Ulogata Na Vodacot

8/18/2019 Ulogata Na Vodacot

1/28

Улогата на водачот воучилишното тимско работење

www.maturski.org

http://www.maturski.org/http://www.maturski.org/


2/28

СОДРЖИНА

1. О!Д "

#. Д!$ИНИРА%! НА &ОИ'И(! ОДС(О И ОДА) *

#.1. ОДС(О *

#.1.1. одството во обра+овниот ,ро-ес

#.#. ОДА) /

#.#.1. одачот во обра+овниот ,ро-ес0

". '!НА!Р НАС&Р!'А ОДА) 12

*. С(И3ОИ НА ОД!%! 11

*.1. С(И3ОИ НА ОД!%! 4ОИ ДААА( Р!5У3(А(И 11

. У)И3И6НО (И'С4О РА7О(!%! 5АСНОАНО Р5

УС&!6НО ОДС(О 1"

.1. И5И8А(А И 'ИСИ8А(А 4А4О Д!3 ОД ОДС(О(О

И'&3!'!Н(ИРАНО О (И'С4О(О РА7О(!%! 1

.#. &3АНИРА%!(О 4А4О Д!3 ОД ОДС(О(О


.". !4И&ИРА%!(О 4А4О Д!3 ОД ОДС(О(О

И'&3!'!Н(ИРАНО О (И'С4О(О РА7О(!%! 1:

.*. 'О(ИИРА%!(О 4А4О Д!3 ОД ОДС(О(О


.. 4О'УНИ;ИРА%!(О 4А4О Д!3 ОД ОДС(О(О

И'&3!'!Н(ИРАНО О (И'С4О(О РА7О(!%! ##

./. Д!3!


3/28

Водството претставува една од основните менаџерски функии ко!а е поде"ена

на потфункии. Водството како по!ава постои од самите по#етои на #ове#кото

$ивее%е. Вода#от претставува "ие кое има в"и!ание вр& одредена 'рупа "у(е и

кое со своето в"и!ание таа 'рупа !а насо#ува) и дава наред*и и !а контро"ира во

не!&ината ра*ота. Вода# не мо$е да *иде секо!. Вода#от мо$е да *иде "ие кое

у$ива респект и довер*а од одредена 'рупа "у(е ко!а при тоа има е"осна довер*а

во таа "и#ност при +то 'рупата е спремна да с"у+а наред*и од вода#от и истите да

'и и&вр+ува.

Во ово! труд ,е *идат дефинирани водството и вода#от) а ,е стане и &*ор &а

водството и вода#от во о*ра&овниот проес. -сто така ,е *идат дефинирани

с"и#ностите и ра&"иките поме(у вода# и менаџер) односно нивниот на#ин на

ра*ота. еко! вода# не е ист ) односно има сво! на#ин на воде%е на своите

с"ед*ении. /а#ините на воде%е се ра&"и#ни) некои од нив подемократски) а некои

подиктаторски. Во &ависност од сти"от на воде%е и пости'натите успеси се

ра&"и#ни. Во по'о"емиот труд од ово! труд ,е стане &*ор &а у#и"и+ното тимско

ра*оте%е &асновано вр& успе+но водство. 0спе+ното тимско ра*оте%е кое се

&аснова вр& успе+но водство како такво е помо'нато во 'о"ема мерка од1 ви&и!ата и

миси!ата) п"анира%ето) екипира%ето) мотивира%ето) де"е'ира%ето)

комуникаи!ата. 0спе+ниот вода# во на+иов с"у#а! директор на у#и"и+те тре*а да

внимава посе*но на овие се'менти кои *итно в"и!аат вр& коне#ниот исод од

одредена спроведена &ада#а.

3


4/28

#. Д!$ИНИРА%! НА &ОИ'И(! ОДС(О И ОДА)

Водството е едно од на!&на#а!ните аспекти во управува%ето. посо*носта &а

успе+ното водство е една *итна карактеристика ко!а тре*а да !а поседува секо!

менаџер *е& ра&"ика на тоа ко!а ор'ани&аи!а !а води. у+тината на воде%ето е

с"ед*ени+твото. о дру'и &*орови спремноста на "у(ето да с"едат неко'о е она

+то неко!а "и#ност !а прават вода#. 4*и#но "у(ето 'и с"едат оние кои им

ово&мо$уваат остварува%е на сопствените $е"*и и потре*и. /еоподно е да се &нае

дека воде%ето е во тесна коре"аи!а со мотивира%ето. 5реку прави"ното

ра&*ира%е на мотиваи!ата мо$е подо*ро да се проени +то сакаат "у(ето и &о+то

се однесуваат на одреден на#ин &а ко! сметаат дека е прави"ен.

#.1. ОДС(О

0спе+ното водство се &аснова на спосо*ност &а ра&мис"ува%е од '"еди+тето

на дру'а "и#ност. еко!а "и#ност мо$е да се поттикне на де!ствува%е доко"ку се

ра&*ерат не'овите $е"*и) потре*и и *ара%а. /о) претодно тре*а да се &нае дека на

"у(ето не им е *итно &а она +то вие &наете с6 додека не им се даде до &нае%е дека

вам ви се *итни тие.7 о о'"ед на тоа дека воде%ето е една од менаџерските

функии) "о'и#но се наметнува &ак"у#окот дека менаџментот е по+ирока о*"аст) аводе%ето де" од не'о. Во ово! с"у#а! ,е *идат прика$ани неко"ку дефиниии

повр&ани со водството. Водството мо$е да се дефинира како проес на насо#ува%е

на однесува%ата на дру'ите према и&вр+ува%ето на доде"ените ра*отни о*врски.

8ру'а дефинии!а &а водството е дека тоа претставува однесува%е и"и пак

поведение кое им ово&мо$ува и пома'а на дру'ите да 'и пости'нат п"анираните

е"и.2 Водството у+те мо$е да се дефинира како в"и!ание и"и проес на в"и!ание

над "у(ето на на#ин тие самите спремно и по"етно да те$неат кон остварува%е на

&аедни#ките е"и и интереси.3

7 9итературен и&вор *р.7:2 9итературен и&вор *р.7 ;пре&емено од1 it?ak@r1 ABaCagiCg =?aCg@ iC s=?ooDsA) EF@C

GCiH@rsitaI


5/28

Pе"та на водството е да со&даде #уство ка! вра*отените во ор'ани&аи!ата

кон неа самата) како и кон &аедни#ките е"и и вредности кои тре*а да се дости'нат.

Qа водството мо$е да се ка$е дека е една од на!те+ките о*"асти на оп+тествените

науки &а истра$ува%е) од при#ини +то тоа се повр&ува со мно'у о*"асти како +то

се1 8емократи!ата) прави#носта) партиипативното од"у#ува%е и т.н. Водството

ме(у дру'ото е в"и!ание од страна на вода#ите и нивните с"ед*ении во

реа"и&ира%ето на промените) пости'нува%ето на &аедни#ките е"и и мис"е%а. /а

водството си"но в"и!аат и персона"ните и ор'ани&аиските фактори на

опкру$ува%ето. Водството претставува активен проес) а тоа &на#и дека не мо$е да

постои пасивен вода#. Rе(утоа е"та на водството) односно вода#от е да со&дава

преди&вик) да со&дава преди&викува#ки системи и да 'и поттикнува дру'ите да

ра*отат. Sо'а вода#ите се соо#уваат со овие преди&вии) то'а+ тие мора да *идат

спосо*ни да водат) да 'о надминат отпорот кон нивното водство и природниот отпор

+то секо'а+ !а пресретнува секо!а промена. 8око"ку сакаат да !а до*и!ат *итката со

водството и да 'и пресретнат сите преди&вии +то оваа по&ии!а 'и поседува) тие

мора да !а ра&*ерат фи"о&офи!ата на водството1 внимате"но под'отвува%е и

користе%е на структуиран пристап. 4ваа фи"о&офи!а 'и вк"у#ува принипите)

осо*ините и ве+тините на водството. Водството истовремено е уметност и наука

+то мо$е да се у#и. Sо'а една+ ,е се сфатат овие принипи) осо*ини и ве+тини и

се применат во пракса) то'а+ вода#ите ,е *идат во состо!*а да 'и имп"ементираат

нив успе+но.

#.1.1. одството во обра+овниот ,ро-ес

Sо'а станува &*ор &а водството во у#и"и+тето мо$е с"о*одно да се ка$е

дека денес од *и"о ко'а е неоподно не'овото присуство. Ваквата констатаи!а

прои&"е'ува од таму +то денес се спроведуваат ни&а промени во наставноTнау#ниот

проес) а со е" на+ето о*ра&ование да 'о до*"и$име) односно да 'о при"а'одиме

на стандардите од U0 од при#ини +то на+ата &ем!а) Rакедони!а) претендира да

стане не!&ина #"енка. Во успе+ното спроведува%е на промените една од

на!'о"емите у"о'и !а има директорот како вода# на у#и"и+тето. Водството се

&анимава со конкретни и практи#ни активности.

K


6/28

Rора"ните аспекти на у#и"и+ното водство се ва$ни &атоа +то у#и"и+тата

функионираат про+ирени фами"ии) каде наставниот кадар и директорите !а имаат

у"о'ата на родите"и. 0#"и+тата истовремено имаат и мора"на е") а тоа &на#и да

се придр$уваат на демократските принипи и традиии кои се од осо*ена ва$ност

&а до"'оро#ен опстанок на едно оп+тество и др$ава. Водството во о*ра&ованието

мо$е да се ра&'"едува на ниво на у#и"и+те) на ниво на ре'ион) на ниво на др$ава)

па дури и на ниво на наи!а. Vоа претставува ва$ен фактор во о*ра&ованието) ако се

има во предвид фактот дека во дене+но време во сферата на о*ра&ованието се

наметнати трендовите како Wефективно у#и"и+теX) Wпромени и иноваииX)

Wунапредува%е на ра*отата на у#и"и+тетоX) итн. Во е"окупното водство +то

&на#и *е& ра&"ика на ко!а о*"аст тоа се однесува) ви&и!ата е мно'у *итна. "о*одно

мо$е да се ка$е дека *е& ви&и!а скоро да нема никакво &на#е%е е"та &а постое%ето

на една ор'ани&аи!а) а +том нема смис"а да постои ор'ани&аи!ата како по!ава

нема потре*а и од постое%е на водството &атоа +то нема да има +то да се води.

Ви&и!ата повр&ана со наставноTнау#ниот проес мора да се 'ради вр& потре*ата на

у#ениите. ите дру'и аспекти на у#и"и+тето се допо"ните"ни на оваа е". Во

пома"ите у#и"и+та водството на директорот мо$е да е дово"но &а да се в"и!ае на

е"ото у#и"и+те) но во по'о"емите у#и"и+та потре*но е да постои до*ро водство

на дру'ите нивоа и вкупниот ква"итет &ависи од спосо*носта на директорот да

де"е'ира ов"астува%а и од спосо*носта на дру'ите наставнии да раководат со

своите ко"е'и.

#.#. ОДА)

Yо"ем *ро! "у(е веруваат да се *иде вода# &на#и да се *иде во не+то прв)

на!'о"ем и на!мо,ен. /о) водството во ор'ани&аиското ра*оте%е има поинакво

&на#е%е и смис"а. /а!едноставно ка$ано) вода#от се дефинира како неко! ко! 'и

насо#ува насто!ува%ата &а остварува%ето на е"та во ор'ани&аи!ата и како "ие

кое в"и!ае на останатите "у(е да !а с"едат таа насока.

Sонептот на вода# мо$е да 'о &амис"име како W'о"ем с"онX око"у ко! се

со*рани по'о"ем *ро! "у(е и секо! од нив има свое сто!а"и+те и сопствено мис"е%е

&а одредена ра*ота. Qада#ата на вода#от е да 'и увери тие "у(е дека на!до*ро &а нив

N


7/28

е да не се одво!уваат од таа 'рупа и"и пак тим) &атоа +то сите &аедно) с"о$ни мо$е

да !а остварат &аедни#ката &артана е". Vаа е" мо$е да *иде онаа наметната од

страна на вода#от ;автократски на#инM и"и онаа донесена компромисно од сите

припаднии на таа 'рупа ;демократски на#инM.

4д основните ква"итети кои 'и поседува еден вода# ,е &ависи не'овата

успе+ност во врска со она +то 'о ра*оти ;успе+но воде%е на сво!ата

ор'ани&аи!аM. Вода#от ко! не 'и поседува основните ква"итети на вода# ,е има "о+

статус во о#ите на своите подредени) со +то мно'у те+ко ,е мо$е да наметне свое

мис"е%е кое ,е 'о с"едат подредените. Во пос"едно време интен&ивно се прават

о*иди да се преи&ираат ра&"иките на успе+ните и оние пома"ку успе+ни вода#и.

0спе+ниот вода 'и има с"едните карактеристики1O

1. Храброст

Vаа е теме" на самопо&нава%е и по&нава%е на сво!ата де!ност. /иту еден

с"ед*еник не сака да *иде под"е$ен на вода# ко! нема самодовер*а и ра*рост.

-нте"е'ентниот с"ед*еник) мо$е само накратко да *иде под"о$ен на вода# ко! не

поседува ра*рост и самодовер*а.

2. Самоконтрола

е ве"и дека #овекот ко! не мо$е да се конто"ира самиот се*е) нико'а+ не мо$е

да 'и контро"ира дру'ите.

3. Искажете чувство за праведност

Zе& #увство &а праведност ниту еден вода# не мо$е да дава наред*и и да

в"ева респект и по#ит ка! своите с"ед*ении.

4. Сигурност во одлучувањето

[овек ко! се двоуми при донесува%ето на од"уките) пока$ува дека не е

си'урен самиот во се*е) а со самото тоа успе+но не мо$е да 'и води дру'ите.

5. спе!ност во планирањето

0сеп+ниот вода# мора да !а п"анира сво!ата ра*ота и да под'отви п"ан на

де"ува%е. Вода#от ко! се *а&ира на проенка на не+тата *е& при тоа да има коне#ен

O 9итературен и&вор *р.77

L


8/28

практи#ен п"ан на де"ува%е мо$е да се спореди со *род *е& капетан. 5ред и"и

потоа то! ,е до$ивее *родо"ом.

". #авика да се работи пове$е од платеното

Uдна од ка&ните &а вода#ите е потре*ата да се ра*оти пове,е во однос на она

+то се *ара да се ра*оти од с"ед*ениите.

%. &едра личност

Ведрата "и#ност секо'а+ у$ива по#ит од своите с"ед*ении) &а ра&"ика од

тмурните и мра#ни "иа.

'. Симпатичен и полн со разбирање

Вода#от тре*а да им *иде симпати#ен на своите с"ед*ении и да има

потпо"но ра&*ира%е &а нивните про*"еми.

(. Совр!енство на детал)ите

0спе+ното водство *ара совр+енство на дета"!ите *е& ра&"ика &а каков вид

на ра*от и"и п"ан станува &*ор.

1*. Спремност да се при+ати потполна одговорност

Вода#от тре*а да *иде под'отвен да 'и прифати сите 'р+ки и недостатои на

своите с"ед*ении. 8око"ку се о*иде да !а де"и од'оворноста и"и да !а префр"а на

дру'ите) то! не мо$е да остане до"'о време на воде#кото место во ор'ани&аи!ата.

11. Соработка

0спе+ниот вода# мора да 'и ра&*ира и користи принипите на сора*отка и

при тоа да *иде спосо*ен да в"и!ае на своите пот#инети) да 'о прават истото.

Водството *ара си"а) а си"ата *ара сора*отка.

4д претодно наведеното се '"еда дека е потре*но да се испо"нат единаесет

фактори &а да се *иде успе+ен вода#. 9ието кое 'и испо"нува нив ,е *иде

"и#носта ко!а секо'а+ ,е се наметнува вооп+то во $ивотот) пото#но ка$ано на

ваквото "ие секо'а+ ,е му *иде доде"увана у"о'а на вода# во на!ра&"и#ни о*"асти

на $ивотот.

#.#.1. одачот во обра+овниот ,ро-ес

K

9итературен и&вор *р.2) стр. 277T22:.

\


9/28

5оимот директор ;во с"у#а!ов како вода# во у#и"и+тетоM тре*а да се сфати

како функи!а +то неко! поедине !а и&вр+ува во неко!а ор'ани&аи!а) односно

&ва%е +то некое "ие 'о носи при и&вр+ува%ето на опреде"ена водствена функи!а

на некое од повисоките менаџерски нивоа. /екои директори) иако помина"е по

неко"ку мандати) сепак нико'а+ не стана"е вода#и. Sоректно е да се ка$е дека во

у"о'ата на директорот сретнуваме ра&"и#ни индивидуи) со ра&"и#ни спосо*ности и

ве+тини +то се ра&"и#ни по сво!от сти" на однесува%е. 8иректорот на у#и"и+тето

како вода# на ваквата ор'ани&аи!а &а да !а и&вр+ува успе+но сво!ата функи!а)

тре*а да поседува опреде"ени карактеристики. еко! директор тре*а да 'и поседува

с"едните пет карактеристики &а да *иде успе+ен вода#1

T труктурна

T Sадро"о+ка

T Uдукативна

T им*о"и#ка

T Sу"турна

Вра*отените во у#и"и+тето од сво!от директор како вода# на ор'ани&аи!ата

о#екуваат да *иде успе+ен) а тоа &на#и да *иде раиона"ен) пра'мати#ен)

практи#ен) односно ефикасен) но истовремено да *иде и ефективен) +то &на#и

ква"итетен во воде%ето на ор'ани&аи!ата. Qа да !а вр+и успе+но сво!ата од'оворна

ра*ота) директорот на у#и"и+тето тре*а да и&вр+ува пове,е функии. поред R.

Ви"отиеви, мо$ат да се и&деференираат с"едниве функии на директорот на

современо у#и"и+те1

T п"анскоTпро'рамска функи!а]

T ор'ани&аторска функи!а]

T ^унки!а на воде%е]

T ева"ваторска и истра$ува#ка функи!а]

T педа'о+коTинструктивна функи!а.

Во на+иов с"у#а! предмет на интерес е функи!ата воде%е) од тие при#ини ,е

ка$еме неко"ку &*ора &а истата. Воде%ето &на#и е една од менаџерските функии

насо#ена да се води тоа +то тре*а да се ра*оти. о успе+ното и&вр+ува%е на оваа

функи!а секо! директор на у#и"и+те со&дава ам*иент и"и к"има &а ра*ота) како

J


10/28

W&драва по#ва ко!а ,е даде &ре"и п"одовиX. 8енес на директорот на у#и"и+тето му

се про+ирени правата) но со тоа е &'о"емен ри&икот и од'оворноста. Vо! во ваква

ситуаи!а не ,е мо$е да се крие &ад некои дру'и ор'ани и те"а во у#и"и+тето &а

с"а*ите ре&у"тати во ра*оте%ето.

". '!НА!Р НАС&Р!'А ОДА)

Во &ависност од "итературниот и&вор мо$е да се сретнат ра&"и#ни податои. е

с"у#ува поимите менаџер и вода# да *идат #есто испреп"етени) а #есто да имаат

исто &на#е%е. /о тре*а да се истакне дека менаџерот не мора секо'а+ да *иде и

вода#. [ести се примерите каде +то менаџерите не 'и иска$уваат сите

карактеристики на до*ар вода#. Во секо! с"у#а! &а да се *иде до*ар менаџер тре*а

да се *иде и до*ар вода#.

/екои од с"и#ностите и ра&"иките прика$ани во карактеристиките помеџу

менаџерот и вода#от мо$е да 'и по'"еднеме во с"едната та*"иа. N

4арактеристики на мена=ер 4арактеристики на водач

/е мора стриктно да се др$и дофанта&и!ата) креативноста и ети#кото

однесува%е

9и#но в"и!ае вр& дру'ите како *и 'ипоттикна" на креативно ра&мис"ува%е

_аиона"но !а ана"и&ира ситуаи!атапри +то системски 'и одредува с"едните

#екори на де"ува%е.

`а користи интуии!атаT интуитивноодредува +то тре*а да стори.

Uнер'и!ата !а насо#ува кон

пости'нува%е на е"ите)

ор'ани&аиската структура и ре+ава%ето на про*"емите

Uнер'и!ата !а насо#ува кон "у(ето)

воде!,и 'и кон практи#ни ре+ени!а

танува нерво&ен во неред и аос /а!до*ро ра*оти ко'а ра*отите сепома"ку аоти#ни и *е& одреден ред.

Sористи акуму"ирано &нае%е и искуства

во остварува%ето на е"ите.

[есто скока од од"ука на од"ука) *е&

"о'и#ен ред во ра&мис"ува%ето &афактите.

Воведува новини на на#ин дапостое#ките проеси по"ека и

постемено 'и менува

Воведува промени ни& и&ненадува#киидеи кои му па(аат на памет

/а светот '"еда стати#но. /ему с6 му е ветот &а не'о е по"н со *ои) а то! #есто

N 9итературен и&вор *р.O) стр.L3. 4р'ина"ниот и&вор на оваа та*е"а еhttp://www.itstime.com/oct96.htm

7:


11/28

рноT*е"о 'и менува своите *ои и о*"ии

В"и!ае на "у(ето преку "о'ика и факти В"и!ае на "у(ето преку идеи)

мотиваи!а) има'инаи!а и фанта&и!а

/а ра*отата '"еда како на не+то +то

мора да се то"ерира

Y"еда на ра*отата како на не+то +то е

ново) по"но со во&*уда и нови

преди&вии/е е емотивно вр&ан &а ра*отата Ва$на му е ра*отата и емотивно реа'ира

на сите промени и ра*отни проеси.

/е'овиот фокус е како не+то тре*а да се

стори

/е'овиот фокус е !то тре*а да се стори)

а од"уките повр&ани со како 'и остава на

"у(ето кои ра*отат на тоа.

е '"еда како инте'ра"ен де" на

не'овата сои!а"на и ор'ани&аискаструктура

е '"еда како #ове#ко су+тество кое

континуирано ево"уира и се менува

Qадово"ен е ко'а де"ува во ск"ад соо#екува%ата на опкру$ува%ето)

ор'ани&аи!ата и семе!ството

5ронао(а самопо#ит ни& самодовер*а и"и#но иска$ува%е

[увствува &акана од страна на

преди&виите наметнати со не'овите

идеи и на#ини.

Yи то"ерира преди&виите и мис"е%ата

на дру'ите со +то у+те пове,е !а

поттикнува ме(усе*ната сора*отка и

ар'ументираните дискусии

,абела бр1. -арактеристики на менаер и водач

*. С(И3ОИ НА ОД!%!

5осто!ат ра&"и#ни сти"ови на воде%е. Vие варираат од &астарени)

авторитативни сти"ови) сво!ствени на иерариската структура на ор'ани&аи!ата)

па с6 до модерни) демокртаки сти"ови) каде вода#от се*е си претставува како Xпрв

меџу еднаквитеW) а на то! на#ин остварува статус на идеа"ен менаџер.

*.1. С(И3ОИ НА ОД!%! 4ОИ ДААА( Р!5У3(А(И

5осто!ат неко"ку ра&"и#ни пристапи при де"е%ето на сти"овите на воде%е. /о

во ово! с"у#а! ,е 'и истакнеме само сти"овите кои проверено даваат ре&у"тати.

поред aCi@D boD@maC такви се +ест сти"а и тоа1 приси"ен) авторитативен)&дру$ен) демократски) сти" на одредува%е на тампото и сти" на поду#ува%е.L

/0ИСИ# С,И

Начин на работ на водачот> *ара &адово"ува%е на *ара%ата *е& поставува%е

пра+а%а

L 9итературен и&вор *р.O) стр. LO) LK

77


12/28

Стил на давање наредби> Wсра*оти 'о тоа +то ти е ка$аноX

(емелни одредби на начинот на работа> тера%е на пости'нува%е успе)

инии!атива и самоконтро"а

реме во кое ваквиот стил на водење е ,рикладен> во кри&а) ко'а е потре*на

*р&а промена) и"и со про*"емати#ни вра*отени

О,што вли?ание на органи+а-иската клима> во '"авно по&итивна

&,0И,,И&# С,И

Начин на работ на водачот> 'и мо*и"и&ира "у(ето според ви&и!ата

Стил на давање наредби> Wтр'нете со менеX

(емелни одредби на начинот на работа> самодовер*а) емпати!а) ката"и&атор на

промени

реме во кое ваквиот стил на водење е ,рикладен> ко'а промените *араат нова

ви&и!а !асен пат

О,што вли?ание на органи+а-иската клима> на!#есто по&итивна

6708# С,И

Начин на работ на водачот> со&дава армони!а и неформа"на врска

Стил на давање наредби> @"у(ето се на прво местоX

(емелни одредби на начинот на работа> емпати!а) со&дава%е врски поме(у "у(ето)

комуникаи!а

реме во кое ваквиот стил на водење е ,рикладен> при поправа%е на

ра&ни+аните врски во тимовите и при мотивира%е на "у(е во стресни ситуаии

О,што вли?ание на органи+а-иската клима> по&итивна

79-0,С-И С,И

Начин на работ на водачот> со+дава конен&ус преку сора*отка

Стил на давање наредби> @cто мис"ите ВиеdX

(емелни одредби на начинот на работа> сора*отка) воде%е тимови) комуникаи!а

реме во кое ваквиот стил на водење е ,рикладен> при *ара%е конен&ус

О,што вли?ание на органи+а-иската клима> по&итивен

72


13/28

И:# 707&; # ,9/,

Начин на работ на водачот> поставува високи стандарди на пости'нува%е

Стил на давање наредби> W_а*оти како и !ас) се'аeX

(емелни одредби на начинот на работа> совесно ра*оте%е) тера%е на успе

реме во кое ваквиот стил на водење е ,рикладен>ко'а се *араат *р&и ре&у"тати

од високо мотивиран и компетентен тим

О,што вли?ание на органи+а-иската клима> не'ативен

С,И # /7:&;

Начин на работ на водачот> 'и ра&вива "у(ето &а во иднина

Стил на давање наредби> W5ро*а! 'о оваX

(емелни одредби на начинот на работа> 'и ра&вива дру'ите) емпати!а) самосвест

реме во кое ваквиот стил на водење е ,рикладен> при подо*рува%е на

перфомансите на вра*отените) како и при до"'оро#ниот ра&во! на си"ата на

ор'ани&аи!ата

О,што вли?ание на органи+а-иската клима> по&итивен

. У)И3И6НО (И'С4О РА7О(!%! 5АСНОАНО Р5УС&!6НО ОДС(О

Во светот не постои не+то идеа"но) идеа"носта во су+тина е фики!а)

според тоа не постои ниту идеа"ен тим. 8ури и тимот ко! на одреден проект

пости'на" од"и#ни ре&у"тати во дру' с"у#а! *и мо$е" да потфр"и.

Sо'а станува &*ор &а идеа"носта) тре*а да се напомне дека нема идеа"ен

тим. _ековме дека неко! тим ко! на одредена &ада#а пости'на" врвни ре&у"тати на

дру'а &ада#а мо$е да потфр"и. Sако да се о*!асни ваквата по!аваd еко'а+ ко'а се

во пра+а%е ме(у#ове#ките односи) таква мо$ност е присутна. 9у(ето се менуваат)

под"е$ни се на в"и!анието на око"ината) а и на динамиката на односите ме(у

#"еновите на тимот е ва$ен фактор на ко! тре*а да се смета. 0со'"асеноста на

карактерите на #"еновите на тимот мо$е да даде врвни ре&у"тати во ра*оте%ето на

тимот.

73


14/28

4енува%ето на тимот с"еде%ето на ре&у"татите како и неоподните

промени &а подо*рува%е на ус"овите &а спроведува%е на идните проекти се кра!ни

е"и на секо! успе+ен тимски вода#.

Во современото ор'ани&аиско ра*оте%е на тимското ра*оте%е му се

посветува посе*но внимани) ист е и с"у#а!от и во воде%ето на у#и"и+тето.

Вра*отените во една ор'ани&аи!а) во на+иов с"у#а! у#и"и+те) претставуваат еден

вид на 'рупа "у(е. 4на +то тимот 'о прави да се ра&"икуа од 'рупа претставува

теме" на ко! &апо#нува успеот на една модерна ор'ани&аи!а во ко!а де"уваат "у(е.

е поставува пра+а%ето ко!а е успе+ната форму"а со ко!а 'рупата станува тимd

Vим е &*ир од "у(е со !асно опреде"ени у"о'и кои &а е" имаат да 'и и&вр+уваат

успе+но доде"ените ра*отни &ада#и преку в&аемна сора*отка) а со до*ра

комуникаи!а навремено доа(а и&нао(а%е на на!ефикасно ре+ение &а остварува%е

на &артаните е"и) при +то &а време на проесот на од"у#ува%е преку сора*отка

успе+но се ре+аваат доде"ените &ада#и и про*"еми кои се природа по!ава преку

е"иот тек на реа"и&аи!а на секо! проект.

Qаедни#ката е" и !асната поде"*а на у"о'ите е она +то тимот 'о ра&"икува од

'рупата. 4ваа констатаи!а е фи"о&офи!а ко!а како таква функионира с6 до оно!

момент додека индивидуа"ните е"и не се искриста"и&ираат како приоритет) во то!

момент доа(а до распа(а%е на тимот. Во тимското ра*оте%е од 'о"ема ва$ност е

у"о'ата на вода#от. Pе"та на вода#от ;во на+иов с"у#а! директорот на у#и"и+тетоM

е да со&даде к"има на ра*ота се да функионира како +то тре*а и *е& то! да воведе

управува%е на Wврста ракаX. Vре*а да се ка$е дека и 'рупата мо$е до*ро да

функионира ако постои "ие кое ,е !а води таа 'рупа. Uнер'и!ата ко!а тре*а да !а

в"о$и "ието кое ,е се !ави како вода# на 'рупата ,е *иде мно'у по'о"ема отко"ку

в"о$ената енер'и!а при воде%ето на тим. 5ри#ината &а тоа е +то во 'рупата

не!&ините #"енови немаат !асно дефинирани е"и и у"о'и. 4сновна &амис"а на

секо! вода# на тим е тимот успе+но да де"ува во ра&ни ситуаии и при тоа да

пости'нува врвни ре&у"тати. Вода#от на тимот е "ие кое има ин'ерении и

спосо*ност прави"но да 'и од*ере #"еновите на тимот) да им верува) да 'и

мотивира и при тоа да 'и на'радува &а одреден успе) а во одредени с"у#аи и да

доде"ува ка&ни.

7O


15/28

Во тимското ра*оте%е од 'о"ема ва$ност е тимскиот ду) атмосферата ко!а

ово&мо$ува да 'и дости'неме о#екуваните е"и) *е& ра&"ика на око"ностите кои не

опкру$уваат. Qа да *иде о*е&*еден и то! де" од тимското ра*оте%е тре*а да *идеме

си'урни дека секо! #"ен на тимот си !а &нае сво!ата ра*ота. Sомуникаи!ата тре*а да

*иде отворена) искрена и конструктивна. Vре*а да се о#екува соодветна

од'оворност на секо! #"ен поедине#но) но истовремено и право на '"ас при

донесува%е на од"уките.

Во успе+ната ра*ота на тимот потре*на е и поддр+ка и од не'овиот вода# ко!

пости'натите по&итивни ре&у"тати на тимот) односно поединеот 'и на'радува

праведно и навремено. 4енува%ето на тимското ра*оте%е и прате%ето на

ре&у"татите како и неоподните промени &а поуспе+но ра*оте%е на с"едни проекти

се '"авните ра*оти кон кои те$и секо! успе+ен тимски вода#.

.1. И5И8А(А И 'ИСИ8А(А 4А4О Д!3 ОД ОДС(О(О

И'&3!'!Н(ИРАНИ О (И'С4О(О РА7О(!%!

Водена од сво!от директор секо!а ор'ани&аи!а) во на+иов с"у#а! у#и"и+те)

сака да *иде успе+но во своето ра*оте%е) од таа при#ина се и&'отвува ви&и!а и

миси!а според ко!а ,е се де"ува понатаму. 4вие две компоненти се мно'у ва$ни &а

да се ра&*ере) ко! сме) +то сакаме да пости'неме и како тоа ,е 'о пости'неме &а да

*идеме конкурентни во о*"асата на на+ето де"ува%е како на "ока"ен така и на

'"о*а"ен п"ан. 8ефинира!,и !а сво!ата ви&и!а и миси!а и она +то сака да се

пости'не преку нив во су+тина 'о трасираме патот и е"та кон успеот.

Sо'а ста нува &*ор &а ви&и!ата таа тре*а да *иде едноставно дефинирана) со

е" да мо$е да *иде прика$ана во неко"ку ре#ении) да *иде потикнува#ка) но и

ра&*ир"ива со е" однесува%ето да мо$е да се уск"ади со е"та.

Ви&и!ата во се*е содр$и одредени *ара%а) но и реа"на &артана е" ко!а

тре*а да се оствари во одреден период ко! претодно сме 'о постави"е. Vаа мо$е да

се спореди со $е"*ите и сони+тата кои сме 'и има"е ко'а не сме *и"е оптеретени

со не!&иното ;неMостварува%е.

7K


16/28

Ви&и!ата !а со&даваме самите) односно !а 'радиме според сопствените $е"*и)

спосо*ности и мо$ности. Ви&и!ата мо$е да *иде прика$ана преку с"едниов пример

W/ие сме успе+но у#и"и+те со е"осно високо о*ра&ован кадар во кое сакаат да се

&апи+ат како у#ении сите деа од 'радот. 4стваруваме врвни ре&у"тати на

оп+тинските) репу*"и#ките и м(удр$авните натпревари. Во на+ето у#и"и+те сака

да ра*оти секо! наставник во на+иот 'радX. Qна#и ви&и!ата претставува не+то +то

сакаме) не+то кон кое те$нееме) не+то +то *и не испо"ни"о е"осно и

истовремено *и не мотивира"о) не+то +то сакаме да пости'неме.

Во ваква ситуаи!а ко'а станува &*ор &а ви&и!ата се поставува "о'и#но

пра+а%е како да се оствари истатаd Ви&и!ата се остварува со помо+ на миси!ата и

пресудните фактори &а пости'нува%е успе. Vаа се однесува на на#инот на ко! !а

остваруваме ви&и!ата) преку де"ува%е. Rиси!ата тре*а да *иде иска$ана преку

активностите со кои се остварува е"та. 5реку примерот истакнат претодно ко! се

однесува+е на ви&и!ата &а содава%е успе+но у#и"и+те миси!ата мо$е да се

претстави како1 W5реку тимски на#ин на де"ува%е) перманентна едукаи!а на

наставниот кадрар) с"еде%е на свтските иноваии и трендови во о*ра&ованието

на+ето у#и"и+те ,е има свет"а иднина) односно ,е 'о пости'не п"анираниот

успе.X. Rиси!ата не с"у$и само како карта според ко!а ние *и се дви$е"е) таа ни

с"у$и и како според*а од време на време да се спореди реа"носта со

дости'нува%ето на посакуваните $е"*и) односно ни с"у$и &а проверка у+те ко"ку

ни тре*а да !а оствариме &артаната ви&и!а.

cто се однесува до ви&и!ата и миси!ата повр&ани со тимското ра*оте%е во

една ор'ани&аи!а тре*а да се &нае ко"ку вра*отените како составен де" од

ор'ани&аи!ата во с"у#а!ов у#и"и+тето се &апо&наени со ви&и!ата и миси!ата)

односно да"и како директор ;вода#M на едно у#и"и+те сте им !а о*!асни"е

&артаната ви&и!а и миси!а на вра*отените. 5раксата пока$ува дека мно'у

вра*отени не&нае!,и &а &артаната ор'ани&аиската ви&и!а и миси!а #есто доа(аат во

конф"икт во ор'ани&аиското ра*оте%е водени од сопствената &артана ви&и!а и

миси!а) а тоа &на#и несовпа(а%е на "и#ната ви&и!а и миси!а со онаа ви&и!а и миси!а

на ор'ани&аи!ата. Qаради ваква состо!*а #есто мо$е да се с"у+нат коментари на

не&адово"ство од страна на вра*отените дека се вра*отени во W"о+а ор'ани&аи!аX.

7N


17/28

[есто во пракса се с"у#ува одредена ор'ани&аи!а да нема и&'радено сво!а

ви&и!а и миси!а според ко!а ,е се води во своето вра*оте%е. Ваквата по!ава ка!

вра*отените со&дава демотиваи!а во на#инот на ра*ота) а со самото тоа

о'ани&аи!ата пости'нува "о+и ре&у"тати во своето ра*оте%е.

.#. &3АНИРА%!(О 4А4О Д!3 ОД ОДС(О(О И'&3!'!Н(ИРАНО

О (И'С4О(О РА7О(!%!

8е" од проесот на мис"е%е ко! претоди во реа"и&аи!ата на наумената аки!а

на!#есто се вика п"анира%е.\ 5"анира%ето несомнено е основа во секо! вид на

#ове#ка де!ност) а оттаму и во активностите повр&авни во наставноTнау#ниот

проес) односно во о*ра&ованието. Qа да се има успе+но п"анира%е тре*а да се

остварат некои предус"ови. 5рвенствено по&нава%е на пати+тата &а дости'нува%е

на с"едните состо!*и) и"и од дру'а страна1 &нае%а &а на#ините како *и"е

пости'нати минатите состо!*и. о&нание &а состо!*ите и пати+тата &а нивно

дости'нува%е во минатото) &*орува &а неоподноста од ана"и&и на ре&у"татите и

остварува%е во минатиот период. Vретиот основен фактор во п"анира%ето е

информативниот систем ко! ,е ово&мо$и) од една страна) ана"и&а на минатиот

период) а од дру'а) ,е 'и пре&ентира ре"евантните информаии &а п"анира%ето.

5"анира%ето мора да *иде сво!ствено на секо! су*!ект) +то &на#и и на у#и"и+тето)

пред да отпо#не со каква и да е свесна аки!а. 5"анира%ето !а попо"нува

пра&нината како мост од каде +то сме до каде +то сакаме да одиме. 5"анира%ето е

проес ко! *ара инте"ект) *ара ние свесно да 'и одредуваме тековите на де!ствува%е

и 'и *а&ираме на+ите од"уки на е"и) &нае%а и ра&мис"ени проенки. еко! п"ан и

сите не'ови помо+ни п"анови тре*а да придонесуваат кон испо"нува%е на

намерата и е"ите на ор'ани&аи!ата) односно у#и"и+тето. 5"анира%ето претоди

на сите останати тимски активности. 5"анира%ето е уникатно во тоа +то вк"у#ува

утврдува%е на е"ите. 4свен тоа секо! вода# мора да п"анира &а да &нае ко! вид

ор'ани&аиски односи и персона"ни к"асификаии се потре*ни &аедно со кои тре*а

да се водат тековите на де!ствува%е и ко! вид контро"а тре*а да се примени.

\ 9итертаурен и&вор *р.3) стр. 7L3

7L


18/28

5отре*ата &а п"анира%е конкретно во у#и"и+тето постои во сите нивоа) конкретно

директорот ;како вода#M) административната с"у$*а) наставниот кадар.

Вода#ите кои само прават п"анови) а не 'и реа"и&ираат) само 'у*ат време.

5"анира%ето е проес ко! непрекинато трае и ко! не &авр+ува ко'а ,е се направи

п"ан. о&даденита п"анови тре*а да се остваруваат. 5ри нивно споредува%е и

контро"ира%е) п"ановите секо'а+ мо$ат да се модифиираат &а да не настанат

*ескорисни и"и +тетни.

.". !4И&ИРА%!(О 4А4О Д!3 ОД ОДС(О(О И'&3!'!Н(ИРАНО

О (И'С4О(О РА7О(!%!

Uкипира%ето претставува о*е&*едува%е соодветни #ове#ки ресурси во на+иов

с"у#а! &а екипира%е на еден тим ко! успе+но *и функионира" во и&р+ува%ето на

одредени &ада#и повр&ани со о*ра&овниот проес. Zе& #ове#ки ресурси не мо$е да

се &мис"и успе+ното функионира%е на еден тим. _а*оте%ето *е& одредени

ресурси во форма на финансии и"и пак матери!а"ни средства мо$е да се ра*оти но

*е& #ове#ки ресурси во нико! с"у#а!. 0спе+ниот вода# доко"ку сака не'овиот тим

успе+но да функионира тр*а да 'о екипира со "иа кои се успе+ни во сво!ата

о*"аст на де"ува%е. 8око"ку некои у#ении се под'отвуваат &а натпревари по

ма!#ин !а&ик во тимот тре*а да *ида вк"у#ени "иа кои 'о предаваат то! предме) а

наставнии на пример по1 математика) фи&ика и"и еми!а. 5ри тоа вк"у#ените

наставнии во тимот &а о*ука тре*а да *идат ме(усе*но координирани по одредени

о*"асти по предметот ма!#ин !а&ик со е" у#ениите подо*ро да мо$ат да 'о

сов"адаат матери!а"от ко! ,е им *иде неоподен &а успе+ен настап на натпреварот.

.*. 'О(ИИРА%!(О 4А4О Д!3 ОД ОДС(О(О

И'&3!'!Н(ИРАНО О (И'С4О(О РА7О(!%!

Uден од +есте на!користетни &*орови во ор'ани&аиското ра*оте%е е &*орот

мотиваи!а. Uдна од на!ва$ните &ада#и во тимското ра*оте% на вода#от е да 'и

мотивира своите подредени. Vаа &ада#а се состои од спосо*носта &а комуниира%е)

7\


19/28

дава%е сопствен пример) со&дава%е преди&ик) ра*ре%е) при*авува%е повратни

информаии) вк"у#ува%е на дру'ите во ра*оте%ето) де"е'ира%е) професиона"ен

ра&во!) информира%е) и&вестува%е и оси'урува%е на праведно на'радува%е. Во

су+тина секо! мо$е да се мотивира самиот се*е) а вода#от тре*а да 'и мотивира

своите подредени. Rотиваи!ата е таа ко!а 'и поттикнува "у(ето на одредено

однесува%е. 8око"ку од неко'о сакаме да &авр+и успе+но одредена ра*ота

на!до*ро е да се до&нае како тоа "ие да се мотивира. Sо'а станува &*ор +то е тоа

+то в"и!ае на мотиваи!атаd Zи ка$а"е дека в"и!аат1

T не#и!ата спосо*ност) &нае%е и ве+тина)

T о#екува%а од ра*отата во со'"асност со уверува%ата)

T в"и!ание на дру'ите f самопотврдува%е и при&нава%е)

T мо$ности &а напредува%е кои 'и со&дава самата ра*ота)

T о#екува%е на'ради и при&нани!а.

Qа да се пости'нат успе+ни ре&у"тати во тимското ра*оте%е вода#от на тимот

тре*а да 'и поттикне своите вра*отени преку ра&"и#ни постапки едни од

поефективните се1

T 5офа"ува%е !авно) а куде%е дискретно

T 8е"е'ира%е во по'о"ем о*ем

T 4става%е +то посамосто!но да 'и и&вр+уваат ра*отните &ада#и

T Zара%е мис"е%е од подредените &а одредена ра*ота

T 5одредените не тре*а да се потенуваат

T Вода#от тре*а да &астане &ад своите подредени

T о&дава%е #уство ка! подредените дека се де" од тим

/а #"еновите во тимот тре*а да им се ово&мо$ат одредени по'одности &а

нивниот ан'а$ман во вид на оси'урува%е професиона"на иднина) со&дава%е

при!атно сои!а"но опкру$ува%е &а време на ра*оте%ето) поттикнува%е на "и#но

&адово"ство) у'"ед и ра&во!.

Во мотивира#киот проес од 'о"ема ва$ност е "и#ното &адово"ство кое се

со&дава преку контро"ата) преди&викот) креативноста и финансиите.

Вода#от на тимот вр& останатите #"енови на тимот мо$е да в"и!а преку

дава%е по&итивни примери) со своето однесува%е и дава%е !асни пораки. -сто така

7J


20/28

в"и!ае и преку и&несува%е по&итивни ставови) прави"но оенува%е на в"о$ениот

труд. 5реку и&несува%е увер"иви при#ини) нуде%е на ра&новидни мо$ности) како и

преку сов"адува%е на отпорот повр&ан со промените со помо+ на пре'овара%е)

информира%е) вк"у#ува%е) ора*рува%е. Вода#от своите #"еновите на тимот

успе+но ,е 'и мотивира доко"ку1

T Yи отк"они сите демотиватори) открие +то сакаат #"еновите на тимот) им

пока$е како да 'о до*и!ат она +то 'о посакуваат

T Zиде до*ар с"у+ате") *иде ра&*ран

T -м ка$е на своите подредени дека одредена ра*ота !а и&вр+уваат до*ро

T Rу пока$е на #"енот на тимот дека има потпо"на довер*а во не'о

T 8око"ку пренесува по&итивни информаии

T 5оставува преди&вии

T -&*е'нува сарка&ам

T Во тимот придо*ие "у(е кои +ират по&итивна енер'и!а и пости'нуваат успе

Rотивира%ето на е"иот тим претставува мотивира%е на тимот како е"ина) а

тоа на вода#от ,е му успее доко"ку им даде на "у(ето до*ри ус"ови &а ра*ота) им !а

о*!асни миси!ата на ор'ани&аи!ата ;во с"у#а!ов у#и"и+тетоM) на тимот му одреди

е" ко!а тре*а да се пости'не) ко'а ,е 'и &апомни сите #"енови на тимот по име)

промовира идентитет на тимот) успесите ,е 'и де"и со сите #"енови) внимава

атмосферата во тимот да *иде по&итивна. Вода#от сво!от тим успе+но ,е 'о

мотивира и доко"ку не *иде во&др$ан во дава%ето на пофа"*и &а до*ро сра*отени

&ада#и. Вода#от тре*а да *иде срде"ен при +то во одредени ситуаии подо*ро е да

се пофа"и исодот) односно сра*отеното) а не и&вр+ите"ите.

Во одредени ситуаии вода#от на тимот ме(у #"еновите тре*а да внесе и

натпреварува#ки ду) но при тоа на сите #"енови тре*а да им даде мо$ност &а

дока$ува%е. Rно'у е ва$но &а тоа да се и&*ере прави"но време) а со самото

поттикнува%е да се &нае +то се сака да се пости'не. 5ри тоа тре*а да се

дефинираат однапред натпреварува#ки прави"а) а на на!до*рите подо*ро е да им се

доде"ат на'ради отко"ку пари.

Qа време на воде%ето на тимот "о+ите ре&у"тати и "о+ото ра*оте%е тре*а да се

критикува. /о) тоа тре*а да се стори внимате"но при тоа да не се демотивираат

2:


21/28

#"еновите на тимот. Qа тоа на!до*ро е да се од*ере вистинското време &а критика и

тоа да *иде во приватност) односно не во !авност пред сите #"енови на тимот. 5ри

тоа на "и#носта ко!а се критикува тре*а да му се даде до &нае%е дека се критикува

не'овиот "о+ ре&у"тат) а не не'овата "и#ност. Qа време на дава%ето критика

на!до*ро е "ието да се '"еда право в о#и &а да му се даде до &нае%е #ии напастви!а

тре*а да по#итуваат и с"едат. Qа време на критиката тре*а да се и&несат и&др$ани и

вистинити ра*оти. /а "ието кое се критикува тре*а да му се даде до &нае%е дека

истата !а ените) а исто така дека 'о ените досе'а+ниот в"о$ен труд &а

остварува%е на доде"ените ра*отни &ада#и. /а кра! на!до*ро е да се опреде"и датум

&а повторна сред*а на ко!а ,е се ра&'"еда да"и со критиката се подо*ри"о не+то во

однесува%ето и ра*оте%ето на "ието кое *и"о под"е$но на критика.

4д досе'а ка$аното &а мотиваи!ата) водството и тимското ра*оте%е мо$е да се

ка$е дека) доко"ку еден вода# на тим сака не'овиот тим да пости'нува врвни

ре&у"тати тре*а не'овите #"енови да 'и мотивира) а на#ините &а мотиваи!а тре*а

самиот да 'и и&на!де во &ависност од видот на ор'ани&аи!ата) *ро!от на

подредените) распо"о$"ивите средства кои му се на распо"а'а%е &а мотиваи!а и

с".

.. 4О'УНИ4А;И8А(А 4А4О Д!3 ОД ОДС(О(О

И'&3!'!Н(ИРАНА О (И'С4О(О РА7О(!%!

[овекот е су+тество кое доко"ку сака да опстане мора да комуниира при +то

'и и&несува своите ставови и мис"е%а) со'"асува%а и"и несо'"асува%а со одредена

ра*ота) прку комуникаи!ата то! 'и иска$ува своите *ара%а.

Sомуниира%ето претставува пренос на информаии) со'"асува%е)

пренесува%е на пораки и искуства) со&дава%е нови &нае%а) идеи и ус"ови *е& кои

не мо$е да се одвива ра*отниот проес. /о) пред с6 комуниира%ето претставува

ве+тина) а секо!а ве+тина мо$е да се нау#и и унапреди. поред ве+тината на

комуниира%е мо$е и да се идентификуваат успе+ните вода#и од оние пома"ку

успе+ните. /а!успе+ните вода#и се свесни дека до*ар де" од сво!от пости'нат

27


22/28

успе 'о пости'на"е *"а'одарение на своите до*ри комуникаиски ве+тини) од тие

при#ини овие вода#и посто!ано в"о$уваат во се*е) во ра&вива%е на своите

комуникаиски ве+тини. 4ние пома"ку успе+ни вода#и тре*а да &наат дека ме(у

дру'ото &а своето не то"ку успе+но водство 'о"ем уде" има и нивната "о+а

ве+тина о комуникаи!ата.

Sомуниира%ето мо$е да се поде"и на невер*а"но и вер*а"но. /евер*а"на

комуникаи!а е онаа ко!а опфа,е с6 освен употре*а на &*орови во пи+увана и усна

форма ; др$е%е на те"ото) дви$е%ето на те"ото) раете) ви&уе"ната комуникаи!а)

интонаи!ата и дики!ата и т.н.M. Вер*а"ната комуникаи!а е употре*а на &*орови

во усна и пи+увана форма.

Sомуникаи!ата на вода#от со своите подредени мо$е да *иде форма"на) а тоа

подра&*ира офии!а"ен протоко" со ра*отни информаии) во на+иов с"у#а!

повр&ани со у#и"и+ната тимската &ада#а ;состанои) и&ве+таи) *е"е+ки) до*иена

по+таM. cто се однесува до неформа"ната комуникаи!а &а неа тре*а да се ка$е

дека во се*е содр$и LK то#ни информаии. -&вори на неформа"ната

комуникаи!а на!#есто се неформа"ни контакти &асновани на неформа"ни сред*и

;ру#ек) пие%е кафе) и&"ет и с".M. Qна#е%ето на неформа"ната комуникаи!а е од

'о"емо &на#е%е) ова посе*но тре*а да 'о &наат вода#ите. Во текот на неформа"ната

комуникаи!а "у(ето се попри"и#но с"о*одни и искрени во и&несува%ето на своите

ставови и ра&мис"ува%а.

Вода#от во сво!ата комуникаи!а тр*а да 'о применува непосредниот и

посредниот на#ин на комуникаи!а. /епосредната комуникаи!а !а одредува

*"и&ината со со'оворникот. 5рку непосредната комуникаи!а "иата вк"у#ени во

неа *е& посреднии "ие в "ие) директно.

/епосредната комуникаи!а се одвива прку состанои. Vаа &апо#нува со

ме(усе*но по&дравува%е со е" да се остави по&итивен впе#аток. Vаквиот на#ин на

комуникаи!а ка! со'оворниите в"ева довер*а и оптими&ам.

5осредната комуникаи!а се одвива со посредство на тениката) односно

те"ефон) факс) интернет) по+та и т.н. 5ри ово! вид на комуникаи!а тре*а посе*но

да се внимава &атоа +то комуникаи!ата не е директна) односно посредна. 8око"ку

настане одредена &а*уна во смис"а на по'ре+но ра&*ира%е на пренесената

22


23/28

информаи!а ,е тре*а подо"' период истата да се исправи) односно да се ка$е она

+то навистина се мис"и.

Sа! комуникаи!ата у+те ра&"икуваме интраперсона"на и интерперсона"на

комуникаи!а.

-нтраперсона"ната комуникаи!а подра&*ира комуниира%е со самиот се*е)

+то *и &на#е"о системати&ира%е на мис"ите) ра&мис"ува%е) од"у#ува%е пред !авно

да се иска$е ра&мис"ува%ето пред тимот. Вода#ите од време на време сметаат дека

ме(у дру'ите о*врски немаат време &а интраперсона"на комуникаи!а) односно

самопрес"у+ува%е пред не+тото да се иска$е !авно) а пос"едиа од тоа мо$е да

*идат донесени *р&оп"ети и непромис"ени од"уки. 0спе+ните вода#и еден де" од

своето време 'о п"анираат &а интраперсона"на комуникаи!а) &а да мо$ат да 'и

средат мис"ите) а со самото тоа да мо$ат да носат ква"итетни од"у!и и да и&*ираат

поме(у пове,е мо$ности.

-нтерперсона"ното комуниира%е е комуниира%е преку кое се ра&менуваат

пораки и информаии со едно и"и пове,е "у(е. 5рвенствена е" на

интерперсона"ната комуникаи!а е преку ра&мена на идеи и информаии да се

потикнат нови идеи и да се пренесат &нае%а. Вода#от со своите подредени

интерперсона"но комуниира преку директно) те"ефонски ра&'овори) состанои)

пи+ани и усни до'овори) еTмаи") факс и др. Во &ависност од интерперсона"ните

комуникаиските спосо*ности на вода#от во 'о"ема у"о'а &ависи кра!ниот исод на

пости'натите ре&у"тати на тимот.

Rе(у дру'ата поде"*а на комуникаи!ата таа мо$е да се поде"и и на

еднонасо#на) двонасо#на и пове,енасо#на. Uднонасо#ната комуникаи!а

подра&*ира пренесува%е на наред*и) директиви) &ада#и) пред"о&и) информаии)

мис"е%а типи#на &а вода#от. 8вонасо#ната комуникаи!а подра&*ира пренесува%е

на информаии) мис"е%а) идеи) искуства. Ваквиот на#ин на комуникаи!а

остварува вода#от со своите подредени &а да мо$е да одреди како се одвиваат

п"анираните активности.

Sомуникаи!ата мо$е да *иде у+те вертика"на и ори&онта"на. hори&онта"ната

комуникаи!а подра&*ира рамноправен на#ин на комуникаи!а. Vоа подра&*ира

рамноправно комуниира%е во ор'ани&аи!ата) во с"у#а!ов у#и"и+тето. Ваквиот

23


24/28

на#ин на комуникаи!а во пракса во ор'ани&аиското) односно тимското ра*оте%е

се пока$а" како на!до*ар. Sомуникаи!ата во тимскиот на#ин на ра*ота тре*а да се

&аснова на ори&онта"ниот на#ин на комуниира%е &адоа +то на то! на#ин на

комуникаи!а се пости'нуваат на!до*ри ре&у"тати. Во ваквиот на#ин на

комуникаи!а у#ествуваат сите у#еснии во тимот. ^ормите на комуникаи!а се

непосредни ра&'овори) состанои) дописи) те"еконферении ;Sомуникаи!а ко!а с6

у+те не нав"е'"а дово"но во ра*оте%ето на у#и"итата. Ваквите примери ка! нас се

инидентниM и т.н.

Вертика"ниот на#ин на комуникаи!а подра&*ира комуникаи!а на ра&"и#ни

иерариски нивоа во една ор'ани&аи!а ;у#и"и+теM. Ваквиот на#ин на

комуникаи!а 'о користи директорот на у#и"и+тето како не'ов вода#. 4во! на#ин

на комуникаи!а е наред*одавен и како таков мно'у ма"ку се користи во тимскиот

на#ин на ра*ота. 4во! на#ин се одвива во две насоки од 'оре на до"е и од до"е на

'оре. 4д 'оре на до"е се користи ко'а директорот на своите подредени им &адава

&ада#и и насоки &а ра*ота) а од до"е на 'оре се користи ко'а подредените му

поднесуваат и&ве+та! &а сра*отеното на директорот на у#и"и+тето.

./. Д!3!


25/28

8е"е'ира%ето не е само пренесува%е ра*отни &ада#и на неко! од подредените)

преку де"е'ира%ето се *ара од #"енот на тимот кому му е де"е'ирана одредена

&ада#а) односно од'оворност и"и ов"астува%е одредена &ада#а да !а &авр+и во

името на сво!от надреден) односно вода#. /о тре*а да се &нае дека вода#от и

понатаму е од'оворен и то! е оно! ко! ,е 'и сноси сите од'оворности.

Вода#от во проесот на воде%ето тре*а да од"у#и +то е тоа +то тре*а да 'о

сра*оти сам) а не неко! +то *и мо$е"о да сра*оти неко! дру' иако тоа *и мо$е"о

првовремено да доведе до па(а%е на ква"итетот и *р&ината.

/екои вода#и де"е'ира%ето 'о сметаат мо$ност да се ре+ат од сите &ада#и

кои се премно'у досадни и"и те+ки. Ваквиот на#ин на де"е'ира%е не е до*ар &атоа

+то подредените тоа си'урно ,е 'о по#уствуваат и мо$е да со&дадат не'ативно

мис"е%е &а сво!от вода#. 8е"е'ира%ето на досадни &ада#и ,е !а нама"и

мотивираноста ка! #"еновите на тимот) а де"е'ира%ето на прете+ки &ада#и е

опасно &а вода#от +то тоа мо$е да му 'о поткопа авторитетот во тимот.

4д"уката на вода#от &а тоа кому ,е му доде"и одредена &ада#а не &ависи само од

проенката на спосо*носта на "ието куму ,е му *иде доде"ена &ада#ата иако тоа е

мно'у к"у#но. Во де"е'ира%ето тре*а да се од*ере "ие од тимот кое има &нае%е)

ве+тини и"и преку о*ука *р&о мо(е да 'и стекне. Во предвид тре*а да се &емат и

дру'и карактеристики) на пример како #"енот ,е !а прифати &ада#ата ко!а ,е му

*иде де"е'ирана. 5о прави"о де"е'ира%ето тре*а да поттикнува. Вода#от тре*а да

'о прона!де оптима"ното ниво на де"е'ира%е) со тоа самиот ,е ра*оти поефикасно)

туку успе+но ,е 'о мотивира и сво!от тим.

5ри де"е'ира%ето #"енот на тимот мора да ра&*ере +то е и &о+то е

де"е'ирано. Вода#от мора преи&но да 'и одреди о'рани#ува%ата во де"е'ира%ето)

&а да мо$е оно! на кому му се де"е'ирани &ада#ите да со&даде с"ика &а &ада#ите и

местото кое 'о &а&ема. Вода#от тре*а да даде о*!аснува%е како ,е 'о над'"едува

и&вр+ува%ето на де"е'ираните &ада#и и како ,е 'о проени ре&у"татот. Вода#от на

самиот по#еток тре*а !асно да 'о одреди на#инот на над&ор) односно контро"а) но

исто така тре*а да на'"аси дека е отворен во секо! момент на распо"а'а%е &а помо+

и дава%е совети. Вода#от на самиот по#еток тре*а е"иот тим да 'о информира &а

тоа дека одредена &ада#а му е доде"ена на неко! #"ен од тимот со е" да не до!де до

2K


26/28

одредени &*рки и недора&*ира%а) а на то! на#ин "ието кому му е доде"ена &ада#ата

се мотивира преку !авно при&нание де"е'ираната &ада#а да !а &авр+ат успе+но. 5о

&авр+ува%ето на де"е'ираната &ада#а од 'о"ема ва$ност е истата да се оени како е

&авр+ена. Вода#от во на!'о"ем де" при проенката тре*а да се &адр$и на она +то е

до*ро сра*отено. /а то! на#ин се мотивира поединеот кому му е доде"ена &ада#ата

во понатамо+ните активности) односно ра*отни &ада#и да пости'нува у+те

по'о"еми успеси. 4енува%ето на сра*отеното мо$е да користи како информаи!а

&а вода#от до каде е ра&во!от на не'овите вра*отени и да"и некои од нив

&ас"у$уваат да *идат унапредени.

/. 5А43У)НИ СО


27/28

• еко! успе+ен вода# тре*а да има успе+ен тим ко! самиот ,е 'о екипира) а

то! тре*а да се состои од вреден) едуиран наставен кадар $е"ен &а ра*ота.

• 0спе+ниот вода# доко"ку сака не'овиот тим да пости'не успе тре*а да

и&на!де на#ини како да 'о мотивира.

• 8о*рата уме+ност на вода#от во комуниира%ето &на#и успе+но

пренесува%е на &ада#ите до своите подредени и при*ира%е информаии &а

нивното ра*оте%е.

• еко! успе+ен вода# тре*а да де"е'ира одредени &ада#и на своите вра*отени

со е" да си !а о"есни ра*отата) а истовремено подредените ,е се

по#уствуваат дека се &на#аен де" од ор'ани&аи!ата.

4ОРИС(!НА 3И(!РА(УРА

7. Sонстантин 5етковски) 9енамент во учили!те) 5росветен ра*отник)

коп!е 7JJ\ 'од.

2. Sонстантин 5етковски и Rир!ана "ексова) Воде%е на динами#но

у#и"и+те) Zиро &а ра&во! на о*ра&ованието) коп!е) 2::O 'од.

3. Vодор Sра"ев) снови на менаментот) P-R) коп!е) 2::7 'од.

O. jtrat@giski m@Calm@Ct) ;niD@sk@ sa s@miCarsk@ CastaH@M) jH@u=iDist@ u agr@pu

qakuDt@t orgaCia=i@ i iCormatik@) araliC 2::Ngol.

K. jtrat@giski m@Calm@Ct) jkriFta Fr@ma stul@Ctskim raloHima) jH@u=iDist@

u agr@pu qakuDt@t orgaCia=i@ i iCormatik@) araliC 2::Lgol.

N. [email protected];@koComiaM

2L


28/28

L. [email protected]@oFD@lo=olstHo.Fl olstHo

\. ?ttF1www.kHaDis.iCo=oCt@CtHi@w7:OO2

J. www.tataCaliHak.?r ;vako usF@sCo ostHariti timski ralM7:. ?ttF1www.tCrp.C@[email protected]?FdoFtioCx=om=oCt@CtytaskxHi@wyilx22Nyzt@milx7

77. [email protected]?Fd

oFtioCx=om=oCt@CtytaskxHi@wyilx7JJyzt@milx7ys?owx7

72. ?ttF1Froa=tiHa.?rFr@@Cta=ia@luka=iatimskiTralTHol@C@TtimoHa

73. [email protected]?Fdstax3yFilx772\K

7O.?ttF1www.s@@@lu=ooF.C@t@lu=atioCiCFlorgFroHr@aDiFrogs=?ooD?@als

Frol@H@DoFTIugTmoCTsrpTt:2.Fl

www.maturski.org
http://www.maturski.org/http://www.maturski.org/

Documents

Ulogata Na Vodacot