876.Na osnovu člana 95 tačke 3 Ustava Crne Gore donosim

UKAZ O PROGLAŠENJU ZAKONA O VAZDUŠNOM

SAOBRAĆAJUProglašavam Zakon o vazdušnom saobraćaju, koji je donijela Skupština Crne Gore 23. saziva, na

četvrtoj sjednici drugog redovnog zasijedanja u 2008. godini, dana 22. oktobra 2008. godine.Broj: 01-1855/2Podgorica, 24. oktobra 2008. godine

Predsjednik Crne Gore, Filip Vujanović, s.r.

Z A K O N O VAZDUŠNOM SAOBRAĆAJU

DIO PRVIOSNOVNE ODREDBE

Član 1(1) Ovim zakonom uređuje se vazdušni saobraćaj u vazdušnom prostoru Crne Gore (u daljem

tekstu: crnogorski vazdušni prostor), uslovi za sigurno odvijanje vazdušnog saobraćaja, usluge u vazdušnom saobraćaju, istraživanje ugrožavanja sigurnosti, nesreća i ozbiljnih nezgoda vazduhoplova, traganje i spasavanje vazduhoplova, bezbjednost vazdušnog saobraćaja, zaštita od buke vazduhoplova, inspekcija sigurnosti vazdušnog saobraćaja i prekršaji u vazdušnom saobraćaju.

(2) Ovaj zakon primjenjuje se na sve vazduhoplove koji koriste crnogorski vazdušni prostor, odnosno na strane vazduhoplove u skladu sa zaključenim međunarodnim ugovorima.

Značenje izraza

Član 2Izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu imaju sljedeće značenje: 1) aerodrom je određeno područje na zemlji ili vodi (uključujući sve objekte, instalacije i

opremu) namijenjeno u potpunosti ili djelimično za kretanje, polijetanje, slijetanje i boravak vazduhoplova;

2) avion je vazduhoplov teži od vazduha, pokretan motorom, koji uzgon u letu dobija pretežno zbog aerodinamičkih reakcija na površinama koje u određenim uslovima leta ostaju nepokretne;

3) balon je vazduhoplov lakši od vazduha, bez motora; 4) bezbjednosni pregled je skup mjera i postupaka kojima se sprječava unošenje oružja,

eksplozivnih naprava i drugih opasnih predmeta u zaštićeno područje, a kojima bi se mogla izvršiti djela nezakonitog ometanja vazdušnog saobraćaja ili neovlašćeni pristup lica i vozila u zaštićeno područje;

5) blok vazdušnog prostora (Airspace Block) je vazdušni prostor utvrđenih dimenzija, u prostoru i vremenu, unutar koga se pružaju usluge u vazdušnom saobraćaju;

6) dirižabl je vazduhoplov lakši od vazduha pokretan motorom; 7) domaći vazdušni saobraćaj je saobraćaj koji se obavlja u vazdušnom prostoru Crne Gore; 8) EUROCONTROL je Evropska organizacija za sigurnost vazdušnog saobraćaja; 9) Evropska agencija za sigurnost vazdušnog saobraćaja (EASA) je agencija Evropske Unije

osnovana s ciljem razvijanja zajedničkih standarda sigurnosti i obezbjeđivanja njihove jedinstvene primjene u Evropi;

10) Evropska konferencija civilnog vazduhoplovstva (ECAC) je specijalizovana organizacija evropskih država u oblasti civilnog vazduhoplovstva;

11) funkcionalni blok vazdušnog prostora (Functional Airspace Block – FAB) je blok vazdušnog prostora utvrđen na osnovu operativnih zahtjeva, zbog potrebe obezbjeđivanja efikasnijeg upravljanja vazdušnim prostorom, bez obzira na postojeće državne granice;

12) helikopter je vazduhoplov teži od vazduha, pokretan motorom, koji se održava u letu reakcijom vazduha na jednom ili više rotora;

13) helidrom je aerodrom ili određena površina na zemlji ili objektu namijenjena u potpunosti ili djelimično za dolaske, odlaske i kretanje helikoptera;

14) homologacija je postupak kojim se utvrđuje da li tip vazduhoplova ili vazduhoplovnog uređaja odgovara propisima za izgradnju vazduhoplova ili vazduhoplovnog uređaja, kao i da ne pokazuje obilježja ili osobine koje ugrožavaju ili bi mogle ugroziti njegovu bezbjednu upotrebu;

15) interoperabilnost (interoperability) je niz funkcionalnih, tehničkih i operativnih karakteristika sistema i sastavnih elemenata tehničkih sistema vazdušne plovidbe, kao i njihovih operativnih postupaka, u cilju obezbjeđenja sigurnog, neprekinutog i efikasnog rada;

16) javni vazdušni saobraćaj je linijski i povremeni prevoz lica ili stvari; 17) jedrilica je vazduhoplov teži od vazduha, bez motora, koji uzgon u letu dobija pretežno zbog

aerodinamičkih reakcija na površinama koje u određenim uslovima leta ostaju nepokretne; 18) kabinska posada su članovi posade vazduhoplova koji nijesu članovi letačke posade;19) kabotaža je pravo da strani vazdušni prevoznik države potpisnice Konvencije o

međunarodnom civilnom vazduhoplovstvu obavlja prevoz putnika, pošte i roba u javnom vazdušnom saobraćaju između odredišta unutar teritorije Crne Gore;

20) kontrola letenja je sprječavanje sudara vazduhoplova u vazduhu i na manevarskim površinama aerodroma, između vazduhoplova i vozila, kao i između vazduhoplova i ostalih prepreka na manevarskim površinama aerodroma, u svrhu sigurnog, redovnog i nesmetanog odvijanja vazdušnog saobraćaja;

21) kontrolisani aerodrom je aerodrom na kojem se obavlja kontrola letenja za aerodromski saobraćaj;

22) korisnik vazdušnog prostora (Airspace User) je civilni ili vojni vazduhoplov koji leti u vazdušnom prostoru, kao i bilo koji drugi učesnik koji zahtijeva upotrebu vazdušnog prostora;

23) letačka posada su članovi posade vazduhoplova koji posjeduju odgovarajuću dozvolu za upravljanje vazduhoplovom ili za obavljanje drugih poslova u vezi sa upravljanjem vazduho-plova tokom letenja;

24) letilište je aerodrom koji se, u načelu, upotrebljava za letenje vazduhoplova koji ne polijeću samostalno, a čija se upotreba može proširiti i za letenje drugih vrsta vazduhoplova koji se upotrebljavaju u posebnom vazdušnom saobraćaju;

25) linija je niz letova između dva ili više mjesta koji se obavljaju prema redu letenja; 26) linijski vazdušni saobraćaj je redovni komercijalni prevoz lica i/ili stvari, koji je dostupan

svima pod jednakim uslovima, a obavlja se po unaprijed utvrđenim linijama, prema unaprijed utvrđenom redu letenja i po objavljenim cijenama i opštim uslovima prevoza;

27) manevarska površina je dio aerodroma na zemlji ili vodi (osim stajanke), određen za polijetanje, slijetanje ili kretanje vazduhoplova prije polijetanja i nakon slijetanja;

28) međunarodna norma je svaka specifikacija za fizičke osobine, konfiguraciju, materijal, sposobnost ili osobine, osoblje ili postupak, čija je istovjetna primjena prihvaćena kao neophodna za sigurno, redovno i nesmetano odvijanje vazdušnog saobraćaja, a koje države potpisnice moraju zadovoljiti, u skladu sa Konvencijom o međunarodnom civilnom vazduho-plovstvu;

29) međunarodni aerodrom je aerodrom utvrđen kao ulazni ili izlazni aerodrom u međunarodnom vazdušnom saobraćaju na kojem se sprovode postupci carine, granične kontrole i slično;

30) međunarodni vazdušni saobraćaj je saobraćaj koji se obavlja u vazdušnom prostoru iznad teritorija dvije ili više država;

31) mješoviti aerodrom je aerodrom koji se koristi i za civilno i za vojno letenje,32) Nacionalni nadzorni organ (National Supervisory Authority – NSA) je organ u čijoj je

nadležnosti, po ovom zakonu, obavljanje poslova certifikovanja i kontinuiranog nadzora provajdera vazduhoplovnih usluga, kao i obavljanje drugih poslova u skladu sa propisima donesenim na osnovu ovog zakona;

33) nadležna kontrola letenja (Air Traffic Control Unit) je oblasni centar kontrole letenja, prilazna kontrola letenja ili aerodromska kontrola letenja;

34) nesreća vazduhoplova je događaj u vezi s operacijom vazduhoplova, koji nastane od trenutka kad se jedno ili više lica ukrca u vazduhoplov s namjerom da obavi let do trenutka iskrcavanja svih lica iz vazduhoplova, a posljedice su smrt ili teška tjelesna povreda jedne ili više osoba u vazduhoplovu ili van njega, uništenje vazduhoplova, nestanak vazduhoplova ili nedostupnost vazduhoplovu kao posljedica nesreće, oštećenje osnovne strukture vazduhoplova ili veće oštećenje imovine trećeg lica;

35) nezgoda vazduhoplova je događaj u vezi s operacijom vazduhoplova koji utiče ili bi mogao uticati na sigurnost vazduhoplova, a nije nesreća;

36) objavljivanje na način uobičajen u vazdušnom saobraćaju je objavljivanje u "Zborniku vazduhoplovnih informacija (AIP)", hitnim informacijama (NOTAM), cirkularnim pismom vazduhoplovnih informacija (AIC) ili drugim posebnim publikacijama;

37) oblast informisanja vazduhoplova u letu je vazdušni prostor određenih dimenzija u kojem se pružaju usluge informisanja u letu i obavlja uzbunjivanje;

38) ograničenje u vazdušnom prostoru (Airspace Restriction) je skup mjera i aktivnosti kojima se ograničava odvijanje vazdušnog saobraćaja u utvrđenom dijelu crnogorskog vazdušnog prostora: - unutar koga se, zavisno od slučaja, u određenom vremenu mogu odvijati aktivnosti opasne za letenje vazduhoplova (opasno područje – Danger Area); - unutar koga je letenje vazduhoplova ograničeno u skladu s unaprijed utvrđenim uslovima (uslovno zabranjeno područje – Restricted Area); - unutar koga je letenje vazduhoplova zabranjeno (zabranjeno područje – Prohibited Area);

39) opasno približavanje vazduhoplova je situacija u kojoj su, prema mišljenju vođe vazduhoplova ili kontrolora letenja, udaljenosti između vazduhoplova, kao i njihove međusobne pozicije i brzine takve da je ugrožena sigurnost tih vazduhoplova;

40) operativna licenca (Operating Licence) je odobrenje vazdušnom prevozniku za obavljanje prevoza lica i/ili stvari, uz naplatu i/ili naknadu;

41) operativna površina je dio aerodroma na zemlji ili vodi određen za polijetanje, slijetanje ili kretanje vazduhoplova prije polijetanja i nakon slijetanja , koji se sastoji od manevarske površine i stajanke;

42) operativne usluge u vazdušnom saobraćaju (Air Traffic Services – ATS) su različite usluge uspostavljene u svrhu prosljeđivanja informacija o vazduhoplovu u letu, uzbunjivanja, savjetodavne usluge u vazdušnom saobraćaju i usluge kontrole letenja;

43) operativni podaci (Operational Data) su informacije o svim fazama leta potrebne za donošenje operativnih odluka od strane provajdera vazduhoplovnih usluga, korisnika vazdušnog prostora, operatora aerodroma i drugih zainteresovanih subjekata;

44) operativni vazdušni saobraćaj (Operational Air Traffic – OAT) su svi letovi civilnih vazduhoplova, kao i letovi državnih vazduhoplova, koji se obavljaju u skladu sa posebno utvrđenim postupcima koji odstupaju od pravila i postupaka za opšti vazdušni saobraćaj (GAT);

45) operator aerodroma je pravno lice koje koristi aerodrom za sopstvene potrebe ili za obavljanje komercijalne djelatnosti ili fizičko lice koje koristi aerodrom za sopstvene potrebe;

46) operator vazduhoplova je pravno ili fizičko lice koje koristi vazduhoplov u komercijalne svrhe ili za e sopstvene potrebe;

47) opšti vazdušni saobraćaj (General Air Traffic – GAT) su svi letovi civilnih vazduho-plova, kao i letovi državnih vazduhoplova, koji se obavljaju u skladu sa postupcima ICAO-a;

48) Organizacija međunarodnog civilnog vazduhoplovstva (ICAO) je specijalizovana organizacija Ujedinjenih nacija, osnovana Konvencijom o međunarodnom civilnom vazduho-plovstvu od

7. novembra 1944. godine u Čikagu (u daljem tekstu: Konvencija) u svrhu razvijanja standarda, tehnologije i podsticanja i razvoja međunarodnog vazdušnog saobraćaja;

49) ozbiljna nezgoda je nezgoda koja uključuje okolnosti koje ukazuju da se nesreća mogla dogoditi;

50) pilot je lice koje je ovlašćeno za upravljanje vazduhoplovom posebnom dozvolom izdatom od strane nadležnog organa;

51) plan leta je skup informacija o namjeravanom letu ili dijelu leta vazduhoplova, koje se podnose, u načelu, u pisanom obliku, nadležnoj kontroli letenja;

52) plovidbenost vazduhoplova ili vazduhoplovnog uređaja je sposobnost za siguran vazdušni saobraćaj;

53) područja sa ograničenjem letenja su opasna, uslovno zabranjena ili druga područja, osim zabranjenih područja koja su utvrđena u svrhu sigurnog odvijanja vazdušnog saobraćaja;

54) poletno-sletna staza je utvrđena pravougaona površina na zemlji, vodi ili objektu, namijenjena za polijetanje i slijetanje vazduhoplova;

55) posada (letačka i kabinska) vazduhoplova su lica koja je operator vazduhoplova odredio za obavljanje određenih poslova u vazduhoplovu tokom letenja;

56) poseban vazdušni saobraćaj je (ukupan) vazdušni saobraćaj koji nije javni vazdušni saobraćaj;

57) povremeni vazdušni saobraćaj je komercijalni prevoz lica i/ili stvari koji nije linijski, a koji se obavlja uz posebno ugovorene uslove - čarter prevoz (pojedinačni ili serijski), taksi prevoz, panoramski letovi i slično;

58) preporučena praksa je svaka specifikacija za fizičke osobine, konfiguraciju, materijal, sposobnost ili osobine, osoblje ili postupak čija je jednoobrazna primjena prihvaćena kao poželjna zbog sigurnog, redovnog i nesmetanog odvijanja vazdušnog saobraćaja, a koje države potpisnice trebaju nastojati da zadovolje, u skladu sa Konvencijom o međunarodnom civilnom vazduho-plovstvu;

59) prevoz za sopstvene potrebe je nekomercijalni prevoz lica i/ili stvari; 60) provajder vazduhoplovnih usluga je specijalizovana organizacija osnovana Odlu-kom

Vlade Crne Gore za pružanje vazduhoplovnih usluga;61) pružanje usluga iz vazduha je komercijalna upotreba vazduhoplova u svrhe koje nijesu

komercijalni prevoz lica ili stvari (radovi u poljoprivredi, šumarstvu ili građevinarstvu, protivpožarnoj zaštiti, protivgradnoj zaštiti, traganju i spašavanju, unaprjeđenju, nadzoru i patroliranju, provjeri radionavigacionih uređaja, snimanju iz vazduha i sl.);

62) red letenja je utvrđeno vrijeme polijetanja i slijetanja vazduhoplova u linijskom vazdušnom saobraćaju;

63) rezervacija vazdušnog prostora (Airspace Reservation) je skup postupaka i mjera kojim se utvrđuje dio vazdušnog prostora koji je privremeno rezervisan za ekskluzivnu ili specifičnu upotrebu od strane različitih korisnika;

64) rulna staza je određena površina na aerodromu namijenjena za kretanje vazduhoplova između stajanke i poletno-sletne staze;

65) savjetodavne usluge u vazdušnom saobraćaju (Air Traffic Advisory Services) su usluge koje se pružaju u vazdušnom prostoru u svrhu najvećeg mogućeg osiguranja razdvajanja vazduhoplova koji lete prema pravilima instrumentalnog letenja i planu leta;

66) sigurnost je preduzimanje preventivnih mjera, radnji i postupaka u svrhu sprječavanja nesreća i ozbiljnih nezgoda vazduhoplova ili umanjenja njihovih posljedica;

67) slot je unaprijed utvrđeni i u red letenja uvršteni termin slijetanja na određeni aerodrom, kao i polijetanja sa istog;

68) stajanka je određeno područje na aerodromu namijenjeno za smještaj vazduhoplova u cilju ukrcaja i iskrcaja putnika, ukrcaja i iskrcaja stvari ili pošte, kao i za parkiranje i održavanje vazduhoplova;

69) struktura vazdušnog prostora (Airspace-Structure) je posebno određen dio vazdušnog prostora dizajniran tako da osigura sigurne i optimalne operacije vazduhoplova;

70) tehnički sistemi vazdušnog saobraćaja su skup sastavnih elemenata na vazduhoplovu i na zemlji, kao i satelitskih uređaja koji pružaju podršku u pružanju usluga u vazdušnoj plovidbi tokom svih faza operacija vazduhoplova;

71) Udružene vazduhoplovne vlasti Evrope (JAA) čine tijelo ECAC-a i predstavljaju interesno udruživanje vazduhoplovnih vlasti evropskih država sa ciljem razvoja i sprovođenja opštih sigurnosnih propisa i procedura u vazduhoplovstvu;

72) ultralaki vazduhoplov je ultralaki avion, ultralaka jedrilica, zmaj i paraglajder;73) upravljanje protokom vazdušnog saobraćaja (Air Traffic Flonj Management – ATFM)

je funkcija uspostavljena u cilju podrške odvijanja sigurnog, redovnog i ubrzanog protoka vazdušnog saobraćaja uz maksimalno korišćenje kapaciteta kontrole letenja i uz obim saobraćaja koji odgovara kapacitetima koje su objavili određeni pružaoci usluga kontrole letenja;

74) upravljanje vazdušnim prostorom (Airspace Management) je funkcija planiranja čiji je primarni cilj maksimiziranje upotrebe raspoloživog vazdušnog prostora putem dinamične raspodjele vremena korišćenja i, povremeno, raspodjelom vazdušnog prostora između različitih kategorija korisnika vazdušnog prostora na osnovu kratkoročnih potreba;

75) upravljanje vazdušnim saobraćajem (Air Traffic Management – ATM) je skup funkcija u vazduhoplovu i na zemlji (operativne usluge u vazdušnom saobraćaju, upravljanje vazdušnim prostorom i upravljanje protokom vazdušnog saobraćaja) potrebnih radi osiguranja sigurnog i efikasnog kretanja vazduhoplova tokom svih faza operacija vazduhoplova;

76) usluga vazduhoplovnog informisanja (Aeronautical Information Service – AIS) je usluga uspostavljena u određenom području pokrivenosti koja služi za prosljeđivanje vazduhoplovnih informacija i podataka neophodnih za sigurnost, redovnost i efikasnost vazdušnog saobraćaja;

77) usluge informisanja vazduhoplova u letu (Flight Information Services – FIS) su usluge uspostavljene u svrhu pružanja savjeta i informacija potrebnih za sigurno, redovno i efikasno obavljanje letova;

78) usluge komunikacije, navigacije i nadzora (Communication, Navigation, Surveillance Services – CNS) su: - usluge komunikacije (Communication Services – COM) : usluge u vazduhoplovnoj nepokretnoj i pokretnoj mreži koje omogućuju komunikacije zemlja-zemlja, vazduh-zemlja i vazduh-vazduh za potrebe kontrole vazdušnog saobraćaja, - usluge navigacije (Navigation Services – NAV): usluge i tehnički sistemi vazdušnog saobraćaja za prosljeđivanje vazduhoplovima informacija o poziciji i vremenskoj udaljenosti, - usluge nadzora (Surveillance Services – SUR) : usluge i tehnički sistemi vazdušnog saobraćaja za utvrđivanje pojedinih pozicija vazduhoplova u cilju sigurnog razdvajanja;

79) usluge kontrole letenja (Air Traffic Control Services – ATC) su usluge uspostavljene u cilju sprječavanja sudara između vazduhoplova, između vazduhoplova i prepreka na manevarskim površinama aerodroma, kao i zbog ubrzanja i održavanja redovnog protoka vazdušnog saobraćaja;

80) usluge uzbunjivanja (Alerting Services – ALRS) su usluge uspostavljene u cilju izvještavanja nadležnih subjekata o vazduhoplovu kojem je potrebna pomoć traganja i spašavanja po potrebi pružanja pomoći tim subjektima tokom traganja i spašavanja vazduhoplova;

81) usluge vazduhoplovne meteorologije (Meteorological Services – MET) su usluge i tehnički sistemi vazdušnog saobraćaja kojima se vazduhoplovima obezbjeđuju meteorološke prognoze, upoznavanje s meteorološkom situacijom, osmatranje, kao i ostale meteorološke informacije i podaci za korišćenje u vazduhoplovstvu;

82) vazduhoplov je svaka naprava sa posadom koja leti ili se održava u atmosferi usled reakcije vazduha, osim reakcije vazduha koji se odbija od površine zemlje;

83) vazduhoplovna prepreka je stalni ili pokretni objekat ili njegov dio, smješten na području namijenjenom za kretanje vazduhoplova po tlu ili objekat koji zadire u površine namijenjene za bezbjednost vazduhoplova u letu;

84) vazduhoplovni model je vazduhoplov bez posade, teži od vazduha, sposoban za letenje, pretežno razvijen i upotrebljavan u sportske svrhe;

85) vazduhoplovni propisi udruženih vazduhoplovnih vlasti Evrope (JAR) su tehnički standardi koje po pravilu primjenjuju evropske države članice ECAC-a;

86) Vazduhoplovni savez Crne Gore je nacionalno udruženje aeroklubova (ovlašćena organizacija koja u skladu s važećim propisima obavlja poslove iz područja vazduhoplovno-sportskog letenja);

87) vazduhoplovni uređaji su svi dijelovi, oprema i pribor vazduhoplova za koje je propisana homologacija, kao i ostali uređaji koji nijesu nužno sastavni dijelovi, oprema ili pribor vazduhoplova, a podliježu homologaciji;

88) vazduhoplovno osoblje je posada vazduhoplova (letačka i kabinska) kao i osobe koje pružaju operativne usluge u vazdušnom saobraćaju;

89) vazduhoplovno-sportska letjelica je vazduhoplov s posadom, teži od vazduha, sa ili bez motora (padobran, ultralaki avion, paraglajder, jedrilica i slično);

90) vazdušna luka je aerodrom s najmanje jednim utvrđenim normiranim postupkom preciznog instrumentalnog prilaženja, na kojem postoje postrojenja za smještaj, održavanje, popravku, prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika i stvari;

91) vazdušna plovidba je letenje vazduhoplova i kretanje vazduhoplova po operativnim površinama aerodroma;

92) vazdušni prevoz je prevoz lica ili stvari vazduhoplovom iz jednog mjesta u drugo; 93) vazdušni prevoznik je operator vazduhoplova koji komercijalno prevozi lica i/ili stvari

vazduhoplovima;94) vazdušni prevoz za sopstvene potrebe je nekomercijalni prevoz lica i/ili stvari; 95) vazdušni saobraćaj je proces premještanja, odnosno prevoza lica i/ili stvari vazdušnom

plovidbom, kao i bilo koja druga upotreba ili djelovanje u vazdušnom prostoru;96) vazdušno pristanište je aerodrom za avione ili helikoptere (helidrom), namijenjen za

polijetanje i slijetanje u vizuelnim meteorološkim uslovima; 97) vođa vazduhoplova je lice s pravom konačne odluke, odgovorno za upravljanje i

posluživanje vazduhoplova tokom vremena leta i na tlu; 98) vrijeme leta je ukupno vrijeme od trenutka kad vazduhoplov započne vožnju od polijetanja,

do trenutka potpunog zaustavljanja vazduhoplova nakon slijetanja; 99) zmaj je vazduhoplov teži od vazduha, bez motora i sistema za upravljanje, privezan ili vučen

sa zemljine površine.

Primjena drugih propisa

Član 3 Na pitanja koja nijesu posebno uređena ovim zakonom primjenjuju se propisi kojima je uređen

opšti upravni postupak, zaključeni međunarodni ugovori, propisi Evropske Unije i pravila i standardi koji se odnose na sigurnost i bezbjednost u vazdušnom saobraćaju.

Vazdušni proctor

Član 4 (1) Crnogorski vazdušni prostor je prostor iznad kopna, unutrašnjih morskih voda i teritorijalnog

mora Crne Gore.(2) Upotreba crnogorskog vazdušnog prostora je slobodna za sve vazduhoplove koji obavljaju

vazdušni saobraćaj u skladu sa ovim zakonom i propisima donesenim na osnovu ovog zakona.Agencija za civilno vazduhoplovstvo

Osnivanje Agencije za civilno vazduhoplovstvo

Član 5(1) Vlada Crne Gore (u daljem tekstu: Vlada) osniva Agenciju za civilno vazduhoplovstvo (u

daljem tekstu: Agencija), koja ima svojstvo pravnog lica sa sjedištem u Podgorici. (2) Agencija je samostalna u obavljanju poslova iz svog djelokruga, a za svoj rad odgovara

Ministarstvu saobraćaja, pomorstva i telekomunikacija (u daljem tekstu: Ministarstvo) i Vladi, kojoj podnosi godišnji izvještaj o radu, uz mišljenje Ministarstva.

Djelatnost Agencije Član 6

Agencija obavlja poslove od javnog interesa za Crnu Goru, i to: 1) certifikovanje i stručni nadzor u smislu kontinuiranog ispunjavanja uslova za obavljanje

vazdušnog saobraćaja i drugih djelatnosti u vazdušnom saobraćaju; 2) izdavanje operativnih licenci i uvjerenja o sposobnosti (ispunjenost propisanih uslova za

sigurno korišćenje vazduhoplova) i odobravanja operativnih priručnika vazdušnom prevozniku; 3) određivanje organizacije za proizvodnju vazduhoplova, djelova i uređaja vazduhoplova u

Crnoj Gori;4) određivanje pravnih ili fizičkih lica koja obavljaju ljekarske preglede vazduhoplovnog osoblja;5) određivanje školskih centara i programa za osposobljavanje vazduhoplovnog osoblja,

vazduhoplova i aerodroma; 6) određivanje vazdušnih puteva i ruta, na predlog provajdera vazduhoplovnih usluga;7) vođenje propisanih registara i evidencija;8) učestvovanje u međunarodnim aktivnostima, uključujući i procese pregovaranja kod

zaključivanja međunarodnih ugovora;

9) predstavljanje Crne Gore u Organizaciji međunarodnog civilnog vazduhoplovstva (ICAO) i drugim međunarodnim organizacijama i institucijama iz oblasti vazdušnog saobraćaja; 10) učestvovanje u radu stručnih tijela i radnih grupa pri međunarodnim organizacijama iz oblasti vazdušnog saobraćaja; 11) saradnje sa inostranim tijelima nadležnim za civilni vazdušni saobraćaj; 12) pripremanje stručnih osnova za: izradu podzakonskih akata, planova, programa, registra, visine naknade i druge stručne osnove za akte koje donosi Vlada i Ministarstvo u skladu sa ovim zakonom; 13) rješavanje pitanja i prigovora, razmatranja inicijative i donošenje procedura i normi iz domena zaštite interesa i prava korisnika usluga; 14) obavlja i druge poslove u skladu sa ovim zakonom, drugim propisima i Statutom Agencije.

Statut Agencije Član 7

(1) Statutom Agencije utvrđuje se naročito: unutrašnja organizacija, predstavljanje i zastupanje, rad i poslovanje, ovlašćenja, nadležnosti i način odlučivanja organa Agencije, opšti akti, tajnost podataka, javnost rada i druga pitanja značajna za funkcionisanje Agencije.

(2) Statut Agencije, uz prethodnu saglasnost Vlade, donosi Savjet Agencije. Organi Agencije

Član 8

Organi Agencije su Savjet Agencije i direktor. Savjet Agencije

Član 9

(1) Agencijom upravlja Savjet Agencije koji ima predsjednika i četiri člana. Predsjednik Savjeta, organizuje sjednice i predsjedava radom Savjeta, a u njegovom odsustvu mijenja ga član Savjeta koga

izabere Savjet na prvoj sjednici. Redovne sjednice Savjeta Agencije, održavaju se najmanje jednom mjesečno. Za svoj rad Savjet odgovara Vladi.

(2) Predsjednika i članove Savjeta Agencije imenuje Vlada na period od pet godina i mogu biti imenovani najviše dva puta uzastopno. Za prvi izbor Savjeta, dva člana Savjeta imenuju se na period od pet godina, a dva člana na period od tri godine.

(3) Za predsjednika Savjeta, članove Savjeta i direktora može biti imenovan državljanin Crne Gore koji ima visoku stručnu spremu saobraćajne, tehničke, pravne ili ekonomske struke i najmanje pet godina radnog iskustva.

(4) Predsjednik Savjeta i članovi Savjeta ne mogu biti lica koja su u radnom odnosu ili obavljaju druge poslove u pravnim licima na koje se primjenjuje ovaj zakon, niti mogu biti vlasnici, suvlasnici ili članovi njihovih upravnih i nadzornih odbora ili obavljati druge poslove zbog kojih bi moglo doći do sukoba interesa.

(5) Predsjednik i članovi Savjeta podnose izjavu da za njihovo imenovanje nema smetnji u pogledu sukoba interesa iz stava 4 ovog člana.

(6) Vlada će razriješiti predsjednika i/ili člana Savjeta Agencije i prije isteka mandata, ako:1) podnese ostavku;

2) je osuđen za krivično djelo ili za djelo koje ga čini nedostojnim za vršenje dužnosti;

3) poslove obavlja suprotno zakonu, nestručno i nesavjesno;4) svojim ponašanjem i radom dovede u pitanje ugled ili rad Agencije;5) trajno izgubi sposobnost za vršenje dužnosti;6) ne ispunjava uslove iz stava 4 ovog člana.

(7) Savjet Agencije donosi odluke većinom glasova svih članova Savjeta Agencije. (8) Savjet Agencije obavlja sljedeće poslove:

1) donosi Statut Agencije i druge opšte akte;2) donosi godišnji program rada i razvoja Agencije; 3) donosi finansijski plan i završni račun Agencije;

4) raspisuje konkurs za izbor direktora, imenuje i razrješava direktora, uz saglasnost Ministarstva;

5) odlučuje o drugim pitanjima u skladu sa ovim zakonom i Statutom Agencije. (9) Članovi Savjeta Agencije imaju pravo na mjesečnu naknadu za svoj rad, koja se isplaćuje iz sredstava Agencije, u skladu sa Statutom Agencije.

Direktor Agencije

Član 10 (1) Agenciju predstavlja i zastupa direktor Agencije. Direktor Agencije imenuje se na period od

četiri godine i može biti imenovan najviše dva puta uzastopno.(2) Na direktora Agencije primjenjuju se odredbe člana 9 stav 4 ovog zakona. (3)Savjet Agencije će razriješiti direktora Agencije prije isteka mandata u slučajevima iz člana 9

stav 6 ovog zakona. (4) Direktor za svoj rad odgovara Savjetu Agencije.

Poslovanje Agencije Član 11

(1) Agencija vodi odvojeno računovodstvo za sredstva koja se koriste za obavljanje poslova javnih ovlašćenja i sigurnosti i bezbjednosti vazdušnog saobraćaja i prihode ostvarene po tim osnovama, a posebno u odnosu na sredstva za obavljanje ostalih poslova Agencije, u skladu sa posebnim propisom.

(2) Svi obračuni prihoda i rashoda Agencije podliježu godišnjoj reviziji od strane nezavisnog ovlašćenog revizora, kojeg imenuje Vlada, u skladu sa zakonom kojim su uređene javne nabavke.

(3) Troškove revizije snosi Agencija.(4) Sredstva za obavljanje i razvoj djelatnosti Agencije obezbjeđuju se iz:

1) prihoda od djelatnosti Agencije; 2) dijela naknada iz člana 122 stav 4 ovog zakona, za poslove iz nadležnosti Agencije, a koje se utvrđuju u skladu sa zaključenim međunarodnim ugovorima; 3) dijela naknade koju plaćaju operatori vazduhoplova po toni prevezene robe u civilnom vazdušnom saobraćaju;

4) dijela naknade koju plaćaju putnici u civilnom vazdušnom saobraćaju u odlasku; 5) drugih izvora u skladu sa zakonom.

(5) Visinu naknade iz stava 4 tač. 3 i 4 ovog člana propisuje Ministarstvo.(6) Ako se godišnjim obračunom prihoda i rashoda Agencije utvrdi da su ukupno ostvareni

prihodi Agencije veći od ukupno ostvarenih rashoda, višak prihoda se izdvaja na poseban račun i može se koristiti isključivo za ispunjenje obaveza nastalih radi unapređenja sigurnosti i bezbjednosti vazdušnog saobraćaja i ostvarivanja funkcije Agencije u narednoj kalendarskoj godini.

(7) Agencija odgovara za sopstvene obaveze cjelokupnom svojom imovinom, a Vlada solidarno i neograničeno za obaveze Agencije.

(8) Agencija može steći, opteretiti ili otuđiti nekretninu ili drugu imovinu u skladu sa zakonom kojim je uređena državna imovina i Statutom Agencije.

(9) Agencija, do kraja drugog kvartala tekuće godine, priprema Izvještaj o radu i finansijski izvještaj za prethodnu godinu. Finansijski izvještaj sadrži finansijske pokazatelje poslovanja Agencije. Uz finansijski izvještaj prilaže se izvještaj nezavisnog revizora.

(10) Izvještaje iz stava 9 ovog člana usvaja Savjet i dostavlja Vladi radi razmatranja.

Oblast informisanja

Član 12(1) Informisanje vazduhoplova u letu i kontrola vazdušnog saobraćaja prostire se i izvan

crnogorskog vazdušnog prostora do granica utvrđenih međunarodnim ugovorima.

(2) Oblast informisanja vazduhoplova u letu i kontrole vazdušnog saobraćaja Crne Gore (u daljem tekstu: Oblast) utvrđuje se propisom Ministarstva.

(3) Strukturu Oblasti (koja se, između ostalog, odnosi na gornji i donji sloj vazdušnog prostora) iz stava 2 ovog člana, kao i uslove za njeno korišćenje određuje Agencija, na predlog provajdera vazduhoplovnih usluga.

Vazdušni putevi i ruteČlan 13

(1) Tokovi vazdušnog saobraćaja usmjeravaju se vazdušnim putevima i rutama kojima se vazdušni saobraćaj mora odvijati.

(2)Vazdušne puteve i rute određuje Agencija, na predlog provajdera vazduhoplovnih usluga u Oblasti.

Upravljanje vazdušnim prostorom Član 14

(1) Upravljanje vazdušnim prostorom (dimenzioniranje, uređenje i struktura, klasifikacija, fleksibilna upotreba vazdušnog prostora), kao i druge funkcije sa ciljem maksimalnog korišćenja raspoloživog vazdušnog prostora, sprovodi se po ovom zakonu i zaključenim međunarodnim ugovorima.

(2) Bliže uslove upravljanja vazdušnim prostorom iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo, uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove odbrane.

Upravljanje vazdušnim prostorom u realnom vremenu Član 15

(1) U cilju upravljanja vazdušnim prostorom u realnom vremenu, za pružanje operativnih usluga u vazdušnom saobraćaju, provajder vazduhoplovnih usluga i ministarstvo nadležno za poslove odbrane uspostaviće postupke za civilno-vojnu koordinaciju i obezbijediti komunikacijske sisteme koji obezbjeđuju međusobnu razmjenu podataka kako bi se omogućila aktivacija, deaktivacija i relokacija vazdušnog prostora.

(2) Provajder vazduhoplovnih usluga dužan je uspostaviti postupke za civilno-vojnu koordinaciju i komunikacijske sisteme između organizacionih jedinica nadležnih za operativne usluge u vazdušnom saobraćaju.

(3) Postupci za civilno-vojnu koordinaciju i komunikacijski sistemi iz stava 1 ovog člana, kao i razmjena podataka o vazdušnom saobraćaju i vazdušnom prostoru iz razloga bezbjednog razdvajanja vazduhoplova čije vođenje je u nadležnosti ministarstva nadležnog za poslove odbrane od ostalog vazdušnog saobraćaja, uređuju se posebnim ugovorom između ministarstva nadležnog za poslove odbrane i provajdera vazduhoplovnih usluga.

Vazduhoplovne usluge

Član 16 (1) Vazduhoplovne usluge u crnogorskom vazdušnom prostoru, unutar granica utvrđenih

funkcionalnih blokova vazdušnog prostora, obavljaju se u skladu sa ovim zakonom. (2) Vazduhoplovne usluge se obavljaju i izvan crnogorskog vazdušnog prostora, do granica

utvrđenog funkcionalnog bloka vazdušnog prostora, pod uslovima i u skladu sa zaključenim međunarodnim ugovorima.

Civilni i vojni vazdušni saobraćajČlan 17

(1) Civilni vazdušni saobraćaj je, u smislu ovog zakona, ukupan vazdušni saobraćaj osim vojnog vazdušnog saobraćaja.

(2) Vojni vazdušni saobraćaj je vazdušni saobraćaj u kojem učestvuju vojni vazduhoplovi Crne Gore i strani vojni vazduhoplovi koji isključivo služe u vojne svrhe.

Civilni, vojni i državni vazduhoplovi Član 18

(1) Civilni vazduhoplovi Crne Gore su svi vazduhoplovi koji su upisani u registar civilnih vazduhoplova Crne Gore (u daljem tekstu: Registar), u skladu s ovim zakonom.

(2) Vojni vazduhoplovi Crne Gore su vazduhoplovi koji su upisani u vojni registar Crne Gore. (3) Državnim vazduhoplovima smatraju se, u skladu sa međunarodnim ugovorima, vazduhoplovi

koji se upotrebljavaju u vojne, policijske, carinske ili druge upravne svrhe.Uslovi za upotrebu i buka vazduhoplova

Član 19

(1) U vazdušnom saobraćaju može se upotrebljavati vazduhoplov koji ispunjava uslove propisane ovim zakonom.

(2) Buka vazduhoplova i emisija izduvnih gasova koje vazduhoplov stvara pri polijetanju i slijetanju moraju biti ispod propisanih maksimalnih nivoa buke i emisije izduvnih gasova.

(3) Ministarstvo nadležno za poslove zdravlja, uz saglasnost Ministarstva, propisuje maksimalni nivo buke kod polijetanja i slijetanja vazduhoplova iz stava 2 ovog člana.

(4) Ministarstvo nadležno za poslove zaštite životne sredine, uz saglasnost Ministarstva, propisuje nivo emisije izduvnih gasova iz stava 2 ovog člana.

Uslovi za upotrebu aerodroma

Član 20Aerodrom mora ispunjavati uslove za sigurno odvijanje vazdušnog saobraćaja propisane ovim

zakonom. Uslovi za vazduhoplovno osoblje

Član 21 Vazduhoplovno osoblje u vazdušnom saobraćaju mora za obavljanje određenih poslova

ispunjavati propisane uslove koji se odnose na stručnu spremu, stručnu osposobljenost, zdravstvenu sposobnost i druge uslove.

Kontrola obavljanja poslova Član 22

(1) Pravno lice koje vazduhoplov ili vazduhoplovni uređaj proizvodi, upotrebljava, održava, obnavlja ili popravlja, obavlja prepravke na vazduhoplovu ili vazduhoplovnom uređaju, snabdijeva vazduhoplov gorivom i mazivom, obavlja prevoz u javnom vazdušnom saobraćaju, obavlja druge djelatnosti u vazdušnom saobraćaju, pruža aerodromske usluge ili obavlja usluge u vazdušnoj plovidbi, dužno je da obezbijedi kontrolu obavljanja poslova značajnih za sigurnost vazdušnog saobraćaja koje ona obavlja i obezbijediti trajno obavljanje te kontrole.

(2) Kontrola iz stava 1 ovog člana obavlja se naročito nad: 1) primjenom tehničkih normi i drugih propisa o gradnji, održavanju, obnovi, popravci i prepravci vazduhoplova ili vazduhoplovnog uređaja;

2) kvalitetom ugrađenih materijala i rezervnih djelova; 3) kvalitetom obavljenih radova, odnosno pruženih usluga;

4) stručnom spremom i osposobljenošću vazduhoplovnog osoblja i njegovim zdrav-stvenim sposobnostima, kao i osposobljenošću pomoćnog vazduhoplovnog i drugog stručnog osoblja;

5) radnim vremenom, vremenom leta, brojem polijetanja i slijetanja, odmorima, zdravstvenim i mjerama zaštite na radu u vezi sa obavljanjem dužnosti članova posade; 6) ispravnošću i održavanjem operativnih površina, objekata, instalacija ili uređaja koji služe za sigurno polijetanje, slijetanje i kretanje vazduhoplova; 7) radom i opremom za prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika i stvari, spasilačko-vatrogasnom zaštitom, pružanjem hitne pomoći na aerodromu;

8) snabdijevanjem vazduhoplova gorivom i mazivom; 9) pripremom i planiranjem leta i upotrebom vazduhoplova;

10) ispravnošću i održavanjem tehničkih sistema vazdušne plovidbe. (3) Pravno lice iz stava 1 ovog člana obavezno je Ministarstvu i Agenciji, u roku od tri dana,

prijaviti svaku promjenu koja bi mogla ugroziti sigurnost vazdušne plovidbe.

DIO DRUGI VAZDUŠNI SAOBRAĆAJ

Glava 1. OPŠTE ODREDBE

Pravila letenja

Član 23 (1) Bliže uslove, pravila i postupke letenja vazduhoplova propisuje Ministarstvo, uz saglasnost

ministarstva nadležnog za poslove odbrane. (2) Propisi iz stava 1 ovog člana shodno se primjenjuju i na vojne vazduhoplove Crne Gore.

Slijetanje i polijetanje vazduhoplova u međunarodnom vazdušnom saobraćaju

Član 24(1) Slijetanje ili polijetanje vazduhoplova u međunarodnom vazdušnom saobraćaju dozvoljeno je

samo na i sa međunarodnih aerodroma, a izuzetno i drugih aerodroma za javni ili posebni vazdušni saobraćaj, ako operator aerodroma obezbijedi uslove za primjenu propisa o prelasku državne granice, o sopstvenom trošku.

(2) Međunarodne aerodrome iz stava 1 ovog člana utvrđuje Vlada. Odobrenje za let u crnogorskom vazdušnom

prostoru za strane vazduhoplove Član 25

(1) Strani vazduhoplovi mogu letjeti u crnogorskom vazdušnom prostoru samo na osnovu odobrenja, osim ako zaključenim međunarodnim ugovorom nije drukčije utvrđeno.

(2) Odobrenje iz stava 1 ovog člana izdaje za: 1) strane državne vazduhoplove, ministarstvo nadležno za inostrane poslove, uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove odbrane;

2) strane civilne vazduhoplove, Agencija. (3) Odobrenje iz stava 1 ovog člana može biti:

1) odobrenje za ulazak (let); 2) odobrenje za obavljanje prevoza (linijskog ili povremenog).

(4) Uslove za izdavanje odobrenja iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo, uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove odbrane.

Strani vojni vazduhoploviČlan 26

(1) Na strani vojni vazduhoplov, koji dobije odobrenje iz člana 25 ovog zakona, primjenjuju se posebni propisi, ako ovim zakonom nije drukčije propisano.

(2) Strani vojni vazduhoplov koji se ne upotrebljava u vojne svrhe, a ima odobrenje iz člana 25 ovog zakona, smatra se civilnim vazduhoplovom i na njega se primjenjuju odredbe ovog zakona koje se odnose na civilne vazduhoplove.

Letenje vojnih vazduhoplova

Član 27(1) U Oblasti iz člana 12 ovog zakona vojni vazduhoplovi mogu letjeti prema pravilima letenja za

opšti ili operativni vazdušni saobraćaj. (2) Bliže uslove letenja vazduhoplova iz stava 1 ovog člana propisuje ministarstvo nadležno za

poslove odbrane, uz saglasnost Ministarstva.Zabranjena područja i područja sa ograničenjem letenja

Član 28

(1) Privremene rezervacije vazdušnog prostora i/ili privremena ili stalna ograničenja u vazdušnom prostoru, a radi sigurne vazdušne plovidbe i sprječavanja štetnih uticaja vazdušne plovidbe na lica ili stvari, traganje i spasavanje, kao i u slučaju velikih prirodnih nepogoda, propisuje Ministarstvo, uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove odbrane.

(2) Privremene rezervacije vazdušnog prostora i/ili privremena ili stalna ograničenja u vazdušnom prostoru, u interesu odbrane Crne Gore, propisuje ministarstvo nadležno za poslove odbrane, uz saglasnost Ministarstva.

(3) Kroz područja iz st. 1 i 2 ovog člana može se letjeti pod uslovima i na način koji određuje Ministarstvo, uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove odbrane.

(4) Područja iz st. 1 i 2 ovog člana i uslove i način letenja iz stava 3 ovog člana, na osnovu dobijenih obavještenja, objavljuje provajder vazduhoplovnih usluga na način uobičajen u vazdušnom saobraćaju. Aktiviranje i deaktiviranje područja iz stava 1 ovog člana obavlja Agencija u skladu sa načelima fleksibilne upotrebe vazdušnog prostora.

Vanaerodromsko slijetanje i polijetanjeČlan 29

(1) Za slijetanje i polijetanje vazduhoplova upotrebljavaju se aerodromi, helidromi i sletišta.(2) Izuzetno od stava 1 ovog člana, vazduhoplov može sletjeti i poletjeti izvan aerodroma samo

uz odobrenje Agencije. (3) Odobrenje iz stava 2 ovog člana nije potrebno za vazduhoplove:

1) čije se mjesto slijetanja zbog njihovih osobina ne može unaprijed odrediti; 2) koji slijeću u slučaju nužde; 3) koji pružaju hitnu pomoć; 4) koji učestvuju u operacijama traganja i spašavanja; 5) kod letova za posebno djelovanje;6) kod letova vojnih vazduhoplova u svrhu obuke i trenaže.

(4) Za polijetanje vazduhoplova iz stava 3 tačka 2 ovog člana, kao i jedrilica, potrebno je odobrenje Agencije.

Letovi za posebno djelovanje

Član 30 (1) Letovi vojnih vazduhoplova Crne Gore u svrhu zaštite suvereniteta Crne Gore i letovi

policijskih vazduhoplova koji djeluju u bezbjednosne svrhe, smatraju se letovima za posebno djelovanje.

(2) Vođenje vojnih vazduhoplova iz stava 1 ovog člana vrši ministarstvo nadležno za poslove odbrane.

(3) Letovi vojnih vazduhoplova iz stava 1 ovog člana obavljaju se u skladu sa posebnim propisom, a imaju prednost u odnosu na ostale letove, osim ako se radi o letovima kod kojih je pilot vazduhoplova objavio stanje nužde, kod kojih je stanje nužde očigledno ili kojima prijeti nezakonito ometanje ili su predmet takvog ometanja.

Vazduhoplovne priredbe

Član 31(1) Javna takmičenja ili izložbe na kojima učestvuju vazduhoplovi (vazduhoplovne priredbe)

mogu se održavati samo uz odobrenje Agencije. (2) Javna takmičenja ili izložbe na kojima učestvuju isključivo vojni ili vojni i civilni

vazduhoplovi mogu se održavati samo uz odobrenje ministarstva nadležnog za poslove odbrane Agencije.

Zaštita od buke

Član 32(1) Provajder vazduhoplovnih usluga, piloti vazduhoplova, operatori vazduhoplova i operatori

aerodroma obavezni su preduzeti mjere zaštite od buke vazduhoplova. (2) Mjere zaštite iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo, uz saglasnost ministarstva

nadležnog za poslove odbrane i ministarstva nadležnog za poslove zdravlja.

Glava 2. VAZDUŠNI PREVOZ I DRUGE DJELATNOSTI U VAZDUŠNOM SAOBRAĆAJU

Odjeljak 1. USLOVI ZA OBAVLJANJE PREVOZA U JAVNOM VAZDUŠNOM SAOBRAĆAJU

Prevoz u javnom vazdušnom saobraćajuČlan 33

Prevoz u javnom vazdušnom saobraćaju može se obavljati u domaćem ili međunarodnom vazdušnom saobraćaju, kao linijski ili povremeni prevoz.

Vazdušni prevoznik Član 34

(1) Prevoz u javnom vazdušnom saobraćaju može obavljati pravno lice registrovano za obavljanje te djelatnosti u Centralnom registru Privrednog suda (u daljem tekstu: vazdušni prevoznik), koje posjeduje važeću operativnu licencu i uvjerenje da ispunjava propisane uslove iz čl. 35 i 36 ovog zakona.

(2) Vazdušni prevoznik u linijskom i povremenom čarter prevozu može biti pravno lice koje je registrovano u Crnoj Gori.

(3) Vazdušni prevoznik mora u Registru imati upisan najmanje jedan vazduhoplov odgovarajuće kategorije i ispunjavati druge uslove, zavisno od vrste prevoza.

(4) Vazdušni prevoznik može obavljati prevoz vazduhoplovom u zakupu samo ako je Agencija dala saglasnost na zaključivanje ugovora o zakupu.

(5) Uslove za davanje saglasnosti iz stava 4 ovog člana propisuje Ministarstvo.

Operativna licencaČlan 35

(1) Vazdušnom prevozniku koji ispunjava propisane uslove u vezi sa: sjedištem, osnovnom djelatnošću, vlasništvom, unutrašnjim nadzorom-kontrolom, finansijskom sposobnoš-ću, raspolaganjem vazduhoplovima, obaveznim osiguranjem od odgovornosti za štetu pričinjenu trećim licima i ako ima važeće uvjerenje o sposobnosti, Agencija izdaje operativnu licencu.

(2) Operativna licenca se ne izdaje za vazdušni prevoz lica i/ili stvari koji se obavlja vazduhoplovima bez motornog pogona i/ili ultralakim vazduhoplovima i za lokalne letove kada se vazdušni prevoz ne obavlja između različitih vazdušnih luka (panoramski letovi).

(3) Operativna licenca se izdaje na osnovu uvjerenja o sposobnosti kojim su specificirane djelatnosti.

(4) Osnovna djelatnost vazdušnog prevoznika može biti samo vazdušni prevoz ili u kombinaciji sa drugom sporednom djelatnošću, koja je u funkciji osnovne djelatnosti komercijalnom operacijom vazduhoplova, ili popravkom i održavanjem vazduhoplova.

(5) Vazdušni prevoznik je dužan da za vrijeme važenja operativne licence, na zahtjev Agencije, pruži dokaze o ispunjavanju uslova iz stava 1 ovog člana.

(6) Vazdušni prevoznik je dužan da, do 30 juna tekuće godine, Agenciji dostavi završne račune sa izvještajem revizora za prethodnu finansijsku godinu.

(7) Imalac operativne licence dužan je, bez odlaganja, u pisanoj formi, da obavijesti Agenciju o svim promjenama koje utiču na uslove na osnovu kojih je izdata operativna licenca.

(8) Operativna licenca se izdaje prvi put za period od godinu dana, a nakon toga za period do najviše pet godina.

(9) Odluka o izdavanju ili oduzimanju operativne licence objavljuje se u “Službenom listu Crne Gore“. (10) Bliže uslove za izdavanje operativne licence iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo.

Uvjerenje o sposobnostiČlan 36

(1) Zbog sigurnosti i urednosti odvijanja prevoza u javnom vazdušnom saobraćaju, vazdušni prevoznik mora ispunjavati propisane uslove, zavisno od vrste prevoza, naročito u pogledu: operativnog priručnika koji je prethodno odobrila Agencija, vazduhoplovnog osoblja i vrste i namjene vazduhoplova. Vazdušni prevoznik dužan je da obezbijedi u kontinuitetu održavanje vazduhoplova i da posjeduje odobreni operativni priručnik u skladu sa ovim zakonom i zaključenim međunarodnim ugovorima.

(2) Vazdušnom prevozniku koji podnese dokaze da ispunjava uslove iz člana 35 ovog zakona i stava 1 ovog člana Agencija, uz naknadu stvarnih troškova, izdaje uvjerenje o sposobnosti kojim se potvrđuje da je vazdušni prevoznik profesionalno sposoban i organizovan na način koji obezbjeđuje sigurno korišćenje vazduhoplova za određene vazduhoplovne djelatnosti.

(3) Bliže uslove za izdavanje uvjerenja i visinu naknade iz stava 2 ovog člana propisuje Ministarstvo.

(4) Naknada za izdavanje uvjerenja o sposobnosti je prihod Agencije.

Prevoz u međunarodnom javnom vazdušnom saobraćaju i kabotaža

Član 37(1) Prevoz u međunarodnom javnom vazdušnom saobraćaju može obavljati vazdušni prevoznik iz

Crne Gore koji, pored uslova iz čl. 34, 35 i 36 ovog zakona, ispunjava i uslove predviđene međunarodnim ugovorima i aktima kojima se uređuje sigurno i redovno obavljanje prevoza u međunarodnom vazdušnom saobraćaju.

(2) Strani vazdušni prevoznik može obavljati prevoz u međunarodnom javnom vazdušnom saobraćaju sa Crnom Gorom u skladu sa uslovima iz zaključenog ugovora o međunarodnom linijskom ili povremenom vazdušnom saobraćaju i u skladu sa uslovima iz odobrenja za obavljanje prevoza.

(3) Komercijalni prevoz lica i stvari vazduhoplovom između mjesta unutar Crne Gore (kabotaža) Ministarstvo može odobriti stranom vazdušnom prevozniku, u skladu sa zaključenim međunarodnim ugovorima ili uz uslov reciprociteta.

Uspostavljanje linije

Član 38(1) Vazdušni prevoznik odlučuje o uspostavljanju linije u vazdušnom saobraćaju unutar Crne

Gore, a u međunarodnom vazdušnom saobraćaju linija se uspostavlja u skladu sa zaključenim multilateralnim ili bilateralnim ugovorom.

(2) Izuzetno od stava 1 ovog člana, u slučaju sukoba interesa dva ili više vazdušnih prevoznika i zbog očuvanja saobraćajne povezanosti, Ministarstvo može rješenjem utvrditi obavljanje domaćeg linijskog vazdušnog prevoza na određenoj liniji, uzimajući u obzir ostvareni kvalitet i kvantitet povezanosti, valorizaciju dosadašnjih ulaganja i stečena prava vazdušnog prevoznika.

(3) Ako se u međunarodnom vazdušnom saobraćaju uspostavlja nova linija ili ako na već uspostavljenoj liniji drugi prevoznik namjerava uspostaviti saobraćaj, prevoznici su obavezni da se o tome sporazumiju. Ako prevoznici ne postignu sporazum, Ministarstvo će, zbog izvršavanja ugovorene obaveze iz stava 1 ovog člana, rješenjem odrediti jednog ili više prevoznika koji će obavljati saobraćaj na liniji za koju nije postignut sporazum.

Red letenja

Član 39(1) Red i izmjene reda letenja utvrđuju se posebno za ljetni, a posebno za zimski saobraćajni

period, koje odobrava Agencija, uz prethodno pribavljenu saglasnost operatora aerodroma.(2) Vazdušni prevoznik mora objaviti red letenja u sredstvima javnog informisanja, najkasnije 15

dana prije stupanja na snagu reda letenja za određeni saobraćajni period, a izmjene u redu letenja, najkasnije 10 dana prije dana stupanja na snagu tih izmjena.

Obaveza održavanja reda letenja

Član 40(1) Vazdušni prevoznik dužan je sigurno i uredno održavati vazdušni saobraćaj na liniji u skladu

sa redom letenja. (2) Izuzetno od stava 1 ovog člana, vazdušni prevoznik može obustaviti vazdušni saobraćaj,

odnosno izmijeniti red letenja na liniji u slučaju više sile ili drugih vanrednih okolnosti koji onemogućavaju održavanje te linije, o čemu je dužan odmah obavijestiti Ministarstvo i Agenciju.

(3) Ako vazdušni prevoznik ne održava vazdušni saobraćaj na određenoj liniji na zadovoljavajući način, Ministarstvo može održavanje vazdušnog saobraćaja na toj liniji povjeriti drugom vazdušnom prevozniku.

Odjeljak 2. USLOVI ZA OBAVLJANJE DRUGIH DJELATNOSTI U VAZDUŠNOM SAOBRAĆAJU

Druge komercijalne djelatnosti koje nijesu prevoz lica ili stvari Član 41

(1) Za obavljanje drugih komercijalnih djelatnosti u vazdušnom saobraćaju, koje nijesu prevoz lica ili stvari, pravno lice registrovano za obavljanje tih djelatnosti mora imati odgovarajuću

opremu, stručno osoblje za obavljanje te djelatnosti i mora ispunjavati i druge uslove za sigurno i bezbjedno odvijanje vazdušnog saobraćaja određene ovim zakonom.

(2) Za obavljanje djelatnosti iz stava 1 ovog člana vazduhoplovom u zakupu shodno se primjenjuje odredba člana 34 stav 4 ovog zakona.

(3) Pravnom licu iz stava 1 ovog člana koje podnese dokaze o ispunjavanju propisanih uslova Agencija izdaje uvjerenje o sposobnosti, uz naknadu stvarnih troškova.

(4) Bliže uslove za izdavanje uvjerenja i visinu naknade iz stava 3 ovog člana propisuje Ministarstvo.

(5) Nakanada za izdavanje uvjerenja o sposobnosti je prihod Agencije.

Nedopušteno nuđenje usluga Član 42

(1) Prevoz u javnom vazdušnom saobraćaju i druge komercijalne djelatnosti u vazdušnom saobraćaju koje nijesu prevoz lica ili stvari može obavljati samo pravno lice registrovano za obavljanje tih djelatnosti kojem je Agencija izdala operativnu licencu i uvjerenje o sposobnosti.

(2) Pravno ili fizičko lice ne smije oglašavati ili nuditi usluge u vazdušnom saobraćaju za koje nema odgovarajuće odobrenje.

Vazdušni prevoz za sopstvene potrebeČlan 43

(1) Prevoz lica i stvari za sopstvene potrebe (nekomercijalni prevoz), vazduhoplovom najveće dopuštene uzletne mase veće od 2.730 kilograma i višemotornim helikopterom bez obzira na najveću dopuštenu uzletnu masu, mogu obavljati pravna i fizička lica koja ispunjavaju propisane uslove u pogledu odobrenog operativnog priručnika za obavljanje tog prevoza, kategorije i namjene vazduhoplova, vazduhoplovnog osoblja i održavanja vazduhoplova u skladu sa ovim zakonom.

(2) Pravnim i fizičkim licima koja podnesu dokaze o ispunjavanju uslova iz stava 1 ovog člana Agencija izdaje uvjerenje o sposobnosti, uz naknadu stvarnih troškova.

(3) Uvjerenje o sposobnosti nije potrebno za prevoz lica i stvari za sopstvene potrebe jednomotornim helikopterima i avionima bez obzira na broj motora i pod uslovom da njihova najveća dopuštena uzletna masa nije veća od 2.730 kilograma.

(4) Za obavljanje prevoza iz st. 1 i 3 ovog člana vazduhoplovom u zakupu primjenjuje se odredba člana 34 stav 4 ovog zakona.

(5) Bliže uslove izdavanja uvjerenja i visinu naknade iz stava 2 ovog člana propisuje Ministarstvo.

(6) Naknada za izdavanje uvjerenja o sposobnosti je prihod Agencije.

Odjeljak 3. VAZDUHOPLOVNO-SPORTSKA DJELATNOST

Vazduhoplovni savez Crne Gore

Član 44(1) Poslovi stručnog osposobljavanja kandidata za sticanje dozvola i ovlašćenja pilota

vazduhoplovno-sportskih letjelica, stručnog usavršavanja i stručnog nadzora, kao javno ovlašćenje, povjeravaju se Vazduhoplovnom savezu Crne Gore (u daljem tekstu: Savez).

(2) U obavljanju poslova iz stava 1 ovog člana Savez uređuje organizovanje procesa i utvrđuje program stručnog osposobljavanja, stručnog usavršavanja i stručnog nadzora, imenovanja i organizovanja rada komisije za sprovođenje ispita, provjeru stručne osposobljenosti instruktora i lica koja izvode teoretsku nastavu, obavlja i druge poslove u vezi sa stručnim usavršavanjem i vodi evidenciju i čuva dokumentaciju o izdatim dozvolama i ovlašćenjima pilota vazduhoplovno-sportskih letjelica.

(3) U obavljanju poslova iz stava 2 ovog člana Savez prati i usklađuje rad, usklađuje kriterijume, pruža stručnu i drugu pomoć pravnim licima za osposobljavanje, obavlja stručni nadzor nad pravnim licima za stručno osposobljavanje, obavlja i druge stručne poslove koji su mu povjereni.

(4) Nad radom Saveza upravni nadzor vrši Ministarstvo, a stručni nadzor vrši Agencija.(5) Način obavljanja poslova iz stava 1 i bliži sadržaj evidencije i čuvanja dokumentacije iz stava

2 ovog člana propisuje Ministarstvo. Organizacija za osposobljavanje

Član 45 (1) Stručno osposobljavanje pilota vazduhoplovno-sportskih letjelica može obavljati pravno lice

koje ispunjava propisane uslove i koje za to ovlasti Agencija uz prethodno pribavljeno mišljenje Saveza. (2) Pravno lice za stručno osposobljavanje iz stava 1 ovog člana obavezno je vršiti

osposobljavanje po programima za stručno osposobljavanje koje utvrđuje Savez. (3) Programi za stručno osposobljavanje iz stava 2 ovog člana moraju biti izrađeni u skladu sa

preporučenim međunarodnim normama i moraju obezbijediti visok stepen bezbjednosti. (4) Kandidatu koji uspješno završi stručno osposobljavanje pravno lice za stručno

osposobljavanje izdaje potvrdu. (5) Ako Savez utvrdi da pravno lice za stručno osposobljavanje ne obavlja poslove u skladu sa

propisima, Agencija može, na predlog Saveza, rješenjem privremeno zabraniti rad i odrediti rok za otklanjanje nepravilnosti. U slučaju da pravno lice za stručno osposobljavanje ne otkloni nepravilnosti u određenom roku, Agencija će rješenjem zabraniti rad.

Sprovođenje ispita Član 46

(1) Stručna sposobnost pilota vazduhoplovno-sportskih letjelica utvrđuje se polaganjem ispita koje sprovode ispitne komisije, uz naknadu, od najmanje dva člana koje imenuje Savez.

(2) Član ispitne komisije može biti lice koje ima dozvolu - licencu za ispitivača koju izdaje Agencija.

(3) Uslove za sticanje dozvole - licence iz stava 2 ovog člana propisuje Ministarstvo. (4) Agencija će oduzeti dozvolu - licencu ovlašćenom ispitivaču ako utvrdi da kao član ispitne

komisije ne sprovodi ispite u skladu sa propisima. (5) Visinu naknade za sprovođenje ispita iz stava 1 ovog člana za sticanje dozvola i ovlašćenja

pilota vazduhoplovno-sportskih letjelica, odlukom utvrđuje Savez, uz prethodnu saglasnost Ministarstva. (6) Akt o oduzimanju dozvole-licence iz stava 4 ovog člana objavljuje se u “Službenom listu

Crne Gore“. (7) Kandidatu koji uspješno položi ispit iz stava 1 ovog člana Savez izdaje uvjerenje.

Ovlašćenje za rješavanje po žalbiČlan 47

Ministarstvo rješava po žalbi na upravne akte koje donosi Savez u obavljanju povjerenih poslova na osnovu ovog zakona.

Glava 3. AERODROMI

Podjela aerodroma Član 48

(1) Aerodromi mogu biti vojni, civilni ili mješoviti. (2) Vojni aerodrom ili vojni dio mješovitog aerodroma je aerodrom čije je upravljanje u

nadležnosti ministarstva nadležnog za poslove odbrane. (3) Civilni aerodromi mogu biti:

1) vazdušne luke (za javni vazdušni saobraćaj ili za poseban vazdušni saobraćaj); 2) vazdušna pristaništa (za avione ili helikoptere za j avni vazdušni saobraćaj ili za poseban vazdušni saobraćaj);

3) letilišta. (4) Aerodromi iz stava 3 tač. 1 i 2 ovog člana mogu biti kontrolisani ili nekontrolisani aerodromi.

Nekontrolisanim aerodromom se smatra i kontrolisani aerodrom van radnog vremena nadležne aerodromske kontrole letenja.

(5) Vazdušna luka za javni vazdušni saobraćaj iz stava 3 ovog člana, zavisno od raspoloživog kapaciteta, može promijeniti status u regulisanu ili koordinisanu vazdušnu luku.

(6) Poslove koordinisanja slotova za sve koordinisane vazdušne luke obavlja Agencija. (7) Bliže uslove promjene statusa vazdušne luke iz stava 3 ovog člana, način dodjele vremenskih

slotova i usaglašavanje redova letenja propisuje Ministarstvo.Razred, grupa i kategorija aerodroma

Član 49

(1) Aerodromi se, prema fizičkim osobinama i opremljenosti glavne poletno-sletne staze i rulne staze i nivoa spasilačko-vatrogasne zaštite, razvrstavaju u razrede, grupe i kategorije.

(2) Razred i grupa aerodroma određuje se prema dužini i širini glavne poletno-sletne staze i širini rulne staze, kao i prema dužini, širini i dubini vodene površine određene za polijetanje i slijetanje vazduhoplova. Dužina i širina poletno-sletne staze i širina rulne staze određuje se prema mjerama vazduhoplova, drugim tehničkim uslovima za sigurno polijetanje, slijetanje i kretanje svih ili samo određenih tipova vazduhoplova, kao i međunarodnim standardima.

(3) Kategorija aerodroma određuje se prema nivou opremljenosti glavne poletno-sletne staze, uređajima i sredstvima za prilaženje, opremljenosti rulnih staza i prema drugim uređajima i sredstvima koji služe za sigurno i bezbjedno polijetanje, slijetanje i kretanje vazduhoplova, kao i prema nivou spasilačko-vatrogasne zaštite.

(4) Ministarstvo propisuje uslove, a Agencija određuje razred, grupu i kategoriju aerodroma iz st. 2 i 3 ovog člana.

Upotreba vojnog dijela mješovitog aerodroma za civilni vazdušni saobraćaj

Član 50(1) Vojni aerodrom ili dio vojnog aerdroma, koji ispunjava propisane uslove, može se koristiti i u

civilne svrhe, pod uslovom i na način utvrđen ugovorom zaključenim između ministarstva nadležnog za poslove odbrane i operatora aerodroma.

(2) Ugovorom iz stava 1 ovog člana utvrđuju se: poletno - sletne i druge staze, stajanke, uređaji koji se mogu upotrebljavati za potrebe civilnog vazdušnog saobraćaja, način upotrebe i uslovi održavanja vojnog aerodroma ili njegovih pojedinih dijelova, uređaja ili sredstava i međusobna prava i obaveze ugovornih strana.

(3) Vojni aerodrom ili dio vojnog aerodroma može se koristiti za pojedine civilne letove na osnovu odobrenja ministarstva nadležnog za poslove odbrane.

Upotreba civilnog aerodroma za vojni vazdušni saobraćajČlan 51

(1) Civilni aerodrom ili dio civilnog aerodroma može se upotrebljavati za potrebe vojnog vazdušnog saobraćaja, pod uslovima i na način koji se uređuju ugovorom između ministarstva nadležnog za poslove odbrane i operatora civilnog aerodroma.

(2) Na zaključivanje ugovora iz stava 1 ovog člana primjenjuje se odredba člana 50 stav 2 ovog zakona.

Upotreba aerodroma Član 52

(1) Vazduhoplov najveće dopuštene uzletne mase, veće od 20.000 kilograma, u javnom vazdušnom saobraćaju može za slijetanje i polijetanje upotrebljavati samo kontrolisani aerodrom za koji su utvrđeni postupci za instrumentalno prilaženje.

(2) Vazduhoplov u povremenom prevozu, kojim se obavlja taksi-prevoz ili panoramski letovi, može za slijetanje i polijetanje, osim aerodroma za javni saobraćaj, upotrebljavati i aerodrome za poseban vazdušni saobraćaj i letilišta, uz uslove utvrđene u odobrenju za upotrebu aerodroma.

Obaveze operatora aerodroma

Član 53 Operator aerodroma dužan je da omogući nesmetanu upotrebu operativnih površina, objekata,

uređaja i opreme na aerodromu prema njihovoj namjeni i kapacitetu, u skladu sa ovim zakonom. Vrijeme otvorenosti aerodroma

Član 54(1) Vrijeme u kojem aerodrom mora biti otvoren za javni vazdušni saobraćaj (u daljem tekstu:

vrijeme otvorenosti) određuje Ministarstvo, na predlog operatora aerodroma, i objavljuje na način uobičajen u vazdušnom saobraćaju.

(2) Vrijeme otvorenosti kontrolisanih civilnih aerodroma za javni vazdušni saobraćaj i vojnih djelova mješovitih aerodroma na kojima se odvija javni vazdušni saobraćaj utvrđuje se na predlog operatora aerodroma, uz prethodno pribavljenu saglasnost provajdera vazduhoplovnih usluga i ministarstva nadležnog za poslove odbrane. Vrijeme otvorenosti nekontrolisanih aerodroma za javni vazdušni saobraćaj utvrđuje se na predlog operatora aerodroma.

(3) Predlog iz stava 2 ovog člana operator aerodroma dužan je dostaviti Ministarstvu najkasnije 45 dana prije dana nastupanja odgovarajućeg saobraćajnog perioda. Ako operator aerodroma ne dostavi predlog vremena otvorenosti, Ministarstvo će donijeti privremeno rješenje o vremenu otvorenosti, najkasnije 30 dana prije dana stupanja na snagu odgovarajućeg saobraćajnog perioda.

(4) Operator aerodroma za javni vazdušni saobraćaj dužan je produžiti vrijeme otvorenosti ako je to potrebno zbog nepredvidljivih razloga i ako je zahtjev operatora vazduhoplova za produženje otvorenosti dostavljen najkasnije jedan sat prije isteka vremena otvorenosti.

(5) Vazduhoplov može sletjeti i poletjeti i van vremena otvorenosti aerodroma samo uz saglasnost operatora aerodroma. Saglasnost nije potrebna za slijetanje i polijetanje vazduhoplova iz člana 29 stav 3 ovog zakona.

(6) Izuzetno od odredaba ovog člana, Ministarstvo, uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove odbrane, može propisati duže vrijeme otvorenosti aerodroma zbog sigurnosti vazdušnog saobraćaja koja nijesu u komercijalnom interesu operatora aerodroma.

(7) U slučaju iz stava 6 ovog člana, ako prihodi ne pokrivaju stvarne troškove, operator aerodroma ima pravo na naknadu razlike troškova koja se obezbjeđuje iz budžeta Crne Gore.

Aerodromske naknade Član 55

(1) Za pružanje usluga, prihvata i otpremanja vazduhoplova, putnika i stvari u vazdušnom saobraćaju, operator aerodroma ima pravo na naknadu. Visinu naknade za pojedinu uslugu utvrđuje operator aerodroma, uz saglasnost Ministarstva.

(2) O visini i razlozima povećanja naknade za pojedine usluge operator aerodroma za javni vazdušni saobraćaj dužan je, šest mjeseci prije planirane primjene novih naknada, obavijestiti sve linijske vazdušne prevoznike koji su korisnici njihovih usluga.

(3) O visini i o promjeni visine naknade za pojedine usluge operator aerodroma dužan je obavijestiti provajdera vazduhoplovnih usluga najkasnije 60 dana prije početka primjene naknada za te usluge.

(4) Provajder vazduhoplovnih usluga dužan je prijavljenu promjenu iz stava 3 ovog člana i promjenu iz člana 100 ovog zakona odmah objaviti na način uobičajen u vazdušnom saobraćaju.

Evidencija aerodroma Član 56

Evidenciju aerodroma koji imaju odobrenje za upotrebu vodi Agencija.

Glava 4.UPIS U REGISTAR CIVILNIH VAZDUHOPLOVA CRNE GORE, DRŽAVNA PRIPADNOST I

REGISTARSKE OZNAKE VAZDUHOPLOVA Odjeljak 1.

REGISTAR CIVILNIH VAZDUHOPLOVA CRNE GORE

Član 57 (1) Registar vodi Agencija. (2) Registar je javna knjiga. (3) Sadržaj i način vođenja Registra propisuje Ministarstvo.

Obavezan i dopušten upis u Registar Član 58

(1) U Registar se obavezno upisuju avioni, helikopteri, dirižabli, jedrilice, slobodni baloni sa posadom i ultralaki avioni u vlasništvu državljanina Crne Gore sa prebivalištem u njoj, odnosno pravnih lica sa sjedištem u Crnoj Gori i vazduhoplovi u vlasništvu Crne Gore, osim vojnih vazduhoplova.

(2) U Registar se obavezno upisuje vazduhoplov iz stava 1 ovog člana koji je u vlasništvu stranog fizičkog lica sa prebivalištem u Crnoj Gori, ako vazduhoplov pretežno boravi u Crnoj Gori.

(3) U Registar se može, na zahtjev vlasnika ili operatora vazduhoplova, upisati vazduhoplovni model mase veće od 20 kilograma, paraglajder i jedrilica.

Privremeni upis u Registar Član 59

(1) Vazduhoplov iz člana 58 ovog zakona može privremeno biti upisan u Registar, ako je: 1) vazduhoplov kupljen i homologizovan u inostranstvu, kao i homologizovani vazduhoplov izgrađen u Crnoj Gori koji se isporučuje stranom operatoru; 2) vazduhoplov izgrađen u Crnoj Gori koji nije homologizovan, a koji ispunjava uslove za bezbjednu vazdušnu plovidbu (tehničke zahtjeve za plovidbenost), a zbog ispitivanja i utvrđivanja njegovih letnih sposobnosti i tehničkih osobina.

(2) Vazduhoplov iz stava 1 ovog člana može biti privremeno upisan u Registar, najduže 12 mjeseci.

Upis vazduhoplova u zakupuČlan 60

(1) Strani vazduhoplov koji je u zakup uzelo fizičko lice koje je državljanin Crne Gore sa prebivalištem u njoj, odnosno pravno lice sa sjedištem u Crnoj Gori, ne mora biti upisan u Registar za vrijeme trajanja zakupa.

(2) Na vazduhoplov iz stava 1 ovog člana, dok se ne upiše u Registar, primjenjuju se odredbe ovog zakona koje se odnose na sigurnost vazdušnog saobraćaja.

(3) Vazduhoplov Crne Gore koji je dat u zakup stranom fizičkom ili pravnom licu zbog obavljanja vazdušnog saobraćaja u inostranstvu može se, na zahtjev zakupca, uz saglasnost vla-snika, upisati u strani registar, ako je to predviđeno propisima države zakupca. Ako se takav vazduhoplov ne upisuje u strani registar, u Registru se vodi kao vazduhoplov dat u zakup u inostranstvo.

(4) Odredba stava 1 ovog člana o upisu stranog vazduhoplova u Registar primjenjuje se na vazduhoplove iz člana 58 stav 1 ovog zakona.

Opšti uslovi za upis u Registar

Član 61(1) Vazduhoplov može biti upisan u Registar ako ispunjava uslove za siguran bezbjedan vazdušni

saobraćaj (tehničke zahtjeve za plovidbenost) i druge uslove za upis u Registar u skladu sa ovim zakonom.

(2) Ako je vazduhoplov već upisan u strani ili vojni registar vazduhoplova, u Registar se može upisati samo ako se podnese dokaz da je izbrisan iz toga registra.

(3) Bliže uslove za upis vazduhoplova u Registar propisuje Ministarstvo.Podaci koji se upisuju u Registar

Član 62

(1) U Registar se upisuju podaci o vazduhoplovu, operatoru i vlasniku vazduhoplova u skladu sa propisom donesenim na osnovu ovog zakona i drugi podaci u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuju obligacioni i stvarnopravni odnosi u vazdušnom saobraćaju.

(2) U upisni list Registra upisuju se podaci o vazduhoplovu, operatoru vazduhoplova i drugi podaci, na osnovu rješenja o upisu koje donosi Agencija.

(3) U vlasnički list Registra upisuju se podaci o vlasništvu vazduhoplova i drugi podaci, na osnovu valjanog dokaza o sticanju vlasništva.

(4) U teretni list Registra upisuje se podaci o nosiocu i osnovu opterećenja i drugi podaci, na osnovu valjanog dokaza o postojanju opterećenja ili odluke nadležnog suda.

Potvrda o upisu

Član 63 (1) O obavljenom upisu u Registar, podnosiocu zahtjeva za upis, Agencija izdaje potvrdu o

registraciji vazduhoplova. (2) Ako je vazduhoplov privremeno upisan, Agencija izdaje potvrdu o privremenoj registraciji.

Rokovi i promjena upisanih podataka Član 64

(1) Zahtjev za upis u Registar podnosi vlasnik vazduhoplova ili operator vazduhoplova uz saglasnost vlasnika.

(2) Vlasnik, odnosno operator vazduhoplova dužan je, u roku od 15 dana, prijaviti Agenciji svaku nastalu promjenu podataka upisanih u Registar.

(3) Promjene unesene u Registar unose se i u potvrdu iz člana 63 ovog zakona, ako se te promjene odnose na podatke za koje je propisano da se unose u potvrdu.

Brisanje iz RegistraČlan 65

(1) Brisanje vazduhoplova iz Registra vrši se na osnovu zahtjeva vlasnika vazduhoplova ili operatora vazduhoplova uz saglasnost vlasnika.

(2) Zahtjev za brisanje vazduhoplova iz Registra podnosi se, ako: 1) je vazduhoplov uništen ili je postao trajno neupotrebljiv za vazdušni saobraćaj ili je iz drugih razloga povučen iz upotrebe;

2) je vazduhoplov otuđen ili dat u zakup u inostranstvu, uz uslov da je podnesen zahtjev za upis u strani registar; 3) se izmijene uslovi iz člana 58 ovog zakona, u smislu vlasništva i boravka vazduhoplova; 4) su ispunjeni drugi propisani uslovi.

(3) Zahtjev za brisanje vazduhoplova iz Registra podnosi se najkasnije u roku od 15 dana od sticanja uslova iz stava 2 ovog člana.

(4) Iz Registra se ne može brisati vazduhoplov za kojeg je u teretnom listu Registra upisano opterećenje, bez saglasnosti nosioca upisanog opterećenja ili bez odluke nadležnog suda.

(5) Agencija donosi rješenje o brisanju vazduhoplova iz Registra i obavezna je odmah poništiti izdatu potvrdu o registraciji tog vazduhoplova.

Odjeljak 2. DRŽAVNA PRIPADNOST I REGISTARSKE OZNAKE

Član 66(1) Vazduhoplovi koji su upisani u Registar imaju državnu pripadnost Crne Gore i obavezni su

nositi oznake državne pripadnosti i registarske oznake u skladu sa ovim zakonom. (2) Oznake državne pripadnosti vazduhoplova iz stava 1 ovog člana su zastava Crne Gore i

oznaka " 4 O".

(3) Vojni vazduhoplovi Crne Gore imaju državnu pripadnost Crne Gore i obavezni su nositi oznake državne pripadnosti i registarske oznake koje propisuje ministarstvo nadležno za poslove odbrane.

(4) Registarske oznake, mjesto i način nanošenja registarskih oznaka i oznaka državne pripadnosti iz st. 1 i 2 ovog člana propisuje Ministarstvo.

Državna pripadnost i registarske oznake stranog vazduhoplova Član 67

Strani vazduhoplov, tokom leta u vazdušnom prostoru Crne Gore, mora nositi oznake državne pripadnosti i registarske oznake utvrđene propisom države registracije toga vazduhoplova ili oznake predviđene međunarodnim ugovorom.

DIO TREĆISIGURNOST VAZDUŠNOG SAOBRAĆAJA

Glava 1.USLOVI ZA SIGURNU UPOTREBU VAZDUHOPLOVA I VAZDUHOPLOVNIH UREĐAJA,

AERODROMA I USLOVI KOJE MORA ISPUNJAVATI VAZDUHOPLOVNO OSOBLJE Odjeljak 1.

USLOVI ZA SIGURNU UPOTREBU VAZDUHOPLOVA I VAZDUHOPLOVNIH UREĐAJA

Opšte odredbe Tehnički zahtjevi za plovidbenost

Član 68(1) Vazduhoplov i vazduhoplovni uređaj mogu se upotrebljavati samo ako ispunjavaju uslove za

sigurnu vazdušnu plovidbu (u daljem tekstu: tehnički zahtjevi za plovidbenost) predviđene ovim zakonom i međunarodnim standardima.

(2) Tehnički zahtjevi za plovidbenost određuju se zavisno od vrste, kategorije i namjene vazduhoplova, odnosno od vrste i namjene vazduhoplovnog uređaja.

(3) Stručne osnove za tehničke zahtjeve za plovidbenost iz stava 1 ovog člana priprema Agencija.

(4) Propis o tehničkim zahtjevima iz stava 1 ovog člana donosi Ministarstvo.

Vrste vazduhoplova Član 69

(1) Vazduhoplovi se razvrstavaju u vazduhoplove teže od vazduha i vazduhoplove lakše od vazduha.

(2) Vazduhoplovi teži od vazduha su: avioni, helikopteri, jedrilice, vazduhoplovni modeli i vazduhoplovno-sportske letjelice (ultralaki avioni, paraglajderi, jedrilice, padobrani i sl.).

(3) Vazduhoplovi lakši od vazduha su dirižabli, kao i slobodni i vezani baloni. (4) Svemirske letjelice ili uređaji, rakete i slični leteći objekti i zmajevi, smatraju se

vazduhoplovima dok se nalaze u vazdušnom prostoru. Razvrstavanje vazduhoplova prema kategoriji, namjeni i težini

Član 70(1) Vazduhoplovi se prema vrsti i tehničkim zahtjevima za plovidbenost razvrstavaju u sljedeće

kategorije: saobraćajnu, opštu, namjensku, akrobatsku, dopremnu, posebnu (vazduhoplovi izgrađeni u samogradnji, vazduhoplovno-sportske letjelice i sl.) i ograničenu kategoriju (probni i sl.).

(2) Vazduhoplovi se, prema vrsti, kategoriji i mogućim ograničenjima u načinu upotrebe, razvrstavaju prema sljedećoj namjeni: vazduhoplovi za prevoz putnika, vazduhoplovi za prevoz stvari, vazduhoplovi za nekomercijalnu upotrebu i vazduhoplovi za obavljanje određenih aktivnosti iz vazduha.

(3) Vazduhoplovi se prema najvećoj dopuštenoj uzletnoj masi razvrstavaju na: male vazduhoplove (do 5.700 kilograma), velike vazduhoplove (preko 5.700 kilograma) i višemotorne helikoptere.

Uslovi za upotrebu vazduhoplovaČlan 71

(1) Vazduhoplov se može upotrebljavati samo prema vrsti i kategoriji naznačenoj u uvjerenju o plovidbenosti i namjeni naznačenoj u Registru, na način propisan u odobrenom letačkom priručniku.

(2) Bliži uslovi upotrebe vazduhoplova zavisno od vrste, kategorije i namjene, kao i vazduhoplovni uređaji koji moraju biti ugrađeni u vazduhoplov, utvrđuju se propisom donesenim na osnovu ovog zakona.

(3) Vojni vazduhoplov Crne Gore koji se upotrebljava za letove koji se ne smatraju vojnim mora ispunjavati tehničke zahtjeve za plovidbenost predviđene ovim zakonom.

(4) Bliže uslove za tehničke zahtjeve za plovidbenost iz stava 3 ovog člana utvrđuje ministarstvo nadležno za poslove odbrane.

Gradnja, prepravka i homologacija vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja Gradnja i prepravka

Član 72(1) Gradnja i prepravka vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja obavljaju se prema tehničkim

uslovima za gradnju utvrđenim propisom donesenim na osnovu ovog zakona i međunarodnim standardima.

(2) Gradnju i prepravku vazduhoplova ili vazduhoplovnog uređaja, tehničku kontrolu i izradu tehničko-tehnološke dokumentacije može obavljati ovlašćeno pravno lice koje ispunjava uslove utvrđene propisom donesenim na osnovu ovog zakona.

(3) Izuzetno od stava 2 ovog člana, samogradnju vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja i njihovu prepravku može obavljati fizičko lice koje ispunjava posebne uslove utvrđene propisom donesenim na osnovu ovog zakona.

(4) Pravnom i fizičkom licu, koje podnese dokaze o ispunjavanju propisanih uslova, Agencija izdaje potvrdu o ispunjavanju tih uslova, uz naknadu stvarnih troškova.

(5) Tehničke uslove, uslove, način gradnje i prepravke vazduhoplova i vazduhoplovnih uređaja iz st. 1, 2 i 3 ovog člana utvrđuje Agencija.

(6) Naknada iz stava 4 ovog člana prihod je Agencije. (7) Propis o tehničkim uslovima iz stava 1 ovog člana donosi Ministarstvo.

Obaveznost homologacije Član 73

(1) Novi tip vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja, za koji je uređeno ovim zakonom, podliježe postupku homologacije, zbog utvrđivanja usklađenosti sa tehničkim zahtjevima za plovidbenost.

(2) Način i postupak homologacije iz stava 1 ovog člana utvrđuje se propisom koje donosi Ministarstvo, uz saglasnost ministarstva nadležnog za ekonomski razvoj.

Homologacija vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja Član 74

(1) Homologaciju novog tipa vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja obavlja uz naknadu pravno lice koje ispunjava uslove utvrđene propisom donesenim na osnovu ovog zakona i koje za to ovlasti Ministarstvo.

(2) Na osnovu projektne i proračunske dokumentacije, kao i izvještaja o homologaciji iz stava 1 ovog člana, Ministarstvo izdaje potvrdu o homologacijskoj usklađenosti.

(3) Priznavanje stranih homologacijskih ispitivanja tipa vazduhoplova ili vazduhoplovnog uređaja koji se prvi put uvozi i stranih potvrda o usklađenosti i drugih odgovarajućih isprava obavlja Ministarstvo i izdaje potvrdu o usklađenosti, u skladu sa ovim zakonom i propisima donesenim na osnovu ovog zakona. Priznavanje usklađenosti sa tehničkim zahtjevima se može usloviti obavljanjem dodatnih ispitivanja kod ovlašćenog pravnog lica iz stava 1 ovog člana.

(4) Troškove ispitivanje u postupku homologacije vazduhoplova ili vazduhoplovnog uređaja snosi podnosilac zahtjeva.

(5) Visina naknade iz st. 1 i 4 ovog člana utvrđuje se propisom koji donosi Ministarstvo. Održavanje vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja

Obaveza održavanja vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja Član 75

(1) Operator vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja dužan je tokom upotrebe pregledati i provjeravati vazduhoplov i vazduhoplovni uređaj i održavati ih u stanju koje garantuje sigurnu vazdušnu plovidbu u skladu sa ovim zakonom.

(2) Pregledi, provjere, popravke, zamjene, preventivno i korektivno održavanje vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja (u daljem tekstu: održavanje), obnove i prepravke na vazduhoplovu i vazduhoplovnom uređaju, kao i tehnička kontrola i kontrola kvaliteta obavljenih radova, moraju se

obavljati u skladu sa propisom donesenim na osnovu ovog zakona i tehničkim uputstvima proizvođača za određeni tip vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja.

(3) Operator vazduhoplova dužan je, u skladu sa propisom donesenim na osnovu ovog zakona, obezbijediti provjeru vazduhoplova prije svakog polijetanja, radi utvrđivanja sposobnosti vazduhoplova za sigurnu vazdušnu plovidbu (plovidbenosti), a lice ovlašćeno za provjeru vazduhoplova obavezno je svojim potpisom u odgovarajućoj knjizi vazduhoplova potvrditi da je provjera obavljena i da je vazduhoplov plovidben.

(4) Propis iz stava 2 ovog člana donosi Ministarstvo.

Lice za održavanje Član 76

(1) Održavanje, obnovu, prepravke i tehničku kontrolu održavanja vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja, izradu tehničko-tehnološke dokumentacije i operativno-tehničkih postupaka, kao i kontrolu kvaliteta obavljenih radova, može obavljati pravno lice i/ili institucija koje ispunjava propisane uslove.

(2) Izuzetno od stava 1 ovog člana, pojedine poslove održavanja, provjere i male popravke na malom vazduhoplovu namijenjenom za nekomercijalnu upotrebu može obavljati fizičko lice koje za to posjeduje odgovarajuću dozvolu, kao i pilot tog vazduhoplova, koji je stručno osposobljen i posjeduje odgovarajuću dozvolu pilota za takav vazduhoplov.

(3) Pravnom licu iz stava 1 i fizičkom licu iz stava 2 ovog člana, koje podnese dokaze o ispunjavanju uslova utvrđenih propisom donesenim na osnovu ovog zakona, Agencija izdaje potvrdu o ispunjavanju tih uslova, uz naknadu stvarnih troškova.

(4) Bliže uslove na osnovu kojih se izdaje potvrda i visinu naknade iz stava 3 ovog člana propisuje Ministarstvo.

(5) Naknada za izdavanje potvrde iz stava 3 ovog člana prihod je Agencije.Povjeravanje održavanja stranom licu

Član 77

(1) Ako operator vazduhoplova povjerava održavanje vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja stranom licu, dužan je Agenciji podnijeti dokaz da je nadležni organ države u kojoj to lice ima sjedište ovlastio to lice za održavanje tog tipa vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja. Stranom licu, na njegov zahtjev, Agencija izdaje potvrdu o ispunjavanju uslova za održavanje vazduhoplova upisanog u Registar, propisanih ovim zakonom.

(2) Ako se vazduhoplov upisan u Registar daje u zakup stranom licu, operator, odnosno vlasnik vazduhoplova dužan je ugovorom obezbijediti održavanje vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja prema odobrenom programu za održavanje kontinuiteta plovidbenosti, kod lica koje je za te poslove ovlašćeno i ispunjava uslove u skladu sa stavom 1 ovog člana.

(3) Za obavljanje pregleda radi utvrđivanja ispunjenosti uslova za održavanje vazduhoplova iz stava 1 ovog člana plaća se naknada u iznosu stvarnih troškova.

(4) Visinu naknade iz stava 3 ovog člana propisuje Ministarstvo.(5) Naknada iz stava 3 ovog člana prihod je Agencije.

Program za održavanje vazduhoplova i vazduhoplovnog uređajaČlan 78

(1) Održavanje i tehnička kontrola vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja obavljaju se prema programu za održavanje kontinuiteta plovidbenosti (u daljem tekstu: Program održavanja) koji se utvrđuje za svaki tip i model vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja.

(2) Program održavanja sadrži plan i propisane postupke za održavanje vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja, kao i rokove i način njihovog izvršenja, a utvrđuje se u skladu sa propisom donesenim na osnovu ovog zakona, zahtjevima za održavanje koje odobri nadležni organ države proizvođača, tehničkim uputstvima proizvođača za održavanje tog tipa vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja, načinom njihove upotrebe i rezultatima provjere njihove pouzdanosti tokom upotrebe.

(3) Program održavanja utvrđuje operator vazduhoplova ukoliko sam održava vazduhoplov i vazduhoplovni uređaj, odnosno pravno lice iz člana 76 ovog zakona koje ispunjava propisane uslove i koje ovlasti Agencija.

(4) Program održavanja, na predlog operatora vazduhoplova, odobrava Agencija. (5) Za odobravanje programa održavanja plaća se naknada u visini stvarnih troškova. (6) Program održavanja i visinu naknade za program održavanja iz st. 2 i 5 ovog člana propisuje

Ministarstvo.(7) Naknada iz stava 5 ovog člana prihod je Agencije.

Plovidbenost vazduhoplova Uvjerenje o plovidbenosti

Član 79

(1) Sposobnost vazduhoplova za sigurnu vazdušnu plovidbu (u daljem tekstu: plovidbenost vazduhoplova) utvrđuje se pregledom obavljenim na način utvrđen ovim zakonom, a dokazuje se uvjerenjem o plovidbenosti koje izdaje, odnosno produžava Agencija.

(2) Uvjerenje o plovidbenosti vazduhoplova izdaje se sa rokom važenja od 12 mjeseci, a izuzetno se može izdati i sa neograničenim rokom važenja, za vazduhoplove koji se održavaju prema posebnom sistemu za održavanje plovidbenosti, sve dok vazduhoplov ispunjava propisane uslove.

(3) Za vazduhoplov kojem je izdato uvjerenje o plovidbenosti sa neograničenim rokom važenja sistem za održavanje iz stava 2 ovog člana mora ispunjavati propisane uslove za održavanje takvog vazduhoplova.

(4) Bliže uslove o utvrđivanju sposobnosti vazduhoplova iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo.

Oduzimanje uvjerenja o plovidbenosti Član 80

Ako se stručnim nadzorom utvrdi da vazduhoplov ne odgovara kategoriji ili namjeni naznačenoj u uvjerenju o plovidbenosti vazduhoplova, odnosno da više ne ispunjava neki od uslova za izdavanje uvjerenja o plovidbenosti vazduhoplova, Agencija će rješenjem oduzeti uvjerenje. Na zahtjev operatora vazduhoplova izdaće se novo uvjerenje o plovidbenosti za odgovarajuću kategoriju, odnosno namjenu vazduhoplova, pod uslovom da su ispunjeni propisani uslovi za izdavanje uvjerenja o plovidbenosti vazduhoplova.

Plovidbenost stranog vazduhoplova Član 81

(1) Uvjerenje o plovidbenosti stranog vazduhoplova, izdato u državi registracije vazduhoplova, priznaje se u Crnoj Gori ako je izdato u skladu sa zaključenim međunarodnim ugovorima ili uz uslov reciprociteta.

(2) Ako se tokom inspekcijskog pregleda ili provjere stranog vazduhoplova posumnja u njegovu plovidbenost ili ako je vazduhoplov pretrpio oštećenje koje može uticati na njegovu plovidbenost, takvom se vazduhoplovu može zabraniti polijetanje, a o zabrani i stanju vazduhoplova mora se obavijestiti nadležni organ države registracije vazduhoplova.

(3) Polijetanje vazduhoplova iz stava 2 ovog člana može se dozvoliti uz prethodno pribavljeno mišljenje nadležnog organa države registracije vazduhoplova.

Pregled zbog utvrđivanja plovidbenosti vazduhoplova Član 82

(1) Pregled vazduhoplova zbog utvrđivanja plovidbenosti obavlja se na zemlji i u letu, a može biti osnovni, redovni i vanredni.

(2) Osnovni, redovni i vanredni pregled vazduhoplova obavlja se na zahtjev operatora vazduhoplova.

(3) Vanredni pregled vazduhoplova može narediti inspektor vazdušnog saobraćaja, ako posumnja u plovidbenost vazduhoplova.

(4) Za obavljanje pregleda, zbog utvrđivanja plovidbenosti vazduhoplova iz stava 1 ovog člana, plaća se naknada u visini stvarnih troškova. Ako se vanredni pregled vazduhoplova obavlja na zahtjev inspektora vazdušnog saobraćaja, naknada za obavljeni pregled se ne plaća, ako se pregledom utvrdi da je vazduhoplov plovidben.

(5) Visinu naknade za obavljeni pregled iz stava 4 ovog člana propisuje Ministarstvo.(6) Naknada iz stava 4 ovog člana prihod je Agencije.

Pregled vazduhoplova u letu

Član 83 (1) Pregled vazduhoplova u letu obavlja se ispitivanjem vazduhoplova u letu ili provjerom

vazduhoplova u letu. (2) Ispitivanje vazduhoplova u letu obavlja se na letu bez putnika i obuhvata ispitivanje letnih

sposobnosti, tehničkih osobina i ponašanje vazduhoplova u letu, u skladu sa prethodno utvrđenim programom.

(3) Provjera vazduhoplova u letu može se obavljati na letu sa putnicima i obuhvata provjeru ispravnosti rada uređaja i sistema vazduhoplova na način koji ne ugrožava sigurnost leta.

Osnovni pregled vazduhoplova Član 84

(1) Osnovni pregled vazduhoplova obuhvata pregled vazduhoplova, provjeru rada uređaja i opreme vazduhoplova na zemlji, pregled tehničke dokumentacije i ispitivanje vazduhoplova u letu.

(2) Osnovni pregled vazduhoplova obavlja se na: 1) novoizgrađenom vazduhoplovu i vazduhoplovu nabavljenom u inostranstvu prije upisa u Registar;

2) ostalim vazduhoplovima nakon rekonstrukcije, odnosno popravke većeg dijela noseće strukture ili prepravke, koje mogu uticati na bitna svojstva vazduhoplova (čvrstoća, vijek i tehničke osobine); 3) vazduhoplovima kojima je rok važenja uvjerenja o plovidbenosti istekao za više od 6 mjeseci;

4) vazduhoplovima čiji je sistem održavanja povjeren drugom pravnom licu; 5) vazduhoplovima prije ispisa iz Registra u svrhu izdavanja uvjerenja o plovidbenosti vazduhoplova za izvoz.

(3) Osnovni pregled vazduhoplova obavlja Agencija. Redovni pregled vazduhoplova

Član 85

(1) Redovni pregled vazduhoplova obavlja se prije izdavanja, odnosno prije produžavanja važenja uvjerenja o plovidbenosti.

(2) Redovni pregled vazduhoplova obuhvata preglede iz člana 84 stav 1 ovog zakona i provjeru vazduhoplova u letu, osim ispitivanja vazduhoplova u letu. Ako se tokom redovnog pregleda vazduhoplova utvrde nedostaci koji mogu uticati na sigurnost vazduhoplova, a ne mogu se utvrditi provjerom vazduhoplova u letu, obavlja se ispitivanje vazduhoplova u letu.

(3) Redovni pregled vazduhoplova obavlja Agencija. (4) Izuzetno od stava 3 ovog člana, redovni pregled vazduhoplova može obavljati pravno lice iz

člana 76 ovog zakona, ako je za to ovlašćeno, a o obavljenom pregledu obavještava Agenciju. Vanredni pregled vazduhoplova

Član 86 (1) Vanredni pregled vazduhoplova obavlja se ako vazduhoplov pretrpi oštećenje dijela strukture

koje može uticati na njegovu plovidbenost ili oštećenje koje može uticati na sigurnost vazdušnog saobraćaja. Vanredni pregled vazduhoplova obavlja se i ako se opravdano posumnja da vazduhoplov u upotrebi ne ispunjava propisane tehničke zahtjeve za plovidbenost.

(2) Vanredni pregled vazduhoplova obuhvata: pregled tehničke dokumentacije, pregled vazduhoplova ili samo pojedinih njegovih dijelova, opreme ili uređaja, neophodnu provjeru ispravnosti rada na zemlji i ispitivanje vazduhoplova u letu, ako se pregledom na zemlji plovidbenost ne može utvrditi.

(3) Vanredni pregled vazduhoplova obavlja Agencija. (4) Izuzetno od stava 3 ovog člana, vanredni pregled vazduhoplova može obaviti i proizvođač tog

vazduhoplova, odnosno pravno lice iz člana 76 ovog zakona, ako je za to ovlašćeno i o obavljenom pregledu obavještava Agenciju.

Tehnički let vazduhoplova

Član 87

(1) Ako se utvrdi da vazduhoplov ne ispunjava uslove potrebne za izdavanje uvjerenja o plovidbenosti, odnosno ako se na vazduhoplovu za koji je izdato uvjerenje o plovidbenosti dogodi kvar, ali je vazduhoplov sposoban za siguran let uz određene posebne uslove-ograničenja, Agencija može dopustiti da takav vazduhoplov, bez putnika, obavi let od aerodroma na kojem se zatekao do aerodroma na kojem će se obaviti opravka.

(2) Izuzetno od stava 1 ovog člana, vazduhoplov na kojem se dogodio kvar može i bez odobrenja Agencije obaviti tehnički let od aerodroma na kojem se zatekao do određenog aerodroma na kojem će se obaviti opravka, u skladu sa odgovarajućim postupcima za tehnički prelet vazduhoplova i uslovima propisanim u operativnom priručniku na način utvrđen u letačkom priručniku vazduhoplova.

Naredbe o plovidbenosti Član 88

(1) Agencija će staviti van snage potvrdu o homologacijskoj usklađenosti, odnosno uvjerenje o plovidbenosti vazduhoplova, ako utvrdi ili dobije izvještaj od nadležnog organa države koja je homologizovala određeni tip vazduhoplova ili vazduhoplovnog uređaja, njihovog proizvođača ili operatora, da je na vazduhoplovu nastala greška zbog propusta: u konstrukciji, ugrađenom materijalu, postupku gradnje i homologaciji, kao i zbog nepropisnog načina upotrebe i održavanja vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja, dok se ta greška ne otkloni.

(2) Agencija će narediti da se provjeri postojanje greške na vazduhoplovu i vazduhoplovnom uređaju koji je registrovan u Crnoj Gori iz razloga navedenih u stavu 1 ovog člana, a operatoru vazduhoplova će narediti da tu grešku otkloni u određenom roku.

(3) Ako operator vazduhoplova ne izvrši naredbu iz stava 2 ovog člana, Agencija će oduzeti uvjerenje o plovidbenosti vazduhoplova i zabraniti njegovu upotrebu.

(4) Ako se na vazduhoplovu crnogorske proizvodnje koji je homologizovan u Crnoj Gori utvrdi greška iz stava 1 ovog člana, Agencija će o tome odmah obavijestiti organ nadležan za poslove vazdušnog saobraćaja države u koju je vazduhoplov izvezen i u kojoj je registrovan.

(5) Ako se na vazduhoplovu Crne Gore proizvedenom u inostranstvu, kojem je homologacija priznata u Crnoj Gori i za koji je izdato uvjerenje o plovidbenosti, utvrdi greška iz stava 1 ovog člana, Agencija će o tome odmah obavijestiti organ nadležan za poslove vazdušnog saobraćaja države u kojoj je obavljena homologacija.

Isprave i knjige vazduhoplova Član 89

(1) Vazduhoplov koji se upotrebljava u vazdušnom saobraćaju mora imati propisane isprave i knjige.

(2) Isprave i knjige vazduhoplova služe kao dokaz o identitetu, plovidbenosti i drugim osobinama vazduhoplova.

(3) Isprave i knjige vazduhoplova moraju biti uredne i moraju se pokazati na zahtjev ovlašćenih lica.

(4) Vrste isprava i knjiga iz stava 1 ovog člana, njihov sadržaj i način vođenja knjiga propisuje Ministarstvo.

Upotreba službenih jezika Član 90

Isprave i knjige vazduhoplova moraju biti napisane na crnogorskom i engleskom jeziku.

Povraćaj isprava i knjiga Član 91

(1) Ako se vazduhoplov briše iz Registra, isprave i knjige vazduhoplova, osim dozvola vazduhoplovnog osoblja, predaju se Agenciji.

(2) Odredba stava 1 ovog člana ne primjenjuje se ako je vazduhoplov otuđen u inostranstvu ili se iz drugih razloga upisuje u inostrani registar vazduhoplova.

Isprave i knjige vojnih vazduhoplova Crne GoreČlan 92

Isprave i knjige vojnih vazduhoplova Crne Gore koje su izdali nadležni vojni organi važe i za vrijeme za koje se ti vazduhoplovi upotrebljavaju za letove koji se ne smatraju vojnima, ako su izdate u skladu sa ovim zakonom.

Isprave i knjige stranih vazduhoplova Član 93

(1) Isprave i knjige stranih vazduhoplova izdate u skladu sa propisima države registracije vazduhoplova važe u Crnoj Gori, ako je to predviđeno zaključenim međunarodnim ugovorom ili uz uslov reciprociteta.

(2) Izuzetno od stava 1 ovog člana, isprave i knjige stranog vazduhoplova važe u Crnoj Gori i bez uslova reciprociteta, ako je to stranom vazduhoplovu priznato u odobrenju iz člana 25 ovog zakona.

Odjeljak 2.USLOVI ZA SIGURNU UPOTREBU AERODROMA

Uslovi za upotrebu aerodroma

Član 94Aerodrom se može upotrebljavati u vazdušnom saobraćaju ako ima upotrebnu dozvolu u skladu

sa posebnim propisom i odobrenje za upotrebu aerodroma. Izgradnja aerodroma

Projektovanje, izgradnja, rekonstrukcija i označavanje aerodroma Član 95

(1) Aerodrom mora biti izgrađen tako da ispunjava uslove koji omogućavaju sigurno polijetanje, slijetanje i boravak svih ili samo određenih vrsta vazduhoplova.

(2) Projektovanje, izgradnja, rekonstrukcija i označavanje aerodroma, operativnih površina, objekata za prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika i stvari i drugih objekata koji omogućavaju sigurno polijetanje, slijetanje i boravak vazduhoplova na aerodromu vrši se u skladu sa propisima kojima je uređeno planiranje i uređenje prostora, izgradnja objekata i u skladu sa ovim zakonom, kao i tehničkim propisima donesenim na osnovu ovog zakona.

(3) Tehničke propise iz stava 2 ovog člana donosi Ministarstvo, uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove uređenja prostora.

Odobrenje za izgradnju ili rekonstrukciju aerodroma

Član 96(1) Iz razloga sigurnosti vazdušnog saobraćaja i urednosti odvijanja prevoza u vazdušnom

saobraćaju, operator aerodroma mora, prije početka radova na aerodromu ili drugom objektu od značaja

za sigurnost vazdušnog saobraćaja iz člana 95 ovog zakona, pribaviti posebno odobrenje koje izdaje Agencija uz naknadu stvarnih troškova, uz prethodno pribavljenu saglasnost ministars-

tva nadležnog za poslove odbrane i ministarstva nadležnog za unutrašnje poslove, ako je funkcija objekata u njihovoj nadležnosti.

(2) Ako je za radove iz stava 1 ovog člana potrebna građevinska dozvola ili drugi akt kojim se odobrava građenje, posebno odobrenje se može izdati nakon konačnosti građevinske dozvole ili drugog akta, u skladu sa propisom kojima je uređena izgradnja objekata.

(3) Za utvrđivanje ispunjavanja uslova za izdavanje posebnog odobrenja iz stava 1 ovog člana plaća se naknada koju utvrđuje Ministarstvo.

(4) Naknada iz stava 3 ovog člana prihod je Agencije.Pregled zbog utvrđivanja ispunjavanja uslova za upotrebu aerodroma

Član 97(1) Nakon izgradnje ili rekonstrukcije aerodroma ili objekata iz člana 95 ovog zakona, a prije

početka njihove upotrebe, kao i nakon tehničkog pregleda koji se obavlja prema posebnom zakonu, Agencija obavlja pregled zbog utvrđivanja ispunjavanja tehničkih i drugih uslova koji omogućavaju sigurno polijetanje, slijetanje i boravak vazduhoplova na aerodromu, uz naknadu stvarnih troškova.

(2) Pregledom iz stava 1 ovog člana utvrđuje se da li aerodrom ispunjava propisane uslove u pogledu pružanja usluga prihvata i otpreme vazduhoplova, putnika i stvari, spasilačko-vatrogasne zaštite, pružanja hitne pomoći, snabdijevanja vazduhoplova gorivom i mazivom i drugih aerodromskih usluga.

(3) Za obavljanje pregleda iz stava 1 ovog člana plaća se naknada koju propisuje Ministarstvo.(4) Naknada iz stava 1 ovog člana prihod je Agencije.

Odobrenje za upotrebu aerodroma Član 98

(1) Ako se pregledom iz člana 97 ovog zakona utvrdi da su ispunjeni propisani uslovi, Agencija izdaje odobrenje za upotrebu aerodroma.

(2) Odobrenje iz stava 1 ovog člana ne može se izdati prije nego što se propiše način i postupak za sigurno polijetanje i slijetanje vazduhoplova, uputstvo o upotrebi aerodroma, planovi za slučaj nužde, odnosno aerodromski plan zaštite vazdušnog saobraćaja na aerodromima za javni vazdušni saobraćaj.

(3) Uputstvo o upotrebi aerodroma i plan za slučaj nužde iz stava 2 ovog člana operator aerodroma dostavlja Agenciji na odobrenje.

Uvjerenje o sposobnosti – certifikat aerodroma Član 99

(1) Operatoru aerodroma namijenjenom za prihvat i otpremu vazduhoplova najveće dopuštene uzletne mase veće od 2.730 kg., kao i vazduhoplova najveće dopuštene uzletne mase manje od 2.730 kg., kojima se obavlja javni vazdušni prevoz ili se koriste za školovanje letačkog osoblja, odobrenje za upotrebu aerodroma izdaje se u formi uvjerenja o sposobnosti – certifikata aerodroma.

(2) Bliže uslove koje mora ispunjavati operator aerodroma za izdavanje i način izdavanja uvjerenja o sposobnosti – certifikata aerodroma propisuje Ministarstvo.

Izvještavanje o promjenama Član 100

(1) Operator aerodroma dužan je o planiranoj promjeni namjene ili kategorije, odnosno o planiranim radovima većeg obima koji mogu dovesti do zatvaranja aerodroma ili ograničavanja njegove upotrebe obavijestiti Ministarstvo, Agenciju i provajdera vazduhoplovnih usluga, najka-snije 60 dana prije početka radova, odnosno najkasnije 48 sati prije početka radova, ako se planiraju radovi manjeg obima koji mogu ograničiti upotrebu operativnih površina.

(2) O iznenadnim promjenama već objavljenih podataka iz stava 1 ovog člana, operator aerodroma dužan je obavijestiti Ministarstvo, Agenciju i provajdera vazduhoplovnih usluga odmah nakon nastanka promjene, navodeći sadržinu i vrijeme trajanja tih promjena.

Vazduhoplovne prepreke Član 101

(1) Izgradnja i postavljanje vazduhoplovnih prepreka na području aerodroma, uključujući objekte i tehnička sredstva vazdušne plovidbe, vazduhoplovnih prepreka izvan područja aerodroma koje mogu uticati na sigurnost vazdušnog saobraćaja, kao i njihovo označavanje i održavanje obavlja se na način utvrđen propisom donesenim na osnovu ovog zakona.

(2) Prethodnu saglasnost za izgradnju i postavljanje vazduhoplovnih prepreka van područja aerodroma (područje sa ograničenjem gradnje) iz stava 1 ovog člana, koji prelaze propisanu visinu, izdaje Agencija.

(3) Znakove za uočavanje vazduhoplovnih prepreka iz stava 1 ovog člana postavlja i održava:

1) vlasnik, ako je vazduhoplovna prepreka izgrađena nakon izgradnje aerodroma ili ako se vazduhoplovna prepreka nalazi izvan područja aerodroma;

2) operator aerodroma, ako se aerodrom gradi u blizini vazduhoplovne prepreke; 3) vlasnik, ako je vazduhoplovna prepreka pokretna.

(4) Širinu zaštitnog pojasa, uslove i način izgradnje i postavljanja vazduhoplovnih prepreka iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo, uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove uređenja prostora.

Održavanje aerodroma i aerodromske usluge Održavanje aerodroma

Član 102(1) Operator aerodroma dužan je, u skladu sa ovim zakonom, obezbijediti održavanje i

pregledanje: operativnih površina, objekata, instalacija, uređaja i opreme na aerodromu, odnosno preduzeti sve mjere potrebne za sigurno polijetanje, slijetanje i boravak vazduhoplova i prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika i stvari.

(2) Pregled operativnih površina, objekata, instalacija, uređaja i opreme obavlja se uglavnom prije vremena otvorenosti aerodroma, neposredno prije nastupanja dana ili noći, odnosno više puta tokom vremena otvorenosti u slučaju nepovoljnih meteoroloških uslova.

(3) O stanju i promjenama, utvrđenim tokom dnevnog pregleda, operator aerodroma obavještava provajdera vazduhoplovnih usluga, koji može neposredno provjeriti ispravnost manevarskih površina, objekata, instalacija, uređaja i opreme na aerodromu, značajnih za sigurno polijetanje i slijetanje vazduhoplova, a koji je dužan obezbijediti neodložno objavljivanje tih informacija na način uobičajen u vazdušnom saobraćaju.

Aerodromske uslugeČlan 103

(1) Na svakom aerodromu mora biti obezbijeđena spasilačko-vatrogasna zaštita i pružanje hitne pomoći, u skladu sa ovim zakonom, drugim propisima, a na aerodromima za javni vazdušni saobraćaj i prihvat i otprema vazduhoplova, putnika i stvari.

(2) Obavljanje poslova prihvata i otpreme vazduhoplova, putnika i stvari (pružanje zemaljskih usluga) operator aerodroma ugovorom može povjeriti i drugim pravnim licima.

(3) Osoblje koje obavlja poslove iz stava 1 ovog člana i iz člana 102 stav 1 ovog zakona, koji su od značaja za sigurnost vazdušnog saobraćaja, mora biti stručno osposobljeno i ispunjavati druge propisane uslove.

(4) Način i uslove obezbjeđenja spasilačko-vatrogasne zaštite i pružanje hitne pomoći utvrđuje se propisom koji donosi Ministarstvo.

(5) Bliže uslove koji moraju biti obezbijeđeni za prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika i stvari, kao i uslovi iz stava 3 ovog člana utvrđuju se propisom koji donosi Ministarstvo.

Aerodromske letne informacijeČlan 104

(1) Na nekontrolisanim aerodromima operator aerodroma može, u potrebnom obimu, obezbijediti pružanje aerodromskih letnih informacija.

(2) Na kontrolisanim aerodromima operator aerodroma može obezbijediti pružanje aerodromskih letnih informacija i van radnog vremena nadležne aerodromske kontrole letenja.

(3) Bliže uslove pružanja usluga aerodromskih letnih informacija iz člana 122 stav 2 ovog zakona propisuje Ministarstvo.

(4) Na osoblje koje pruža usluge aerodromskih letnih informacija shodno se primjenjuju odredbe čl. 111, 112, 113, 114 , 115 i 116 ovog zakona.

Odjeljak 3.VAZDUHOPLOVNO OSOBLJE

Opšti uslovi koje mora ispunjavati vazduhoplovno osoblje Pripadnost vazduhoplovnom osoblju i pomoćnom vazduhoplovnom osoblju

Član 105 (1) Vazduhoplovnim osobljem smatraju se: letačko osoblje, vazduhoplovno-tehničko osoblje koje

obavlja poslove održavanja i prepravke vazduhoplova ili vazduhoplovnih uređaja, vazduhoplovno-saobraćajno osoblje koje obavlja poslove u vezi sa utvrđivanjem uslova leta i postupcima pripreme leta, osoblje koje rukuje vazduhoplovnim modelima mase veće od 20 kg, kao i kontrolori letenja.

(2) Pomoćnim vazduhoplovnim osobljem smatra se osoblje koje obavlja određene poslove pružanja vazduhoplovnih usluga iz člana 108 stav 1 ovog zakona.

(3) Letačkim osobljem iz stava 1 ovog člana smatraju se piloti aviona i helikoptera, jedrilica, dirižabla, slobodnih balona, vazduhoplovno-sportskih letjelica, navigatori i inženjeri leta.

(4) Sadržaj i način vođenja registra vazduhoplovnog osoblja, koji vodi Agencija, propisuje Ministarstvo.

(5) Sadržaj vođenja registra vojnog vazduhoplovnog osoblja propisuje i vodi ministarstvo nadležno za poslove odbrane.

Uslovi za sticanje dozvola i ovlašćenjaČlan 106

(1) Vazduhoplovno osoblje mora imati propisanu stručnu spremu, biti stručno osposobljeno i ispunjavati posebe zdravstvene i druge uslove za obavljanje određenog posla.

(2) Vazduhoplovnom osoblju dozvolu o ispunjavanju propisanih uslova za rad, sa ovlašćenjem za vršenje pojedinih poslova, izdaje, obnavlja i produžava Agencija.

(3) Bliže uslove sticanja, izdavanja, obnavljanja i produžavanja dozvole i ovlašćenja iz stava 2 ovog člana propisuje Ministarstvo.

Stručno osposobljavanje Član 107

(1) Stručno osposobljavanje vazduhoplovnog osoblja obavlja se prema programima za stručno osposobljavanje i provjeru stručne osposobljenosti, u skladu sa ovim zakonom i propisima donesenim na osnovu ovog zakona.

(2) Stručno osposobljavanje iz stava 1 ovog člana može obavljati pravno lice koje ispunjava propisane uslove i koje za to ovlasti Agencija, ako ovim zakonom nije drukčije propisano.

(3) Stručno osposobljavanje vazduhoplovnog osoblja koje je obavljeno u inostranstvu priznaće se ako su uslovi za to osposobljavanje jednaki ili iznad minimalnih uslova propisanih ovim zakonom i propisa donesenih na osnovu ovog zakona.

(4) Za pregled, radi utvrđivanja ispunjavanja uslova za obavljanje stručnog osposobljavanja iz stava 2 ovog člana, plaća se naknada u visini stvarnih troškova.

(5) Program stručnog osposobljavanja, uslove koje moraju ispuniti pravna lica i visinu naknade za pregled iz st. 1, 2 i 4 ovog člana propisuje ministarstvo nadležno za poslove prosvjete, uz saglasnost Ministarstva.

Stručna osposobljenost pomoćnog vazduhoplovnog osoblja Član 108

(1) Pomoćno vazduhoplovno osoblje koje obavlja poslove pružanja vazduhoplovnih usluga, koji se odnose na vazduhoplovno informisanje, obradu podataka o letu vazduhoplova, prosljeđivanje vazduhoplovnih informacija, održavanje i nadziranje rada i ispravnosti vazduhoplovno-tehničkih uređaja i sistema, kao i osoblje koje obavlja poslove vazduhoplovne meteorologije od značaja za sigurnost vazdušnog saobraćaja mora imati propisanu stručnu spremu, biti stručno osposobljeno i ispunjavati druge uslove za obavljanje određenog stručnog posla utvrđene ovim zakonom i propisima donesenim na osnovu ovog zakona.

(2) Stručno osposobljavanje pomoćnog vazduhoplovnog osoblja obavlja se prema programima za stručno osposobljavanje i provjeru stručne sposobnosti koje odobrava Agencija.

(3) Bliže uslove o stručnom osposobljavanju i ispunjavanju drugih uslova iz stava 1 ovog člana propisuje ministarstvo nadležno za poslove prosvjete, uz saglasnost Ministarstva.

Priznavanje stranih dozvola i ovlašćenja Član 109

(1) Dozvole i ovlašćenja stečeni u državi koja je zaključila međunarodni ugovor sa Crnom Gorom priznaju se, sa rokom njihove važnosti, za obavljanje poslova za koje su ta dozvola i ovlašćenje izdati.

(2) Dozvola i ovlašćenje iz stava 1 ovog člana priznaju se za crnogorske dozvole i ovlašćenja pod uslovima propisanim ovim zakonom.

(3) Dozvola i ovlašćenje letačkog osoblja iz člana 105 stav 3 ovog zakona, zajedno sa povlasticama i potvrdama koje se odnose na dozvolu, stečeni u državi članici Evropske Unije, priznaju se, bez neopravdanog odlaganja ili dodatnih provjera, sa rokom njihove važnosti za obavljanje poslova za koje su ta dozvola i ovlašćenje izdati, kao i za izdavanje takve dozvole i ovlašćenja u Crnoj Gori.

(4) Dozvole i ovlašćenja iz st. 1, 2 i 3 ovog člana priznaje Agencija. (5) Bliže uslove za priznavanje dozvola i ovlašćenja iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo.

Utvrđivanje stručne sposobnosti Član 110

(1) Stručna sposobnost vazduhoplovnog osoblja utvrđuje se na ispitima i provjerama koje sprovode ispitne komisije i instruktori-ispitivači koje imenuje Agencija, na način i prema propisanom programu, ako ovim zakonom nije drukčije propisano.

(2) Ispitne komisije i instruktori-ispitivači iz stava 1 ovog člana imenuju se sa spiska stručnjaka koji, početkom svake kalendarske godine, utvrđuje Agencija. Članovi ispitne komisije i instruktori-ispitivači imaju pravo na naknadu.

(3) Za utvrđivanje stručne sposobnosti iz stava 1 ovog člana plaća se naknada koju propisuje Ministarstvo.

Utvrđivanje zdravstvene sposobnosti Član 111

(1) Zdravstvena sposobnost vazduhoplovnog osoblja utvrđuje se ljekarskim pregledima, obavljenim pod uslovima i na način utvrđen propisom donesenim na osnovu ovog zakona.

(2) Ljekarske preglede iz stava 1 ovog člana može obavljati pravno ili fizičko lice koje obavlja zdravstvenu djelatnost, ispunjava propisane uslove i koje za to ovlasti Agencija, uz prethodno pribavljenu saglasnost ministarstva nadležnog za poslove zdravlja.

(3) O izvršenom ljekarskom pregledu ovlašćeno pravno ili fizičko lice izdaje uvjerenje o zdravstvenoj sposobnosti.

(4) Za ljekarske preglede iz stava 1 ovog člana plaća se naknada. (5) Način utvrđivanja zdravstvene sposobnosti vazduhoplovnog osoblja i visinu naknade iz st. 1 i

4 ovog člana propisuje ministarstvo nadležno za poslove zdravlja, uz saglasnost Ministrstva.Zabrane zbog posebnih psiho-fizičkih stanja

Član 112 (1) Vazduhoplovno osoblje, dok obavlja svoje poslove, ne smije biti pod uticajem alkohola ili

psihoaktivnih supstanci, odnosno ne smije obavljati poslove ako je u takvom psiho-fizičkom stanju da ih nije u mogućnosti pravilno obavljati.

(2) Psiho-fizičko stanje vazduhoplovnog osoblja, u slučaju opravdane sumnje, provjerava ovlašćeno lice od strane poslodavca vazduhoplovnog osoblja, a prije nego što to osoblje počne obavljati stručne poslove, kao i tokom obavljanja tih poslova, na način koji ne ometa njihov rad.

(3) Odredbe ovog člana shodno se primjenjuju na osoblje koje obavlja poslove iz čl. 103 i 104 ovog zakona, kao i na osoblje iz člana 108 i člana 116 stav 4 ovog zakona.

Izdavanje, obnavljanje i produženje dozvola vazduhoplovnom osoblju

Član 113 Licu koje pripada vazduhoplovnom osoblju neće se izdati, obnoviti ili produžiti važenje dozvole

ako se: 1) provjerom njegovih fizičkih ili psihičkih sposobnosti utvrdi da ne ispunjava propisane uslove; 2) provjerom utvrdi da nema potrebnu stručnu sposobnost;3) utvrdi da je sklon upotrebi alkohola ili psihoaktivnih supstanci.

Oduzimanje dozvola vazduhoplovnom osobljuČlan 114

(1) Dozvola će se oduzeti licu koje pripada vazduhoplovnom osoblju, ako: 1) je protiv njega u krivičnom ili prekršajnom postupku izrečena sigurnosna mjera ili bezbjednosna mjera zabrane obavljanja određenih poslova dok te mjere traju;

2) je psihički ili fizički nesposobno za obavljanje poslova i zadataka za koje mu je dozvola izdata;

3) se provjerom utvrdi da nije sposobno stručno obavljati poslove za koje mu je dozvola izdata.

(2) U slučaju iz stava 1 tačka 1 ovog člana dozvolu oduzima organ nadležan za izvršenje sigurnosne ili bezbjednosne mjere.

(3) U slučaju iz stava 1 tač. 2 i 3 ovog člana dozvolu oduzima Agencija i o tome donosi rješenje. Dozvola za obavljanje radio-telefonske komunikacije

Član 115(1) Vazduhoplovno osoblje koje tokom obavljanja svojih poslova upotrebljava radiostanicu mora

imati dozvolu za obavljanje radio-telefonske komunikacije. (2) Bliže uslove za sticanje i vrstu dozvole iz stava 1 ovog člana utvrđuje Agencija, uz saglasnost

Agencije za telekomunikacije.

Posada vazduhoplovaSastav posade vazduhoplova

Član 116(1) U vazduhoplovu se, tokom vazdušne plovidbe, mora nalaziti posada u propisanom sastavu. (2) Broj članova posade u vazduhoplovu i njen sastav određuje se prema vrsti, kategoriji i

namjeni vazduhoplova. (3) Poslove pilota vazduhoplova u javnom vazdušnom saobraćaju ne smije obavljati lice sa

navršenih 60 godina starosti, osim u višečlanoj letačkoj posadi ako je jedini pilot s navršenih 60 godina starosti. Poslove pilota vazduhoplova u javnom vazdušnom saobraćaju ne smije obavljati lice sa navršenih 65 godina starosti.

(4) Osoblje kabinske posade vazduhoplova mora biti stručno osposobljeno i ispunjavati druge uslove utvrđene ovim zakonom i propisom donesenim na osnovu ovog zakona.

(5) Bliže uslove iz stava 4 ovog člana koje mora ispunjavati osoblje kabinske posade vazduhoplova i sastav posade utvrđuje Ministarstvo.

Radno vrijeme, vrijeme leta i odmora članova posade vazduhoplova

Član 117(1) Radno vrijeme članova posade vazduhoplova u javnom vazdušnom saobraćaju i drugim

komercijalnim djelatnostima u vazdušnom saobraćaju ne može iznositi više od 2000 sati tokom kalendarske godine.

(2) Vrijeme leta članova posade vazduhoplova iz stava 1 ovog člana ne može iznositi više od 900 sati tokom kalendarske godine.

(3) Član posade vazduhoplova ima pravo da bude oslobođen od svih dužnosti i spremnosti i to najmanje:

1) sedam dana tokom kalendarskog mjeseca; 2) 96 dana u kalendarskoj godini.

(4) Član posade vazduhoplova ima pravo na godišnji odmor u trajanju od najmanje četiri sedmice. (5) Radno vrijeme, vrijeme leta, dnevni, sedmični i godišnji odmori, trajanje prevoza i

spremnosti, broj polijetanja i slijetanja, kao i zdravstvene i mjere zaštite na radu u vezi obavljanja dužnosti utvrđuje se propisom Ministarstva.

Poslovi i obaveze članova posade vazduhoplovaČlan 118

(1) Član letačke posade vazduhoplova obavlja poslove za koje mu je izdata dozvola, a član kabinske posade, poslove za koje mu je izdata potvrda o osposobljenosti. U slučaju opasnosti, vođa vazduhoplova može članu posade narediti da obavlja i druge poslove.

(2) Član posade vazduhoplova ne smije bez odobrenja vođe vazduhoplova napustiti radno mjesto u vazduhoplovu, niti se udaljiti iz vazduhoplova.

(3) Član posade vazduhoplova dužan je o svakom vanrednom događaju u vezi sa vazduhoplovom, licima i stvarima u vazduhoplovu odmah obavijestiti vođu vazduhoplova.

(4) U slučaju opasnosti ili nesreće vazduhoplova, članovi posade obavezni su preduzeti sve potrebne mjere za spasavanje lica i stvari iz vazduhoplova, kao i samog vazduhoplova. Članovi posade vazduhoplova ne smiju napustiti vazduhoplov bez odobrenja vođe vazduhoplova.

Vođa vazduhoplova Određivanje i ovlašćenja vođe vazduhoplova

Član 119(1) Vođu vazduhoplova određuje operator vazduhoplova za svaki let ili dio leta, a ako nije

određen, poslove vođe vazduhoplova obavlja najstariji pilot po zvanju u posadi. Ako se u vazdu -

hoplovu na zemlji ne nalazi pilot, poslove vođe vazduhoplova obavlja najstariji član posade po zvanju. (2) Vođa vazduhoplova je pilot koji upravlja vazduhoplovom i odgovoran je za let vazduhoplova,

njegovu sigurnost i sigurnost lica i stvari u vazduhoplovu, od trenutka kad se jedno ili više lica, odnosno stvari ukrcaju u vazduhoplov sa namjerom da obavi let do trenutka iskrcavanja svih lica i stvari iz vazduhoplova.

(3) Vođa vazduhoplova predstavlja vazduhoplov i ovlašćen je da u odnosima sa nadležnim organima i pravnim licima preduzima mjere propisane zakonom.

(4) Vođa vazduhoplova rukovodi posadom i može ovlastiti člana posade ili zaposlenog operatora vazduhoplova za izvršenje određene radnje u vazduhoplovu. Dato ovlašćenje ne oslobađa vođu vazduhoplova odgovornosti za izvršenje radnje.

Obaveze vođe vazduhoplovaČlan 120

(1) Vođa vazduhoplova dužan je obavljati let vazduhoplova u skladu sa propisima, od kojih može odstupiti samo u krajnjoj nuždi zbog sigurnosti vazduhoplova ili lica u vazduhoplovu.

(2) Vođa vazduhoplova u javnom vazdušnom saobraćaju dužan je, lično ili preko članova posade, obezbijediti: da se svi putnici prije polijetanja, odnosno nakon polijetanja, upoznaju sa postupcima u slučaju opasnosti, postupanjem sa elektronskim uređajima, sa mjestom smještaja i načinom upotrebe sigurnosne opreme za slučaj opasnosti, da svi putnici prije polijetanja i slijetanja, kao i tokom leta u slučaju turbulencije, budu vezani sigurnosnim pojasevima, da se propisane mjere sigurnosti primjenjuju i da u slučaju opasnosti svi članovi posade i putnici izvršavaju njegova uputstva i naredbe.

(3) Vođa vazduhoplova dužan je prije polijetanja provjeriti sposobnost i pripremljenost vazduhoplova i posade vazduhoplova za sigurnu vazdušnu plovidbu, kao i da li se sve propisane isprave i knjige nalaze u vazduhoplovu.

Obaveze i ovlašćenja vođe vazduhoplova i članova posade Vazduhoplova u slučajevima ugrožavanja bezbjednosti

Član 121(1) Vođa vazduhoplova, kao i član posade vazduhoplova i bez naredbe vođe vazduho-plova

obavezni su, u skladu sa zaključenim međunarodnim ugovorima, preduzeti potrebne mjere prema licu koje u vazduhoplovu svojim postupcima ugrožava bezbjednost vazdušnog saobraćaja, bezbjednost vazduhoplova, lica i stvari ili narušava red i disciplinu u vazduhoplovu, kako bi se spriječile ili ublažile posljedice ugrožavanja bezbjednosti ili narušavanja reda i discipline u vazduhoplovu, odnosno kako bi se spriječilo izvršenje krivičnog djela ili ublažile njegove posljedice.

(2) Ako je zbog krivičnog djela kojim se ugrožava sigurnost i bezbjednost lica i stvari ili drugog krivičnog djela protiv lica ili stvari, zbog narušavanja reda i discipline u vazduhoplovu, zbog neizvršavanja naredbe vođe vazduhoplova ili zbog drugih postupaka kojima se ugrožava sigurnost i bezbjednost vazduhoplova, lica i stvari, potrebno iz vazduhoplova iskrcati neko lice, vođa vazduhoplova dužan je prije slijetanja na aerodrom o tome obavijestiti, preko nadležne kontrole letenja, ministarstvo nadležno za unutrašnje poslove, a nakon slijetanja na aerodrom, nadležnom organu predati to lice, pružiti potrebna obavještenja i predati eventualno prikupljene dokaze.

Glava 2.VAZDUHOPLOVNE USLUGE U OBLASTI

Odjeljak 1.OPŠTE ODREDBE

Pružanje vazduhoplovnih uslugaČlan 122

(1) Vazduhoplovne usluge u Oblasti pružaju se u svrhu sigurnog, nesmetanog i redovnog odvijanja vazdušnog saobraćaja, pod uslovima i na način utvrđen ovim zakonom.

(2) Vazduhoplovne usluge u Oblasti obuhvataju: 1) operativne usluge u vazdušnom saobraćaju: - usluge letnih informacija, - usluge uzbunjivanja, - savjetodavne usluge u vazdušnom saobraćaju, - usluge kontrole letenja (aerodromska, prilazna i oblasna kontrola); 2) usluge komunikacije, navigacije i nadzora;

3) usluge tehničkog obezbjeđenja – projektovanje, postavljanje, održavanje i tehnički nadzor nad radom i ispravnošću tehničkih sredstava i objekata za pružanje vazduhoplovnih usluga;

4) usluge vazduhoplovnog informisanja; 5) usluge vazduhoplovne meteorologije.

(3) Pružanje vazduhoplovnih usluga za potrebe Vojske Crne Gore obavlja se pod uslovima, na način i u obimu utvrđenom posebnim ugovorima između ministarstva nadležnog za poslove odbrane i provajdera vazduhoplovnih usluga, uz prethodnu saglasnost Vlade.

(4) Provajder vazduhoplovnih usluga ima pravo na rutnu, terminalnu i druge naknade koje plaćaju korisnici usluga, a koje se utvrđuju na način određen propisom donesenim na osnovu ovog zakona i u skladu sa zaključenim međunarodnim ugovorima.

(5) Provajder vazduhoplovnih usluga dužan je donijeti operativne priručnike za rad u skladu sa ovim zakonom i međunarodnim ugovorima i svoje poslove obavljati u skladu sa tim priručnicima.

(6) Bliže uslovi iz stava 1 ovog člana i visinu naknade iz člana 11 stava 4 tačka 2 ovog zakona utvrđuje Ministarstvo.

Nadležnost za pružanje vazduhoplovnih usluga – Provajder vazduhoplovnih usluga

Član 123(1) Vazduhoplovne usluge iz člana 122 ovog zakona pruža provajder vazduhoplovnih usluga pod

uslovima i na način utvrđen ovim zakonom.(2) Provajder vazduhoplovnih usluga je korporativna neprofitna organizacija koja ispunjava sve

uslove predviđene ovim zakonom i međunarodnim propisima koji se odnose na sigurnost vazdušnog saobraćaja.

(3) Provajder vazduhoplovnih usluga može obavljati navedene poslove i izvan Oblasti, u skladu sa međunarodnim ugovorima.

Uvjerenje o osposobljenosti – certifikat provajdera vazduhoplovnih uslugaČlan 124

(1) Pravnom licu koje podnese dokaz da ispunjava uslove iz člana 123 ovog zakona Agencija izdaje uvjerenje o osposobljenosti – certifikat provajdera vazduhoplovnih usluga. Uvjerenje o osposobljenosti – certifikat provajdera vazduhoplovnih usluga može se izdati za obavljanje jedne ili više usluga u vazduhoplovstvu.

(2) Uslovi i način izdavanja uvjerenja o osposobljenosti – certifikata provajdera vazduhoplovnih usluga utvrđuju se propisom donesenim na osnovu ovog zakona.

(3) Za obavljanje pregleda radi utvrđivanja ispunjavanja uslova za izdavanje uvjerenja o osposobljenosti – certifikata provajdera vazduhoplovnih usluga, kao i praćenje i stručni nadzor nad provajderom vazduhoplovnih usluga, u smislu kontinuiranog ispunjavanja tih uslova, plaća se naknada.

(4) Na pružanje usluga iz člana 104 ovog zakona, kao dijela usluga letnih informacija iz člana 122 ovog zakona, shodno se primjenjuju odredbe ovog člana.

(5) Bliže uslove izdavanja uvjerenja i visinu naknade iz st. 2 i 3 ovog člana propisuje Ministarstvo.

(6) Naknada iz stava 3 ovog člana prihod je Agencije.Imenovanje provajdera vazduhoplovnih usluga

Član 125(1) Provajdera vazduhoplovnih usluga određuje Vlada, formiranjem sopstvenog ili ugovaranjem

zajedničkog provajdera sa drugim državama.(2) Za pružanje operativnih usluga u vazdušnom saobraćaju iz člana 122 stav 2 tačka 1 ovog

zakona, u određenom bloku vazdušnog prostora u Oblasti, Vlada će odrediti isključivog provajdera vazduhoplovnih usluga koji posjeduje valjano uvjerenje o osposobljenosti – certifikat provajdera vazduhoplovnih usluga.

(3) Za pružanje operativnih usluga u vazdušnom saobraćaju iz člana 122 stav 2 tačka 1 ovog zakona, u određenom funkcionalnom bloku vazdušnog prostora za koji je, pored Crne Gore, nadležna i druga država, Ministarstvo će sa nadležnim organima te države imenovati jednog ili više provajdera vazduhoplovnih usluga.

Odjeljak 2.KONTROLA LETENJA

Član 126(1) Kontrola letenja obuhvata niz radnji i postupaka koje obavlja provajder vazduhoplovnih

usluga radi sprječavanja međusobnih sudara vazduhoplova u letu i međusobnih sudara vazduho-plova i prepreka na manevarskim površinama, kao i obezbjeđenje redovnosti i ekspeditivnosti vazdušnog saobraćaja.

(2) Postupke vršenja kontrole letenja određuje Agencija, na predlog provajdera vazduhoplovnih usluga, na osnovu ovog zakona, a u skladu sa međunarodnim propisima o sigurnosti vazdušnog saobraćaja.

Identifikacija vazduhoplova i koordinacijaČlan 127

Pored poslova iz člana 126 ovog zakona, kontrola letenja obuhvata i identifikaciju vazduhoplova i letećih objekata, koordinisanje rada sa pružaocima usluge kontrole letenja susjednih država, pružanje obavještenja vazduhoplovima u letu, davanje odobrenja za lansiranje raketa protiv gradonosnih oblaka i pokretanje akcije traganja za vazduhoplovom.

Informisanje vazduhoplova u letuČlan 128

(1) Informisanje vazduhoplova u letu je davanje savjeta i informacija neophodnih za sigurno izvršenje leta.

(2) Savjeti i informacije iz stava 1 ovog člana odnose se naročito na stanje aerodromskih površina, meteorološke uslove i stanje navigacionih sredstava.

(3) Informisanje vazduhoplova u letu vrši provajder vazduhoplovnih usluga na način koji određuje Agencija.

Regulisanje protoka vazdušnog saobraćaja

Član 129(1) Regulisanje protoka saobraćaja predstavlja usaglašavanje zahtjeva vazdušnog saobraćaja sa

raspoloživim kapacitetom provajdera vazduhoplovnih usluga.(2) Način regulisanja protoka saobraćaja i koordinacije sa provajderima vazduhoplovnih usluga u

državama izvan Oblasti određuje Agencija.Snimanje i čuvanje podataka

Član 130(1) Svaka komunikacija vazduhoplova u letu i u toku priprema za let sa provajderom

vazduhoplovnih usluga, radarski podaci i svaka komunikacija u okviru provajdera, kao i pisana dokumentacija vezana za odobravanje letenja, koordinaciju, izdavanje zabrane i ograničenja u korišćenju vazdušnog prostora, najavljivanje leta, podnošenje plana leta i slično, snimaju se elektronski i čuvaju.

(2) Snimci i dokumentacija iz stava 1 ovog člana, čuvaju se najmanje 30 dana.(3) Uslove čuvanja snimaka i dokumentacije iz stava 2 ovog člana propisuje Ministarstvo.

Pristup i zaštita operativnih podataka Član 131

(1) Operativni podaci koji se odnose na opšti vazdušni saobraćaj razmjenjivaće se u stvarnom vremenu između svih provajdera vazduhoplovnih usluga, korisnika vazdušnog prostora i operatora aerodroma. Operativni podaci koristiće se isključivo u operativne svrhe.

(2) Pristup relevantnim operativnim podacima omogućiće se bez diskriminacije nadležnim organima, provajderima vazduhoplovnih usluga, korisnicima vazdušnog prostora i operatorima aerodroma.

(3) Provajderi vazduhoplovnih usluga, korisnici vazdušnog prostora i operatori aerodroma utvrdiće standardne uslove za pristup drugim relevantnim operativnim podacima, osim podataka iz stava 1 ovog člana.

(4) Na standardne uslove iz stava 3 ovog člana saglasnost daje Agencija.

Odjeljak 3.

POSLOVI VAZDUHOPLOVNE METEOROLOGIJE

Član 132(1) Poslovi vazduhoplovne meteorologije obuhvataju meteorološko osmatranje, prikupljanje,

izradu i davanje informacija potrebnih za siguran vazdušni saobraćaj.(2) Poslove vazduhoplovne meteorologije obavlja provajder vazduhoplovnih usluga, na način koji

određuje Agencija.Ostali poslovi vazduhoplovne meteorologije

Član 133(1) Dio poslova vazduhoplovne meteorologije, odnosno: izradu meteorološke dokumenta-cije za

let i izradu vazduhoplovnih klimatoloških informacija, uspostavljanje sistema za razmjenu meteoroloških informacija i baždarenje uređaja i instrumenata na aerodromima vrši organ uprave nadležan za poslove hidrometeorologije.

(2) Bliže uslove iz stava 1 ovog člana propisuje ministrastvo nadležno za poslove zaštite životne sredine.

Odjeljak 4.TEHNIČKO OBEZBJEĐENJE

Član 134(1) Tehničko obezbjeđenje obuhvata projektovanje, postavljanje, održavanje i tehnički nadzor nad

radom i ispravnošću tehničkih sredstava i objekata koji se koriste za vršenje kontrole letenja, informisanje vazduhoplova u letu, regulisanje protoka saobraćaja i poslova vazduhoplovne meteorologije.

(2) Svi tehnički sistemi, sredstva i objekti iz stava 1 ovog člana, koji se nalaze na teritoriji Crne Gore predstavljaju vlasništvo Crne Gore i dodjeljuju se na korišćenje provajderu vazduhoplovnih usluga kroz osnivački kapital u vlasničkoj strukturi provajdera.

(3) Poslove iz stava 1 ovog člana obavlja provajder vazduhoplovnih usluga, pod uslovima i na način koje propisuje Ministarstvo.

Uslovi za korišćenje tehničkih sistema, opreme, uređaja i objekataČlan 135

(1) Pregled tehničkih sistema, opreme, uređaja i objekata iz člana 134 ovog zakona prije početka i u toku korišćenja vrši Agencija.

(2) Tehnički sistemi iz stava 1 ovog člana moraju posjedovati: tehničku dokumentaciju, uputstva za korišćenje i program tehničkog održavanja sa utvrđenim rokovima upotrebe i kalibraže, rezervno energetsko napajanje i klimatizaciju kada je to neophodno.

(3) Kad Agencija pregledom utvrdi osposobljenost tehničkih sistema iz stava 1 ovog člana izdaje dozvolu za korišćenje.

Objavljivanje podataka o tehničkim sistemima, opremi i uređajimaČlan 136

Provajder vazduhoplovnih usluga dužan je da podatke o tehničkim sistemima, opremi i uređajima, kao i o njihovom prestanku rada ili kvaru dostavi Agenciji, koja će ih objaviti u službenoj vazduhoplovnoj publikaciji, a koju izdaje lice ovlašćeno od Agencije.

Koordinate radio-navigacionih uređajaČlan 137

(1) Provajder vazduhoplovnih usluga i vlasnik ili korisnik aerodroma u Crnoj Gori dužni su da odrede koordinate radio-navigacionih uređaja u Svjetskom geodetskom sistemu 1984 ( NJGS-84), u skladu sa uslovima koji moraju biti ispunjeni u postupku određivanja koordinata utvrđenih propisom iz člana 134 ovog zakona.

(2) Agencija je dužna da koordinate radio-navigacionih uređaja iz stava 1 ovog člana objavi u službenoj vazduhoplovnoj publikaciji.

Standardizacija tehničkih sistema, opreme i uređaja Član 138

Tehnički sistemi, oprema i uređaji iz člana 134 ovog zakona moraju biti tipizirani, izrađeni i atestirani u skladu sa međunarodnim standardima koje je usvojila Crna Gora.

Nedopušteno ometanjeČlan 139

Zabranjeno je postavljanje fizičkih prepreka, emisionih uređaja, objekata koji emituju elektromagnetne talase na udaljenosti sa koje svojim radom ili prisustvom mogu ometati rad tehničkih sistema, uređaja i opreme za obezbjeđenje vazdušnog saobraćaja iz člana 134 stav 1 ovog zakona.

Prioritet i kvalitet vezaČlan 140

Provajderi telekomunikacionih usluga u Crnoj Gori obavezni su da, uz naknadu stvarnih troškova, obezbijede prioritet i kvalitet veza neophodnih za obezbjeđenje vazdušnog saobraćaja.

Glava 3.UGROŽAVANJE SIGURNOSTI VAZDUHOPLOVA, NESREĆA I OZBILJNA NEZGODA

VAZDUHOPLOVA, TRAGANJE ZA VAZDUHOPLOVOM I SPASAVANJE VAZDUHOPLOVAOdjeljak 1.

UGROŽAVANJE SIGURNOSTI VAZDUHOPLOVA, NESREĆA I OZBILJNA NEZGODA VAZDUHOPLOVA

Ugrožavanje sigurnosti vazduhoplovaČlan 141

(1) Svaki događaj kojim se vazduhoplov, lice u vazduhoplovu ili izvan njega može dovesti ili dovede u opasnost, kao i nezgoda vazduhoplova koja nije nesreća ili ozbiljna nezgoda, predstavljaju ugrožavanje sigurnosti vazduhoplova.

(2) Lice koje, u smislu ovog zakona, pripada vazduhoplovnom osoblju i drugo lice za koje je ovim zakonom propisana stručna osposobljenost, kao i pravna lica iz člana 2 ovog zakona, koja su učestvovala ili saznala za ugrožavanje sigurnosti vazduhoplova, obavezna su o tome na propisan način obavijestiti Agenciju.

(3) U skladu sa internim postupcima za upravljanje sigurnošću, pravno lice iz člana 22 ovog zakona dužno je odmah analizirati svako ugrožavanje sigurnosti vazduhoplova u kojem je učestvovalo. Ukoliko je analizom to ugrožavanje klasifikovano kao nezgoda ili ozbiljna nezgoda, to pravno lice će Agenciji, u roku od 15 dana od dana okončanja analize, dostaviti izvještaj koji mora sadržati i predloge mjera za sprječavanje novih ugrožavanja sigurnosti vazduhoplova.

(4) Obavještavanje o ugrožavanju sigurnosti vazduhoplova ima za cilj sprječavanje budućih ugrožavanja sigurnosti, nesreća i ozbiljnih nezgoda vazduhoplova, a ne utvrđivanje odgovornosti.

(5) Način obavještavanja Agencije o ugrožavanju sigurnosti vazduhoplova propisuje Ministarstvo.

Izvještavanje o rezultatima istraživanja ugrožavanja sigurnosti vazduhoplova Član 142

Agencija je obavezna izvještaj o rezultatima istraživanja ugrožavanja sigurnosti vazduho-plova dostaviti Ministarstvu i drugim nadležnim organima, kao i nadležnom organu države u kojoj je vazduhoplov registrovan, ako je strani vazduhoplov bio ugrožen ili je ugrozio sigurnost vazduhoplova, kao i operatorima ili vlasnicima vazduhoplova koji su učestvovali u ugrožavanju sigurnosti vazduhoplova, najkasnije u roku od 15 dana od dana dobijanja izvještaja.

Nesreća i ozbiljna nezgoda vazduhoplova Član 143

(1) Svako lice koje sazna za nesreću i ozbiljnu nezgodu vazduhoplova obavezno je o tome odmah obavijestiti Ministarstvo, ministarstvo nadležno za unutrašnje poslove – operativno komunikacijski centar OKC-112, ili nadležnu kontrolu letenja na najbližem aerodromu.

(2) Ministarstvo nadležno za unutrašnje poslove obavezno je odmah preduzeti sve mjere potrebne za očuvanje tragova nesreće i ozbiljne nezgode vazduhoplova.

(3) Obaviješteni subjekt iz stava 1 ovog člana dužan je, čim sazna za nesreću ili ozbiljnu nezgodu vazduhoplova, na najbrži način o nesreći ili ozbiljnoj nezgodi obavijestiti operatora ili vlasnika vazduhoplova kao i Agenciju, kojoj je dužan pružiti svu potrebnu pomoć.

(4) Ako strani vazduhoplov pretrpi nesreću ili ozbiljnu nezgodu u oblasti letnih informacija Crne Gore, Ministarstvo će o tome obavijestiti ministarstva nadležna za unutrašnje i inostrane poslove, nadležne organe države u kojoj je vazduhoplov registrovan, države operatora vazduhoplova i države proizvođača vazduhoplova, kao i nadležne organe drugih država, ako je u vazduhoplovu koji je pretrpio nesreću ili ozbiljnu nezgodu bilo lica iz tih država.

(5) Ako na teritoriji druge države crnogorski civilni vazduhoplov pretrpi nesreću, odnosno ako crnogorski civilni vazduhoplov ili vazduhoplov kojim upravlja lice iz člana 60 ovog zakona pretrpi ozbiljnu nezgodu, istraživanje te nesreće, odnosno ozbiljne nezgode sprovešće se po ovom zakonu, ako ta država ne sprovede istraživanje.

Očuvanje tragova nesreće i ozbiljne nezgode vazduhoplova Član 144

(1) Vazduhoplov se ne smije ukloniti prije nego što se obezbijedi očuvanje tragova nesreće ili ozbiljne nezgode i dobije saglasnost Agencije, odnosno saglasnost nadležnog istražnog organa, ako postoji osnovana sumnja o postojanju krivičnog djela.

(2) Vazduhoplov se smije pomjeriti samo ako je to potrebno zbog izvlačenja lica i stvari iz njega da bi se spriječilo uništenje vazduhoplova požarom ili na drugi način, odnosno da bi se uklonila opasnost ili smetnja u vazdušnom saobraćaju.

(3) Operator vazduhoplova dužan je nakon završenog istraživanja nesreće ili ozbiljne nezgode, na mjestu nesreće ili ozbiljne nezgode preduzeti sve mjere za uklanjanje oštećenog ili uništenog vazduhoplova.

Istraživanje ugrožavanja sigurnosti, nesreće i ozbiljne nezgode vazduhoplova

Član 145 (1) Svako ugrožavanje sigurnosti, nesreća i ozbiljna nezgoda vazduhoplova moraju biti, u skladu

sa propisom donesenim na osnovu ovog zakona, detaljno ispitane i analizirane. (2) Istraživanje ugrožavanja sigurnosti, nesreća i ozbiljnih nezgoda vazduhoplova uključuje

prikupljanje i analiziranje informacija, kao i utvrđivanje činjenica i okolnosti pod kojima su se dogodili, zbog donošenja zaključaka i predlaganja mjera u cilju sprečavanja budućih ugrožavanja sigurnosti, nesreća i ozbiljnih nezgoda vazduhoplova.

(3) Istraživanje i predlaganje mjera iz stava 2 ovog člana nemaju za cilj utvrđivanje odgovornosti za ugrožavanje sigurnosti, nesreću ili ozbiljnu nezgodu vazduhoplova.

(4) Način ispitivanja i analiziranja ugrožavanja sigurnosti, nesreća i nezgoda iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo.

Komisija za istraživanje ugrožavanja sigurnosti, nesreća i ozbiljnih nezgoda vazduhoplova

Član 146 (1) Direktor Agencije formira komisiju za istraživanje ugrožavanja sigurnosti, nesreća i ozbiljnih

nezgoda vazduhoplova sa spiska nezavisnih stručnjaka, na osnovu propisa donesenih na osnovu ovog zakona.

(2) Komisija iz stava 1 ovog člana dužna je da odmah izađe na mjesto događaja.

(3) Ako je zbog nesreće vazduhoplova došlo do smrti ili teške tjelesne povrede lica ili do veće materijalne štete, ako je u nesreći ili ozbiljnoj nezgodi učestvovao strani vazduhoplov, u komisiju se imenuje i predstavnik ministarstva nadležnog za unutrašnje poslove.

(4) Ako je u nesreći ili ozbiljnoj nezgodi učestvovao i vojni vazduhoplov, u komisiju se imenuju predstavnik Ministarstva i ministarstva nadležnog za poslove odbrane.

(5) Predsjednik i članovi komisije imaju pravo na naknadu.

(6) Bliži postupak i način sprovođenja istraživanja iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo.Ovlašćenje za istraživanje nesreće stranog vojnog vazduhoplova

Član 147(1) Izuzetno od člana 146 ovog zakona, ako je u nesreći učestvovao strani vojni vazduhoplov,

nesreću ispituje komisija koju imenuje ministarstvo nadležno za poslove odbrane. (2) U radu komisije iz stava 1 ovog člana učestvuju i predstavnici Ministarstva i provajdera

vazduhoplovnih usluga. Prisustvo zainteresovanih lica

Član 148 (1) Ako je u ugrožavanju sigurnosti, nesreći ili ozbiljnoj nezgodi učestvovao strani vazduhoplov,

istraživanju nesreće ili ozbiljne nezgode mogu prisustvovati predstavnici vazduhoplovnih organa, odnosno organa države registracije vazduhoplova, države operatora vazduhoplova, države proizvođača vazduhoplova i države čiji su putnici nastradali u nesreći ili ozbiljnoj nezgodi, ako one to zahtijevaju.

(2) Radu komisije može prisustvovati predstavnik operatora vazduhoplova, odnosno vlasnik vazduhoplova i predstavnici iz stava 1 ovog člana, a ako je do nesreće ili ozbiljne nezgode došlo na aerodromu i predstavnik operatora aerodroma.

(3) Lica iz stava 2 ovog člana mogu davati potrebna obavještenja, zahtijevati da se neke okolnosti ispitaju i davati izjave u zapisnik.

Saradnja nadležnih organa Član 149

(1) Nadležni istražni organ dužan je, tokom istraživanja ugrožavanja sigurnosti, nesreće ili ozbiljne nezgode vazduhoplova Agenciji, odnosno komisiji omogućiti nesmetan rad.

(2) Agencija, odnosno komisija obavezni su nadležnom istražnom organu ili državnom tužiocu, na njegov zahtjev, obezbijediti potrebnu stručnu pomoć u radu.

(3) Agencija može zatražiti pomoć drugih država u smislu uređaja, objekata i opreme, a kada se istraživanje pokreće nakon velike nesreće i stručnu pomoć za izvršenje posebnih zadataka.

(4) Sprovođenje istraživanja ugrožavanja sigurnosti, nesreće ili ozbiljne nezgode vazduhoplova može se prenijeti na drugu državu, u skladu sa zaključenim međunarodnim ugovorom.

Izvještavanje o ugrožavanju sigurnosti, nesreći i ozbiljnoj nezgodi Član 150

(1) Izvještaj o ugrožavanju sigurnosti, nesreći ili ozbiljnoj nezgodi komisija je obavezna dostaviti Ministarstvu i Agenciji.

(2) Izvještaj iz stava 1 ovog člana Agencija dostavlja državnom tužiocu i zainteresovanim organima i licima iz člana 148 stav 1 ovog zakona.

Preduzimanje mjera za sprječavanje ugrožavanja sigurnosti, nesreća i ozbiljnih nezgoda

Član 151 Nadležni organi, pravna i fizička lica kojima se dostavlja izvještaj o ugrožavanju sigurnosti,

nesreći i ozbiljnoj nezgodi sa predlogom mjera za sprječavanje budućih ugrožavanja sigurnosti, nesreća ili ozbiljnih nezgoda obavezni su o preduzetim mjerama obavijestiti Ministarstvo i Agenciju.

Obavještavanje javnosti Član 152

Putem sredstava javnog informisanja Agencija obavještava javnost o toku istraživanja uzroka nesreće vazduhoplova, ako je posljedica nesreće smrt lica ili veća materijalna šteta.

Baza podatakaČlan 153

(1) Agencija je nadležna: za prikupljanje, analizu i čuvanje podataka i izvještaja o ugrožavanju sigurnosti, nesrećama i ozbiljnim nezgodama vazduhoplova, kao i njihovu distribu-ciju, u skladu sa propisom donesenim na osnovu ovog zakona.

(2) Baza podataka ne smije sadržati lične podatke lica iz člana 141 stav 2 i člana 143 stav 1 ovog zakona, kao i podatke koji su posebnim propisom određeni kao tajni.

(3) O rezultatima istraživanja nesreće iz stava 1 ovog člana, po okončanju istraživanja, Agencija je obavezna putem sredstava javnog informisanja dati službeno saopštenje.

(4) Način prikupljanja, analize, čuvanja podataka i njihovu distribuciju iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo.

Odjeljak 2. TRAGANJE ZA VAZDUHOPLOVOM I SPASAVANJE VAZDUHOPLOVA

Nadležnosti u postupku traganja i spašavanja vazduhoplova

Član 154(1) Traganje i spasavanje vazduhoplova obavlja se u oblasti letnih informacija Crne Gore, pod

uslovima i na način utvrđen ovim zakonom. (2) Provajder vazduhoplovnih usluga uzbunjivanjem pokreće postupak traganja i spašavanja

vazduhoplova koji podliježe kontroli letenja, ostalih vazduhoplova koji su predali plan leta ili su na drugi način poznati subjektima nadležnim za pružanje vazduhoplovnih usluga i vazduhoplovima kojima prijeti nezakonito ometanje ili su predmet nezakonitog ometanja.

(3) Provajder vazduhoplovnih usluga dužan je o nestalom vazduhoplovu odmah obavijestiti organ državne uprave nadležan za bezbjednost i spasavanje, Ministarstvo i Agenciju, koji o tome obavještavaju operatora ili vlasnika vazduhoplova i nadležni organ države registracije vazduhoplova.

(4) Način usklađivanja djelovanja učesnika u akcijama traganja i spašavanja vazduhoplova utvrđuje organ državne uprave nadležan za bezbjednost i spasavanje, posebnim standardnim operativnim postupkom, uz saglasnost svih učesnika iz stava 3 ovog člana.

(5) Bliže uslove i način obavljanja traganja i spašavanja vazduhoplova propisuje Vlada.Obaveza učestvovanja u postupku traganja i

spašavanja vazduhoplovaČlan 155

(1) U postupku traganja i spašavanja vazduhoplova, zavisno od obima, uslova i potreba, u saradnji sa državnim koordinacionim timom za upravljanje vanrednim situacijama, učestvuju: operativne jedinice, javne i zdravstvene ustanove, pripadnici jedinica policije i Vojske, organa nadležnih za poslove pomorske sigurnosti, civilnog vazduhoplovstva, kontrole letenja i hidrometeorologije, pravna lica koja učestvuju u obavljanju vazdušnog saobraćaja i druga pravna i fizička lica koja mogu pomoći u akciji traganja i spašavanja.

(2) Operator ili vlasnik vazduhoplova, vođa vazduhoplova, operator aerodroma i subjekti iz stava 1 ovog člana obavezni su da, na zahtjev državnog koordinacionog tima, učestvuju u postupku traganja i spašavanja, odnosno pruže hitnu pomoć i preduzmu druge neophodne mjere.

Troškovi traganja i spašavanja Član 156

(1) Svi subjekti koji su učestvovali u traganju i spašavanju vazduhoplova imaju pravo na naknadu u visini stvarnih troškova koje su imali tokom traganja i spašavanja.

(2) Troškove iz stava 1 ovog člana snosi operator, odnosno vlasnik vazduhoplova za kojim se tragalo ili koji je spasavan.

(3) Sredstva za infrastrukturne, materijalne i ostale troškove traganja i spašavanja obezbjeđuje Agencija od prihoda iz člana 11 ovog zakona.

DIO ČETVRTIBEZBJEDNOST VAZDUŠNOG SAOBRAĆAJA

Odjeljak 1.OPŠTE ODREDBE

Bezbjednost vazdušnog saobraćaja i radnje nezakonitog ometanja Član 157

(1) Bezbjednost vazdušnog saobraćaja je skup mjera, ljudskih i materijalnih resursa sa ciljem obezbjeđivanja vazdušnog saobraćaja od radnji nezakonitog ometanja.

(2) Nezakonitim ometanjem, u smislu ovog zakona, naročito se smatra: 1) nasilje protiv lica u vazduhoplovu u letu, ako takvo djelo može ugroziti sigurnost vazduhoplova; 2) uništenje vazduhoplova u upotrebi ili nanošenje štete na takvom vazduhoplovu koja bi ga učinila nesposobnim za let ili koja bi ugrozila sigurnost u letu;

3) postavljanje ili učešće u postavljanju naprave ili materije na vazduhoplov u upotrebi, kojima bi se vazduhoplov mogao uništiti ili bi se na njemu mogla pričiniti šteta koja bi ga učinila nesposobnim za let ili bi ugrozila sigurnost u letu; 4) uništenje ili oštećenje tehničkih sredstava vazdušne plovidbe ili ometanje njihovog rada, ako takva djela mogu ugroziti sigurnost vazduhoplova u letu;

5) davanje lažnih obavještenja kojima se ugrožava sigurnost vazduhoplova u letu;6) nezakonite i namjerne upotrebe bilo koje naprave, materije ili oružja za:

- izvršenje djela nasilja protiv lica na aerodromu, koje ima ili bi moglo imati za posljedicu tešku povredu ili smrt, - uništenje ili teško oštećenje objekata, opreme ili sredstava na aerodromu ili vazduhoplova izvan upotrebe koji se na njemu nalazi, ako takvo djelo ugrožava ili može ugroziti bezbjednost na tom aerodromu.

Odjeljak 2. UREĐENJE

Nacionalni odbor za bezbjednost vazdušnog saobraćajaČlan 158

(1) Radi preduzimanja preventivnih mjera, efikasnog djelovanja i otklanjanja posljedica uzrokovanih nezakonitim ometanjima vazdušnog saobraćaja, Vlada osniva Nacionalni odbor za bezbjednost vazdušnog saobraćaja (u daljem tekstu: Odbor).

(2) Za članove Odbora imenuju se predstavnici Ministarstva i ministarstava nadležnih za unutrašnje poslove, inostrane poslove, poslove odbrane, zdravlja, finansija, Agencije, organa nadležnog za nacionalnu bezbjednost, imenovanog provajdera vazduhoplovnih usluga, operatora aerodroma i operatora vazduhoplova.

(3) Članovi Odbora imaju pravo na naknadu. (4) Visinu naknade iz stava 3 ovog člana propisuje Vlada, na predlog Ministarstva.

Lokalni odbor za bezbjednost vazdušnog saobraćajaČlan 159

(1) Odbor, na svakom aerodromu za javni vazdušni saobraćaj, radi obavljanja pojedinih poslova i mjera zaštite vazdušnog saobraćaja, osniva lokalni odbor za bezbjednost vazdušnog saobraćaja (u daljem tekstu: lokalni odbor).

(2) Za članove lokalnog odbora imenuju se predstavnici subjekata koji su na bilo koji način uključeni u sprovođenje mjera bezbjednosti vazdušnog saobraćaja na aerodromu za javni vazdušni saobraćaj.

Nacionalni program bezbjednosti vazdušnog saobraćajaČlan 160

(1) Nacionalni program bezbjednosti vazdušnog saobraćaja (u daljem tekstu: Nacionalni program) je osnovni dokument koji sadrži sve mjere obezbjeđenja vazdušnog saobraćaja od radnji nezakonitog ometanja, u skladu sa zaključenim međunarodnim ugovorima.

(2) Nacionalni program izrađuje se na crnogorskom i engleskom jeziku. (3) Nacionalni program iz stava 1 ovog člana donosi Vlada, na predlog Odbora.

Odjeljak 3. MJERE BEZBJEDNOSTI VAZDUŠNOG SAOBRAĆAJA

Sprovođenje mjera Član 161

(1) Sprovođenje mjera bezbjednosti vazdušnog saobraćaja obavlja se u skladu sa ovim zakonom, Nacionalnim programom i propisima kojima se uređuje obavljanje bezbjednosne djelatnosti i zaključenim međunarodnim ugovorima.

(2) Bliže uslove i način sprovođenja mjera bezbjednosti vazdušnog saobraćaja propisuje Vlada, na predlog Ministarstva.

Nadležnost i obaveze sprovođenja mjera bezbjednosti Član 162

(1) Operator aerodroma za javni vazdušni saobraćaj naročito je dužan obezbijediti: 1) prostor za pregled vazduhoplova koji je predmet nezakonitog ometanja;

2) kontrolu i sprječavanje neovlašćenog pristupa u bezbjednosno osjetljiva i zaštićena područja aerodroma;

3) odgovarajuće prostorije za obavljanje bezbjednosnih pregleda putnika i stvari;

4) obavljanje bezbjednosnih pregleda predatog putničkog prtljaga i stvari; 5) tehničku opremu za obavljanje bezbjednosnih pregleda predatog putničkog prtljaga i stvari;

6) obavljanje bezbjednosnih pregleda putnika i njihovog ručnog prtljaga; 7) tehničku opremu za obavljanje bezbjednosnih pregleda putnika i njihovog ručnog prtljaga.

(2) Bezbjednosne preglede objekata, instalacija, uređaja i opreme na aerodromu ili bezbjednosne preglede vazduhoplova obavlja ministarstvo nadležno za unutrašnje poslove na osnovu zahtjeva operatora aerodroma ili operatora vazduhoplova, kao i na osnovu povećanih prijetnji ili bezbjednosnih sumnji.

(3) Obavljanje poslova iz stava 1 tačke 6 ovog člana operator aerodroma ugovorom povjerava ministarstvu nadležnom za unutrašnje poslove, a obavljanje poslova iz stava 1 tač. 2 i 4

ovog člana operator aerodroma ugovorom može povjeriti pravnim licima registrovanim za obavljanje bezbjednosne djelatnosti.

(4) Subjekti koji obavljaju poslove iz stava 3 ovog člana moraju ispunjavati uslove utvrđene propisom donesenim na osnovu ovog zakona.

(5) Operator aerodroma za javni vazdušni saobraćaj dužan je utvrditi i primjenjivati aero-dromski plan bezbjednosti vazdušnog saobraćaja, kojeg odobrava Agencija, utvrditi bezbjednosno osjetljiva i zaštićena područja, kao i putničke i službene prolaze na aerodromu gdje pristup imaju isključivo putnici, prtljag, stvari, pošta i vozila, odnosno službeno i drugo ovlašćeno osoblje sa važećom identifikacionom oznakom.

(6) Vazduhoplovni plan bezbjednosti vazdušnog saobraćaja moraju utvrditi i primjenjivati crnogorski vazdušni prevoznici koji obavljaju prevoz velikim vazduhoplovima u javnom vazduš-nom saobraćaju, kao i strani vazdušni prevoznici koji obavljaju prevoz velikim vazduhoplovima u međunarodnom javnom vazdušnom saobraćaju sa Crnom Gorom ili unutar Crne Gore. Vazduhoplovni plan bezbjednosti vazdušnog saobraćaja utvrđuje se u skladu sa Nacionalnim programom, a odobrava ga Agencija.

(7) Bliže uslove koje moraju ispunjavati pravna lica iz stava 3 ovog člana propisuje ministarstvo nadležno za unutrašnje poslove, uz saglasnost Ministarstva.

Bezbjednosna naknada Član 163

(1) Troškovi sprovođenja bezbjednosnog pregleda putnika i njihovog ručnog prtljaga kao i predatog putničkog prtljaga nadoknađuju se iz bezbjednosne naknade koju plaćaju svi putnici u civilnom vazdušnom saobraćaju u odlasku.

(2) Visinu cijene zaštitnog pregleda iz stava 1 ovog člana utvrđuju subjekti u čijoj je nadležnosti obavljanje bezbjednosnog pregleda.

Predaja, prevoz i povraćaj oružja, municije i drugih opasnih materija u javnom vazdušnom saobraćaju

Član 164(1) U putničku kabinu vazduhoplova u javnom vazdušnom saobraćaju zabranjeno je unošenje

hladnog i vatrenog oružja, municije, kao i drugih eksplozivnih i zapaljivih materija ili predmeta koji na njih podsjećaju.

(2) Izuzetno od stava 1 ovog člana, u putničku kabinu vazduhoplova u javnom vazdušnom saobraćaju mogu se unositi hladno i vatreno oružje i municija, ako ih unosi lice ovlašćeno za obavljanje poslova bezbjednosti u vazduhoplovu ili ako ih unosi ovlašćeno lice ministarstva nadležnog za unutrašnje poslove, ovlašćeno lice ministarstva nadležnog za poslove odbrane, odnosno ministarstva nadležnog za poslove pravosuđa u svrhu obavljanja službenih dužnosti.

(3) Lice koje sa sobom nosi hladno ili vatreno oružje ili municiju obavezno ih je prilikom prijave za let vazduhoplovom u javnom vazdušnom saobraćaju predati ovlašćenom službenom licu ministarstva nadležnog za unutrašnje poslove na aerodromu.

(4) Uslove za unošenje i način predaje i vraćanja hladnog i vatrenog oružja i municije propisuje ministarstvo nadležno za unutrašnje poslove, uz saglasnost Ministarstva.

DIO PETI ZAŠTITA OD BUKE VAZDUHOPLOVA

Mjerenje buke Član 165

(1) Operator aerodroma na kojem se odvija linijski vazdušni saobraćaj i operator aerodroma na kojem se odvija saobraćaj vojnih mlaznih vazduhoplova dužan je obezbijediti stalno mjerenje buke na aerodromu i njegovoj okolini koja nastaje prilikom polijetanja i slijetanja vazduhoplova.

(2) Stav 1 ovog člana primjenjuje se na aerodrome na kojima se tokom prethodne godine obavilo više od 20.000 operacija.

(3) Rezultati mjerenja buke iz stava 1 ovog člana koriste se za izradu karata buke i akcionih planova u dijelu koji se odnosi na vazdušni saobraćaj.

(4) Bliže uslove mjerenja buke iz stava 1 ovog člana propisuje ministarstvo nadležno za poslove zdravlja, uz saglasnost Ministarstva.

Područja zaštite od bukeČlan 166

(1) Na osnovu rezultata mjerenja buke iz člana 165 ovog zakona utvrđuju se područja zaštite od buke u kojima ekvivalentni nivo buke vazduhoplova prelazi 67 dB(A), odnosno 75 dB(A), koja se unose u dokumentaciju prostora.

(2) Bliže uslove utvrđivanja područja zaštite od buke, kao i uslove građenja u tim područjima propisuje ministarstvo nadležno za poslove zdravlja, uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove uređenja prostora.

Pravo na naknadu Član 167

(1) Pravnim i fizičkim licima, zbog uslova građenja iz člana 166 stav 2 ovog zakona, pripada pravo na naknadu.

(2) Naknadu iz stava 1 ovog člana plaća operator aerodroma.(3) Visina naknade iz stava 1 ovog člana, kao i način i postupak ostvarivanja prava na naknadu

utvrđuje se propisom donesenim na osnovu ovog zakona. (4) Visinu naknade iz stava 3 ovog člana utvrđuje Vlada, na predlog Ministarstva.

DIO ŠESTI STRUČNI I INSPEKCIJSKI NADZOR SIGURNOSTI VAZDUŠNOG SAOBRAĆAJA

Odjeljak 1. OPŠTE ODREDBE

Stručni nadzor Obavljanje stručnog nadzora

Član 168

(1) Stručni nadzor nad sprovođenjem ovog zakona, kao i zaključenim međunarodnim ugovorima, a koji se odnose na: vazdušni saobraćaj, vazduhoplov i vazduhoplovni uređaj, pružanje vazduhoplovnih usluga i pravila letenja, aerodrome i aerodromske usluge, vazduho-plovno osoblje, pomoćno vazduhoplovno i drugo stručno osoblje, ispravnost i rad tehničkih sistema i objekata vazdušne plovidbe, obavlja Agencija.

(2) Poslove nadzora iz stava 1 ovog člana sprovode vazduhoplovni nadzornici (u daljem tekstu: nadzornik).

Obaveza omogućavanja stručnog nadzoraČlan 169

Pravna i fizička lica koja podliježu stručnom nadzoru obavezna su nadzorniku i drugom ovlašćenom licu koje obavlja poslove nadzora omogućiti obavljanje stručnog nadzora i, bez odlaganja, dostaviti tražene podatke i dokumentaciju potrebnu za obavljanje stručnog nadzora.

Odjeljak 2.POSLOVI STRUČNOG NADZORA

Stručni nadzor vazduhoplova, vazduhoplovnog uređaja i vazdušnog saobraćajaČlan 170

Poslovi stručnog nadzora koji se odnose na vazduhoplov, vazduhoplovni uređaj i vazdušni saobraćaj obuhvataju pretežno nadzor nad primjenom propisa o: 1) vazduhoplovu, posebno u pogledu ispunjavanja uslova za sigurnu upotrebu vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja, plovidbenosti vazduhoplova, proizvodnji, prepravci, opravci, obnovi i održavanju vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja, opremi vazduhoplova, ispravama, knjigama i priručnicima vazduhoplova; 2) vazdušnom saobraćaju, u pogledu ispunjavanja propisanih uslova za sigurno odvijanje javnog vazdušnog saobraćaja, održavanju linija i reda letenja u prevozu u javnom vazdušnom saobraćaju, ispunjavanju uslova za sigurnu upotrebu vazduhoplova za sopstvene potrebe i ispunjavanju uslova za obavljanje drugih djelatnosti u vazdušnom saobraćaju.

Stručni nadzor aerodroma i aerodromskih usluga

Član 171(1) Poslovi stručnog nadzora koji se odnose na aerodrome obuhvataju nadzor nad primjenom

propisa koji se odnose na: sigurnu upotrebu aerodroma, projektovanje i izgradnju aerodroma i objekata u području aerodroma od značaja za sigurnost vazdušnog saobraćaja, održavanje aerodroma i aerodromskih objekata i opreme koji služe za sigurno odvijanje vazduš-nog saobraćaja, izgradnju i postavljanje vazduhoplovnih prepreka, postavljanje i održavanje znakova za uočavanje vazduhoplovnih prepreka, stanje operativnih površina, stanje svjetlosnih sistema koji služe za prilaženje, polijetanje i slijetanje vazduhoplova, kao i obezbjeđenje i ispravnost napajanja električnom energijom tih sistema, tehničke i druge uslove za otpremu i prihvat vazduhoplova, putnika i stvari na aerodromima za javni saobraćaj, opterećenje i raspored stvari u vazduhoplovu, kvalitet goriva i maziva, kao i ispravnost uređaja i opreme koja služi obezbjeđivanju vazduhoplova gorivom i mazivom.

(2) Poslovi stručnog nadzora koji se odnose na aerodromske usluge obuhvataju nadzor nad primjenom propisa o pružaocima tih usluga, a u vezi sa sigurnim odvijanjem vazdušnog saobraćaja, stručnoj osposobljenosti i sposobnosti zaposlenih, kao i o stanju tehničkih sredstava, opreme i uređaja.

Stručni nadzor vazduhoplovnog osoblja, pomoćnog vazduhoplovnog i drugog stručnog osoblja

Član 172 (1) Poslovi stručnog nadzora koji se odnose na vazduhoplovno osoblje obuhvataju nadzor nad

primjenom propisa koji se odnose na: rad i način obavljanja stručnih poslova vazduhoplovnog osoblja, stručno osposobljavanje i dozvole vazduhoplovnog osoblja, njihovu stručnu i zdravstvenu sposobnost, trajanje radnog vremena i vremena letenja, trajanje prevoza i pripravnosti, broj polijetanja i slijetanja (u toku radnog vremena), dužinu dnevnog, nedjeljnog i godišnjeg odmora, kao i zdravstvene i mjere zaštite na radu u vezi obavljanja dužnosti članova posade vazduhoplova.

(2) Kod obavljanja poslova stručnog nadzora koji se odnose na pomoćno vazduhoplovno i drugo stručno osoblje shodno se primjenjuje odredba stava 1 ovog člana.

Stručni nadzor ispravnosti tehničkih sistema i provajdera vazduhoplovnih usluga

Član 173Poslovi stručnog nadzora koji se odnose na ispravnost i rad tehničkih sistema i provajdere

vazduhoplovnih usluga obuhvataju pretežno nadzor nad primjenom propisa o: tehničkim sistemi-ma i objektima značajnim za sigurnost vazdušnog saobraćaja, posebno u pogledu ispravnosti, održavanja i pravilnog rada tehničkih sistema, kao i načinu izvršavanja operativnih usluga u vazdušnom saobraćaju, usluga komunikacije, navigacije i nadzor usluga vazduho-plovnog informisanja u pogledu primjene propisanih postupaka, preporučene prakse i među-narodnih normi, uključujući usluge vazduhoplovne meteorologije.

Stručni nadzor bezbjednosti vazdušnog saobraćaja

Član 174 Poslovi stručnog nadzora koji se odnose na bezbjednost vazdušnog saobraćaja obuhvataju nadzor

nad primjenom odredaba ovog zakona koje se odnose na bezbjednost vazdušnog saobraćaja, a u skladu sa odredbama Nacionalnog programa.

Odjeljak 3.OVLAŠĆENJA I OBAVEZE NADZORNIKA

Član 175 (1) Ukoliko se stručnim nadzorom utvrdi da nadzirano pravno ili fizičko lice (u daljem tekstu:

subjekat nadzora) ne ispunjava uslove na osnovu kojih je Agencija izdala uvjerenje, certifikat, odobrenje, dozvolu i druge pojedinačne akte, Agencija će djelimično ili potpuno ukinuti izdato uvjerenje, certifikat, odobrenje, dozvolu i drugi pojedinačni akt.

(2) Agencija je obavezna da u slučajevima iz stava 1 ovog člana obavijesti Ministarstvo o rezultatima nadzora i preduzetim mjerama.

(3) Agencija može, u slučajevima iz stava 1 ovog člana, zahtijevati vanredni inspekcijski pregled.Ovlašćenje za obavljanje pregleda

Član 176 (1) U obavljanju stručnog nadzora, nadzornik je ovlašćen da obavi pregled: vazduhoplova,

vazduhoplovnog uređaja, aerodroma i objekata, sredstava i opreme za sigurnost i bezbjednost vazdušnog saobraćaja, isprava, knjiga i druge dokumentacije, koja mu omogućava da utvrdi da li se stručni poslovi subjekta nadzora obavljaju pod uslovima i na način propisan ovim zakonom.

(2) Ukoliko nadzornik po nalogu obavlja stručni nadzor nad radom posade vazduhoplova i ispravnošću vazduhoplova u letu, ima pravo da koristi slobodno mjesto u pilotskoj kabini vazduhoplova.

(3) Pri obavljanju stručnog nadzora, nadzornik ima pravo da pregleda dozvole vazduhoplovnog, pomoćnog vazduhoplovnog i drugog stručnog osoblja, da kontroliše primjenu propisa o radu i načinu obavljanja stručnih poslova, da zahtijeva vanrednu provjeru stručne i zdravstvene sposobnosti tog osoblja i sasluša odgovorna lica, lica čiji rad podliježe stručnom nadzoru i svjedoke.

Izvještaj o nadzoruČlan 177

(1) Nadzornik je dužan da, nakon izvršenog pregleda po nalogu, dostavi izvještaj o nadzoru sa predlogom mjera direktoru Agencije.

(2) Direktor Agencije, u skladu sa procjenom izvještaja, isti dostavlja Ministarstvu.Legitimacija nadzornika

Član 178(1) Nadzornik ima posebnu legitimaciju kojom se dokazuje njegovo službeno svojstvo, identitet i

ovlašćenja. (2) Sadržinu i izgled legitimacije nadzornika propisuje Ministarstvo.

Odjeljak 4. OBAVLJANJE INSPEKCIJSKOG NADZORA

Član 179 (1) Nadzor nad sprovođenjem ovog zakona, kao i zaključenim međunarodnim ugovorima, koji se

odnose na: vazduhoplov i vazduhoplovni uređaj, vazdušni saobraćaj, pružanje vazduhoplovnih usluga i pravila letenja, kao i aerodromske letne informacije, aerodrome i aerodromske usluge, rad Agencije, vazduhoplovno osoblje, pomoćno vazduhoplovno i drugo stručno osoblje, ispravnost i rad tehničkih sredstava i objekata vazdušne plovidbe vrši Ministarstvo.

(2) Poslove nadzora iz stava 1 ovog člana vrši inspektor vazdušnog saobraćaja (u daljem tekstu: inspektor), u skladu sa ovim zakonom i Zakonom o inspekcijskom nadzoru.

Inspekcijski nadzor i AgencijaČlan 180

(1) Prilikom obavljanja inspekcijskog nadzora, inspektor može zahtijevati od Agencije asistenciju nadzornika zaduženog za oblast predmetne inspekcije.

(2) Agencija je dužna dostaviti svu dokumentaciju koju, u toku i nakon vršenja inspekcijskog nadzora, inspektor od nje zahtijeva.

Odjeljak 5.POSLOVI INSPEKCIJSKOG NADZORA

Inspekcijski nadzor vazduhoplova, vazduhoplovnog uređaja i vazdušnog saobraćaja

Član 181Poslovi inspekcijskog nadzora koji se odnose na vazduhoplov, vazduhoplovni uređaj i vazdušni

saobraćaj obuhvataju nadzor nad primjenom propisa koji se odnose na: vazduhoplov, posebno u pogledu ispunjavanja uslova za sigurnu upotrebu vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja, plovidbenost vazduhoplova, gradnju, prepravku, obnovu i održavanje vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja, opremu vazduhoplova, isprave, knjige i priručnike vazduhoplova, vazdušni saobraćaj u pogledu ispunjavanja propisanih uslova za sigurno obavljanje javnog prevo-za, održavanje linija i reda letenja u prevozu u javnom vazdušnom saobraćaju, ispunjavanje uslova za sigurnu upotrebu vazduhoplova za sopstvene potrebe i ispunjavanje uslova za obavljanje drugih djelatnosti u vazdušnom saobraćaju.

Inspekcijski nadzor aerodroma i aerodromskih usluga Član 182

(1) Poslovi inspekcijskog nadzora koji se odnose na aerodrome obuhvataju nadzor nad primjenom propisa koji se odnose na: sigurnu upotrebu aerodroma, projektovanje i izgradnju aerodroma i objekata u području aerodroma od značaja za sigurnost vazdušnog saobraćaja, održavanje aerodroma i aerodromskih objekata i opreme koji služe za sigurno odvijanje vazdušnog saobraćaja, izgradnju i postavljanje vazduhoplovnih prepreka, postavljanje i održavanje znakova za uočavanje vazduhoplovnih prepreka, stanje operativnih površina, stanje svjetlosnih sistema koji služe za prilaženje, polijetanje i slijetanje vazduhoplova, kao i obezbjeđenje i ispravnost napajanja električnom energijom tih sistema, tehničke i druge uslove za prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika i stvari na aerodromima za javni saobraćaj, opterećenje i raspored stvari u vazduhoplovu, kvalitet goriva i maziva, kao i ispravnost uređaja i opreme koja služi obezbjeđivanju vazduhoplova gorivom i mazivom.

(2) Poslovi inspekcijskog nadzora koji se odnose na aerodromske usluge obuhvataju nadzor nad primjenom propisa o pružaocima tih usluga, a u vezi sa sigurnim odvijanjem vazdušnog saobraćaja, stručnoj osposobljenosti i sposobnosti njihovih zaposlenih, kao i o stanju tehničkih sredstava, opreme i uređaja.

Inspekcijski nadzor vazduhoplovnog osoblja, pomoćnog Vazduhoplovnog i drugog stručnog osoblja

Član 183 (1) Poslovi inspekcijskog nadzora koji se odnose na vazduhoplovno osoblje obuhvataju nadzor

nad primjenom propisa koji se odnose na: rad i način obavljanja stručnih poslova vazduhoplovnog osoblja, stručno osposobljavanje i dozvole tog osoblja, njihovu stručnu i zdravstvenu sposobnost, trajanje radnog vremena i vremena letenja, trajanje prevoza i spremnosti, broj polijetanja i slijetanja (u toku radnog vremena), dužinu dnevnog, nedjeljnog i godišnjeg odmora, kao i zdravstvene i mjere zaštite na radu, a u vezi sa obavljanjem dužnosti članova posade vazduhoplova.

(2) Kod obavljanja poslova inspekcijskog nadzora koji se odnose na pomoćno vazduhoplovno i drugo stručno osoblje shodno se primjenjuje odredba stava 1 ovog člana.

(3) Ako nadležni inspektor vazdušnog saobraćaja tokom obavljanja inspekcijskog nadzora posumnja da postoje uslovi iz člana 114 stav 1 tač. 2 i 3 dužan je odmah privremeno oduzeti dozvolu i predložiti pokretanje postupka za utvrđivanje ili provjeru zdravstvene, odnosno stručne sposobnosti. Postupak za utvrđivanje ili provjeru zdravstvene, odnosno stručne sposobnosti mora se završiti u roku od 30 dana od dana privremenog oduzimanja dozvole.

Inspekcijski nadzor ispravnosti tehničkih sistema i provajdera vazduhoplovnih usluga

Član 184 Poslovi inspekcijskog nadzora koji se odnose na ispravnost i rad tehničkih sistema i provajdere

vazduhoplovnih usluga obuhvataju nadzor nad primjenom propisa koji se odnose na: tehničke sisteme i objekte značajne za sigurnost vazdušnog saobraćaja, posebno u pogledu ispravnosti, održavanja i pravilnog rada tehničkih sistema, kao i način izvršavanja operativnih usluga u vazdušnom saobraćaju, usluga komunikacije, navigacije i nadzor usluga vazdu-hoplovnog informisanja u pogledu primjene propisanih postupaka, preporučene prakse i međunarodnih normi, uključujući usluge vazduhoplovne meteorologije.

Inspekcijski nadzor bezbjednosti vazdušnog saobraćaja

Član 185 Poslovi inspekcijskog nadzora koji se odnose na bezbjednost vazdušnog saobraćaja obuhvataju

nadzor nad primjenom odredaba ovog zakona koje se odnose na bezbjednost vazdušnog saobraćaja, a u skladu sa odredbama Nacionalnog programa.

Ovlašćenje za obavljanje pregleda Član 186

(1) U obavljanju inspekcijskog nadzora, inspektor je ovlašćen da obavi pregled vazduhoplova, vazduhoplovnog uređaja, aerodroma i objekata, sredstava i opreme za bezbjednost vazdušnog saobraćaja, isprava, knjiga i druge dokumentacije, koji mu omogućuje da utvrdi da li se stručni poslovi subjekta nadzora obavljaju na način propisan ovim zakonom i propisima donesenim na osnovu ovog zakona.

(2) Ukoliko inspektor po nalogu obavlja inspekcijski nadzor nad radom posade vazduhoplova i ispravnošću vazduhoplova u letu, ima ovlašćenje da koristi slobodno mjesto u pilotskoj kabini vazduhoplova.

(3) Pri obavljanju inspekcijskog nadzora, inspektor ima pravo da pregleda dozvole vazduhoplovnog, pomoćnog vazduhoplovnog i drugog stručnog osoblja, da kontroliše primjenu propisa o radu i načinu obavljanja stručnih poslova, da zahtijeva vanrednu provjeru stručne i zdravstvene sposobnosti osoblja i sasluša odgovorna lica ili lica čiji rad podliježe inspekcijskom nadzoru, kao i svjedoke.

Ovlašćenje za izricanje ograničenja i zabrana Član 187

(1) Ako inspektor utvrdi da stanje operativnih površina, objekata, sredstava i opreme na aerodromu i pružanje aerodromskih usluga ograničava upotrebu aerodroma, u odnosu na klasu, grupu i kategoriju aerodroma, kategoriju i vrstu vazduhoplova i vrstu letenja, narediće da se ograniči upotreba aerodroma, u skladu sa postojećim uslovima, kao i da se korisnici aerodroma obavijeste o tome. U slučaju da inspektor utvrdi da postoje određene prepreke koje ometaju rad tehničkih sistema, uređaja i opreme u vazdušnom saobraćaju, narediće njihovo uklanjanje.

(2) Inspektor će zabraniti upotrebu aerodroma za polijetanje i slijetanje svih ili samo određenih vazduhoplova, ako vazduhoplovne prepreke ugrožavaju sigurno polijetanje i slijetanje ili ako nije obezbijeđen prostor za pregled vazduhoplova, odgovarajuće prostorije za pregled putnika i stvari, kao i tehnička oprema za pregled vazduhoplova, putnika i stvari.

(3) Ako inspektor pri obavljanju inspekcijskog nadzora nad vazduhoplovom, vazduhoplovnim uređajem i opremom vazduhoplova, načinom njihove upotrebe, izradom i održavanjem utvrdi nepravilnosti koje ugrožavaju sigurnost vazdušnog saobraćaja, odnosno ako utvrdi da vazduhoplov, vazduhoplovni uređaj ili oprema vazduhoplova ne odgovara tehničkim zahtjevima za plovidbenost, zabraniće ili ograničiti upotrebu tog vazduhoplova ili vazduhoplovnog uređaja dok se utvrđena nepravilnost ili nedostatak ne otklone.

Legitimacija inspektora Član 188

(1) Inspektor ima legitimaciju, kojom se dokazuje njegovo službeno svojstvo, identitet i ovlašćenja.

(2) Sadržinu i izgled legitimacije propisuje Ministarstvo.

DIO SEDMIPREKRŠAJNE ODREDBE

Glava 1. PREKRŠAJI U VAZDUŠNOM SAOBRAĆAJU

Član 189 (1) Novčanom kaznom od desetostrukog do tristostrukog iznosa minimalne cijene rada u Crnoj

Gori kazniće se za prekršaj pravno lice ili preduzetnik, ako: 1) odmah pisano ne obavijesti Agenciju o svim promjenama koje utiču na uslove koji su bili osnov za izdavanje operativne licence (član 35 stav 7); 2) ne ispunjava propisane uslove, zavisno od vrste prevoza, naročito u pogledu odobrenog operativnog priručnika, vazduhoplovnog osoblja i vrste i namjene vazduhoplova (član 36 stav 1); 3) prevoz u međunarodnom javnom vazdušnom saobraćaju sa Crnom Gorom ne obavlja u skladu sa uslovima iz zaključenog ugovora o međunarodnom linijskom ili povremenom vazdušnom saobraćaju ili u skladu sa uslovima iz odobrenja za obavljanje prevoza (član 37 stav 2); 4) obavlja komercijalni prevoz lica i stvari vazduhoplovom između mjesta unutar Crne Gore bez odobrenja Ministarstva ili suprotno uslovima iz odobrenja (član 37 stav 3); 5) obavlja druge komercijalne djelatnosti u vazdušnom saobraćaju koje nijesu prevoz lica ili stvari, a nema odgovarajuću opremu, stručno osoblje za obavljanje te djelatnosti ili ne ispu-njava propisane uslove za sigurno i bezbjedno odvijanje vazdušnog saobraćaja (član 41 stav 1); 6) oglašava ili javno nudi pružanje usluga u vazdušnom saobraćaju za koje nema odgovarajuće odobrenje (član 42 stav 2); 7) obavlja prevoz lica i stvari za sopstvene potrebe, a ne ispunjava propisane uslove u pogledu odobrenog operativnog priručnika za obavljanje tog prevoza, kategorije i namjene vazduhoplova, vazduhoplovnog osoblja, održavanja vazduhoplova i odobrenih priručnika (član 43 stav 1); 8) ne sprovodi osposobljavanje po programima za stručno osposobljavanje koje utvrđuje Savez (član 45 stav 2); 9) programi za stručno osposobljavanje nijesu izrađeni u skladu sa preporučenim međunarodnim normama ili ne obezbjeđuju visok stepen bezbjednosti (član 45 stav 3); 10) upotrebljava vojni dio mješovitog aerodroma ili dio vojnog aerodroma za pojedinačne civilne letove bez odobrenja (član 50 stav 3); 11) ne omogući nesmetanu upotrebu operativnih površina, objekata, uređaja i opreme prema njihovoj namjeni i kapacitetu (član 53); 12) u vrijeme utvrđeno u skladu sa ovim zakonom, aerodrom nije otvoren za javni vazdušni saobraćaj, odnosno ako ne produži vrijeme otvorenosti na zahtjev operatora vazduhoplova (član 54 st. 1 i 4); 13) ne obavijesti sve linijske vazdušne prevoznike koji su korisnici njihovih usluga šest mjeseci prije planirane primjene novih naknada (član 55 stav 2); 14) o visini i o promjeni visine naknade za pojedine usluge ne obavijesti provajdera vazduhoplovnih usluga najkasnije 60 dana prije početka primjene naknada za te usluge (član 55 stav 3); 15) upotrebljava vazduhoplov koji nije upisan u Registar, a za kojeg je to propisano ili ne upiše u Registar strani vazduhoplov koji je uzet u zakup po isteku propisanog roka (član 58 st. 1 i 2 i član 60 stav 1);

16) upotrebljava vazduhoplov koji je upisan u Registar, a koji ne nosi propisane oznake državne pripadnosti i registarske oznake (član 66 stav 1 i 2);

17) strani vazduhoplov, tokom leta u crnogorskom vazdušnom prostoru, ne nosi oznake državne pripadnosti i registarske oznake utvrđene propisom države registracije tog vazduhoplova ili oznake predviđene međunarodnim ugovorom (član 67);

18) upotrebljava vazduhoplov i vazduhoplovni uređaj koji ne ispunjava propisane uslove za sigurnu vazdušnu plovidbu (član 68 stav 1);

19) ugovorom ne obezbijedi održavanje vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja prema odobrenom programu za održavanje kontinuiteta plovidbenosti kod lica koje je za te poslove ovlašćeno i koje ispunjava uslove (član 77 stav 2);

20) obavi vanredni pregled vazduhoplova, a nije za to ovlašćeno ili o obavljenom pregledu ne obavijesti Agenciju (član 86 stav 4);

21) upotrebljava aerodrom koji nema upotrebnu dozvolu i odobrenje za upotrebu aerodroma (član 94);

22) upotrebljava aerodrom koji ne ispunjava uslove koji omogućavaju sigurno polijetanje, slijetanje i boravak svih ili samo određenih vrsta vazduhoplova (član 95 stav 1);

23) prije izgradnje ili rekonstrukcije aerodroma ili objekata iz člana 95 stav 2 ovog zakona ne pribavi posebno odobrenje Agencije (član 96 stav 1);

24) nakon izgradnje ili rekonstrukcije aerodroma ili objekata iz člana 95 ovog zakona počne upotrebljavati aerodrom prije nego što se obavi pregled zbog utvrđivanja ispunjavanja tehničkih i drugih uslova za upotrebu aerodroma ili prije nego što Agencija izda odobrenje za upotrebu aerodroma (član 97 stav 1 i član 98 stav 1);

25) o planiranoj promjeni namjene ili kategorije, odnosno o planiranim radovima većeg obima koji mogu dovesti do zatvaranja aerodroma ili ograničavanja njegove upotrebe ne obavijesti u roku Ministarstvo, Agenciju i provajdera vazduhoplovnih usluga (član 100 stav 1);

26) izgradnju i postavljanje vazduhoplovnih prepreka na području aerodroma, uključuju-ći objekte i tehnička sredstva vazdušne plovidbe, vazduhoplovne prepreke izvan područja aerodroma koje mogu uticati na sigurnost vazdušnog saobraćaja ili njihovo označavanje i održavanje ne obavlja na propisan način (član 101 stav 1);

27) ne postavi znakove za uočavanje vazduhoplovnih prepreka (član 101 stav 3 tačka 2); 28) ne obezbijedi održavanje i pregledanje operativnih površina, objekata, instalacija, uređaja i

opreme na aerodromu ili ne preduzme sve mjere potrebne za sigurno polijetanje, slijetanje, boravak vazduhoplova, prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika i stvari, odnosno ako o stanju i promjenama utvrđenim tokom dnevnog pregleda ne obavijesti provajdera vazduhoplovnih usluga (član 102 st. 1 i 3);

29) na aerodromu ne obezbijedi spasilačko-vatrogasnu zaštitu i pružanje hitne pomoći, a na aerodromima za javni vazdušni saobraćaj i prihvat prijem i otpremu vazduhoplova, putnika i stvari na propisani način (član 103 stav 1);

30) obavljanje poslova prihvata i otpreme vazduhoplova, putnika i stvari ugovorom povjeri drugom pravnom licu suprotno propisanim uslovima i načinu (član 103 stav 2);

31) pomoćno vazduhoplovno osoblje nema propisanu stručnu spremu, nije stručno osposobljeno i ne ispunjava druge uslove za obavljanje određenog stručnog posla (član 108 stav 1);

32) za svaki let ili dio leta ne odredi vođu vazduhoplova (član 119 stav 1); 33) postavi fizičke prepreke, emisione uređaje, objekte koji emituju elektromagnetne talase na

udaljenosti sa koje svojim radom ili prisustvom mogu ometati rad tehničkih sistema, uređaja i opreme za obezbjeđenje vazdušnog saobraćaja (član 139 stav 1);

34) na zahtjev organa državne uprave nadležnog za zaštitu i spasavanje ne učestvuje u postupku traganja i spašavanja ili ne stavi na raspolaganje sredstva potrebna za traganje i spasavanje, ne pruži hitnu pomoć, odnosno ne preduzme sve druge potrebne mjere (član 155 stav 2);

35) ne obezbijedi: prostor za pregled vazduhoplova koji je predmet nezakonitog ometanja, kontrolu i sprječavanje neovlašćenog pristupa u bezbjednosno osjetljiva i zaštićena područja aerodroma, odgovarajuće prostorije za obavljanje bezbjednosnih pregleda putnika i stvari, obavljanje bezbjednosnih pregleda predatog putničkog prtljaga i stvari, tehničku opremu za obavljanje bezbjednosnih pregleda predatog putničkog prtljaga i stvari, obavljanje bezbjednosnih pregleda putnika i njihovog ručnog prtljaga i tehničku opremu za obavljanje bezbjednosnih pregleda putnika i njihovog ručnog prtljaga (član 162 stav 1); 36) ugovorom povjeri poslove vezane za obavljanje bezbjednosne djelatnosti pravnom licu koje ne ispunjava propisane uslove (član 162 stav 3);

37) nema odobren ili ne primjenjuje aerodromski plan bezbjednosti vazdušnog saobraćaja, ne utvrdi bezbjednosno osjetljiva i zaštićena područja, kao i putničke i službene prolaze na aerodromu gdje pristup imaju isključivo putnici, prtljag, stvari, pošta i vozila, odnosno službeno i drugo ovlašćeno osoblje sa važećom identifikacionom oznakom (član 162 stav 5);

38) obavlja prevoz velikim vazduhoplovima, a nema odobren ili ne primjenjuje vazdu-hoplovni plan bezbjednosti vazdušnog saobraćaja (član 162 stav 6);

39) ne obezbijedi stalno mjerenje buke koja nastaje prilikom polijetanja i slijetanja vazduhoplova na aerodromu i njegovoj okolini (član 165 stav 1).

(2) Za prekršaj iz stava 1 ovog člana kazniće se i odgovorno lice u pravnom licu i fizičko lice novčanom kaznom od jedne polovine do dvadesetostrukog iznosa minimalne cijene rada u Crnoj Gori.

Član 190(1) Novčanom kaznom od desetostrukog do dvjestopedesetostrukog iznosa minimalne cijene rada

u Crnoj Gori kazniće se za prekršaj pravno lice ili preduzetnik, ako: 1) na način uobičajen u vazdušnom saobraćaju ne objavi uslove i način letenja kroz

zabranjena područja i područja sa ograničenjem letenja (član 28 stav 4); 2) obavi vanaerodromsko slijetanje ili polijetanje bez odobrenja Agencije (član 29 stav 2);

3) obavi polijetanje vazduhoplova koji je sletio u slučaju nužde, bez odobrenja Agencije (član 29 stav 4); 4) održava javna takmičenja ili izložbe na kojima učestvuju vazduhoplovi bez odobrenja Agencije (član 31 stav 1);

5) održava javna takmičenja ili izložbe na kojima učestvuju isključivo vojni ili vojni i civilni vazduhoplovi bez odobrenja ministarstva nadležnog za poslove odbrane i Agencije (član 31 stav 2); 6) ne preduzme mjere zaštite od buke vazduhoplova (član 32 stav 1); 7) obavlja prevoz vazduhoplovom u zakupu bez saglasnosti Agencije na zaključivanje ugovora o zakupu (član 34 stav 4); 8) ne dostavi Agenciji svake finansijske godine završne račune sa izvještajem revizora za prethodnu finansijsku godinu (član 35 stav 6); 9) ne objavi red letenja najkasnije 15 dana prije stupanja na snagu reda letenja za određeni saobraćajni period, a izmjene u redu letenja, najkasnije 10 dana prije dana stupanja na snagu tih izmjena (član 39 stav 2); 10) ne održava sigurno i uredno vazdušni saobraćaj na liniji u skladu sa redom letenja (član 40 stav 1); 11) ne obavijesti odmah Ministarstvo i Agenciju o obustavi vazdušnog saobraćaja, odnosno izmjeni reda letenja na liniji u slučaju više sile ili drugih vanrednih okolnosti (član 40 stav 2); 12) vazduhoplovom najveće dopuštene uzletne mase, veće od 20.000 kilograma, u javnom vazdušnom saobraćaju, obavi slijetanje ili polijetanje na nekontrolisani aerodrom ili kontrolisani aerodrom za koji nijesu utvrđeni postupci za instrumentalno prilaženje (član 52 stav 1); 13) vazduhoplovom u povremenom prevozu kojim se obavlja taksi-prevoz ili panoramski letovi obavi slijetanje ili polijetanje na aerodrom za poseban vazdušni saobraćaj ili letilište suprotno uslovima utvrđenim u odobrenju za upotrebu aerodroma (član 52 stav 2); 14) vazduhoplov obavi slijetanje ili polijetanje van vremena otvorenosti aerodroma bez saglasnosti operatora aerodroma (član 54 stav 5); 15) promjenu visine naknade ne objavi odmah na način uobičajen u vazdušnom saobraćaju (član 55 stav 4);

16) svaku promjenu podataka upisanih u Registar ne prijavi Agenciji u roku od 15 dana od dana nastale promjene (član 64 stav 2);

17) zahtjev za brisanje vazduhoplova iz Registra ne podnese u propisanom roku (član 65 stav 3);

18) vazduhoplov upotrebljava suprotno vrsti, kategoriji naznačenoj u uvjerenju o plovidbenosti i namjeni naznačenoj u Registru i suprotno načinu propisanom u odobrenom letačkom priručniku (član 71 stav 1);

19) vazduhoplov upotrebljava suprotno propisanim uslovima i načinu upotrebe, odnosno ako u vazduhoplov nije ugrađen propisani vazduhoplovni uređaj (član 71 stav 2);

20) gradnju ili prepravku vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja ne obavlja prema propisanim tehničkim uslovima za gradnju i međunarodnim standardima (član 72 stav 1);

21) obavlja gradnju i prepravku vazduhoplova ili vazduhoplovnog uređaja, tehničku kontrolu ili izradu tehničko-tehnološke dokumentacije, a nije ovlašćeno ili ne ispunjava propisane uslove (član 72 stav 2);

22) novi tip vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja, za koji je propisan postupak homologacije, ne podvrgne propisanom postupku homologacije (član 73 stav 1);

23) vazduhoplov i vazduhoplovni uređaj tokom upotrebe ne pregleda, ne provjerava ili ne održava u stanju koje garantuje sigurnu vazdušnu plovidbu (član 75 stav 1);

24) preglede, provjere, popravke, zamjene, preventivno i korektivno održavanje vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja, obnove i prepravke na vazduhoplovu i vazduhoplovnom uređaju, tehničku kontrolu i kontrolu kvaliteta obavljenih radova ne obavlja u skladu sa propisima i tehničkim uputstvima proizvođača za određeni tip vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja (član 75 stav 2);

25) ne obezbijedi propisanu provjeru vazduhoplova prije svakog polijetanja (član 75 stav 3); 26) povjerava održavanje vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja stranom licu koje nije

ovlašćeno, odnosno ne ispunjava propisane uslove za održavanje vazduhoplova (član 77 stav 1); 27) održavanje i tehničku kontrolu vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja ne obavlja prema

programu za održavanje kontinuiteta plovidbenosti (član 78 stav 1); 28) upotrebljava vazduhoplov koji nema uvjerenje o plovidbenosti (član 79 stav 1); 29) ne obavi osnovni pregled vazduhoplova nakon rekonstrukcije, odnosno popravke većeg

dijela noseće strukture ili nakon prepravke, koji mogu uticati na bitna svojstva vazduhoplova, pregled vazduhoplova kojem je rok važenja uvjerenja o plovidbenosti istekao za više od šest mjeseci, pregled na vazduhoplovima čiji je sistem održavanja povjeren drugom pravnom licu i pregled na vazduhoplovima prije ispisa iz Registra u svrhu izdavanja uvjerenja o plovidbenosti vazduhoplova za izvoz (član 84 stav 2 tač. 2, 3, 4 i 5);

30) ne obavi vanredni pregled vazduhoplova kad vazduhoplov pretrpi oštećenje dijela strukture koje može uticati na njegovu plovidbenost, odnosno ako se opravdano posumnja da vazduhoplov u upotrebi ne ispinjava propisane tehničke zahtjeve za plovidbenost (član 86 stav 1);

31) upotrebljava u vazdušnom saobraćaju vazduhoplov koji nema propisane isprave i knjige ili ako isprave i knjige vazduhoplova nijesu uredne (član 89 st. 1 i 3);

32) isprave i knjige vazduhoplova nijesu napisane na crnogorskom i engleskom jeziku (član 90);

33) Agenciji ne preda isprave i knjige vazduhoplova koji je brisan iz Registra (član 91 stav 1); 34) prije početka radova na aerodromu ili drugom objektu od značaja za sigurnost vazdušnog

saobraćaja ne pribavi posebno odobrenje Agencije, odnosno prethodno ne pribavi saglasnost nadležnih organa (član 96 stav 1);

35) ne osigura održavanje i pregledanje: operativnih površina, objekata, instalacija, uređaja i opreme na aerodromu, odnosno ne preduzme sve mjere potrebne za sigurno polijetanje, slijetanje i boravak vazduhoplova, prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika i stvari ili ako o stanju i promjenama ne obavijesti provajdera vazduhoplovnih usluga (član 102 st. 1 i 3);

36) vazduhoplovno osoblje nema propisanu stručnu spremu, nije stručno osposobljeno ili ne ispunjava posebne zdravstvene i druge uslove za obavljanje određenog stručnog posla (član 106 stav 1); 37) stručno osposobljavanje pomoćnog vazduhoplovnog osoblja ne obavlja prema programima za stručno osposobljavanje i provjeru stručne sposobnosti (član 108 stav 2); 38) se u vazduhoplovu, tokom vazdušne plovidbe, ne nalazi posada u propisanom sastavu (član 116 stav 1); 39) poslove pilota vazduhoplova u javnom vazdušnom saobraćaju obavlja osoba sa navršenih 60, odnosno 65 godina starosti (član 116 stav 3); 40) osoblje kabinske posade vazduhoplova nije stručno osposobljeno i ne ispunjava propisane uslove (član 116 stav 4);

41) ne obezbijedi propisano radno vrijeme, vrijeme letenja, trajanje prevoza i spremnosti, broj polijetanja i slijetanja, dnevni, sedmični i godišnji odmor, kao i zdravstvene i mjere zaštite na radu u vezi obavljanja dužnosti članova posade vazduhoplova u javnom vazdušnom saobraćaju i drugim komercijalnim djelatnostima u vazdušnom saobraćaju (član 117);

42) poslove ne obavlja u skladu sa propisanim operativnim priručnicima za rad (član 122 stav 5);

43) informisanje vazduhoplova u letu vrši suprotno načinu koji odredi Agencija (član 128 stav 3);

44) snimke i dokumentaciju ne čuva najmanje 30 dana, odnosno na utvrđeni način (član 130 stav 2);

45) ne dostavi Agenciji podatke o tehničkim sistemima, opremi i uređajima, kao i o njihovom prestanku rada ili kvaru ili ako te podatke ne objavi u službenoj vazduhoplovnoj publikaciji (član 136);

46) ne obezbijedi prioritet i kvalitet veza neophodnih za obezbjeđenje vazdušnog saobraćaja (član 140);

47) odmah ne analizira svako ugrožavanje sigurnosti vazduhoplova u kojem je učestvovalo, odnosno ne dostavi izvještaj Agenciji u roku od 15 dana od okončanja analize (član 141 stav 3);

48) ukloni vazduhoplov prije nego što se obezbijedi očuvanje tragova nesreće ili ozbiljne nezgode i dobije saglasnost Agencije, odnosno saglasnost nadležnog istražnog organa, ili ako nakon završenog istraživanja nesreće ili ozbiljne nezgode, na mjestu nesreće ili ozbiljne nezgode ne preduzme sve mjere za uklanjanje oštećenog ili uništenog vazduhoplova (član 144 st. 1 i 3);

49) ne omogući nadzorniku i drugom ovlašćenom licu koje obavlja poslove nadzora obavljanje stručnog nadzora ili ako bez odlaganja ne dostavi tražene podatke i dokumentaciju potrebnu za obavljanje stručnog nadzora (član 169);

50) ne omogući inspektoru ili nadzorniku, u obavljanju inspekcijskog ili stručnog nadzora, pregled vazduhoplova, vazduhoplovnog uređaja, aerodroma i objekata, sredstava i opreme za bezbjednost vazdušnog saobraćaja, isprava, knjiga ili druge dokumentacije (član 176 stav 1 i član 186 stav 1).

(2) Za prekršaj iz stava 1 ovog člana kazniće se i odgovorno lice u pravnom licu i fizičko lice novčanom kaznom od jedne polovine do petnaestostrukog iznosa minimalne cijene rada u Crnoj Gori.

Član 191Novčanom kaznom od jedne polovine do dvadesetostrukog iznosa minimalne cijene rada u Crnoj

Gori kazniće se za prekršaj vođa vazduhoplova ili drugo fizičko lice koje je upravljalo ili učestvovalo u upravljanju vazduhoplovom, vođa stranog vazduhoplova, vazduhoplovno osoblje, pomoćno vazduhoplovno osoblje, ako:

1) vazdušni saobraćaj obavlja u privremeno rezervisanom vazdušnom prostoru, privre-meno ili stalno ograničenom vazdušnom prostoru, odnosno ako kroz područja sa ograničenjem letenja leti suprotno utvrđenim uslovima i načinima letenja (član 28 st. 1 i 3);

2) na zahtjev ovlašćenih lica ne pokaže isprave i knjige vazduhoplova (član 89 stav 3); 3) je za vrijeme obavljanja svojih poslova pod uticajem alkohola ili psihoaktivnih supstanci ili

ako obavlja svoje poslove u takvom psiho-fizičkom stanju da ih nije u mogućnosti pravilno obavljati (član 112);

4) tokom obavljanja svojih poslova upotrebljava radio-stanicu, a nema dozvolu za obavljanje radio-telefonske komunikacije (član 115 stav 1);

5) ne obavlja let vazduhoplova u skladu sa propisima (član 120 stav 1); 6) ne obezbijedi, lično ili preko članova posade, da se svi putnici prije polijetanja, odnosno

nakon polijetanja upoznaju sa postupcima u slučaju opasnosti, postupanjem sa elektronskim uređajima kao i sa mjestom smještaja i načinom upotrebe sigurnosne opreme za slučaj opasnosti, odnosno da svi putnici prije polijetanja i slijetanja, kao i tokom leta u slučaju turbulencije budu vezani sigurnosnim pojasevima, ako ne obezbijedi da se propisane mjere sigurnosti primjenjuju i da u slučaju opasnosti svi članovi posade i putnici izvršavaju njegova uputstva i naredbe (član 120 stav 2);

7) prije polijetanja ne provjeri sposobnost i pripremljenost vazduhoplova i posade vazduhoplova za sigurnu vazdušnu plovidbu, odnosno da li se sve propisane isprave i knjige nalaze u vazduhoplovu (član 120 stav 3);

8) ne preduzme potrebne mjere prema licu koje u vazduhoplovu svojim postupcima ugrožava bezbjednost vazdušnog saobraćaja, bezbjednost vazduhoplova, lica i stvari ili narušava red i disciplinu u vazduhoplovu (član 121 stav 1);

9) o iskrcavanju lica, prije slijetanja na aerodrom, ne obavijesti preko nadležne kontrole letenja nadležni organ, odnosno ako nakon slijetanja na aerodrom nadležnom organu ne preda to lice, ne pruži potrebna obavještenja i ne preda eventualno prikupljene dokaze (član 121 stav 2); 10) o ugrožavanju sigurnosti vazduhoplova ne obavijesti na propisan način Agenciju (član 141 stav 2).

Član 192Novčanom kaznom od jedne polovine do dvadesetostrukog iznosa minimalne cijene rada u Crnoj

Gori kazniće se za prekršaj fizičko lice, ako:1) obavlja samogradnju vazduhoplova i vazduhoplovnog uređaja ili njihovu prepravku, a ne

ispunjava posebne uslove (član 72 stav 3); 2) obavlja poslove održavanja, provjere i male popravke na malom vazduhoplovu namijenjenom

za nekomercijalnu upotrebu, a ne posjeduje odgovarajuću dozvolu (član 76 stav 2);3) ne postavi znakove za uočavanje vazduhoplovnih prepreka (član 101 stav 3 tač. 1 i 3);4) sazna za nesreću ili ozbiljnu nezgodu vazduhoplova, a o tome odmah ne obavijesti

Ministarstvo, ministarstvo nadležno za unutrašnje poslove ili nadležnu kontrolu letenja na najbli-žem aerodromu, odnosno organ državne uprave nadležan za zaštitu i spasavanje ili Agenciju (član 143 stav 1);

5) prilikom prijave za let vazduhoplovom u javnom vazdušnom saobraćaju ne preda ovlašćenom službenom licu hladno ili vatreno oružje ili municiju (član 164 stav 3).

Član 193

Novčanom kaznom od jedne polovine do petnaestostrukog iznosa minimalne cijene rada u Crnoj Gori kazniće se za prekršaj član posade vazduhoplova, ako:

1) u slučaju opasnosti ne obavlja poslove koje mu naredi vođa vazduhoplova (član 118 stav 1);2) napusti svoje radno mjesto u vazduhoplovu ili se udalji iz vazduhoplova bez odobrenja vođe

vazduhoplova ili ako odmah ne obavijesti vođu vazduhoplova o svakom vanrednom događaju u vezi sa vazduhoplovom, licima i stvarima u vazduhoplovu (član 118 st. 2 i 3);

3) u slučaju opasnosti ili nesreće vazduhoplova ne preduzme sve potrebne mjere za spasavanje lica i stvari iz vazduhoplova, kao i samog vazduhoplova ili ako napusti vazduhoplov bez odobrenja vođe vazduhoplova (član 118 stav 4).

Izricanje zaštitnih mjera Član 194

Učiniocu prekršaja iz čl. 189 i 190 ovog zakona, kome je izrečena kazna ili opomena, može se izreći jedna ili više zaštitnih mjera.

DIO DEVETI PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Važenje odobrenja, dozvola i uvjerenjaČlan 195

(1) Odobrenja, dozvole, uvjerenja i druge isprave, izdate pojedinim pravnim i fizičkim licima na osnovu propisa koji su bili na snazi do stupanja na snagu ovog zakona, važe do isteka perioda na koji su izdate.

(2) Dozvole i ovlašćenja crnogorskog vojnog vazduhoplovnog osoblja priznaju se za sticanje dozvole i ovlašćenja u civilnom vazduhoplovstvu, u skladu sa ovim zakonom, na zahtjev imaoca vojne dozvole.

(3) O zahtjevu za priznavanje dozvola i ovlašćenja iz stava 2 ovog člana odlučuje Agencija.

Osnivanje Agencije i imenovanje SavjetaČlan 196

(1) Vlada će u roku od 90 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona osnovati Agenciju za civilno vazduhoplovstvo iz člana 4 stav 1 ovog zakona.

(2) Vlada će imenovati Savjet Agencije u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona, a Savjet Agencije će u roku od 30 dana od dana imenovanja imenovati direktora Agencije i donijeti Statut Agencije.

(3) Agencija za civilno vazduhoplovstvo će do dana početka primjene ovog zakona, preuzeti osnovna sredstva, postojeću dokumentaciju i zaposlene od Uprave za civilno vazduhoplovstvo.

(4) Danom stupanja na snagu propisa o osnivanju Agencije za civilno vazduhoplovstvo prestaje sa radom Uprava za civilno vazduhoplovstvo.

Rok za donošenje podzakonskih propisaČlan 197

(1) Podzakonski propisi na osnovu ovlašćenja iz ovog zakona donijeće se u roku od dvije godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.

(2) Do stupanja na snagu propisa iz stava 1 ovog člana primjenjivaće se propisi doneseni na osnovu Zakona o vazdušnom saobraćaju (“Službeni list SRJ“, br. 12/98, 5/99, 44/99, 73/00 i 70/01).

Prestanak važenja propisaČlan 198

Danom stupanja na snagu ovog zakona neće se primjenjivati Zakon o vazdušnom saobraćaju (“Službeni list SRJ“, br. 12/98, 5/99, 44/99, 73/00 i 70/01).

Završna odredbeČlan 199

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Crne Gore", a primjenjivaće se nakon isteka 120 dana od dana njegovog stupanja na snagu.

SU –SK Broj 01-832/13Podgorica, 22. oktobra 2008. godine

SKUPŠTINA CRNE GORE PREDSJEDNIK,Ranko Krivokapić, s.r.

___________________________________________________________