EURO daje
największe korzyści dla środowiska w porównaniu do redukcji emisji z innych źródeł (przemysłowych
czy komunalnych). Zmiana jednak nie będzie na tyle znacząca, aby całkowicie rozwiązać problem
zanieczyszczenia ozonem.
Równocześnie literatura wskazuje, iż najlepsze efekty obniżenia stężeń ozonu uzyskuje się
poprzez redukcje tego rodzaju emisji na obszarach dużych aglomeracji oraz miast, gdzie występuje
ona w skupieniu. Przy czym redukcja ozonu następuje również szeroko poza obszarami aglomeracji i
miast. W tym celu województwa, aglomeracje i miasta powinny opracować i wdrażać strategie
rozwoju i „udrażniania” systemu transportowego. Upłynnienie ruchu w miastach (likwidacja „korków”),
rozproszenie ruchu (budowa obwodnic), wzmocnienie wykorzystania transportu publicznego oraz
stworzenie funkcjonalnego systemu transportu alternatywnego (rowery) – wszystkie te działania
wpływają na zmniejszenie emisji NOx ze spalania w transporcie.
Zgodnie z celami wspólnej europejskiej polityki transportowej, Unia Europejska w nowej
perspektywie finansowej na lata 2007 – 2013 zwiększyła nakłady na europejskie sieci transportowe,
jak też regionalne sieci krajowe w ramach poprawy spójności terytorialnej.
Korytarze sieci TINA wynikające z umów międzynarodowych, mają na celu stworzenie
sprawnych, o wysokich parametrach technicznych, połączeń z sąsiednimi krajami Unii Europejskiej -
szczególnie na układzie dróg ruchu szybkiego sieci TEN. Przez Polskę przebiegają 4 paneuropejskie
korytarze transportowe, z których przez województwo łódzkie przebiegają dwa:
6 Szacunki wykonano w oparciu o raporty Komisji Europejskiej dotyczące standardów EURO 4-6: - European Automobile Manufacturers Association (ACEA), “Air Quality: Cost-effectiveness must guide progress” - ACEA – European Union ECONOMIC REPORT - European Federation for Transport and Environment (T&E), “EURO 5 and 6 emissions standards for cars and vans – position paper”
41
• korytarz II - Berlin - Warszawa - Mińsk - Moskwa, obejmujący następujące sieci
infrastruktury transportowej TINA:
- drogowe - droga krajowa nr 2
- kolejowe - magistrala kolejowa E-20;
• korytarz VI - Gdańsk - Łódź (Warszawa) - Katowice - Ostrawa/Bratysława, obejmujący
następujące sieci infrastruktury transportowej TINA:
- drogowe - droga krajowa nr 1 oraz droga nr 8 na odcinku Warszawa - Piotrków
Trybunalski,
- kolejowe - magistrala węglowa Śląsk - Porty oraz Centralna Magistrala Kolejowa
(CMK-a).
W przyszłości w istniejących korytarzach i korytarzu postulowanym na kierunku Łódź -
Wrocław - Praga dodatkowo przebiegać będą projektowane autostrady A-1 (północ - południe) i A-2
(wschód - zachód) przecinające się w pobliżu stolicy województwa, w rejonie miasta Strykowa, a także
projektowane trasy ekspresowe S-8, S-14 oraz nowe koleje wysokich prędkości. Występowanie sieci
infrastruktury transportowej w paneuropejskich korytarzach transportowych stanowi podstawę do
finansowania inwestycji z udziałem funduszy pomocowych ISPA, PHARE czy też funduszy
strukturalnych, co znacznie zwiększa ich szansę na modernizację lub realizację.
„Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego” zakłada wielotorowe
działania w kierunku usprawnienia funkcjonowania i obsługi regionu zbiorowym transportem osób.
• Komunikacja kolejowa - zakłada się maksymalną obsługę Łodzi, aglomeracji i regionu
w sieci pociągów Inter i Eurocity po uprzedniej modernizacji połączeń kolejowych na
podstawowych kierunkach z Łodzi. Ponadto, „Plan..." zakłada intensyfikację
regionalnego i lokalnego ruchu kolejowego poprzez ich integrację oraz wchodzenie
wielu różnych operatorów w przewozy kolejowe przy finansowym wsparciu ze strony
władz samorządowych, jak również poprzez przewozy autobusami szynowymi.
• Komunikacja autobusowa - zakłada się kontynuację procesu restrukturyzacji i
prywatyzacji PKS, generalnie w oparciu o dotychczasowe formy i zasady
funkcjonowania, który uwzględniałby nowe uwarunkowania i okoliczności, a
dotyczyłby z jednej strony polityki przekształceń organizacyjnych, a z drugiej strony
polityki stymulowania wzrostu popytu na usługi transportowe.
• Miejska komunikacja publiczna, w tym także podmiejska, znacząca dla miast powyżej
50 tysięcy mieszkańców, w tym szczególnie w stolicy aglomeracji, podlegać będzie
restrukturyzacji. Zakłada się utrzymanie i priorytet dla rozwoju komunikacji zbiorowej,
większe wykorzystanie w obszarze aglomeracji transportu szynowego, jako bardziej
ekologicznego środka transportu, a w tym między innymi uruchomienie tramwaju
szybkiego w Łodzi oraz utrzymanie i modernizację regionalnego tramwaju od
Ozorkowa do Pabianic, przy wsparciu środkami ponadlokalnymi, np. z funduszu
ochrony środowiska w ramach popierania proekologicznego środka transportu.
• Komunikacja rowerowa - innego rodzaju proekologicznym środkiem transportu
publicznego jest komunikacja rowerowa, która obecnie zyskuje coraz większe
42
znaczenie, zarówno, jako środek dojazdu do pracy, czy też, jako środek turystyki i
rekreacji.
„Plan..." uwzględnia trasę rowerową o znaczeniu międzynarodowym biegnącą szlakiem
piastowskim Gniezno - Kalisz - Częstochowa, w obrębie województwa łódzkiego przebiegającą
południowo - zachodnim skrajem jego obszaru poprzez gminy: Bolesławiec i Łubnice.
Strefa łódzka sąsiaduje z województwami: mazowieckim, świętokrzyskim, śląskim, opolskim,
wielkopolskim i kujawsko - pomorskim. Kształtowanie i realizacja polityki przestrzennej województwa
na stykach z województwami sąsiednimi, wykraczające poza zasięg terytorialny województwa, jest
jedynym z zasadniczych elementów spójności koncepcji przestrzennego zagospodarowania
poszczególnych województw.
Zakres problematyki obszarów stykowych oraz elementy spójności w polityce przestrzennej
województw, dotyczące realizacji ponadlokalnych celów publicznych szczebla rządowego
i samorządowego dla województwa łódzkiego na styku z sąsiadującymi województwami, w zakresie
transportu, jest następujące:
Z województwem mazowieckim
• realizacja autostrady A-2 Berlin - Warszawa - Moskwa,
• modernizacja dróg krajowych:
- nr 8 Warszawa - Piotrków Trybunalski (docelowe parametry drogi ekspresowej),
- nr 2 Poznań - Kutno - Warszawa (klasa GP),
- nr 60 Kutno - Płock - Ciechanów (klasa GP),
- nr 12 Kalisz - Piotrków Trybunalski - Radom (na odcinku stykowym w planie
województwa łódzkiego, zgodnie z Koncepcją Polityki Przestrzennego
Zagospodarowania Kraju - (klasa GP),
- nr 70 Łowicz - Skierniewice - do drogi nr 8 (klasa G - GP),
- nr 48 Tomaszów Mazowiecki - Radom (klasa G).
• utrzymanie i modernizacja istniejących dróg wojewódzkich łączących obydwa
województwa,
• w układzie kolejowym:
- przebudowa istniejącej linii Łódź - Koluszki - Skierniewice - Warszawa (likwidacja
rozjazdów i kolizji z drogami, odcinkowe złagodzenie łuków),
- budowa nowego połączenia kolejowego Łódź - Warszawa w korytarzu wspólnym z A-
2 (kolej szybka),
- modernizacja magistrali kolejowej E20,
- modernizacja tranzytowego przebiegu magistrali CMK,
- utrzymanie i modernizacja lini i kolejowych: Kutno - Płock, Skierniewice - Łuków i
Tomaszów Mazowiecki - Radom.
43
Z województwem świętokrzyskim
• realizacja projektowanej regionalnej trasy ekspresowej (umowna nazwa S-74) w
kierunku Kielc,
• modernizacja drogi krajowej nr 42 (klasa G - GP),
• utrzymanie i modernizacja istniejących dróg wojewódzkich łączących obydwa
województwa,
• w układzie kolejowym:
- modernizacja tranzytowego przebiegu magistrali CMK,
- utrzymanie powiązania kolejowego Opoczno - Końskie,
Z województwem śląskim
• realizacja autostrady A-1 Helsinki - Gdańsk - Ostrawa,
• modernizacja podstawowego układu drogowego:
- droga krajowa nr 91 Piotrków Trybunalski - Częstochowa (klasa GP),
- droga krajowa nr 42 odcinek Pajęczno - Działoszyn - Jaworzno (klasa G),
- droga wojewódzka nr 483 (regionalnego znaczenia) Łask - Częstochowa (klasa G),
- utrzymanie i modernizacja pozostałych dróg wojewódzkich łączących obydwa
województwa,
• w układzie kolejowym:
- modernizacja magistrali kolejowej Warszawa - Częstochowa - Katowice,
- modernizacja magistrali kolejowej GOP - Gdynia,
- modernizacja linii kolejowej Częstochowa - Chorzew Siemkowice.
Z województwem opolskim
• modernizacja dróg krajowych:
- nr 45 Złoczew - Wieluń - Opole (klasa G - GP),
- nr 43 Wieluń - Krzepice - Częstochowa (klasa G),
• utrzymanie linii kolejowej Wieruszów - Wieluń - Herby Nowe.
Z województwem wielkopolskim
• realizacja autostrady A-2 Berlin - Warszawa - Moskwa,
• budowa drogi ekspresowej S-8 Łódź - Sieradz - Wrocław, z wylotem do województwa
wielkopolskiego w rejonie Wieruszowa,
• modernizacja dróg krajowych:
- nr 8 odcinek Walichnowy - Kępno (klasa G),
- nr 2 Poznań - Kutno - Warszawa (klasa GP),
- nr 12 Sieradz - Kalisz (klasa GP),
- nr 72 Łódź - Poddębice - Turek (klasa G - GP),
- nr 83 Sieradz - Turek (klasa G),
• utrzymanie i modernizacja dróg wojewódzkich łączących obydwa województwa,
44
• w układzie kolejowym:
- modernizacja magistrali kolejowej E20,
- modernizacja magistrali GOP - Gdynia,
- modernizacja linii kolejowej Łódź - Kalisz - Poznań (postulowane podwyższenie
parametrów),
- postulowane kierunki rozwoju układu kolejowego (kolej szybka w korytarzu A-2, nowe
połączenie Łódź - Sieradz - Wieruszów - Wrocław),
- utrzymanie linii kolejowej Kępno - Wieluń - Herby Nowe.
Z województwem kujawsko – pomorskim
• realizacja autostrady A-1 Helsinki - Gdańsk - Ostrawa,
• modernizacja drogi krajowej nr 1 (klasa GP),
• modernizacja linii kolejowej Kutno - Włocławek.
W aglomeracjach oraz dużych miastach (w tym w aglomeracji łódzkiej) powinno się wdrażać
System zarządzania ruchem drogowym w technologii ITS7. Skutki obniżania stężeń prekursorów
ozonu w aglomeracji i dużych miastach będą przede wszystkim widoczne poza ich granicami – na
terenie województwa.
ITS (Inteligentne Systemy Transportowe) oznaczają systemy, które stanowią szeroki zbiór
różnorodnych technologii (telekomunikacyjnych, informatycznych, automatycznych i pomiarowych)
oraz technik zarządzania stosowanych w transporcie w celu ochrony życia uczestników ruchu,
zwiększenia efektywności systemu transportowego oraz ochrony zasobów środowiska naturalnego.
Podstawowym celem Systemu Zarządzania Ruchem w mieście jest poprawa warunków ruchu
ulicznego, w tym pojazdów lokalnego transportu publicznego, przez dostarczenie zintegrowanych
narzędzi dla realizacji zadań w zakresie zarządzania i sterowania ruchem. System zarządzania
ruchem będzie wspomagał działania w zakresie:
1) Poprawy warunków ruchu wszystkich użytkowników (pojazdów indywidualnych,
pojazdów komunikacji zbiorowej, pieszych),
2) Optymalnego wykorzystania istniejącej infrastruktury transportowej,
3) Zwiększenia atrakcyjności transportu publicznego poprzez uprzywilejowanie pojazdów
komunikacji miejskiej,
4) Poprawy bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego,
5) Zmniejszenia skutków negatywnego oddziaływania na środowisko,
6) Informacji o ruchu w zakresie ruchu indywidualnego i transportu zbiorowego.
7 Alina Giedryś, Wdrażanie Systemu Zarządzania Ruchem w Łodzi, I Kongres ITS, 27 maja 2008r.
45
System Zarządzania Ruchem powinien składać się z kilku współpracujących ze sobą
podsystemów biorących udział w procesie. Wyróżnić tu należy następujące podsystemy:
1. Sterowania ruchem (UTCS) - zadaniem tego podsystemu jest optymalizacja sterowania
ruchem pojazdów w sieci ulicznej oraz przydzielenie priorytetów pojazdom transportu publicznego. Do
realizacji tych zadań może zostać wykorzystana najnowsza wersja systemu sterowania ruchem
SCATS, w pełni adaptującym się do warunków ruchu na drodze w czasie rzeczywistym. Realizuje on
następujące funkcje:
- wizualizacja stanu pracy sygnalizacji świetlnej
- archiwizacja danych o warunkach ruchu ulicznego,
- adaptacyjne, wielopoziomowe sterowanie ruchem,
- monitoring i komunikaty o pracy systemu,
- przetwarzanie danych pomiarowych, analiza warunków ruchu w czasie rzeczywistym i
automatyczny wybór metod i parametrów sterowania do warunków ruchu,
- analiza warunków ruchu w trybie offline,
- planowanie metod sterowania,
- priorytety dla komunikacji tramwajowej,
- funkcje specjalne, plany zarządzania ruchem w mieście (remonty, wypadki, imprezy
masowe).
2. Informacji o ruchu (TIS) – system przeznaczony do przekazywania informacji o aktualnym
stanie ruchu w sieci oraz przesyłania informacji do mediów. Można wykorzystać do tych celów
następujące środki techniczne:
- radio,
- RDS,
- Internet,
- Znaki drogowe (bramowe) o zmiennej treści z pełnym zakresem przekazywanych
informacji,
- Znaki drogowe (tablicowe) o ograniczonym zakresie przekazywanych informacji.
3. Nadzoru wizyjnego (CCTV) - zadaniem tego podsystemu jest sprawne i efektywne
monitorowanie warunków ruchu w obszarze objętym Zintegrowanym Systemem Zarządzania
Ruchem. Monitorowanie ruchu umożliwiać mogą zainstalowane kamery. Obrazy z poszczególnych
kamer są transmitowane do Centrum za pomocą szerokopasmowej sieci transmisji danych, która
może obsługiwać także inne podsystemy realizowane w ramach projektu. Obraz z kamer zapewni
bezpośredni pogląd sytuacyjny i będzie wykorzystywany przez inżynierów ruchu do nadzoru pracy
Systemu oraz monitoringu ruchu pojazdów w ciągach komunikacyjnych. Operatorzy będą mogli
dystrybuować sygnały wizyjne (obraz „na żywo”, obrazy archiwalne) w ramach Centrum oraz do
innych podsystemów. Dodatkowo poprzez sieć uprawnione osoby będą mogły uzyskać dostęp do
systemu wizyjnego (w zakresie zdefiniowanym przez system zarządzania siecią).
46
4. Zarządzania transportem zbiorowym (PTS) oraz informacji pasażerskiej (PIS). Do tego celu
wykorzystana może być aplikacja o nazwie RAPID, który będzie realizował następujące funkcje:
- dostarczy pasażerom dynamicznej informacji, podając na elektronicznych
wyświetlaczach rzeczywiste czasy przyjazdu pojazdów komunikacji miejskiej na
wybranych przystankach;
- podniesie komfort przejazdu poprzez automatyczną zapowiedź akustyczną
następnego przystanku na trasie;
- poprawi integralność komunikacji, zapewniając pasażerom i kierowcom informację
połączeniach;
- zwiększy bezpieczeństwo kierowców poprzez automatyczne przetwarzanie użycia
przycisku alarmowego oraz informowanie dyspozytorów o sygnałach alarmowych i
położeniu pojazdów w czasie rzeczywistym;
- poprawi sprawność komunikacji poprzez umożliwienie realizacji priorytetu (skrócenie
czasu oczekiwania na światło zielone) dla pojazdów komunikacji miejskiej;
- oceni i zarejestruje własne działanie, identyfikując te elementy systemu, które działają
poza zakresem normy statystycznej. Pozwoli to na wymianę sprzętu, zanim pojawi się
poważna awaria;
- zminimalizuje wprowadzanie danych poprzez integrację z systemami rozkładu jazdy;
- zapewni natychmiastowe powiadamianie operatorów systemu o zdarzeniach
nietypowych;
- zapewni dogodny interfejs, poprzez który dyspozytorzy i administratorzy systemu
mogą zarządzać codzienną pracą systemu i monitorować ją;
- będzie kontrolował koszty wspomagania i konserwacji, posiadając symulatory i
emulatory większości części systemu oraz otoczenia, które jest izolowane od działań
w czasie rzeczywistym. Pozwoli to na skuteczne testowanie, szkolenie i planowanie
operacji bez ingerencji w działający system.
Wszystkie „nici” Systemu ATMS powinny zbiegać się w Centrum Zarządzania Ruchem, które
będzie pełniło rolę centrali dyspozytorskiej dla Systemu Obszarowego Sterowania Ruchem. Centrala
powinna być wyposażona między innymi w:
- serwer systemu UTC (SCATS), który stanowi platformę systemową Systemu
Sterowania Ruchem,
- serwer systemu ATMS (RAPID), który stanowi platformę systemową Systemu
Zarządzania Ruchem,
- stacje robocze - stanowiska operatorskie,
- stanowiska telewizji przemysłowej,
- wielkoformatowy ekran wizualizacyjny.
Dane z podsystemów mogą być wyświetlane przez ATMS za pomącą graficznego interfejsu
użytkownika (GUI). Podstawę GUI stanowi wektorowa mapa sieci drogowej miasta w standardzie GIS,
na której widoczne są najważniejsze elementy poszczególnych podsystemów.
47
Zaprojektowanie Systemu i późniejsza jego fizyczna realizacja jest zadaniem niezwykle
skomplikowanym.
Efekty zastosowania inteligentnych systemów transportowych oszacowano przy projektowaniu
systemu dla Gdańska (system TRISTAR), co przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela 11 Efekty zastosowania inteligentnych system ów transportowych
Efekt
zastosowania ITS Rodzaj zastosowanych ITS
Skala
efektu
Wpływ na środowisko
naturalne
Systemy zarz ądzania popytem – redukcja emisji
spalin Do 50%
Zarządzanie ruchem na drogach szybkiego ruchu –
redukcja zu życia paliwa Do 42%
Systemy zarz ądzania ruchem miejskim – redukcja
emisji spalin Do 30%
Wzrost przepustowości sieci
ulic
Systemy zarządzania ruchem na drogach szybkiego
ruchu do 25%
Systemy kierowania pojazdów na trasy alternatywne
przez znaki o zmiennej treści Do 22%
Zastosowanie elektronicznych systemów poboru opłat
w porównaniu do metod tradycyjnych
200-
300%
Zmniejszenie strat czasu
w sieci ulic
Zastosowanie sygnalizacji świetlnej Do 48%
Sterowanie ruchem na wjazdach na drogi szybkiego
ruchu Do 48%
Systemy zarządzania systemami drogowymi Do 45%
Zastosowanie elektronicznych systemów poboru opłat
w porównaniu do metod tradycyjnych Do 71%
Priorytet sygnalizacji świetlnej dla pojazdów transportu
zbiorowego (oprócz redukcji strat czasu pozwala na
wzrost punktualności do 59%)
Do 54%
Poprawa bezpieczeństwa
ruchu drogowego
(zmniejszenie liczby
wypadków)
Kamery nadzoru prędkości Do 80%
Sterowanie ruchem na wjazdach na drogi szybkiego
ruchu Do 50%
Zaawansowane systemy sterowania ruchem Do 80%
Systemy zarządzania systemami drogowymi Do 50%
Poprawa skuteczności służb
ratowniczych
Zastosowanie systemów zarządzania systemami
drogowymi i służbami ratowniczymi – skrócenie czasu:
a) wykrycia zdarzenia,
b) dojazdu służb ratowniczych do miejsca wypadku
Do 66%
Do 43%
48
Efekt
zastosowania ITS Rodzaj zastosowanych ITS
Skala
efektu
Zastosowanie systemów automatycznej lokalizacji
pojazdu służb ratowniczych i nawigacji pojazdu do
miejsca wypadku – skrócenie czasu dojazdu
Do 40%
Źródło: A. Koźlak, Inteligentne systemy transportowe jako instrument poprawy
efektywności transportu, Uniwersytet Gdański, Wydział Ekonomiczny.
Koszt wdrożenia systemu TRISTAR w Gdańsku wynosi ok. 50 mln euro, z czego 85% ma być
dofinansowane z funduszy Unii Europejskiej.
Aglomeracja Łódzka posiada plan dotyczący rozwoju transportu publicznego (Uchwała nr
XLIII/755/05 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 19 stycznia 2005 r. w sprawie przyjęcia „Zintegrowanego
Planu Rozwoju Transportu Publicznego Aglomeracji Łódzkiej”). Kierunki rozwoju transportu
publicznego określone w ww. Planie zostały przedstawione w „Programie ochrony powietrza dla strefy
Aglomeracja Łódzka, w której został przekroczony poziom docelowy ozonu w powietrzu” z 2009 roku.
Wdrożenie tych działań zapewne wpłynie na obniżenie emisji prekursorów ozonu w aglomeracji,
a w konsekwencji na obniżenie stężeń ozonu w strefie łódzkiej.
Bardzo ważnym elementem związanym z działaniami długoterminowymi jest system promocji
zachowań proekologicznych wśród obywateli. Konieczne jest uświadomienie ludzi jak groźnym
zanieczyszczeniem jest ozon, jakie choroby może powodować, a przede wszystkim jak zmienić
codzienne zachowania, aby jak najmniej przyczyniać się do jego powstawania. Należy przede
wszystkim zmienić nawyki transportowe ludzi: zmiana samochodu osobowego na transport zbiorowy
lub ekologiczny – rower; promowanie poruszania się pieszo na krótkich odcinkach itp. W tym celu
konieczne jest organizowanie różnego rodzaju akcji informacyjnych, bezpośrednich, ale również w
mediach czy w Internecie (ulotki informacyjne, happeningi, programy edukacyjne, ogłoszenia w
mediach). Wyrobienie w ludziach dobrego nawyku można wówczas wykorzystać przy wdrażaniu
działań krótkoterminowych. Koszt działań edukacyjnych, proekologicznych szacuje się na 350 tys. zł.
Drugą grupą działań w systemie zarządzania stężeniami ozonu powinny być działania
krótkoterminowe, oparte o sprawnie działający system prognoz stężeń ozonu.
Ogromne koszty możliwych działań naprawczych i ukierunkowanie ich na poziom krajowy, a
nie wojewódzki powoduje, iż nie jest spełniony warunek z §1 pkt. 1 ust. 2a) Rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 8 lutego 2008 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać
programy ochrony powietrza. Czyli osiągnięcie poziomu docelowego ozonu nie jest technicznie
możliwe, a podjęcie proponowanych działań nie jest ekonomicznie uzasadnione.
49
Według raportu Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) „Assessment of ground-level ozone in
EEA member countries, with a focus on long-term trends”8 opublikowanego w 2009 roku, pomimo
obowiązku redukcji emisji antropogenicznej prekursorów ozonu od 1990 roku w krajach europejskich,
pomiary jakości powietrza w obszarach miejskich i wiejskich nie wykazują tendencji spadkowej w
stężeniach ozonu w warstwie przyziemnej.
Poziom stężenia ozonu, oprócz wpływu emisji antropogenicznej, zależy również od wielkości i
rozkładu emisji biogenicznej m.in. izoprenu z roślin, której szacunki nie są dokładnie określone.
Oszacowano, i ż napływ kontynentalny (spoza Europy) ozonu wynosi o d 10 do 30%
poziomu ozonu w Europie Zachodniej i krajach skandy nawskich oraz < 10% w Europie
Środkowej.
Na poziom stężeń ozonu mogą mieć również wpływ przewidywane zmiany klimatu, które
mogą prowadzić do wzrostu stężeń ozonu przyziemnego w wielu regionach Europy. Wyższe
temperatury, fale upałów, zmniejszona wielkość opadów i zachmurzenia może powodować:
- przyspieszoną produkcję O3 przyziemnego w atmosferze (w zależności od reżimu
NOx);
- wzrost emisji biogenicznych izoprenu, która prowadzi do wyższego stężenia ozonu w
regionach o wysokich stężeniach NOx;
- wzrost emisji tlenku azotu (NO) z gleby i metanu (CH4) z mokradeł;
- zubożenie warstwy wód gruntowych, a tym samym zmniejszenie depozycji O3 na
powierzchni roślin;
- zwiększenie częstości występowania pożarów lasów (zwiększone emisje NOx, CO i
NMLZO).
Zmieniające się warunki klimatyczne mogą mieć wpływ na transport zanieczyszczeń na duże
odległości (międzykontynentalne), co prowadzi do zwiększonego przepływu mas powietrza w rejonach
o dużej emisji prekursorów O3. Ponadto, zmiany w obiegu i większe różnice temperatur między
troposferą i stratosferą, mogą doprowadzić do zwiększonego napływu O3 ze stratosfery.
Zanieczyszczenie powietrza ozonem przyziemnym jest problemem na skalę kontynentalną, a
nawet globalną. Według pomiarów w miejscach oddalonych od kontynentu (np. w Irlandii), stężenie
tła O3 wzrosło od 1980 r. o około 2 ppb (4 µg/m3; około 6%) i oczekuje się dalszego wzrostu. Stężenie
tła ozonu na półkuli północnej wynosi obecnie 35 - 40 ppb (ok. 70 – 80 µg/m3).
W związku z powyższym, powinny powstać wspólne strategie redukcji ozonu i gazów
cieplarnianych na poziomie kontynentalnym i globalnym.
Również w krajach poza europejskich zauważono tendencję braku spadku stężeń ozonu.
Według badań przeprowadzonych przez EPA (Environmental Protection Agency) w 2004 r., mimo
12% spadku emisji NOx i 25% redukcji emisji NMLZO w poprzednim dziesięcioleciu w Stanach
8 „Assessment of ground-level ozone in EEA member countries, with a focus on long-term trends” (http://www.eea.europa.eu/publications/assessment-of-ground-level-ozone-in-eea-member-countries-with-a-focus-on-long-term-trends)
50
Zjednoczonych, stężenia ozonu nie zmieniły się. Jako przyczynę tego zjawiska podano wzrost
stężenia tła ozonu oraz zwiększenie emisji lotnych związków organicznych ze źródeł biogennych.
Zakres działań niezbędnych do osiągnięcia poziomu docelowego ozonu w powietrzu na
terenie Polski został zawarty w opracowaniu Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w
Warszawie pt. „Ocena i prognoza zagrożeń dla zdrowia ludzi i ekosystemów związanych
z zawartością ozonu w troposferze w skali kraju i możliwości wypełnienia zobowiązań unijnych
dotyczących poziomu zanieczyszczenia powietrza ozonem w perspektywie do 2020 roku”9.
Prognozy emisji prekursorów ozonu dla roku 2010 i 2020, zakładając dwa scenariusze:
prognozę podstawową polegającą na pełnym wdrażaniu obowiązującego prawa (a) oraz prognozę
rozszerzoną uzupełnioną o działania dodatkowe (b - połączenie działań administracyjnych służących
redukcji emisji prekursorów ozonu oraz działań polegających na promowaniu odpowiedzialnych
postaw wśród przedsiębiorców i osób fizycznych wraz ze stosowaniem zachęt ekonomicznych). Dla
obu prognoz określono założenia redukcji emisji w rozbiciu na poszczególne kategorie źródeł emisji
SNAP.
Przyjęte przez autorów powyższej pracy poziomy redukcji emisji prekursorów ozonu
przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela 12 Poziomy redukcji emisji prekursorów ozonu według prognozy podstawowej (a) i rozszerzonej (b)
Prognoza
Redukcja
emisji
NMLZO
Redukcja
emisji NOx
Polska 2010a -18% -17
Polska 2010b -23 -19
Europa 2010 -2 -23
Polska 2020a -18 -25
Polska 2020b -49 -58
Europa 2020 -15 -34
Źródło: „Ocena i prognoza zagrożeń dla zdrowia ludzi i ekosystemów związanych z zawartością ozonu
w troposferze w skali kraju i możliwości wypełnienia zobowiązań unijnych dotyczących poziomu
zanieczyszczenia powietrza ozonem w perspektywie do 2020 roku”.
http://www.gios.gov.pl/dokumenty/Ocena%20i%20prognoza%20zagrozen%20dla%20zdrowia.pdf
Rozkłady stężeń ozonu po wdrożeniu zaproponowanych przez autorów scenariuszy redukcji
emisji przedstawiono poniżej.
9 „Ocena i prognoza zagrożeń dla zdrowia ludzi i ekosystemów związanych z zawartością ozonu w troposferze w skali kraju i możliwości wypełnienia zobowiązań unijnych dotyczących poziomu zanieczyszczenia powietrza ozonem w perspektywie do 2020 roku”; http://www.gios.gov.pl/dokumenty/Ocena%20i%20prognoza%20zagrozen%20dla%20zdrowia.pdf
51
Wyniki prognozy redukcji emisji – 2010 r.
W przypadku prognozy podstawowej (a) redukcji emisji dla 2010 r., liczba przekroczeń
wartości docelowej 120 µg/m3 w odniesieniu do najwyższej 8-godzinnej średniej kroczącej została
zredukowana średnio o 7 dni i wahała się w granicach 20 – 27 dni w centrum kraju. Stanowi to
redukcję o ok. 15 – 25 %. Liczba przekroczeń dla prognozy rozszerzonej (b) zmalała o 1 – 2 dni w
centrum kraju. W przypadku obu prognoz przekroczenia poziomu docelowego występują częściej niż
25 dni w ciągu roku.
Wyniki prognozy redukcji emisji – 2020 r.
Rys.9. Liczba dni z przekroczenia warto ści docelowej 120 µg/m 3 dla scenariusza redukcji emisji dla roku 2020 - prognoza podstawowa (a)
Rys.10. Liczba dni z przekroczenia warto ści docelowej 120 µg/m 3 dla scenariusza redukcji emisji dla roku 2020 - prognoza rozszerzona (b)
Źródło: „Ocena i prognoza zagro żeń dla zdrowia ludzi i ekosystemów zwi ązanych z zawarto ścią ozonu w troposferze w skali kraju i mo żliwo ści wypełnienia zobowi ązań unijnych dotycz ących poziomu zanieczyszczenia powietrza ozonem w pe rspektywie
do 2020roku”; http://www.gios.gov.pl/dokumenty/Ocena%20i%20prognoza%20zagrozen%20dla%20zdrowia.pdf
Dla prognozy podstawowej (a) liczba dni z przekroczeniami poziomu docelowego wyższa niż
25 występuje na terenie województwa łódzkiego. Dla obu prognoz liczba przekroczeń jest najwyższa
52
na terenie województwa śląskiego, dolnośląskiego, opolskiego i łódzkiego. W przypadku prognozy
rozszerzonej (b) na 2020r., liczba dni z przekroczeniami poziomu docelowego jest niższa niż 25. Na
przeważającym obszarze Polski wskaźnik ten waha się w graniach 5 – 10 dni w roku. Najwięcej
przekroczeń (od 15 do 25 dni) występuje w środkowej i zachodniej części kraju, w tym w większej
części województwa łódzkiego.
Wnioski z przeprowadzonych analiz zawarte w ww. pracy są następujące:
- Udział źródeł krajowych emisji w stężeniach ozonu waha się w granicach od 20 do 50%.
- Działania zwi ązane z intensywnym wdra żaniem nowych technologii w produkcji oraz
urządzeń kontroli emisji prekursorów ozonu, wykraczaj ące w znacznym stopniu poza
wymagania prawne, nie wyeliminuj ą wyst ępowania negatywnego wpływu ozonu na ludzi
i ekosystemy. Mo żna, zatem przypuszcza ć, że nie przynios ą one efektu ekologicznego
współmiernego do poniesionych nakładów.
- Przeprowadzone obliczenia modelowe dla Polski potwierdzają duży wpływ źródeł transgranicznych
na sytuację ozonową w Polsce – ok. 50 - 80% udziału,
co przedstawiono w poniżej tabeli:
Tabela 13 Szacunkowy wpływ źródeł transgranicznych na st ężenia ozonu
Indeks
Liczba dni
z
przekroczeniem
240 µg/m 3
Liczba dni
z
przekroczeniem
120 µg/m 3
SOMO35* AOT40**
Średnia
miesi ęcy
letnich
Wpływ
emisji
transgranicznych
0% ok. 50% ok. 80% ok. 40% ok. 90%
*SOMO35 – roczna suma maksymalnych średnich 8-godzinnych kroczących przekraczających 35 ppb
(70 µg/m3). Z każdego dnia maksymalna wartość ze wartości średnich 8-godzinnych kroczących dla
ozonu jest wybierana i sumowana jeśli przekracza wartość 35 ppb
**AOT40 – suma różnic pomiędzy stężeniem średnim jednogodzinnym wyrażonym w µg/m3 a
wartością 80 µg/m3, dla każdej godziny w ciągu doby pomiędzy godziną 8.00 a 20.00 czasu
środkowoeuropejskiego CET, dla której stężenie jest większe niż 80 µg/m3.
Źródło: „Ocena i prognoza zagrożeń dla zdrowia ludzi i ekosystemów związanych z zawartością ozonu
w troposferze w skali kraju i możliwości wypełnienia zobowiązań unijnych dotyczących poziomu
zanieczyszczenia powietrza ozonem w perspektywie do 2020 roku”;
http://www.gios.gov.pl/dokumenty/Ocena%20i%20prognoza%20zagrozen%20dla%20zdrowia.pdf
- Wyniki obliczeń modelowych wskazują, że w stosunku do bardzo wysokich stężeń ozonu (poziomy
informowania oraz alarmowe), działania polegające na redukcji lokalnych emisji prekursorów ozonu
będą efektywne, w stosunku natomiast do wskaźników charakteryzujących niższe stężenia (już 70-
53
120 µg/m3 – tego rzędu maksymalne stężenia wystąpiły na terenie strefy łódzkiej w 2008 r.),
stosowane powinny być działania w skali całej Europy i w skali globalnej.
- Jak wynika z powy ższego, żadna prognoza redukcji emisji prekursorów ozonu nie
gwarantuje osi ągnięcia celu długoterminowego dla ozonu, który b ędzie obowi ązywał po
2010 r. (maksimum dobowe ze st ężeń 8-godzinnych krocz ących w roku kalendarzowym
wynosz ąca 120 µg/m 3).
Wyniki pracy potwierdzają, iż w przypadku liczby dni z przekroczeniami poziomu docelowego
120 µg/m3 dla najwyższej z 8h średnich kroczących, nadal mogą występować przekroczenia, pomimo
wyeliminowania emisji prekursorów ozonu z terenu całej Polski.
Zgodnie z opracowaniem, koszty wdrożenia działań mających na celu redukcję stężeń ozonu
w Polsce oszacowano na: 1,9 mld euro dla prognozy podstawowej oraz na 4,6 mld euro rocznie w
przypadku prognozy rozszerzonej.
Po uwzględnieniu kosztów działań w skali kraju oraz mając na uwadze fakt, iż udział źródeł
pochodzących z Polski w stężeniach ozonu waha się w granicach od 20 do 50% autorzy pracy
stwierdzili, iż wdrażanie działań wykraczających poza działania zgodne z obowiązującym prawem jest
nieuzasadnione ekonomicznie. Zwłaszcza, iż nawet po wdrożeniu tych działań nie można oczekiwać
całkowitego wyeliminowania przekroczeń poziomu docelowego ozonu. W związku z tym, działania
naprawcze powinny być prowadzone w skali krajowej, kontynentalnej i globalnej.
Powyższe wnioski wskazują na potrzebę przede wszystkim:
- znalezienia rozwiązań na poziomie Unii Europejskiej mających na celu wyeliminowanie
występowania przekroczeń wartości normowanych dla ozonu;
- wspierania działań związanych z redukcją emisji prekursorów ozonu w ramach obowiązującego
prawa;
- działań lokalnych i regionalnych na obszarach, na których występują przekroczenia wartości stężeń
godzinowych 180 i 240 µg/m3 i o dużej gęstości zaludnienia.
Biorąc pod uwagę, że zanieczyszczenie powietrza ozonem przyziemnym jest problemem
globalnym, w Programie określono zakres działań naprawczych, których realizacja nie pociągnie za
sobą nadmiernych kosztów, a które przyczynią się do redukcji emisji prekursorów ozonu.
11. Przewidywane zmiany emisji do powietrza ze źródeł zlokalizowanych poza granicami
kraju, zlokalizowanych na terenie kraju elektrowni konwencjonalnych, elektrociepłowni i innych
instalacji do spalania paliw, zlokalizowanych na ob szarze sąsiednich województw w stosunku
do strefy łódzkiej.
Prognozowane zmiany emisji do powietrza prekursorów ozonu, czyli m.in. tlenków azotu oraz
niemetanowych lotnych związków organicznych, związane są przede wszystkim z obowiązkiem
wdrażania przez państwa członkowskie szeregu Dyrektyw Unijnych, które są podstawą do zmian
w przepisach w polskim prawie:
54
• Dyrektywa Rady 2008/50/WE z 21 maja 2008r. w sprawi e jako ści powietrza
i czystszego powietrza dla Europy (CAFE);
Dyrektywa CAFE wprowadzająca zmiany do Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo Ochrony
Środowiska, z późniejszymi zmianami. Dyrektywa wprowadziła do rocznych ocen jakości powietrza (w
zakresie zanieczyszczenia powietrza ozonem) m.in. pojęcia: wartości docelowej i celu
długoterminowego dotyczącego ozonu, progu informowania i progu alarmowego dla ozonu, kryteria
klasyfikowania i lokalizacji punktów pomiarowych do oceny stężeń ozonu, kryteria określania
minimalnej liczby punktów pomiarowych do stałych pomiarów stężenia oraz wytyczne do pomiarów
prekursorów ozonu.
Dyrektywa CAFE odnosi się do opracowania „Baseline Scenarios for the Clean Air for Europe
(CAFE) Programme” analizującego szereg scenariuszy redukcji emisji (w tym prekursorów ozonu)
wynikających z rozwoju krajów UE, istniejącego prawa oraz technicznych rozwiązań.
W niniejszym opracowaniu przedstawiony został scenariusz redukcji emisji (w tym
prekursorów ozonu) opierający się o rozwiązania wynikająca z istniejącego prawa (CLE)
oraz maksymalne technicznie możliwe redukcje (MTFR) bez uwzględnienia zmian klimatu. Poniżej, na
wykresie zaprezentowano założenia scenariusza prognozy CAFE.
Rys.11 Zało żenia wykorzystane przy tworzeniu scenariusza progno zy CAFE Scenariusz prognozy CAFE rozpatrywano w dwóch płaszczyznach, według konsumpcji paliwa
oraz według sektorów. Zamieszczone poniżej rysunki oparto o prezentację Draft Baseline Scenarios
for CAFE wykonana przez IASA.
Generalnie w latach 2000–2020 zakłada się kilkunastoprocentowy wzrost zużycia energii.
W krajach EU-15 („Starzy członkowie” UE) wzrost ten ma charakter liniowy o stosunkowo małym
gradiencie przyrostu, natomiast w krajach „Nowych członków” do 2005 r. zużycie energii pozostanie
na słabo zmiennym poziomie, a po 2005 r. nastąpi wzrost zużycia energii o dużym gradiencie.
55
0
20000
40000
60000
80000
2000 2005 2010 2015 2020
Kraje EU-15
Paliwa stałe
Paliwa ciekłe
Paliwa gazowe
Źródła odnawialne
Energia jądrowa
0
2000
4000
6000
8000
10000
2000 2005 2010 2015 2020
Nowi członkowie (w tym Polska)
Rys.12 Zu życie energii [PJ] według paliwa w prognozie CAFE Najmniejsze zmiany przewiduje się w zużyciu energii jądrowej oraz energii pochodzącej ze
źródeł odnawialnych. Równocześnie jak widać kraje tzw. „starej Unii” stawiają na paliwa ciekłe
i gazowe, dla których prognozuje się wzrost zużycia. W krajach „Nowych członków” podstawowym
nośnikiem energii pozostają paliwa stałe, jednak zakłada się spadek ich zużycia na korzyść wzrostu
zużycia paliw płynnych i gazowych.
0
20000
40000
60000
80000
2000 2005 2010 2015 2020
Energetykazawodowa
Przemysł Komunalno-bytowy
Transport Pozostałe
Kraje EU-15
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
2000 2005 2010 2015 2020
Nowi członkowie (w tym Polska)
Rys.13 Zu życie energii [PJ] według sektorów w prognozie CAFE
W odniesieniu do zużycia energii według sektorów w krajach EU-15 zakłada się równomierny
wzrost dla transportu oraz energetyki zawodowej. W krajach nowych członków dodatkowo zaznacza
się wzrost zużycia energii dla sektora komunalno-bytowego. Równocześnie obserwuje się spadek
znaczenia przemysłu, jako odbiorcy energii.
56
Bydło Trzoda chlewna
Drób inne
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
140%
2000 2005 2010 2015 2020
Kraje EU-15
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
140%
2000 2005 2010 2015 2020
Nowi członkowie (w tym Polska)
Rys.14. Zmiany w ilo ści pogłowia zwierz ąt w stosunku do 2000 r. w prognozie CAFE
Zarówno w krajach EU-15 jak i w krajach nowych członków spadnie pogłowie bydła, natomiast
wzrośnie pogłowie trzody chlewnej i drobiu. Przy czym charakter zmian będzie różny. W krajach EU-
15 dla obu grup zwierzyny wzrost ten będzie nieznaczny o charakterze logarytmicznym. Natomiast w
krajach nowych członów logarytmiczny wzrost zakłada się dla pogłowia trzody chlewnej, dla drobiu
natomiast wzrost pogłowia będzie miał charakter wykładniczy i skokowy do 2005 r. i od 2010 r.
W oparciu o powyższe założenia wyznaczono prognozy emisji dla Polski w latach 2010-2020.
Tabela 14 Prognozowane zmiany emisji z hodowli w Po lsce w latach 2010-2020
Substancja 2010 2015 2020
SO2 [kt] 1 046 883 723
NO2 [kt] 616 542 390
NMLZO [kt] 418 363 324
NH3 [kt] 328 329 333
• Dyrektywa Rady 2008/1/WE z 15 stycznia 2008 r. doty cząca zintegrowanego
zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (IPPC );
Dyrektywa określa konieczność wdrażania BAT (najlepsza dostępna technika/technologia,
z ang. Best Available Technique) dla poszczególnych gałęzi przemysłu określonych w Załączniku I
niniejszej Dyrektywy. Celem dyrektywy jest osiągnięcie zintegrowanego zapobiegania
zanieczyszczeniom środowiska i ograniczenia zanieczyszczeń powodowanych przez różne rodzaje
działalności człowieka. Określa ona środki mające na celu zapobieganie oraz, w przypadku braku
57
takiej możliwości, zmniejszenie emisji (również odpadów) do powietrza, środowiska wodnego i gleby,
na skutek różnorodnych działań, w celu osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony środowiska jako
całości. Transpozycją Dyrektywy IPPC do polskiego prawa jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. -
Prawo Ochrony Środowiska z późniejszymi zmianami. Niestety nie jest możliwe oszacowanie
wielkości zmniejszenia emisji zanieczyszczeń wynikającej z wdrożenia tej Dyrektywy.
• Dyrektywa Rady 2001/80/EC z 23 pa ździernika 2001 r. o ograniczeniu emisji
określonych zanieczyszcze ń do atmosfery z du żych kotłów energetycznych
(LCP).
Powyższa dyrektywa dotyczy źródeł spalania paliw, których nominalna moc cieplna, określona
jako ilość energii cieplnej wprowadzonej w paliwie w jednostce czasu przy nominalnym obciążeniu
źródła jest równa lub większa niż 50 MW, niezależnie od rodzaju używanego paliwa (stałego, ciekłego
lub gazowego) Dyrektywa narzuca:
A. Dopuszczalne wielkości emisji NOx wyrażone w mg/Nm3 (zawartość O2 – 6% w odniesieniu
do paliw stałych, 3% w odniesieniu do paliw ciekłych i gazowych) dla nowych i istniejących źródeł:
Rodzaj paliwa
Dopuszczalna
wielko ść
emisji
[mg/Nm 3]
Paliwa stałe
50 – 500 MWt
> 500 MWt
Od 1 stycznia 2016 r.:
50 – 500 MWt
> 500 MWt
600
500
600
200
Paliwa ciekłe:
50 – 500 MWt
> 500 MWt
450
400
Paliwa gazowe:
50 – 500 MWt
> 500 MWt
300
200
B. Dopuszczalne wielkości emisji NOx wyrażone w mg/Nm3 dla nowych źródeł zgodnie z art. z
wyjątkiem turbin gazowych.
Paliwa stałe (zawartość O2 – 6%)
58
Rodzaj
paliwa 50 – 100 MWt 100 – 300 MWt > 300 MWt
Biomasa 400 300 200
Pozostałe ogólnego stosowania 400 200 200
Paliwa ciekłe (zawartość O2 – 3%)
50 – 100 MWt 100 – 300 MWt > 300 MWt
400 200 200
Paliwa gazowe (zawartość O2 – 3%)
Rodzaj
paliwa 50 – 300 MWt > 300 MWt
Gaz ziemny 150 100
Inne gazy 200 200
Turbiny gazowe
Dopuszczalne wielkości emisji NOx wyrażone w mg/Nm3 (zawartość O2 – 15%) dla
jednostkowej turbiny gazowej, zgodnie z art. 4 ust. 2 (dopuszczalne wielkości emisji mają
zastosowanie wyłącznie przy obciążeniu większym niż 70%):
> 50 MWt
(nominalna moc cieplna okre ślona zgodnie z norma ISO)
Gaz ziemny 50
Paliwa ciekłe 120
Paliwa gazowe 120
Poniższy rysunek przedstawia zmiany emisji tlenków azotu związane z wdrożeniem
Dyrektywy LCP.
59
254
251
239
230
235
240
245
250
255
260
2008 2010 2012
tys. Mg/rok
Źródło: Działania w zakresie budowy, wymiany i modernizacji urządzeń elektrowni dla pokrycia zapotrzebowania
na energię elektryczną i ciepło oraz realizacja wytycznych UE w zakresie ochrony środowiska
Rys. 15. Zmiany emisji tlenków azotu wynikaj ące z wdro żenia Dyrektywy LCP
• Dyrektywa Rady i Parlamentu Europejskiego 2001/81/E C z 23 października
2001r. o limitach dla emisji okre ślonych zanieczyszcze ń atmosfery
w poszczególnych pa ństwach Wspólnoty (tzw. dyrektywa pułapowa).
Dyrektywa narzuca pewne ramy czasowe, w których należy osiągnąć wartości pułapów emisji
– w tym NMLZO i NOx. Zgodnie z Załącznikiem I niniejszej Dyrektywy, krajowe pułapy emisji SO2,
NOX, NMLZO i NH3, które powinny być osiągnięte do 2010 roku są następujące:
Kraj SO2
[kilotony]
NOX
[kilotony]
NMLZO
[kilotony]
NH3
[kilotony]
Belgia 99 176 139 74
Bułgaria 836 247 175 108
Czechy 265 286 220 80
Dania 55 127 85 69
Niemcy 520 151 995 550
Estonia 100 60 49 29
Grecja 523 344 261 73
Hiszpania 746 847 662 353
Francja 375 810 150 780
Irlandia 42 65 55 116
Włochy 475 990 1159 419
Cypr 39 23 14 9
Łotwa 101 61 136 44
Litwa 145 110 92 84
60
Kraj SO2
[kilotony]
NOX
[kilotony]
NMLZO
[kilotony]
NH3
[kilotony]
Luxemburg 4 11 9 7
Węgry 500 198 137 90
Malta 9 8 12 3
Holandia 50 260 185 128
Austria 39 103 159 66
Polska 1 397 879 800 468
Portugalia 160 250 180 90
Rumunia 918 437 523 210
Słowenia 27 45 40 20
Słowacja 110 130 140 39
Finlandia 110 170 130 31
Szwecja 67 148 241 57
Wielka
Brytania 585 1167 1200 297
EC 27 8 297 9 003 8 848 4 294
Dla porównania poniżej podajemy emisje wymienionych wyżej związków raportowane przez
Krajowe Centrum inwentaryzacji Emisji w latach 2005-2007.
Rok SO2
[kilotony]
NOX
[kilotony]
NMLZO
[kilotony]
NH3
[kilotony]
2005 1 145,02 874,56 566, 31 271,32
2006 1 222,04 920,93 627, 68 287,16
2007 1 131,03 884,67 596, 37 291,98
• Dyrektywa Rady 1999/13/WE z dnia 11 marca 1999 r. w sprawie ograniczenia
emisji lotnych zwi ązków organicznych spowodowanej u życiem organicznych
rozpuszczalników podczas niektórych czynno ści i w niektórych urz ądzeniach.
Celem Dyrektywy jest zapobieganie lub zredukowanie bezpośrednich i pośrednich efektów
emisji lotnych związków organicznych do środowiska, głównie do atmosfery, oraz potencjalnych
zagrożeń dla ludzkiego zdrowia. Przyczyną powstania dyrektywy jest fakt, iż stosowanie
rozpuszczalników organicznych powoduje emisję związków organicznych do atmosfery. Z jednej
strony ta emisja może być szkodliwa dla zdrowia człowieka, z drugiej strony przyczynia się do
powstawania fotochemicznych utleniaczy w troposferze, powodując szkody w naturalnych zasobach
takich jak woda i powietrze. Zgodnie z postanowieniami dyrektywy wszystkie instalacje muszą być
dostosowane do wartości limitu emisji gazów odpadowych i wartości pozostałych emisji bądź do
wartości całkowitej emisji i każdego innego wymagania zawartego w aneksach do dyrektywy.
61
Aby móc monitorować wdrażanie dyrektywy należy prowadzić bilans rozpuszczalników.
Informacje w nim zawarte powinny dotyczyć ilości zastosowanego i zużytego rozpuszczalnika. Bilans
jest podstawą do opracowania planu ograniczenia emisji i powinien być sporządzany corocznie w celu
ustalenia emisji.
Plan ograniczenia emisji NMLZO przewiduje możliwość osiągnięcia, redukcji emisji dla
instalacji przy pomocy innych sposobów, które doprowadzą do osiągnięcia wartości równoważnej
limitowi emisji. W tym celu producent może zastosować każdy program redukcji specjalnie
opracowany dla jego instalacji pod warunkiem, że w efekcie osiągnie ograniczenie emisji do
równoważnej.
Standardy emisyjne z instalacji, w których stosowane są rozpuszczalniki organiczne są zawarte
w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 22 kwietnia 2011 r. w sprawie standardów emisyjnych
z instalacji.
• Dyrektywa 2004/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rad y w sprawie ogranicze ń
emisji LZO w wyniku stosowania rozpuszczalników org anicznych w niektórych
farbach i lakierach oraz produktach do odnawiania p ojazdów, a tak że
zmieniaj ąca dyrektyw ę 1999/13/WE.
Celem niniejszej dyrektywy jest ograniczenie ogólnej zawartości NMLZO w niektórych farbach,
lakierach i produktach do odnawiania pojazdów, w celu zapobiegania lub redukcji zanieczyszczeń
powietrza wynikających z udziału NMLZO w tworzeniu ozonu troposferycznego. Zakres
obowiązywania został szczegółowo przedstawiony w Załączniku I do niniejszej Dyrektywy. Niestety
nie jest możliwe oszacowanie zmniejszenia emisji zanieczyszczeń wynikającej z wdrożenia tej
Dyrektywy.
Transpozycja Dyrektywy w Polsce opiera się na Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia
16 stycznia 2007 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących ograniczenia emisji lotnych
związków organicznych powstających w wyniku wykorzystywania rozpuszczalników organicznych w
niektórych farbach i lakierach oraz w preparatach do odnawiania pojazdów.
• Dyrektywa 2010/75/UE Parlamentu Europejskiego i Rad y w sprawie emisji
przemysłowych.
Celem niniejszej dyrektywy jest m.in. określenie czynności wykonywanych z wykorzystaniem
rozpuszczalników organicznych, określenie wartości progowych i dopuszczalnych wielkości emisji
NMLZO, przy danych czynnościach oraz dla instalacji przemysłu lakiernictwa pojazdów. Dyrektywa
określa również plany redukcji emisji, plany zagospodarowania rozpuszczalników oraz metody
monitorowania emisji. Nakazuje także zastąpienie substancji i mieszanin, które ze względu na
zawartość lotnych związków organicznych są szkodliwe, na mniej szkodliwe, w jak najkrótszym
czasie.
62
• szereg dyrektyw wdra żających stopniowo normy jako ści spalin EURO.
Dyrektywy związane z wdrażaniem norm jakości spalin EURO zostały omówione w rozdziale
nr 13 Dokumentacji pt. „Analiza możliwości wykonania działań naprawczych”.
12. Podsumowanie
Podstawa opracowania dokumentu
Niniejszy dokument „Opracowanie programu ochrony powietrza dla strefy łódzkiej, w której
przekroczone zostały wartości poziomu docelowego i poziomu celu długoterminowego ozonu w
powietrzu” został sporządzony zgodnie z ustawowymi wymogami. Przy tworzeniu dokumentu
kierowano się także instruktażowymi materiałami Ministra Środowiska.
Podstawą sporządzenia opracowania była roczna ocena jakości powietrza w województwie
łódzkim za rok 2008, wykonana przez WIOŚ w Łodzi. W wyniku tej oceny stwierdzono przekroczenia
wartości poziomu docelowego ozonu w powietrzu pod kątem zdrowia ludności na obszarze strefy
łódzkiej. Pomiary prowadzone były na trzech stanowiskach pomiarowych – w Gajewie w powiecie
łęczyckim, gdzie stężenie ozonu wyniosło 149,3 µg/m3, a liczba dni z przekroczeniami 32, przy
dopuszczalnej liczbie 25; w Parzniewicach w powiecie piotrkowskim, gdzie stężenie ozonu wyniosło
149,2 µg/m3, a liczba dni z przekroczeniami 37 oraz na stanowisku w Piotrkowie Trybunalskim, gdzie
stężenie ozonu wyniosło 156 µg/m3, a liczba dni z prezkroczeniami poziomu docelowego 33.
Charakterystyka u żytego modelu
W pracy do obliczeń przestrzennych rozkładów stężeń wykorzystano model CAMx, który jest
nowoczesnym eulerowskim, fotochemicznym modelem dyspersji przeznaczonym do kompleksowej
oceny jakości powietrza w zakresie zanieczyszczeń gazowych i pyłu, opracowanym przez ENVIRON
International Corporation (USA). CAMx symuluje emisję, dyspersję, reakcje chemiczne i usuwanie
zanieczyszczeń w troposferze. Model uwzględnia różnorodne typy emisji. Uwzględnia ponadto
depozycję suchą i mokrą oraz przemiany chemiczne.
Szczególnie rozbudowana jest analiza zanieczyszczeń pyłowych i ozonowych. CAMx
wyposażony jest w rozbudowany moduł kompleksowej („one-atmosphere”) analizy pyłów i ozonu
OSAT/PSAT – Ozone and Particulate Source Apportionment Technology. Uwzględniane są zarówno
aerozole nieorganiczne (schemat ISORROPIA) jak i organiczne (SOA) będące wynikiem przemian
prekursorów ozonu: NOx, SO2, NMLZO, NH3.
CAMx przystosowany jest do użycia ogólnodostępnych, ogólnoświatowych danych
przetworzonych przez mezoskalowy model meteorologiczny WRF.
63
Emisja prekursorów ozonu
Ozon jest zanieczyszczeniem wtórnym, powstającym w wyniku przemian chemicznych,
zachodzących pod wpływem światła słonecznego, tlenków azotu (NO i NO2) oraz niemetanowych
lotnych związków organicznych (NMLZO), zwanych jego prekursorami. W opracowaniu przyjęto
podział źródeł emisji prekursorów ozonu w oparciu o klasyfikację SNAP. Uwzględniono napływ
zanieczyszczeń z pasa 30 km wokół strefy łódzkiej, w tym także z aglomeracji łódzkiej, oraz emisję z
samej strefy łódzkiej.
Emisja zewnętrzna tlenków azotu została oszacowana na ponad 51,3 tys. ton, a emisja
zewnętrzna niemetanowych lotnych związków organicznych na ponad 396 tys. ton. Natomiast emisja
tlenków azotu z terenu strefy łódzkiej wyniosła ponad 64 tys. ton, a emisja NMLZO została
oszacowana na ponad 2 342 tys. ton.
Inwentaryzacja emisji tlenków azotu NOx wskazuje, że największa emisja tego
zanieczyszczenia pochodzi ze źródeł punktowych oraz komunikacyjnych. Ze względu na odmienne
parametry techniczne źródeł (punktowych i liniowych), a zwłaszcza ze względu na wysokość wyrzutu
spalin, najistotniejszą rolę w tworzeniu ozonu troposferycznego – przyziemnego, traktowanego jako
zanieczyszczenie wtórne, będące jednym z efektów zanieczyszczenia atmosfery, odgrywa emisja
komunikacyjna tlenków azotu NOx.
Najistotniejsze znaczenie w przypadku emisji niemetanowych lotnych związków organicznych
NMLZO w strefie łódzkiej ma emisja punktowa, związana z produkcją i zastosowaniem w przemyśle
farb, rozpuszczalników i innych związków.
Stężenia ozonu
Wyniki obliczeń modelowych wskazały na wystąpienie przekroczeń poziomu docelowego
stężeń ozonu na terenie strefy łódzkiej. Zakres stężeń kształtował się w granicach od 109,5 do 125
µg/m3, przy wartości poziomu docelowego ustalonego na poziomie 120 µg/m3 dla wartości obliczanej
jako maksymalna średnia ośmiogodzinna spośród średnich kroczących. Ponadnormatywne stężenia
ozonu charakteryzowały część południowo-zachodnią, południowo-wschodnią oraz północne obrzeża
strefy łódzkiej. Stężenia przekraczały poziom docelowy maksymalnie o 4,2%.
Działania naprawcze
Ozon jest zanieczyszczeniem wtórnym, powstającym w wyniku skomplikowanych procesów
chemicznych i w specyficznych warunkach meteorologicznych, a przy tym ma charakter
zanieczyszczenia transgranicznego. W związku z tym nie jest możliwe uzyskanie efektu obniżenia
stężeń ponadnormatywnych poprzez bezpośrednie obniżenie emisji w taki sposób, jak jest to
w przypadku zanieczyszczeń pyłowych lub innych gazowych. Lokalne, a nawet regionalne działania
podejmowane na obszarze miasta, aglomeracji lub województwa nie spowodują trwałego,
długoterminowego obniżenia stężeń ozonu, zwłaszcza w stosunku do wskaźników charakteryzujących
niższe stężenia (już 120 - 130 µg/m3 – mniej więcej tego rzędu najwyższe stężenia wystąpiły na
terenie województwa łódzkiego w 2008 r.). Ze względu na bardzo wysoki udział tła ozonu w
64
całkowitych stężeniach oraz na jego transgraniczny charakter wypracowane i wdrożone powinny być
działania naprawcze w skali całej Europy, a nawet w skali globalnej. W związku z tym, mając na celu
osiągnięcie poziomu docelowego ozonu, Program określa zakres uzasadnionych ekonomicznie
działań naprawczych polegających na redukcji prekursorów ozonu.